Sprawy połączone T‑458/09 i T‑171/10
Slovak Telekom a.s.
przeciwko
Komisji Europejskiej
Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja w sprawie żądania udzielenia informacji – Konieczność żądanych informacji – Zasada dobrej administracji – Obowiązek uzasadnienia – Proporcjonalność
Streszczenie wyroku
1. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Żądanie informacji – Uprawnienia Komisji – Uprawnienie do zażądania informacji dotyczących okresu sprzed przystąpienia danego państwa do Unii
(art. 82 WE; art. 102 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 18 ust. 1, 3)
2. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Żądanie informacji – Uprawnienia Komisji – Uprawnienie do zażądania informacji dotyczących okresu sprzed przystąpienia danego państwa do Unii – Istotne informacje
(art. 82 WE; art. 102 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 18 ust. 1)
3. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Żądanie informacji – Uprawnienia Komisji – Uprawnienie do zażądania informacji dotyczących okresu sprzed przystąpienia danego państwa do Unii – Naruszenie zasady dobrej administracji – Brak
(art. 82 WE; art. 102 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 18 ust. 1)
4. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Żądanie informacji – Podanie podstawy prawnej i celu żądania – Zakres
(art. 81 WE, 82 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 18 ust. 3)
5. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Żądanie informacji – Tryby postępowania
(art. 81 WE, 82 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 18)
1. W ramach postępowania o naruszenie reguł konkurencji przewidzianych w prawie Unii, w celu zachowania skuteczności art. 18 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003 Komisja jest uprawniona do nałożenia na przedsiębiorstwo obowiązku dostarczenia wszelkich koniecznych informacji dotyczących okoliczności faktycznych, o których może ono wiedzieć, oraz obowiązku przekazania jej, w razie potrzeby, posiadanych przez nie dokumentów dotyczących tych okoliczności, nawet jeśli tego rodzaju informacje i dokumenty mogą służyć do ustalenia, w odniesieniu do tego lub do innego przedsiębiorstwa, że miało miejsce zachowanie antykonkurencyjne.
Wykładni pojęcia koniecznych informacji należy dokonywać z uwzględnieniem celów, dla których Komisji zostały przyznane przedmiotowe uprawnienia w zakresie dochodzenia. Wymóg wzajemnego powiązania między żądaniem udzielenia informacji i podejrzewanym naruszeniem jest spełniony, jeżeli na tym etapie postępowania żądanie to może być słusznie postrzegane jako mające związek z podejrzewanym naruszeniem, co oznacza, że Komisja może rozsądnie przypuszczać, iż dany dokument pomoże jej stwierdzić wystąpienie zarzucanego naruszenia. Ponadto Komisja ma prawo żądać jedynie informacji mogących pozwolić jej na zweryfikowanie podejrzeń popełnienia naruszenia, które uzasadniają przeprowadzenie dochodzenia i które są wskazane w samym żądaniu udzielenia informacji. Oprócz tego do Komisji, ze względu na przysługujące jej szerokie uprawnienia w zakresie dochodzenia i kontroli, należy dokonanie oceny, czy konieczne jest uzyskanie informacji żądanych przez nią od przedsiębiorstw, których dotyczy dochodzenie. Przedsiębiorstwo, wobec którego zastosowano jeden ze środków dochodzeniowych, ma obowiązek aktywnej współpracy, wymagającej przekazania do dyspozycji Komisji wszelkich informacji związanych z przedmiotem dochodzenia.
Wobec brzmienia art. 18 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 i jego celu oraz zgodnie z przytoczonymi powyżej zasadami należy stwierdzić, że uprawnienia w zakresie dochodzenia przewidziane w tym przepisie są uzależnione wyłącznie od wymogu konieczności żądanych informacji, ocenianej przez Komisję, w celu zweryfikowania podejrzeń popełnienia naruszenia uzasadniających przeprowadzenie dochodzenia, a w szczególności, w niniejszym przypadku, wykrycia nadużywania pozycji dominującej zakazanego na mocy art. 82 WE i art. 102 TFUE. Zatem wszelka wykładnia przytoczonego powyżej art. 18 ust. 1, z której wynika uniemożliwienie Komisji, co do zasady, zażądania od danego przedsiębiorstwa informacji dotyczących okresu, kiedy unijne reguły konkurencji nie miały do niego zastosowania – choć informacje te są konieczne w celu wykrycia ewentualnego naruszenia tych reguł od momentu, gdy zaczęły one mieć zastosowanie – mogłaby czynić ów przepis nieskutecznym i byłaby sprzeczna z ciążącym na Komisji obowiązkiem starannego i bezstronnego zbadania wszelkich istotnych okoliczności sprawy.
W konsekwencji nie można utrzymywać, że co do zasady, w celu dokonania oceny – w okresie po przystąpieniu państwa członkowskiego do Unii – zgodności praktyk danego przedsiębiorstwa mającego swą siedzibę w tym państwie członkowskim z unijnymi regułami konkurencji, Komisja nie może opierać się na informacjach dotyczących zachowania tego przedsiębiorstwa przed tym przystąpieniem.
(por. pkt 41–45, 52)
2. W ramach postępowania o stwierdzenie naruszenia art. 82 WE lub art. 102 TFUE, nie można uznawać informacji i dokumentów sprzed przystąpienia danego państwa do Unii za niemające, co do zasady, znaczenia dla oceny przez Komisję ewentualnego nadużycia pozycji dominującej przez przedsiębiorstwo mające w tym państwie swą siedzibę, powołując się na okoliczność, iż stwierdzenie takich naruszeń może być oparte wyłącznie na danych obiektywnych i późniejszych w stosunku do naruszenia.
W szczególności informacje i dokumenty, również sprzed okresu trwania naruszenia, mogące świadczyć o przyjęciu przez dane przedsiębiorstwo strategii wykluczenia, mogą pomóc Komisji w określeniu wagi ewentualnego naruszenia, a zatem mogą zostać uznane za konieczne w celu umożliwienia Komisji wypełnienia obowiązków wyznaczonych rozporządzeniem nr 1/2003 w rozumieniu art. 18 ust. 1 tego rozporządzenia. Zatem okoliczność, iż pojęcie nadużycia pozycji dominującej jest pojęciem obiektywnym i nie implikuje zamiaru działania na szkodę, nie prowadzi do uznania, że zamiar posłużenia się praktykami, które nie mają nic wspólnego z konkurencją między świadczeniami, jest w każdym przypadku nieistotny, ponieważ można go zawsze wziąć pod uwagę w celu potwierdzenia wniosku, że dane przedsiębiorstwo dopuściło się nadużycia pozycji dominującej, aczkolwiek tego typu wniosek powinien w pierwszej kolejności opierać się na obiektywnym stwierdzeniu rzeczywistego zaistnienia zachowania noszącego znamiona nadużycia. Wobec tego Komisja ma prawo zbadać wewnętrzną dokumentację przedsiębiorstw, których dotyczy dochodzenie, jeżeli dokumentacja ta może wykazać, że planowane było wykluczenie konkurencji, lub – przeciwnie – może zasugerować inną interpretację badanych praktyk.
(por. pkt 60–62)
3. Komisja nie narusza zasady dobrej administracji, w sytuacji gdy, w celu dowiedzenia naruszenia art. 82 WE po przystąpieniu danego państwa do Unii, Komisja dąży do uzyskania informacji na temat zachowania na rynku przedsiębiorstwa mającego w tym państwie siedzibę w czasie, kiedy nie było ono zobowiązane do przestrzegania tego przepisu. W istocie to właśnie między innymi ze względu na ciążący na Komisji obowiązek zbadania w sposób staranny i bezstronny wszystkich istotnych okoliczności danej sprawy jest ona zobowiązana do przygotowania decyzji z zachowaniem wymaganej staranności i do wydania decyzji na podstawie wszelkich danych mogących mieć na nią wpływ. W tym celu, zgodnie z art. 18 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003, Komisja ma prawo zażądać od przedsiębiorstwa wszelkich koniecznych informacji. Informacje i dokumenty, również sprzed przystąpienia państwa do Unii i sprzed okresu trwania naruszenia, mogą okazać się konieczne w celu umożliwienia Komisji wypełnienia w sposób bezstronny i sprawiedliwy obowiązków wyznaczonych wspomnianym rozporządzeniem.
(por. pkt 70–72)
4. Artykuł 18 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003 określa istotne elementy uzasadnienia decyzji w sprawie żądania udzielenia informacji. I tak, przepis ten przewiduje, że Komisja podaje podstawę prawną i cel żądania, określa zakres żądanych informacji i ustala termin, w którym należy je dostarczyć. Przepis ten uściśla ponadto, że Komisja poucza o karach przewidzianych w art. 23, że poucza o karach przewidzianych w art. 24 lub kary te nakłada i że poucza również o prawie do wniesienia odwołania od decyzji do Trybunału Sprawiedliwości. W tym względzie Komisja nie jest zobowiązana do przedstawienia adresatowi takiej decyzji wszystkich posiadanych przez siebie informacji dotyczących podejrzewanych naruszeń ani do dokonania dokładnej kwalifikacji prawnej tych naruszeń, lecz musi jedynie wyraźnie wskazać przypuszczenia, które zamierza zweryfikować
(por. pkt 76, 77)
5. Żądania udzielenia informacji skierowane przez Komisję do przedsiębiorstwa w ramach postępowania w dziedzinie konkurencji powinny być zgodne z zasadą proporcjonalności i nałożony na przedsiębiorstwo obowiązek dostarczenia informacji nie może stanowić dla niego obciążenia nieproporcjonalnego w stosunku do potrzeb dochodzenia. Ponadto, zgodnie z orzecznictwem, potrzeba ochrony przed arbitralną lub nieproporcjonalną ingerencją władz publicznych w sferę działalności prywatnej każdej osoby fizycznej bądź prawnej jest uznana za ogólną zasadę prawa Unii.
W tym względzie Komisja może, na mocy art. 18 rozporządzenia nr 1/2003, zwrócić się do przedsiębiorstw o dostarczenie informacji, występując ze zwykłym żądaniem informacji lub w drodze decyzji, przy czym przepis ten nie uzależnia wydania decyzji od wcześniejszego wystąpienia ze zwykłym żądaniem. W konsekwencji nie można uznać, że Komisja naruszyła zasadę proporcjonalności poprzez samo wydanie danej decyzji bez wystosowania uprzedniego żądania do danego przedsiębiorstwa.
(por. pkt 81, 90)