KONKLUŻJONIJIET TAL‑AVUKAT ĠENERALI
RICHARD DE LA TOUR
ippreżentati fit‑18 ta’ Novembru 2020 (1)
Kawża C‑544/19
“ECOTEX BULGARIA” EOOD
vs
Teritorialna direktsia na Natsionalna agentsia za prihodite – Sofia,
fil‑preżenza ta’
Prokuror ot Okrazhna prokuratura – Blagoevgrad
(talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Administrativen sad Blagoevgrad (il-Qorti Amministrattiva ta’ Blagoevgrad, il-Bulgarija))
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Artikolu 63 TFUE – Libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti – Direttiva (UE) 2015/849 – Stat mhux membru taż-żona euro – Leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprojbixxi t-twettiq, fit-territorju nazzjonali, ta’ pagament fi flus kontanti meta dan ikun ta’ valur ugwali jew iktar mil-limitu stabbilit u li teħtieġ li jsir trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti – Distribuzzjoni ta’ dividendi ta’ impriża lil azzjonarju jew soċju fil-forma ta’ pagament fil-forma ta’ ħlas fi flus kontanti li jaqbeż il-limitu stabbilit mil-leġiżlazzjoni nazzjonali – Impożizzjoni ta’ sanzjoni amministrattiva ta’ natura kriminali – Kompatibbiltà tal-leġiżlazzjoni nazzjonali – Ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali – Proporzjonalità”
I. Introduzzjoni
1. Sa fejn leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprojbixxi lil kull persuna fiżika jew ġuridika milli twettaq, fit-territorju nazzjonali, pagament fi flus kontanti meta dan ikun ta’ valur ugwali jew iktar mil-limitu stabbilit u li teħtieġ li din tal-aħħar tuża, għal dan il-għan, mezzi oħra ta’ ħlas taħt il-piena li tiġi ssanzjonata hija konformi mad-dritt tal-Unjoni?
2. Din hija, essenzjalment, il-kwistjoni li tqajjem l-Administrativen sad Blagoevgrad (il-Qorti Amministrattiva ta’ Blagoevgrad, il-Bulgarija) f’din il-kawża.
3. Din il-kwistjoni hija attwali peress li l-Qorti tal-Ġustizzja, bħala Awla Manja, għandha tiddeċiedi, f’qasir iż-żmien, dwar il-kundizzjonijiet u l-limiti li fihom l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri taż-żona euro jistgħu, fl-eżerċizzju tal-kompetenzi rispettivi tagħhom, jadottaw leġiżlazzjonijiet li jipprovdu limiti għall-użu tal-flus kontanti, jiġifieri karti tal-flus u muniti maħruġa mill-banek ċentrali, bħala mezz ta’ ħlas (2).
4. Madankollu, din il-kawża hija differenti mill-kawżi magħquda Hessischer Rundfunk (C‑422/19 u C‑423/19) sa fejn il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali tirrigwarda r-Repubblika tal-Bulgarija, li ma hijiex Stat Membru taż-żona euro. Ir-Repubblika tal-Bulgarija għandha l-istatus ta’ “Stat Membru b’deroga” skont l-Artikolu 139(2) TFUE u ma hijiex marbuta bid-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li jirregolaw il-ħruġ tal-munita u l-użu tal-munita unika, b’mod partikolari l-istatus tal-valuta legali tal-karti u tal-muniti tal-euro. Madankollu, hija tifforma parti mis-suq intern tal-Unjoni, u għalhekk, għandha tirrispetta l-libertajiet ta’ moviment marbuta miegħu.
5. Id-domanda magħmula lill-Qorti tal-Ġustizzja taqa’ wkoll f’kuntest sussegwenti għar-Rapport tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill tat-12 ta’ Ġunju 2018 dwar ir-restrizzjonijiet fuq il-pagamenti fi flus kontanti (3), kif ukoll għall-opinjonijiet mogħtija f’dan ir-rigward, mill-Bank Ċentrali Ewropew (BĊE) (4) fuq talba tal-Ministri tal-Finanzi tar-Renju tal-Belġju, tar-Repubblika tal-Bulgarija u tar-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi (5).
6. F’din il-kawża, il-Qorti tal-Ġustizzja hija, minn naħa, mistiedna tispeċifika jekk leġiżlazzjoni, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva (UE) 2015/849 dwar il-prevenzjoni tal-użu tas-sistema finanzjarja għall-finijiet tal-ħasil tal-flus jew il-finanzjament tat-terroriżmu (6), jew jekk din għandhiex tiġi eżaminata fid-dawl tad-dispożizzjonijiet previsti fl-Artikolu 63 TFUE, li jiggarantixxi l-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti.
7. Min-naħa l-oħra, il-Qorti tal-Ġustizzja, hija mistiedna tiddeċiedi dwar il-konformità tas-sistema ta’ sanzjonijiet stabbilita minn din il-leġiżlazzjoni fid-dawl, b’mod partikolari, tal-prinċipju ta’ proporzjonalità tal-pieni u tad-dritt għal rimedju ġudizzjarju effettiv stabbiliti mill-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”).
8. F’dawn il-konklużjonijiet, ser nesponi r-raġunijiet li għalihom nikkunsidra li leġiżlazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2015/849. Ser nibbaża l-evalwazzjoni tiegħi mhux biss fuq l-għanijiet li l-leġiżlatur tal-Unjoni jrid jilħaq fil-kuntest ta’ din id-direttiva, iżda wkoll fuq l-istruttura u t-termini tagħha. Għalhekk ser nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja teżamina l-konformità ta’ tali leġiżlazzjoni fid-dawl tal-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti stabbilita fl-Artikolu 63 TFUE.
9. F’dan ir-rigward, ser nispjega li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni tikkostitwixxi, fiha nnifisha, restrizzjoni ta’ din il-libertà li tista’ tiġi ġġustifikata mill-ħtiġijiet imposti mill-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali. Madankollu, ser nispjega li tali leġiżlazzjoni tista’ tilħaq dan l-għan biss sa fejn tkun akkumpanjata minn miżuri li jieħdu inkunsiderazzjoni l-inklużjoni bankarja tal-persuni l-iktar fraġili kif ukoll minn miżuri derogatorji favur persuni li, għal raġunijiet leġittimi, ma jistgħux jirrikorru għall-mezzi ta’ ħlas meħtieġa mil-leġiżlatur nazzjonali. Ser nesponi wkoll ir-raġunijiet li għalihom is-sistema ta’ sanzjonijiet stabbilita fil-kuntest ta’ din il-leġiżlazzjoni tista’ tikkostitwixxi miżura li tmur kontra l-prinċipju ta’ proporzjonalità stabbilit fl-Artikolu 49(3) tal-Karta.
II. Il-kuntest ġuridiku
A. Id-Direttiva 2015/849
10. Skont l-Artikolu 1(1) tagħha, id-Direttiva 2015/849 hija intiża sabiex tipprevjeni l-użu tas-sistema finanzjarja tal-Unjoni għall-finijiet tal-ħasil tal-flus u tal-finanzjament tat-terroriżmu.
11. Skont l-Artikolu 2(1)(3)(e) tagħha, din id-direttiva tapplika għal “persuni oħrajn li jinnegozjaw fi prodotti, sa fejn il-ħlasijiet isiru jew jiġu riċevuti fi flus kontanti f’ammont ta’ EUR 10 000 jew aktar, kemm jekk it-transazzjoni ssir f’operazzjoni waħda jew inkella f’bosta operazzjonijiet li jidhru li għandhom x’jaqsmu ma’ xulxin”.
12. L-Artikolu 4(1) tal-imsemmija direttiva jipprovdi:
“L-Istati Membri għandhom, f’konformità mal-approċċ ibbażat fuq ir-riskju, jiżguraw li l-ambitu ta’ din id-Direttiva tiġi estiżi kollha kemm hi jew parzjalment għall-professjonijiet u għall-kategoriji tal-impriżi, minbarra l-entitajiet marbutin b’obbligu msemmija fl-Artikolu 2(1), li jidħlu f’attivitajiet li għandhom probabbiltà partikolari li jintużaw għal għanijiet ta’ ħasil tal-flus jew finanzjament tat-terroriżmu”.
13. L-Artikolu 5 tad-Direttiva 2015/849 jistabbilixxi:
“L-Istati Membri jistgħu jadottaw jew iżommu fis-seħħ dispożizzjonijiet aktar stretti fil-qasam kopert minn din id-Direttiva sabiex jipprevjenu l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu, fil-limiti tal-liġi tal-Unjoni”.
B. Id-dritt Bulgaru
1. Iz-ZOPB
14. Skont l-Artikolu 1 taż-zakon za ogranichavane na plashtaniyata v broy (il-Liġi dwar il-Limitazzjoni tal-Pagamenti fi Flus Kontanti) (7), din il-liġi tirregola r-restrizzjonijiet għall-pagamenti fi flus kontanti fit-territorju Bulgaru (8).
15. Bla ħsara għall-eċċezzjonijiet espressament elenkati fl-Artikolu 2 taz-ZOPB, l-Artikolu 3 tagħha jipprovdi:
“(1) Il-pagamenti fit-territorju tal-pajjiż għandhom jitwettqu esklużivament permezz ta’ trasferiment jew pagament fuq kont għal pagamenti meta jkunu:
1. ta’ valur ta’ 10 000 [lev Bulgaru] BGN [EUR 5 113] jew iktar;
2. ta’ valur inqas minn BGN 10 000 [EUR 5 113], rappreżentanti parti minn servizz pekunjarju kuntrattwali li l-valur tiegħu huwa ta’ BGN 10 000 [EUR 5 113] jew iktar.
(2) Il-paragrafu 1 għandu japplika wkoll f’każ ta’ pagamenti f’muniti barranin li l-ammonti tagħhom konvertiti f’BGN ikunu ta’ BGN 10 000 [EUR 5 113] jew iktar. Il-konverżjoni f’BGN għandha titwettaq skont il-Balgarska narodna banka [il-Bank Nazzjonali Bulgaru] fil-ġurnata tal-pagament”.
16. L-Artikolu 5 taz-ZOPB jistabbilixxi:
“(1) Kull persuna li twettaq jew tippermetti t-twettiq ta’ ksur tal-Artikolu 3 hija punibbli b’multa ugwali għal 25 % tal-ammont totali tal-pagament magħmul, f’każ ta’ persuna fiżika, jew b’sanzjoni pekunjarja sa massimu ta’ 50 % tal-ammont totali tal-pagament magħmul, f’każ ta’ persuna ġuridika.
(2) F’każ ta’ repetizzjoni tal-ksur imsemmi fil-paragrafu 1, l-ammont tal-multa jiżdied għal 50 % tal-ammont tal-pagament magħmul, u l-ammont tas-sanzjoni pekunjarja jiżdied għal 100 % tal-ammont tal-pagament magħmul”.
17. L-Artikolu 6 taz-ZOPB jipprovdi:
“(1) L-atti ta’ konstatazzjoni tal-ksur imsemmi f’din il-liġi huma stabbiliti mill-awtoritajiet tan-Natsionalna agentsia za prihodite [l-Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul, il-Bulgarija]. Id-deċiżjonijiet li jimponu sanzjonijiet amministrattivi għandhom jiġu adottati mid-Direttur Eżekuttiv tal-Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul jew mill-uffiċjali maħtura minnu.
(2) Iż-zakon za administrativnite narushenia i nakazania [il-Liġi dwar il-Ksur u s-Sanzjonijiet Amministrattivi (9)] tiddetermina l-istabbiliment tad-deċiżjonijiet li jimponu sanzjonijiet amministrattivi, l-adozzjoni tagħhom, ir-rimedji li huma l-oġġett tagħhom, kif ukoll l-eżekuzzjoni tagħhom”.
2. Iz-ZANN
18. Skont l-Artikolu 27 taz-ZANN:
“(1) Is-sanzjoni amministrattiva hija stabbilita skont id-dispożizzjonijiet ta’ din il-liġi fil-limiti tas-sanzjoni prevista f’każ ta’ twettiq tal-ksur.
(2) Waqt id-determinazzjoni tas-sanzjoni, għandha tittieħed inkunsiderazzjoni l-gravità tal-ksur, il-motivi tat-twettiq tagħha u ċirkustanzi oħra attenwanti u aggravanti, kif ukoll is-sitwazzjoni patrimonjali tal-awtur.
(3) Iċ-ċirkustanzi attenwanti jimplikaw l-applikazzjoni ta’ sanzjoni eħfef u ċ-ċirkustanzi aggravanti ta’ sanzjoni itqal.
[…]
(5) Ma huwiex […] awtorizzat l-istabbiliment ta’ sanzjoni inqas mill-ammont minimu previst tas-sanzjonijiet li jikkostitwixxu l-multa u ċ-ċaħda temporanja tad-dritt li tiġi eżerċitata professjoni jew attività determinata”.
19. L-Artikolu 28(a) taz-ZANN jipprovdi, li f’każ ta’ ksur amministrattiv negliġibbli, l-awtorità bis-setgħa ta’ sanzjoni tista’ ma timponix sanzjoni, filwaqt li tavża lill-persuna li twettaq il-ksur, verbalment jew bil-miktub, li f’każ ta’ repetizzjoni tal-ksur, ser tiġi imposta lilha sanzjoni amministrattiva.
20. Skont l-Artikolu 63(1) taz-ZANN, ir-Rayonen sad (il-Qorti Distrettwali, il-Bulgarija), sedenti bi mħallef wieħed, għandha ġurisdizzjoni fuq il-mertu tal-kawża u tiddeċiedi permezz ta’ sentenza li tista’ tikkonferma, temenda jew tannulla jew id-deċiżjoni li timponi sanzjoni amministrattiva jew il-proċess verbal elettroniku. Is-sentenza tista’ tkun suġġett ta’ appell ta’ kassazzjoni quddiem l-Administrativen sad (il-Qorti Amministrattiva, il-Bulgarija) għar-raġunijiet previsti min-nakazatelno-protsesualen kodeks (il-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali) u skont il-modalitajiet previsti fil-Kapitolu 12 tal-administrativnoprotsesualen kodeks (il-Kodiċi ta’ Proċedura Amministrattiva).
III. Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari
21. “ECOTEX BULGARIA” EOOD (10) hija kumpannija b’membru wieħed tad-dritt Bulgaru, li l-kapital tagħha huwa miżmum minn KS, ċittadin Grieg. Fl-14 ta’ Marzu 2018, waqt l-assemblea ġenerali ta’ Ecotex, ġie deċiż li KS ser jikseb, fil-forma ta’ dividendi, is-somma ta’ BGN 100 000 (EUR 51 130) imħallsa fi flus kontanti permezz ta’ awtorizzazzjonijiet ta’ ħlas.
A. Il-proċedura amministrattiva mibdija kontra Ecotex
22. Wara spezzjoni mitluba fit-8 ta’ Diċembru 2017 mill-awtorità kompetenti fil-qasam tad-dħul fi ħdan it-Teritorialna direktsia na Natsionalna agentsia za prihodite – Sofia (id-Direttorat Territorjali tal-Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul – Sofija, il-Bulgarija), ġie stabbilit li t-tranżazzjonijiet finanzjarji mal-klijenti tal-kumpannija, prinċipalment dawk ġejjin mill-Greċja u mir-Repubblika ta’ Ċipru, kienu twettqu b’mezzi bankarji. Ġie stabbilit ukoll, li skont id-deċiżjoni tal-14 ta’ Marzu 2018, u matul il-perijodu ta’ bejn l-14 ta’ Marzu 2018 u t-22 ta’ Marzu 2018, kienet tħallset somma ta’ BGN 95 000 (madwar EUR 48 573.50) fi flus kontanti, lil KS, permezz ta’ disa’ awtorizzazzjonijiet ta’ ħlas kull waħda għall-ħlas fi flus kontanti ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) u ta’ awtorizzazzjoni ta’ ħlas ta’ ammont ta’ BGN 5 000 (EUR 2 556.50). Fil-5 ta’ Ġunju 2018, id-Direttorat Territorjali tal-Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul – Sofija, uffiċċju ta’ Blagoevgrad, ħabbar il-ftuħ ta’ proċedura kriminali ta’ natura amministrattiva u fis-26 ta’ Ġunju 2018 adotta att li jikkonstata l-eżistenza ta’ ksur tad-dispożizzjonijiet previsti miz-ZOPB.
23. Fl-10 ta’ Lulju 2018, Ecotex oġġezzjonat kontra dan l-att għar-raġuni li l-ksur jista’ jiġi kkunsidrat bħala negliġibbli fis-sens tal-Artikolu 28 taz-ZANN, peress li l-pagament tas-somma ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) imwettqa fl-14 ta’ Marzu 2018 taqbeż b’BGN 0.01 biss il-limitu relattiv għall-pagamenti fi flus kontanti previst miz-ZOPB.
24. Fit-3 ta’ Settembru 2018, il-Viċi-Direttur tad-Direttorat Territorjali tal-Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul – Sofija, impona fuq Ecotex, abbażi tal-Artikolu 5(1) taz-ZOPB, sanzjoni pekunjarja għal kull ksur ikkonstatat. Mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li kull pagament ta’ valur ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) ġie kklassifikat bħala “ksur” u li għalhekk ġew adottati disa’ sanzjonijiet amministrattivi. Skont id-dispożizzjonijiet nazzjonali, kull sanzjoni kienet ta’ BGN 5 000 (EUR 2 556.50), jiġifieri 50 % tas-somma mħallsa fi flus kontanti.
25. Ecotex ippreżentat rikors għal annullament kontra d-deċiżjoni tat-3 ta’ Settembru 2018 tal-Viċi-Direttur tad-Direttorat Territorjali tal-Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul – Sofija quddiem ir-Rayonen sad Petrich (il-Qorti Distrettwali ta’ Petrich, il-Bulgarija), li kkonfermat din id-deċiżjoni. Ecotex ippreżentat appell ta’ kassazzjoni quddiem il-qorti tar-rinviju.
B. L-appell ippreżentat quddiem il-qorti tar-rinviju
26. Quddiem il-qorti tar-rinviju, Ecotex enfasizzat mill-ġdid li, fid-dawl tal-importanza minuri tal-ksur, is-sanzjoni ta’ 50 % tal-ammont totali mħallas fi flus kontanti kienet sproporzjonata. Ecotex sostniet ukoll li d-dritt għad-dividendi tal-kumpannija ma jikkostitwixxix tranżazzjoni jew kuntratt u għalhekk ma jistax jiġi inkluż fil-kunċett ta’ “pagament” fis-sens tal-Artikolu 3(1)(1) taz-ZOPB.
27. Id-Direttorat Territorjali tal-Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul – Sofija, irreleva, min-naħa tiegħu, li l-kunċett ta’ “pagament” previst fl-Artikolu 3(1)(1) taz-ZOPB għandu jinftiehem bħala li jfisser, mingħajr eċċezzjoni, kull pagament jew kull tranżazzjoni finanzjarja, u dan irrispettivament min-natura ta’ dawn tal-aħħar.
28. Min-naħa tagħha, il-qorti tar-rinviju, tirrileva preliminarjament, li z-ZOPB ttrasponiet fid-dritt nazzjonali d-Direttiva 2005/60/KE (11), li sa mis-26 ta’ Ġunju 2017 kienet tħassret mid-Direttiva 2015/849 (12). Konsegwentement, hija tqis li l-Artikolu 3(1)(1) taz-ZOPB għandu jiġi interpretat fid-dawl tal-Artikolu 63 TFUE u tad-dispożizzjonijiet rilevanti tad-Direttiva 2015/849.
29. Fl-ewwel lok, hija tfakkar li l-kunċett ta’ “moviment tal-kapital” jinkludi wkoll il-ġbir ta’ dividendi ta’ ishma u ta’ partijiet f’kumpanniji kummerċjali. Għalhekk, hija tqajjem il-kwistjoni dwar jekk l-Artikolu 63 TFUE, li jipprojbixxi b’mod partikolari l-miżuri ta’ natura li tiddiswadi l-persuni mhux residenti milli jagħmlu investimenti fi Stat Membru jew milli jżommu tali investimenti, jipprekludix dispożizzjoni bħal dik prevista fl-Artikolu 3(1)(1) taz-ZOPB, li timponi limitu għall-pagamenti fi flus kontanti.
30. Fit-tieni lok, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk il-limitu tal-pagamenti fi flus kontanti, previst fl-Artikolu 3(1)(1) taz-ZOPB, jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni materjali tad-Direttiva 2015/849, u fl-affermattiv, jekk l-Istati Membri humiex liberi li jiddeterminaw limitu ta’ pagament fi flus kontanti ta’ inqas minn EUR 10 000.
31. Fit-tielet lok, il-qorti tar-rinviju tistaqsi sa fejn il-modalitajiet relattivi, minn naħa, għad-determinazzjoni tal-ammont tal-multa prevista f’każ ta’ ksur tal-limitu tal-pagamenti fi flus kontanti, u min-naħa l-oħra, għall-istħarriġ ġudizzjarju eżerċitat fuq deċiżjoni ta’ kundanna jippreġudikaw il-prinċipju ta’ proporzjonalità tal-pieni u d-dritt għal rimedju ġudizzjarju effettiv stabbiliti fil-Karta.
C. Id-domandi preliminari
32. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet esposti iktar ’il fuq, l-Administrativen sad Blagoevgrad (il-Qorti Amministrattiva ta’ Blagoevgrad) iddeċidiet li tissospendi l-proċedura quddiemha u tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
“(1) L-Artikolu 63 TFUE għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi dispożizzjoni legali nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tipprovdi li l-pagamenti fit-territorju nazzjonali b’valur ta’ 10 000 leva Bulgari (BGN) [EUR 5 113] jew iktar għandhom jitwettqu esklużivament permezz ta’ trasferiment jew permezz ta’ ħlas fuq kont għal pagamenti u li tillimita l-pagament fi flus kontanti ta’ dividendi ta’ BGN 10 000 jew iktar minn profitti li ma jiġux iddistribwiti u, jekk jippermetti tali dispożizzjoni legali, tali restrizzjoni hija ġġustifikata mill-għanijiet tad-Direttiva […] 2015/849?
2) L-Artikolu 2(1) tad-Direttiva […] 2015/[849], ikkunsidrat flimkien mal-premessa 6 tal-preambolu tagħha u mal-Artikoli 4 u 5 tagħha, għandu jiġi interpretat fis-sens li jippermetti dispożizzjoni legali nazzjonali ġenerali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tipprovdi li l-pagamenti fit-territorju nazzjonali b’valur ta’ BGN 10 000 [EUR 5 113] jew iktar għandhom jitwettqu esklużivament permezz ta’ trasferiment jew permezz ta’ ħlas fuq kont għal pagamenti u li ma tidħolx fil-kwistjoni tal-entità u tal-motivazzjoni tal-pagament fi flus kontanti sa fejn tkopri mingħajr ebda distinzjoni l-pagamenti kollha fi flus kontanti bejn persuni fiżiċi u ġuridiċi?
a) Fil-każ li din id-domanda tingħata risposta fl-affermattiv: il-punt 3(e) tal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva […] 2015/849, ikkunsidrat flimkien mal-premessa 6 tal-preambolu tagħha u mal-Artikoli 4 u 5 tagħha, jippermetti lill-Istati Membri jadottaw limitazzjonijiet ġenerali supplimentari fir-rigward ta’ pagamenti fi flus kontanti permezz ta’ dispożizzjoni legali nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali li tipprovdi li l-pagamenti fit-territorju nazzjonali b’valur ta’ BGN 10 000 [EUR 5 113] jew iktar għandhom jitwettqu esklużivament permezz ta’ trasferiment jew permezz ta’ ħlas fuq kont għal pagamenti f’sitwazzjoni fejn il-pagament fi flus kontanti jkun ibbażat fuq ‘profitti mhux iddistribwiti’ (dividendi)?
b) Fil-każ li din id-domanda tingħata risposta fl-affermattiv: il-punt 3(e) tal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva […] 2015/849, ikkunsidrat flimkien mal-premessa 6 tal-preambolu tagħha u mal-Artikolu 5 tagħha, jippermetti lill-Istati Membri jadottaw limitazzjonijiet fir-rigward ta’ pagamenti fi flus kontanti permezz ta’ dispożizzjoni legali nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali li tipprovdi li l-pagamenti fit-territorju nazzjonali b’valur ta’ BGN 10 000 [EUR 5 113] jew iktar għandhom jitwettqu esklużivament permezz ta’ trasferiment jew permezz ta’ ħlas fuq kont għal pagamenti, fejn il-limitu minimu ta’ dawn il-pagamenti huwa inqas minn EUR 10 000?
3) a) L-Artikolu 58(1) u l-Artikolu 60(4) tad-Direttiva […] 2015/849, ikkunsidrati flimkien mal-Artikolu 49(3) tal-[Karta], għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu dispożizzjoni legali nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tipprevedi ammont fiss għas-sanzjonijiet amministrattivi fir-rigward ta’ ksur tal-limitazzjonijiet dwar il-pagamenti fi flus kontanti mingħajr ma tippermetti approċċ iddifferenzjat skont iċ-ċirkustanzi konkreti rilevanti ta’ kull każ?
b) Fil-każ li din id-domanda tingħata risposta fis-sens li l-Artikolu 58 u l-Artikolu 60(4) tad-Direttiva […] 2015/[849], ikkunsidrati flimkien mal-Artikolu 49(3) tal-[Karta], ma jipprekludux dispożizzjoni legali nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tipprevedi ammont fiss għas-sanzjonijiet amministrattivi fir-rigward ta’ ksur tal-limitazzjonijiet dwar il-pagamenti fi flus kontanti, l-Artikolu 58 u l-Artikolu 60(4) tad-Direttiva […] 2015/[849], ikkunsidrati flimkien mal-prinċipju ta’ effettività u mad-dritt għal protezzjoni ġudizzjarja effettiva fis-sens tal-Artikolu 47 tal-[Karta], għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu dispożizzjoni legali nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tipprevedi ammont fiss għas-sanzjonijiet amministrattivi fir-rigward ta’ ksur tal-limitazzjonijiet dwar il-pagamenti fi flus kontanti, mingħajr ma tippermetti li qorti, fil-każ li jiġi ppreżentat rikors kontra tali sanzjoni amministrattiva, tistabbilixxi, fid-dawl taċ-ċirkustanzi konkreti rilevanti ta’ kull każ, l-ammont ta’ din is-sanzjoni amministrattiva b’mod li jkun inqas mill-ammont minimu previst?”
33. Il-Gvern Bulgaru, Ċek, Spanjol, Taljan u dak Ungeriż kif ukoll il-Kummissjoni Ewropea ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub.
34. Bi ftehim mal-Imħallef Relatur, ġie deċiż li b’applikazzjoni tal-Artikolu 62(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, jiġu indirizzati mistoqsijiet lill-Gvern Bulgaru, u b’applikazzjoni tal-Artikolu 101(1) ta’ dawn ir-regoli, talba għal kjarifika lill-qorti tar-rinviju, li għalihom wieġbu bil-miktub fit-termini mogħtija.
IV. Analiżi
35. Qabel ma nipproċedi bl-analiżi tad-domandi preliminari, jidhirli li huwa utli li nagħmel osservazzjoni preliminari dwar l-ordni li fih għandhom jiġu eżaminati dawn id-domandi.
36. F’dan il-każ, l-ewwel u t-tieni domanda jirrigwardaw, rispettivament, il-konformità, mad-dispożizzjonijiet tat-Trattat FUE relattivi għal-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti kif ukoll mal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2015/849, moqri flimkien mal-premessa 6 u mal-Artikoli 4 u 5 ta’ din id-direttiva, ta’ leġiżlazzjoni nazzjonali, li bħal-leġiżlazzjoni Bulgara, tistabbilixxi limitazzjoni ġenerali tal-pagamenti fi flus kontanti mwettqa fit-territorju nazzjonali, fir-rigward tad-distribuzzjoni ta’ dividendi.
37. Issa, infakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita, kull miżura nazzjonali relattiva għal qasam li kien is-suġġett ta’ armonizzazzjoni eżawrjenti fuq il-livell tal-Unjoni għandha tiġi evalwata fid-dawl tad-dispożizzjonijiet ta’ dik il-miżura ta’ armonizzazzjoni, u mhux fid-dawl ta’ dawk tad-dritt primarju (13).
38. F’dawn iċ-ċirkustanzi, nipproponi li jinqaleb l-ordni tal-ewwel u t-tieni domanda preliminari.
39. Fl-ewwel lok, ser neżamina t-tieni domanda, sabiex jiġi ddeterminat jekk il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali taqax effettivament taħt il-qasam armonizzat mid-Direttiva 2015/849. Għar-raġunijiet li ser nesponi issa, dan ma huwiex il-każ, peress li din il-leġiżlazzjoni ma taqax, fil-fehma tiegħi, taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva.
40. Sussegwentement, fit-tieni lok, ser nanalizza, l-ewwel u t-tielet domanda preliminari li għamlet il-qorti tar-rinviju mill-perspettiva tad-dritt primarju u tad-drittijiet fundamentali biss.
41. Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja teżamina l-konformità tal-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali mar-regoli relattivi għal-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti stabbiliti fl-Artikolu 63 TFUE. Sa fejn din il-leġiżlazzjoni nazzjonali tikkostitwixxi, għar-raġunijiet li ser niżviluppa, restrizzjoni ta’ din il-libertà, ser niddetermina jekk din tistax tiġi ġġustifikata minn raġuni leġittima, u jekk ikun il-każ, sa fejn hija xierqa sabiex tiżgura t-twettiq tal-għanijiet li hija tfittex u hijiex proporzjonata. Huwa f’dan il-kuntest li ser nasal sabiex neżamina l-kwistjoni mqajma fit-tielet domanda preliminari. Fil-fatt, permezz tat-tielet domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, dwar jekk l-Artikolu 47 tal-Karta, li jiggarantixxi d-dritt għal rimedju ġudizzjarju effettiv, u l-Artikolu 49(3) tagħha, li jistabbilixxi l-prinċipju ta’ proporzjonalità tal-pieni, jipprekludux sistema ta’ sanzjonijiet bħal dik introdotta mill-Artikolu 5 taz-ZOPB, peress li din ma tippermetti la lill-awtorità nazzjonali responsabbli mis-sanzjonar tat-twettiq tal-ksur (l-ewwel parti tad-domanda (a)) u lanqas lill-qorti nazzjonali adita b’rikors kontra d-deċiżjoni adottata minnha (it-tieni parti tad-domanda (b)) sabiex jipproċedu b’individwalizzazzjoni tal-multa.
A. L-eżami tal-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali fid-dawl tad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2015/849
42. Permezz tat-tieni domanda preliminari tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk, skont l-Artikolu 2(1)(3)(e) tad-Direttiva 2015/849, moqri flimkien mal-premessa 6 u mal-Artikoli 4 u 5 ta’ din id-direttiva, Stat Membru jistax, għall-pagamenti kollha mwettqa fit-territorju nazzjonali ta’ valur ugwali jew iktar mil-limitu stabbilit, jipprojbixxi individwi jew impriżi milli jħallsu fi flus kontanti u jeħtieġ li dawn tal-aħħar jagħmlu trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti.
43. Il-qorti tar-rinviju tistaqsi lill-Qorti tal-Ġustizzja sa fejn id-Direttiva 2015/849 tapplika, skont l-Artikolu 2(1)(3)(e) tagħha għall-pagamenti li jitwettqu fi flus kontanti minn persuni li jinnegozjaw fi prodotti jew favur dawn tal-aħħar, ta’ ammont ta’ EUR 10 000 jew iktar. Barra minn hekk, fl-Artikolu 4 tagħha, din id-direttiva tipprovdi li l-Istati Membri jistgħu jestendu dan il-kamp ta’ applikazzjoni għall-professjonijiet u għall-kategoriji tal-impriżi li jeżerċitaw attivitajiet li jistgħu jintużaw għal għanijiet ta’ ħasil tal-flus jew finanzjament tat-terroriżmu. Finalment, l-imsemmija direttiva tipprovdi fl-Artikolu 5 tagħha, li l-Istati Membri jistgħu jadottaw ukoll, fil-qasam irregolat mill-istess direttiva, dispożizzjonijiet iktar stretti sabiex jipprevjenu dawn l-attivitajiet kriminali. Barra minn hekk, mill-premessa 6 tad-Direttiva 2015/849 jirriżulta li l-Istati Membri għandhom “ikunu jistgħu jadottaw limiti aktar baxxi, limitazzjonijiet ġenerali addizzjonali għall-użu tal-flus kontanti u dispożizzjonijiet ulterjuri aktar stretti”.
44. Għalhekk id-domanda li għaliha trid tirrispondi l-Qorti tal-Ġustizzja hija dik dwar jekk il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali tistax taqa’ taħt waħda minn dawn id-dispożizzjonijiet.
45. Fid-dawl tal-għanijiet li l-leġiżlatur tal-Unjoni jrid jilħaq fil-kuntest tad-Direttiva 2015/849, l-istruttura tagħha u t-termini tal-Artikoli 2, 4 u 5 ta’ din id-direttiva, li għalihom tirreferi l-qorti tar-rinviju, jiena ma naħsibx.
46. Fl-ewwel lok, fir-rigward tal-għanijiet tad-Direttiva 2015/849, din hija intiża sabiex tipprevjeni t-theddid li jista’ jaffettwa l-integrità, il-funzjonament tajjeb, ir-reputazzjoni u l-istabbiltà tas-sistema finanzjarja li jirriżulta mill-użu ta’ din is-sistema għall-finijiet tal-ħasil tal-flus u tal-finanzjament tat-terroriżmu (14). Għal dan il-għan, din id-direttiva tarmonizza miżuri ta’ viġilanza u ta’ kontroll li l-Istati Membri għandhom jistabbilixxu sabiex jindirizzaw il-kategoriji professjonali l-iktar esposti għall-manipulazzjoni ta’ flus derivati mill-kriminalità serja u l-ġbir ta’ flus jew proprjetà għal finijiet terroristiċi. Minkejja li r-reati fiskali marbuta mat-taxxi diretti u indiretti jinsabu fost l-attivitajiet kriminali li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmija direttiva (15), madankollu dan bil-kundizzjoni li dawn ir-reati jkunu punibbli b’ċaħda tal-libertà jew ordni ta’ detenzjoni (16). Konsegwentement, il-leġiżlatur tal-Unjoni jrid jipprevjeni t-twettiq ta’ ksur tal-leġiżlazzjoni fiskali ferm iktar gravi minn dak li jirriżulta mill-ksur ta’ limitazzjoni tal-pagamenti fi flus kontanti.
47. Il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali hija intiża, min-naħa tagħha, sabiex tiġġieled kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali billi teħtieġ li l-pagamenti ta’ ammont ta’ BGN 10 000 [EUR 5 113] jew iktar jitwettqu mhux fi flus kontanti, iżda permezz ta’ trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti, b’mod li tiġi żgurata t-traċċabbiltà tat-tranżazzjonijiet finanzjarji. Kif irrileva l-Gvern Bulgaru fl-osservazzjonijiet tiegħu, l-għan taz-ZOPB, kif inhu espost fil-motivi tal-abbozz ta’ din il-liġi, huwa li tiġi llimitata l-ekonomija klandestina, u b’mod partikolari, is-sitwazzjonijiet li fihom flussi tal-flus ma jiġux irreġistrati fid-dokumenti tar-rendikont u għalhekk ma jkunux suġġetti għat-taxxa u lanqas għall-kontribuzzjonijiet soċjali. F’dan ir-rigward, il-Gvern indika li z-ZOPB ma tipprovdi ebda miżura relattiva għall-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu. Hija ma tikkostitwixxix miżura ta’ traspożizzjoni tad-Direttiva 2015/849 u ma tinkludi ebda rinviju għaliha, peress li din id-direttiva kienet ġiet trasposta fid-dritt nazzjonali, minn naħa, miż-zakon za merkite sreshtu izpiraneto na pari (il-Liġi dwar il-Miżuri tal-Ġlieda kontra l-Ħasil tal-Flus) (17) u min-naħa l-oħra, miż-zakon za merkite sreshtu finansiraneto na terorizma (il-Liġi dwar il-Miżuri tal-Ġlieda kontra l-Finanzjament tat-Terroriżmu) (18).
48. Għandu jiġi kkonstatat li l-għanijiet imfittxija mil-leġiżlatur tal-Unjoni fil-kuntest tad-Direttiva 2015/849 u mil-leġiżlatur Bulgaru fil-kuntest taz-ZOPB huma totalment differenti.
49. Fit-tieni lok, fir-rigward tal-istruttura tad-Direttiva 2015/849, din hija intiża sabiex tistabbilixxi miżuri li, fid-dawl tal-għan tagħhom, huma differenti, permezz tan-natura tagħhom u tad-destinatarji li jindirizzaw, minn dawk implimentati mil-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali.
50. Il-miżuri adottati fil-kuntest ta’ din id-direttiva huma bbażati fuq approċċ ibbażat fuq ir-riskji tal-ħasil tal-flus u tal-finanzjament tat-terroriżmu (19).
51. Fir-rigward tan-natura ta’ dawn il-miżuri, dawn jikkostitwixxu obbligi ta’ viġilanza, ta’ kontroll, ta’ informazzjoni, ta’ dikjarazzjoni u ta’ konservazzjoni tad-dokumenti li l-kontenut u l-portata tagħhom huma deskritti bi preċiżjoni fil-Kapitoli II sa V tad-Direttiva 2015/849 (20).
52. Mill-banda l-oħra, iz-ZOPB tirregola biss l-użu mill-persuni fiżiċi jew ġuridiċi tal-mezzi ta’ ħlas fit-territorju nazzjonali. Ebda waħda mill-miżuri previsti minn din id-direttiva ma teħtieġ li l-Istati Membri jissorveljaw l-użu tal-mezzi tal-ħlas fit-territorju tagħhom. Minkejja li huwa minnu li b’applikazzjoni tal-Artikolu 5 tal-imsemmija direttiva, dawn tal-aħħar “jistgħu jadottaw jew iżommu fis-seħħ dispożizzjonijiet aktar stretti […] sabiex jipprevjenu l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu”, dan strettament sa fejn, kif espressament irrilevat mil-leġiżlatur tal-Unjoni f’dan l-artikolu, dawn id-dispożizzjonijiet jaqgħu “fil-qasam kopert minn din [l-istess] Direttiva” u jaqgħu “fil-limiti tal-liġi tal-Unjoni”. Madankollu, għar-raġunijiet li esponejt, leġiżlazzjoni bħal dik inkwistjoni, li tistabbilixxi limitazzjoni ġenerali tal-pagamenti fi flus kontanti fit-territorju għall-finijiet tal-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali, ma taqax fil-qasam irregolat mid-Direttiva 2015/849.
53. Issa, fir-rigward tal-kamp ta’ applikazzjoni ratione personae ta’ dawn iż-żewġ leġiżlazzjonijiet, il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali hija applikabbli għal kull persuna fiżika jew ġuridika, irrispettivament mill-kwalità li fiha twettaq pagament kif ukoll mill-eżistenza, u jekk ikun il-każ, min-natura tat-tranżazzjoni li magħha huwa marbut dan tal-aħħar.
54. Mill-banda l-oħra, bilfors għandu jiġi kkonstatat li l-miżuri ta’ viġilanza, ta’ kontroll, ta’ informazzjoni, ta’ dikjarazzjoni u ta’ konservazzjoni tad-dokumenti stabbiliti mid-Direttiva 2015/849 huma indirizzati lil ċirku limitat ta’ entitajiet, identifikabbli jew mill-grad tagħhom ta’ espożizzjoni għar-riskji ta’ ħasil tal-flus u tal-finanzjament tat-terroriżmu, jew mill-grad ta’ vulnerabbiltà tat-tranżazzjonijiet tagħhom. Huwa minnu li, fost dan iċ-ċirku, jissemmew, fl-Artikolu 2(1)(3)(e) ta’ din id-direttiva, “persuni oħrajn li jinnegozjaw fi prodotti, sa fejn il-ħlasijiet isiru jew jiġu riċevuti fi flus kontanti f’ammont ta’ EUR 10 000 jew aktar”. Huwa minnu wkoll li, fil-premessa 6 tal-imsemmija direttiva, il-leġiżlatur tal-Unjoni jindika li “[l]-Istati Membri għandhom ikunu jistgħu jadottaw limiti aktar baxxi, limitazzjonijiet ġenerali addizzjonali għall-użu tal-flus kontanti u dispożizzjonijiet ulterjuri aktar stretti”. Madankollu, dan ir-riferiment ma jistax idaħħal leġiżlazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2015/849, kemm minħabba n-nuqqas ta’ preċiżjoni tagħha kif ukoll l-assenza ta’ saħħa vinkolanti tad-dispożizzjonijiet kontenuti fil-premessi ta’ direttiva.
55. Barra minn hekk, minkejja li l-leġiżlatur tal-Unjoni jawtorizza, fl-Artikolu 4 tad-Direttiva 2015/849, lill-Istati Membri jestendu l-kamp ta’ applikazzjoni tagħha, huwa biss sa fejn, kif jirrileva espressament, din l-estensjoni tkun konformi mal-approċċ ibbażat fuq ir-riskji u tirrigwarda professjonisti jew kategoriji ta’ impriżi “li jidħlu f’attivitajiet li għandhom probabbiltà partikolari li jintużaw għal għanijiet ta’ ħasil tal-flus jew finanzjament tat-terroriżmu”. Fi kliem ieħor, din id-dispożizzjoni tippermetti Stat Membru jimponi miżuri ta’ viġilanza u ta’ kontroll għal kategorija iktar wiesgħa ta’ impriżi, abbażi tal-analiżi proprja tiegħu tar-riskji li għalihom din tista’ twassal b’applikazzjoni tal-Artikolu 7 ta’ din id-direttiva, iżda fil-fehma tiegħi, ma tippermettix bażi għal leġiżlazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali li tirregola, fir-rigward tal-persuni fiżiċi jew ġuridiċi kollha, l-użu tal-mezzi ta’ ħlas fit-territorju nazzjonali għall-finijiet tal-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali.
56. Konsegwentement, fid-dawl ta’ dawn l-elementi, nikkunsidra li leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li għall-finijiet tal-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali, tipprojbixxi lill-persuni fiżiċi jew ġuridiċi milli jwettqu, fit-territorju nazzjonali, pagament fi flus kontanti meta dan ikun ta’ valur ugwali jew iktar mil-limitu stabbilit u teħtieġ li dawn tal-aħħar jagħmlu trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti, ma taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2015/849.
57. Peress li attwalment ma jeżistux, fid-dritt tal-Unjoni, atti leġiżlattivi li jirrigwardaw il-kundizzjonijiet u l-modalitajiet li jipprovdu li l-Istati mhux membri taż-żona euro, bħar-Repubblika tal-Bulgarija, jistgħu jillimitaw il-pagamenti fi flus kontanti fit-territorju nazzjonali tagħhom (21), huwa biss fid-dawl tad-dritt primarju, u b’mod partikolari, tar-regoli relattivi għal-libertajiet ta’ moviment, li għandha tiġi eżaminata l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni.
B. L-eżami tal-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali fid-dawl tal-Artikolu 63 TFUE
58. Permezz tal-ewwel domanda preliminari tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, lill-Qorti tal-Ġustizzja jekk l-Artikolu 63 TFUE għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi l-leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li tipprojbixxi li fit-territorju nazzjonali tiegħu jsir pagament fi flus kontanti meta dan ikun ta’ valur ugwali jew iktar mil-limitu stabbilit u li teħtieġ, għal dan il-għan, li jsir trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti, inkluż meta din tirrigwarda d-distribuzzjoni tad-dividendi ta’ kumpannija.
59. Fl-assenza ta’ regoli komuni jew armonizzati, l-Istati mhux membri taż-żona euro, bħar-Repubblika tal-Bulgarija, huma liberi li jillimitaw il-pagamenti fi flus kontanti fit-territorju tagħhom. Madankollu, bħal kull Stat Membru, dawn għandhom josservaw ir-regoli tas-suq intern, u b’mod partikolari, ir-regoli tat-Trattat relattivi għall-libertajiet ta’ moviment (22).
60. Fil-kuntest tal-kawża prinċipali, għandha tiġi evalwata l-kompatibbiltà tal-leġiżlazzjoni nazzjonali fir-rigward tal-libertà ta’ moviment direttament ristretta (23).
61. F’dan il-każ, l-awtoritajiet nazzjonali kompetenti applikaw il-leġiżlazzjoni inkwistjoni fl-okkażjoni tad-distribuzzjoni tad-dividendi, li jikkostitwixxu dħul mill-kapital indirett, skont ġurisprudenza stabbilita, fid-dawl tar-regoli relattivi għal moviment liberu tal-kapital (24). Konsegwentement, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja twettaq l-analiżi tagħha fid-dawl tar-regoli relattivi għal-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti stabbiliti fl-Artikolu 63 TFUE.
62. Kif il-qorti tar-rinviju tistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja li tagħmel, għandu jiġi ddeterminat jekk il-leġiżlazzjoni inkwistjoni għandhiex tiġi analizzata bħala restrizzjoni tal-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti, fis-sens tal-Artikolu 63 TFUE, u jekk ikun il-każ, jekk tali restrizzjoni tistax tkun iġġustifikata.
1. Fuq l-eżistenza ta’ restrizzjoni għal-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti
63. Skont l-Artikolu 63 TFUE, ir-restrizzjonijiet kollha għal-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti huma pprojbiti bejn l-Istati Membri kif ukoll bejn l-Istati Membri u l-pajjiżi terzi.
64. Kif jirriżulta mit-termini ta’ din id-dispożizzjoni, il-ksur tagħha jippreżumi l-eżistenza kemm ta’ kapital u ta’ pagamenti li għandhom dimensjoni transkonfinali kif ukoll restrizzjoni għal dawn tal-aħħar.
65. Fl-ewwel lok, naħseb li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali tista’ tirrigwarda kapital u pagamenti li għandhom dimensjoni transkonfinali, u dan minħabba l-ġeneralità tagħha.
66. Ċertament, kif jirrilevaw il-Gvern Bulgaru u dak Ċek fl-osservazzjonijiet tagħhom, il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali tistabbilixxi biss il-modalitajiet tal-pagamenti mwettqa fit-territorju ta’ Stat Membru. Madankollu, ninnota li din il-leġiżlazzjoni hija applikabbli għall-persuni fiżiċi jew ġuridiċi kollha li jwettqu pagament f’dan it-territorju, irrispettivament min-nazzjonalità, mir-residenza ta’ dawn tal-ewwel u mis-sede ta’ dawk tat-tieni, jew inkella mill-kwalità li fiha jaġixxu dawn tal-aħħar. Konsegwentement, l-imsemmija leġiżlazzjoni hija applikabbli anki fil-każ fejn il-pagament jitwettaq minn persuna fiżika jew ġuridika li għandha r-residenza jew s-sede tagħha fi Stat Membru ieħor minbarra fir-Repubblika tal-Bulgarija, jew favur tagħha, pereżempju, fil-kuntest ta’ provvista ta’ servizzi transkonfinali.
67. Barra minn hekk, l-Artikolu 3 taz-ZOPB jirrigwarda l-pagamenti mwettqa kemm f’lev Bulgaru kif ukoll f’muniti barranin u japplika irrispettivament mit-tip u min-natura tat-tranżazzjoni li magħha huwa marbut il-pagament (25). Għalhekk, skont l-istruzzjonijiet relattivi għall-applikazzjoni taz-ZOPB (26), din il-leġiżlazzjoni, kienet f’din il-kawża, applikata għad-distribuzzjoni tad-dividendi ta’ kumpannija legalment stabbilita fit-territorju nazzjonali lis-soċju uniku tagħha, li f’dan il-każ, huwa ta’ nazzjonalità Griega. Issa, ma jidhirlix li huwa kontestabbli b’mod serju li d-distribuzzjoni, fil-forma ta’ pagament fi flus kontanti, ta’ dividendi provenjenti minn impriża stabbilita fil-Bulgarija lil soċju, li huwa ċittadin ta’ Stat Membru ieħor, tikkostitwixxi moviment tal-kapital u pagament li għandhom dimensjoni transkonfinali fis-sens tal-Artikolu 63 TFUE (27).
68. Fit-tieni lok, fil-fehma tiegħi, ma hemmx dubju li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni tikkostitwixxi restrizzjoni tal-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti, u dan minkejja l-assenza ta’ diskriminazzjoni abbażi tan-nazzjonalità tal-persuni fiżiċi jew ġuridiċi kkonċernati.
69. Fil-fatt, leġiżlazzjoni li tirregola, b’mod ġenerali, l-użu tal-mezzi ta’ ħlas, billi tipprojbixxi lill-individwi u lill-impriżi milli jwettqu pagament fi flus kontanti meta l-ammont tiegħu jkun ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) jew iktar, u billi teħtieġ, għal dan il-għan, li jużaw il-mezzi ta’ ħlas espressament indikati mil-leġiżlatur, taħt piena ta’ sanzjoni, tirrestrinġi, fiha nnifisha, il-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti.
70. Minn naħa, nirrileva li l-valuta legali tal-muniti u tal-karti tal-flus tindika, fil-prinċipju, l-aċċettazzjoni obbligatorja ta’ pagamenti fi flus kontanti. L-użu ta’ muniti u karti tal-flus huwa għalhekk irrikonoxxut bħala mezz li jista’ jintuża liberament minn kull persuna debitriċi ta’ obbligu ta’ ħlas.
71. B’hekk, fiż-żona euro, skont it-termini tar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni tat-22 ta’ Marzu 2010, dwar il-firxa u l-effetti tal-valuta legali tal-karti tal-flus u l-muniti tal-euro (28), din il-valuta legali timplika, f’każ ta’ obbligu ta’ ħlas, li l-kreditur ma jistax jirrifjuta pagament imwettaq fi flus kontanti u li d-debitur jista’ jonora dan l-obbligu billi joffri karti tal-flus u muniti tal-euro (29). Konsegwentement, il-Kummissjoni tirrileva li “[l]-aċċettazzjoni tal-karti tal-flus u muniti bħala mezzi ta’ ħlas fit-tranżazzjonijiet tal-bejgħ bl-imnut għandha tkun ir-regola” (30).
72. F’dan ir-rigward, skont il-konklużjonijiet ta’ studju li sar fl-2016 mill-BĊE (31), it-tranżazzjonijiet fi flus kontanti għadhom il-mezz ta’ ħlas l-iktar aċċessibbli, iżda wkoll l-iktar komuni, b’mod partikolari f’ċerti setturi ekonomiċi u minn diversi impriżi żgħar u medji (32). Fiż-żona euro, madwar 79 % tal-pagamenti fil-punti tal-bejgħ twettqu fi flus kontanti, filwaqt li madwar 19 % permezz tal-kard bankarja u madwar 2 % permezz ta’ mezzi oħra ta’ ħlas. F’termini ta’ valuri, il-parti tas-suq tal-pagamenti fi flus kontanti kienet ta’ madwar 54 % filwaqt li 39 % tal-kard bankarja u madwar 7 % tal-istrumenti ta’ ħlas l-oħra (33). Skont dan l-istudju, 10 % tat-tranżazzjonijiet fi flus kontanti analizzati kienu jirrigwardaw oġġetti jew servizzi ta’ valur ta’ iktar minn EUR 100 (34).
73. Min-naħa l-oħra, leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali għandha l-effett mhux biss li teskludi l-pagamenti fi flus kontanti kif ukoll b’mezzi oħra legali ta’ pagament, bħall-kard bankarja, iżda wkoll li timponi fuq l-individwi u l-impriżi li jagħmlu trasferimenti jew ħlas fuq kont għal pagamenti.
74. Bilfors għandu jiġi kkonstatat li l-firxa ta’ soluzzjonijiet ta’ ħlas mogħtija mil-leġiżlatur Bulgaru ma hijiex wiesgħa u teħtieġ, b’mod partikolari, li l-individwu jkollu kont bankarju u li huwa jħallas billi juża dan il-kont. Issa, il-limitu ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) ma jeskludix, fih innifsu, li huwa jista’ jippreferi jwettaq ħlas ta’ tali ammont fi flus kontanti jew b’kard bankarja, għal raġunijiet ta’ immedjatezza, ta’ faċilità jew ta’ libertà tal-mod ta’ ħlas, pjuttost milli jagħmel trasferiment. Għalhekk, jidhirli li l-leġiżlazzjoni nazzjonali hija ta’ natura li tiddiswadi individwu, li pereżempju, jirrisjedi f’żona tal-fruntiera, milli jmur fl-Istat Membru viċin sabiex jixtri merkanzija mingħand negozjanti jew jirrikorri għand fornituri li jeħtieġu, għall-finijiet tal-pagament, l-użu ta’ trasferiment jew ta’ ħlas fuq kont għal pagamenti.
75. Bl-istess mod, mill-perspettiva ta’ kumpannija, infakkar li, skont il-libertà kuntrattwali li għandhom l-azzjonisti jew is-soċji, fil-prinċipju dawn huma liberi li jiddeterminaw il-modalitajiet tal-ħlas tad-dividendi, u b’mod partikolari, il-forma tagħhom. Madankollu, regola tad-dritt bħall-Artikolu 3 taz-ZOPB għandha l-effett li tirrestrinġi l-libertà li minnha jibbenefikaw dawn tal-aħħar li jħallsu dawn id-dividendi fi flus kontanti, taħt piena li jesponu lill-kumpannija għal multa ta’ severità partikolari.
76. Huwa inkontestabbli li t-trasferiment bankarju fih vantaġġi ċerti għall-finijiet tal-pagamenti transkonfinali billi jippermetti, b’mod partikolari, lill-individwi u lill-kumpanniji jevitaw milli jġorru ammonti kbar fi flus kontanti. Madankollu, xorta jibqa’ l-fatt li spejjeż bankarji differenti jistgħu japplikaw għal dawn it-tranżazzjonijiet ta’ ħlas. Minkejja li r-Repubblika tal-Bulgarija llum hija Stat Membru taż-żona unika tal-ħlas bl-euro [“Single Euro Payments Area”, iktar ’il quddiem (SEPA) (35), infakkar li ma hijiex Stat Membru taż-żona euro. F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-vantaġġi previsti fil-kuntest tas-SEPA, bħall-eżekuzzjoni ta’ trasferiment transkonfinali f’jum tax-xogħol wieħed sa mill-mument tal-irċevuta tal-ordni tat-trasferiment mill-bank tal-emittenti, jew saħansitra l-applikazzjoni ta’ prezzijiet kompetittivi, japplikaw biss għall-pagamenti ddenominati f’euro. Għalhekk, fir-rigward tal-pagamenti ddenominati f’lev Bulgaru, tibqa’ applikabbli l-leġiżlazzjoni Bulgara li tistabbilixxi l-ispejjeż marbuta mat-trasferimenti transkonfinali. Issa, huwa raġonevoli li wieħed jaħseb li l-leġiżlazzjoni inkwistjoni għandha għalhekk bħala effett, li timponi fuq id-dividendi ddistribwiti lill-azzjonisti jew lis-soċji li ma għandhomx kont bankarju fit-territorju nazzjonali, spejjeż addizzjonali marbuta mal-eżekuzzjoni ta’ trasferiment transkonfinali ddenominat f’munita nazzjonali.
77. Fid-dawl ta’ dawn l-elementi, leġiżlazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, jidhirli għalhekk li hija ta’ natura li tirrestrinġi l-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti ggarantita fl-Artikolu 63 TFUE.
78. Madankollu, minn ġurisprudenza stabbilita jirriżulta li tali restrizzjoni tista’ tkun konformi ma’ dan l-artikolu jekk din tkun iġġustifikata minn raġuni leġittima jew raġuni imperattiva ta’ interess ġenerali, u f’dak il-każ, sa fejn din tkun xierqa sabiex tiggarantixxi li jintlaħaq l-għan inkwistjoni u ma tmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħaq dan il-għan u jekk tkun konformi mad-drittijiet fundamentali (36), li issa għandu jiġi vverifikat.
79. F’dan ir-rigward, hawn xi preċiżazzjonijiet li nista’ nagħmel għal dak li jirrigwarda s-sodisfazzjon ta’ dawn il-kundizzjonijiet fil-kuntest tal-kawża prinċipali, peress li hija l-qorti tar-rinviju li għandha twettaq, għal dan il-għan, il-verifiki neċessarji.
2. Il-ġustifikazzjoni tar-restrizzjoni
80. Mit-termini tal-Artikolu 65(1)(b) TFUE (37) kif ukoll mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li l-ħtieġa ta’ prevenzjoni tal-frodi u l-evażjoni fiskali tikkostitwixxi raġuni leġittima li tista’ tiġġustifika restrizzjoni għal-libertà ta’ moviment tal-kapital.
81. Fis-sentenza tat-30 ta’ April 2020, Société Générale (38), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet ukoll li n-neċessità li jiġi żgurat irkupru effikaċi tat-taxxa tikkostitwixxi għan leġittimu li jista’ jiġġustifika restrizzjoni għal-libertajiet fundamentali. Skont il-Qorti tal-Ġustizzja, Stat Membru huwa għalhekk awtorizzat japplika miżuri li jippermettu l-verifika, b’mod ċar u preċiż, tal-ammont tat-taxxa dovuta, bil-kundizzjoni, madankollu, li dawn il-miżuri jkunu xierqa sabiex jiżguraw it-twettiq tal-għan imfittex u li ma jmorrux lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex dan l-għan jintlaħaq (39).
82. Fis-sentenza tas-26 ta’ Frar 2019 X (Kumpanniji intermedjarji stabbiliti f’ pajjiżi terzi) (40), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet ukoll li miżura nazzjonali li tirrestrinġi l-moviment liberu tal-kapital tista’ tkun iġġustifikata mill-ħtieġa ta’ prevenzjoni tal-frodi u tal-evażjoni fiskali meta din tkun tirrigwarda speċifikament l-arranġamenti purament artifiċjali, li ma jirriflettux ir-realtà ekonomika, li l-uniku għan tagħhom huwa l-evażjoni tat-taxxa normalment dovuta fuq il-profitti ġġenerati mill-attivitajiet imwettqa fit-territorju nazzjonali tal-Istat Membru kkonċernat (41).
83. F’dan il-każ, id-dispożizzjonijiet previsti fl-Artikolu 3 taz-ZOPB għandhom jippermettu l-ġlieda kontra l-ekonomija klandestina billi jiżguraw l-irkupru tat-taxxa u tal-kontribuzzjonijiet soċjali permezz tat-traċċabbiltà tat-tranżazzjonijiet finanzjarji. Kif jispjega u juri l-Gvern Bulgaru fl-osservazzjonijiet tiegħu (42), din il-leġiżlazzjoni hija intiża, b’mod partikolari, sabiex tiġġieled il-prattiki ta’ evażjoni fiskali billi tillimita s-sitwazzjonijiet li fihom likwidità importanti ma tiġix iddikjarata fid-dokumenti ta’ rendikont, u tiġi eskluża għalhekk mit-tassazzjoni dovuta bħala taxxa fuq id-dħul mill-persuni fiżiċi u mit-taxxa fuq il-kumpanniji kif ukoll mill-ħlas ta’ kontribuzzjonijiet soċjali obbligatorji. Il-Gvern Bulgaru jsemmi l-każijiet li fihom id-dikjarazzjonijiet finanzjarji ta’ kumpannija jiġu ffalsifikati sabiex iqarrqu d-dipartimenti tal-Aġenzija nazzjonali tad-dħul jew saħansitra l-każijiet li fihom ir-remunerazzjonijiet jitnaqqsu artifiċjalment għall-finijiet tad-dikjarazzjoni tagħhom lill-korpi responsabbli mill-irkupru tal-kontribuzzjonijiet soċjali. L-obbligu li d-distribuzzjoni ta’ dividendi ssir permezz ta’ trasferiment bankarju jew ħlas fuq kont għal pagamenti għandu għalhekk, jippermetti li tiġi evitata d-distribuzzjoni “moħbija” ta’ dividendi u għalhekk jiżgura li dawn tal-aħħar jiġu ntaxxati darba waħda biss u fit-territorju fiskali xieraq.
84. Fid-dawl ta’ dawn l-elementi, naħseb li l-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali tista’ tiġi ġġustifikata minn raġuni leġittima, ibbażata fuq il-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali.
85. Issa, għandu jiġi ddeterminat jekk din il-leġiżlazzjoni hijiex xierqa sabiex jiġi ggarantit it-twettiq tal-għan imfittex u jekk tmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħaq dan tal-aħħar.
3. L-adegwatezza tal-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali sabiex tilħaq l-għanijiet imfittxija minnha
86. Infakkar, li skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, leġiżlazzjoni nazzjonali tista’ tiggarantixxi t-twettiq tal-għan invokat biss jekk tissodisfa verament l-intenzjoni li dan jintlaħaq b’mod koerenti u sistematiku (43).
87. Minkejja li attwalment ma jeżistix qbil dwar jekk ir-restrizzjonijiet għall-pagamenti fi flus kontanti għandhomx effett reali fuq il-volum tal-frodi u l-evażjoni fiskali (44), nenfasizza li l-kwistjoni, hawnhekk, ma hijiex dwar jekk il-leġiżlazzjoni Bulgara tippermettix l-eliminazzjoni ta’ dawn il-fenomeni, peress li l-oriġini u n-natura ta’ dawn tal-aħħar jieħdu diversi forom, iżda l-evalwazzjoni tal-adegwatezza ta’ din il-leġiżlazzjoni sabiex tiġġilidhom. Issa, jidhirli li diversi elementi huma ta’ natura li turi li l-leġiżlazzjoni inkwistjoni kienet stabbilita b’tali mod li tiġġieled kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali b’mod koerenti u sistematiku, b’konformità mal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja.
88. Fl-ewwel lok, fir-rigward tal-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din il-leġiżlazzjoni, dan jippermetti li tinqabad, u jekk ikun il-każ, tiġi ssanzjonata bl-iktar mod wiesa’ possibbli l-frodi fiskali. Infakkar li, bla ħsara għall-eċċezzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 2 taz-ZOPB, l-imsemmija leġiżlazzjoni tapplika b’mod uniformi għall-persuni u l-impriżi kollha li jwettqu pagament fit-territorju nazzjonali li l-ammont tiegħu jkun ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) jew iktar. Għalhekk, l-atturi u s-setturi ekonomiċi kollha huma suġġetti għal obbligi identiċi, tkun xi tkun in-natura u l-għan tat-tranżazzjoni li magħha huwa marbut il-pagament.
89. Barra minn hekk, nirrileva, li l-limitu ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) japplika kemm jekk it-tranżazzjoni titwettaq f’darba kif ukoll fil-forma ta’ tranżazzjonijiet maqsuma li huma konnessi, li jippermetti li jinqabad l-aġir ta’ dawk li jipprovaw jevitaw il-leġiżlazzjoni applikabbli billi jaqsmu l-pagament tas-somma dovuta f’kemm ikun neċessarju sabiex dan ma jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni taz-ZOPB. Infakkar kif, fil-kuntest tal-kawża prinċipali, Ecotex wettqet id-distribuzzjoni tad-dividendi tal-impriża f’ammont totali ta’ BGN 100 000 (EUR 51 130), li BGN 95 000 (madwar EUR 48 573.50) minnhom tħlassu fi flus kontanti f’disa’ pagamenti ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) u pagament ta’ BGN 5 000 (EUR 2 556.50).
90. Fit-tieni lok, fir-rigward tal-modalitajiet ta’ ħlas stabbiliti mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni għall-finijiet tal-ħlas ta’ ammont ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) jew iktar, dawn jiżguraw effettivament l-identifikazzjoni ta’ tranżazzjonijiet u l-applikazzjoni tar-regoli fiskali.
91. Fil-fatt, il-leġiżlatur Bulgaru jeħtieġ l-użu ta’ mezzi ta’ ħlas li jiżguraw it-traċċabbiltà tat-tranżazzjonijiet finanzjarji (45).
92. Minn naħa, it-trasferiment bankarju u l-ħlas fuq kont għal pagamenti jippermettu t-tneħħija tal-anonimità tat-tranżazzjonijiet finanzjarji u jiżguraw it-traċċabbiltà tagħhom sabiex jiddaħħlu fir-rendikont u jiġu ntaxxati mid-dipartiment fiskali tal-Istat, u dan għall-kuntrarju tal-pagamenti fi flus kontanti li ma jippermettux li jiġu ddeterminati l-parametri tat-tranżazzjoni (partijiet, ammont, għan, data). F’dan ir-rigward, il-Gvern Bulgaru jindika li t-trasferiment bankarju u l-ħlas fuq kont għal pagamenti huma nkoraġġuti mil-liġi, għaliex huma kontrollabbli u jistgħu jiġu identifikati u analizzati għall-finijiet tal-kontrolli fiskali, filwaqt li la jipprekludu u lanqas jittardjaw it-twettiq tat-tranżazzjoni ta’ pagament, fid-dawl tar-rapidità u tal-kumdità tat-tranżazzjonijiet imwettqa permezz tal-intervent tas-sistema bankarja Bulgara.
93. Min-naħa l-oħra, minkejja li l-leġiżlatur Bulgaru kien eskluda mill-mekkaniżmu li huwa stabbilixxa, mezzi ta’ ħlas oħra, bħal pereżempju, il-pagamenti permezz ta’ ċekk u permezz tal-kard bankarja, din l-għażla tista’ tkun iġġustifikata fid-dawl tal-perċentwali għoli ħafna ta’ frodi kkonċentrat fuq dawn iż-żewġ modi ta’ ħlas (46).
94. F’dan il-kuntest, il-mekkaniżmu stabbilit mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni donnu jipparteċipa fil-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali.
95. Madankollu, tali leġiżlazzjoni tista’ tilħaq verament dan l-għan biss sa fejn ir-rekwiżiti li hija tistabbilixxi jistgħu jiġu osservati.
96. Issa, il-projbizzjoni tal-pagamenti fi flus kontanti u l-ħtieġa li jintuża trasferiment bankarju jew ħlas fuq kont għal pagamenti għall-finijiet tal-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali jippreżumu li l-individwi jkollhom jew jista’ jkollhom kont bankarju (47). Għandu jiġi kkonstatat li ċerti persuni huma esklużi mill-offerta bankarja jew jirrinunzjaw għaliha (48). Dwar dan il-punt, ma nistax ma naqbilx mal-kunsiderazzjonijiet esposti mill-Avukat Ġenerali Pitruzzella fil-konklużjonijiet tiegħu fil-kawżi magħquda Dietrich u Häring (49). Wara li rrileva li d-Direttiva 2014/92 (50) tirrikonoxxi li kull min jirrisjedi b’mod legali fl-Unjoni Ewropea għandu d-dritt li jiftaħ kont ta’ ħlas b’karatteristiċi bażiċi (kont li għandu jinkludi s-servizz ta’ eżekuzzjoni ta’ tranżazzjonijiet ta’ ħlas bħal trasferimenti ta’ kreditu u debiti diretti fi ħdan l-Unjoni) u tinkoraġġixxi l‑parteċipazzjoni tal-konsumaturi vulnerabbli “li ma għandhomx kont bankarju” fis-suq tas-servizzi finanzjarji bl-imnut, l-Avukat Ġenerali Pitruzzella jirreferi għal data reċenti li turi li n‑numru ta’ persuni li għad ma għandhomx aċċess għal servizzi finanzjarji bażiċi fl-Unjoni u fiż-żona euro, minkejja li huma fil-minoranza ma huwiex marġinali.
97. F’dawn iċ-ċirkustanzi, jidhirli li huwa essenzjali li l-qorti tar-rinviju tiżgura li l-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali tkun akkumpanjata minn miżuri li jieħdu inkunsiderazzjoni l-inklużjoni bankarja tal-individwi. Skont il-premessa 46 u l-Artikolu 18(4) tad-Direttiva 2014/92, din għandha b’mod partikolari tiżgura li l-persuni vulnerabbli “li ma għandhomx kont bankarju” jkollhom il-possibbiltà li jkollhom aċċess għal kont bankarju b’karatteristiċi bażiċi, b’kundizzjonijiet iktar favorevoli minn dawk applikati għall-individwi l-oħra, pereżempju mingħajr ħlas (51). Dan huwa ferm iktar importanti peress li s-sanzjoni imposta f’każ ta’ ksur tal-Artikolu 3 taz-ZOPB hija severa.
98. Dan jimplika wkoll ċerta flessibbiltà ta’ din il-leġiżlazzjoni. Minkejja li nirrileva li fl-Artikolu 2 taz-ZOPB, il-leġiżlatur Bulgaru jipprovdi eċċezzjoni favur “persuni li għandhom inkapaċità ġenerali jew speċjali”, naħseb li għandu jiġi vverifikat ukoll jekk jeżistux miżuri partikolari jew derogatorji li minnhom jistgħu jibbenefikaw il-persuni li, għal raġunijiet leġittimi oħra bħal dawk hawn taħt imsemmija, ibbażati, pereżempju, fuq is-sitwazzjoni ta’ prekarjat tagħhom jew l-istatus tagħhom (bħall-applikanti għall-protezzjoni internazzjonali), ma jistgħux iwettqu trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti. F’dawn iċ-ċirkustanzi, meħuda każ b’każ, ma jidhirlix li huwa impossibbli li tiġi żgurata t-traċċabbiltà ta’ pagament fi flus kontanti billi jiġi identifikat l-ammont, il-motiv tat-tranżazzjoni u l-partijiet ikkonċernati (billi tintalab, pereżempju, prova tal-identità).
99. Finalment, fit-tielet u l-aħħar lok, fir-rigward tas-sistema ta’ sanzjonijiet prevista fl-Artikolu 5 taz-ZOPB, bilfors għandu jiġi kkonstatat li din hija intiża sabiex tippenalizza, permezz ta’ multa partikolarment severa, il-ksur tal-leġiżlazzjoni relattiva għal limitazzjoni tal-pagamenti fi flus kontanti stabbilita fl-Artikolu 3 taz-ZOPB. Mill-informazzjoni pprovduta mill-qorti tar-rinviju jirriżulta li l-multa imposta hija barra minn hekk sanzjoni amministrattiva ta’ natura kriminali (52). Ma hemm l-ebda dubju li din is-sistema ta’ sanzjonijiet ġiet stabbilita sabiex tiġġieled, permezz tal-prevenzjoni u d-dissważjoni, ir-riskji ta’ frodi u ta’ evażjoni fiskali. Nenfasizza li, fis-sentenza tad-19 ta’ Lulju 2012, Rēdlihs (53), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li kien perfettament leġittimu għall-Istati Membri li jipprovdu fil-leġiżlazzjonijiet tagħhom sanzjonijiet xierqa intiżi li jippenalizzaw in-nuqqas ta’ osservanza tal-obbligi ta’ reġistrazzjoni fir-reġistru tal-persuni taxxabbli għall-VAT u dan sabiex jiġi żgurat il-ġbir korrett tat-taxxa u biex tiġi evitata l-frodi (54).
100. F’dawn iċ-ċirkustanzi, u bla ħsara għall-verifiki li għandhom isiru mill-qorti tar-rinviju, jidhirli li leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tipprojbixxi l-pagamenti fi flus kontanti favur pagamenti permezz ta’ trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti meta l-ammont ikun ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) jew iktar u tissanzjona l-ksur ta’ tali projbizzjoni, hija miżura adegwata sabiex jintlaħaq, b’mod effettiv u koerenti, l-għan imfittex minn din il-leġiżlazzjoni.
4. Il-proporzjonalità tal-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali
101. Issa, għandu jiġi evalwat jekk il-leġiżlazzjoni inkwistjoni tmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħqu l-għanijiet imfittxija minnha.
102. Fil-fatt, meta leġiżlazzjoni nazzjonali tkun ta’ natura li tostakola waħda jew iktar mil-libertajiet fundamentali ggarantiti mit-Trattat u meta l-Istat Membru kkonċernat jinvoka raġunijiet imperattivi ta’ interess ġenerali sabiex jiġġustifika tali ostakolu, il-leġiżlazzjoni nazzjonali kkonċernata tista’ tibbenefika, skont il-Qorti tal-Ġustizzja, mill-eċċezzjonijiet previsti f’dan is-sens fil-każ biss li tkun konformi mad-drittijiet fundamentali li l-Qorti tal-Ġustizzja tiżgura r-rispett tagħhom, li fosthom hemm il-prinċipju ta’ proporzjonalità (55).
103. Fil-fehma tiegħi, dan l-eżami jippreżumi li tiġi analizzata l-proporzjonalità, minn naħa, tal-miżura li teħtieġ li individwi u impriżi jkollhom kont bankarju, u min-naħa l-oħra, tas-sistema ta’ sanzjonijiet prevista fl-Artikolu 5 taz-ZOPB.
a) Il-proporzjonalità tar-rekwiżit relattiv għad-detenzjoni ta’ kont bankarju
104. Kif indikajt, l-osservanza tar-rekwiżiti stabbiliti fl-Artikolu 3 taz-ZOPB timplika, b’mod partikolari, li l-individwi għandhom jew ikollhom kont bankarju sabiex iwettqu trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti ta’ ammonti ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) jew iktar (56).
105. Fl-ewwel lok, naħseb li l-proporzjonalità ta’ dan ir-rekwiżit għandha tiġi eżaminata billi tittieħed inkunsiderazzjoni l-inklużjoni bankarja u l-eżistenza tal-miżuri msemmija fil-punti 97 u 98 ta’ dawn il-konklużjonijiet.
106. Fit-tieni lok, jiena tal-fehma li l-proporzjonalità ta’ dan ir-rekwiżit għandha tiġi eżaminata billi jittieħed inkunsiderazzjoni l-limitu ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) stabbilit fl-Artikolu 3(1)(1) taz-ZOPB.
107. Ma jidhirlix li dan il-limitu huwa baxx iżżejjed peress li ma jwassalx għas-sitwazzjoni fejn jiġi rrifjutat il-ħlas lill-individwi waqt ix-xiri tagħhom ta’ prodotti bażiċi jew prodotti ta’ kuljum. Dan seta’ kien il-każ kieku r-Repubblika tal-Bulgarija kienet iddeċidiet li tniżżel dan il-limitu għal BGN 1 000 (EUR 511.30), skont abbozz ta’ liġi li hija ssottomettiet għal opinjoni, lill-BĊE fis-27 ta’ Ġunju 2017 (57).
108. Il-limitu ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) jippermetti lill-persuni esklużi mill-offerta bankarja jew lill-persuni l-iktar vulnerabbli li ma għandhomx aċċess għas-servizzi finanzjarji bażiċi, jħallsu fi flus kontanti għax-xiri ta’ kuljum tagħhom, iżda wkoll għal servizzi iktar għoljin, mingħajr il-bżonn li jkollhom kont bankarju u mingħajr ma jkunu esposti għar-riskju li jiġu kkundannati għal multa ta’ severità partikolari.
109. Fid-dawl ta’ dawn l-elementi, u għal darba oħra bla ħsara għall-verifiki li għandhom isiru mill-qorti tar-rinviju fir-rigward tal-eżistenza tal-miżuri msemmija fil-punti 97 u 98 ta’ dawn il-konklużjonijiet, ir-rekwiżit ta’ kont bankarju, implikat mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni, għall-finijiet ta’ pagamenti ta’ valur ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) jew iktar, ma jidhirlix li huwa sproporzjonat.
110. Mill-banda l-oħra, il-konklużjoni hija differenti fir-rigward tal-proporzjonalità tas-sistema ta’ sanzjonijiet prevista fl-Artikolu 5 taz-ZOPB.
b) Il-proporzjonalità tas-sistema ta’ sanzjonijiet prevista fl-Artikolu 5 taz-ZOPB
111. Il-kwistjoni dwar il-proporzjonalità tas-sistema ta’ sanzjonijiet prevista fl-Artikolu 5 taz-ZOPB hija espressament imsemmija mill-qorti tar-rinviju fil-kuntest tal-ewwel parti tat-tielet domanda preliminari tagħha (a).
112. Fil-fatt, din tistaqsi dwar jekk ir-rekwiżit ta’ proporzjonalità tal-pieni stabbilit fl-Artikolu 49(3) tal-Karta għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li fir-rigward ta’ ksur tad-dispożizzjonijiet li jipprovdu limitazzjoni tal-pagamenti fi flus kontanti, tipprovdi sistema ta’ sanzjonijiet li fil-kuntest tagħha, l-awtorità nazzjonali responsabbli mis-sanzjonar tat-twettiq tal-ksur ma tistax tieħu inkunsiderazzjoni ċirkustanzi konkret tal-każ, peress li l-multa hija espressa f’perċentwali tal-ammont totali tal-pagament magħmul bi ksur tal-imsemmija dispożizzjonijiet.
1) Osservazzjonijiet preliminari
113. Bħall-Kummissjoni, ma naħsibx li d-dispożizzjonijiet previsti fl-Artikolu 51(1) tal-Karta jipprekludu li l-Qorti tal-Ġustizzja tevalwa s-sistema ta’ sanzjonijiet inkwistjoni fid-dawl, b’mod partikolari, tal-Artikolu 49(3) tal-Karta.
114. Minkejja li huwa minnu li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma taqax fil-qasam armonizzat mid-dritt tal-Unjoni, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li d-drittijiet fundamentali ggarantiti mill-Karta huma intiżi li jiġu applikati fis-sitwazzjonijiet kollha rregolati mid-dritt tal-Unjoni u li għandhom, b’mod partikolari, jiġu rrispettati meta leġiżlazzjoni nazzjonali taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan id-dritt (58). Għalhekk, kif diġà fakkart, meta leġiżlazzjoni nazzjonali tkun ta’ natura li tostakola waħda jew iktar mil-libertajiet fundamentali ggarantiti mit-Trattat u meta l-Istat Membru kkonċernat jinvoka raġunijiet imperattivi ta’ interess ġenerali sabiex jiġġustifika tali ostakolu, il-leġiżlazzjoni nazzjonali kkonċernata tista’, skont il-Qorti tal-Ġustizzja, tibbenefika mill-eċċezzjonijiet previsti f’dan is-sens fil-każ biss li tkun konformi mad-drittijiet fundamentali li l-Qorti tal-Ġustizzja tiżgura r-rispett tagħhom (59). Issa mill-argumenti magħmula fil-punti 63 sa 78 ta’ dawn il-konklużjonijiet jirriżulta li l-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali tikkostitwixxi restrizzjoni tal-libertà ta’ moviment tal-kapital u tal-pagamenti, fis-sens tal-Artikolu 63 TFUE, li tista’ tiġi ġġustifikata mill-ħtieġa tal-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali.
115. Barra minn hekk, infakkar li l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li, fl-assenza ta’ armonizzazzjoni tal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni fil-qasam tas-sanzjonijiet applikabbli f’każ ta’ nuqqas ta’ osservanza tal-kundizzjonijiet previsti minn sistema stabbilita b’din il-leġiżlazzjoni, l-Istati Membri għandhom is-setgħa li jagħżlu s-sanzjonijiet li jidhrilhom huma xierqa, bil-kundizzjoni li jeżerċitaw is-setgħa tagħhom f’osservanza tad-dritt tal-Unjoni u tal-prinċipji ġenerali tiegħu (60). Madankollu, infakkar ukoll li l-prinċipju ta’ proporzjonalità li għalih tirreferi l-qorti tar-rinviju jikkostitwixxi mhux biss prinċipju ġenerali tad-dritt tal-Unjoni (61), iżda wkoll dritt fundamentali li huwa stabbilit fl-Artikolu 49(3) tal-Karta mill-angolu tal-proporzjonalità tal-pieni.
116. F’dan ir-rigward, naħseb li sanzjoni bħal dik prevista fl-Artikolu 5 taz-ZOPB tista’ tiġi eżaminata fid-dawl tal-prinċipju ta’ proporzjonalità tal-pieni stabbilit fl-Artikolu 49(3) tal-Karta. F’dan il-kuntest, nibbaża ruħi fuq it-tliet kriterji li l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li huma rilevanti għall-finijiet tal-evalwazzjoni tan-natura kriminali ta’ sanzjoni, jiġifieri l-klassifikazzjoni legali tal-ksur fid-dritt nazzjonali, in-natura stess tal-ksur, u finalment, il-grad ta’ severità tas-sanzjoni li l-persuna kkonċernata tista’ ġġarrab (62).
117. Qabel kollox, il-multa li għaliha hija esposta l-persuna li tikser id-dispożizzjonijiet previsti fl-Artikolu 3 taz-ZOPB hija sanzjoni amministrattiva, li fil-fehma tiegħi, għandha natura kriminali netta. Mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li s-sanzjoni amministrattiva hija imposta fil-kuntest ta’ proċedura kriminali. Fil-fatt, il-qorti tar-rinviju tindika li l-konstatazzjoni tal-ksur amministrattiv inkwistjoni fil-kawża prinċipali huwa l-oriġini ta’ proċedura kriminali ta’ natura amministrattiva, kif donnhom jikkonfermaw ukoll it-termini tal-Artikolu 63 taz-ZANN (63). Mill-istruzzjonijiet relattivi għall-applikazzjoni taz-ZOPB jirriżulta wkoll li d-deċiżjoni li permezz tagħha tiġi imposta sanzjoni hija deċiżjoni kriminali. Imbagħad, is-sanzjoni imposta b’applikazzjoni tal-Artikolu 5 taz-ZOPB ma hijiex limitata sabiex tikkumpensa l-preġudizzju kkawżat mill-ksur. Minkejja li kif jenfasizza l-Gvern Bulgaru fl-osservazzjonijiet tiegħu, hija għandha skop preventiv, jidhirli li għandha wkoll għan li trażżan in-nuqqas ta’ osservanza tal-projbizzjoni prinċipali stabbilita fl-Artikolu 3 taz-ZOPB. Finalment, is-severità tagħha tixhed dan. Fil-fatt, nenfasizza li s-sanzjoni amministrattiva inkwistjoni fil-kawża prinċipali tieħu, skont l-Artikolu 5 taz-ZOPB, il-forma ta’ multa, jekk il-persuna li twettaq il-ksur hija persuna fiżika, ugwali għal 25 % tal-ammont totali tal-pagament imħallas, u f’każ ta’ repetizzjoni tal-ksur, għal 50 % ta’ dan l-ammont, u jekk il-persuna li twettaq il-ksur hija persuna ġuridika, ugwali għal 50 % tal-ammont totali tal-pagament imħallas, u f’każ ta’ repetizzjoni tal-ksur, għal 100 % ta’ dan l-ammont. Jidhirli li din is-sanzjoni tippreżenta grad ta’ severità għoli, jew saħansitra għoli ħafna, li huwa karatteristika ta’ sanzjoni ta’ natura kriminali skont il-Qorti tal-Ġustizzja (64).
118. Konsegwentement, fid-dawl ta’ dawn l-elementi, jidhirli li s-sistema ta’ sanzjonijiet introdotta mill-Artikolu 5 taz-ZOPB tista’ tiġi evalwata fid-dawl tal-prinċipju ta’ proporzjonalità ggarantit mill-Karta fl-Artikolu 49(3) tagħha.
2) Eżami tal-proporzjonalità tas-sistema ta’ sanzjonijiet
119. Fis-sentenza tal-31 ta’ Mejju 2018, Zheng (65), relattiva għal sanzjoni imposta minħabba ksur tad-dispożittivi ta’ kontroll tal-flus kontanti li jidħlu u joħorġu mill-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-prinċipju ta’ proporzjonalità japplika mhux biss f’dak li jirrigwarda d-determinazzjoni mhux biss tal-elementi li jikkostitwixxu ksur, iżda wkoll id-determinazzjoni tar-regoli relattivi għall-intensità tal-multi, u l-evalwazzjoni tal-elementi li jistgħu jittieħdu inkunsiderazzjoni fl-iffissar tal-multi (66).
120. Sabiex jiġi evalwat jekk is-sistema ta’ sanzjonijiet inkwistjoni hijiex konformi mal-prinċipju ta’ proporzjonalità, għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni, b’mod partikolari, in-natura u l-gravità tal-ksur li dawn is-sanzjonijiet huma intiżi li jippenalizzaw, kif ukoll il-modalitajiet ta’ determinazzjoni tal-ammont tagħhom.
121. Fl-ewwel lok, fir-rigward tan-natura u tal-gravità tal-ksur li s-sanzjoni imposta skont l-Artikolu 5 taz-ZOPB hija intiża li tippenalizza, nenfasizza li din għandha l-għan li tissanzjona biss il-ksur tal-leġiżlazzjoni relattiva għal-limitazzjoni tal-pagamenti fi flus kontanti, li teħtieġ li jitwettaq trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti, meta l-ammont li għandu jitħallas ikun ta’ valur ta’ BGN 10 000 (EUR 5 113) jew iktar. La mill-elementi tal-fajl u lanqas mit-termini tal-Artikolu 5 taz-ZOPB ma jirriżulta li din is-sanzjoni tiddependi mill-konstatazzjoni tal-eżistenza ta’ frodi fiskali. Lanqas ma jidhirli li s-sanzjoni inkwistjoni għandha l-għan li tiżgura l-irkupru tat-taxxa jew ta’ kontribuzzjonijiet soċjali mingħand il-persuna responsabbli minnhom. Barra minn hekk, ebda element tal-fajl ma jippermetti li jiġi ddeterminat jekk l-awtoritajiet kompetenti jistgħux jipproċedu għall-irkupru tat-taxxa u tal-kontribuzzjonijiet soċjali dovuti, irrispettivament mill-impożizzjoni tas-sanzjoni inkwistjoni.
122. Fit-tieni lok, fir-rigward tal-modalitajiet ta’ determinazzjoni tal-ammont tas-sanzjoni inkwistjoni, infakkar li din is-sanzjoni tikkostitwixxi perċentwali stabbilit li għall-persuni fiżiċi huwa ta’ 25 % tal-ammont totali tal-pagament magħmul bi ksur tal-Artikolu 3 taz-ZOPB u f’każ ta’ repetizzjoni tal-ksur ta’ 50 % ta’ dan l-ammont, u għall-persuni ġuridiċi ta’ 50 % tal-ammont totali tal-pagament magħmul bi ksur tal-Artikolu 3 taz-ZOPB u, f’każ ta’ repetizzjoni tal-ksur, ta’ 100 % ta’ dan l-ammont.
123. Hawnhekk, l-ammont tas-sanzjoni jidher li huwa r-riżultat ta’ kalkolu sempliċi bbażat fuq l-ammont totali tal-pagament li sar bi ksur tal-modalitajiet ta’ ħlas stabbiliti fl-Artikolu 3 taz-ZOPB, madankollu, mingħajr ma huwa possibbli li jittieħdu inkunsiderazzjoni elementi li jirrigwardaw l-evalwazzjoni tal-gravità tal-ksur u taċ-ċirkustanzi tal-każ.
124. Fil-fatt, mill-kjarifiki tal-qorti tar-rinviju kif ukoll mit-tweġibiet mogħtija mill-Gvern Bulgaru għall-mistoqsijiet magħmula mill-Qorti tal-Ġustizzja, jidhirli li jirriżulta li huwa biss fil-kuntest tal-evalwazzjoni tan-natura negliġibbli tal-ksur imwettaq, previst fl-Artikolu 28(a) taz-ZANN (67), li l-awtorità nazzjonali responsabbli mis-sanzjonar tal-ksur u l-awtorità ġudizzjarja adita b’rikors kontra deċiżjoni ta’ kundanna jistgħu jieħdu inkunsiderazzjoni l-elementi u ċ-ċirkustanzi kollha tal-każ inkwistjoni msemmija fl-Artikolu 27(2) u (3) taz-ZANN (68).
125. Fi kliem ieħor, bl-eċċezzjoni tal-każ li fih il-ksur imwettaq huwa negliġibbli, il-kalkolu tal-ammont tal-multa huwa eżerċizzju purament mekkaniku li ma jippermetti la lill-awtorità nazzjonali responsabbli mis-sanzjonar tat-twettiq tal-ksur u lanqas lill-awtorità ġudizzjarja, fil-kuntest tal-istħarriġ ġudizzjarju tagħha, li jvarjaw l-ammont tagħha u li jillimitaw is-severità tagħha għal dak li huwa strettament neċessarju fir-rigward tal-gravità tal-ksur imwettaq.
126. Issa, infakkar li l-prinċipju ta’ proporzjonalità jeħtieġ li ssir l-individwalizzazzjoni tas-sanzjoni u timponi, b’mod partikolari, li tiġi evalwata n-natura xierqa tal-multa fid-dawl taċ-ċirkustanzi kollha tal-kawża. Dan il-prinċipju jeħtieġ mhux biss lil-leġiżlatur nazzjonali, iżda wkoll lill-awturi kollha tal-proċedura, li jorganizzaw l-azzjonijiet tagħhom b’koerenza ma’ dan il-prinċipju. Dan jirriżulta mis-sentenza tal-20 ta’ Marzu 2018, Menci (69), li fiha l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li minkejja li leġiżlazzjoni nazzjonali tidher, bħala prinċipju, li tista’ tiżgura l-konċiljazzjoni neċessarja bejn l-interessi differenti inkwistjoni, hija għandha wkoll tiġi applikata mill-awtoritajiet u mill-qrati nazzjonali b’mod li s-sanzjoni, fil-każ partikolari u għall-persuna kkonċernata, ma tkunx eċċessiva meta mqabbla mal-gravità tal-ksur imwettaq (70).
127. Għalhekk, il-prinċipju ta’ proporzjonalità previst fl-Artikolu 49(3) tal-Karta jeħtieġ, minn naħa, li meta jistabbilixxi regola, il-leġiżlatur nazzjonali ma jissanzjonax il-ksur tagħha permezz ta’ multa sproporzjonata, u, min-naħa l-oħra, li meta tiġi adita b’rikors kontra deċiżjoni ta’ kundanna, il-qorti nazzjonali ma tagħtix sanzjoni sproporzjonata meta mqabbla mal-ksur imwettaq.
128. Finalment, nikkunsidra li multa li tikkorrispondi għal 100 % tal-ammont tal-pagament magħmul bi ksur tad-dispożizzjonijiet previsti fl-Artikolu 3 taz-ZOPB hija manifestament eċċessiva. Tali multa għandha effett konfiskatorju li jmur ferm lil hinn minn dak li jidhirli li huwa neċessarju sabiex jiġi ssanzjonat il-ksur ta’ leġiżlazzjoni relattiva għal-limitazzjoni tal-pagamenti fi flus kontanti, u dan irrispettivament mill-kwistjoni dwar jekk dan il-ksur jikkostitwixxix frodi fiskali. Din is-sanzjoni tista’ wkoll tirriżulta suffiċjenti sabiex tqiegħed fil-periklu l-finanzi ta’ impriża żgħira. Għalhekk, fis-sentenza tal-31 ta’ Mejju 2018, Zheng (71), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li “anki jekk tali multa tiġi kkalkolata billi jittieħdu inkunsiderazzjoni ċirkustanzi aggravanti, taħt riżerva li huma josservaw il-prinċipju ta’ proporzjonalità, il-fatt li l-ammont massimu tagħha jista’ jilħaq id-doppju tas-somma mhux iddikjarata ta’ flus kontanti u li, fi kwalunkwe każ, bħal f’dan il-każ, il-multa tista’ tiġi ffissata f’ammont li jikkorrispondi għal kważi 100 % ta’ din is-somma jmur lil hinn mil-limiti ta’ dak li huwa neċessarju sabiex tiġi ggarantita l-osservanza tal-obbligu ta’ dikjarazzjoni” (72).
129. Għalhekk, fid-dawl ta’ dawn l-elementi, jiena inklinat li naħseb li regola ta’ dritt nazzjonali li tippermetti l-impożizzjoni ta’ multa, ikkalkolata abbażi ta’ perċentwali stabbilit applikabbli għall-ammont totali tal-pagament magħmul bi ksur tal-projbizzjoni tal-pagamenti fi flus kontanti, u li teskludi kull varjazzjoni tal-ammont tagħha skont iċ-ċirkustanzi konkreti tal-każ, tmur kontra l-prinċipju ta’ proporzjonalità.
130. Huwa fid-dawl ta’ dawn l-elementi kollha li issa nipproponi, lill-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi li, bla ħsara għall-verifiki mwettqa mill-qorti nazzjonali, l-Artikolu 63 TFUE ma jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni, iġġustifikata mill-ħtieġa tal-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali, jekk din tkun xierqa sabiex tiżgura t-twettiq ta’ dan l-għan u jekk ma teċċedix dak li huwa neċessarju sabiex tilħqu.
131. Hija l-qorti nazzjonali li għandha tivverifika li dawn il-kundizzjonijiet huma ssodisfatti, fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet segwenti:
– tali leġiżlazzjoni tista’ verament tilħaq l-imsemmi għan biss sa fejn hija tkun akkumpanjata, minn naħa, b’miżuri li jieħdu inkunsiderazzjoni l-inklużjoni bankarja tal-individwi. F’dan ir-rigward, il-qorti nazzjonali għandha tiżgura, b’mod partikolari, li l-persuni vulnerabbli li ma għandhomx kont bankarju jkollhom il-possibbiltà li jkollhom aċċess għal kont bankarju b’karatteristiċi bażiċi, b’kundizzjonijiet iktar favorevoli minn dawk applikati għall-konsumaturi l-oħra, b’konformità mal-Artikolu 18(4) tad-Direttiva 2014/92. Min-naħa l-oħra, il-qorti nazzjonali għandha tivverifika li din il-leġiżlazzjoni tkun akkumpanjata b’miżuri partikolari jew derogatorji favur persuni li, għal raġunijiet leġittimi oħra minbarra dawk ibbażati fuq inkapaċità, ma jkunux jistgħu jwettqu trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti.
– tali leġiżlazzjoni tista’ tikkostitwixxi miżura li tmur kontra l-prinċipju ta’ proporzjonalità sa fejn hija tipprovdi li l-ammont tal-multa li għaliha jiġu esposti l-persuni fiżiċi jew ġuridiċi f’każ ta’ ksur tal-leġiżlazzjoni relattiva għal-limitazzjoni tal-pagamenti fi flus kontanti hija kkalkolata abbażi ta’ perċentwali stabbilit applikabbli għall-ammont totali tal-pagament magħmul bi ksur ta’ din il-leġiżlazzjoni jew fejn hija teskludi kull varjazzjoni tal-ammont ta’ din il-multa skont iċ-ċirkustanzi konkreti tal-każ.
V. Konklużjoni
132. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi lill-Administrativen sad Blagoevgrad (il-Qorti Amministrattiva ta’ Blagoevgrad, il-Bulgarija) kif ġej:
1) Leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li, sabiex tiġġieled il-frodi u l-evażjoni fiskali, tipprojbixxi li l-persuni fiżiċi jew ġuridiċi jwettqu, fit-territorju nazzjonali, pagament fi flus kontanti meta dan ikun ta’ valur ugwali jew iktar mil-limitu stabbilit u teħtieġ li dawn tal-aħħar jagħmlu trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti, ma taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva (UE) 2015/849 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-20 ta’ Mejju 2015 dwar il-prevenzjoni tal-użu tas-sistema finanzjarja għall-finijiet tal-ħasil tal-flus jew il-finanzjament tat-terroriżmu, li temenda r-Regolament (UE) Nru 648/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, u li tħassar id-Direttiva 2005/60/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill u d-Direttiva tal-Kummissjoni 2006/70/KE.
2) L-Artikolu 63 TFUE għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni, iġġustifikata mill-ħtieġa tal-ġlieda kontra l-frodi u l-evażjoni fiskali, jekk din tkun xierqa sabiex tiżgura t-twettiq ta’ dan l-għan u jekk ma teċċedix dak li huwa neċessarju sabiex tilħqu.
Hija l-qorti nazzjonali li għandha tivverifika li dawn il-kundizzjonijiet humiex issodisfatti, fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet segwenti:
– tali leġiżlazzjoni tista’ verament tilħaq l-imsemmi għan biss sa fejn hija tkun akkumpanjata, minn naħa, b’miżuri li jieħdu inkunsiderazzjoni l-inklużjoni bankarja tal-individwi. F’dan ir-rigward, il-qorti nazzjonali għandha tiżgura, b’mod partikolari, li l-persuni vulnerabbli li ma għandhomx kont bankarju jkollhom il-possibbiltà li jkollhom aċċess għal kont bankarju b’karatteristiċi bażiċi, b’kundizzjonijiet iktar favorevoli minn dawk applikati għall-konsumaturi l-oħra, b’konformità mal-Artikolu 18(4) tad-Direttiva 2014/92/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-23 ta’ Lulju 2014 dwar il-komparabbiltà tat-tariffi relatati mal-kontijiet tal-ħlas, il-bdil tal-kontijiet tal-ħlas u l-aċċess għal kontijiet tal-ħlas b’karatteristiċi bażiċi. Min-naħa l-oħra, il-qorti nazzjonali għandha tivverifika li din il-leġiżlazzjoni tkun akkumpanjata b’miżuri partikolari jew derogatorji favur persuni li, għal raġunijiet leġittimi oħra minbarra dawk ibbażati fuq inkapaċità, ma jkunux jistgħu jwettqu trasferiment jew ħlas fuq kont għal pagamenti;
– tali leġiżlazzjoni tista’ tikkostitwixxi miżura li tmur kontra l-prinċipju ta’ proporzjonalità sa fejn hija tipprovdi li l-ammont tal-multa li għaliha jiġu esposti l-persuni fiżiċi jew ġuridiċi f’każ ta’ ksur tal-leġiżlazzjoni relattiva għal-limitazzjoni tal-pagamenti fi flus kontanti hija kkalkolata abbażi ta’ perċentwali stabbilit applikabbli għall-ammont totali tal-pagament magħmul bi ksur ta’ din il-leġiżlazzjoni jew fejn hija teskludi kull varjazzjoni tal-ammont ta’ din il-multa skont iċ-ċirkustanzi konkreti tal-każ.