Sprawy połączone T‑115/09 i T‑116/09
Electrolux AB
i
Whirlpool Europe BV
przeciwko
Komisji Europejskiej
Pomoc państwa – Pomoc na restrukturyzację dla producenta dużych urządzeń gospodarstwa domowego zgłoszona przez Republikę Francuską – Decyzja uznająca pomoc za zgodną ze wspólnym rynkiem pod pewnymi warunkami – Oczywiste błędy w ocenie – Wytyczne dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw
Streszczenie wyroku
1. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Uprawnienie do uchwalenia wytycznych – Kontrola sądowa – Granice
(art. 87 ust. 3 lit. c) WE)
2. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Pomoc, która może być uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem – Pomoc na restrukturyzację przedsiębiorstwa przeżywającego trudności – Warunki – Środki wyrównawcze zapobiegające nieuzasadnionemu zakłóceniu konkurencji – Uwzględnienie dużo wcześniejszej sprzedaży spółki zależnej przedsiębiorstwa – Oczywisty błąd w ocenie
(art. 87 ust. 3 WE; komunikat Komisji 2004/C 244/02)
3. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Pomoc, która może być uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem – Pomoc na restrukturyzację przedsiębiorstwa przeżywającego trudności – Warunki – Uwzględnienie skumulowanych skutków poprzedniej pomocy i nowej pomocy – Nieuwzględnienie – Oczywisty błąd w ocenie
(art. 87 ust. 3 WE; komunikat Komisji 2004/C 244/02)
1. Przy stosowaniu art. 87 ust. 3 lit. c) WE Komisji przysługuje szeroki zakres uznania, zaś korzystanie z niego wiąże się ze złożonymi ocenami ekonomicznymi i społecznymi, które powinny być dokonywane w kontekście wspólnotowym. Ponadto Komisja może narzucić sobie sposób wykonywania przysługującego jej uznania, wydając takie akty jak wytyczne dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw, o ile akty te zawierają reguły wskazujące kierunek postępowania tej instytucji oraz nie odbiegają od norm traktatu.
Sprawowana przez sąd kontrola korzystania z uznania, które przysługuje Komisji przy stosowaniu art. 87 ust. 3 lit. c) WE, ogranicza się do weryfikacji poszanowania reguł proceduralnych i reguł dotyczących obowiązku uzasadnienia oraz do kontroli prawidłowości ustaleń faktycznych i braku: naruszenia prawa, oczywistego błędu w ocenie okoliczności faktycznych bądź nadużycia władzy. Ponadto Sąd powinien także sprawdzić, czy przestrzegano wymogów, które Komisja sama sobie narzuciła w powyższych wytycznych. Natomiast do sądu Unii nie należy zastąpienie Komisji w przeprowadzeniu badania, do którego ona sama nigdy nie przystąpiła, i snucie przypuszczeń co do wniosków, do których doszłaby ona w wyniku tego badania.
(por. pkt 37, 38, 40–42)
2. Co się tyczy przyjęcia środków wyrównawczych w ramach przyznania pomocy na restrukturyzację, pkt 38–40 wytycznych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw odnoszą się do „unikania nieuzasadnionych zakłóceń konkurencji”. W świetle tych postanowień w pierwszej kolejności środki wyrównawcze powinny być przyjęte w celu ograniczenia negatywnych skutków przyznania pomocy na restrukturyzację dla konkurencji i wymiany handlowej (pkt 38 wytycznych). W drugiej kolejności środki te muszą być „stosowne”, co oznacza, że nie mogą one prowadzić do pogorszenia struktury rynku (pkt 39 wytycznych). W trzeciej kolejności muszą być one „proporcjonalne” do zakłócających skutków pomocy. W tym względzie powinny one, po pierwsze, zostać wprowadzone na rynku lub rynkach, na których dane przedsiębiorstwo będzie miało znaczącą pozycję po restrukturyzacji. Po drugie, o ile środki te mogą zostać wprowadzone przed przyznaniem lub po przyznaniu pomocy, o tyle w każdym wypadku muszą one stanowić integralną część planu restrukturyzacji. Po trzecie, nie mogą one polegać na samym odpisaniu kwot jako straty lub zamknięciu działalności przynoszącej straty, gdyż nie prowadzą one do obniżenia zdolności produkcyjnych lub obecności danego przedsiębiorstwa na rynku (pkt 40 wytycznych).
Komisja popełniła oczywisty błąd w ocenie, uznając, że zbycie spółki zależnej przedsiębiorstwa stanowi środek wyrównawczy w rozumieniu pkt 38–40 wytycznych, jeżeli zgłoszenie przyznania pomocy na restrukturyzację nastąpiło niemal trzy i pół roku przed tym zbyciu, które nie miało na celu i nie mogło prowadzić do zmniejszenia, choćby w znikomy sposób, zakłóceń konkurencji wynikających z zamierzonej pomocy, oraz że owo zbycie nie miało „rzeczywistego skutku” na głównym rynku działalności przedsiębiorstwa będącego beneficjentem pomocy.
(por. pkt 44, 51, 53, 55)
3. Z wyroku w sprawie C‑355/95 Deggendorf, Rec. s. I‑2549, oraz z pkt 23 wytycznych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw wynika, że w ramach badania zgodności pomocy na restrukturyzację ze wspólnym rynkiem Komisja powinna co do zasady przeprowadzić badanie skumulowanych skutków tej pomocy z ewentualną poprzednią pomocą, która nie została jeszcze odzyskana. Takie badanie jest uzasadnione tym, że korzyści przysporzone w związku z przyznaniem poprzedniej pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem, która nie została jeszcze odzyskana, nadal wywierają skutki na konkurencję.
W przypadku gdy Komisja uzależnia przyznanie zamierzonej pomocy od wcześniejszego odzyskania poprzedniej pomocy lub wielu rodzajów poprzednio udzielonej pomocy, nie jest ona zobowiązana do przeprowadzenia badania skumulowanych skutków tych działań pomocowych dla konkurencji. Takie uzależnienie pozwala uniknąć tego, że korzyść przysporzona w wyniku zamierzonej pomocy skumuluje się z korzyścią przysporzoną w ramach poprzednio udzielonej pomocy, gdyż negatywne skutki dla konkurencji wynikające z przyznania poprzedniej pomocy zostaną uchylone poprzez odzyskanie kwoty tej pomocy wraz z odsetkami. Odzyskanie pomocy wraz z odsetkami pozwala bowiem uchylić nienależną korzyść polegającą na niezapłaceniu odsetek, jakie beneficjent musiałby uiścić od danej kwoty pomocy zgodnej ze wspólnym rynkiem, gdyby musiał pożyczyć tę kwotę na rynku w oczekiwaniu na decyzję Komisji, a także na polepszeniu jego sytuacji konkurencyjnej względem innych podmiotów na rynku w czasie utrzymywania się tej sytuacji bezprawności.
Natomiast jeżeli Komisja nie uzależnia przyznania danej pomocy od odzyskania pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem, powinna ona koniecznie zbadać skumulowane skutki obu tych działań pomocowych. W przypadku zaniechania takiego badania Komisja popełnia oczywisty błąd w ocenie w ramach analizy zakłócenia konkurencji.
(por. pkt 66, 67, 71, 72)