Sprawy połączone od T‑494/08 do T‑500/08 i T‑509/08

Ryanair Ltd

przeciwko

Komisji Europejskiej

Dostęp do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 − Dokumenty dotyczące postępowań kontrolnych w sprawie pomocy państwa − Dorozumiana odmowa dostępu − Wyraźna odmowa dostępu − Wyjątek dotyczący ochrony celu kontroli, dochodzenia czy audytu − Obowiązek dokonania konkretnej analizy każdego dokumentu

Streszczenie wyroku

1.      Unia Europejska – Instytucje – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Termin wyznaczony na udzielenie odpowiedzi na wniosek o udostępnienie – Przedłużenie – Warunki

(rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1049/2001, art. 8)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Skarga na dorozumianą decyzję odmowną Komisji dotyczącą wniosku o udostępnienie dokumentów – Decyzja wynikająca z wydania późniejszej wyraźnej decyzji przez Komisję – Skarżący, który wniósł tytułem ewentualnym skargę na tę decyzję – Utrata interesu prawnego

(art. 230 WE; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1049/2001)

3.      Akty instytucji – Domniemanie ważności – Akt nieistniejący – Pojęcie

4.      Unia Europejska – Instytucje – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona celów kontroli, dochodzenia i audytu – Zakres

(rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1049/2001, art. 4 ust. 2 tiret trzecie)

5.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Zarzut naruszenia obowiązku uzasadnienia – Zarzut nieścisłości uzasadnienia – Rozróżnienie

(art. 253 WE)

1.      Termin przewidziany w art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, ma charakter wiążący i nie może być przedłużany w innych przypadkach niż te przewidziane w art. 8 ust. 2 tego rozporządzenia bez pozbawienia tego przepisu wszelkiej skuteczności ze względu na to, iż wnioskodawca nie wiedziałby dokładnie, począwszy od jakiej daty może wszcząć postępowanie sądowe lub wnieść skargę do rzecznika praw obywatelskich, o których to środkach jest mowa w art. 8 ust. 3 przytoczonego rozporządzenia.

(por. pkt 39)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez osobę fizyczną lub prawną jest dopuszczalna tylko wówczas, gdy strona skarżąca ma interes w stwierdzeniu nieważności zaskarżonego aktu. Ten interes prawny dotyczący przedmiotu skargi winien istnieć już na etapie wnoszenia skargi pod rygorem jej odrzucenia. Wymagane jest jednak, pod rygorem umorzenia postępowania, by interes prawny trwał aż do chwili wydania orzeczenia, co oznacza, że w wyniku wniesienia skargi sytuacja skarżącego może ulec poprawie. Jeżeli w toku postępowania odpadnie interes prawny skarżącego, wówczas rozstrzygnięcie sprawy co do istoty przez Sąd nie będzie mogło doprowadzić do poprawy jego sytuacji.

Co się tyczy wniosku o stwierdzenie nieważności dorozumianych decyzji odmownych wydanych w ramach postępowania w sprawie udzielenia publicznego dostępu do dokumentów Komisji uregulowanego rozporządzeniem nr 1049/2001w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji i po cofnięciu których Komisja wydała faktycznie późniejsze wyraźne decyzje odmowne, to tego typu skarga jest niedopuszczalna, ponieważ skarżący nie ma interesu prawnego we wszczęciu postępowania sądowego przeciw omawianym dorozumianym decyzjom, z uwagi na fakt przyjęcia przed wniesieniem wspomnianej skargi wyraźnych decyzji, których stwierdzenia nieważności skarżący domaga się tytułem żądania ewentualnego. Ewentualne bowiem stwierdzenie nieważności tego typu decyzji dorozumianych z uwagi na wadę formalną mogłyby doprowadzić jedynie do wydania nowych decyzji o tej samej treści co wyraźne decyzje. Poza tym nie sposób uzasadnić rozpoznawania skarg, których przedmiotem są te dorozumiane decyzje ani celem uniknięcia powtórzenia zarzucanej niezgodności z prawem ani celem ułatwienia ewentualnego wniesienia skarg odszkodowawczych, ponieważ przywołane cele mogą być osiągnięte przez rozpatrzenie skarg na wyraźne decyzje.

(por. pkt 41-48)

3.      Uznanie aktu za nieistniejący winno zostać zastrzeżone dla aktów dotkniętych szczególnie poważnymi i oczywistymi wadami. Ze względów pewności obrotu prawnego powaga skutków związanych ze stwierdzeniem nieistnienia aktu instytucji wymaga, by takie stwierdzenie było ograniczone do skrajnych przypadków.

(por. pkt 49)

4.      W celu dokonania wykładni wyjątku przewidzianego w art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji należy wziąć pod uwagę okoliczność, iż zainteresowani inni niż państwo członkowskie uczestniczący w postępowaniach kontrolnych w sprawie pomocy państwa nie dysponują prawem wglądu do dokumentów postępowań administracyjnych Komisji, a w związku z tym należy uznać, iż zachodzi ogólne domniemanie, zgodnie z którym ujawnienie dokumentów akt postępowań administracyjnych może stwarzać zagrożenie dla ochrony celów dochodzenia.

Tak zatem Komisja może na podstawie art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001 odmówić dostępu do dokumentów postępowań kontrolnych w sprawie pomocy państwa, nie przeprowadzając uprzednio konkretnej analizy każdego z tych dokumentów.

To ogólne domniemanie nie wyklucza prawa zainteresowanych do wykazania, że dany dokument, o którego ujawnienie wnoszą, nie wchodzi w zakres tego domniemania lub że nadrzędny interes publiczny uzasadnia ujawnienie danego dokumentu zgodnie z art. 4 ust. 2 rozporządzenia nr 1049/2001.

(por. pkt 70-72)

5.      Uzasadnienie, jakiego wymaga art. 253 WE, powinno być dostosowane do charakteru rozpatrywanego aktu i przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym poznać podstawy podjętej decyzji, a właściwemu sądowi – dokonać jej kontroli. Nie jest jednak wymagane, by w treści uzasadnienia wskazano wszystkie istotne elementy stanu faktycznego i prawnego, albowiem oceny, czy uzasadnienie decyzji odpowiada określonym wymogom, dokonuje się nie tylko z uwzględnieniem jego brzmienia, ale także towarzyszących mu okoliczności, jak również całokształtu przepisów regulujących dane zagadnienie.

Ponadto brak uzasadnienia lub niewystarczające uzasadnienie jest podstawą wniesienia zarzutu naruszenia istotnych wymogów proceduralnych, który należy odróżnić od zarzutu nieprawidłowości uzasadnienia decyzji, który należy rozpatrywać w ramach kontroli zasadności tej decyzji.

(por. pkt 96, 97)