Language of document : ECLI:EU:T:2022:281

WYROK SĄDU (szósta izba)

z dnia 11 maja 2022 r.(*)

Zasoby własne Unii – Odpowiedzialność finansowa państwa członkowskiego – Należności celne przywozowe – Wpłata na rzecz Komisji kwot odpowiadających nieuzyskanym zasobom własnym – Skarga oparta na bezpodstawnym wzbogaceniu Unii – Obowiązki państwa członkowskiego w dziedzinie zasobów własnych – Obowiązek ustanowienia zabezpieczenia – Zwolnienie z obowiązku udostępnienia kwot odpowiadających ustalonym tytułom dochodów budżetowych uznanym za nieściągalne

W sprawie T‑151/20

Republika Czeska, którą reprezentowali M. Smolek, J. Vláčil i O. Serdula, w charakterze pełnomocników,

strona skarżąca,

popierana przez

Królestwo Belgii, które reprezentowali S. Baeyens i J.-C. Halleux, w charakterze pełnomocników,

oraz przez

Rzeczpospolitą Polską, którą reprezentował B. Majczyna, w charakterze pełnomocnika,

interwenienci,

przeciwko

Komisji Europejskiej, którą reprezentowali T. Materne i P. Němečková, w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

mającej za przedmiot oparte na art. 268 TFUE żądanie zwrotu kwoty 40 482 255 CZK (koron czeskich) wpłaconej z tytułu zasobów własnych Unii Europejskiej,

SĄD (szósta izba),

w składzie: A. Marcoulli, prezes, J. Schwarcz i R. Norkus (sprawozdawca), sędziowie,

sekretarz: R. Ūkelytė, administratorka,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 12 listopada 2021 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności powstania sporu

 Przypomnienie głównych okoliczności faktycznych

1        W dniach od 2 do 26 listopada 2007 r. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) przeprowadzał w Laosie wspólnotową misję w zakresie współpracy i dochodzeń administracyjnych, w której uczestniczyła przedstawicielka czeskich organów celnych (zwaną dalej „misją kontrolną”). Dochodzenie dotyczyło weryfikacji w zakresie przywozu do różnych państw Unii Europejskiej jednorazowych, kieszonkowych zapalniczek gazowych, działających na krzemień (zwanych dalej „zapalniczkami kieszonkowymi”) pochodzących z Laosu w latach 2004–2007. Dokument zatytułowany „agreed joint minutes” został sporządzony w dniu 15 listopada 2007 r., i został podpisany przez wszystkich członków misji oraz właściwe władze Laosu (zwany dalej „protokołem z dnia 15 listopada 2007 r.”).

2        W dniu 30 maja 2008 r., w następstwie misji kontrolnej, OLAF przyjął raport z zakończenia misji kontrolnej (zwany dalej „raportem OLAF‑u”). W dniu 9 lipca 2008 r. został on przekazany Republice Czeskiej w angielskiej, francuskiej i niemieckiej wersji językowej.

3        Raport końcowy z dochodzenia został przyjęty przez OLAF w dniu 10 grudnia 2008 r.

4        Z wniosków zawartych w raporcie OLAF‑u wynika, że w okresie objętym tym raportem Baide lighter Industry (LAO) Co., Ltd. (zwana dalej „spółką BAIDE”) dokonała przywozu zapalniczek kieszonkowych pochodzących z Chin, lecz przedstawionych organom celnym jako pochodzące z Laosu, unikając w ten sposób cła antydumpingowego mającego zastosowanie do zapalniczek kieszonkowych pochodzących z Chin.

5        W raporcie OLAF‑u wskazano w związku z tym, że „uzyskane w trakcie misji kontrolnej dowody na pochodzenie chińskie tych towarów [wystarczyły], aby państwa członkowskie wszczęły procedury odzyskiwania zasobów”. Zgodnie z tym raportem konieczne było „przeprowadzenie przez państwa członkowskie kontroli poprzywozowej oraz, w stosownych przypadkach, dochodzeń przeciwko zainteresowanym importerom oraz pilne wszczęcie procedury odzyskiwania zasobów, o ile nie zostało to jeszcze przeprowadzone”.

6        Wnioski zawarte w raporcie OLAF‑u dotyczyły w szczególności 28 przypadków przywozu przez spółkę BAIDE zapalniczek kieszonkowych do Republiki Czeskiej, wwiezionych i dopuszczonych do swobodnego obrotu w okresie od 26 września 2005 r. do 1 marca 2007 r. (zwanych dalej „spornym przywozem”).

7        Właściwe czeskie urzędy celne podjęły działania w celu określenia wysokości należności celnych i ich odzyskania w tych przypadkach.

8        Jednakże nie we wszystkich wskazanych przypadkach było możliwe określenie wysokości i odzyskanie wszystkich ustalonych tytułów dochodów budżetowych.

9        W okresie od dnia 22 września 2008 r. do dnia 18 lutego 2009 r. kwoty odpowiadające ustalonym, ale jeszcze nieuzyskanym tytułom dochodów budżetowych, w związku ze spornym przywozem zostały wykazane na przewidzianych w tym celu rachunkach – tzw. rachunkach B, zgodnie z art. 6 ust. 3 lit. b) rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1150/2000 z dnia 22 maja 2000 r. wykonującego decyzję 2007/436/WE, Euratom w sprawie systemu zasobów własnych Wspólnot (Dz.U. 2000, L 130, s. 1).

10      W okresie od listopada 2013 r. do listopada 2014 r. Republika Czeska, zgodnie z obowiązującymi przepisami, zapisała w systemie informacyjnym WOMIS (Write-Off Management and Information System) przypadki braku możliwości uzyskania zasobów własnych Unii.

11      Pismem z dnia 20 stycznia 2015 r. Komisja Europejska poinformowała Republikę Czeską, w odpowiedzi na jej wniosek o zwolnienie z obowiązku udostępnienia zasobów własnych Unii, o których mowa w pkt 10 powyżej, że przesłanki przewidziane w art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 1150/2000 nie zostały spełnione w żadnym z rozpatrywanych przypadków. Komisja wezwała władze czeskie do podjęcia niezbędnych działań w celu uznania rachunku Komisji kwotą 53 976 340 CZK (koron czeskich) najpóźniej w pierwszym dniu roboczym następującym po 19. dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym pismo to zostało wysłane. Komisja dodała, że w przypadku zwłoki będą naliczane odsetki na podstawie art. 11 rozporządzenia nr 1150/2000.

12      W dniu 17 marca 2015 r. Republika Czeska dokonała wpłaty 75% kwoty, o której mowa w pkt 11, na rachunek Komisji przewidziany w tym celu, po potrąceniu kosztów poboru stanowiących 25% tej kwoty, czyli kwoty w wysokości 40 482 255 CZK (zwanej dalej „sporną kwotą”).

13      Pismem z dnia 27 lutego 2015 r. Republika Czeska zgłosiła zastrzeżenia, wskazując Komisji, że chodzi o warunkową wpłatę, z zastrzeżeniem zasadności żądań tej instytucji, aby uniknąć konieczności zapłaty odsetek przewidzianych w art. 11 rozporządzenia nr 1150/2000.

14      Komisja odpowiedziała na pismo z dnia 27 lutego 2015 r. pismami z dnia 4 i 21 maja 2015 r.

15      Wpłata, o której mowa w pkt 12 powyżej, w dniu 22 grudnia 2016 r. została uzupełniona drugą wpłatą, odpowiadającą 5% rozpatrywanej kwoty, w wysokości 2 698 817 CZK, która odpowiadała różnicy w kwocie przeznaczonej na pokrycie kosztów poboru związanej z obniżeniem stawki z 25% do 20% w wyniku zmiany z mocą wsteczną obowiązujących przepisów.

 Wcześniejsze postępowanie sądowe

16      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 30 marca 2015 r. Republika Czeska wniosła skargę o stwierdzenie nieważności pisma Komisji z dnia 20 stycznia 2015 r.

17      Postanowieniem z dnia 28 czerwca 2018 r., Republika Czeska/Komisja (T‑147/15, niepublikowanym, EU:T:2018:395), skarga została odrzucona jako niedopuszczalna w zakresie, w jakim była skierowana przeciwko aktowi, który nie mógł być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności.

18      Odwołanie od postanowienia z dnia 28 czerwca 2018 r., Republika Czeska/Komisja (T‑147/15, niepublikowane, EU:T:2018:395), zostało oddalone przez Trybunał wyrokiem z dnia 9 lipca 2020 r., Republika Czeska/Komisja (C‑575/18 P, EU:C:2020:530).

19      Trybunał w pkt 81 tego wyroku wyjaśnił, co następuje:

„[J]eżeli państwo członkowskie udostępniło Komisji kwotę zasobów własnych Unii, z zastrzeżeniami co do zasadności stanowiska tej instytucji, a procedura dialogu [jaki powinna podjąć Komisja z tym państwem zgodnie z zasadą lojalnej współpracy w celu wyjaśnienia ich odpowiednich stanowisk i określenia obowiązków spoczywających na tym państwie członkowskim], nie pozwoliła na zakończenie sporu między tym państwem członkowskim a tą instytucją, owo państwo członkowskie może żądać odszkodowania z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia Unii, w razie potrzeby zaś wnieść skargę do Sądu”.

 Postępowanie i żądania stron

20      Pismem złożonym w dniu 16 marca 2020 r. w sekretariacie Sądu Republika Czeska wniosła niniejszą skargę.

21      W dniu 7 września 2020 r. Komisja złożyła odpowiedź na skargę.

22      Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu, odpowiednio, w dniach 8 i 16 lipca 2020 r. Rzeczpospolita Polska i Królestwo Belgii wniosły o dopuszczenie ich do niniejszego postępowania w charakterze interwenientów popierających żądania Republiki Czeskiej.

23      Postanowieniami z dnia 16 września 2020 r. prezes szóstej izby Sądu dopuścił te państwa do sprawy w charakterze interwenientów.

24      W dniu 30 listopada 2020 r. Rzeczpospolita Polska i Królestwo Belgii złożyły uwagi interwenienta.

25      Strony złożyły uwagi w przedmiocie uwag interwenienta przedstawionych przez Królestwo Belgii w wyznaczonych terminach. Komisja złożyła również uwagi w przedmiocie uwag interwenienta przedstawionych przez Rzeczpospolitą Polską.

26      Republika Czeska złożyła replikę w dniu 27 listopada 2020 r., a Komisja złożyła duplikę w dniu 18 stycznia 2021 r.

27      Pismem z dnia 15 marca 2021 r. skarżąca złożyła wniosek o wyznaczenie rozprawy na podstawie art. 106 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem.

28      W ramach środka organizacji postępowania z dnia 7 września 2021 r. Sąd wezwał Komisję do przedstawienia raportu końcowego z dochodzenia OLAF‑u przyjętego w dniu 10 grudnia 2008 r. i zadał stronom pytania na piśmie. Republika Czeska i Komisja odpowiedziały na ten wniosek w wyznaczonych terminach.

29      W odpowiedzi na jedno z zadanych pytań Republika Czeska wskazała, że wycofuje swoje żądania zwrotu kwoty 2 698 817 CZK, o której mowa w pkt 15 powyżej.

30      Pismem z dnia 1 października 2021 r. Królestwo Belgii zrezygnowało z udziału w rozprawie.

31      Pismem z dnia 13 października 2021 r. Rzeczpospolita Polska zrezygnowała z udziału w rozprawie.

32      Na rozprawie w dniu 12 listopada 2021 r. zostały wysłuchane wystąpienia stron głównych i ich odpowiedzi na ustne pytania Sądu.

33      W następstwie częściowego wycofania żądań, o którym mowa w pkt 29 powyżej, Republika Czeska wnosi do Sądu o:

–        zasądzenie od Komisji zwrotu na jej rzecz spornej kwoty z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia Unii;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

34      Komisja wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi;

–        obciążenie Republiki Czeskiej kosztami postępowania.

35      Królestwo Belgii oraz Rzeczpospolita Polska wnoszą do Sądu o uwzględnienie skargi.

 Co do prawa

 W przedmiocie przedmiotu skargi i przesłanek skargi opartej na bezpodstawnym wzbogaceniu

36      Republika Czeska żąda zwrotu spornej kwoty, którą, jak twierdzi, nienależnie wpłaciła z tytułu zasobów własnych Unii. Na poparcie swojego żądania chce doprowadzić do stwierdzenia powstania odpowiedzialności pozaumownej Unii w związku z bezpodstawnym wzbogaceniem.

37      W tym względzie Komisja podnosi zasadniczo, że Republika Czeska ogranicza swoją argumentację do podważenia treści pisma z dnia 20 stycznia 2015 r. Tymczasem skarga oparta na bezpodstawnym wzbogaceniu nie może zastąpić skargi o stwierdzenie nieważności tego pisma. Przedmiotem sporu nie może być zatem treść pisma z dnia 20 stycznia 2015 r., lecz kwestia, czy „[sporna] kwota należy się Unii jako zasoby własne”.

38      Republika Czeska odpowiada, że pismo z dnia 20 stycznia 2015 r. stanowi ramy sporu, których Komisja nie może zmienić, przedstawiając w celu zakwestionowania jej żądań nowe argumenty, które nie zostały podniesione względem niej w tym piśmie. Uważa ona, że wspomniane pismo wywołuje skutki prawne i że „badanie skargi o zwrot nienależnego świadczenia i przesłanki braku ważnej podstawy prawnej odnośnego wzbogacenia powinno również wynikać z tezy Komisji wyrażonej w [piśmie] z dnia 20 stycznia 2015 r.”.

39      Zapytana o tę kwestię na rozprawie Republika Czeska potwierdziła stanowisko bronione w jej pismach procesowych.

40      Po przypomnieniu głównych argumentów stron dotyczących przedmiotu sporu należy podkreślić, że skarga oparta na bezpodstawnym wzbogaceniu nie jest objęta systemem odpowiedzialności pozaumownej sensu stricto, której powstanie zależy od spełnienia szeregu przesłanek dotyczących bezprawności zachowania zarzucanego Unii, rzeczywistego charakteru szkody i istnienia związku przyczynowego między tym zachowaniem a podnoszoną szkodą. Odróżnia się ona od skarg wniesionych na mocy tego systemu tym, że nie wymaga wykazania bezprawnego zachowania pozwanego, czy też w ogóle istnienia zachowania, lecz wyłącznie wykazania wzbogacenia pozwanego bez ważnej podstawy prawnej oraz zubożenia skarżącego związanego z tym wzbogaceniem [wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Masdar (UK)/Komisja, C‑47/07 P, EU:C:2008:726, pkt 49].

41      Należy przypomnieć w tym względzie, że według zasad wspólnych dla praw państw członkowskich osoba ponosząca stratę, która powoduje przysporzenie w majątku innej osoby bez podstawy prawnej tego wzbogacenia, tytułem zasady ogólnej ma prawo do odszkodowania do wysokości tej straty ze strony wzbogaconej osoby. Choć bowiem traktat FUE nie przewiduje wyraźnie środka zaskarżenia przeznaczonego dla tego rodzaju skargi, to wykładnia art. 268 TFUE i art. 340 akapit drugi TFUE, która wykluczałaby taką możliwość, prowadziłaby do rezultatu sprzecznego z zasadą skutecznej ochrony sądowej. Skarga oparta na bezpodstawnym wzbogaceniu Unii wniesiona na podstawie tych artykułów wymaga dowodu na wzbogacenie bez ważnej podstawy prawnej pozwanego oraz na dowód zubożenia strony skarżącej związanego z tym wzbogaceniem się [zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Masdar (UK)/Komisja, C‑47/07 P, EU:C:2008:726, pkt 44, 46–50].

42      W ramach badania takiej skargi do Sądu należy w szczególności ocena, czy zubożenie państwa członkowskiego wnoszącego skargę, odpowiadające udostępnieniu Komisji kwoty zasobów własnych Unii, którą to państwo członkowskie zakwestionowało, oraz związane z tym wzbogacenie tej instytucji znajdują uzasadnienie w obowiązkach ciążących na tym państwie członkowskim na mocy prawa Unii w dziedzinie zasobów własnych Unii, czy przeciwnie, są pozbawione takiego uzasadnienia (wyrok z dnia 9 lipca 2020 r., Republika Czeska/Komisja, C‑575/18 P, EU:C:2020:530, pkt 83).

43      W tych okolicznościach Republika Czeska nie może wykazać zasadności swoich roszczeń w ramach skargi opartej na bezpodstawnym wzbogaceniu Komisji, ograniczając się do obalenia argumentów zawartych w piśmie z dnia 20 stycznia 2015 r., lecz powinna wykazać, po pierwsze, że wzbogacenie Komisji w następstwie udostępnienia spornej kwoty nie znajduje uzasadnienia w obowiązkach ciążących na niej na mocy prawa Unii w dziedzinie zasobów własnych, a po drugie, że jej zubożenie jest związane z tym wzbogaceniem.

44      W tym względzie obowiązki ciążące na Republice Czeskiej w dziedzinie zasobów własnych nie wynikają z „tezy Komisji wyrażonej w [piśmie] z dnia 20 stycznia 2015 r.”, lecz są bezpośrednio nałożone na mocy przepisów mających zastosowanie w tej dziedzinie, bez przyznania Komisji uprawnień decyzyjnych umożliwiających jej wymaganie od państw członkowskich ustalenia i udostępnienia jej kwot zasobów własnych Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 9 lipca 2020 r., Republika Czeska/Komisja, C‑575/18 P, EU:C:2020:530, pkt 62).

45      Po pierwsze, wynika z tego, że argumenty Republiki Czeskiej polegające na zakwestionowaniu zarówno uzasadnienia pisma z dnia 20 stycznia 2015 r., jak i zachowania Komisji w trakcie prowadzonego z nią dialogu, są bezskuteczne w ramach niniejszego sporu, ponieważ nie pozostają w związku z tym, co powinna wykazać Republika Czeska (zob. pkt 43 powyżej).

46      Po drugie, wbrew temu, co utrzymuje Republika Czeska, pismo z dnia 20 stycznia 2015 r. nie może również stanowić ram sporu, ponieważ ograniczałoby argumenty Komisji zmierzające do zakwestionowania bezpodstawnego wzbogacenia do argumentów zawartych w tym piśmie.

47      W szczególności informacje zawarte w piśmie z dnia 20 stycznia 2015 r. nie mogą stanowić dokładnych, bezwarunkowych i spójnych informacji mogących wzbudzić w Republice Czeskiej zapewnienia co do granic jej ewentualnego sporu z Komisją w ramach skargi opartej na bezpodstawnym wzbogaceniu tej instytucji.

48      Wynika z tego, że Komisja mogła podnieść przed Sądem wszelkie okoliczności mające na celu zakwestionowanie bezpodstawnego wzbogacenia, w tym te, które nie zostały zawarte w piśmie z dnia 20 stycznia 2015 r., bez naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań ani prawa do dobrej administracji, o którym mowa w art. 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

49      Mając na względzie powyższe rozważania, należy obecnie zbadać, w określonych w pkt 42 powyżej ramach, zasadność niniejszej skargi z uwzględnieniem dowodów przedstawionych przez Republikę Czeską i argumentów wymienionych między stronami.

 W przedmiocie zasadności skargi i istnienia bezpodstawnego wzbogacenia Unii

50      Republika Czeska utrzymuje zasadniczo, że nie jest zobowiązana do zapłaty spornej kwoty, ponieważ mogła podjąć środki niezbędne do jej odzyskania dopiero po przekazaniu raportu OLAF‑u.

51      Zdaniem Republiki Czeskiej przesłanki ustalenia należności celnych odpowiadających spornej kwocie mogły bowiem zostać spełnione dopiero po przekazaniu raportu OLAF‑u, ponieważ jedynie jego treść rzeczywiście pozwoliła Republice Czeskiej określić z pewnością kwotę należności celnych podlegającą odzyskaniu i dłużnika tych należności.

52      Tymczasem spółka BAIDE zaprzestała wszelkiej działalności na terytorium Republiki Czeskiej od maja 2008 r., czyli przed przekazaniem raportu OLAF‑u, tak że w chwili przyjęcia tego raportu w Republice Czeskiej nie istniał żaden inny majątek podlegający zajęciu niż majątek ostatecznie zajęty przez krajowe organy celne.

53      Zwłoka, jakiej miałyby się dopuścić organy celne po otrzymaniu wspomnianego raportu, nie mogła zatem w każdym razie spowodować niemożności odzyskania długu celnego.

54      Republika Czeska dodaje, że w każdym razie nie można jej zarzucić żadnej zwłoki w stwierdzeniu i odzyskaniu spornej kwoty po przedłożeniu raportu OLAF‑u. Wyjaśnia ona, że organy celne podjęły niezbędne kroki w celu uniknięcia przedawnienia możliwości określenia wysokości zobowiązania podatkowego w odniesieniu do wszystkich 28 przypadków przywozu.

55      W tych okolicznościach nie można przypisać Republice Czeskiej powodów, dla których nie odzyskano spornej kwoty, a Republika Czeska może powołać się na zwolnienie z udostępnienia zasobów własnych, przewidziane w art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 1150/2000.

56      W konsekwencji wzbogacenie Komisji wynikające ze zubożenia Republiki Czeskiej będącego skutkiem udostępnienia spornej kwoty nie opiera się na żadnej ważnej podstawie prawnej.

57      Komisja wnosi o oddalenie całości argumentacji Republiki Czeskiej i podnosi, że nie przedstawiła ona dowodu bezpodstawnego wzbogacenia.

58      Komisja podnosi przede wszystkim, że art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 1150/2000 nie ma zastosowania do Republiki Czeskiej, ponieważ państwo to nie wykazało nieuzyskanych zasobów własnych na odrębnych rachunkach przewidzianych w tym celu – rachunkach B, z poszanowaniem terminów przewidzianych w art. 6 ust. 3 tego rozporządzenia.

59      Z wyroku z dnia 8 lipca 2010 r., Komisja/Włochy (C‑334/08, EU:C:2010:414, pkt 65), wynika bowiem, że możliwość zwolnienia państw członkowskich z obowiązku udostępnienia Komisji kwot odpowiadających ustalonym tytułom dochodów budżetowych wymaga nie tylko spełnienia warunków określonych w art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 1150/2000, lecz również prawidłowego wpisania tych tytułów do rachunków B.

60      Zdaniem Komisji Republika Czeska nie dochowała wyznaczonych terminów i nie wykazała zatem prawidłowo tytułów dochodów budżetowych do odzyskania na rachunkach B, ponieważ działała z opóźnieniem, nie stwierdzając ceł antydumpingowych należnych od spółki BAIDE z tytułu spornych przywozów od razu po powrocie z misji kontrolnej, która zakończyła się w dniu 26 listopada 2007 r.

61      Zakładając nawet, że kwoty odpowiadające ustalonym tytułom dochodów budżetowych zostały prawidłowo wykazane na rachunkach B, Komisja podnosi, że Republika Czeska powinna była ustanowić zabezpieczenie w celu odzyskania spornej kwoty przed dopuszczeniem spornego przywozu do swobodnego obrotu, tak że zaprzestanie działalności przez spółkę BAIDE, które nastąpiło później, nie mogłoby zgodnie z prawem uniemożliwić jej odzyskania.

62      Rzeczpospolita Polska podkreśla, że rozwiązanie przyjęte w wyroku z dnia 9 lipca 2020 r., Republika Czeska/Komisja (C‑575/18 P, EU:C:2020:530), ma istotne znaczenie dla państw członkowskich, które chcą skorzystać z możliwości bycia wysłuchanym w sporach między nimi a Komisją dotyczących obowiązku udostępnienia zasobów własnych.

63      Rzeczpospolita Polska utrzymuje, że Republika Czeska nie mogła odzyskać spornych kwot z powodu, którego nie można jej przypisać, ponieważ dłużnik zaprzestał działalności przed przyjęciem raportu OLAF‑u.

64      Królestwo Belgii uważa, że państwo członkowskie może powołać się na zwolnienie z udostępnienia zasobów własnych przewidziane w art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 1150/2000 nawet przy założeniu, że zasoby własne zostały z opóźnieniem wykazane na rachunkach B, jeżeli zasoby te spełniają materialne przesłanki takiego wykazania, a to państwo członkowskie udowodni, że nieodzyskanie określonych zasobów własnych wynika z okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.

65      W niniejszej sprawie Republika Czeska nie przystąpiła do odzyskania spornych kwot z opóźnieniem, gdyż zasadniczo do OLAF‑u należało, jeśli uznałby to za konieczne, przekazanie w sposób oficjalny i zaraz po powrocie z misji kontrolnej elementów przydatnych do odzyskania długu celnego, a nie „bierne” oczekiwanie, że zrobi to przedstawicielka czeskiego organu administracji, biorąca udział w tej misji.

66      Sąd uznaje, że wymiana argumentów między stronami, przytoczona powyżej, powinna prowadzić do zbadania w następującej kolejności: przesłanek zastosowania wobec Republiki Czeskiej możliwości zwolnienia jej z obowiązku udostępnienia spornej kwoty; daty ustalenia ceł antydumpingowych należnych od spółki BAIDE odpowiadających spornej kwocie; konsekwencje zaprzestania działalności tej spółki dla obowiązku udostępnienia spornej kwoty oraz zobowiązania Republiki Czeskiej do ustanowienia zabezpieczenia w celu odzyskania spornej kwoty.

 W przedmiocie przesłanek zastosowania wobec Republiki Czeskiej możliwości zwolnienia jej z obowiązku udostępnienia spornej kwoty

67      Jak przypomniano w pkt 58 powyżej, Komisja podnosi, że Republika Czeska nie mogła powoływać się na art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 1150/2000, ponieważ nie udowodniła, że w terminach przewidzianych w art. 6 ust. 3 lit. b) tego rozporządzenia wykazała nieodzyskane tytuły dochodów budżetowych na rachunkach B.

–       Obowiązujące przepisy

68      W okresie, którego dotyczyły okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu, obowiązywały kolejno dwie decyzje dotyczące systemu zasobów własnych Unii Europejskiej, a mianowicie decyzja Rady 2000/597/WE, Euratom z dnia 29 września 2000 r. w sprawie systemu środków własnych Wspólnot Europejskich (Dz.U. 2000, L 253, s. 42), a następnie od dnia 1 stycznia 2007 r. decyzja Rady 2007/436/WE, Euratom z dnia 7 czerwca 2007 r. w sprawie systemu zasobów własnych Wspólnot Europejskich (Dz.U. 2007, L 163, s. 17).

69      Zgodnie z brzmieniem art. 2 ust. 1 lit. b) decyzji 2000/597, której treść co do istoty została powtórzona w art. 2 ust. 1 lit. a) decyzji 2007/436 na zasoby własne zapisane w budżecie ogólnym Unii Europejskiej składają się między innymi następujące dochody: „cła pobierane na podstawie Wspólnej taryfy celnej i inne cła, które zostały lub zostaną ustanowione przez instytucje [Unii] w odniesieniu do handlu z państwami trzecimi”.

70      Artykuł 8 ust. 1 akapity pierwszy i trzeci decyzji 2000/597 i 2007/436 stanowi w szczególności, że te zasoby własne Unii są pobierane przez państwa członkowskie zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi lub administracyjnymi, które w razie potrzeby zostają dostosowane tak, aby spełniały wymagania określone w zasadach Unii, oraz że państwa członkowskie udostępniają te zasoby Komisji.

71      Rozporządzenie nr 1150/2000 mające zastosowanie do niniejszego sporu jest wynikiem dwóch zmian wprowadzonych w okresie, którego dotyczą okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu, odpowiednio, ze skutkiem od dnia 28 listopada 2004 r., rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 2028/2004 z dnia 16 listopada 2004 r. (Dz.U. 2004, L 352, s. 1), a ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2007 r. rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 105/2009 z dnia 26 stycznia 2009 r. (Dz.U. 2009, L 36, s. 1).

72      Zgodnie z art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 1150/2000 tytuł Unii do środków własnych jest ustalony, gdy zostały spełnione warunki przewidziane w regulacjach celnych dotyczących wpisu tytułu dochodów budżetowych w rachunkach i powiadamiania dłużnika. Datą ustalenia tytułu, o którym mowa w ust. 1, jest data wpisu do księgi rachunkowej przewidzianego w regulacjach celnych, zgodnie z art. 2 ust. 2 akapit pierwszy tego rozporządzenia.

73      Artykuł 6 ust. 1 i art. 6 ust. 3 lit. a) i b) tego rozporządzenia przewiduje:

„1.      Rachunki dotyczące środków własnych prowadzone [są] przez skarb każdego państwa członkowskiego lub organ wyznaczony przez każde państwo członkowskie i z podziałem na rodzaj środków.

[…]

3.

a)      Z zastrzeżeniem lit. b) niniejszego ustępu, tytuły dochodów budżetowych ustalone zgodnie z art. 2 są wpisywane w rachunkach [potocznie określanych jako »rachunki A«] najpóźniej pierwszego dnia roboczego po 19. dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym tytuł dochodów budżetowych został ustalony.

b)      Ustalone tytuły dochodów budżetowych nieuwzględnione w rachunkach określonych w lit. a), ze względu na to, że nie zostały jeszcze uzyskane ani nie przewidziano zabezpieczenia, wykazywane są na odrębnych rachunkach [potocznie określanych jako »rachunki B«] w terminie ustanowionym w lit. a). Państwa członkowskie mogą przyjąć tę procedurę, jeżeli ustalone tytuły dochodów budżetowych, w odniesieniu do których zabezpieczenie zostało przewidziane, są kwestionowane oraz mogą podlegać zmianie w wyniku rozstrzygnięcia sporu, który powstał”.

74      Artykuł 9 ust. 1 akapit pierwszy rzeczonego rozporządzenia stanowi:

„Zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 10 każde państwo członkowskie zapisuje środki własne na rachunek otwarty w imieniu Komisji przez jego skarb państwa lub organ wyznaczony przez państwo członkowskie”.

75      Zgodnie z art. 10 ust. 1 tego rozporządzenia:

„Po potrąceniu kosztów poboru zgodnie z art. 2 ust. 3 i art. 10 ust. 3 decyzji [2007/436] wpis środków własnych określonych w art. 2 ust. 1 lit. a) tej decyzji dokonywany jest najpóźniej w pierwszym dniu roboczym po [19.] dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym tytuł do tych środków został ustalony zgodnie z art. 2 niniejszego rozporządzenia.

Niezależnie od tego w odniesieniu do tytułów dochodów budżetowych wykazanych na odrębnych rachunkach na mocy art. 6 ust. 3 lit. b) niniejszego rozporządzenia wpis musi być dokonany najpóźniej w pierwszym dniu roboczym następującym po [19.] dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym tytuły dochodów budżetowych zostały uzyskane”.

76      Zgodnie z art. 11 ust. 1 rozporządzenia nr 1150/2000 wszelkie opóźnienie w dokonaniu zapisu na rachunku określonym w art. 9 ust. 1 tego rozporządzenia prowadzi do zapłaty odsetek przez dane państwo członkowskie.

77      Wreszcie art. 17 ust. 1–4 omawianego rozporządzenia stanowi:

„1.      Państwa członkowskie podejmują wszystkie wymagane środki w celu zapewnienia, aby kwota odpowiadająca tytułom dochodów budżetowych ustalonym na mocy art. 2 została udostępniona Komisji, jak określono w niniejszym rozporządzeniu.

2.      Państwa członkowskie są zwolnione z obowiązku udostępniania Komisji kwot odpowiadających ustalonym należnościom, które z racji

a)      działania siły wyższej; lub

b)      innych przyczyn, powstałych nie z ich winy,

[okażą] się nieściągalne.

Kwoty ustalonych należności uznaje się za nieściągalne decyzją odpowiednich organów administracyjnych, po ustaleniu przez nie, że kwot tych nie można uzyskać.

Kwoty należności uznaje się za nieściągalne najpóźniej po upływie pięciu lat od dnia ustalenia kwoty zgodnie z art. 2 lub, w przypadku wniesienia odwołania do organu administracyjnego bądź do sądu, po wydaniu, przekazaniu lub opublikowaniu rozstrzygnięcia końcowego.

[…]

Kwoty, których nieściągalność stwierdzono, lub kwoty uznawane za nieściągalne zostają ostatecznie usunięte z odrębnego rachunku, o którym mowa w art. 6 ust. 3 lit. b). Zostaną one wykazane w załączniku do kwartalnego sprawozdania, o którym mowa w art. 6 ust. 4 lit. b) i, w odpowiednich przypadkach, w sprawozdaniu kwartalnym, o którym mowa w art. 6 ust. 5.

3.      W ciągu trzech miesięcy od wydania decyzji administracyjnej, o której mowa w ust. 2 lub odpowiednio do terminów, o których mowa w tym ustępie, państwa członkowskie przekazują Komisji informacje o przypadkach, w których zastosowano postanowienia ust. 2, o ile należności, których te przypadki dotyczą, przekraczają kwotę 50 000 euro.

[…]

Sprawozdanie, sporządzane na formularzu przygotowanym przez Komisję po konsultacji z komitetem, o którym mowa w art. 20, zawiera wszystkie informacje niezbędne do pełnego zbadania przyczyn, o których mowa w ust. 2 lit. a) i b), które nie pozwoliły zainteresowanym państwom członkowskim na udostępnienie tych kwot, oraz działań w celu ich odzyskania podjętych przez państwa członkowskie w danym przypadku lub przypadkach.

4.      Komisja ma sześć miesięcy od otrzymania sprawozdania, o którym mowa w ust. 3, na przekazanie swoich uwag danemu państwu członkowskiemu.

[…]”.

–       Wykładnia Trybunału

78      Z art. 8 ust. 1 decyzji 2000/597 i 2007/436 wynika, że zasoby własne Unii, określone odpowiednio w art. 2 ust. 1 lit. a) i b) decyzji 2000/597 i art. 2 ust. 1 lit. a) decyzji 2007/436, są pobierane przez państwa członkowskie, które mają obowiązek udostępnienia tych zasobów Komisji (zob. podobnie wyrok z dnia 8 lipca 2010 r., Komisja/Włochy, C‑334/08, EU:C:2010:414, pkt 34).

79      W tym celu, na podstawie art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 1150/2000, państwa członkowskie są zobowiązane do stwierdzenia tytułu Unii do środków własnych, gdy tylko spełnione zostaną przesłanki przewidziane w regulacjach celnych dotyczących wpisu tytułu dochodów budżetowych w rachunkach i powiadamiania dłużnika. W konsekwencji państwa członkowskie są zobowiązane wpisać tytuły dochodów budżetowych ustalone zgodnie z art. 2 tego rozporządzenia na rachunkach zasobów własnych Unii zgodnie z warunkami określonymi w art. 6 tego rozporządzenia (zob. podobnie wyrok z dnia 1 lipca 2010 r., Komisja/Niemcy, C‑442/08, EU:C:2010:390, pkt 76 i przytoczone tam orzecznictwo).

80      W związku z tym należy uściślić, że zgodnie z art. 6 ust. 3 lit. b) tego rozporządzenia ustalony tytuł dochodów budżetowych, który nie został jeszcze uzyskany ani dla którego nie przewidziano zabezpieczenia, wykazywany jest na odrębnych rachunkach, to znaczy rachunkach B [zob. podobnie wyrok z dnia 11 lipca 2019 r., Komisja/Włochy (Środki własne – Pokrycie długu celnego), C‑304/18, niepublikowany, EU:C:2019:601, pkt 52].

81      Następnie państwa członkowskie powinny udostępnić Komisji zasoby własne Unii na warunkach określonych w art. 9–11 rozporządzenia nr 1150/2000, zapisując je, z zachowaniem przewidzianych terminów, na rachunek otwarty w tym celu w imieniu tej instytucji. Zgodnie z art. 11 ust. 1 tego rozporządzenia wszelkie opóźnienie w dokonaniu zapisu na tym rachunku prowadzi do zapłaty odsetek przez dane państwo członkowskie (wyrok z dnia 9 lipca 2020 r., Republika Czeska/Komisja, C‑575/18 P, EU:C:2020:530, pkt 58).

82      Dodatkowo, zgodnie z art. 17 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1150/2000, państwa członkowskie są zobowiązane do podjęcia wszystkich wymaganych środków w celu zapewnienia, aby kwota odpowiadająca tytułom dochodów budżetowych ustalonym na mocy art. 2 tego rozporządzenia została udostępniona Komisji. Państwa członkowskie są zwolnione z tego obowiązku jedynie w przypadku, gdy kwoty te nie zostały zgromadzone z powodu siły wyższej lub jeżeli okaże się, że ich uzyskanie jest całkowicie niemożliwe z przyczyn, których nie można im przypisać. Kwoty, których nieściągalność stwierdzono, lub kwoty uznawane za nieściągalne zostają ostatecznie usunięte z odrębnego rachunku, o którym mowa w art. 6 ust. 3 lit. b) tego rozporządzenia (wyrok z dnia 9 lipca 2020 r., Republika Czeska/Komisja, C‑575/18 P, EU:C:2020:530, pkt 60).

83      Wpis środków własnych do rachunków B odpowiada zatem sytuacji wyjątkowej, którą cechuje to, że państwa członkowskie mogą nie udostępnić tych tytułów dochodów budżetowych Komisji od dnia ich stwierdzenia, ponieważ nie zostały one uzyskane, zgodnie z art. 6 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 1150/2000, lub zostać z tego zwolnione, jeżeli rzeczone tytuły okażą się nieściągalne z przyczyn działania siły wyższej lub innych przyczyn, których nie można im przypisać na podstawie art. 17 ust. 2 tego rozporządzenia (wyrok z dnia 8 lipca 2010 r., Komisja/Włochy, C‑334/08, EU:C:2010:414, pkt 68).

84      Należy jednak przede wszystkim zaznaczyć, że możliwość zwolnienia państw członkowskich z obowiązku udostępnienia Komisji kwot odpowiadających ustalonym tytułom dochodów budżetowych wymaga nie tylko poszanowania przesłanek wymienionych w art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 1150/2000, lecz również prawidłowego wpisania tych tytułów do rachunków B (wyrok z dnia 8 lipca 2010 r., Komisja/Włochy, C‑334/08, EU:C:2010:414, pkt 65).

–       Zastosowanie w niniejszej sprawie

85      Komisja powołuje się, jak stwierdzono w pkt 59 powyżej, na wyrok z dnia 8 lipca 2010 r., Komisja/Włochy (C‑334/08, EU:C:2010:414, pkt 65), przypomniany w pkt 84 powyżej.

86      Na wstępie należy zauważyć, że argument podniesiony przez Komisję, niezależnie od jego zasadności, jest bezskuteczny w ramach niniejszej skargi, opartej na bezpodstawnym wzbogaceniu Unii.

87      W tym kontekście bowiem, jak przypomniano w pkt 42 powyżej, należy zbadać, czy strona skarżąca przedstawiła dowód wzbogacenia Komisji bez ważnej podstawy prawnej i swego zubożenia związanego z tym wzbogaceniem, czy też w braku takiego dowodu należy stwierdzić, że wzbogacenie to było uzasadnione obowiązkami wynikającymi z przepisów dotyczących zasobów własnych. Tymczasem w każdym razie udostępnienie zasobów własnych nie znajduje uzasadnienia w obowiązku przestrzegania terminów przewidzianych w art. 6 rozporządzenia nr 1150/2000, którego naruszenie nie prowadzi do żadnej zapłaty, nawet do zapłaty odsetek za zwłokę, która jest uzależniona od opóźnienia w zapisaniu na rachunek otwarty w imieniu Komisji zgodnie z art. 11 rozporządzenia nr 1150/2000 w zmienionym brzmieniu.

88      Nie można zatem wymagać od Republiki Czeskiej w ramach jej skargi opartej na bezpodstawnym wzbogaceniu wykazania, jak podnosi w istocie Komisja, że „całe postępowanie w toku procedury celnej, ściągnięcie wierzytelności i czynności związane z zasobami własnymi zostało wykonane zgodnie ze wszystkimi zasadami, prawidłowo, we właściwym czasie i z poszanowaniem ochrony interesów finansowych Unii”, lecz jedynie wykazania, poza jej zubożeniem i związanym z tym wzbogaceniem, że to ostatnie nie miało żadnego uzasadnienia.

89      W każdym razie z akt sprawy wynika, że sporne tytuły dochodów budżetowych zostały wykazane w terminie przewidzianym w art. 6 ust. 3 rozporządzenia nr 1150/2000.

90      Wykazanie na rachunkach B jest operacją czysto księgową, wobec czego przewidziane dla jej dokonania terminy powinny, w przeciwieństwie do tego, co podnosi Komisja, być obliczane nie od dnia, w którym sporne tytuły dochodów budżetowych powinny były zostać ustalone zgodnie z art. 2 rozporządzenia nr 1150/2000, lecz od dnia, w którym zostały one rzeczywiście ustalone.

91      Otóż strony są zgodne co do tego, co potwierdziły w odpowiedziach na pytania na piśmie, że cła antydumpingowe należne od spółki BAIDE z tytułu spornego przywozu zostały ustalone i wykazane na rachunkach B tego samego dnia, między 22 września 2008 r. a 18 lutego 2009 r. Komisja przyznała ponadto w ramach środka organizacji postępowania, o którym mowa w pkt 28, że „wpis na rachunek B natychmiast po zaksięgowaniu przewidzianym w regulacjach celnych [był] dopuszczalny”.

92      W tych okolicznościach należy stwierdzić, że zgodnie z art. 6 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 1150/2000 należności celne obciążające spółkę BAIDE, ale jeszcze nieodzyskane, mimo że nie przewidziano zabezpieczenia, zostały w każdym razie wykazane na rachunkach B najpóźniej pierwszego dnia roboczego po 19. dniu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym tytuły te zostały ustalone.

93      Należy zatem zbadać, czy sporna kwota była nieściągalna ze względów niezależnych od Republiki Czeskiej, umożliwiających jej zapisanie ich na odrębnych rachunkach.

 W przedmiocie daty, w której należało ustalić cła antydumpingowe należne od spółki BAIDE odpowiadające spornej kwocie

94      Republika Czeska utrzymuje, jak przypomniano w pkt 51 powyżej, że była w stanie ustalić cła antydumpingowe należne od spółki BAIDE z tytułu spornego przywozu dopiero po przekazaniu raportu OLAF‑u, jednakże Komisja twierdzi, że powinna była dokonać tego niezwłocznie po powrocie z misji kontrolnej, jak wynika z pkt 60 powyżej.

95      Republika Czeska zapoznała się bowiem z protokołem z dnia 15 listopada 2007 r., a także wiedziała o dowodach potwierdzających chińskie pochodzenie odnośnych towarów uzyskanych w toku misji i załączonych do tego dokumentu, ponieważ został on podpisany przez przedstawicielkę czeskiej administracji celnej, która była obecna w czasie całej misji i uczestniczyła we wszystkich spotkaniach, a także w inspekcji urządzeń produkcyjnych. W tych okolicznościach Republika Czeska dysponowała wystarczającymi informacjami, aby po powrocie jej przedstawicielki z misji dokonać ustalenia długu celnego.

96      Jak wynika z mających zastosowanie przepisów, przypomnianych w pkt 68–77 powyżej, zgodnie z ich wykładnią dokonaną przez Trybunał, państwa członkowskie mają obowiązek ustalenia tytułu Unii do zasobów własnych, gdy zostały spełnione warunki przewidziane w regulacjach celnych dotyczących wpisu tytułu dochodów budżetowych w rachunkach i powiadamiania dłużnika.

97      W tym względzie art. 217 ust. 1 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny (Dz.U. 1992, L 302, s. 1, zwanego dalej „kodeksem celnym”), w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu, stanowi, że „[k]ażda kwota należności celnych przywozowych lub należności celnych wywozowych wynikających z długu celnego […] obliczana jest przez organy celne, z chwilą gdy znajdą się one w posiadaniu niezbędnych informacji, oraz zostaje wpisana do rejestru lub zaewidencjonowana w inny równoważny sposób (zaksięgowanie)”.

98      Przesłanki te są spełnione, gdy organy celne znajdą się w posiadaniu niezbędnych informacji, i mogą w związku z tym obliczyć kwotę należności wynikających z długu celnego i określić dłużnika (zob. podobnie wyrok z dnia 15 listopada 2005 r., Komisja/Dania, C‑392/02, EU:C:2005:683, pkt 57–59).

99      W niniejszej sprawie bezsporne jest, że przedstawicielka czeskich organów celnych uczestniczyła w misji kontrolnej i że podpisała protokół z dnia 15 listopada 2007 r.

100    Republika Czeska twierdzi, że przedstawicielka jej administracji celnej po zakończeniu misji kontrolnej nie otrzymała dokumentów załączonych do tego protokołu, w związku z czym nie dysponowała ona w tym dniu dowodami koniecznymi do odzyskania spornej kwoty.

101    Na rozprawie Komisja potwierdziła, że nie twierdziła, iż przedstawicielka czeskich organów celnych obecna podczas misji kontrolnej faktycznie otrzymała dokumenty załączone do protokołu, lecz że z pewnością wiedziała ona o dowodach zebranych w ramach tej misji, ponieważ mogła się z nimi zapoznać.

102    Jednakże nie można zgodzić się z twierdzeniem Komisji, zgodnie z którym wystarczyłoby, aby przedstawicielka czeskiej administracji celnej „sama zobaczyła, co się działo”, aby Republika Czeska, wyłącznie na podstawie relacji swej przedstawicielki, była w stanie dokonać ustalenia ceł należnych od spółki BAIDE po powrocie z misji kontrolnej.

103    Nie wystarczy bowiem dowiedzieć się o istnieniu dowodu, aby powołać się na ten dowód w ramach postępowania administracyjnego. W celu umożliwienia władzom czeskim zaksięgowania kwoty należnych ceł i poinformowania o niej dłużnika, władze te powinny były być w stanie uwierzytelnić dowody zgromadzone podczas misji kontrolnej, a następnie przedstawić je podatnikowi. Tymczasem, jak właśnie stwierdzono, bezsporne jest, że takie informacje nie zostały przekazane Republice Czeskiej po zakończeniu misji kontrolnej.

104    Komisja podnosi jednak, że w zakresie, w jakim Republika Czeska w protokole z dnia 15 listopada 2007 r. została poinformowana o wykazie zebranych dowodów, powinna była zwrócić się o przekazanie ich, składając taki wniosek do OLAF‑u, jeśli uważała to za konieczne.

105    W tym względzie należy zauważyć, że Republika Czeska twierdzi, iż brak jest podstawy prawnej umożliwiającej przedstawicielce jej administracji celnej bezpośrednie przekazanie właściwym organom krajowym informacji zebranych w ramach misji prowadzonej pod egidą OLAF‑u, które są poufne i mogą służyć jako dowód w postępowaniu administracyjnym lub sądowym dopiero po przekazaniu ich przez Komisję i zweryfikowaniu przez OLAF, które są jedynymi adresatami dokumentów i informacji zebranych w ramach misji Unii w państwie trzecim.

106    Zgodnie z jego art. 1 rozporządzenie Rady (WE) nr 515/97 z dnia 13 marca 1997 r. w sprawie wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi państw członkowskich i współpracy między państwami członkowskimi a Komisją w celu zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów prawa celnego i rolnego (Dz.U. 1997, L 82, s. 1) „ustanawia sposoby, według których organy administracyjne odpowiedzialne za wprowadzanie w życie przepisów prawa celnego i rolnego w państwach członkowskich współpracują ze sobą nawzajem oraz z Komisją w celu zapewnienia zgodności z tymi przepisami w ramach systemu wspólnotowego”.

107    Artykuł 12 rozporządzenia nr 515/97, w brzmieniu mającym zastosowanie w sporze, stanowi, że „[w]yniki badań, zaświadczenia, informacje, dokumenty, poświadczone odpisy oraz każda dokumentacja uzyskana przez personel organu współpracującego [czyli właściwe władze państwa członkowskiego, do których kierowany jest wniosek o pomoc] i przekazana do wiadomości organu wnioskującego [czyli władze państwa członkowskiego, które występują z wnioskiem o pomoc] w trakcie udzielania pomocy na podstawie art. 4–11 [dotyczących zasad wykonania pomocy na wniosek] może służyć za dowód właściwym organom w państwie członkowskim organu wnioskującego”.

108    Artykuł 20 rozporządzenia nr 515/97 przewiduje, co następuje:

„1.      Dążąc do osiągnięcia celów niniejszego rozporządzenia, Komisja może, na warunkach określonych w art. 19, prowadzić w państwach trzecich misje współpracy o charakterze wspólnotowym, administracyjnym lub śledczym, w koordynacji i ścisłej współpracy z właściwymi władzami państw członkowskich.

2.      Wspólnotowe misje w państwach trzecich, określone w ust. 1, podlegają następującym warunkom:

a)      mogą być one podejmowane z inicjatywy Komisji tam, gdzie jest to stosowne, na podstawie informacji dostarczanych przez Parlament Europejski lub na wniosek jednego lub kilku państw członkowskich;

b)      przeprowadzane są przez wyznaczonych w tym celu urzędników Komisji i urzędników zainteresowanego państwa lub państw członkowskich;

c)      mogą one również, za porozumieniem Komisji i zainteresowanych państw członkowskich, być przeprowadzane w imieniu Wspólnoty przez urzędników państwa członkowskiego, w szczególności na podstawie dwustronnych umów o pomocy z państwami trzecimi; w takim przypadku Komisja jest powiadamiana o wynikach misji.

[…]”.

109    Artykuł 21 rozporządzenia nr 515/97, znajdujący się w tytule IV „Stosunki z państwami trzecimi”, w brzmieniu mającym zastosowanie w sporze, stanowi:

„1.      Wyniki i informacje uzyskiwane w trakcie wspólnotowych misji, określone w art. 20 niniejszego rozporządzenia, oraz w szczególności dokumenty przekazywane przez właściwe władze zainteresowanych państw trzecich są traktowane zgodnie z art. 45 niniejszego rozporządzenia.

2.      Artykuł 12 ma zastosowanie mutatis mutandis do wyników i informacji określonych w ust. 1.

3.      Uzyskane oryginały dokumentów lub ich poświadczone odpisy, w celu ich wykorzystania, na mocy art. 12, są przekazywane przez Komisję na wniosek właściwym władzom państw członkowskich”.

110    Artykuł 45 rozporządzenia nr 515/97, w brzmieniu mającym zastosowanie w sporze, stanowi:

„1.      Bez względu na formę każda informacja przesyłana na mocy niniejszego rozporządzenia ma charakter poufny, łącznie z danymi przechowywanymi w [Systemie Informacji Celnej]. Zapewnia to obowiązek utrzymania tajemnicy zawodowej i korzystanie z ochrony obejmującej te informacje zgodnie z prawem wewnętrznym państw członkowskich otrzymujących je oraz z odpowiednimi przepisami mającymi zastosowanie do władz wspólnotowych.

W szczególności informacje określone w akapicie pierwszym mogą nie być przesyłane do osób spoza państw członkowskich lub instytucji wspólnotowych, których funkcja wymaga ich znajomości lub wykorzystania. Informacje te nie mogą być również wykorzystywane w celach innych niż określone w niniejszym rozporządzeniu, chyba że państwo członkowskie lub Komisja, które przekazały lub umieściły te informacje w [Systemie Informacji Celnej], wyraźnie wyraziły swoją zgodę, z zastrzeżeniem spełnienia warunków ustanowionych przez dane państwo członkowskie lub Komisję oraz w takim zakresie, w jakim informacja lub jej wykorzystanie nie jest zakazane przez obowiązujące przepisy w państwie członkowskim, w którym władze otrzymujące informacje mają swoją siedzibę.

2.      Bez uszczerbku dla przepisów tytułu V dotyczących [Systemu Informacji Celnej] informacje odnoszące się do osób fizycznych i prawnych są przekazywane zgodnie z niniejszym rozporządzeniem jedynie wtedy, gdy zachodzi bezwzględna konieczność zapobieżenia, przeprowadzenia dochodzenia lub podjęcia postępowań w stosunku do działań naruszających przepisy prawa celnego i rolnego.

3.      Ustęp[y] 1 i 2 nie stanowią przeszkody dla wykorzystywania informacji otrzymywanych na podstawie niniejszego rozporządzenia w procesach lub postępowaniach sądowych podjętych w związku z niestosowaniem się do przepisów prawa celnego lub rolnego.

[…]”.

111    Artykuł 9 rozporządzenia (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. dotyczącego dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) (Dz.U. 1999, L 136, s. 1), zatytułowany „Raport z dochodzenia i działania podejmowane w jego następstwie”, ma następujące brzmienie:

„1.      Na zakończenie dochodzenia prowadzonego przez Urząd, opracowuje on, z upoważnienia dyrektora, raport określający ustalony stan faktyczny, możliwe straty finansowe oraz wyniki dochodzenia, włącznie z zaleceniami dyrektora Urzędu na temat działań, jakie należy podjąć.

2.      Raporty takie sporządzane są z uwzględnieniem wymogów procedury ustanowionych w prawie krajowym danego państwa członkowskiego. Raporty sporządzone na tej podstawie stanowią dopuszczalny dowód w postępowaniu administracyjnym lub sądowym państwa członkowskiego, w którym istnieje potrzeba ich wykorzystania, w taki sam sposób i na takich samych warunkach jak administracyjne raporty sporządzone przez krajowych, administracyjnych kontrolerów. Podlegają one takim samym zasadom oceny, jak te mające zastosowanie do administracyjnych raportów sporządzonych przez krajowych administracyjnych kontrolerów i mają taką samą wartość jak te raporty.

3.      Sprawozdanie sporządzone w następstwie dochodzenia zewnętrznego [w ramach którego, zgodnie z art. 3 rozporządzenia, Urząd przeprowadza inspekcje i kontrole przewidziane w art. 9 ust. 1 rozporządzenia (WE, Euratom) nr 2988/95 i w zasadach sektorowych, określonych w art. 9 ust. 2 tego rozporządzenia, w państwach członkowskich i zgodnie z obowiązującymi umowami w państwach trzecich] i wszystkie dotyczące ich przydatne dokumenty przesyłane są właściwym władzom danych państw członkowskich, zgodnie z zasadami dotyczącymi dochodzeń zewnętrznych.

[…]”.

112    Artykuł 17 wewnętrznych wytycznych w sprawie procedur dochodzeniowych OLAF‑u (zwanych dalej „wewnętrznymi wytycznymi”), zatytułowany „Misje dochodzeniowe w państwach trzecich”, stanowi w ust. 5, że „[c]złonkowie działu dochodzeń [któremu została przydzielona sprawa przez dyrektora generalnego OLAF‑u zgodnie z art. 6.1 wewnętrznych wytycznych], zaangażowani w realizację misji dochodzeniowej, sporządzają raport z działań podjętych w trakcie tej misji, którego kopia zostaje przekazana uczestnikom [to znaczy zgodnie z ust. 7 w odniesieniu do misji dochodzeniowych w dziedzinie celnej lub zasobów własnych – urzędnikom zainteresowanych państw członkowskich biorących udział w misji dochodzeniowej]”.

113    Po przypomnieniu przepisów mających zastosowanie w niniejszym sporze, na które powołują się strony, należy zauważyć, że z tak zdefiniowanych ram prawnych wynika, iż współpraca państw członkowskich z Komisją jest zasadniczym warunkiem poszanowania prawa celnego w ramach Unii.

114    W tym celu prowadzone są w państwach trzecich misje współpracy o charakterze wspólnotowym, i śledczym, w których uczestniczą pracownicy wyznaczeni w tym celu przez państwa członkowskie zgodnie z art. 20 ust. 2 rozporządzenia nr 515/97.

115    Jeżeli dokonane ustalenia i informacje uzyskane w ramach misji wspólnotowych mają charakter poufny, tajemnica zawodowa, którą są objęte zgodnie z art. 45 ust. 1 rozporządzenia nr 515/97, nie może stać na przeszkodzie przekazaniu ich przedstawicielom wyznaczonym przez państwa członkowskie w ramach takich misji, gdyż prowadziłoby to do pozbawienia skuteczności (effet utile) celu tego rozporządzenia, określonego w pkt 113 powyżej, zgodnie z art. 1 tego rozporządzenia.

116    W tych okolicznościach wspomniani przedstawiciele powinni być uznani, w rozumieniu art. 45 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia nr 515/97, za osoby, które w państwach członkowskich ze względu na pełnione funkcje są zobowiązane do zapoznania się z nimi lub do wykorzystania ich.

117    W konsekwencji ustalenia i informacje zebrane w ramach misji wspólnotowej prowadzonej w państwie trzecim mogą być wykorzystywane przez urzędników wyznaczonych przez państwa członkowskie do uczestniczenia w tych misjach do celów stosowania rozporządzenia nr 515/97.

118    Zgodnie z art. 45 ust. 2 i 3 tego rozporządzenia informacje uzyskane w ramach misji wspólnotowych mogą być wykorzystane w celu umożliwienia ścigania działań sprzecznych z przepisami prawa celnego, jak również w ramach postępowań sądowych lub postępowań wszczętych w ich następstwie. Informacje takie mogą w szczególności zostać powołane jako dowody przez właściwe organy państw członkowskich zgodnie z art. 21 ust. 2 rozporządzenia nr 515/97.

119    W tych okolicznościach, wbrew temu co twierdzi Republika Czeska, przedstawicielka jej administracji celnej w ramach misji kontrolnej była w pełni uprawniona do zwrócenia się do OLAF‑u i otrzymania od niego, jak twierdzi Komisja, dowodów załączonych do protokołu z dnia 15 listopada 2007 r., bez naruszania obowiązku zachowania poufności, przewidzianego w art. 45 rozporządzenia nr 515/97. Była ona również uprawniona do przekazania ich właściwym władzom Republiki Czeskiej, aby wykorzystały je jako dowody wobec spółki BAIDE w ramach procedury odzyskania długu celnego ciążącego na tej spółce.

120    W tym względzie Republika Czeska podnosi jednak, jak wskazano w pkt 105 powyżej, że OLAF był zobowiązany do dokonania oceny ustaleń dokonanych podczas misji kontrolnej przed przekazaniem ich w ramach raportu z dochodzenia zgodnie z pkt 17.5 wytycznych wewnętrznych oraz art. 9 rozporządzenia nr 1073/1999.

121    Okoliczność, że OLAF weryfikuje dowody przed przekazaniem ich w ramach swojego raportu, jakkolwiek mogła stosownie do okoliczności opóźnić przekazanie takich dowodów, nie stanowiła jednak sama w sobie przeszkody w tym, aby Republika Czeska, jak twierdzi Komisja, zwróciła się do niej z takim wnioskiem po powrocie przedstawicielki tego państwa członkowskiego z misji.

122    Jednakże nie ulega wątpliwości, że OLAF zobowiązał się przekazać Republice Czeskiej dowody zebrane podczas misji kontrolnej od początku 2008 r. Tymczasem bezsporne jest, jak zresztą przyznała Komisja na rozprawie, że OLAF zwlekał z przekazaniem raportu, do którego załączone były te dowody.

123    W tych okolicznościach nie można zarzucać Republice Czeskiej, że czekała na przekazanie jej raportu OLAF‑u i że nie zażądała przedstawienia dowodów po powrocie z misji kontrolnej.

124    Ponadto Republika Czeska mogła w niniejszej sprawie uznać za konieczne oczekiwanie, że takie dowody zostaną zbadane i zweryfikowane przez OLAF przed wykorzystaniem ich w ramach postępowania w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego. OLAF był bowiem najwłaściwszym organem do przeprowadzenia tej weryfikacji, ponieważ zebranie dowodów odbyło się w ramach umowy o współpracy między Komisją a Laosem oraz wobec braku dwustronnej umowy o pomocy między tym państwem a Republiką Czeską.

125    W tych okolicznościach Republika Czeska wykazała, że nie mogła znaleźć się w posiadaniu dowodów niezbędnych do ustalenia ceł antydumpingowych należnych od spółki BAIDE w związku z 28 przypadkami spornego przywozu po powrocie z misji kontrolnej.

126    W konsekwencji, wbrew temu, co twierdzi Komisja, Republika Czeska, nie dokonując w okolicznościach niniejszej sprawy ustalenia odnośnych należności celnych w dniach następujących po powrocie z misji kontrolnej, nie naruszyła obowiązków ciążących na niej na mocy przepisów przypomnianych w pkt 68–77 powyżej.

 W przedmiocie skutków zaprzestania działalności przez spółkę BAIDE dla obowiązku udostępnienia spornej kwoty i jej odzyskania

127    Republika Czeska utrzymuje, jak przypomniano w pkt 52 powyżej, że nie mogła przystąpić do odzyskania spornej kwoty, ponieważ spółka BAIDE zaprzestała wszelkiej działalności na terytorium kraju począwszy od maja 2008 r., w związku z czym w chwili przekazania jej raportu OLAF‑u nie można było już zająć większości majątku tej spółki.

128    Bezsporne jest, że raport OLAF‑u rzeczywiście pozwalał na ustalenie należności celnych należnych od spółki BAIDE. W raporcie tym stwierdzono bowiem, że dowody chińskiego pochodzenia towarów były wystarczające do wszczęcia postępowania w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego i wskazano na 28 przypadków spornego przywozu spółki BAIDE w Republice Czeskiej.

129    Bezsporne jest również, że spółka BAIDE zaprzestała działalności na terytorium Republiki Czeskiej od maja 2008 r., co Komisja przyznała na rozprawie.

130    Ponadto z prowadzonego postępowania, a w szczególności dochodzenia przeprowadzonego przez czeskie organy celne w bankach i służbach komunalnych miasta Praga (Republika Czeska), a także wyciągu z rejestru handlowego, odpowiedzi organów podatkowych udzielonej na wniosek czeskich władz celnych w przedmiocie przekazania nadpłaty ustalonej w imieniu spółki BAIDE, odpowiedzi na wniosek o udzielenie informacji podatkowych i wniosku o ogłoszenie upadłości syndyka spółki BAIDE, dołączonych do skargi, odpowiednio w załącznikach A.8, A.19, A.20 i A.21, wynika, że spółka BAIDE nie posiadała już żadnego majątku podlegającego zajęciu na terytorium Republiki Czeskiej, z wyjątkiem środków pieniężnych zdeponowanych na trzech rachunkach prowadzonych w Československá obchodní banka, oraz nadpłaty, odpowiednio w kwotach 16 047,67 CZK, 14,56 USD (dolarów amerykańskich), 51,60 EUR i 82 300 CZK, które to kwoty zostały ostatecznie odzyskane przez organy celne.

131    Komisja nie kwestionuje wyniku dochodzenia prowadzonego przez czeskie organy celne dotyczącego majątku spółki BAIDE ani wniosków i danych finansowych zawartych w dokumentach, o których mowa w pkt 130 powyżej. Nie kwestionuje ona również faktu, że stwierdzenie zaprzestania działalności przez spółkę BAIDE jest bezpośrednio związane z faktem, że od tego czasu spółka ta, poza wspomnianymi kwotami, nie posiadała w Republice Czeskiej żadnego majątku podlegającego zajęciu.

132    Wreszcie Komisja nie twierdzi, że Republika Czeska mogła zająć majątek przewyższający majątek, który ostatecznie zajęła po przedłożeniu raportu OLAF‑u.

133    Chociaż Komisja zarzuca Republice Czeskiej, że ta nie działała z wszelką należytą starannością konieczną po zakończeniu misji kontrolnej, potwierdziła ona podczas rozprawy, że nie zamierzała twierdzić, iż Republika Czeska, niezależnie od środków podjętych po przekazaniu raportu OLAF‑u, powinna była odzyskać kwotę wyższą od kwoty ostatecznie odzyskanej w wyniku przekazania tego raportu.

134    W tym względzie Komisja stwierdziła na rozprawie, w odpowiedzi na zadane jej w tej kwestii pytanie, że „Republika Czeska miała obowiązek ustalenia należności celnych w chwili, gdy [spółka BAIDE] była nadal obecna na terytorium czeskim, a więc między końcem listopada 2007 r. […] a końcem lutego 2008 r.”, i że „mogła [w ten sposób] odzyskać więcej środków pieniężnych, gdyby wcześniej ustaliła dług celny”.

135    Tymczasem w szczególnych okolicznościach niniejszej sprawy, jak stwierdzono w pkt 123 i 124 powyżej, Republika Czeska mogła racjonalnie oczekiwać na przekazanie raportu OLAF‑u, zapowiadanego na początek 2008 r., nie występując już wcześniej z wnioskiem o przedstawienie dowodów zebranych podczas misji kontrolnej. W tym kontekście, biorąc pod uwagę termin, jaki byłby niezbędny do uzyskania tych dokumentów, ich analizy przez władze czeskie i przeprowadzenia postępowania w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego, Komisja bezzasadnie utrzymuje, że Republika Czeska mogła odzyskać wyższą kwotę należności z tytułu zasobów własnych, gdyby wcześniej ustaliła te należności.

136    W tych okolicznościach z prowadzonego postępowania, biorąc pod uwagę informacje zawarte w aktach sprawy i argumenty wymienione między stronami, wynika, że zaprzestanie działalności przez spółkę BAIDE mogło stanowić powód niezależny od Republiki Czeskiej, który zgodnie z prawem mógł zwolnić to państwo członkowskie z obowiązku udostępnienia spornej kwoty Unii na podstawie art. 17 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 1150/2000, przypomnianego w pkt 77 powyżej.

137    Ponadto, jako że zaprzestanie działalności przez spółkę BAIDE nastąpiło przed przekazaniem raportu OLAF‑u, okoliczność – nawet przy założeniu, iż jest ona zasadna – że Republika Czeska działała z opóźnieniem po przedłożeniu tego raportu, nie ma w każdym razie wpływu na ocenę obowiązku udostępnienia spornej kwoty przez Republikę Czeską.

 W przedmiocie obowiązku ustanowienia zabezpieczenia w celu odzyskania spornej kwoty

138    Komisja podnosi jednak, że podczas kontroli poprzedzających zwolnienie spornych towarów Republika Czeska wiedziała o ryzyku oszustwa ze strony spółki BAIDE. Powinna ona zatem przed wprowadzeniem tych towarów do obrotu, jak stwierdzono w pkt 61 powyżej, ustanowić zabezpieczenie wystarczające do pokrycia różnicy mogącej istnieć między kwotą należności celnych zgłoszonych przez tę spółkę a kwotami, którymi towary te mogły ostatecznie zostać obciążone, biorąc pod uwagę poważne wątpliwości co do ich pochodzenia.

139    Komisja powołuje się w tej kwestii na art. 248 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia nr 2913/92 (Dz.U. 1993, L 253, s. 1, zwanego dalej „rozporządzeniem wykonawczym do kodeksu celnego”).

140    Republika Czeska kwestionuje stanowisko Komisji i twierdzi, że organy celne nie mogły żądać zabezpieczenia w ramach kontroli poprzedzających zwolnienie spornych towarów, podczas gdy w świetle dostępnych informacji nie istniał żaden dowód wskazujący na istnienie powstałego lub mogącego powstać długu celnego.

141    Na poparcie swojej argumentacji Republika Czeska powołuje się na art. 190 ust. 1 kodeksu celnego, który stanowi, że „[w] przypadku gdy przepisy celne określają, że złożenie zabezpieczenia nie jest obowiązkowe, organy celne mogą zażądać złożenia zabezpieczenia, jeżeli stwierdzą, że istnieje ryzyko, iż powstały lub mogący powstać dług celny może nie zostać uiszczony w terminie”.

142    Wezwana do sprecyzowania swej argumentacji w ramach środka organizacji postępowania, o którym mowa w pkt 28 powyżej, Republika Czeska stwierdziła, że „żaden przepis uregulowań celnych obowiązujących w czasie zaistnienia okoliczności faktycznych nie przewidywał, że można żądać zabezpieczenia na podstawie [art. 190 kodeksu celnego] w następstwie dodatkowych kontroli lub nowych informacji zebranych po dopuszczeniu towarów do swobodnego obrotu”. Republika Czeska wywnioskowała z tego, że było w związku z tym „wykluczone, aby czeskie organy celne zażądały zabezpieczenia na podstawie tego przepisu”.

143    Tymczasem należy zauważyć, że Komisja, jak potwierdziła na rozprawie, nie zarzuca Republice Czeskiej, w celu zakwestionowania jej skargi w niniejszym sporze, że nie ustanowiła ona zabezpieczenia po dopuszczeniu zapalniczek kieszonkowych do swobodnego obrotu, lecz dopiero przy zwolnieniu towarów.

144    Tym samym, niezależnie od jej zasadności, argumentacja Republiki Czeskiej dotycząca przesłanek zastosowania w niniejszej sprawie nieobowiązkowego zabezpieczenia przewidzianego w art. 190 kodeksu celnego nie ma wpływu na badanie w niniejszym sporze obowiązku ustanowienia zabezpieczenia, na który powołuje się Komisja w celu odzyskania spornej kwoty.

145    W tym względzie Republika Czeska nie kwestionuje, że rewizja danych towarów jest objęta zakresem stosowania art. 248 rozporządzenia wykonawczego do kodeksu celnego, który przewiduje ustanowienie w chwili udzielenia zwolnienia towarów zabezpieczenia w celu dopuszczenia ich do swobodnego obrotu, w przypadku gdy przeprowadzone kontrole mogą prowadzić do ustalenia kwoty należności wyższej od kwoty wynikającej z danych zawartych w zgłoszeniu celnym. Kwestionuje ona natomiast, że przesłanki jego zastosowania zostały w niniejszym przypadku spełnione.

146    Wobec tego należy przypomnieć, że w obecnym stanie prawa Unii zarządzanie systemem zasobów własnych Unii zostało powierzone państwom członkowskim i stanowi ich wyłączną odpowiedzialność (wyrok z dnia 9 lipca 2020 r., Republika Czeska/Komisja, C‑575/18 P, EU:C:2020:530, pkt 62). W tym kontekście państwa członkowskie są zobowiązane do podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia, aby kwoty odpowiadające ustalonym tytułom dochodów budżetowych, jak przypomniano w pkt 77 powyżej, zostały udostępnione Komisji zgodnie z art. 17 ust. 1 rozporządzenia nr 1150/2000.

147    Zgodnie z art. 18 ust. 1 tego rozporządzenia do państw członkowskich należy zatem przeprowadzenie kontroli i badań dotyczących ustalenia i udostępnienia zasobów własnych pochodzących, jak w niniejszej sprawie, z ceł wspólnej taryfy celnej i innych ceł nałożonych przez instytucje w ramach handlu z państwami niebędącymi członkami Unii, jak zostały one określone w pkt 69 powyżej.

148    Ustalenia tytułów dochodów budżetowych dokonuje się zgodnie z przepisami celnymi w odniesieniu do wpisu tytułu dochodów budżetowych w rachunkach i powiadamiania dłużnika, zgodnie z art. 2 tego rozporządzenia.

149    Artykuł 74 ust. 1 zdanie pierwsze kodeksu celnego stanowi, że „[j] eżeli przyjęcie zgłoszenia celnego powoduje powstanie długu celnego, towary, których dotyczy to zgłoszenie, mogą zostać zwolnione jedynie w przypadku, gdy kwota długu celnego została zapłacona lub zabezpieczona”.

150    Artykuł 248 zawarty w tytule VIII „Badanie towarów, ustalenia urzędu celnego i inne środki podjęte przez urząd celny” rozporządzenia wykonawczego do kodeksu celnego ma następujące brzmienie:

„1.      Udzielenie zwolnienia stanowi podstawę zaksięgowania należności celnych przywozowych ustalonych na podstawie danych zawartych w zgłoszeniu. Jeżeli organy celne uważają, że kontrole, które przeprowadziły, mogą doprowadzić do ustalenia kwoty należności celnych przywozowych wyższej od kwoty ustalonej na podstawie danych zawartych w zgłoszeniu, żądają ponadto złożenia zabezpieczenia wystarczającego na pokrycie różnicy między kwotą wynikającą z danych zawartych w zgłoszeniu a ostateczną kwotą należną za towary. Jednakże zgłaszający zamiast złożenia zabezpieczenia może zażądać natychmiastowego zaksięgowania kwoty należności, której mogą w ostateczności podlegać towary.

[…]”.

151    Z przepisów tych wynika, że w przypadku złożenia zgłoszenia celnego odpowiednie należności celne muszą zostać zapłacone albo zabezpieczone przed zwolnieniem towarów. Tym samym, jeżeli organy celne uważają, że weryfikacja zgłoszenia celnego może spowodować, iż wymagalna będzie wyższa kwota należności celnych przywozowych niż kwota wynikająca z danych zawartych w zgłoszeniu celnym, zwolnienie towarów będzie dozwolone po złożeniu zabezpieczenia wystarczającego do pokrycia różnicy tych kwot.

152    W tym względzie, o ile art. 248 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego do kodeksu celnego, ze względu na użycie czasownika „uważać”, przyznaje pewien zakres uznania organom celnym państw członkowskich przy podejmowaniu decyzji o konieczności ustanowienia zabezpieczeń, o tyle ten zakres uznania jest ograniczony zasadą skuteczności ustanowioną w art. 325 ust. 1 TFUE, zgodnie z którą należy zapewnić skuteczną ochronę interesów finansowych Unii przed wszelkimi nadużyciami finansowymi lub innymi nielegalnymi działaniami naruszającymi te interesy.

153    Zakres zasady skuteczności, jako że ma ona zastosowanie do szczególnego obowiązku ciążącego na państwach członkowskich na mocy art. 325 ust. 1 TFUE, polegającego na zagwarantowaniu skutecznego i pełnego poboru zasobów własnych Unii, na które składają się należności celne, nie może być określony w sposób abstrakcyjny i statyczny, ponieważ zależy od cech oszustwa lub nielegalnej działalności, które mogą zresztą zmieniać się w czasie.

154    W niniejszej sprawie, aby stwierdzić, że Republika Czeska wiedziała o ryzyku popełnienia oszustwa przy zwolnieniu spornych towarów, Komisja utrzymuje zasadniczo, że skarżące państwo członkowskie zostało poinformowane, iż pięciocyfrowy numer seryjny „44001”, znajdujący się na podstawie kieszonkowych zapalniczek, mógł sugerować ich chińskie pochodzenie.

155    W tym względzie Komisja podnosi w pierwszej kolejności, że informacja ta znajdowała się w dokumentacji sporządzonej przez OLAF i przekazanej podczas seminarium zorganizowanego w dniach 31 maja i 1 czerwca 2005 r. (zwanej dalej „dokumentacją OLAF‑u z 2005 r.”). Komisja przyznaje, że Republika Czeska nie uczestniczyła w rzeczonym seminarium, lecz utrzymuje, że była adresatem tej dokumentacji.

156    Republika Czeska zaprzecza, jakoby otrzymała dokumentację OLAF‑u z 2005 r.

157    Na rozprawie Komisja wskazała, że nie „[wie] dokładnie”, kiedy Republika Czeska otrzymała dokumentację OLAF‑u z 2005 r. Wyjaśniła, że nie znalazła „konkretnego dowodu” na wysłanie tej dokumentacji Republice Czeskiej. Z akt sprawy nie wynika również, że taka dokumentacja, wbrew temu, co stwierdziła Komisja na rozprawie, została przekazana Republice Czeskiej w okresie od „czerwca do końca roku [2005]”.

158    Ponadto wbrew temu, co twierdzi Komisja w duplice, z komunikatu WOMIS/CZ/2014/5, załączonego jako dokument D.3 z dnia 3 października 2016 r., nie wynika też, że „na podstawie [dokumentacji OLAF‑u z 2005 r.] władze czeskie ustaliły profil ryzyka w dniu 22 marca 2006 r.”.

159    Wreszcie, o ile Republika Czeska przyznała na rozprawie, że – jak zresztą wyraźnie na niej wspomniano – profil ryzyka, który ustaliła w dniu 22 marca 2006 r., został rzeczywiście sporządzony na podstawie informacji przedstawionych przez OLAF, o tyle stwierdziła, że takie informacje zostały jej przekazane podczas spotkania, które odbyło się w dniach 20–22 marca 2006 r. z przedstawicielami OLAF‑u, przy czym Komisja nie odniosła się w żaden sposób do tego twierdzenia.

160    W tych okolicznościach nie zostało wykazane, że Republika Czeska otrzymała dokumentację OLAF‑u z 2005 r. w okresie od czerwca do końca 2005 r.

161    W konsekwencji Komisja nie może utrzymywać, że Republika Czeska uchybiła ciążącym na niej zobowiązaniom w zakresie zasobów własnych, gdyż od 2005 r. w oparciu o „wystarczająco dokładne informacje na temat ryzyka” nadużyć zawarte w tej dokumentacji, nie ustanowiła zabezpieczenia ceł antydumpingowych, które mogły obciążać spółkę BAIDE, przed dopuszczeniem do swobodnego obrotu zapalniczek kieszonkowych.

162    W drugiej kolejności Komisja podnosi, że informacja dotycząca numeru seryjnego „44001”, wskazującego na chińskie pochodzenie zapalniczek kieszonkowych, znajdowała się również w profilu ryzyka, który Republika Czeska ustaliła w dniu 22 marca 2006 r. i który zaktualizowała w listopadzie (zwanym dalej „profilem ryzyka”).

163    Z akt sprawy wynika, że profil ryzyka, jak wyraźnie twierdzi Republika Czeska, został opracowany w celu „zwrócenia uwagi różnych urzędów celnych na stwierdzone ryzyko i […] zobowiązania tych urzędów do przeprowadzenia dogłębnej kontroli towarów z uwzględnieniem tego ryzyka”. Profil ryzyka podkreśla, jak podnosi Komisja, że „pięciocyfrowy kod cyfrowy w dolnej części zapalniczek wskazuje, że może chodzić o zapalniki pochodzące z Chin”.

164    W pierwszej kolejności Republika Czeska utrzymuje, że kontrole przeprowadzone na podstawie profilu ryzyka nie pozwoliły jednak wykazać, że zapalniki kieszonkowe miały inne pochodzenie niż deklarowane przez spółkę BAIDE.

165    W tym względzie Republika Czeska odsyła w pkt 43 i 44 repliki do załączników od C.1a do C.1f, od C.1h do C.1l oraz od C.2.a do C.2.n. W szczególności wskazuje ona, jak wynika z pkt 22 jej odpowiedzi na pytania na piśmie zadane w ramach środka organizacji postępowania, o którym mowa w pkt 28 powyżej, na załączniki C.1h i od C.2.a do C.2.n, a zwłaszcza na zawarte w nich protokoły, jako odnoszące się do przywozu dokonanego po opracowaniu profilu ryzyka.

166    Jednakże Republika Czeska nie wskazuje w ramach tych załączników – które zawierają wybór „dokumentów dotyczących kontroli celnych”, tak jak zostały one określone w załączonym do repliki wykazie odnoszącym się do 24 z 28 przypadków rozpatrywanego przywozu, składający się zasadniczo z protokołów przeprowadzonych kontroli, faktur wystawionych przez spółkę BAIDE, a także pewnej liczby zdjęć odnośnych ładunków i towarów – informacji, na które powołuje się ona w celu stwierdzenia, że „żadna z tych kontroli nie ujawniła okoliczności sugerujących inne niż zgłoszone pochodzenie towarów”.

167    Nawet przy założeniu, że takie informacje zostały zidentyfikowane w sposób wystarczająco precyzyjny, aby umożliwić Sądowi ocenę ich zasadności, fragmentaryczny i niekompletny charakter takiej dokumentacji, przedstawionej wyraźnie w wybiórczy sposób, nie pozwala w żadnym razie na wyciągnięcie wniosku, że żadna z informacji nie mogłaby wskazywać na chińskie pochodzenie omawianych towarów. Ponadto, jak zauważyła Komisja w pkt 66 dupliki, do dokumentów figurujących w załącznikach C.1b, C.1f, od C.1h do C.1l, od C.2a do C.2n nie załączono żadnego zdjęcia zapalniczek kieszonkowych.

168    Zapytana o tę kwestię w ramach środka organizacji, o którym mowa w pkt 28 powyżej, Republika Czeska ograniczyła się do powołania się na dwa dodatkowe zdjęcia w celu stwierdzenia, że czeskie organy celne nie znalazły numeru seryjnego „44001”, zasygnalizowanego przez OLAF, umieszczonego na podstawie zapalniczek kieszonkowych, lecz inny kod, składający się z trzech liter i dwóch cyfr, czy też w ogóle nie znalazły żadnego kodu.

169    Samo przedstawienie dwóch zdjęć na poparcie takiej argumentacji nie może jednak wystarczyć do wykazania, jak utrzymuje Republika Czeska, że „zdjęcia wykonane podczas kontroli celnych” pozwalają stwierdzić, że numer seryjny „44001” nie znajdował się na spornym przywozie. Ponadto, o ile zdjęcia załączone do załącznika F.3 rzeczywiście pozwalają zobaczyć na podstawie dwóch zapalniczek kod odmienny od kodu zasygnalizowanego przez OLAF, o tyle żaden element tych zdjęć nie pozwala na ustalenie importera tych towarów.

170    Ponieważ sporny przywóz dotyczy kilku milionów zapalniczek, brak numeru seryjnego – przy założeniu, że zostanie on wykazany –zidentyfikowanego przez OLAF na podstawie około dziesięciu zapalniczek przywiezionych przez spółkę BAIDE, figurujących na zdjęciach zawartych w załącznikach cytowanych w pkt 165 powyżej, nie może zatem wystarczyć do wykazania, że Republika Czeska nie mogła mieć wątpliwości co do chińskiego pochodzenia zapalniczek kieszonkowych.

171    Ponadto Republika Czeska nie może skutecznie powoływać się – w celu wykazania, że podjęte środki „nie ujawnił[y] okoliczności sugerujących inne niż zgłoszone pochodzenie towarów” – na protokoły załączone do załączników C, ponieważ dokumenty te jedynie potwierdzają wyniki kontroli, jakie rzeczywiście zostały przeprowadzone, wyłącznie na podstawie uwzględnionych informacji.

172    Należy również zaznaczyć w tym względzie, że pkt 6.1 komunikatu Komisji AM 2007/019 z dnia 30 kwietnia 2007 r. przekazanego państwom członkowskim w ramach wzajemnej współpracy stanowi, co następuje:

„[…]

W okresie od końca 2004 r. do lipca 2006 r. ilość zapalniczek przywiezionych do Wspólnoty z Laosu wyniosła ponad 80 mln sztuk.

[…]

W trakcie kontroli dwa państwa członkowskie (czeskie i belgijskie organy celne) wykryły, na podstawie zbiorników zapalniczek zgłoszonych jako pochodzące z Laosu, 5-cyfrowy kod nadany przez władze chińskie producentom zapalniczek chińskich. W takim przypadku chodziło o kod 44001, nadany przez władze chińskie producentowi chińskiemu, o którym mowa w pkt 7.1.2 [czyli spółce BAIDE]”.

173    Ponadto pkt 12 tego komunikatu ma następujące brzmienie:

„Ustalono, że producent chiński wymieniony w pkt 7.1.2 ustanowił europejskie centrum dystrybucji w Pradze w Republice Czeskiej. Czeskie organy celne dokonały kontroli sytuacji przywozu importera wskazanego w pkt 7.2 i powiązanego z eksporterem.

Importer powiązany z eksporterem niezwłocznie przeniósł odprawę celną z jednego urzędu celnego do drugiego w celu uniknięcia pełnej kontroli partii zapalniczek zgłoszonych jako pochodzące z Laosu.

Następnie towary zostały wprowadzone do swobodnego obrotu na Słowacji. Słowackie organy celne zostały poinformowane o transporcie zapalniczek przez czeskie organy celne w lipcu 2006 r., a z pomocą OLAF‑u przywóz dwóch ładunków został zatrzymany w sierpniu 2006 r. Gdy słowackie organy celne zażądały zabezpieczenia na pokrycie ceł antydumpingowych z tytułu zapalniczek, ładunki zostały odesłane do składu celnego w Pradze.

[…]”.

174    Republika Czeska, wyraźnie wezwana w ramach środka organizacji postępowania, o którym mowa w pkt 28 powyżej, do przedstawienia uwag dotyczących informacji zawartych w pkt 6.1 i 12 komunikatu, o którym mowa w pkt 172 i 173 powyżej, stwierdziła, że „informacje na temat znaczenia 5-cyfrowgo kodu zawarte w [tym] komunikacie [były] bardzo fragmentaryczne i niejasne”. Nie podważyła ona jednak faktu, o którym mowa w pkt 6.1 tego komunikatu, że czeskie organy celne wykryły, niezależnie od jego dokładnego znaczenia, taki numer seryjny na podstawie zapalniczek przywiezionych przez spółkę BAIDE.

175    O ile Republika Czeska twierdziła również, że taki komunikat nie miał znaczenia w niniejszym sporze, ponieważ został sporządzony po dopuszczeniu spornego przywozu do swobodnego obrotu, o tyle okoliczność ta nie może sama w sobie podważyć zawartych w tym komunikacie informacji, zgodnie z którymi czeskie organy celne wykryły na podstawie zapalniczek numer seryjny „44001”.

176    Ponadto, ponieważ komunikat ten, jak podkreśla Republika Czeska, został przekazany dopiero po dopuszczeniu towarów do swobodnego obrotu, okoliczność, że OLAF w omawianym komunikacie nie zalecał ustanowienia zabezpieczenia, nie może być skutecznie uwzględniona przy ocenie ciążącego na Republice Czeskiej obowiązku ustanowienia takiego zabezpieczenia przy zwolnieniu tych towarów.

177    Wezwana ponownie na rozprawie do przedstawienia uwag w przedmiocie informacji zawartych w pkt 6.1 i 12 komunikatu AM/2007/019, Republika Czeska nie przedstawiła jednak żadnej konkretnej okoliczności, która mogłaby je podważyć. Nie zakwestionowała ona zresztą, że poinformowała słowackie organy celne o istnieniu oszukańczego przywozu, jak wynika z pkt 12 komunikatu AM/2007/019.

178    Należy zatem stwierdzić, że Republika Czeska, jakkolwiek wezwana na piśmie do przedstawienia wyjaśnień dotyczących informacji zawartych w pkt 6.1 i 12 komunikatu AM/2007/019, nie była w stanie przedstawić wystarczająco dokładnych i istotnych okoliczności mogących je podważyć. Nie może ona zatem twierdzić, że nie wykryła numeru seryjnego wskazanego przez OLAF, podczas gdy zasygnalizowała słowackim organom istnienie oszukańczego przywozu, zgłoszonego jako pochodzący z Laosu i uprzednio wprowadzonego na jej terytorium przez spółkę BAIDE.

179    O ile Republika Czeska próbuje zakwestionować znaczenie informacji przekazanych przez OLAF dla oceny pochodzenia rozpatrywanych towarów, podnosząc, jak wskazano w pkt 174 powyżej, że ich niepełny charakter co do zasady nie pozwalał jej na to, by miała pewność co do ich znaczenia, o tyle bezsporne jest, co potwierdziła na rozprawie, że nie zwróciła się do OLAF‑u z pytaniem o prawidłowość przekazanych w ten sposób informacji, mimo że powtórzyła je w tym samym brzmieniu w profilu ryzyka.

180    Ponadto należy przypomnieć, że do organów celnych państw członkowskich należy zapewnienie stosowania prawa celnego Unii, a w szczególności przeprowadzanie odpowiednich kontroli celnych w celu skutecznej ochrony interesów finansowych Unii. Wypełnienie tego zadania wymaga ze strony tych organów nieprzerwanej, spójnej i systematycznej pracy. O ile działania w zakresie kontroli celnych podejmowane na poziomie Unii mają na celu wsparcie państw członkowskich, o tyle nie mogą one w żadnym razie zastąpić działań w zakresie kontroli i skutecznej ochrony interesów finansowych Unii, które na nich ciążą.

181    Wreszcie wbrew temu, co utrzymuje Republika Czeska, ustanowienie zabezpieczenia w celu pokrycia spornej kwoty nie wymagało przy zwolnieniu spornych towarów pewności, że ich pochodzenie różniło się od zadeklarowanego pochodzenia, lecz jedynie istnienia oznak mogących prowadzić podczas kontroli tych towarów do ustalenia kwoty należności wyższej od kwoty wynikającej z danych zawartych w zgłoszeniu celnym.

182    W tym względzie Republika Czeska nie może obecnie utrzymywać, że mogła mieć jedynie niejasne podejrzenia co do oszukańczego charakteru spornego przywozu, podczas gdy sama przyznała w profilu ryzyka, że „istnieje uzasadnione podejrzenie obejścia przepisów celnych”, uściśliła, że celem krajowej kontroli było „podjęcie wszelkich możliwych środków w celu zapobieżenia uniknięciu zapłaty ceł antydumpingowych w drodze innej klasyfikacji taryfowej lub zgłoszenia o odmiennym pochodzeniu towarów” i wskazała, że stosownie do okoliczności zaleca się „dokonanie zajęcia w kwocie cła antydumpingowego”.

183    Ponadto, jak wskazano w pkt 178 powyżej, Republika Czeska ostrzegła słowackie organy celne o istnieniu oszukańczego przywozu. Wprowadziła ona również w życie szereg środków w następstwie przyjęcia profilu ryzyka, które wskazują przynajmniej na to, że wiedziała o ryzyku oszustwa od momentu wdrożenia tego profilu. Republika Czeska nie kwestionuje, jak podkreśliła Komisja w pkt 15 odpowiedzi na skargę, że w dniu 13 kwietnia 2006 r. wysłała do OLAF‑u pismo w sprawie podejrzenia oszustwa ze strony spółki BAIDE i wszczęła w dniu 28 sierpnia 2006 r. dochodzenie dotyczące tej spółki. Nie kwestionuje ona również, że przed misją kontrolną przekazała OLAF‑owi wykaz spornego przywozu, którego pochodzenie należało zweryfikować.

184    Niemniej jednak, w drugiej kolejności, Republika Czeska utrzymuje, że nawet przy założeniu, iż powinna była, biorąc pod uwagę informacje OLAF‑u, ustanowić zabezpieczenie w celu odzyskania spornej kwoty, zabezpieczenie to powinno było zostać zwolnione, ponieważ władze Laosu potwierdziły autentyczność świadectw pochodzenia omawianych towarów i nie istniał „żaden dowód przeciwny”.

185    Jednakże sama okoliczność – niezależnie od znaczenia prawnego, jakie może zostać przyznane w ramach sporu oświadczeniom władz Laosu – że potwierdziły one autentyczność świadectw pochodzenia załączonych przez spółkę BAIDE w 2 z 28 przypadków spornego przywozu, nie mogła w każdym razie wystarczyć do rozwiania wątpliwości, jakie Republika Czeska sama żywiła na podstawie informacji przekazanych przez OLAF w odniesieniu do całego przywozu spółki BAIDE dokonanego z Laosu.

186    Świadectwa przedstawione przez spółkę BAIDE mogły co najwyżej służyć jako wskazówki laotańskiego pochodzenia zapalniczek kieszonkowych jedynie w zakresie, w jakim takie pochodzenie zostałoby potwierdzone, a nie, jak w niniejszej sprawie, podważone przez pozostałe informacje znajdujące się w posiadaniu Republiki Czeskiej przy zwolnieniu spornych towarów.

187    Mając na względzie powyższe rozważania, Republika Czeska była zobowiązana na podstawie art. 248 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego do kodeksu celnego ustanowić zabezpieczenie w celu pokrycia ceł antydumpingowych, które mogły być należne od spółki BAIDE od momentu przyjęcia profilu ryzyka, czyli od dnia 22 marca 2006 r.

 Ogólny wniosek co do istnienia bezpodstawnego wzbogacenia Unii

188    Jak wynika z pkt 123 i 124 powyżej, Republika Czeska była w stanie ustalić należności celne należne od spółki BAIDE z tytułu spornego przywozu od chwili przekazania raportu OLAF‑u.

189    Jak stwierdzono w pkt 129 powyżej, przekazanie raportu OLAF‑u zostało jednak dokonane po zaprzestaniu działalności przez spółkę BAIDE.

190    Zgodnie z wnioskiem zawartym w pkt 136 zaprzestanie działalności przez spółkę BAIDE przed przekazaniem raportu OLAF‑u mogło stanowić przyczynę, której nie można przypisać Republice Czeskiej w rozumieniu art. 17 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 1150/2000, która zgodnie z prawem mogła zwolnić ją z obowiązku przekazania spornej kwoty do dyspozycji Unii, gdyż żaden majątek spółki nie mógł już zostać zajęty na terytorium Republiki Czeskiej.

191    W pkt 187 powyżej stwierdzono jednak, że Republika Czeska była zobowiązana na podstawie art. 248 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego do kodeksu celnego ustanowić zabezpieczenie od kwot podlegających odzyskaniu z tytułu ceł antydumpingowych należnych od spółki BAIDE od dnia 22 marca 2006 r.

192    Strony są zgodne co do tego – jak potwierdziły na rozprawie – że sporny przywóz został dokonany w okresie od dnia 26 września 2005 r. do dnia 1 marca 2007 r. Ponadto Komisja potwierdziła na rozprawie, że obowiązek zabezpieczenia powinien dotyczyć całego spornego przywozu.

193    Z dokumentu zawartego w załączniku F.1, jak również z tabeli zamieszczonej w załączniku B.7 wynika, że począwszy od dnia 22 marca 2006 r. dokonano szesnastu przywozów, z których pierwszy w dniu 11 kwietnia 2006 r., a ostatni w dniu 1 marca 2007 r.

194    W świetle powyższego należy stwierdzić bezpodstawne wzbogacenie Unii w wysokości spornej kwoty odpowiadającej cłom antydumpingowym należnym od spółki BAIDE z tytułu dwunastu pierwszych przywozów zapalniczek kieszonkowych dokonanych między 26 września 2005 r. – pierwszy z nich a 20 lutego 2006 r. – ostatni z nich, czyli w dniach 26 września, 7, 15, 27, 29, 30 listopada 2005 r., 3, 10, 16, 17, 27 stycznia i 20 lutego 2006 r.

195    W konsekwencji należy uwzględnić skargę w zakresie, w jakim dotyczy zwrotu Republice Czeskiej kwoty, o której mowa w pkt 194 powyżej, a mianowicie, w świetle danych finansowych przedstawionych w załączniku F.1 i niekwestionowanych przez Komisję, kwoty 17 828 399,66 CZK wpłaconej z tytułu zasobów własnych Unii, na rachunek Komisji przewidziany w tym celu.

196    W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

 W przedmiocie kosztów

197    Artykuł 134 § 3 regulaminu postępowania stanowi, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron strony pokrywają własne koszty.

198    Ponieważ w niniejszej sprawie żądania Republiki Czeskiej i Komisji zostały uwzględnione tylko częściowo, każda ze stron pokrywa własne koszty.

199    Królestwo Belgii i Rzeczpospolita Polska pokrywają własne koszty na podstawie art. 138 § 1 regulaminu postępowania.

Z powyższych względów

SĄD (szósta izba)

orzeka, co następuje:

1)      Skarga Republiki Czeskiej zostaje uwzględniona w zakresie obejmującym zwrot przez Komisję Europejską kwoty w wysokości 17 828 399,66 CZK (koron czeskich) wpłaconej z tytułu zasobów własnych Unii Europejskiej.

2)      W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

3)      Każda ze stron pokrywa własne koszty.

Marcoulli

Schwarcz

Norkus

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 11 maja 2022 r.

Podpisy


*      Język postępowania: czeski.