WYROK TRYBUNAŁU (trzecia izba)
z dnia 23 grudnia 2009 r.(*)
Dyrektywa 2003/6 – Wykorzystanie informacji poufnych – Stosowanie informacji wewnętrznych – Sankcje – Przesłanki
W sprawie C‑45/08
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez hof van beroep te Brussel (Belgia) postanowieniem z dnia 1 lutego 2008 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 8 lutego 2008 r., w postępowaniu:
Spector Photo Group NV,
Chris Van Raemdonck
przeciwko
Commissie voor het Bank‑, Financie‑ en Assurantiewezen (CBFA),
TRYBUNAŁ (trzecia izba),
w składzie: J.N. Cunha Rodrigues, prezes drugiej izby, pełniący obowiązki prezesa trzeciej izby, P. Lindh (sprawozdawca), A. Rosas, U. Lõhmus i A. Ó Caoimh, sędziowie,
rzecznik generalny: J. Kokott,
sekretarz: M. Ferreira, główny administrator,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 11 czerwca 2009 r.,
rozważywszy uwagi przedstawione:
– w imieniu Spector Photo Group NV oraz Ch. Van Raemdoncka przez K. Van den Broecka, W. Henckensa oraz W. Devroe, advocaten,
– w imieniu Commissie voor het Bank‑, Financie‑ en Assurantiewezen (CBFA) przez J. Cerfontaine’a, F. Deruycka oraz H. Gilliamsa, advocaten,
– w imieniu rządu belgijskiego przez J.C. Halleux, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez J. Meyersa, advocaat,
– w imieniu rządu niemieckiego przez M. Lummę oraz J. Möllera, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu francuskiego przez G. de Bergues’a oraz J.C. Gracię, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Irlandii przez D. O’Hagana, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez J. Newmana, BL,
– w imieniu rządu włoskiego przez R. Adama, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez P. Gentiliego, avvocato dello Stato,
– w imieniu rządu cypryjskiego przez D. Lysandrou, działającego w charakterze pełnomocnika,
– w imieniu rządu portugalskiego przez L. Ineza Fernandesa oraz C. Guerrę Santos, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu Zjednoczonego Królestwa przez S. Ossowskiego, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez A. Henshawa, barrister,
– w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez P. Dejmek oraz W. Roelsa, działających w charakterze pełnomocników,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 10 września 2009 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 2 i 14 dyrektywy 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie wykorzystywania [stosowania] poufnych informacji i manipulacji na rynku (nadużyć na rynku) (Dz.U. L 96, s. 16).
2 Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy Spector Photo Group NV (zwaną dalej „Spector”) i jednym z członków jej zarządu, Chrisem Van Raemdonckiem, a Commissie voor het Bank‑, Financie‑ en Assurantiewezen (komisją do spraw bankowości, finansów i ubezpieczeń, zwaną dalej „CBFA”), która nałożyła na nich grzywny w związku ze stosowaniem poufnych informacji.
Ramy prawne
Prawo wspólnotowe
3 Artykuł 2 ust. 1 dyrektywy Rady 89/592/EWG z dnia 13 listopada 1989 r. koordynującej przepisy dotyczące wykorzystywania poufnych informacji (Dz.U. L 334, s. 30) definiuje wykorzystywanie informacji poufnych w następujący sposób:
„Państwa członkowskie zabraniają każdej osobie, która:
– z tytułu swojego członkostwa w organach administracyjnych, zarządzających lub nadzorczych emitenta,
– z tytułu posiadanego udziału w kapitale emitenta,
lub
– dzięki posiadaniu dostępu do takich informacji z tytułu wykonywania swojego zatrudnienia, zawodu lub obowiązków służbowych
posiada informacje wewnętrzne – świadomego wykorzystywania wiedzy dotyczącej tych informacji poprzez nabywanie lub zbywanie na rachunek własny lub osoby trzeciej, w sposób bezpośredni lub pośredni, zbywalnych papierów wartościowych emitenta lub emitentów, których informacje te dotyczą” [tłumaczenie nieoficjalne].
4 Dyrektywa 89/592 została uchylona z chwilą wejścia w życie w dniu 12 kwietnia 2003 r. dyrektywy 2003/6. Artykuł 2 tej dyrektywy przewiduje:
„1. Państwa członkowskie zabraniają każdej osobie, określonej w akapicie drugim, posiadającej informacje wewnętrzne, wykorzystywania [stosowania] takich informacji poprzez nabywanie lub zbywanie lub próbę nabycia lub zbycia, na rachunek własny lub na rachunek strony trzeciej, bezpośrednio lub pośrednio, instrumentów finansowych, których informacje te dotyczą.
Akapit pierwszy ma zastosowanie do osób, które takie informacje posiadają:
a) z tytułu swojego członkostwa w organach administracyjnych, zarządzających lub nadzorczych emitenta; lub
b) z tytułu posiadanego udziału w kapitale emitenta; lub
c) z tytułu posiadanego dostępu do informacji poprzez zatrudnienie, wykonywanie swojego zawodu lub obowiązków; lub
d) z tytułu działalności przestępczej.
2. Jeżeli osoba określona w ust. 1 jest osobą prawną, zakaz ustanowiony w tym ustępie stosuje się również do osób fizycznych, które biorą udział w podejmowaniu decyzji o przeprowadzeniu transakcji na rachunek danej osoby prawnej.
3. Niniejszy artykuł nie ma zastosowania do transakcji przeprowadzanych jako spłacenie zobowiązania, które stało się wymagalne, powstałe na skutek nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, jeżeli to zobowiązanie wynika z umowy zawartej, zanim dana osoba weszła w posiadanie informacji wewnętrznych”.
5 Artykuł 8 dyrektywy 2003/6 przewiduje jednak, że zakaz ten nie ma zastosowania do prowadzonych przez przedsiębiorstwa transakcji odkupu własnych akcji. Zasady stosowania tego artykułu zostały sprecyzowane w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 2273/2003 z dnia 22 grudnia 2003 r. wykonującym dyrektywę 2003/6 w odniesieniu do zwolnień dla programów odkupu i stabilizacji instrumentów finansowych (Dz.U. L 336, s. 33), które weszło w życie w dniu 23 grudnia 2003 r.
6 Artykuł 14 ust. 1 dyrektywy 2003/6 ma następujące brzmienie:
„Bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do nakładania sankcji karnych państwa członkowskie zapewniają, zgodnie ze swoim prawem krajowym, możliwość podjęcia właściwych środków administracyjnych lub nałożenia sankcji administracyjnych na osoby odpowiedzialne za niestosowanie przepisów przyjętych w ramach wprowadzania w życie niniejszej dyrektywy. Państwa członkowskie zapewniają, że środki te będą skuteczne, proporcjonalne i odstraszające”.
7 Dyrektywa Komisji 2003/124/WE z dnia 22 grudnia 2003 r. wykonująca dyrektywę 2003/6 w zakresie definicji i publicznego ujawniania informacji wewnętrznych oraz definicji manipulacji na rynku (Dz.U. L 339, s. 70) uzupełnia dyrektywę 2003/6, bardziej szczegółowo definiując pojęcia publicznego ujawniania informacji wewnętrznych oraz manipulacji na rynku.
Prawo krajowe
8 Artykuł 25 ust. 1 loi du 2 août 2002 relative à la surveillance du secteur financier et aux services financiers (ustawy o nadzorze nad sektorem finansowym i usługami finansowymi z dnia 2 sierpnia 2002 r., Moniteur belge z dnia 4 września 2002 r., s. 39121, zwanej dalej „ustawą z dnia 2 sierpnia 2002 r. w brzmieniu pierwotnym”) przewidywał:
„Zabrania się każdemu:
1) kto posiada informacje wewnętrzne:
a) stosowania takich informacji przy nabywaniu lub zbywaniu, lub przy podejmowaniu próby nabycia lub zbycia na rachunek własny lub na rzecz osoby trzeciej, bezpośrednio lub pośrednio instrumentów finansowych, których dotyczą te informacje, lub pochodnych instrumentów finansowych;
[…]”.
9 Artykuł 25 ust. 1 ustawy z dnia 2 sierpnia 2002 r. zmienionej loi‑programme (ustawą programową) z dnia 22 grudnia 2003 r. (Moniteur belge z dnia 31 grudnia 2003 r., s. 62160, zwaną dalej „ustawą z dnia 2 sierpnia 2002 r. w brzmieniu zmienionym”), stanowi:
„Zabrania się każdemu:
1) kto posiada informacje wewnętrzne, w odniesieniu do których wie lub powinien wiedzieć, że są to informacje wewnętrzne:
a) nabywania lub zbywania, lub podejmowania próby nabycia lub zbycia na rachunek własny lub na rzecz osoby trzeciej, bezpośrednio lub pośrednio instrumentów finansowych, których dotyczą te informacje lub pochodnych instrumentów finansowych;
[…]”.
10 Ten ostatni przepis ma zastosowanie jedynie do okoliczności faktycznych zaistniałych po dniu 31 grudnia 2003 r.
Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne
11 Spector jest spółką prawa belgijskiego notowaną na giełdzie papierów wartościowych. W ramach polityki udziału pracowników w zyskach przyjęła ona program przyznawania opcji pozwalający im nabywać akcje. Aby honorować swe zobowiązania w przypadku realizacji opcji, Spector przewidziała wykorzystanie w pierwszej kolejności akcji znajdujących się w jej posiadaniu, a w stosownym wypadku – zakup na rynku części pozostałej do wydania. W 2002 r. Spector musiała pozyskać na rynku ponad 45 000 akcji.
12 W dniu 21 maja 2003 r. zgodnie z obowiązującymi wówczas belgijskimi przepisami Spector zawiadomiła Euronext Brussels o zamiarze nabycia pewnej ilości własnych akcji, w wykonaniu programu opcji na akcje.
13 Od dnia 28 maja do dnia 30 sierpnia 2003 r. Spector nabyła łącznie 27 773 akcje. Najpierw dokonano czterech następujących po sobie transakcji, z których każda obejmowała 2000 akcji. Następnie w dniach 11 i 13 sierpnia 2003 r. Ch. Van Raemdonck wydał dwa zlecenia pozwalające Spector nabyć 19 773 akcji po średniej cenie 9,97 EUR, przy czym cena realizacji omawianych opcji wynosiła 10,45 EUR.
14 Następnie Spector upubliczniła pewne informacje dotyczące jej wyników i polityki handlowej. Kurs akcji tej spółki wówczas wzrósł. W dniu 31 grudnia 2003 r. wynosił 12,50 EUR.
15 W decyzji z dnia 28 listopada 2006 r. (zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”) CBFA uznała transakcje nabycia przeprowadzone na podstawie zleceń z dnia 11 i 13 sierpnia 2003 r. za zastosowanie poufnych informacji, zakazane w art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 2 sierpnia 2002 r. w brzmieniu pierwotnym. CBFA nałożyła grzywny w wysokości 80 000 EUR na Spector oraz 20 000 EUR na Ch. Van Raemdoncka, którzy to wnieśli skargę na tę decyzję do hof van beroep te Brussel.
16 W ramach tego sporu skarżący podnieśli przed sądem krajowym trzy serie argumentów będących u źródła wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, odnoszące się do mocy wstecznej nowej łagodniejszej ustawy (moc wsteczna in mitius), znamion stosowania informacji poufnych oraz proporcjonalności sankcji za zarzucane naruszenie.
17 Według sądu krajowego skarżący w toczącym się przed nim postępowaniu zarzucają CBFA przede wszystkim naruszenie zasady działania wstecz ustawy in mitius. Podnoszą oni zasadniczo, że przepisy art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 2 sierpnia 2002 r. w brzmieniu zmienionym są niezgodne z definicją stosowania informacji poufnych podaną w art. 2 dyrektywy 2003/6, a więc że nie podlegają stosowaniu. Skarżący uważają w konsekwencji, że niezgodność tych przepisów z dyrektywą 2003/6 spowodowała powstanie luki prawnej analogicznej do łagodniejszej ustawy karnej, stojącej na przeszkodzie zastosowaniu przez CBFA art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 2 sierpnia 2002 r. w brzmieniu pierwotnym.
18 Sąd krajowy wskazuje, że CBFA zastosowała art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 2 sierpnia 2002 r. w brzmieniu zmienionym, podczas gdy zakwestionowane czynności zostały dokonane przed dniem uzyskania skuteczności przez ten przepis, czyli dniem 1 stycznia 2004 r. Uważa on, że możliwe jest, iż przepis ten zmienił definicję stosowania informacji poufnych na bardziej restrykcyjną. Rzeczony art. 25 ust. 1 wymagał odtąd bowiem dla wystąpienia sytuacji stosowania informacji poufnych nie tyle „stosowania” informacji wewnętrznych, co jedynie ich „posiadania”.
19 Sąd krajowy zastanawia się nad kwestią, czy państwa członkowskie mogą zdefiniować znamiona stosowania informacji poufnych w sposób bardziej restrykcyjny niż ów wskazany w art. 2 dyrektywy 2003/6 oraz nad wykładnią „stosowania” informacji wewnętrznych w rozumieniu tego ostatniego przepisu.
20 Według sądu krajowego w toczącym się przed nim postępowaniu skarżący utrzymują tytułem ewentualnym, że w świetle art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 2 sierpnia 2002 r. w brzmieniu pierwotnym znamiona stosowania informacji poufnych nie są spełnione. CBFA nie dowiodła, że rozpatrywanego w postępowaniu przed sądem krajowym nabycia akcji dokonano z powodu zbliżającego się upublicznienia wyników zainteresowanej spółki.
21 Sąd krajowy zastanawia się nad charakterem dowodu pozwalającego stwierdzić, że w rozumieniu art. 2 dyrektywy 2003/6 „zastosowano” informacje wewnętrzne.
22 Zgodnie z postanowieniem odsyłającym skarżący w postępowaniu przed sądem krajowym utrzymują, iż nałożone na nich sankcje są nieproporcjonalne do wagi naruszenia. Sąd krajowy zastanawia się nad kryteriami pozwalającymi ocenić proporcjonalność sankcji.
23 W tych okolicznościach hof van beroep te Brussel postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1) Czy przepisy dyrektywy [2003/6], a w szczególności jej art. 2, stanowią, z zastrzeżeniem przepisów, które wyraźnie pozostawiają państwom członkowskim swobodę w zakresie wdrożenia ich środków, całkowitą harmonizację, czy też ogół przepisów tej dyrektywy stanowi minimalną harmonizację?
2) Czy art. 2 ust. 1 dyrektywy [2003/6] należy interpretować w taki sposób, że sam fakt, iż osoba, o której mowa w art. 2 ust. 1 [akapit pierwszy] tej dyrektywy, posiada informacje wewnętrzne i nabywa lub zbywa albo podejmuje próbę nabycia lub zbycia na rachunek własny lub na rzecz osoby trzeciej instrumenty finansowe, których dotyczą te informacje wewnętrzne, oznacza, że osoba ta stosuje rzeczone informacje wewnętrzne?
3) Czy, w przypadku udzielenia na pytanie drugie odpowiedzi przeczącej, należy uznać, że stosowanie art. 2 dyrektywy [2003/6] zakłada podjęcie świadomej decyzji o stosowaniu informacji wewnętrznych?
Czy w przypadku gdy decyzja taka może mieć również charakter niepisany, konieczne jest, by decyzja o zastosowaniu takich informacji wynikała z okoliczności, które nie pozwalają na inną interpretację, czy też wystarczające jest, by okoliczności te mogły być interpretowane w taki sposób?
4) Czy należy uznać, w przypadku gdy dla ustalenia proporcjonalności sankcji administracyjnej w rozumieniu art. 14 dyrektywy [2003/6] należy uwzględnić osiągnięty zysk, że podanie do publicznej wiadomości faktu stanowiącego informację wewnętrzną rzeczywiście miało znaczny wpływ na kurs instrumentu finansowego?
Jeśli tak, jaka powinna być minimalna zmiana kursu, aby mogła ona zostać uznana za znaczną?
5) Niezależnie od tego, czy zmiana kursu po podaniu informacji do publicznej wiadomości musi być znaczna, czy też nie, jaki czas po upublicznieniu informacji należy uwzględnić, aby określić zakres zmiany kursu i jaki moment należy przyjąć w zakresie oceny osiągniętej korzyści majątkowej do celów określenia odpowiedniej sankcji?
6) Czy art. 14 dyrektywy [2003/6] w kontekście oceny proporcjonalności sankcji należy interpretować w taki sposób, że jeśli państwo członkowskie obok sankcji administracyjnej wprowadziło możliwość zastosowania sankcji karnej, to dokonując oceny proporcjonalności sankcji, należy uwzględnić możliwość zastosowania lub wysokość sankcji karnej o charakterze pieniężnym?”.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie dopuszczalności
24 CBFA oraz rządy belgijski i niemiecki mają wątpliwości co do dopuszczalności wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Twierdzą one zasadniczo, iż zadane pytania mają charakter hipotetyczny, ponieważ dotyczą zgodności art. 25 ustawy z dnia 2 sierpnia 2002 r. w brzmieniu zmienionym, podczas gdy zaskarżona decyzja opiera się nie na tym przepisie, lecz na art. 25 ustawy z dnia 2 sierpnia 2002 r. w brzmieniu pierwotnym.
25 W tym względzie należy przypomnieć, że w ramach postępowania, ustanowionego w art. 234 WE, wyłącznie do sądu krajowego, przed którym wytoczono powództwo i który musi wziąć odpowiedzialność za mające zapaść orzeczenie w trybie prejudycjalnym, należy ocena, w świetle okoliczności konkretnej sprawy, zarówno konieczności wydania orzeczenia w trybie prejudycjalnym, w celu umożliwienia mu wydania orzeczenia, jak również znaczenia pytań, które przedkłada on Trybunałowi. W konsekwencji w sytuacji, gdy postawione pytania dotyczą wykładni prawa wspólnotowego, Trybunał jest, co do zasady, zobowiązany do wydania orzeczenia (zob. w szczególności wyroki: z dnia 18 lipca 2007 r. w sprawie C‑119/05 Lucchini, Zb.Orz. s. I‑6199, pkt 43; z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie C‑414/07 Magoora, Zb.Orz. s. I‑10921, pkt 22).
26 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem pytania dotyczące wykładni prawa wspólnotowego, z którymi zwrócił się sąd krajowy w ramach stanu faktycznego i prawnego, za którego ustalenie jest on odpowiedzialny i którego prawidłowość nie podlega ocenie przez Trybunał, korzystają z domniemania pozostawania w związku ze sprawą. Odmowa wydania orzeczenia w trybie prejudycjalnym, o które wnioskował sąd krajowy, jest możliwa tylko wtedy, gdy jest oczywiste, że wykładnia prawa wspólnotowego, o którą wnioskowano, nie ma żadnego związku z rzeczywistością lub przedmiotem sporu przed sądem krajowym, gdy problem jest natury hipotetycznej lub gdy Trybunał nie dysponuje elementami stanu faktycznego albo prawnego, które są konieczne do udzielenia użytecznej odpowiedzi na pytania, które zostały mu przedstawione (zob. podobnie wyrok z dnia 7 czerwca 2007 r. w sprawach połączonych od C‑222/05 do C‑225/05 van der Weerd i in., Zb.Orz. s. I‑4233, pkt 22 i przytoczone tam orzecznictwo).
27 Znaczenie wykładni dyrektywy 2003/6 dla oceny zgodności z prawem wspólnotowym art. 25 ustawy z dnia 2 sierpnia 2002 r. w brzmieniu zmienionym, jak zaznaczyła to rzecznik generalna w pkt 19 opinii, rzeczywiście wydaje się bardzo wątpliwe, ponieważ zaskarżona decyzja nie opiera się na tym przepisie.
28 Niemniej jednak w niniejszej sprawie nie wydaje się, że wykładnia dyrektywy 2003/6, o którą wnioskowano, nie ma żadnego związku z rzeczywistością lub przedmiotem sporu przed sądem krajowym. Okoliczności faktyczne w postępowaniu przed sądem krajowym wystąpiły bowiem po wejściu w życie tej dyrektywy i na mocy krajowych przepisów zakazujących stosowania informacji poufnych zostały objęte sankcją. Okoliczności faktyczne i prawne potrzebne Trybunałowi w celu udzielenia użytecznej odpowiedzi na zadane pytania są ponadto przedstawione w postanowieniu odsyłającym, które wskazuje akty, o których wykładnię wniesiono.
29 Wynika stąd, że wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest dopuszczalny.
Co do istoty
W przedmiocie pytań drugiego i trzeciego
30 W pytaniach drugim i trzecim, które należy rozpatrywać łącznie i w pierwszej kolejności, sąd krajowy zwraca się do Trybunału z pytaniem o znaczenie „stosowania informacji wewnętrznych”, o którym mowa w art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6. Przepis ten przewiduje, że państwa członkowskie zabraniają każdej osobie, określonej w akapicie drugim (zwanej dalej „insiderem pierwotnym”), „posiadającej informacje wewnętrzne, stosowania takich informacji poprzez nabywanie lub zbywanie, na rachunek własny lub na rachunek strony trzeciej, bezpośrednio lub pośrednio, instrumentów finansowych, których informacje te dotyczą”, lub próby dokonywania takiej transakcji rynkowej. Bardziej szczegółowo rzecz ujmując, sąd krajowy stara się określić, czy dla uznania transakcji za zakazane stosowanie informacji poufnych wystarczy, by insider pierwotny posiadający informacje wewnętrzne dokonał transakcji rynkowej dotyczącej instrumentów finansowych, do których odnoszą się te informacje, czy też konieczne jest ponadto ustalenie, iż osoba ta „stosuje” te informacje „świadomie”.
31 Artykuł 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6 nie określa, iż zakazane stosowanie musi być dokonane „świadomie”, lecz ogranicza się do zakazania pierwotnym insiderom stosowania informacji wewnętrznych przy dokonywaniu transakcji rynkowej. Przepis ten definiuje znamiona zakazanego stosowania przez wyraźne odwołanie do dwóch rodzajów elementów, a mianowicie po pierwsze do osób, które mogą być objęte jego zakresem stosowania, a po drugie do składających się na nie manipulacji przedmiotowych.
32 Przepis ten nie przewiduje natomiast wyraźnie warunków subiektywnych dotyczących zamiaru, jaki motywował owe manipulacje przedmiotowe. Artykuł 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6 nie precyzuje, czy insider pierwotny musiał być motywowany zamiarem ewentualnym, musiał mieć oszukańczy zamiar lub działać umyślnie, lub niedbale. Przepis ten nie wskazuje wyraźnie, czy konieczne jest stwierdzenie, że informacje wewnętrzne uwarunkowały decyzję o dokonaniu omawianej transakcji, ani też nie przewiduje wyraźnie, że insider pierwotny musiał być świadomy wewnętrznego charakteru informacji będących w jego posiadaniu.
33 Należy w tym względzie zaznaczyć, że opracowując dyrektywę 2003/6 prawodawca wspólnotowy zamierzał uzupełnić pewne luki, jakie stwierdzono w dyrektywie 89/592. Artykuł 2 ust. 1 dyrektywy 89/592 miał na celu zakazanie „osobie, która […] posiada informacje wewnętrzne – świadomego wykorzystania wiedzy dotyczącej tych informacji” przy dokonywaniu transakcji rynkowych dotyczących zbywalnych papierów wartościowych. Transpozycja tego przepisu do prawa wewnętrznego spowodowała niuanse interpretacyjne w niektórych państwach członkowskich, ponieważ „świadome wykorzystywanie” było w prawie krajowym niektórych państw członkowskich utożsamiane z wymogiem spełnienia znamienia strony podmiotowej.
34 W tym kontekście projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania poufnych informacji i manipulacji na rynku (nadużyć na rynku) [2001/0118(COD)] przedstawiony w dniu 30 maja 2001 r. przez Komisję Wspólnot Europejskich opierał się na brzmieniu art. 2 ust. 1 dyrektywy 89/592, uchylając słowo „świadomie”, ponieważ „[insiderzy pierwotni] z definicji mogą mieć codziennie dostęp do informacji wewnętrznych oraz są świadomi poufnego charakteru informacji, jakie otrzymują”. Przywołane w pkt 58 opinii rzecznik generalnej późniejsze prace przygotowawcze dowodzą ponadto, że Parlament zgodnie z obiektywnym podejściem do pojęcia stosowania informacji poufnych, jakie zalecała Komisja, pragnął zastąpić czasownik „wykorzystywać” czasownikiem „stosować”, aby nie zachowywać żadnego czynnika celowości lub zamiaru w definicji stosowania informacji poufnych.
35 Elementy te dowodzą, że art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6 definiuje stosowanie informacji poufnych w sposób obiektywny, nie włączając w sposób wyraźny do jego definicji zamiaru, którym było ono motywowane, tak by osiągnąć jednolitą harmonizację prawa państw członkowskich.
36 Okoliczność, że art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6 nie przewiduje wyraźnie znamienia strony podmiotowej, tłumaczy się po pierwsze szczególnym charakterem stosowania informacji poufnych pozwalającym domniemywać znamię strony podmiotowej w momencie wystąpienia znamion, o których wspomina ów przepis. Przede wszystkim stosunek zaufania wiążący insiderów pierwotnych wymienionych w art. 2 ust. 1 lit. a)–c) oraz emitenta instrumentów finansowych, których dotyczą informacje wewnętrzne, pociąga za sobą szczególną pod tym względem odpowiedzialność z ich strony. Następnie wykonanie transakcji rynkowej wynika nieodzownie z ciągu decyzji wpisujących się w złożony kontekst pozwalający zasadniczo wykluczyć, iż ich wykonawca mógł działać nieświadom swych manipulacji. Wreszcie, jeżeli taka transakcja rynkowa dokonywana jest, gdy dokonujący jej posiada informacje wewnętrzne, należy zasadniczo uważać, że informacje te zostały włączone w jego proces decyzyjny.
37 Okoliczność, że art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6 nie przewiduje wyraźnie znamienia strony podmiotowej pomiędzy znamionami stosowania informacji poufnych, tłumaczy się po drugie celem dyrektywy 2003/6, którym jest, jak przypominają to w szczególności jej motywy drugi i dwunasty, zapewnienie integralności wspólnotowych rynków finansowych i wzmocnienie zaufania doń inwestorów. Prawodawca wspólnotowy wybrał w odniesieniu do stosowania informacji poufnych mechanizm zapobiegania i sankcji administracyjnych, którego skuteczność byłaby osłabiona, jeżeli uwarunkowany byłby on systematycznym poszukiwaniem znamienia strony podmiotowej. Jak zaznaczyła to rzecznik generalna w pkt 55 opinii, zakaz stosowania informacji poufnych staje się w pełni skuteczny i zapewnia w trwały sposób przestrzeganie zasad przez wszystkie podmioty rynkowe, jedynie gdy umożliwia skuteczne karanie naruszeń. Rzeczywista realizacja zakazu transakcji rynkowych opiera się więc na prostej strukturze, w której subiektywne środki obrony są ograniczone w celu nie tylko karania, ale też skutecznego zapobiegania naruszeniom tego zakazu.
38 Spełnienie wskazanych w art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6 znamion stosowania informacji poufnych pozwala więc domniemywać zamiar osoby, która go dokonuje.
39 Domniemanie takie nie może jednak naruszać praw podstawowych, a w szczególności zasady domniemania niewinności potwierdzonej w szczególności w art. 6 ust. 2 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej „EKPC”).
40 Należy w tym względzie przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem prawa podstawowe stanowią integralną część ogólnych zasad prawa, których przestrzeganie zapewnia Trybunał (wyrok z dnia 3 września 2008 r. w sprawach połączonych C‑402/05 P i C‑415/05 P Kadi i Al Barakaat International Foundation przeciwko Radzie i Komisji, Zb.Orz. s. I‑6351, pkt 283).
41 Z orzecznictwa Trybunału wynika także, że przestrzeganie praw człowieka stanowi przesłankę zgodności z prawem aktów wspólnotowych oraz że niedopuszczalne są we Wspólnocie środki, które są nie do pogodzenia z poszanowaniem tych praw (ww. wyrok w sprawach połączonych Kadi i Al Barakaat International Foundation przeciwko Radzie i Komisji, pkt 284).
42 Artykuł 14 ust. 1 dyrektywy 2003/6 rzeczywiście nie nakłada na państwa członkowskie obowiązku wprowadzenia sankcji karnych wobec osób stosujących informacje poufne, lecz ogranicza się do stwierdzenia, że państwa członkowskie są zobowiązane zapewnić „możliwość podjęcia właściwych środków administracyjnych lub nałożenia sankcji administracyjnych na osoby odpowiedzialne za niestosowanie przepisów przyjętych w ramach wprowadzania w życie [tej] dyrektywy”, zobowiązując państwa członkowskie ponadto do zapewnienia, by środki te były „skuteczne, proporcjonalne i odstraszające”. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę rodzaj rozpatrywanych naruszeń, a także rodzaj i stopień dolegliwości sankcji, jakie mogą one spowodować, sankcje takie dla celów stosowania EKPC można uważać za sankcje karne (zob. analogicznie wyrok z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie C‑199/92 P Hüls przeciwko Komisji, Rec. s. I‑4287 pkt 150; wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka: z dnia 8 czerwca 1976 r. w sprawie Engel i in. przeciwko Niderlandom, seria A, nr 22, § 82; z dnia 21 lutego 1984 r. w sprawie Öztürk przeciwko Niemcom, seria A, nr 73, § 53; z dnia 25 sierpnia 1987 r. w sprawie Lutz przeciwko Niemcom, seria A, nr 123, § 54).
43 Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wszystkim systemom prawnym znane są domniemania faktyczne i prawne, a ETPC zasadniczo się temu oczywiście nie sprzeciwia, lecz w dziedzinie prawa karnego zobowiązuje państwa umawiające się, by nie przekraczały w tym względzie pewnego progu. Zasada domniemania niewinności potwierdzona w art. 6 ust. 2 EKPC nie pozostaje zatem obojętna względem domniemań faktycznych lub prawnych zawartych w ustawach karnych. Nakazuje ona państwom zamknąć je w rozsądnych granicach uwzględniających znaczenie zagadnienia i zachowujących prawo do obrony (zob. wyroki ETC.: z dnia 7 października 1988 r. w sprawie Salabiaku przeciwko Francji, seria A, nr 141‑A, § 28; z dnia 25 września 1992 r. w sprawie Pham Hoang przeciwko Francji, seria A, nr 243, § 33).
44 Należy uznać, że zasada domniemania niewinności nie stoi na przeszkodzie domniemaniu przewidzianemu w art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6, zgodnie z którym o zamiarze osoby stosującej informacje poufne wnioskuje się domyślnie ze znamion przedmiotowych tego naruszenia, jako że domniemanie to jest wzruszalne a prawo do obrony zapewnione.
45 Ustanowienie skutecznego i jednolitego systemu zapobiegania i sankcji w odniesieniu do stosowania informacji poufnych w uzasadnionym celu ochrony integralności rynków finansowych mogło doprowadzić w ten sposób prawodawcę wspólnotowego do przyjęcia obiektywnej definicji znamion zakazanego stosowania informacji poufnych. Okoliczność, że art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6 nie przewiduje wyraźnie znamienia strony podmiotowej, nie oznacza jednak, iż przepis ten należy interpretować w ten sposób, że każdy insider pierwotny posiadający informacje wewnętrzne, który dokonuje transakcji rynkowej, zostaje automatycznie objęty zakazem stosowania informacji poufnych.
46 Jak podkreślają to bowiem rząd włoski i rząd Zjednoczonego Królestwa, tak rozszerzająca wykładnia art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6 niosłaby ryzyko rozszerzenia zakresu stosowania tego zakazu poza to, co jest właściwe i konieczne do osiągnięcia celu, któremu służy ta dyrektywa. Wykładnia taka mogłaby w praktyce prowadzić do zakazania pewnych transakcji rynkowych, które niekoniecznie naruszają interesy chronione przez rzeczoną dyrektywę. Konieczne jest więc dokonanie rozróżnienia między „stosowaniem informacji wewnętrznych” mogącym naruszyć te interesy oraz takim, które nie może ich naruszyć.
47 Należy w tym celu odnieść się do celu dyrektywy 2003/6. Jak wynika to z jej tytułu ma ona na celu walkę z nadużyciami na rynku. Jej motywy drugi i dwunasty stanowią, że wzorem dyrektywy 89/592 zakazuje ona stosowania informacji poufnych w celu ochrony integralności rynków finansowych i ochrony zaufania inwestorów opierającego się w szczególności na tym, że będą oni traktowani jednakowo i że będą chronieni przed niewłaściwym stosowaniem informacji wewnętrznych (zob. analogicznie wyrok z dnia 22 listopada 2005 r. w sprawie C‑384/02 Grøngaard i Bang, Zb.Orz. s. I‑9939, pkt 22, 33).
48 Celem ustanowionego w art. 2 dyrektywy 2003/6 zakazu stosowania informacji poufnych jest zagwarantowanie równości stron danej transakcji giełdowej, poprzez unikanie sytuacji, w której jedna ze stron, posiadająca informacje wewnętrzne i znajdująca się w związku z tym w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do pozostałych inwestorów, mogła osiągnąć w ten sposób korzyść ze szkodą dla innego inwestora, który ich nie posiada (zob. analogicznie wyrok z dnia 10 maja 2007 r. w sprawie C‑391/04 Georgakis, Zb.Orz. s. I‑3741, pkt 38).
49 W uzasadnieniu do projektu dyrektywy 2003/6 Komisja wskazała, że nadużycie na rynku może mieć miejsce w przypadkach, „gdy inwestorom wyrządzona została szkoda bezpośrednio lub pośrednio przez innych, którzy […] zastosowali na korzyść własną lub na korzyść osób trzecich informacje, które nie były upublicznione […]. Zachowanie takiego rodzaju może stworzyć mylny obraz transakcji dotyczących instrumentów finansowych i naruszać ogólną zasadę, zgodnie z którą wszystkich inwestorów należy traktować jednakowo […] w zakresie dostępu do informacji. Insiderzy posiadają informacje poufne. Transakcje w oparciu o te informacje dają im nieuzasadnione korzyści gospodarcze na szkodę »nieinsiderów«”. Projekt dyrektywy opierał się więc na woli zakazania insiderom czerpania korzyści z informacji wewnętrznych poprzez dokonywanie transakcji rynkowych ze szkodą dla innych podmiotów działających na rynku nieposiadających takich informacji.
50 W konsekwencji pomiędzy stosowaniem informacji poufnych a pojęciem informacji wewnętrznej występuje ścisły związek, ponieważ ta ostania zdefiniowana jest w art. 1 dyrektywy 2003/6 jako „informacja o ściśle określonym charakterze, niepodana do wiadomości publicznej”, dotycząca emitentów instrumentów finansowych lub instrumentów finansowych, która „gdyby została podana do wiadomości publicznej, miałaby prawdopodobnie znaczny wpływ na ceny tych instrumentów finansowych lub na cenę powiązanych pochodnych instrumentów finansowych”.
51 W celu wzmocnienia pewności prawa w odniesieniu do uczestników rynku dyrektywa 2003/124 doprecyzowała definicje dwóch istotnych elementów definicji informacji wewnętrznej, a mianowicie ściśle określonego charakteru tej informacji oraz znaczenia jej potencjalnego wpływu na kurs instrumentów finansowych. Artykuł 1 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje, że informacje uważa się za „informacje dokładne [o ściśle określonym charakterze], jeżeli wskazują one na zestaw okoliczności, które zaistniały lub można ich zaistnienie w sposób uzasadniony przewidywać, lub wydarzenie, które miało miejsce lub można je w sposób uzasadniony przewidywać, i które są na tyle szczególne [na tyle ściśle określone], aby umożliwić wyciągnięcie wniosków w zakresie możliwego wpływu tego zestawu okoliczności lub wydarzenia na ceny instrumentów finansowych lub związanych z nimi pochodnych instrumentów finansowych”. Artykuł 1 ust. 2 stanowi, że informacjami mogącymi mieć znaczny wpływ na kurs danych instrumentów finansowych są takie, „które rozsądny inwestor wykorzystałby [zastosowałby], podejmując swoje decyzje inwestycyjne”.
52 Informacja wewnętrzna zapewnia posiadającemu ją insiderowi, dzięki jej niepublicznemu i ściśle określonemu charakterowi oraz zdolności wpływania w znaczny sposób na kurs danych instrumentów finansowych, korzyść w stosunku do wszystkich innych podmiotów działających na rynku, które jej nie posiadają. Pozwala ona bowiem temu insiderowi oczekiwać, gdy działa on w sposób z nią zgodny, dokonując transakcji rynkowej, iż będzie czerpać z niej korzyść gospodarczą bez ponoszenia przy tym ryzyka takiego jak inne podmioty działające na rynku. Zasadniczą cechą stosowania informacji poufnych jest więc okoliczność czerpania z nich nienależnej korzyści ze szkodą dla osób trzecich, które ich nie znają, i w konsekwencji naruszenie integralności rynków finansowych, jak też zaufania inwestorów.
53 W konsekwencji zakaz stosowania informacji poufnych ma zastosowanie, gdy insider pierwotny, który posiada informacje wewnętrzne, przeprowadzając transakcję rynkową w zgodzie z tymi informacjami dokonuje nienależytego zastosowania korzyści, jaką mu one zapewniają.
54 Wynika z tego, że okoliczność, iż insider pierwotny, który posiada informacje wewnętrzne, przeprowadza transakcję rynkową dotyczącą instrumentów finansowych, do których się one odnoszą, oznacza, że osoba ta „stosowała te informacje” w rozumieniu art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6, z zastrzeżeniem prawa do obrony i w szczególności prawa do obalenia tego domniemania.
55 Niemniej jednak, aby nie rozszerzać zakazu przewidzianego w art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6 poza to, co jest odpowiednie i konieczne dla realizacji celów, których osiągnięciu służy ta dyrektywa, pewne sytuacje mogą wymagać głębszej analizy okoliczności faktycznych pozwalającej na upewnienie się, że zastosowanie informacji wewnętrznych ma rzeczywiście nienależyty charakter, którego to zakazanie rzeczona dyrektywa ma na celu w imię integralności rynków finansowych i zaufania inwestorów.
56 W tym względzie zaznaczyć należy, że preambuła dyrektywy podaje szereg przykładów sytuacji, w jakich okoliczność dokonania przez insidera pierwotnego posiadającego informacje wewnętrzne transakcji rynkowej nie powinna sama w sobie stanowić „stosowania informacji wewnętrznych” w rozumieniu art. 2 ust. 1 tej dyrektywy.
57 Motyw osiemnasty dyrektywy 2003/6 przypomina, że stosowanie informacji wewnętrznych „może polegać na nabyciu lub zbyciu instrumentów finansowych przez osobę, która wie lub powinna wiedzieć, że posiadane informacje są informacjami wewnętrznymi”. Sytuacja ta jest zresztą wyraźnie wskazana w art. 4 tej dyrektywy, który rozciąga zakaz stosowania informacji poufnych na każdą osobę, która wie lub powinna wiedzieć o wewnętrznym charakterze posiadanych przez nią informacji. Niemniej jednak automatyczne stosowanie tych kryteriów do pewnych podmiotów związanych profesjonalnie z rynkiem finansowym, które są w posiadaniu informacji wewnętrznych odnoszących się do transakcji rynkowych wykonywanych przez osoby trzecie groziłoby doprowadzeniem do zakazania im prowadzenia ich legalnej i użytecznej dla dobrego funkcjonowania rynków finansowych działalności. Motyw osiemnasty rzeczonej dyrektywy precyzuje w tym zakresie, że ocena tego, co „w danych okolicznościach” wie lub powinna wiedzieć rozsądna osoba, należy do właściwych władz.
58 Motyw ten precyzuje ponadto, iż sam fakt, że podmioty organizujące rynek, organy upoważnione do działania jako kontrahenci lub osoby upoważnione do realizacji zleceń w imieniu osób trzecich posiadające informacje rynkowe ograniczają się do dokonywania transakcji rynkowych w sposób legalny i zgodnie z zasadami, które mają do nich zastosowanie, „nie powinien być uważany za wykorzystanie [stosowanie] takich wewnętrznych informacji”.
59 Motyw dwudziesty dziewiąty dyrektywy 2003/6 precyzuje, że posiadanie dostępu do informacji wewnętrznych odnoszących się do innej spółki i stosowania ich w kontekście publicznej oferty przejęcia lub połączenia „nie powinno samo w sobie być uznawane za stanowiące wykorzystywanie [stosowanie] poufnych informacji”. Transakcja przedsiębiorstwa polegająca na złożeniu oferty publicznej przejęcia kapitału spółki docelowej po kursie wyższym od rynkowego w następstwie uzyskania informacji wewnętrznych dotyczących tej spółki nie może bowiem zasadniczo być uważana za zakazane stosowanie informacji poufnych, ponieważ nie narusza ona interesów chronionych przez tę dyrektywę.
60 Motyw trzydziesty dyrektywy 2003/6 stanowi, że ponieważ dokonanie transakcji rynkowej koniecznie wymaga uprzedniej decyzji ze strony osoby jej dokonującej, dokonanie takiej transakcji „nie stanowi samo w sobie wykorzystania informacji wewnętrznych [samego w sobie dokonania takiej transakcji nie powinno się uważać za stosowanie informacji wewnętrznych]”. W innym wypadku art. 2 ust. 1 tej dyrektywy mógłby w szczególności doprowadzić do zakazania osobie, która postanowiła złożyć ofertę publiczną przejęcia, wykonania tej decyzji, ponieważ jest ona informacją wewnętrzną. Taki wynik nie tylko wykraczałby poza to, co można uznać za odpowiednie i konieczne dla osiągnięcia celów rzeczonej dyrektywy, lecz mógłby wręcz naruszać dobre funkcjonowanie rynków finansowych, uniemożliwiając składanie publicznych ofert przejęcia.
61 Z powyższego wynika, że kwestię tego, czy insider pierwotny posiadający informacje wewnętrzne w rozumieniu art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6 „stosuje te informacje”, należy ustalać w świetle celu tej dyrektywy, który polega na ochronie integralności rynków finansowych i wzmacnianiu zaufania inwestorów opierającego się w szczególności na tym, że będą oni traktowani jednakowo i że będą chronieni przed nienależytym stosowaniem informacji wewnętrznych. Jedynie stosowanie sprzeczne z tym celem stanowi zakazane stosowanie informacji poufnych.
62 Na pytania drugie i trzecie odpowiedzieć należy zatem, że art. 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6 należy interpretować w ten sposób, iż okoliczność, że osoba wskazana w akapicie drugim tego przepisu, która posiada informacje wewnętrzne i nabywa lub zbywa albo podejmuje próbę nabycia lub zbycia na rachunek własny lub na rzecz osoby trzeciej, bezpośrednio lub pośrednio, instrumentów finansowych, których dotyczą te informacje, oznacza, że osoba ta „stosuje te informacje” w rozumieniu rzeczonego przepisu, z zastrzeżeniem przestrzegania prawa do obrony, a w szczególności prawa do obalenia tego domniemania. Kwestię tego, czy rzeczona osoba naruszyła zakaz stosowania informacji poufnych, należy analizować w świetle celu tej dyrektywy, którym jest ochrona integralności rynków finansowych i wzmacnianie zaufania inwestorów opierającego się w szczególności na zapewnieniu, że będą oni traktowani jednakowo i że będą chronieni przed nienależytym stosowaniem informacji wewnętrznych.
W przedmiocie pytania pierwszego
63 W pytaniu pierwszym sąd krajowy zmierza do ustalenia, czy dyrektywa 2003/6 stanowi całkowitą harmonizację zakazu stosowania informacji poufnych z uwagi na co państwa członkowskie nie mogą nadać mu definicji bardziej restrykcyjnej od tej przewidzianej w art. 2 ust. 1 tej dyrektywy.
64 Z postanowienia odsyłającego wynika, że pytanie to zostało zadane na wypadek sytuacji, gdyby art. 2 ust. 1 dyrektywy zakazywał uznać, że okoliczność, iż insider pierwotny, posiadający informacje wewnętrzne dokonuje transakcji rynkowej dotyczącej instrumentów finansowych, do których odnoszą się te informacje, mogła oznaczać, iż osoba ta „zastosowała te informacje” w rozumieniu tego przepisu. Zważywszy jednak na odpowiedź udzieloną na drugie i trzecie pytanie prejudycjalne, należy stwierdzić, iż sytuacja, na wypadek której zadano pytanie, nie zachodzi. W związku z tym nie ma potrzeby nań odpowiadania.
W przedmiocie pytań czwartego i piątego
65 W tych dwóch pytaniach, które należy rozpatrywać łącznie, sąd krajowy dąży zasadniczo do ustalenia, czy aby z zachowaniem zasady proporcjonalności objąć sankcją stosowanie informacji poufnych, konieczne jest uwzględnienie uzyskanego zysku, a jeżeli tak, to zysk w jakim momencie powinien być oceniany.
66 Rzeczony sąd zwraca się ponadto z pytaniem, czy należy uważać, że upowszechnienie informacji wewnętrznych miało wpływ na kurs danego instrumentu finansowego, a jeżeli tak, to od jakiego progu wpływ ten uznać można za znaczny.
67 W odpowiedzi na tę ostatnią kwestię należy podkreślić, że zdolność informacji do wywierania znacznego wpływu na kurs instrumentów finansowych, do jakich się odnoszą, jest jednym z charakterystycznych elementów pojęcia informacji wewnętrznej.
68 Jak wspomniano bowiem w pkt 51 niniejszego wyroku, „informacja wewnętrzna” zdefiniowana w art. 1 ust. 1 dyrektywy 2003/6 cechuje się w szczególności tym, że jeżeli informacja ta byłaby podana do wiadomości publicznej, „miałaby prawdopodobnie znaczny wpływ na ceny [danych] instrumentów finansowych lub na cenę powiązanych pochodnych instrumentów finansowych”, przy czym samo to pojęcie zostało doprecyzowane w art. 1 ust. 2 dyrektywy 2003/124 jako „informacja, którą rozsądny inwestor zastosowałby, podejmując swoje decyzje inwestycyjne”.
69 Zgodnie z celem dyrektywy 2003/6 ową zdolność wywierania znacznego wpływu na kurs oceniać należy przede wszystkim w świetle treści danych informacji oraz kontekstu, w jaki się one wpisują. Aby określić, czy chodzi o informacje wewnętrzne, nie jest więc konieczne badanie, czy ich upowszechnianie miało rzeczywiście znaczny wpływ na kurs instrumentów finansowych, do których się odnoszą.
70 Jeżeli chodzi o część pierwszą tych pytań, należy przypomnieć, że art. 14 ust. 1 dyrektywy 2003/6 przewiduje, że państwa członkowskie zapewniają, zgodnie ze swoim prawem krajowym, możliwość podjęcia właściwych środków administracyjnych lub nałożenia sankcji administracyjnych na osoby odpowiedzialne za niestosowanie przepisów przyjętych w ramach wprowadzania w życie tej dyrektywy. Państwa członkowskie zapewniają, że środki te będą skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
71 Należy stwierdzić, że art. 14 ust. 1 dyrektywy 2003/6 nie ustanawia żadnego kryterium dla oceny skutecznego, proporcjonalnego i odstraszającego charakteru sankcji. Zdefiniowanie tych kryteriów należy do przepisów krajowych.
72 Należy jednak zaznaczyć, że motyw trzydziesty ósmy dyrektywy 2003/6 stanowi, iż sankcje powinny być wystarczająco odstraszające i proporcjonalne do wagi naruszenia i zrealizowanych zysków oraz powinny być stosowane konsekwentnie.
73 Na pytania czwarte i piąte odpowiedzieć należy zatem, że art. 14 ust. 1 dyrektywy 2003/6 należy interpretować w ten sposób, iż korzyść gospodarcza wynikająca z zastosowania informacji poufnych może stanowić element mający znaczenie dla określenia skutecznej, proporcjonalnej i odstraszającej sankcji. Metoda obliczania tej korzyści gospodarczej, a w szczególności moment lub okres, jaki należy wziąć pod uwagę, należą do prawa krajowego.
W przedmiocie pytania szóstego
74 Sąd krajowy zwraca się zasadniczo z pytaniem, czy art. 14 ust. 1 dyrektywy 2003/6 należy interpretować w ten sposób, że jeżeli państwo członkowskie poza sankcjami administracyjnymi wskazanymi w tym przepisie przewidziało możliwość nałożenia sankcji karnej o charakterze pieniężnym, na etapie ustalania sankcji administracyjnej należy uwzględnić możliwość zastosowania lub wysokość ewentualnej późniejszej sankcji karnej o charakterze pieniężnym.
75 Artykuł 14 ust. 1 dyrektywy 2003/6 wymaga od państw członkowskich, by sankcje nakładane przez nie na osoby odpowiedzialne za nadużycia na rynku takie jak stosowanie informacji poufnych były skuteczne, proporcjonalne i odstraszające bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do nakładania sankcji karnych.
76 Przepisu tego nie można interpretować w taki sposób, iż nakłada on na właściwe władze krajowe obowiązek uwzględnienia na etapie ustalania sankcji administracyjnej o charakterze pieniężnym możliwości zastosowania ewentualnej późniejszej sankcji karnej o charakterze pieniężnym. Ocena skutecznego, proporcjonalnego i odstraszającego charakteru sankcji administracyjnych przewidzianych przez dyrektywę 2003/6 nie może bowiem zależeć od późniejszej hipotetycznej sankcji karnej.
77 W konsekwencji na pytanie szóste odpowiedzieć należy, iż art. 14 ust. 1 dyrektywy 2003/6 należy interpretować w ten sposób, że jeżeli państwo członkowskie poza sankcjami administracyjnymi wskazanymi w tym przepisie przewidziało możliwość nałożenia sankcji karnej o charakterze pieniężnym, nie należy uwzględniać możliwości zastosowania lub wysokości ewentualnej późniejszej sankcji karnej w celu oceny skutecznego, proporcjonalnego i odstraszającego charakteru sankcji administracyjnej.
W przedmiocie kosztów
78 Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:
1) Artykuł 2 ust. 1 dyrektywy 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie stosowania poufnych informacji i manipulacji na rynku (nadużyć na rynku) należy interpretować w ten sposób, iż okoliczność, że osoba wskazana w akapicie drugim tego przepisu, która posiada informacje wewnętrzne i nabywa lub zbywa albo podejmuje próbę nabycia lub zbycia na rachunek własny lub na rzecz osoby trzeciej, bezpośrednio lub pośrednio, instrumentów finansowych, których dotyczą te informacje, oznacza, że osoba ta „stosuje te informacje” w rozumieniu rzeczonego przepisu, z zastrzeżeniem przestrzegania prawa do obrony, a w szczególności prawa do obalenia tego domniemania. Kwestię tego, czy rzeczona osoba naruszyła zakaz stosowania informacji poufnych, należy analizować w świetle celu tej dyrektywy, którym jest ochrona integralności rynków finansowych i wzmacnianie zaufania inwestorów opierającego się w szczególności na zapewnieniu, że będą oni traktowani jednakowo i że będą chronieni przed nienależytym zastosowaniem informacji wewnętrznych.
2) Artykuł 14 ust. 1 dyrektywy 2003/6 należy interpretować w ten sposób, iż korzyść gospodarcza wynikająca z zastosowania informacji poufnych może stanowić element mający znaczenie dla określenia skutecznej, proporcjonalnej i odstraszającej sankcji. Metoda obliczania tej korzyści gospodarczej, a w szczególności moment lub okres, jaki należy wziąć pod uwagę, należą do prawa krajowego.
3) Artykuł 14 ust. 1 dyrektywy 2003/6 należy interpretować w ten sposób, że jeżeli państwo członkowskie poza sankcjami administracyjnymi wskazanymi w tym przepisie przewidziało możliwość nałożenia sankcji karnej o charakterze pieniężnym, nie należy uwzględniać możliwości zastosowania lub wysokości ewentualnej późniejszej sankcji karnej w celu oceny skutecznego, proporcjonalnego i odstraszającego charakteru sankcji administracyjnej.
Podpisy