WYROK SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI (piąta izba w składzie powiększonym)

z dnia 25 października 2007 r.(*)

Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Producenci prętów zbrojeniowych do betonu – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 65 EWWiS – Decyzja wydana na podstawie traktatu EWWiS po wygaśnięciu tego traktatu – Brak kompetencji Komisji

W sprawach połączonych T‑27/03, T‑46/03, T‑58/03, T‑79/03, T‑80/03, T‑97/03 i T‑98/03

SP SpA, z siedzibą w Brescii (Włochy), reprezentowana przez adwokatów G. Belottiego oraz N. Pisaniego,

strona skarżąca w sprawie T‑27/03,

Leali SpA, z siedzibą w Odolo (Włochy), reprezentowana przez adwokatów G. Vezzolego oraz G. Belottiego,

strona skarżąca w sprawie T‑46/03,

Acciaierie e Ferriere Leali Luigi SpA, z siedzibą w Brescii, reprezentowana przez adwokatów G. Vezzolego, G. Belottiego, E. Piromalli oraz C. Carmignaniego,

strona skarżąca w sprawie T‑58/03,

Industrie Riunite Odolesi SpA (IRO), z siedzibą w Odolo, reprezentowana przez adwokata A. Giardinę,

strona skarżąca w sprawie T‑79/03,

Lucchini SpA, z siedzibą w Mediolanie (Włochy), początkowo reprezentowana przez adwokatów A. Santa Marię oraz C. Biscarettiego di Ruffię, a następnie przez M. Delfina, M. van der Woudego, S. Fontanellego oraz P. Sorvillo,

strona skarżąca w sprawie T‑80/03,

Ferriera Valsabbia SpA, z siedzibą w Odolo,

Valsabbia Investimenti SpA, z siedzibą w Odolo,

reprezentowane przez adwokatów D. Fosselarda oraz P. Fattorego,

skarżące w sprawie T‑97/03,

Alfa Acciai SpA, z siedzibą w Brescii, reprezentowana przez adwokatów D. Fosselarda, P. Fattorego oraz G. d’Andrię,

strona skarżąca w sprawie T‑98/03,

popierane przez

Republikę Włoską, reprezentowaną przez I. Braguglię oraz M. Fiorillego, działających w charakterze pełnomocników,

interwenient,

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich, reprezentowanej przez L. Pignataro-Nolin oraz A. Whelana, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych, w sprawach T‑27/03 i T‑58/03, przez M. Moretta oraz, w sprawach T‑79/03, T‑97/03 i T‑98/03, przez P. Manziniego, adwokatów,

strona pozwana,

mających za przedmiot skargi o stwierdzenie nieistnienia i skargi o stwierdzenie nieważności w całości lub w części decyzji Komisji C (2002) 5087 wersja ostateczna z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania na podstawie art. 65 EWWiS (COMP/37.956 – Pręty zbrojeniowe do betonu),

SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI WSPÓLNOT EUROPEJSKICH (piąta izba w składzie powiększonym),

w składzie: M. Vilaras, prezes, M.E. Martins Ribeiro, F. Dehousse, D. Šváby i K. Jürimäe, sędziowie,

sekretarz: J. Palacio González, główny administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 19 września 2006 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Ramy prawne

 Postanowienia traktatu EWWiS

1        Artykuł 36 EWWiS stanowi, że:

„Przed nałożeniem jednej z kar pieniężnych lub wymierzeniem jednej z okresowych kar pieniężnych przewidzianych w niniejszym traktacie Komisja powinna umożliwić zainteresowanemu przedstawienie swoich uwag.

[...]” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tego traktatu poniżej].

2        Artykuł 47 EWWiS stanowi, że:

„Komisja może zbierać informacje niezbędne do wypełniania jej zadań. Może ona zlecać przeprowadzenie niezbędnych kontroli.

[…]”.

3        Artykuł 65 EWWiS stanowi, że:

„1. Zakazane są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które zmierzałyby bezpośrednio lub pośrednio do zapobieżenia, ograniczenia lub zakłócenia normalnej konkurencji wewnątrz wspólnego rynku, a w szczególności te, które polegają na:

a)      ustalaniu lub określaniu cen;

b)      ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji, rozwoju technicznego lub inwestycji;

c)      podziale rynków, produktów, klientów lub źródeł zaopatrzenia.

2. Jednakże Komisja zezwala, w odniesieniu do określonych produktów, na porozumienia specjalizacyjne lub porozumienia w sprawie wspólnego kupna lub sprzedaży, jeżeli [określone przesłanki są spełnione] [...].

3. Komisja może uzyskiwać, zgodnie z postanowieniami art. 47, wszelkie informacje niezbędne do stosowania niniejszego artykułu albo na specjalne żądanie skierowane do zainteresowanych, albo na podstawie rozporządzenia określającego charakter porozumień, decyzji lub praktyk, o których należy ją powiadomić.

4. Porozumienia lub decyzje zakazane na podstawie ustępu 1 niniejszego artykułu są nieważne z mocy prawa i nie można powoływać się na nie przed żadnym sądem w państwach członkowskich.

Komisja posiada wyłączne prawo stwierdzenia zgodności wspomnianych porozumień lub decyzji z postanowieniami niniejszego artykułu, z zastrzeżeniem możliwości wniesienia skargi do Trybunału.

5. Komisja może nakładać na przedsiębiorstwa, które zawarły nieważne z mocy prawa porozumienie, stosowały lub usiłowały stosować – za pomocą arbitrażu, bojkotu lub wszelkich innych środków – porozumienie lub decyzję nieważne z mocy prawa lub porozumienie, na które odmówiono zezwolenia lub je cofnięto, lub na przedsiębiorstwa, które otrzymały zezwolenie w wyniku świadomego udzielenia nieprawdziwych lub wypaczonych informacji lub które stosowały praktyki sprzeczne z postanowieniami ustępu 1, grzywny oraz okresowe kary pieniężne nieprzekraczające podwójnej wysokości obrotu osiągniętego ze sprzedaży produktów będących przedmiotem porozumienia, decyzji lub praktyki sprzecznych z postanowieniami niniejszego artykułu, z zastrzeżeniem, że jeśli ich celem jest ograniczenie produkcji, postępu technicznego lub inwestycji, to określony w ten sposób górny pułap można zwiększyć do 10% rocznego obrotu danych przedsiębiorstw w odniesieniu do grzywny i do 20% obrotu dziennego w odniesieniu do okresowych kar pieniężnych”.

4        Zgodnie z art. 97 EWWiS traktat EWWiS wygasł w dniu 23 lipca 2002 r.

 Komunikat Komisji dotyczący niektórych aspektów postępowania ze sprawami z zakresu konkurencji wynikających z wygaśnięcia traktatu EWWiS

5        W dniu 18 czerwca 2002 r. Komisja wydała komunikat dotyczący niektórych aspektów postępowania ze sprawami z zakresu konkurencji wynikających z wygaśnięcia traktatu EWWiS (Dz.U. C 152, str. 5, zwany dalej „komunikatem z dnia 18 czerwca 2002 r.”).

6        Zgodnie z pkt 2 komunikatu z dnia 18 czerwca 2002 r. celem jego jest:

„−      przedstawienie w zwięzły sposób podmiotom gospodarczym i państwom członkowskim, w zakresie w jakim dotyczy ich traktat EWWiS i oparte na nim prawo pochodne, najważniejszych zmian prawa materialnego i proceduralnego wynikających z przejścia na system traktatu WE […]

−      wyjaśnienie, w jaki sposób Komisja zamierza rozwiązywać konkretne problemy wynikające z przejścia z systemu EWWiS na system WE w zakresie porozumień, decyzji i uzgodnionych praktyk oraz nadużycia pozycji dominującej […], kontroli koncentracji […] i kontroli pomocy państwa” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tego komunikatu poniżej].

7        Punkt 31 komunikatu z dnia 18 czerwca 2002 r., który zamieszczony jest w dziale poświęconym konkretnym problemom wynikającym z przejścia z systemu EWWiS na system WE, brzmi następująco:

„Jeżeli Komisja, stosując do porozumień wspólnotowe reguły konkurencji, stwierdzi naruszenie w dziedzinie objętej traktatem EWWiS, to prawem materialnym mającym zastosowanie jest, bez względu na datę, od której ma ono zastosowanie, prawo materialne obowiązujące w chwili, gdy okoliczności faktyczne składające się na naruszenie miały miejsce. W każdym razie w odniesieniu do kwestii proceduralnych prawem znajdującym zastosowanie po wygaśnięciu traktatu EWWiS będzie prawo WE […]”.

 Postępowanie administracyjne

8        W okresie od października do grudnia 2000 r. Komisja przeprowadziła, zgodnie z art. 47 EWWiS, kontrole we włoskich przedsiębiorstwach produkujących pręty zbrojeniowe do betonu oraz w związku włoskich przedsiębiorstw sektora hutnictwa żelaza i stali. Komisja skierowała też do nich, na podstawie art. 47 EWWiS, żądania udzielenia informacji.

9        W dniu 26 marca 2002 r. Komisja wszczęła postępowanie administracyjne i postawiła zarzuty na podstawie art. 36 EWWiS. Strony występujące jako skarżące w niniejszych sprawach znalazły się wśród adresatów pisma w sprawie przedstawienia zarzutów.

10      Skarżące przedstawiły pisemne uwagi dotyczące pisma w sprawie przedstawienia zarzutów. Wszystkie skarżące, z wyjątkiem skarżącej w sprawie T‑80/03, wystąpiły o umożliwienie im ustnego przedstawienia ich stanowisk. W tym celu w dniu 13 czerwca 2002 r. funkcjonariusz ds. przesłuchań zorganizował przesłuchanie.

11      W dniu 12 sierpnia 2002 r. Komisja postawiła dodatkowe zarzuty adresatom pierwotnego pisma w sprawie przedstawienia zarzutów. W tym dodatkowym piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, opartym na art. 19 ust. 1 rozporządzenia Rady nr 17 z dnia 6 lutego 1962 r., pierwszego rozporządzenia wprowadzającego w życie art. [81] i [82] traktatu (Dz.U. 1962, 13, str. 204), Komisja przedstawiła swoje stanowisko w przedmiocie kontynuacji postępowania po wygaśnięciu traktatu EWWiS.

12      Skarżące przedstawiły pisemne uwagi dotyczące dodatkowego pisma w sprawie przedstawienia zarzutów. W dniu 30 września 2002 r. odbyło się drugie przesłuchanie w obecności przedstawicieli państw członkowskich.

 Zaskarżona decyzja

13      W dniu 17 grudnia 2002 r. Komisja wydała decyzję C (2002) 5087 wersja ostateczna w sprawie postępowania na podstawie art. 65 EWWiS (COMP/37.956 – Pręty zbrojeniowe do betonu, zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”).

14      Preambuła zaskarżonej decyzji brzmi następująco:

„Uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, w szczególności jego art. 65,

uwzględniając informacje przekazane Komisji oraz kontrole przeprowadzone na podstawie art. 47 EWWiS przez pracowników Komisji,

uwzględniając pisemne i ustne uwagi przedstawione na podstawie art. 36 EWWiS w imieniu i na rzecz stron,

po konsultacji z komitetem doradczym ds. praktyk ograniczających konkurencję i pozycji dominującej,

[…]”[ tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie tłumaczenia z tej decyzji poniżej].

15      Co się tyczy skutków prawnych wygaśnięcia traktatu EWWiS, Komisja odwołała się przede wszystkim w motywie 331 zaskarżonej decyzji do pkt 31 komunikatu z dnia 18 czerwca 2002 r.

16      Komisja zbadała następnie w motywach 333‑344 zaskarżonej decyzji, czy zastosowanie art. 65 EWWiS do zarzucanych zachowań nie mogło zostać zakwestionowane na podstawie zasady lex mitior.

17      W tym celu Komisja przypomniała w motywie 335 zaskarżonej decyzji, że „dwoma przepisami traktatu EWWiS, które teoretycznie mogłyby być uznane za mniej korzystne, [były po pierwsze] art. 65 ust. 1 EWWiS, ponieważ przepis ten nie wymaga[ł] (w przeciwieństwie do art. 81 ust. 1 WE), aby przesłanką naruszenia były porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki [zwane dalej »kartelem«] ograniczające konkurencję, które mogły wpływać na handel między państwami członkowskimi [...], i [po drugie] art. 65 ust. 5 EWWiS, ponieważ dopuszcza[ł] on możliwość nałożenia grzywien nieprzekraczających podwójnej wysokości obrotu osiągniętego ze sprzedaży produktów będących przedmiotem kartelu (natomiast taka możliwość nie [jest] przewidziana w prawie WE przez art. 15 rozporządzenia nr 17) [...]”.

18      Stwierdziwszy w motywach 337–341 zaskarżonej decyzji, że kartel będący przedmiotem zaskarżonej decyzji mógł wpływać na handel między państwami członkowskimi, Komisja zaznaczyła w motywie 343 tej decyzji, że „oficjalnie poinformowała strony, iż [...] nie zamierzała nałożyć na żadne z przedsiębiorstw grzywny przekraczającej 10% rocznego obrotu osiągniętego ze sprzedaży produktów EWWiS na obszarze Unii Europejskiej” i że „ta górna granica (przewidziana w każdym razie w art. 65 ust. 5 EWWiS w odniesieniu do porozumień, których celem jest również – tak jak w niniejszej sprawie – ograniczenie produkcji) [była] ponadto bardziej korzystna dla przedsiębiorstw niż górna granica przewidziana w art. 15 rozporządzenia nr 17 z dnia 6 lutego 1962 r., który określa górną granicę na poziomie 10% wartości rocznego obrotu osiągniętego ze sprzedaży wszystkich produktów na poziomie światowym”.

19      Komisja stwierdziła w motywie 344 zaskarżonej decyzji, że „in concreto zastosowanie traktatu WE nie byłoby bardziej korzystne i że w konsekwencji nawet gdyby uznać, że zastosowanie zasady lex mitior było możliwe, nie można byłoby w żadnym razie powołać się na tą zasadę, by zakwestionować zastosowanie prawa materialnego EWWiS do zachowań przypisanych adresatom niniejszej decyzji”.

20      Co się tyczy kompetencji Komisji do stosowania reguł konkurencji zawartych w traktacie EWWiS po jego wygaśnięciu, Komisja wyjaśniła w motywach 348–352 zaskarżonej decyzji, że:

„348      […] traktat WE i traktat EWWiS należą do tego samego porządku prawnego, to jest wspólnotowego porządku prawnego, w ramach którego traktat EWWiS stanowił do dnia 23 lipca 2002 r. lex specialis. Oznacza to, że co do zasady od dnia 24 lipca 2002 r. sektory, które wchodziły wcześniej w zakres traktatu EWWiS, jego przepisów proceduralnych oraz przepisów prawa wtórnego, podlegają odpowiednim przepisom, które wywodzą się z traktatu WE, który stanowi w istocie system ogólny.

349      Należy przypomnieć, że w dniu 8 kwietnia 1965 r. państwa członkowskie zawarły traktat, który ustanowił jedną Radę i jedną Komisję Wspólnot Europejskich. Należy przypomnieć też, że art. 3 [UE] stanowi, iż »Unia dysponuje jednolitymi ramami instytucjonalnymi, które zapewniają spójność i ciągłość działań podejmowanych do osiągnięcia jej celów, przy poszanowaniu i rozwijaniu dorobku wspólnotowego«. Należy wreszcie przypomnieć, że art. 305 ust. 1 WE stanowi: »[p]ostanowienia niniejszego traktatu nie zmieniają postanowień Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, zwłaszcza jeśli chodzi o prawa i obowiązki państw członkowskich, kompetencje instytucji tej Wspólnoty oraz ustalonych przez ten traktat reguł funkcjonowania wspólnego rynku węgla i stali«.

350      Należy jednak sprecyzować skutki wygaśnięcia lex specialis w odniesieniu do przepisów, które upoważniają Komisję do nakładania kar. W takim przypadku stosowanie prawa materialnego obowiązującego w okresie, gdy miały miejsce okoliczności faktyczne, wydaje się zasadne, a stosowanie przepisów proceduralnych wydanych potem powinno być utrzymane.

351      Wydając komunikat z dnia 18 czerwca 2002 r., Komisja nie chciała ani w ogóle nie mogłaby wprowadzić przepisów przejściowych. Komisja ograniczyła się po prostu do wyjaśnienia ex ante, w celu zapewnienia przejrzystości, w jaki sposób nastąpi – na podstawie ogólnych zasad prawa – przejście między dwoma traktatami.

352      W tym kontekście zastosowanie rozporządzenia nr 17 po przeprowadzeniu postępowania jest zgodne z zasadą, w myśl której należy stosować przepisy proceduralne obowiązujące w chwili wydania danego przepisu. W tym samym kontekście nie uznano za konieczne wznowienia pierwszego przesłuchania, w którym przedstawiciele państw członkowskich nie wzięli udziału, ponieważ przepisy proceduralne EWWiS obowiązujące w tym czasie nie przewidywały takiego udziału. Ponadto, jak wskazano w pkt 26 komunikatu [z dnia 18 czerwca 2002 r.], należy uznać, że przepisy proceduralne, które wydano zgodnie z prawem na podstawie przepisów EWWiS, spełniały po wygaśnięciu traktatu EWWiS przesłanki przewidziane przez odpowiednie przepisy proceduralne wprowadzone na mocy traktatu WE. Należy też podkreślić, że pomiędzy przepisami dotyczącymi udziału państw członkowskich w przesłuchaniu [art. 11 rozporządzenia (WE) nr 2842/98 w sprawie przesłuchania stron w określonych procedurach na podstawie art. [81 WE] i [82 WE]] i przepisami dotyczącymi konsultacji z komitetem doradczym (art. 10 rozporządzenia nr 17) nie istnieje żaden związek formalny”.

21      Po zbadaniu w motywach 358–513 zaskarżonej decyzji możliwości stosowania art. 65 ust. 1 EWWiS do zachowań przedsiębiorstw i związku przedsiębiorstw wskazanych w tej decyzji, Komisja stwierdziła w motywie 514, że:

„Zgodnie z art. 65 ust. 2 EWWiS Komisja zezwala na porozumienia specjalizacyjne lub porozumienia w sprawie wspólnego kupna lub sprzedaży lub porozumienia, które są bardzo podobne pod względem charakteru, jak i ich skutków, jeżeli spełniają one określone przesłanki. Nie można udzielić zezwolenia na kartel ograniczający konkurencję, opisany w niniejszej decyzji, ponieważ kartel ten nie odpowiada rodzajom porozumień, na które zezwolenie może zostać udzielone. Chodzi tu bowiem o kartel dotyczący ustalania lub określania cen, ograniczania lub kontrolowania produkcji oraz podziału rynków. Co więcej, nie złożono żadnego wniosku o wydanie zezwolenia przewidzianego w tym artykule traktatu EWWiS”.

22      Co się tyczy stosowania art. 65 ust. 5 EWWiS, Komisja uznała w motywach 515–518 zaskarżonej decyzji, że:

„515      Zgodnie z art. 65 ust. 5 EWWiS Komisja może nakładać grzywny na przedsiębiorstwa, które zawarły nieważne z mocy prawa porozumienie, stosowały lub usiłowały stosować porozumienie lub decyzję związku przedsiębiorstw nieważne z mocy prawa lub które stosowały praktyki sprzeczne z postanowieniami ustępu 1. Komisja może nakładać grzywny nieprzekraczające podwójnej wysokości obrotu osiągniętego ze sprzedaży produktów będących przedmiotem porozumienia, decyzji lub uzgodnionej praktyki sprzecznych z postanowieniami art. 65 ust. 1 EWWiS; z zastrzeżeniem, że jeśli ich celem jest ograniczenie produkcji, postępu technicznego lub inwestycji, to określony w ten sposób górny pułap można zwiększyć do 10% rocznego obrotu danych przedsiębiorstw.

516      Kwestia udziału związku przedsiębiorstw w postępowaniu w sprawie naruszenia reguł konkurencji zawartych w traktacie EWWiS była już przedmiotem orzeczenia w sprawie »Eurofer«: »art. 65 ust. 1 EWWiS zakazuje ‘wszelkich porozumień między przedsiębiorstwami, wszelkich decyzji związków przedsiębiorstw i wszelkich praktyk uzgodnionych, które zmierzałyby bezpośrednio lub pośrednio do zapobieżenia, ograniczenia lub zakłócenia normalnej konkurencji wewnątrz wspólnego rynku’. Zgodnie z art. 65 ust. 4 EWWiS: ‘porozumienia lub decyzje zakazane na podstawie ustępu 1 niniejszego artykułu są nieważne z mocy prawa i nie można powoływać się na nie przed żadnym sądem w państwach członkowskich. Komisja posiada wyłączne prawo stwierdzenia zgodności wspomnianych porozumień lub decyzji z postanowieniami niniejszego artykułu, z zastrzeżeniem możliwości wniesienia skargi do Trybunału’. W świetle art. 65 ust. 5 EWWiS ‘Komisja może nakładać na przedsiębiorstwa, które zawarły nieważne z mocy prawa porozumienie, stosowały lub usiłowały stosować [...] porozumienie lub decyzję nieważne z mocy prawa [...] lub które stosowały praktyki sprzeczne z postanowieniami ustępu 1, grzywny oraz okresowe kary pieniężne [...]’. O ile z art. 65 ust. 5 EWWiS rzeczywiście wynika, że nie można nałożyć grzywny lub okresowej kary pieniężnej na związek przedsiębiorstw, o tyle treść art. 65 ust. 1 EWWiS nie pozwala uznać, że związek, który przyjął decyzję zmierzającą do zapobieżenia, ograniczenia lub zakłócenia normalnej konkurencji, nie jest objęty zakazem ustanowionym w tym przepisie. Wykładnię tę potwierdza zarówno przepis art. 65 ust. 4 EWWiS, który również odwołuje się do takich decyzji, jak i wyrok w sprawie Sorema przeciwko Wysokiej Władzy, w którym Trybunał uznał, że art. 65 ust. 1 EWWiS m[iał] też zastosowanie do związków, w zakresie w jakim ich własna działalność lub działalność przedsiębiorstw wchodzących w ich skład zmierza do wywołania skutków, do których odnosi się ten przepis (Rec. str. 317). Zdaniem Trybunału ustalenie to znajduje potwierdzenie również w art. 48 EWWiS, który pozwala związkom prowadzić wszelką działalność, która nie jest sprzeczna z postanowieniami tego traktatu. Wbrew twierdzeniom skarżącej, z ww. wyroku w sprawie Sorema przeciwko Wysokiej Władzy wynika też, że związek przedsiębiorstw w rozumieniu art. 65 ust. 1 EWWiS może być adresatem decyzji zezwalającej na porozumienie na podstawie art. 65 ust. 2 EWWiS (Rec. str. 317–322). Należy więc odrzucić argument skarżącej, zgodnie z którym związek przedsiębiorstw w rozumieniu art. 65 ust. 1 EWWiS nie może naruszyć zakazu przewidzianego w tym przepisie«.

517      Na tej podstawie należy dojść do wniosku, że nie można nałożyć grzywny na związek przedsiębiorstw, ale może być on w każdym razie adresatem decyzji, jeżeli jego udział w naruszeniu jest pewny [...].

518      W odniesieniu do przedsiębiorstw elementami, które należy uwzględnić przy obliczaniu grzywny, są w szczególności waga naruszenia, czas jego trwania, a także okoliczności obciążające i łagodzące”.

23      Artykuł 1 ust. 1 zaskarżonej decyzji stanowi, że:

„[Jedenaście przedsiębiorstw i związek przedsiębiorstw, wśród których znajdują się skarżące], utworzyły jeden, złożony i cechujący się ciągłością kartel na włoskim rynku prętów zbrojeniowych do betonu, prostych i w zwojach, którego celem lub skutkiem było ustalanie cen, i który doprowadził też do uzgodnionego ograniczania lub kontrolowania produkcji lub sprzedaży.

W związku z tym, że celem wspomnianego kartelu było ograniczenie lub zakłócenie normalnej konkurencji wewnątrz wspólnego rynku, kartel ten jest sprzeczny z art. 65 ust. 1 EWWiS”.

24      Zgodnie z art. 1 ust. 2 zaskarżonej decyzji skarżące w sprawach T‑27/03, T‑46/03, T‑58/03, T‑79/03, T‑80/03 i T‑97/03 wzięły udział w kartelu w okresie od dnia 6 grudnia 1989 r. do dnia 27 czerwca 2000 r., a skarżąca w sprawie T‑98/03 w okresie od dnia 6 grudnia 1989 r. do dnia 4 lipca 2000 r.

25      Z art. 2 zaskarżonej decyzji wynika, że na przedsiębiorstwa wymienione w art. 1 ust. 1 zaskarżonej decyzji, wśród których znajdują się skarżące, nałożono grzywny w łącznej wysokości 85,04 mln EUR.

 Postępowanie i żądania stron

26      Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu między dniem 31 stycznia a dniem 10 marca 2003 r. skarżące wniosły niniejsze skargi.

27      W odrębnych pismach złożonych w sekretariacie Sądu w dniu 8 i 15 maja 2003 r. skarżące w sprawach T‑79/03 i T‑46/03 złożyły wniosek o zawieszenie wykonania zaskarżonej decyzji.

28      Na mocy postanowień prezesa Sądu z dnia 5 sierpnia 2003 r. w sprawie T‑79/03 R IRO przeciwko Komisji, Rec. str. II‑3027, i z dnia 20 października 2003 r. w sprawie T‑46/03 R Leali przeciwko Komisji, Rec. str. II‑4473, wnioski o zastosowanie środków tymczasowych zostały oddalone, a kwestię kosztów pozostawiono do rozstrzygnięcia w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

29      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 16 czerwca 2004 r. Republika Włoska wniosła o dopuszczenie jej do każdej ze spraw w charakterze interwenienta po stronie skarżącej.

30      Na mocy postanowienia prezesa pierwszej izby Sądu z dnia 27 lipca 2004 r. Republika Włoska została dopuszczona do każdej ze spraw w charakterze interwenienta po stronie skarżącej. Stosownie do art. 116 § 6 regulaminu Sądu Republika Włoska przedstawiła w toku procedury ustnej swoje uwagi na podstawie sprawozdania na rozprawę.

31      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 18 października 2005 r. skarżąca w sprawie T‑46/03 złożyła nowy wniosek o zawieszenie wykonania zaskarżonej decyzji. Wniosek ten został oddalony na mocy postanowienia prezesa Sądu z dnia 24 stycznia 2006 r. w sprawie T‑46/03 R II Leali przeciwko Komisji, niepublikowanego w Zbiorze.

32      Na podstawie art. 14 § 1 regulaminu Sądu i na wniosek czwartej izby Sąd postanowił, po wysłuchaniu stron zgodnie z art. 51 § 1 rzeczonego regulaminu, przekazać rozpoznanie sprawy izbie w składzie powiększonym.

33      Postanowieniem z dnia 6 lipca 2006 r. prezes piątej izby Sądu zarządził, po wysłuchaniu stron, połączenie spraw T‑27/03, T‑46/03, T‑58/03, T‑79/03, T‑80/03, T‑97/03 i T‑98/03 do łącznego rozpoznania w procedurze ustnej oraz do wydania wyroku.

34      Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd postanowił w pierwszej kolejności wysłuchać stanowisk stron w przedmiocie zarzutu opartego na braku kompetencji Komisji do wydania zaskarżonej decyzji. W ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 64 regulaminu Sąd zadał Komisji pytanie na piśmie, a instytucja ta udzieliła odpowiedzi w wyznaczonym terminie.

35      Na rozprawie w dniu 19 września 2006 r. wysłuchano wystąpień stron oraz ich odpowiedzi na pytania Sądu.

 Żądania stron

36      W sprawie T‑27/03 skarżąca wnosi do Sądu o:

–        tytułem żądania głównego i co do istoty – stwierdzenie nieistnienia lub nieważności lub w każdym razie stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji ze względu na brak kompetencji, nadużycie oraz nadużycie władzy;

–        tytułem żądania ewentualnego i co do istoty – stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji, w szczególności w odniesieniu do kary, ze względu na błędną definicję rynku geograficznego, brak uzasadnienia, błędne zastosowanie prawa, bezzasadność – w szczególności w świetle dowodów – podniesionych zarzutów, naruszenie zasady bezstronności działań administracji oraz prawa do obrony;

–        tytułem dalszego żądania ewentualnego i co do istoty – uchylenie grzywny w związku z tym, iż jest ona nadmierna, i ze względu na niewystarczające dochodzenie i niedostateczne uzasadnienie lub w każdym razie obniżenie grzywny nałożonej na skarżącą, odliczając przede wszystkim podwyżkę grzywny o 225% mającą zapewnić odstraszający skutek, podwyżkę grzywny o 105% z tytułu czasu trwania, zmniejszając odpowiednio kwotę podstawową, ze względu na przedawnienie, mniejszą wagę naruszenia, marginalny charakter udziału skarżącej w kartelu i zarzuty, które nie zostały jej wyraźnie postawione;

–        w każdym razie obciążenie pozwanej kosztami postępowania.

37      W sprawie T‑46/03 skarżąca wnosi do Sądu o:

–        tytułem żądania głównego – stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;

–        tytułem żądania ewentualnego – obniżenie kwoty nałożonej grzywny ze względu na brak możliwości wysunięcia przeciwko skarżącej zarzutów postawionych Acciaierie e Ferriere Leali Luigi SpA oraz ze względu na błędne zastosowanie do całej sankcji podstawowej podwyżki grzywny z tytułu czasu trwania, jak też ze względu na niepewną i szczególną sytuację finansową, w jakiej skarżąca się znajduje;

–        zasądzenie od Komisji zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez skarżącą w toku niniejszej instancji.

38      W sprawie T‑58/03 skarżąca wnosi do Sądu o:

–        tytułem żądania głównego – stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;

–        tytułem żądania ewentualnego – obniżenie kwoty nałożonej grzywny ze względu na brak możliwości przypisania skarżącej zachowań po postawieniu jej w stan likwidacji, to jest w okresie od dnia 25 listopada 1998 r. do dnia 4 grudnia 1998 r., oraz ze względu na błędne zastosowanie do całej sankcji podstawowej podwyżki grzywny z tytułu czasu trwania, jak też ze względu na szczególną sytuację finansową, w jakiej skarżąca się znajduje;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania poniesionymi przez skarżącą.

39      W sprawie T‑79/03 skarżąca wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji ze względu na brak upoważnienia i oczywisty brak kompetencji Komisji, jako że wspomniana decyzja została wydana na podstawie wyraźnego odesłania do nieistniejącej podstawy prawnej i wobec braku jakiegokolwiek przepisu, który po wygaśnięciu traktatu EWWiS dawałby Komisji upoważnienie do wydania decyzji na podstawie art. 65 EWWiS;

–        stwierdzenie nieważności decyzji ze względu na przekroczenie uprawnień, błędne, sprzeczne i nieścisłe zastosowanie prawa, jako że Komisja posłużyła się, w celu zastosowania art. 65 EWWiS, przepisami proceduralnymi przewidzianymi w rozporządzeniu nr 17, podczas gdy przepisy te są zastrzeżone wyraźnie i wyłącznie dla celów stosowania art. 81 WE i art. 82 WE, jak również ze względu na naruszenie przepisów wspomnianego rozporządzenia dotyczących roli i granic pisma w sprawie przedstawienia zarzutów oraz udziału władz krajowych, co oznacza, że całe postępowanie Komisji jest niekompletne, niespójne i niezgodne z prawem;

–        stwierdzenie nieważności decyzji ze względu na nadużycie władzy wynikające z nieprzeprowadzenia dochodzenia, jak i z niedostatecznego uzasadnienia, skutkiem czego jest błędna definicja rynku właściwego, a także sprzeczne i nielogiczne przesłanki i znamiona rzekomego kartelu;

–        tytułem żądania ewentualnego – stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji ze względu na naruszenie prawa wynikające z nieprzeprowadzenia dochodzenia w odniesieniu do tej części wspomnianej decyzji, w której skarżąca została uznana za odpowiedzialną za kartel sprzeczny z regułami konkurencji w okresie od 1989 r. do 1996 r., podczas gdy brak jest jakichkolwiek dowodów wskazujących na udział skarżącej w rzekomo bezprawnych działaniach; i w związku z tym stosowne obniżenie grzywny nałożonej na skarżącą;

–        tytułem żądania ewentualnego – uchylenie lub obniżenie grzywny nałożonej na skarżącą w zaskarżonej decyzji ze względu na naruszenie zasad równego traktowania, ochrony uzasadnionych oczekiwań, proporcjonalności i adekwatności przy określaniu kary;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

40      W sprawie T‑80/03 skarżąca wnosi do Sądu o:

–        tytułem żądania głównego – stwierdzenie nieistnienia lub nieważności i w każdym razie stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji, na mocy której skarżąca została skazana na zapłatę, solidarnie z SP SpA, dawną Siderpotenza SpA, grzywny w wysokości 16,14 mln EUR na tej podstawie, że skarżąca utworzyła wspólnie z innymi przedsiębiorstwami jeden, złożony i cechujący się ciągłością kartel na włoskim rynku prętów zbrojeniowych do betonu, prostych i w zwojach, którego celem lub skutkiem było ustalanie cen, w zależności od czego miało też dojść do ograniczenia lub kontrolowania produkcji lub sprzedaży, jako że traktat EWWiS utracił moc obowiązującą jeszcze przed wydaniem zaskarżonej decyzji;

–        tytułem żądania ewentualnego – stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji, w szczególności w odniesieniu do kary, ze względu na brak kompetencji, nadużycie władzy i oczywiste przekroczenie uprawnień przez Komisję, a także ze względu na błędne zastosowanie art. 65 EWWiS oraz brak lub sprzeczne uzasadnienie w stosunku do skarżącej;

–        tytułem dalszego żądania ewentualnego – obniżenie grzywny, którą Komisja nałożyła na skarżącą, uwzględniając jej obrót, z uwagi na błędne zastosowanie art. 65 ust. 5 EWWiS;

–        w każdym razie obciążenie Komisji kosztami postępowania.

41      W sprawach T‑97/03 i T‑98/03 skarżące wnoszą do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności art. 1 zaskarżonej decyzji, w zakresie w jakim wspomniany przepis dotyczy skarżących;

–        tytułem żądania ewentualnego – stwierdzenie nieważności art. 1 zaskarżonej decyzji, w zakresie w jakim wspomniany przepis przypisuje skarżącym udział w naruszeniu przed dniem 13 lutego 1996 r.;

–        stwierdzenie nieważności art. 2 zaskarżonej decyzji, w zakresie w jakim wspomniany przepis dotyczy skarżących;

–        tytułem żądania ewentualnego – zmianę art. 2 zaskarżonej decyzji, poprzez uchylenie lub znaczne obniżenie nałożonej grzywny;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

42      W każdej ze spraw Komisja wnosi do Trybunału o:

–        oddalenie skargi;

–        obciążenie skarżącej kosztami postępowania.

 Co do prawa

43      Na poparcie swoich żądań wszystkie skarżące podnoszą zarzut oparty na braku kompetencji Komisji do stwierdzenia naruszenia art. 65 EWWiS w chwili wydania zaskarżonej decyzji.

44      Poszczególne argumenty podniesione w ramach tego zarzutu można podzielić na cztery części. Pierwsza część zarzutu, która jest przywoływana w każdej ze spraw, opiera się na braku kompetencji Komisji do stosowania reguł konkurencji zawartych w traktacie EWWiS po jego wygaśnięciu. Druga część zarzutu, podnoszona w sprawach T‑27/03, T‑46/03 i T‑58/03, oparta jest na niezgodności z prawem komunikatu z dnia 18 czerwca 2002 r., jako że wspomniany komunikat przedłużał okres stosowania art. 65 EWWiS po wygaśnięciu traktatu EWWiS. Trzecia część zarzutu, która jest przywoływana w sprawach T‑27/03, T‑79/03, T‑97/03 i T‑98/03, dotyczy niezgodnej z prawem kontynuacji postępowania na podstawie rozporządzenia nr 17 po wygaśnięciu traktatu EWWiS. Czwarta część zarzutu, podnoszona w sprawach T‑46/03, T‑58/03, T‑97/03 i T‑98/03, dotyczy naruszenia zasady lex mitior. W pierwszej kolejności należy zbadać pierwszą część niniejszego zarzutu.

 Argumenty stron

45      W każdej ze spraw skarżąca przypomina, że działania Wspólnoty powinny opierać się na konkretnej podstawie prawnej. Skarżące zauważają, że zaskarżona decyzja odwołuje się wyłącznie do przepisów traktatu EWWiS, a w szczególności do jego art. 65. W związku z tym, że w chwili wydania zaskarżonej decyzji, to jest w dniu 17 grudnia 2002 r., traktat EWWiS nie był już częścią wspólnotowego porządku prawnego, traktat ten nie mógł być już podstawą prawną wspomnianej decyzji.

46      Skarżące wyjaśniają, że zgodnie z art. 97 EWWiS w dniu 23 lipca 2002 r. porządek prawny wprowadzony na mocy traktatu EWWiS przestał automatycznie i w całości istnieć. W związku z tym, że przepisy przyznające Komisji kompetencje przestały obowiązywać, Komisja nie miała w chwili wydania zaskarżonej decyzji jakiejkolwiek kompetencji do stosowania art. 65 EWWiS. Niniejsza sprawa nie dotyczy więc kwestii następstwa przepisów prawnych w czasie w ramach jednego i tego samego porządku prawnego, ale problemu związanego z wygaśnięciem traktatu i z tym, że oparty na traktacie porządek prawny przestał istnieć.

47      Zdaniem skarżących wyłącznie państwa sygnatariusze traktatu EWWiS mogły podjąć suwerenną decyzję co do tego, czy i na jakich zasadach Wspólnota Europejska mogła wstąpić w prawa, obowiązki i prerogatywy Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS). Skarżące w sprawach T‑27/03, T‑79/03, T‑80/03, T‑97/03 i T‑98/03 odwołują się w tym celu do prawa międzynarodowego, a w szczególności do art. 54 i 70 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z dnia 23 maja 1969 r. [Recueil des traités des Nations unies (zbiór traktatów Narodów Zjednoczonych) tom 788, str. 354]. Zasady prawa międzynarodowego stanowią w rzeczywistości cenne źródło inspiracji dla wykładni przepisów prawa wspólnotowego (zob. wyrok Trybunału z dnia 24 listopada 1992 r. w sprawie C‑286/90 Poulsen i Diva Navigation, Rec. str. I‑6019, pkt 9; wyrok Sądu z dnia 22 stycznia 1997 r. w sprawie T‑115/94 Opel Austria przeciwko Radzie, Rec. str. II‑39, pkt 89–95).

48      W tym kontekście skarżące w sprawach T‑46/03, T‑58/03, T‑79/03 i T‑80/03 wskazują, po pierwsze, że Komisja stwierdziła w komunikacie COM (2000) 588 wersja ostateczna z dnia 27 września 2000 r., zatytułowanym „Przyszłość zorganizowanego dialogu po wygaśnięciu traktatu EWWiS”, że „punktem wyjścia wszelkich rozważań [dotyczących wygaśnięcia traktatu EWWiS] powinna być wola państw członkowskich, by nie przedłużać istnienia systemu i organów EWWiS poza termin określony w traktacie”.

49      Po drugie, wszystkie skarżące wspominają o tym czy innym protokole, decyzji lub rozporządzeniu specjalnie wydanych przez państwa członkowskie lub Radę w celu uregulowania skutków wygaśnięcia traktatu EWWiS. Chodzi tu o następujące akty:

–        protokół w sprawie skutków finansowych wygaśnięcia traktatu EWWiS oraz w sprawie Funduszu Badawczego Węgla i Stali, załączony do traktatu nicejskiego, przywołany przez skarżącą w sprawie T‑79/03;

–        decyzja 2002/234/EWWiS przedstawicieli rządów państw członkowskich, zebranych w Radzie, z dnia 27 lutego 2002 r. w sprawie skutków finansowych wygaśnięcia traktatu EWWiS oraz w sprawie Funduszu Badawczego Węgla i Stali (Dz.U. L 79, str. 42), przywołana przez wszystkie skarżące;

–        decyzja 2002/595/WE przedstawicieli rządów państw członkowskich, zebranych w Radzie, z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie skutków wygaśnięcia traktatu EWWiS w odniesieniu do umów międzynarodowych zawartych przez EWWiS (Dz.U. L 194, str. 35), przywołana przez skarżące w sprawach T‑27/03, T‑46/03, T‑58/03, T‑79/03 i T‑80/03;

–        rozporządzenie Rady (WE) nr 963/2002 z dnia 3 czerwca 2002 r. ustanawiające przepisy przejściowe dotyczące środków antydumpingowych i antysubsydyjnych przyjętych na podstawie decyzji Komisji nr 2277/96/EWWiS i nr 1889/98/EWWiS oraz toczących się dochodzeń antydumpingowych i antysubsydyjnych, skarg i wniosków opartych na tych decyzjach (Dz.U. L 149, str. 3), przywołane przez skarżące w sprawach T‑27/03, T‑79/03 i T‑80/03;

–        rozporządzenie Rady (WE) nr 1407/2002 z dnia 23 lipca 2002 r. w sprawie pomocy państwa dla przemysłu węglowego (Dz.U. L 205, str. 1), przywołane przez skarżące w sprawach T‑80/03, T‑97/03 i T‑98/03;

–        rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1840/2002 z dnia 30 września 2002 r. w sprawie utrzymania systemu statystycznego EWWiS po wygaśnięciu traktatu EWWiS (Dz.U. L 279, str. 1), przywołane przez skarżącą w sprawie T‑79/03;

–        rozporządzenie Rady (WE) nr 405/2003 z dnia 27 lutego 2003 r. dotyczące wspólnotowego monitorowania przywozu węgla kamiennego pochodzącego z państw trzecich (Dz.U. L 62, str. 1), przywołane przez skarżącą w sprawie T‑79/03.

50      Tymczasem w ich opinii państwa członkowskie nie wydały żadnego przepisu przedłużającego obowiązywanie reguł konkurencji wprowadzonych na mocy traktatu EWWiS lub przewidującego system przejściowy w odniesieniu do tych reguł. Ze względu na fakt, iż państwa sygnatariusze traktatu EWWiS nie podjęły żadnej decyzji w sprawie stosowania art. 65 EWWiS po wygaśnięciu wspomnianego traktatu, Komisja nie była już kompetentna do stosowania tego przepisu. Innymi słowy, Komisja, wydając zaskarżoną decyzję, przedłużyła moc obowiązującą art. 65 EWWiS, który już nie obowiązywał, pomimo braku jakiegokolwiek aktu prawnego, który upoważniałby wyraźnie Komisję do takiego działania.

51      Skarżące w sprawach T‑46/03, T‑58/03, T‑79/03, T‑80/03, T‑97/03 i T‑98/03 podkreślają, że traktaty EWWiS, WE i EWEA – pomimo ich wspólnej inspiracji oraz wymogu, by ich wykładnia odpowiadała kryteriom logicznej spójności – są odrębnymi i niezależnymi traktatami, które przyznają instytucjom wspólnotowym odrębne i wyraźnie określone kompetencje. Każdy z traktatów, rozpatrywany indywidualnie, stanowi zupełny i autonomiczny system norm znajdujących swe spełnienie, realizację oraz całkowite i zupełne wykonanie w ramach, które są dla nich właściwe. Artykuł 3 UE i art. 305 WE świadczą o autonomicznym charakterze poszczególnych traktatów.

52      Co się tyczy argumentu Komisji opartego na traktacie z dnia 8 kwietnia 1965 r. ustanawiającym jedną Radę i jedną Komisję Wspólnot Europejskich (zwanym dalej „traktatem o fuzji”), który w tym czasie został uchylony na mocy art. 9 traktatu amsterdamskiego, skarżące w sprawach T‑46/03, T‑58/03, T‑79/03, T‑80/03, T‑97/03 i T‑98/03 podkreślają, że pomimo połączenia instytucji, poszczególne Wspólnoty pozostały odrębne i odmienne. Komisja nadal wykonywała odrębne kompetencje i działała na podstawie odrębnych upoważnień, w zależności od tego, czy działała w ramach tej czy innej Wspólnoty (zob. wyrok Trybunału z dnia 9 sierpnia 1994 r. w sprawie C‑327/91 Francja przeciwko Komisji, Rec. str. I‑3641). Sprzeczne z tym jest twierdzenie, że obszar konkurencji przeszedł automatycznie – na podstawie rzekomej jedności wspólnotowego porządku prawnego – z systemu traktatu EWWiS do systemu traktatu WE, podczas gdy w odniesieniu do różnych innych dziedzin niezbędna była szczególna decyzja państw członkowskich.

53      Skarżące w sprawach T‑46/03 i T‑58/03 kwestionują też fakt uznania traktatu EWWiS za lex specialis (motyw 348 zaskarżonej decyzji) w stosunku do traktatu WE, ponieważ traktat EWWiS został podpisany przed traktatem WE. Orzecznictwo, do którego odwołuje się Komisja w swojej odpowiedzi na skargę, w ogóle nie dotyczy przypadku wygaśnięcia traktatu EWWiS i potwierdza jedynie fakt, iż traktat EWWiS miał na celu regulować wyłącznie rynek hutnictwa żelaza i stali, podczas gdy traktat WE regulował wszystkie pozostałe sektory. W każdym razie gdyby traktat EWWiS miał stanowić lex specialis w stosunku do traktatu WE, to wygaśnięcie traktatu EWWiS miałoby ten skutek, że Komisja musiałaby zastosować w zaskarżonej decyzji art. 81 WE.

54      Co się tyczy art. 305 WE, który – zdaniem Komisji – potwierdza charakter traktatu EWWiS jako lex specialis, skarżące w sprawach T‑97/03 i T‑98/03 twierdzą, że chodzi tu o w pełni zgodne postanowienie charakterystyczne dla prawa zwyczajowego i przewidziane w art. 30 ust. 2 konwencji wiedeńskiej. Artykuł 305 WE ma więc na celu uniknięcie, aby traktat późniejszy – traktat WE – miał pierwszeństwo przed traktatem wcześniejszym – traktatem EWWiS – w sektorach objętych traktatem EWWiS. Jednakże przepis ten nie upoważnia Komisji do stosowania traktatu EWWiS po jego wygaśnięciu.

55      Komisja twierdzi, że traktat WE i traktat EWWiS są częścią jednego i tego samego porządku prawnego, to znaczy wspólnotowego porządku prawnego (zob. opinia Trybunału 1/91 z dnia 14 grudnia 1991 r., Rec. str. I‑6079, pkt 21). Komisja wyjaśnia, że ze względu na jednolity charakter tego porządku prawnego sąd wspólnotowy dokonał wykładni przepisów traktatów EWWiS i EWEA w nawiązaniu do przepisów traktatu WE na podstawie wspólnych zasad, z którymi wszystkie traktaty wspólnotowe są zgodne (zob. wyrok Trybunał z dnia 22 lutego 1990 r. w sprawie C‑221/88 Busseni, Rec. str. I‑495, pkt 16 i 21). Tak więc art. 65 EWWiS był przedmiotem spójnej wykładni z art. 81 WE (zob. wyrok Trybunału z dnia 18 maja 1962 r. w sprawie 13/60 Geitling Ruhrkohlen-Verkaufsgesellschaft i. in. przeciwko Wysokiej Władzy, Rec. str. 165; wyrok Sądu z dnia 11 marca 1999 r. w sprawie T‑141/94 Thyssen Stahl przeciwko Komisji, Rec. str. II‑347, pkt 262, 266 i 277).

56      Zdaniem Komisji jednolity charakter wspólnotowego porządku prawnego znajduje ponadto potwierdzenie w jedności, która dominuje na poziomie instytucjonalnym. Komisja odwołuje się w tym celu do traktatu o fuzji, jak również do art. 1 akapit 3 UE, art. 3 ust. 1 UE oraz art. 48 UE i 49 UE.

57      Komisja zauważa, że traktat EWWiS stanowił wewnątrz wspólnotowego porządku prawnego lex specialis będącą odstępstwem od lex generalis, czyli traktatu WE. Komisja odwołuje się w tym celu do art. 305 ust. 1 WE, jak również do orzecznictwa (zob. wyrok Trybunału z dnia 24 października 1985 r. w sprawie 239/84 Gerlach, Rec. str. 3507, pkt 9–11; opinia Trybunału 1/94 z dnia 15 listopada 1994 r., Rec. str. I‑5267, pkt 25–27; opinia rzecznika generalnego W. Van Gervena do wyroku Trybunału z dnia 13 kwietnia 1994 r. w sprawie C‑128/92 Banks, Rec. str. I‑1209, I‑1212, pkt 8; wyroki Sądu z dnia 5 czerwca 2001 r. w sprawie T‑6/99 ESF Elbe-Stahlwerke Feralpi przeciwko Komisji, Rec. str. II‑1523, pkt 102, i z dnia 8 lipca 2003 r. w sprawie T‑374/00 Verband der freien Rohrwerke i in. przeciwko Komisji, Rec. str. II‑2275, pkt 68). Komisja twierdzi, że po wygaśnięciu lex specialis w dniu 23 lipca 2002 r., lex generalis, to jest traktat WE, odnalazła w pełni swoją vis expansiva, którą art. 305 WE ograniczał przez cały okres obowiązywania traktatu EWWiS, wskutek czego sektory, które wcześniej podlegały traktatowi EWWiS, zostały objęte, z chwilą wygaśnięcia traktatu EWWiS, odpowiednimi przepisami traktatu WE. Komisja odwołuje się w tym względzie do motywu 348 zaskarżonej decyzji.

58      W opinii Komisji odesłanie do prawa międzynarodowego, a w szczególności do art. 54 i 70 konwencji wiedeńskiej, nie uwzględnia charakteru sui generis wspólnotowego porządku prawnego (zob. wyroki Trybunału z dnia 15 lipca 1964 r. w sprawie 6/64 Costa, Rec. str. 1141, i z dnia 13 listopada 1964 r. w sprawach połączonych 90/63 i 91/63 Komisja przeciwko Luksemburgowi i Belgii, Rec. str. 1217). Ze względu na jedność wspólnotowego porządku prawnego i relację między lex specialis a lex generalis istniejącą między traktatami EWWiS i WE skutki wygaśnięcia traktatu EWWiS nie są regulowane przez zasady prawa międzynarodowego, ale powinny być oceniane w świetle przepisów istniejących wewnątrz wspólnotowego porządku prawnego.

59      Komisja twierdzi, że orzecznictwo przywołane przez skarżące na poparcie ich argumentacji, zgodnie z którą prawo międzynarodowe może być też stosowane w ramach prawa wspólnotowego, nie ma tu znaczenia, jako że dotyczy ono stosunków miedzy Wspólnotą a państwami trzecimi, a nie stosunków, które powstały wewnątrz wspólnotowego porządku prawnego.

60      Komisja podnosi, że z chwilą wygaśnięcia traktatu EWWiS przejście z systemu objętego traktatem EWWiS na system objęty traktatem WE w zakresie konkurencji nastąpiło automatycznie w oparciu o zasadę następstwa przepisów w czasie wewnątrz tego samego porządku prawnego. Komisja przypomina w tym względzie, że co do zasady przepisy proceduralne mają zastosowanie do wszystkich postępowań zawisłych w momencie ich wejścia w życie w odróżnieniu od przepisów materialnych, które są zazwyczaj interpretowane w ten sposób, że nie obowiązują w stosunku do stanów faktycznych powstałych przed ich wejściem w życie [zob. wyroki Trybunału z dnia 12 listopada 1981 r. w sprawach połączonych od 212/80 do 217/80 Salumi i in., Rec. str. 2735, pkt 9; z dnia 6 lipca 1993 r. w sprawach połączonych C‑121/91 i C‑122/91CT Control (Rotterdam) i JCT Benelux przeciwko Komisji, Rec. str. I‑3873, pkt 22, i z dnia 7 września 1999 r. w sprawie C‑61/98 De Haan, Rec. str. I‑5003, pkt 13].

61      Komisja utrzymuje, że zgodnie z tymi zasadami Komisja zastosowała po wygaśnięciu traktatu EWWiS przepisy proceduralne rozporządzenia nr 17. Co się tyczy przepisów materialnych, zaskarżona decyzja dotyczy kartelu trwającego do 2000 r. Jedynym przepisem naruszonym przez adresatów zaskarżonej decyzji jest zatem art. 65 ust. 1 EWWiS. Innymi słowy, art. 81 WE nie został wymieniony w zaskarżonej decyzji ze względu na fakt, iż art. 65 EWWiS stanowił przepis materialny obowiązujący w okresie, gdy dopuszczono się antykonkurencyjnych zachowań. Komisja twierdzi też, że fakt, iż postępowanie administracyjne zmierzające do zastosowania art. 65 EWWiS do okoliczności faktycznych mających miejsce podczas obowiązywania traktatu EWWiS wymagało terminów wykraczających poza okres obowiązywania traktatu EWWiS, nie może skutkować pozbawieniem art. 65 EWWiS pełnej skuteczności jeszcze przed dniem wygaśnięcia wspomnianego traktatu oraz pozbawieniem skuteczności obowiązku niezakłócania dynamiki konkurencyjnej, który wspomniany artykuł nakładał bezpośrednio na każdy podmiot gospodarczy.

62      Uważa ona, że zastosowanie art. 65 EWWiS do naruszeń, których dopuszczono się przed wygaśnięciem traktatu EWWiS, jest więc logiczną i spójną konsekwencją zasad dotyczących następstwa przepisów w czasie wewnątrz tego samego porządku prawnego. Komisja kładzie nacisk na fakt, iż mogła ona wydać zaskarżoną decyzję zgodnie z prawem, ponieważ po wygaśnięciu traktatu EWWiS była ona – w świetle traktatu WE – organem kompetentnym do stosowania reguł konkurencji. Komisja podkreśla też, że ograniczyła się do zastosowania przepisów traktatu EWWiS, które mają swój oczywisty odpowiednik w traktacie WE. Ponadto sam Trybunał nadal stosował art. 65 EWWiS, po jego wygaśnięciu, do okoliczności faktycznych, które zaistniały w okresie, gdy art. 65 EWWiS jeszcze obowiązywał (zob. tytułem przykładu wyroki Trybunału z dnia 2 października 2003 r. w sprawach połączonych C‑172/01 P, C‑175/01 P, C‑176/01 P i C‑180/01 P International Power i. in. przeciwko NALOO, Rec. str. I‑11421, pkt 168, i z dnia 2 października 2003 r. w sprawie C‑179/99 P Eurofer przeciwko Komisji, Rec. str. I‑10725, pkt 22–26).

63      Komisja podkreśla, że komunikat w sprawie przyszłości zorganizowanego dialogu po wygaśnięciu traktatu EWWiS dotyczy zachowań oraz sytuacji mogących zaistnieć po wygaśnięciu traktatu EWWiS. Natomiast w zaskarżonej decyzji ograniczono się do wykazania istnienia naruszenia oraz nałożenia kary z tytułu zachowań, które zostały podjęte w okresie, gdy traktat EWWiS w pełni obowiązywał.

64      Co się tyczy różnych aktów przywołanych w pkt 49 powyżej na poparcie argumentacji skarżących, zgodnie z którą wobec braku szczególnej decyzji państw członkowskich lub Rady Komisja nie była już kompetentna, by stosować art. 65 EWWiS po wygaśnięciu wspomnianego traktatu, Komisja twierdzi, że wydanie decyzji 2002/234 związane jest z faktem, iż przeniesienie majątku z EWWiS do Wspólnoty Europejskiej nie mogło odbyć się automatycznie, jako że traktat WE nie zawiera żadnego przepisu pozwalającego Wspólnocie Europejskiej wstąpić automatycznie w prawa i obowiązki majątkowe EWWiS. Ze względu na brak szczególnej decyzji środki EWWiS zostałyby zwrócone państwom członkowskim z dniem wygaśnięcia traktatu EWWiS [zob. motyw 1 decyzji 2002/234 oraz komunikat Komisji COM (2000) 518 wersja ostateczna z dnia 6 września 2000 r.]. Wydanie aktu ad hoc przez państwa członkowskie, który został następnie skonkretyzowany w protokole C do traktatu nicejskiego, było więc konieczne, by dokonać przeniesienia środków z EWWiS do Wspólnoty Europejskiej. Natomiast ochrona konkurencji w sektorach górniczym i stalowym objętych traktatem EWWiS przeszła automatycznie, z chwilą wygaśnięcia traktatu EWWiS, do systemu Wspólnoty Europejskiej wskutek ustania ograniczenia vis expansiva lex generalis, przewidzianego w art. 305 WE.

65      Co się tyczy decyzji 2002/595, Komisja wyjaśnia, że konieczność uregulowania skutków wygaśnięcia traktatu EWWiS dla umów międzynarodowych w drodze szczególnej decyzji państw członkowskich narodziła się, po pierwsze, z woli politycznej utrzymania „szczególnego” systemu przewidzianego we wspomnianych umowach w odniesieniu do produktów objętych EWWiS nawet po wygaśnięciu traktatu EWWiS, a po drugie, z tego, że Wspólnota Europejska nie mogła ogłosić się automatycznie następcą EWWiS w stosunkach z państwami trzecimi na podstawie przepisów traktatu WE, jako że państwa te nie mogły być związane przez „wewnętrzny” przepis porządku wspólnotowego, taki jak art. 305 WE. Decyzja 2002/595 przeniosła więc w wyraźny sposób na Wspólnotę Europejską prawa i obowiązki EWWiS w stosunkach z państwami trzecimi. Artykuł 1 decyzji 2002/596/WE Rady z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie skutków wygaśnięcia traktatu EWWiS w odniesieniu do umów międzynarodowych zawartych przez EWWiS (Dz.U. L 194, str. 36) ugruntował to przeniesienie. Komisja dodaje, że zgodnie z art. 2 decyzji 2002/596/WE była ona zobowiązana do poinformowania państw trzecich o wspomnianym przeniesieniu oraz do wynegocjowania, w razie konieczności, zmian do umów.

66      Co się tyczy argumentu skarżących opartego na rozporządzeniu nr 963/2002, Komisja podnosi, że wydanie tego rozporządzenia stało się konieczne ze względu na fakt, iż zarządzanie polityką handlową Wspólnoty Europejskiej charakteryzuje się procesem decyzyjnym, który różni się od procesu decyzyjnego przewidzianego w traktacie EWWiS. W pierwszym przypadku kompetencja przysługuje Radzie, a w drugim przypadku Komisji. Tak więc zgodnie z art. 74 EWWiS i art. 14 decyzji nr 2277/96/EWWiS Komisji z dnia 28 listopada 1996 r. w sprawie ochrony przed dumpingowym przywozem z krajów niebędących członkami EWWiS (Dz.U. L 308, str. 11) tymczasowe i ostateczne cła antydumpingowe nakładane są przez Komisję. Ponadto wydanie rozporządzenia nr 963/2002 było podyktowane obowiązkami Wspólnoty przy stosowaniu art. VI Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT). Zainteresowane strony w państwach trzecich chciały wiedzieć, czy maksymalny termin 18 miesięcy na przeprowadzenie postępowania antydumpingowego nie został przerwany w chwili wygaśnięcia traktatu EWWiS. Rada wydała rozporządzenie nr 963/2002, uznawszy, że państwa trzecie nie mogły być w pełni znać ani zakresu art. 305 WE, ani skutków zastosowania zasady następstwa przepisów w czasie, w szczególności ze względu na różnice instytucjonalne, jakie istnieją między dwoma traktatami. Natomiast występująca w traktatach EWWiS i WE identyczność organu kompetentnego do wydania środków niezbędnych do ochrony konkurencji, mianowicie Komisji, pozwoliła na dokonanie przejścia między dwoma traktatami na podstawie ogólnych zasad prawa. Wreszcie wydanie rozporządzenia nr 963/2002 wiązało się z faktem, iż ‑ inaczej niż decyzje stwierdzające naruszenia reguł konkurencji ‑ środki antydumpingowe przewidziane w traktacie EWWiS ustanawiały na przyszłość system dotyczący produktów, które były przedmiotem dumpingu i niosły ze sobą skutki, które mogły wystąpić nawet po wygaśnięciu traktatu EWWiS.

67      Zdaniem Komisji podobnie rozporządzenie nr 1840/2002 w sprawie utrzymania systemu statystycznego EWWiS po wygaśnięciu traktatu EWWiS oraz rozporządzenie nr 405/2003 dotyczące wspólnotowego monitorowania przywozu węgla kamiennego pochodzącego z państw trzecich dotyczą zachowań oraz sytuacji, które zaistniały po wygaśnięciu traktatu EWWiS. Natomiast w zaskarżonej decyzji ograniczono się do wykazania istnienia naruszenia oraz nałożenia kary za okres, w którym traktat EWWiS w pełni obowiązywał.

68      W odniesieniu do rozporządzenia nr 1407/2002 Komisja wyjaśnia, że wprowadza ono system pomocy dla sektorów objętych EWWiS jedynie w ramach traktatu WE. Rozporządzenie to zawiera przepisy materialne oraz proceduralne pozwalające na ocenę środków pomocy po wygaśnięciu traktatu EWWiS. System przejściowy art. 14 ust. 2, mający zastosowanie do dnia 31 grudnia 2002 r., został przewidziany w celu uniknięcia stosowania kolejno w ciągu tego samego roku dwóch systemów pomocy – sytemu ustanowionego na mocy decyzji nr 3632/93/EWWiS Komisji z dnia 28 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego systemu środków pomocy państw członkowskich na rzecz przemysłu węgla kamiennego (Dz.U. L 329, str. 12) do dnia 23 lipca 2002 r. oraz systemu ustanowionego na mocy rozporządzenia nr 1407/2002 po dniu 23 lipca 2002 r. – jako że taka sytuacja mogłaby spowodować trudności dla przedsiębiorstw.

69      Komisja twierdzi wreszcie, że zawsze była kompetentna, by stwierdzić naruszenia art. 65 EWWiS, tak długo jak nie uległy one przedawnieniu.

 Ocena Sądu

 Uwagi wstępne

70      Należy przypomnieć przede wszystkim, że traktaty wspólnotowe ustanowiły nowy porządek prawny, na rzecz którego państwa ograniczają w coraz szerszym zakresie swoje prawa suwerenne i którego podmiotami są nie tylko państwa członkowskie, ale i pochodzące z nich jednostki (zob. ww. w pkt 55 opinia Trybunału 1/91, pkt 21).

71      Wewnątrz tego wspólnotowego porządku prawnego instytucje posiadają wyłącznie wyraźnie przyznane kompetencje (opinia Trybunału 2/00 z dnia 6 grudnia 2001 r., Rec. str. I‑9713, pkt 5; wyrok Trybunału z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie C‑93/00 Parlament przeciwko Radzie, Rec. str. I‑10119, pkt 39). Z tego powodu w preambule aktów wspólnotowych musi być wskazana podstawą prawna, która upoważnia zainteresowaną instytucję do podjęcia działania w danej dziedzinie. Wybór właściwej podstawy prawnej ma bowiem znaczenie rangi konstytucyjnej (ww. opinia Trybunału 2/00, pkt 5).

72      W niniejszej sprawie w zaskarżonej decyzji, która została wydana po wygaśnięciu traktatu EWWiS, stwierdzono naruszenie art. 65 ust. 1 EWWiS i nałożono grzywnę na przedsiębiorstwa, które miały naruszyć ten przepis. W świetle argumentów podniesionych w ramach niniejszego zarzutu należy przede wszystkim określić podstawę prawną, na której oparta jest zaskarżona decyzja. Następnie należy zbadać, czy użyta podstawa prawna przyznawała Komisji kompetencję do stwierdzenia i ukarania naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS w chwili wydania zaskarżonej decyzji.

 W przedmiocie podstawy prawnej, na której oparta jest zaskarżona decyzja

73      Należy stwierdzić, że preambuła zaskarżonej decyzji odsyła wyłącznie do przepisów traktatu EWWiS, mianowicie do art. 65 EWWiS, 47 EWWiS i 36 EWWiS.

74      Należy przypomnieć, po pierwsze, że art. 47 EWWiS upoważnia Komisję do zbierania informacji niezbędnych do wypełniania jej zadań oraz do przeprowadzania kontroli, a po drugie, że art 36 EWWiS zobowiązuje Komisję do wysłuchania zainteresowanych stron przed nałożeniem kar pieniężnych lub wymierzeniem okresowych kar pieniężnych. Odesłania do tych przepisów w preambule zaskarżonej decyzji dotyczą więc dokumentów procesowych sporządzonych przed wydaniem zaskarżonej decyzji.

75      Co się tyczy art. 65 EWWiS, należy zauważyć, że artykuł ten nie tylko zawiera przepis materialny skierowany do przedsiębiorstw oraz związków przedsiębiorstw zakazujący pewnych zachowań sprzecznych z regułami konkurencji (ust. 1), ale również że stanowi on podstawę prawną dla działań Komisji. Artykuł 65 ust. 4 EWWiS upoważnia bowiem Komisję do stwierdzenia naruszeń art. 65 ust. 1 EWWiS. Ponadto art. 65 ust. 5 EWWiS pozwala Komisji nakładać grzywny na przedsiębiorstwa, które naruszyły art. 65 ust. 1 EWWiS.

76      W świetle przepisów wskazanych w preambule należy uznać, że w zaskarżonej decyzji naruszenie art. 65 ust. 1 EWWiS zostało stwierdzone na podstawie art. 65 ust. 4 EWWiS, a grzywna została nałożona na przedsiębiorstwa, które rzekomo naruszyły ten przepis, na podstawie art. 65 ust. 5 EWWiS. Komisja przyznała zresztą podczas rozprawy, że odesłanie do art. 65 EWWiS w preambule zaskarżonej decyzji odnosiło się do ustępów 4 i 5 tego artykułu.

77      Jednakże Komisja twierdziła w toku rozprawy, że podstawą prawną zaskarżonej decyzji było również rozporządzenie nr 17.

78      Należy przypomnieć w tym względzie, że art. 3 rozporządzenia nr 17, które w tym czasie zostało uchylone przez art. 43 rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. [81 WE] i [82 WE] (Dz.U. 2003, L 1, str. 1), przyznaje Komisji kompetencję do stwierdzenia naruszeń art. 81 WE i 82 WE, zaś jego art. 15 ust. 2 przyznaje Komisji kompetencję do nakładania grzywien na przedsiębiorstwa i związki przedsiębiorstw, które uczestniczyły w takich naruszeniach.

79      Należy stwierdzić, że ani preambuła, ani uzasadnienie zaskarżonej decyzji nie zawierają odesłania do art. 3 lub art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 jako podstawy prawnej. Jedyne odesłania do art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17, zawarte w motywach 335 i 343 zaskarżonej decyzji, dotyczą dyskusji na temat lex mitior w celu uzasadnienia zastosowania w niniejszej sprawie art. 65 ust. 5 EWWiS, a nie art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17.

80      W toku rozprawy Komisja uznała najpierw brak odesłania do rozporządzenia nr 17 w preambule zaskarżonej decyzji za błąd materialny, a później za błąd formalny lub wreszcie za błąd pisarski. Komisja wyjaśniła następnie, że zaskarżoną decyzję należy interpretować w świetle drugiego pisma w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 12 sierpnia 2002 r., które było oparte na rozporządzeniu nr 17. Wreszcie, odpowiadając na pytanie Sądu, Komisja wskazała fragmenty zaskarżonej decyzji, które jej zdaniem dowodziły, że zaskarżona decyzja oparta jest na art. 3 i art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17. Chodzi tu, po pierwsze, o wzmiankę w preambule dotyczącą komitetu doradczego, a po drugie, o motywy 335, 342, 343, 345, 346, 348–350, 352 i 353 zaskarżonej decyzji.

81      Należy więc zbadać, czy elementy wskazane w poprzednim punkcie dowodzą w sposób wymagany prawem, że Komisja oparła zaskarżoną decyzję również na art. 3 i art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 pomimo braku wyraźnych odesłań w tym względzie w zaskarżonej decyzji.

82      Po pierwsze, należy przypomnieć, że po przesłuchaniu jej w tej sprawie w toku rozprawy Komisja przyznała, że stwierdzenia zawarte w poszczególnych motywach wskazanych w pkt 80 powyżej odnosiły się do mającego zastosowanie prawa materialnego (motywy 335, 342 i 343) lub proceduralnego (motywy 352 i 353) i nie dotyczyły szczególnie jej kompetencji do stwierdzenia i ukarania naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS po wygaśnięciu traktatu EWWiS. Komisja przyznała następnie, że w motywach 345 i 346 została powtórzona jedynie argumentacja przedstawiona przez skarżące w toku postępowania administracyjnego.

83      Po drugie, co się tyczy motywów 348 i 349 zaskarżonej decyzji, należy stwierdzić, że motywy te zawierają ogólne odesłania do lex specialis, do traktatu o fuzji oraz do art. 305 WE, natomiast nie zawierają żadnego elementu, który wskazywałby, że zaskarżona decyzja jest oparta na art. 3 i art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17.

84      Po trzecie, nawiązanie do komitetu doradczego zawarte w preambule dotyczy odesłania do etapu procedury przewidzianego w art. 10 ust. 3 rozporządzenia nr 17, potwierdza więc, że Komisja zastosowała po wygaśnięciu traktatu przepisy proceduralne rozporządzenia nr 17, podczas gdy odesłania do art. 36 EWWiS i 47 EWWiS w tej preambule potwierdzają, że przed wygaśnięciem traktatu EWWiS zastosowano przepisy proceduralne traktatu EWWiS.

85      Jednakże nawiązanie do komitetu doradczego nie wskazuje w żadnym razie, że w niniejszej sprawie Komisja oparła swoją kompetencję również na art. 3 i art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17. Jedyną wskazówką w preambule dotyczącą podstawy prawnej, z której Komisja skorzystała, by stwierdzić i ukarać dane naruszenie, jest bowiem art. 65 EWWiS. Należy przypomnieć w tym celu, że Komisja przyznała w toku rozprawy, że odesłanie do art. 65 EWWiS zawarte w preambule dotyczyło ust. 4 tego artykułu w odniesieniu do stwierdzenia naruszenia oraz jego ust. 5 w odniesieniu do nałożenia grzywny.

86      Po czwarte, Komisja zwróciła uwagę w toku rozprawy w szczególności na pierwsze zdanie motywu 350, które jej zdaniem dowodzi w dorozumiany, lecz niewątpliwy sposób, że zaskarżona decyzja oparta jest na art. 3 i art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17.

87      Należy przypomnieć w tym celu, że motyw 350 zaskarżonej decyzji brzmi następująco:

„Należy jednak sprecyzować skutki wygaśnięcia lex specialis w odniesieniu do przepisów, które upoważniają Komisję do nakładania kar. W takim przypadku stosowanie prawa materialnego obowiązującego w okresie, gdy miały miejsce okoliczności faktyczne, wydaje się zasadne, a stosowanie przepisów proceduralnych wydanych potem powinno być utrzymane”.

88      Należy przede wszystkim stwierdzić, że motyw 350 zaskarżonej decyzji dotyczy wyłącznie kompetencji Komisji do nakładania grzywien. Pierwsze zdanie motywu 350 nawiązuje bowiem jedynie do „przepisów, które upoważniają Komisję do nakładania kar”. Drugie zdanie wspomnianego motywu, które powinno wyjaśnić bardziej szczegółowo kwestię kompetencji Komisji w kontekście wygaśnięcia lex specialis, nie precyzuje, jakie są „przepisy, które upoważniają Komisję do nakładania kar”. Zdanie to zawiera wzmiankę dotyczącą jedynie prawa materialnego i przepisów proceduralnych mających zastosowanie i w żadnym razie nie porusza kwestii kompetencji Komisji do „nakładania kar”.

89      Zaskarżona decyzja nie precyzuje więc w motywie 350, jakie są „przepisy, które upoważniają Komisję do nakładania kar”. Pierwsze zdanie motywu 350, rozpatrywane oddzielnie, mogłoby odnosić się do art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 lub do art. 65 ust. 5 EWWiS.

90      Jednakże gdy motyw 350 zaskarżonej decyzji rozpatrywany jest łącznie z działem 8 zaskarżonej decyzji, który dotyczy nałożenia grzywny i jest zatytułowany „Możliwość zastosowania art. 65 ust 5 EWWiS”, jasne jest, że Komisja oparła swoją kompetencję do nakładania grzywien w niniejszej sprawie na art. 65 ust. 5 EWWiS. Dlatego też motyw 515 wskazuje, że „[z]godnie z art. 65 ust. 5 EWWiS Komisja może nakładać grzywny na [dane] przedsiębiorstwa”.

91      Ponadto z motywów 515–518 równie jasno wynika, że podstawą zaskarżonej decyzji jest wyłącznie art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS. Artykuł 65 ust. 4 EWWiS został bowiem dosłownie zacytowany w motywie 516 w celu wyjaśnienia, iż Komisja jest kompetentna do stwierdzenia naruszenia przez związek przedsiębiorstw Federacciai, ale że nie jest ona kompetentna, zgodnie z art. 65 ust. 5 EWWiS, by nałożyć na niego grzywnę. Artykuł 65 ust. 5 EWWiS przyznaje bowiem Komisji kompetencję do nakładania grzywien wyłącznie na przedsiębiorstwa, a nie na związki przedsiębiorstw. Gdyby zaskarżona decyzja była oparta na rozporządzeniu nr 17, jak utrzymuje Komisja, to taka ocena prawna byłaby tu bez znaczenia z tego względu, że art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 nie wprowadza żadnego rozróżnienia między przedsiębiorstwami i związkami przedsiębiorstw w odniesieniu do kompetencji Komisji do nakładania grzywien.

92      Podobnie dział 7 zaskarżonej decyzji, zatytułowany „Niemożność zastosowania art. 65 ust. 2 EWWiS”, zawiera kolejną informację wskazującą, że Komisja oparła zaskarżoną decyzję na art. 65 EWWiS, a nie na przepisach rozporządzenia nr 17. Otóż w motywie 514 zaskarżonej decyzji Komisja zbadała kwestię, czy zgodnie z art. 65 ust. 2 EWWiS mogła ona zezwolić na kartel, o którym mowa w zaskarżonej decyzji. Komisja nie nawiązała jednak w żadnym razie do art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 17, który przyznaje jej kompetencję do udzielania wyłączeń, lecz oparła swoją kompetencję jedynie na art. 65 ust. 2 EWWiS.

93      Po piąte, co się tyczy interpretacji zaskarżonej decyzji w świetle drugiego pisma w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 12 sierpnia 2002 r., należy stwierdzić, że Komisja stwierdza w nim, że wszczęła nowe postępowanie na podstawie rozporządzenia nr 17 i ponadto odsyła wyraźnie do art. 3 tego rozporządzenia (dodatkowe pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, pkt 2).

94      Jednakże wspomniany element nie wystarczy jako taki, aby stwierdzić, że podstawą prawną zaskarżonej decyzji jest art. 3 i art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17. Wprost przeciwnie, należy uznać, że brak jakiegokolwiek odesłania do art. 3 i art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 w preambule zaskarżonej decyzji, jak również brak jakiegokolwiek odesłania do wspomnianych przepisów w uzasadnieniu tej decyzji jest raczej wynikiem świadomego wyboru, jakiego dokonała Komisja. W okolicznościach niniejszej sprawy nie można bowiem przyjąć, że rozpoczynając dodatkowym pismem w sprawie przedstawienia zarzutów dyskusję ze skarżącymi nad budzącym kontrowersje zastosowaniem rozporządzenia nr 17 jako podstawy prawnej, Komisja zapomniała po prostu wspomnieć w zaskarżonej decyzji o tej podstawie prawnej.

95      Po szóste, wydaje się, że taką interpretację zaskarżonej decyzji potwierdza fakt, iż w niniejszych sprawach cztery z siedmiu skarżących, mianowicie skarżące w sprawach T‑27/03, T‑46/03, T‑58/03 i T‑80/03, wyraźnie oparły swą skargę na założeniu, że podstawą zaskarżonej decyzji był art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS. Tylko dwie skarżące, a mianowicie skarżące w sprawach T‑97/03 i T‑98/03, oparły swoją argumentację na stwierdzeniu, że podstawą zaskarżonej decyzji było rozporządzenie nr 17, uznając jednocześnie, że rozporządzenie to nie przyznawało Komisji jakiejkolwiek kompetencji w tym względzie. Wreszcie skarżąca w sprawie T‑79/03 nie zajmuje jasnego stanowiska w kwestii podstawy prawnej i rozpatruje dwie tezy, mianowicie tezę, zgodnie z którą zaskarżona decyzja opiera się na art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS, oraz tezę, zgodnie z którą decyzja ta opiera się na rozporządzeniu nr 17, i dochodzi do wniosku, że w żadnym razie Komisja nie była kompetentna.

96      Należy zaznaczyć w tym względzie, że Komisja nigdy nie twierdziła w swoich odpowiedziach na skargi, w których skarżące uznały, że podstawą zaskarżonej decyzji był art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS, iż argumentacja tych skarżących opierała się na błędnym założeniu. W istocie żadna odpowiedź na skargę ani żadna duplika złożone w niniejszych sprawach nie zawierają wyraźnego odesłania do art. 3 ani do art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 jako podstawy prawnej zaskarżonej decyzji. Jedyne odesłania do art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 w pismach Komisji dotyczą dyskusji w przedmiocie lex mitior w celu uzasadnienia zastosowania w niniejszej sprawie art. 65 ust. 5 EWWiS, a nie art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17.

97      Dlatego też skarżąca w sprawie T‑27/03, po zapoznaniu się z odpowiedzią na skargę, stwierdza w pkt 5 repliki, że:

„Wydaje się więc, iż Komisja przyjęła ostatecznie: i) że zaskarżona decyzja została wydana wyłącznie na podstawie art. 65 EWWiS, ii) że grzywny zostały nałożone wyłącznie na podstawie tego przepisu. W pozostałym zakresie wszystkie inne argumenty przedstawione przez Komisję co do jedności wspólnotowego porządku prawnego, co do kryteriów regulujących kwestię następstwa przepisów w czasie, okazują się akademickimi, ogólnymi i pozbawionymi znaczenia rozważaniami; nie wydaje się stosowne nadużywanie cierpliwości Sądu i żądanie, aby ustosunkował się on do tych rozważań”.

98      Co więcej, w sprawie T‑79/03, w której skarżąca nie zajmuje jasnego stanowiska w kwestii podstawy prawnej zaskarżonej decyzji, Komisja w ogóle nie wyjaśniła wątpliwości w tym zakresie.

99      Otóż w pkt 58 odpowiedzi na skargę w sprawie T‑79/03 Komisja stwierdza, że: „Punkt wyjścia rozumowania skarżącej nie jest poprawny: jej zdaniem Komisja posłużyła się przepisami proceduralnymi rozporządzenia nr 17 w celu nałożenia grzywny w rozumieniu art. 65 EWWiS. [...] Należy [...] zauważyć, że grzywna nie została nałożona na podstawie rozporządzenia nr 17, ale na podstawie art. 65 ust. 5 EWWiS, jak wyraźnie stanowi decyzja”. Komisja dodaje w przypisie na dole strony, że „wbrew twierdzeniom skarżącej, z działu 5 decyzji [motywy 335 i (następne)] jasno wynika, że Komisja stosuje rozporządzenie nr 17”. Skarżąca w sprawie T‑79/03 wyraża w replice swoje oburzenie, stwierdzając w pkt 33, że:

„[...] Komisja znowu sama sobie przeczy, tym razem w obrębie kilku linijek, co dowodzi, jak trudne jest popieranie tezy, która jest niespójna z prawnego punktu widzenia. Komisja twierdzi bowiem w pkt 58 odpowiedzi na skargę [...] na końcu ustępu, że grzywny nie nałożono na podstawie rozporządzenia nr 17, a następnie dodaje w przypisie, że z zaskarżonej decyzji jasno wynika, iż zastosowała ona rozporządzenie nr 17”.

100    Tak więc dopiero w toku rozprawy, odpowiadając na pytania Sądu, Komisja stwierdziła wyraźnie po raz pierwszy, że jej zdaniem zaskarżona decyzja była oparta również na art. 3 i art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17.

101    W tych okolicznościach, mając na względzie całość powyższych rozważań, jak i różne wyraźne odniesienia do podstawy prawnej, na którą składa się art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS, występujące w zaskarżonej decyzji (preambuła zaskarżonej decyzji oraz motywy 515–518 tej decyzji), a także mając na względzie całkowity brak odesłań do art. 3 i art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 jako podstawy prawnej, należy stwierdzić, że zaskarżona decyzja była oparta wyłącznie na art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS.

 W przedmiocie kompetencji Komisji do stwierdzenia i ukarania naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS po wygaśnięciu traktatu EWWiS

–       W przedmiocie relacji między traktatami EWWiS i WE

102    Należy przypomnieć, że zakres zastosowania traktatu EWWiS był pod względem materialnym ograniczony. Traktat EWWiS dotyczył bowiem jedynie dwóch produktów, mianowicie węgla i stali, określonych w art. 81 EWWiS oraz w załączniku I do traktatu EWWiS. W związku z tym, że traktat EWG (obecnie traktat WE) jest sformułowany w sposób ogólny i ma zastosowanie do każdego sektora gospodarki, a więc w zasadzie również do produktów objętych traktatem EWWiS (zob. podobnie ww. w pkt 57 opinia 1/94, pkt 27), autorzy traktatu WE zamieścili w tym traktacie przepis pozwalający uniknąć pierwszeństwa przepisów traktatu WE przed przepisami traktatu EWWiS.

103    Dlatego też art. 305 ust. 1 WE stanowi, że:

„Postanowienia [...] traktatu [WE] nie zmieniają postanowień traktatu [EWWiS], zwłaszcza jeśli chodzi o prawa i obowiązki państw członkowskich, kompetencje instytucji [EWWiS] oraz ustalonych przez ten traktat reguł funkcjonowania wspólnego rynku węgla i stali”.

104    Z powyższego wynika, że w odniesieniu do funkcjonowania wspólnego rynku przepisy traktatu EWWiS oraz wszystkie przepisy wydane w celu jego wykonania zachowały moc obowiązującą, bez względu na traktat WE (zob. ww. w pkt 57 wyrok Trybunału w sprawie Gerlach, pkt 9, oraz wyrok Trybunału z dnia 24 września 2002 r. w sprawach połączonych C‑74/00 P i C‑75/00 P Falck i Acciaierie di Bolzano przeciwko Komisji, Rec. str. I‑7869, pkt 100).

105    Jednakże w zakresie, w jakim pewne kwestie nie były przedmiotem przepisów traktatu EWWiS lub przepisów wydanych na jego podstawie, traktat WE oraz przepisy wydane w celu jego wykonania mogły, nawet przed wygaśnięciem traktatu EWWiS, mieć zastosowanie do produktów objętych traktatem EWWiS (zob. wyrok Trybunału z dnia 15 grudnia 1987 r. w sprawie 328/85 Deutsche Babcock, Rec. str. 5119, pkt 10, ww. w pkt 104 wyrok Trybunału w sprawie Falck i Acciaierie di Bolzano przeciwko Komisji, pkt 100, ww. w pkt 57 opinia Trybunału 1/94, pkt 27).

106    Należy przypomnieć też, że stosownie do art. 97 EWWiS traktat EWWiS wygasł w dniu 23 lipca 2002 r. W związku z tym, że traktat WE ma ogólny zakres zastosowania, sektory, które podlegały wcześniej traktatowi EWWiS, zostały objęte w dniu 24 lipca 2002 r. zakresem zastosowania traktatu WE.

–       W przedmiocie tego, czy art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS przyznawał Komisji kompetencję do wydania zaskarżonej decyzji

107    W zaskarżonej decyzji z dnia 17 grudnia 2002 r. naruszenie art. 65 ust. 1 EWWiS zostało stwierdzone na podstawie art. 65 ust. 4 EWWiS, a grzywna została nałożona na przedsiębiorstwa, które rzekomo uczestniczyły w naruszeniu art. 65 ust. 1 EWWiS, na podstawie art. 65 ust. 5 EWWiS.

108    Co się tyczy kompetencji Komisji do wydania zaskarżonej decyzji na podstawie art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS po wygaśnięciu traktatu EWWiS, Komisja wyjaśnia w motywie 348 zaskarżonej decyzji, że „traktat WE i traktat EWWiS należą do tego samego porządku prawnego, to jest do wspólnotowego porządku prawnego, w ramach którego traktat EWWiS stanowił do dnia 23 lipca 2002 r. lex specialis”. Komisja odwołuje się w motywie 349 zaskarżonej decyzji do art. 305 ust. 1 WE, a także do jednolitych ram instytucjonalnych (traktat o fuzji i art. 3 UE). W celu podkreślenia jedności wspólnotowego porządku prawnego Komisja przypomina w swoich pismach procesowych, że sąd wspólnotowy dokonał wykładni przepisów traktatów EWWiS oraz EWEA w nawiązaniu do przepisów traktatu WE na podstawie wspólnych zasad, z którymi są zgodne wszystkie traktaty wspólnotowe (zob. ww. w pkt 55 wyrok w sprawie Busseni, pkt 16 i 21).

109    Po wygaśnięciu traktatu EWWiS przejście z systemu objętego traktatem EWWiS na system objęty traktatem WE w zakresie konkurencji dokonało się automatycznie na podstawie zasady następstwa przepisów w czasie wewnątrz tego samego porządku prawnego [zob. ww. w pkt 60 wyroki w sprawie Salumi, pkt 9; w sprawach połączonych CT Control (Rotterdam) i JCT Benelux przeciwko Komisji, pkt 22, i w sprawie De Haan, pkt 13]. W motywie 331 zaskarżonej decyzji, który zawiera odesłanie do pkt 31 komunikatu z dnia 18 czerwca 2002 r., Komisja wyjaśnia, że „prawem materialnym mającym zastosowanie” jest „prawo materialne obowiązujące w chwili, gdy okoliczności faktyczne składające się na naruszenie miały miejsce” i że „w odniesieniu do kwestii proceduralnych prawem znajdującym zastosowanie po wygaśnięciu traktatu EWWiS [jest] prawo WE”. W motywie 350 zaskarżonej decyzji Komisja dodaje, że „stosowanie prawa materialnego obowiązującego w okresie, gdy miały miejsce okoliczności faktyczne, wydaje się zasadne” i stwierdza w motywie 352 zaskarżonej decyzji, że „należy stosować przepisy proceduralne obowiązujące w chwili wydania danego przepisu”.

110    Należy zatem zbadać, czy wyżej wymienione elementy pozwalają uznać, że art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS przyznawał Komisji – w chwili wydania zaskarżonej decyzji – kompetencję do jej wydania.

111    Należy przypomnieć w tym względzie, że traktat EWWiS stanowił, na podstawie art. 305 ust. 1 WE, lex specialis będącą odstępstwem od lex generalis, czyli traktatu WE (zob. ww. w pkt 57 opinia rzecznika generalnego W. Van Gervena do wyroku Banks, pkt 8; ww. w pkt 57 wyroki w sprawie ESF Elbe-Stahlwerke Feralpi przeciwko Komisji, pkt 102, i w sprawach połączonych Verband der freien Rohrwerke i in. przeciwko Komisji, pkt 68).

112    Fakt, iż traktat EWWiS stanowił lex specialis, miał ten skutek, że po wygaśnięciu tego traktatu lex generalis zaczęła automatycznie obowiązywać. Dlatego też w motywie 348 zaskarżonej decyzji Komisja słusznie stwierdziła, że „od dnia 24 lipca 2002 r. sektory, które wchodziły wcześniej w zakres traktatu EWWiS, jego przepisów proceduralnych oraz przepisów prawa wtórnego, podlegają odpowiednim przepisom prawa wtórnego, które wywodzą się z traktatu WE”. W zakresie konkurencji stwierdzenie to oznacza, że od dnia 24 lipca 2002 r. zachowania przedsiębiorstw i związków przedsiębiorstw podlegające wcześniej traktatowi EWWiS mogą zostać objęte zakresem stosowania art. 81 WE i 82 WE.

113    Jednakże niniejszy zarzut nie dotyczy w żadnym razie zastosowania art. 81 WE do kartelu w sektorze hutnictwa żelaza i stali po wygaśnięciu traktatu EWWiS. Zarzut dotyczy kompetencji Komisji do stwierdzenia i ukarania naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS na podstawie art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS.

114    Charakter traktatu EWWiS jako lex specialis w stosunku do traktatu WE nie popiera tezy Komisji, zgodnie z którą Komisja była jeszcze kompetentna do wydania decyzji na podstawie lex specialis po jej wygaśnięciu. Należy przypomnieć w tym celu, że art. 305 ust. 1 WE, na podstawie którego sąd wspólnotowy uznał, że traktat EWWiS ma charakter lex specialis w stosunku do traktatu WE, potwierdza po prostu wygaśnięcie traktatu EWWiS w dniu 23 lipca 2002 r., jako że stanowi on, iż przepisy traktatu WE nie zmieniają przepisów traktatu EWWiS i że art. 97 EWWiS wyraźnie przewiduje wygaśnięcie traktatu w tym dniu.

115    Podobnie jednolity charakter wspólnotowego porządku prawnego, do którego odwołuje się Komisja w motywie 349 zaskarżonej decyzji i który Komisja wywodzi z jedności na poziomie instytucjonalnym oraz z konieczności spójnej wykładni przepisów zawartych w różnych traktatach wspólnotowych, nie przyznaje Komisji kompetencji do stwierdzenia naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS i do nałożenia grzywny na dane przedsiębiorstwa na podstawie art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS po wygaśnięciu traktatu EWWiS. Należy podkreślić w tym względzie, że pomimo jednolitych ram instytucjonalnych wynikających z traktatu o fuzji, połączenie Wspólnot nigdy nie zostało zrealizowane. Ponadto spójna wykładnia przepisów prawa materialnego różnych traktatów nie ma żadnego wpływu na kompetencje przyznane różnym instytucjom na mocy różnych traktatów. W ramach każdego traktatu instytucje są bowiem kompetentne do wykonywania tylko tych uprawnień, które zostały im przyznane na mocy tego traktatu (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 13 września 2005 r. w sprawie C‑176/03 Komisja przeciwko Radzie, Zb.Orz. str. I‑7879, pkt 38–53).

116    Co się tyczy argumentu opartego na zasadach regulujących kwestię następstwa przepisów w czasie, z orzecznictwa wynika, że wspólnotowe przepisy prawa materialnego należy interpretować – w celu zapewnienia poszanowania zasady pewności prawa i zasady uzasadnionych oczekiwań – w ten sposób, że nie obowiązują one zasadniczo w stosunku do sytuacji powstałych przed ich wejściem w życie, podczas gdy przepisy proceduralne są bezpośrednio stosowane [zob. ww. w pkt 60 wyroki w sprawie Salumi, pkt 9, w sprawach połączonych CT Control (Rotterdam) i JCT Benelux przeciwko Komisji, pkt 22, i w sprawie De Haan, pkt 13, oraz wyroki Sądu z dnia 19 lutego 1998 r. w sprawie T‑42/96 Eyckeler & Malt przeciwko Komisji, Rec. str. II‑401, pkt 55, i z dnia 28 stycznia 2004 r. w sprawie T‑180/01 Euroagri przeciwko Komisji, Rec. str. II‑369, pkt 36].

117    Niemniej jednak należy zaznaczyć, że kwestia kompetencji instytucji musi być określona przed ustaleniem, jakie przepisy materialne i proceduralne mają zastosowanie. Po określeniu w pierwszej kolejności, że instytucja jest kompetentna do wydania aktu na podstawie konkretnego przepisu traktatu lub prawa wtórnego, należy w dalszej kolejności ustalić, zgodnie z zasadami regulującymi następstwo przepisów w czasie, przepisy materialne i proceduralne mające zastosowanie.

118    Należy podkreślić w tym względzie, że przepis stanowiący podstawę prawną aktu i upoważniający instytucję wspólnotową do wydania tego aktu powinien obowiązywać w chwili jego wydania (zob. wyrok Trybunału z dnia 4 kwietnia 2000 r. w sprawie C‑269/97 Komisja przeciwko Radzie, Rec. str. I‑2257, pkt 45; zob. również podobnie wyrok Sądu z dnia 28 września 2004 r. w sprawie T‑310/00 MCI przeciwko Komisji, Zb.Orz. str. II‑3253, pkt 78–114). Natomiast zasady regulujące następstwo przepisów w czasie mogą prowadzić do stosowania przepisów materialnych, które nie obowiązują już w chwili wydania aktu przez instytucję wspólnotową.

119    Odwołując się w motywach 331 i 350–352 zaskarżonej decyzji do zasad regulujących następstwo przepisów w czasie w celu uzasadnienia swojej kompetencji do wydania zaskarżonej decyzji, Komisja pomyliła przepis materialny skierowany do przedsiębiorstw, mianowicie art. 65 ust. 1 EWWiS, z podstawą prawną działania Komisji, mianowicie z art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS. Komisja automatycznie wyprowadziła z przepisu materialnego mającego zastosowanie swoją kompetencję do wydania decyzji na podstawie przepisu, który w tym czasie przestał obowiązywać. Dlatego też Komisja oświadczyła podczas rozprawy, nawiązując do kompetencji Komisji oraz do prawa materialnego i proceduralnego mającego zastosowanie, że „dwa pierwsze [...] są praktycznie takie same” i że „przyznanie kompetencji jest ściśle związane z [mającym zastosowanie] prawem materialnym”.

120    Jednakże w związku z tym, że po pierwsze, z orzecznictwa przywołanego w pkt 118 powyżej wynika, że przepis stanowiący podstawę prawną aktu powinien obowiązywać w chwili jego wydania, a po drugie, że zgodnie z art. 97 EWWiS art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS przestał obowiązywać w dniu 23 lipca 2002 r., Komisja nie mogła już oprzeć swojej kompetencji na wspomnianych przepisach, które nie obowiązywały w chwili wydania zaskarżonej decyzji w celu stwierdzenia naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS i nałożenia grzywien na przedsiębiorstwa, które miały uczestniczyć we wspomnianym naruszeniu.

121    Wreszcie w odniesieniu do argumentu Komisji, zgodnie z którym sam Trybunał nadal stosował art. 65 EWWiS po jego wygaśnięciu, należy zaznaczyć, że w wyrokach przywołanych przez Komisję (pkt 62 powyżej) sąd wspólnotowy zbadał zgodność z prawem aktów, które zostały wydane przez Komisję na podstawie traktatu EWWiS w okresie, w którym wspomniany traktat jeszcze obowiązywał. Wyroki te nie stanowią więc poparcia dla argumentu Komisji, zgodnie z którym Komisja była jeszcze właściwa do wydania decyzji na podstawie przepisu traktatu EWWiS po jego wygaśnięciu.

122    Z powyższego wynika, że należy uwzględnić pierwszą część pierwszego zarzutu i że zaskarżona decyzja jest niezgodna z prawem. Jednakże niezgodności zaskarżonej decyzji z prawem nie wydaje się na tyle poważna, aby należało uwzględnić żądania przedstawione w sprawach T‑27/03 i T‑80/03 zmierzające do stwierdzenia nieistnienia zaskarżonej decyzji (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 15 czerwca 1994 r. w sprawach połączonych C‑137/92 P Komisja przeciwko BASF i in., Rec. str. I‑2555, pkt 52).

123    W związku z tym należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji w stosunku do skarżących.

 W przedmiocie kosztów

124    Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu Sądu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ pozwana przegrała sprawę, zgodnie z żądaniem skarżących należy obciążyć ją kosztami postępowania, w tym również kosztami wynikającymi z postępowań w przedmiocie zastosowania środków tymczasowych w sprawach T‑46/03 i T‑79/03.

125    Zgodnie z art. 87 § 4 akapit pierwszy regulaminu Sądu państwa członkowskie, które wstąpiły do sprawy w charakterze interwenienta, pokrywają własne koszty. Republika Włoska pokryje więc własne koszty.

Z powyższych względów

SĄD (piąta izba w składzie powiększonym)

orzeka, co następuje:

1)      Stwierdza się nieważność decyzji Komisji C (2002) 5087 wersja ostateczna z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania na podstawie art. 65 traktatu EWWiS (COMP/37.956 – Pręty zbrojeniowe do betonu) w stosunku do SP SpA, Leali SpA, Acciaierie e Ferriere Leali Luigi SpA, Industrie Riunite Odolesi SpA (IRO), Lucchini SpA, Ferriera Valsabbia SpA, Valsabbia Investimenti SpA i Alfa Acciai SpA.

2)      Komisja zostaje obciążona własnymi kosztami oraz kosztami poniesionymi przez SP, Leali, Acciaierie e Ferriere Leali Luigi, IRO, Lucchini, Ferriera Valsabbia, Valsabbia Investimenti i Alfa Acciai, w tym również kosztami wynikającymi z postępowań w przedmiocie zastosowania środków tymczasowych w sprawach T‑46/03 i T‑79/03.

3)      Republika Włoska pokrywa własne koszty.

Vilaras Martins Ribeiro Dehousse

Šváby        Jürimäe

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 25 października 2007 r.

Sekretarz        Prezes

Spis treści

Ramy prawne

Postanowienia traktatu EWWiS

Komunikat Komisji dotyczący niektórych aspektów postępowania ze sprawami z zakresu konkurencji wynikających z wygaśnięcia traktatu EWWiS

Postępowanie administracyjne

Zaskarżona decyzja

Postępowanie i żądania stron

Żądania stron

Co do prawa

Argumenty stron

Ocena Sądu

Uwagi wstępne

W przedmiocie podstawy prawnej, na której oparta jest zaskarżona decyzja

W przedmiocie kompetencji Komisji do stwierdzenia i ukarania naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS po wygaśnięciu traktatu EWWiS

– W przedmiocie relacji między traktatami EWWiS i WE

– W przedmiocie tego, czy art. 65 ust. 4 i 5 EWWiS przyznawał Komisji kompetencję do wydania zaskarżonej decyzji

W przedmiocie kosztów

* Język postępowania: włoski.