Sprawa T‑631/20

MZ

przeciwko

Komisji Europejskiej

 Wyrok Sądu (ósma izba w składzie powiększonym) z dnia 6 lipca 2022 r.

Służba publiczna – Urzędnicy – Konkurs EPSO/AD/363/18 mający na celu nabór administratorów w dziedzinie podatków – Ograniczenie wyboru drugiego języka, w jakim odbywają się egzaminy – Nieumieszczenie na liście rezerwy kadrowej – Zarzut niezgodności z prawem – Dopuszczalność – Dyskryminacja ze względu na język – Szczególny charakter stanowisk do obsadzenia – Względy uzasadniające – Interes służby – Proporcjonalność

1.      Skargi urzędników – Zarzut niezgodności z prawem – Akty, wobec których można podnosić zarzut niezgodności z prawem – Ogłoszenie o konkursie – System językowy – Dopuszczalność – Przesłanki – Bezpośrednia wieź prawna między zaskarżonym aktem a przedmiotowym ogłoszeniem o konkursie – Zakres – Konieczność wykazania możliwości uzyskania lepszej oceny z egzaminów w braku istnienia ograniczenia językowego

(art. 266, 270, 277 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47)

(zob. pkt 31–48, 51–54)

2.      Urzędnicy – Ogłoszenie o konkursie otwartym – Języki udziału w egzaminach – Ograniczenie wyboru drugiego języka – Dyskryminacja ze względu na język – Uzasadnienie wynikające z interesu służby w zatrudnianiu osób gotowych do natychmiastowego podjęcia obowiązków – Dopuszczalność – Przesłanka – Związek między charakterem zadań na stanowiskach do obsadzenia a wymaganą znajomością języka

[regulamin pracowniczy urzędników, art. 1d, art. 28 lit. f), załącznik III, art. 1 ust. 1 lit. f); rozporządzenie Rady nr 1, art. 1]

(zob. pkt 69–71, 77–94)

Streszczenie

W dniu 11 października 2018 r. Europejski Urząd Doboru Kadr (EPSO) opublikował ogłoszenie o konkursie otwartym EPSO/AD/363/18. Konkurs ten miał na celu stworzenie list rezerwy kadrowej kandydatów w celu naboru administratorów w dziedzinie ceł i podatków. W ogłoszeniu o konkursie wymagano w szczególności znajomości co najmniej dwóch języków urzędowych Unii Europejskiej, z których drugim powinien być angielski lub francuski.

Skarżąca, MZ, obywatelka włoska, zgłosiła swoją kandydaturę w tym konkursie i wybrała jako język pierwszy język włoski, a jako język drugi język francuski (zwany dalej „drugim językiem”). Została ona zaproszona do etapu oceny zintegrowanej, w którym uczestniczyła w egzaminach, które odbyły się w tym drugim języku.

Następnie przewodniczący komisji konkursowej poinformował skarżącą o decyzji komisji konkursowej o nieumieszczeniu jej nazwiska na liście rezerwy kadrowej ze względu na to, że nie uzyskała ona minimalnej oceny wymaganej z każdego z egzaminów. W następstwie wniosku skarżącej o ponowne rozpatrzenie sprawy komisja konkursowa wydała decyzję (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) potwierdzającą jej pierwotną decyzję.

W konsekwencji skarżąca wniosła do Sądu skargę o stwierdzenie nieważności. W tym względzie podnosi ona między innymi zarzut niezgodności z prawem systemu językowego przewidzianego w ogłoszeniu o konkursie.

Sąd uwzględnił skargę i przedstawił wyjaśnienia co do dopuszczalności zarzutu niezgodności z prawem ogłoszenia o konkursie, podniesionego przez odrzuconego kandydata.

Ocena Sądu

Sąd wskazał przede wszystkim, że w sytuacji gdy kandydat ponosi konsekwencje ogłoszenia o konkursie, które jest aktem o charakterze ogólnym, nie mając możliwości domagania się stwierdzenia jego nieważności w ramach skargi, która byłaby bez wątpienia dopuszczalna, dopuszczalność zarzutu niezgodności z prawem nie jest uzależniona od wykazania ścisłego związku między samym uzasadnieniem zaskarżonej decyzji indywidualnej a zarzutem opartym na niezgodności z prawem niezaskarżonego w odpowiednim czasie ogłoszenia o konkursie.

W takim przypadku, z uwagi na zasadę skutecznej ochrony sądowej, z której wynika, że wobec aktu, niemogącego być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności, powinna istnieć możliwość podniesienia zarzutu niezgodności z prawem, dopuszczalność zarzutu niezgodności z prawem aktu o zasięgu ogólnym jest podporządkowana spełnieniu dwóch przesłanek, mianowicie że wydanie zaskarżonego aktu indywidualnego nastąpiło wskutek bezpośredniego zastosowania aktu o zasięgu ogólnym oraz że skarżący ma interes w zaskarżeniu indywidualnej decyzji będącej przedmiotem postępowania głównego.

Następnie, jeśli chodzi o pierwszą przesłankę mającą na celu ustalenie, czy zaskarżona decyzja została wydana bezpośrednio na podstawie ogłoszenia o konkursie, przedmiotem zarzutu niezgodności z prawem mogą być przepisy aktu o zasięgu ogólnym stanowiące podstawę prawną decyzji indywidualnej lub pozostające w bezpośrednim związku prawnym z taką decyzją. Tak jest w przypadku ogłoszenia o konkursie stanowiącego zarówno ramy prawne, jak i ramy oceny dla komisji konkursowej, a także ustanawiającego procedurę, zgodnie z którą komisja wydała zaskarżoną decyzję.

Jeśli chodzi o drugą przesłankę dotyczącą interesu prawnego, oznacza ona, że skutki podniesienia zarzutu niezgodności z prawem mogą przynieść korzyść stronie, która go podniosła. Tymczasem w tej kwestii, ze względu na ryzyko nałożenia na nią ciężaru dowodu niemożliwego do przedstawienia, nie można wymagać, by strona ta wykazała, że wskutek wykonania wyroku stwierdzającego nieważność z pewnością uzyskałaby lepszą ocenę z egzaminów na etapie oceny zintegrowanej, lecz jedynie, że taka możliwość nie jest wykluczona. W związku z tym preferencja przyznana językowi angielskiemu lub francuskiemu, z wyłączeniem wszystkich pozostałych języków urzędowych Unii, może przy przeprowadzaniu egzaminów przysporzyć korzyści kandydatom, których jeden z tych dwóch języków jest językiem, którym władają najlepiej, ze szkodą dla innych kandydatów, w przypadku których jest inaczej. Zarzut niezgodności z prawem jest zatem dopuszczalny.

Wreszcie Sąd zbadał dopuszczalność uzasadnienia ograniczenia wyboru drugiego języka koniecznością zatrudnienia osób niezwłocznie zdolnych do wykonywania obowiązków. W tym względzie stwierdzenie, że angielski i francuski są prawdopodobnie dwoma językami, których znajomość jest najbardziej rozpowszechniona w dyrekcjach, w których laureaci konkursu mogą zostać zatrudnieni, nie jest jednak samo w sobie wystarczające, aby ustalić poziom znajomości języków, jaki mógł być obiektywnie wymagany w odniesieniu do konkretnych zadań, które mają wykonywać zatrudnione osoby. Należy bowiem zbadać, czy ze względu na szczególny charakter stanowisk podlegających obsadzeniu znajomość tylko jednego z tych dwóch języków jako drugiego języka faktycznie umożliwia nowo zatrudnionemu urzędnikowi niezwłoczne podjęcie obowiązków, a także sprawdzić w danym przypadku, czy obowiązek przystąpienia do wszystkich egzaminów na etapie oceny zintegrowanej w drugim języku był odpowiedni, by zaspokoić tę potrzebę. W niniejszej sprawie, o ile powszechna znajomość języka francuskiego w danej instytucji nie pozwala wykluczyć, że laureat posiadający jedynie zadowalającą znajomość języka francuskiego może być ostatecznie zdolny do wykonywania obowiązków, o tyle nie można było jednak uznać, z uwagi na szczególny charakter stanowisk do obsadzenia, że taki laureat byłby niezwłocznie zdolny do wykonywania obowiązków, czego wymaga ogłoszenie o konkursie.