Sprawa C‑343/07
Bavaria NV i Bavaria Italia Srl
przeciwko
Bayerischer Brauerbund eV
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Corte d’appello di Torino)
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym – Ocena ważności – Dopuszczalność – Rozporządzenia (EWG) nr 2081/92 i (WE) nr 1347/2001 – Ważność – Nazwa rodzajowa – Współistnienie znaku towarowego i chronionego oznaczenia geograficznego
Streszczenie wyroku
1. Zarzut niezgodności z prawem – Charakter incydentalny – Zakwestionowanie przed sądem krajowym zgodności z prawem rozporządzenia w sprawie rejestracji niektórych oznaczeń geograficznych
(art. 230 WE, 241 WE; rozporządzenie Rady nr 1347/2001)
2. Rolnictwo – Jednolite ustawodawstwo – Ochrona oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych – Rozporządzenie nr 2081/92
(art. 32 WE, 33 WE, 37 WE; załącznik I WE; rozporządzenie Rady nr 2081/92)
3. Rolnictwo – Jednolite ustawodawstwo – Ochrona oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych – Rozporządzenie nr 2081/92
(rozporządzenie Rady nr 2081/92, art. 7, 17)
4. Rolnictwo – Jednolite ustawodawstwo – Ochrona oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych – Rozporządzenie nr 2081/92
(rozporządzenie Rady nr 2081/92)
5. Rolnictwo – Jednolite ustawodawstwo – Ochrona oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych – Rozporządzenie nr 2081/92
(rozporządzenie Rady nr 2081/92, art. 17)
6. Rolnictwo – Jednolite ustawodawstwo – Ochrona oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych – Rozporządzenie nr 2081/92
(rozporządzenie Rady nr 2081/92, art. 3 ust. 1)
7. Rolnictwo – Jednolite ustawodawstwo – Ochrona oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych – Rozporządzenie nr 2081/92
(rozporządzenie Rady nr 2081/92, art. 14 ust. 2, 3)
1. Ogólną zasadę prawa wspólnotowego stanowi prawo żądającego powołania się – w ramach wniesionej zgodnie z prawem krajowym skargi na oddalenie jego żądania – na niezgodność z prawem aktu wspólnotowego, stanowiącego podstawę decyzji krajowej dotyczącej zainteresowanego, wobec czego kwestia ważności tego aktu wspólnotowego może zostać przedłożona Trybunałowi w ramach postępowania prejudycjalnego.
Niemniej ta zasada ogólna, która ma na celu, aby każdy miał możliwość zakwestionowania aktu wspólnotowego służącego za podstawę niekorzystnej dla niego decyzji, nie wyklucza w żadnym razie, że rozporządzenie może stać się niezaskarżalne dla jednostki, względem której należy postrzegać je jako decyzję indywidualną, której stwierdzenia nieważności na podstawie art. 230 WE mogła ona żądać bez żadnych wątpliwości, co wyklucza możliwość powołania się przez tę jednostkę na niezgodność z prawem tego rozporządzenia przed sądem krajowym.
Tak nie jest w przypadku spółek handlowych Bavaria i Bavaria Italia, właścicieli szeregu znaków towarowych i elementów figuratywnych zawierających słowo „Bavaria”, które to spółki nie mogą zostać uznane za podmioty, których bez wątpienia „dotyczy bezpośrednio i indywidualnie”, w rozumieniu art. 230 akapit czwarty WE, rozporządzenie nr 1347/2001 uzupełniające załącznik do rozporządzenia nr 1107/96 w sprawie rejestracji oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia zgodnie z procedurą określoną w art. 17 rozporządzenia nr 2081/92. Rzeczone rozporządzenie nr 1347/2001 nadaje bowiem produktowi „Bayerisches Bier” ochronę przyznaną chronionemu oznaczeniu geograficznemu ChOG, o której mowa w rozporządzeniu nr 2081/92, i zezwala na dalsze korzystanie z istniejącego wcześniej znaku towarowego Bavaria, pomimo rejestracji ChOG „Bayerisches Bier”, z zachowaniem przesłanek wskazanych w art. 14 ust. 2 rozporządzenia nr 2081/92. W konsekwencji nawet jeśli rozporządzenie nr 1347/2001 może wpływać na sytuację prawną Bavarii i Bavarii Italii, nie można uznać, że wpływ ten wynika bezpośrednio z tego rozporządzenia.
Bavaria i Bavaria Italia mają zatem prawo wskazania, w ramach skargi wniesionej na podstawie przepisów krajowych, na nieważność rozporządzenia nr 1347/2001, choć nie wniosły do sądu wspólnotowego skargi o stwierdzenie nieważności tego ostatniego w terminie przewidzianym w art. 230 WE.
(por. pkt 38, 39, 41–44, 46)
2. Co się tyczy argumentu, że art. 32 WE i 37 WE nie stanowią właściwej podstawy prawnej dla ustanowienia rozporządzenia nr 2081/92 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych, z tego względu, że piwo nie figuruje pośród produktów rolnych wskazanych w załączniku I do traktatu, należy odpowiedzieć, iż rozporządzenie przyczyniające się do realizacji jednego lub wielu celów wskazanych w art. 33 WE musi zostać przyjęte na podstawie art. 37 WE, nawet jeśli mając zasadniczo zastosowanie do produktów wskazanych w załączniku I do traktatu, dotyczy jednakże w sposób akcesoryjny pewnych produktów, które nie są nim objęte. Rzeczone rozporządzenie, po pierwsze, ma zasadniczy cel, wynikający z motywu drugiego, w postaci realizacji celów wskazanych w art. 33 WE, a po drugie, dotyczy zasadniczo produktów zawartych w załączniku I do traktatu. Ponadto, o ile jest prawdą, że piwo nie zostało wyraźnie wskazane w tym załączniku, większość jego składników w nim występuje, a objęcie go zakresem stosowania rozporządzenia nr 2081/92 jest zgodne z celami tego rozporządzenia, w szczególności w zakresie realizacji celów wskazanych w art. 33 WE.
(por. pkt 50, 51)
3. Nawet gdyby art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 2081/92 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych wyraźnie przewidywał, że art. 7 tego rozporządzenia nie ma zastosowania w ramach uproszczonego postępowania rejestracyjnego, a zatem wyłączał w tych ramach prawo sprzeciwu osób trzecich, których środek dotyczy prawnie, wskazane w ust. 3 tego ostatniego przepisu, rejestracja w ramach tej procedury zakłada też, że nazwy były zgodne z regułami materialnoprawnymi tego rozporządzenia.
W każdym razie art. 17 rozporządzenia nr 2081/92 należy interpretować w ten sposób, że nie wynika z niego, by zainteresowane osoby trzecie, które mogły uznać, że ich zasadne interesy zostały naruszone przez rejestrację nazwy, nie mogły żądać ich wysłuchania i wnieść sprzeciwu w państwie członkowskim, które wniosło o rejestrację, w szczególności zgodnie z zasadami dotyczącymi ochrony prawnej wynikającej z systemu tego rozporządzenia. Zatem te zainteresowane osoby trzecie mogą również w ramach procedury uproszczonej, o której mowa w art. 17 rzeczonego rozporządzenia, podnieść sprzeciw dotyczący danego wniosku o zarejestrowanie. Do sądów krajowych należy rozstrzygnięcie co do zgodności z prawem wniosku o zarejestrowanie nazwy na podstawie rzeczonego art. 17, na tych samych warunkach, które przewidziano dla kontroli aktów ostatecznych tych władz krajowych, które mogą wyrządzić szkodę wynikającym z prawa wspólnotowego uprawnieniom osób trzecich, i w konsekwencji uznanie za dopuszczalną skargę w tym zakresie, nawet jeśli wewnętrzne reguły proceduralne nie przewidują podobnego przypadku.
(por. pkt 54–57)
4. W systemie wprowadzonym rozporządzeniem nr 2081/92 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych istnieje podział kompetencji pomiędzy zainteresowane państwo członkowskie a Komisję.
W tym systemie do Komisji należy weryfikacja, przed zarejestrowaniem nazwy w ramach żądanej kategorii, po pierwsze, czy towarzyszący wnioskowi opis jest zgodny z art. 4 rozporządzenia nr 2081/92, to jest, czy zawiera wymagane elementy i czy elementy te nie są dotknięte oczywistym błędem, a po drugie, na podstawie elementów zawartych w opisie, czy nazwa spełnia wymogi art. 2 ust. 2 lit. a) lub b) rzeczonego rozporządzenia. Podobnie jest w sytuacji, gdy zgodnie z art. 15 tego rozporządzenia środki przewidziane przez Komisję nie są zgodne z opinią komitetu ustanowionego na mocy tego przepisu lub brak tej opinii oraz gdy decyzja o rejestracji jest podejmowana przez Radę na wniosek Komisji.
(por. pkt 64, 67, 68)
5. Odmiennie niż art. 5 rozporządzenia nr 2081/92 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych, który wyraźnie przewiduje, że w ramach normalnej procedury wnioskowi o rejestrację towarzyszy opis, art. 17 tego rozporządzenia ogranicza się do nałożenia na państwa członkowskie obowiązku poinformowania Komisji, które ze swoich prawnie chronionych nazw lub, w tych państwach, gdzie nie ma systemu ochrony, nazw, które stały się nazwami zwyczajowymi w wyniku częstego stosowania, chcą zarejestrować zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. W tych okolicznościach rzeczony art. 17 nie może być interpretowany jako nakładający na państwa członkowskie obowiązek poinformowania w terminie sześciu miesięcy o ostatecznej wersji opisu i o innych istotnych dokumentach, w ten sposób, że wszelkie zmiany pierwotnego opisu uniemożliwiałyby zastosowanie normalnej procedury.
(por. pkt 76)
6. W ramach oceny rodzajowego charakteru danej nazwy w kontekście stosowania art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 2081/92 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych należy wziąć pod uwagę miejsca wytwarzania danego towaru istniejące zarówno na terytorium państwa, które uzyskało rejestrację danej nazwy, jak i poza nim, konsumpcję tego towaru oraz sposób postrzegania nazwy przez konsumentów w obrębie tego państwa oraz poza nim, istnienie przepisów krajowych odnoszących się wprost do tego produktu oraz sposób, w jaki nazwa ta była używana w prawie wspólnotowym.
Rejestracja chronionego oznaczenia geograficznego (ChOG) zgodnie z rzeczonym rozporządzeniem zmierza, pośród innych celów, do uniknięcia nadużywania nazwy przez osoby trzecie pragnące osiągnąć zyski z renomy, jaką się cieszy, i niedopuszczenia do jej zniknięcia wskutek rozpowszechnienia jej ogólnego stosowania poza ramami jej pochodzenia geograficznego, renomy lub innej charakterystyki przypisywanej jej pochodzeniu i uzasadniającej jej rejestrację.
Zatem, co się tyczy ChOG, nazwa staje się nazwą rodzajową wyłącznie, gdy bezpośredni związek pomiędzy z jednej strony pochodzeniem geograficznym produktu i z drugiej strony określoną jakością tego produktu, jego renomą lub jego inną charakterystyką związaną z jego pochodzeniem, zniknął, wobec czego nazwa opisuje jedynie rodzaj lub typ produktu.
(por. pkt 101, 106, 107)
7. Wykładni rozporządzenia nr 1347/2001 uzupełniającego załącznik do rozporządzenia nr 1107/96 w sprawie rejestracji oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia zgodnie z procedurą określoną w art. 17 rozporządzenia nr 2081/92 należy dokonywać w ten sposób, że nie ma ono wpływu na ważność i możliwość korzystania, o których mowa w jednej z sytuacji wskazanych w art. 13 rozporządzenia nr 2081/92 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych, przez osoby trzecie z istniejących wcześniej znaków towarowych, w których zawarte jest słowo „Bavaria”, zarejestrowanych w dobrej wierze przed datą złożenia wniosku o rejestrację chronionego oznaczenia geograficznego (ChOG) „Bayerisches Bier”, pod warunkiem że do tych znaków towarowych nie mają zastosowania podstawy nieważności lub wygaśnięcia, o których mowa w art. 3 ust. 1 lit. c) i g) oraz art. 12 ust. 2 lit. b) pierwszej dyrektywy 89/104 mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych.
Artykuł 14 ust. 2 i 3 rozporządzenia nr 2081/92 ma bowiem odrębne cele i funkcje i podlega odrębnym przesłankom. Tak więc okoliczność, że na mocy art. 1 rozporządzenia nr 1347/2001 zarejestrowano nazwę „Bayerisches Bier” jako ChOG oraz że w motywie 3 tego rozporządzenia stwierdzono, iż rzeczone ChOG i znak towarowy „Bavaria” nie znajdują się w sytuacji przewidzianej w art. 14 ust. 3 rozporządzenia nr 2081/92, nie ma wpływu na badanie przesłanek pozwalających na współistnienie rzeczonego znaku towarowego i ChOG, takich jak przewidziane w art. 14 ust. 2 omawianego rozporządzenia. W szczególności brak ryzyka pomylenia przez konsumenta, w rozumieniu art. 14 ust. 3 rozporządzenia nr 2081/92, rzeczonej nazwy z istniejącym wcześniej znakiem towarowym, nie wyklucza, by korzystanie z tego ostatniego mogło być objęte art. 13 ust. 1 rzeczonego rozporządzenia lub by rzeczony znak towarowy podlegał podstawom stwierdzenia jego nieważności lub wygaśnięcia, wskazanym w art. 3 ust. 1 lit. c) i g) oraz art. 12 ust. 2 lit. b) pierwszej dyrektywy 89/104. Ponadto rzeczony brak ryzyka pomyłki nie zwalnia z weryfikacji, czy przedmiotowy znak towarowy został zarejestrowany w dobrej wierze przed datą złożenia wniosku o rejestrację chronionej nazwy pochodzenia lub ChOG. Wyłącznie do sądu krajowego należy zbadanie omawianych przesłanek z art. 14 ust. 2 rozporządzenia nr 2081/92, na podstawie okoliczności faktycznych i właściwego prawa krajowego, wspólnotowego lub międzynarodowego, a w razie potrzeby – skierowanie pytania prejudycjalnego w trybie art. 234 WE.
(por. pkt 121–125; pkt 2 sentencji)