Sprawa T‑411/06

Sogelma – Societá generale lavori manutenzioni appalti Srl

przeciwko

Europejskiej Agencji Odbudowy (EAR)

Zamówienia publiczne na roboty budowlane – Przetarg Europejskiej Agencji Odbudowy – Decyzja o unieważnieniu przetargu i opublikowaniu nowego przetargu – Skarga o stwierdzenie nieważności – Właściwość Sądu – Wymóg uprzedniego wniesienia odwołania w procedurze administracyjnej – Termin na wniesienie skargi – Pełnomocnictwo – Obowiązek uzasadnienia – Żądanie odszkodowania

Streszczenie wyroku

1.      Prawo wspólnotowe – Zasady – Prawo do skutecznej ochrony sądowej

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty zaskarżalne – Akty wywołujące wiążące skutki prawne – Akty wydane przez Europejską Agencję Odbudowy z upoważnienia Komisji

(art. 230 WE; rozporządzenia Rady: nr 2666/2000, art. 1; nr 2667/2000, art. 1, 2, 3)

3.      Postępowanie – Dopuszczalność skargi

(rozporządzenie Rady nr 2667/2000, art. 1, 2, art. 13 ust. 2, art. 13a ust. 3)

4.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Termin – Rozpoczęcie biegu terminu

(art. 230 akapit piąty WE)

5.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty zaskarżalne – Akty wywołujące wiążące skutki prawne

6.      Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy

(art. 288 akapit drugi WE)

7.      Postępowanie – Środki dowodowe – Żądanie przedstawienia dokumentów

1.      Wspólnota Europejska jest wspólnotą prawa i traktat ustanawia zupełny system środków prawnych i procedur w celu powierzenia Trybunałowi kontroli zgodności z prawem aktów instytucji. System ustanowiony w traktacie polega na tym, by poddać skardze bezpośredniej wszelkie akty wydawane przez instytucje i mające na celu wywołanie skutków prawnych. Wywodzi się stąd generalna zasada, wedle której wszelkie wydane przez organy wspólnotowe akty mające na celu wywołanie skutków prawnych wobec osób trzecich powinny podlegać kontroli sądowej.

W związku z tym niedopuszczalne jest, aby akty mające na celu wywołanie skutków prawnych wobec osób trzecich, przyjęte przez agencje utworzone na podstawie prawa wtórnego takie jak Europejska Agencja Odbudowy były wyjęte spod kontroli sądowej.

(por. pkt 36,37)

2.      Unieważnienie przetargu jest aktem, który co do zasady może stanowić przedmiot skargi na podstawie art. 230 WE. Stanowi ono bowiem akt, z którym wiążą się skutki niekorzystne dla oferentów i w sposób znaczący zmieniający ich sytuację prawną, ponieważ prowadzi do tego, że nie zostanie im udzielone zamówienie, w ramach którego przedstawili swą ofertę.

Zgodnie z art. 1 i 2 rozporządzenia nr 2667/2000 w sprawie Europejskiej Agencji Odbudowy, ze zmianami, Komisja może przekazać EAR między innymi kompetencję w zakresie realizacji pomocy Wspólnoty dla Serbii i Czarnogóry przewidzianej w art. 1 rozporządzenia nr 2666/2000 w sprawie pomocy dla Albanii, Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Federalnej Republiki Jugosławii i Byłej Jugosłowiańskiej Republiki Macedonii. Zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 2667/2000 Komisja może uczynić EAR odpowiedzialną za wszelkie operacje wymagane dla wdrożenia programów odbudowy Serbii i Czarnogóry, włączając w to przygotowywanie i ocenę zaproszeń do składania ofert i za udzielanie zamówień.

Decyzje, które byłyby wydawane przez Komisję, nie mogą utracić swego charakteru aktu zaskarżalnego jedynie z tego względu, że Komisja przekazała kompetencje EAR, w przeciwnym bowiem razie groziłoby to powstaniem luki prawnej. Z powyższego wynika, że decyzje wydawane przez EAR w ramach procedury udzielania zamówień mające na celu wywołanie skutków prawnych wobec osób trzecich stanowią akty zaskarżalne przed sądami wspólnotowymi.

(por. pkt 38–40, 43)

3.      Co do zasady skargi powinny być skierowane przeciwko autorowi zaskarżonego aktu, to znaczy przeciwko instytucji lub organowi wspólnotowemu, który wydał decyzję.

Europejska Agencja Odbudowy jest organem wspólnotowym posiadającym osobowość prawną, utworzonym na mocy rozporządzenia w celu realizacji pomocy Wspólnoty między innymi dla Serbii i Czarnogóry. W tym celu art. 1 i 2 rozporządzenia nr 2667/2000 w sprawie Europejskiej Agencji Odbudowy, ze zmianami, w sposób wyraźny uprawniają Komisję do przekazania EAR kompetencji obejmującej realizację tej pomocy, w szczególności w zakresie przygotowywania i oceny zaproszeń do składania ofert i udzielania zamówień. EAR ma w związku z tym kompetencję, po zobowiązaniu jej w tym zakresie przez Komisję, do realizacji programów pomocy Wspólnoty.

Ponieważ to EAR wydała w ramach kompetencji przekazanych jej przez Komisję zgodnie z rozporządzeniem nr 2667/2000 decyzję o unieważnieniu przetargu, a Komisja nie uczestniczyła w procesie podejmowania decyzji, to EAR jest autorem zaskarżonego aktu. W konsekwencji skarżąca może wnieść przeciwko EAR skargę do Sądu.

Ponadto należy stwierdzić, że z art. 13 ust. 2 i art. 13a ust. 3 wspomnianego rozporządzenia wynika, że do EAR należy wykonywanie praw strony pozwanej w sporach sądowych dotyczących jej odpowiedzialności pozaumownej i decyzji wydanych przez nią na mocy art. 8 rozporządzenia nr 1049/2001. W tych okolicznościach nie można uznać, że EAR nie może również wykonywać praw strony pozwanej w sporach sądowych dotyczących innych wydanych przez nią decyzji.

(por. pkt 49–53)

4.      Jeżeli data notyfikacji decyzji nie może zostać ustalona z pewnością, to związana z tym wątpliwość nie może ujemnie wpłynąć na sytuację skarżącego i jego skargę należy uznać za wniesioną w terminie, o ile w świetle okoliczności faktycznych nie jest całkowicie wykluczone, że pismo zawierające notyfikację decyzji zostało doręczone na tyle późno, by dochowany został termin na wniesienie skargi. Podobnie brak możliwości ujemnego wpływu wątpliwości na sytuację skarżącego ma miejsce wówczas, gdy nie chodzi o ustalenie daty notyfikacji, lecz o datę, w której powziął on wiadomość o akcie. Obowiązek dostarczenia dowodów na to, kiedy wystąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie biegu terminu do złożenia skargi, spoczywa na stronie, która zgłasza zarzut spóźnionego wniesienia skargi.

Wysłanie poczty elektronicznej nie zapewnia jej skutecznego doręczenia adresatowi. Poczta elektroniczna może bowiem nie dotrzeć do niego z powodów technicznych. Nawet jeśli nadawca nie otrzymał informacji o braku doręczenia, to nie oznacza to w sposób konieczny, że poczta elektroniczna w rzeczywistości dotarła do adresata. Ponadto nawet w przypadku, w którym poczta elektroniczna w rzeczywistości dotrze do adresata, możliwe jest, że nie nastąpi to w dacie jej wysłania. Jeśli nadawca poczty elektronicznej, nie uzyskawszy jakiegokolwiek potwierdzenia odbioru, nie podejmie dalszych czynności ustalających, zwykle nie jest w stanie dowieść, że poczta elektroniczna została doręczona, a w danym przypadku – z jaką datą została ona doręczona.

(por. pkt 75–78)

5.      Aktami lub decyzjami mogącymi być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności w rozumieniu art. 230 WE są jedynie środki wywołujące wiążące skutki prawne naruszające interesy skarżących poprzez istotną zmianę ich sytuacji. Co do zasady decyzja wszczynająca procedurę przetargową nie może być niekorzystna, ponieważ jedynie przyznaje osobom zainteresowanym możliwość udziału w procedurze i przedłożenia oferty.

(por. pkt 85, 86)

6.      Powstanie pozaumownej odpowiedzialności Wspólnoty w rozumieniu art. 288 akapit drugi WE uzależnione jest od jednoczesnego spełnienia przesłanek, którymi są: bezprawność zachowania zarzucanego instytucjom, rzeczywiste wystąpienie szkody i istnienie związku przyczynowego między zachowaniem a wskazaną szkodą.

Ponieważ te trzy przesłanki powstania odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty są kumulatywne, brak spełnienia jednej z nich jest wystarczający do oddalenia skargi o odszkodowanie.

W tym względzie i co się tyczy decyzji Europejskiej Agencji Odbudowy (EAR) o unieważnieniu przetargu na roboty budowlane, sam fakt, iż pomiędzy wysłaniem do oferentów ostatniego pisma z żądaniem przedstawienia wyjaśnień a powiadomieniem o decyzji unieważniającej przetarg upłynął okres sześciu miesięcy, nie może zostać zakwalifikowany jako zachowanie bezprawne ze strony EAR. Ponadto nie jest możliwe wystąpienie związku przyczynowego pomiędzy czasem, którego EAR potrzebowała na wydanie decyzji o unieważnieniu przetargu i na powiadomienie o niej, a kosztami poniesionymi przez oferenta przy opracowaniu jego oferty.

(por. pkt 146, 147, 149, 150)

7.      W celu umożliwienia Sądowi określenia, czy dla właściwego przebiegu postępowania użyteczne byłoby nakazanie przedstawienia pewnych dokumentów, strona podnosząca to żądanie ma obowiązek określić żądane dokumenty i dostarczyć Sądowi przynajmniej minimalne dowody potwierdzające użyteczność tych dokumentów dla potrzeb postępowania.

Żądanie mające na celu uzyskanie przedstawienia wszystkich dokumentów dotyczących procedury udzielania zamówienia odpowiada żądaniu przedstawienia wewnętrznych dokumentów. Badanie przez sąd wspólnotowy wewnętrznych dokumentów organu wspólnotowego celem weryfikacji, czy na wydaną przez ten organ decyzję wpłynęły rozważania odmienne od tych, które zostały wskazane w uzasadnieniu, stanowi środek dowodowy o charakterze wyjątkowym. Badanie to zakładałoby, że wystąpiły okoliczności związane z wydaniem omawianej decyzji, które prowadzą do powstania poważnych wątpliwości co do prawdziwych przyczyn, a w szczególności do podejrzeń, że te przyczyny nie są zgodne z celami prawa wspólnotowego i w związku z tym stanowią nadużycie władzy.

(por. pkt 152, 157)