Sprawa T‑324/10

Firma Léon Van Parys NV

przeciwko

Komisji Europejskiej

Unia celna – Przywóz bananów pochodzących z Ekwadoru – Retrospektywne pokrycie należności celnych przywozowych – Wniosek o umorzenie należności celnych przywozowych – Artykuł 220 ust. 2 lit. b) i art. 239 rozporządzenia (EWG) nr 2913/92 – Błąd organów celnych – Oczywiste zaniedbanie osoby zainteresowanej

Streszczenie – wyrok Sądu (druga izba) z dnia 19 marca 2013 r.

1.      Środki własne Unii Europejskiej – Retrospektywne pokrycie należności celnych przywozowych lub wywozowych – Przesłanki braku zaksięgowania należności celnych przywozowych określonych w art. 220 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 2913/92

[rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 220 ust. 2 lit. b)]

2.      Środki własne Unii Europejskiej – Retrospektywne pokrycie należności celnych przywozowych lub wywozowych – Przesłanki braku zaksięgowania należności celnych przywozowych określonych w art. 220 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 2913/92 –– Błąd samych właściwych organów – Wymóg czynnego działania

[rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 220 ust. 2 lit. b)]

3.      Środki własne Unii Europejskiej – Retrospektywne pokrycie należności celnych przywozowych lub wywozowych – Przesłanki braku zaksięgowania należności celnych przywozowych określonych w art. 220 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 2913/92

[rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 4 pkt 3, 13, 14, art. 220 ust. 2 lit. b)]

4.      Środki własne Unii Europejskiej – Retrospektywne pokrycie należności celnych przywozowych lub wywozowych – Zwrócenie się do Komisji z wnioskiem o niedokonywanie pokrycia – Przekazanie wnioskodawcy zastrzeżeń – Dostęp do dokumentów – Zakres

(rozporządzenie Rady nr 2913/92)

5.      Środki własne Unii Europejskiej – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych albo wywozowych – Okoliczności niespowodowane „oszustwem ani oczywistym zaniedbaniem” osoby zainteresowanej – Pojęcie oczywistego zaniedbania – Ścisła wykładnia – Uzyskanie pozwoleń na przywóz za pomocą pośrednika bez dokonania weryfikacji względem właścicieli pozwoleń – Wyłączenie

(rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 239; rozporządzenie Komisji nr 2454/93, art. 905)

6.      Środki własne Unii Europejskiej – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych albo wywozowych – Klauzula słuszności ustanowiona w art. 239 Wspólnotowego kodeksu celnego i w art. 905 rozporządzenia wykonawczego nr 2454/93 – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Sposoby wykonania

(rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 239)

7.      Środki własne Unii Europejskiej – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych albo wywozowych – Okoliczności niespowodowane „oszustwem ani oczywistym zaniedbaniem” osoby zainteresowanej – Ciężar dowodu

(rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 239 ust. 1)

1.      Artykuł 220 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny uzależnia odstąpienie przez organy krajowe od retrospektywnego pokrycia należności celnych przywozowych lub wywozowych od spełnienia kumulatywnie trzech przesłanek. W przypadku spełnienia tych trzech przesłanek dłużnik może żądać odstąpienia od retrospektywnego pokrycia należności celnych.

Przede wszystkim konieczne jest, aby należności celne nie zostały pobrane w wyniku błędu samych właściwych organów. Następnie niezbędne jest, aby błąd popełniony przez te organy nie mógł zostać w racjonalny sposób wykryty przez działającego w dobrej wierze dłużnika, pomimo posiadanego przez niego doświadczenia zawodowego i dochowania w tym celu należytej staranności. Wreszcie dłużnik musi przestrzegać wszystkich przepisów obowiązujących w zakresie zgłoszenia celnego.

Występowanie tych przesłanek powinno być oceniane w świetle celu art. 220 ust. 2 lit. b) wspomnianego rozporządzenia jakim jest ochrona uzasadnionych oczekiwań dłużnika w zakresie ogółu okoliczności uwzględnianych w decyzji o dokonaniu bądź nie retrospektywnego pokrycia należności celnych.

(por. pkt 34–36)

2.      Tylko czynne działanie organów krajowych powoduje powstanie prawa do odstąpienia od retrospektywnego pokrycia należności celnych przywozowych lub wywozowych zgodnie z art. 220 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny.

(por. pkt 53)

3.      Z art. 4 pkt 3 rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny wynika, że „organy celne” oznaczają organy uprawnione między innymi do stosowania przepisów prawa celnego. Wynika stąd, że chodzi o organy administracji państw członkowskich, a także państw trzecich, które mają zapewnić dozór celny i kontrolę celną zgodnie z definicjami tych zadań zawartymi w art. 4 pkt 13 i 14 rozporządzenia nr 2913/92. W tym względzie Komisja nie może być uznana za organ celny w rozumieniu tego rozporządzenia. W związku z tym ewentualne błędy popełnione przez nią w tych ramach nie mogą spowodować powstania prawa do odstąpienia od retrospektywnego pokrycia należności celnych przywozowych lub wywozowych na podstawie art. 220 ust. 2 lit. b) tego rozporządzenia.

(por. pkt 60)

4.      Na mocy zasady zachowania prawa do obrony Komisja nie może wyłącznie decydować, jakie dokumenty są przydatne dla zainteresowanej strony do celów postępowania dotyczącego odstąpienia od retrospektywnego pokrycia. W aktach administracyjnych mogą znajdować się dokumenty zawierające elementy przemawiające za odstąpieniem od pokrycia, które mogą zostać wykorzystane przez zainteresowaną osobę na poparcie jej wniosku, nawet jeśli nie zostały wykorzystane przez Komisję. Wnioskodawca powinien zatem mieć dostęp do wszystkich jawnych dokumentów znajdujących się w aktach, w tym dokumentów, których nie wykorzystano dla uzasadnienia zastrzeżeń Komisji.

Jednakże domniemywa się, iż żądany dokument nie istnieje, jeśli dana instytucja złoży oświadczenie takiej treści. Chodzi jednak o domniemanie zwykłe, które może zostać obalone przez wnioskodawcę dowolnymi środkami na podstawie spójnych i niebudzących wątpliwości poszlak.

(por. pkt 70, 72)

5.      Zwrot należności celnych przywozowych na podstawie art. 905 rozporządzenia nr 2454/93 ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny jest uzależniony od łącznego wystąpienia dwóch przesłanek, po pierwsze, wystąpienia szczególnej sytuacji, i po drugie, braku oczywistego zaniedbania lub oszustwa ze strony osoby zainteresowanej. W konsekwencji wystarczy, że jedna z dwóch przesłanek nie wystąpi, by musiała nastąpić odmowa zwrotu należności celnych.

W tym względzie, aby dokonać oceny, czy doszło do oczywistego zaniedbania, należy uwzględnić w szczególności złożony charakter przepisów, których nieprzestrzeganie powoduje powstanie długu celnego, jak również doświadczenie zawodowe i staranność podmiotu gospodarczego. Ponadto zważywszy, że zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych, które mogą zostać zastosowane tylko w określonych warunkach oraz w precyzyjnie wskazanych okolicznościach, stanowią wyjątek od ogólnej regulacji w zakresie przywozu i wywozu, wykładni przepisów przewidujących taki zwrot lub takie umorzenie należy dokonywać w sposób ścisły. W szczególności, jako że brak ewidentnego zaniedbania jest warunkiem sine qua non zwrotu lub umorzenia należności celnych przywozowych, wykładni tego pojęcia należy dokonywać w taki sposób, by liczba przypadków zwrotu lub umorzenia pozostała ograniczona.

W konsekwencji nie można co do zasady dopuścić, aby podmiot gospodarczy, który dokonuje przywozu towarów w Unii i który w tym celu odwołuje się do usług pośrednika w celu uzyskania możliwości korzystania z pozwoleń na przywóz, był uznawany za pozbawiony rozwagi lub niewykazujący się należytą starannością, jeżeli nie dokona weryfikacji względem właścicieli pozwoleń. Odwołanie się do usług takiego pośrednika należy do praktycznych zasad wykonywania działalności przywozu według uznania importera i ma na celu ułatwienie wykonywania tej działalności z uwagi na fakt, że importer uznaje, iż w określonym kontekście gospodarczym pośrednik znajduje się w lepszej niż on sytuacji w celu znalezienia nowych podmiotów gospodarczych, które to podmioty uzyskały pozwolenia i chcą zbyć prawo do ich wykorzystywania, w szczególności jeżeli importer potrzebuje znacznej ilości pozwoleń w dość krótkim terminie. Wobec braku jakiejkolwiek innej szczegółowej okoliczności mogącej prowadzić do powstania po stronie podmiotu gospodarczego wątpliwości co do autentyczności wykorzystywanych pozwoleń na przywóz nie można uznać, że kontakty z właścicielami pozwoleń na przywóz są niezbędne w celu umożliwienia dopuszczenia do swobodnego obrotu przywożonych towarów.

(por. pkt 77, 79, 80, 102)

6.      O ile Komisja dysponuje swobodą uznania w zakresie dotyczącym stosowania art. 239 rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny, o tyle nie zwalnia jej to jednak z obowiązku rzeczywistego wyważenia z jednej strony interesu Unii w zakresie pełnego poszanowania przepisów celnych, a z drugiej strony interesu działającego w dobrej wierze importera, polegającego na nieponoszeniu szkód przekraczających zwykłe ryzyko handlowe.

(por. pkt 81)

7.      Jeżeli organy celne uznają, że nie można stwierdzić, iż podmiot celny dopuścił się oszustwa lub oczywistego zaniedbania, to na Komisji, jeżeli zamierza ona zająć odmienne stanowisko od organów krajowych, ciąży obowiązek wykazania na podstawie istotnych okoliczności faktycznych, że oczywiste zaniedbanie wskazanego podmiotu miało miejsce.

(por. pkt 86)