WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(druga izba)
z dnia 30 kwietnia 2009 r.
Sprawa F-65/07
Laleh Aayhan i in.
przeciwko
Parlamentowi Europejskiemu
Służba publiczna – Personel pomocniczy zatrudniony na czas trwania sesji Parlamentu – Dopuszczalność – Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi – Artykuł 283 WE – Artykuł 78 WZIP – Zarzut niezgodności z prawem – Równość traktowania – Stabilność zatrudnienia – Dyrektywa 1999/70 – Umowy na czas określony – Możliwość powołania się na daną podstawę prawną
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której L. Aayhan oraz 79 innych byłych członków personelu pomocniczego zatrudnionych na czas trwania sesji Parlamentu Europejskiego żądają w szczególności stwierdzenia nieważności decyzji organu upoważnionego do zawierania umów z dnia 20 kwietnia 2007 r. oddalającej ich rzekome „zażalenie” z dnia 19 grudnia 2006 r., w którym domagali się, by kolejne umowy o pracę na czas określony zawarte przez każdego z nich z Parlamentem zostały uznane za jedną umowę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze czasu pracy, aby zainteresowani zostali ponownie włączeni do personelu Parlamentu i by został im wypłacony ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do płatnego urlopu wypoczynkowego, jaki nabyliby za wszystkie przepracowane okresy.
Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Każda ze stron pokrywa własne koszty.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Warunki zatrudnienia innych pracowników – Personel pomocniczy – Objęcie personelu pomocniczego zatrudnionego na czas trwania sesji Parlamentu Europejskiego zakresem art. 78 warunków zatrudnienia innych pracowników
(art. 283 WE; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 3a, 3b, 78)
2. Akty instytucji – Dyrektywy – Bezpośrednie nałożenie obowiązków na instytucje Wspólnoty w ich stosunkach z personelem – Wyłączenie – Możliwość powołania się na daną podstawę prawną – Zakres
(art. 10 WE, 249 WE)
3. Polityka społeczna – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Dyrektywa 1999/70 – Nałożenie obowiązków na instytucje Wspólnoty w ich stosunkach z personelem
(art. 10 WE, 249 WE; regulamin pracowniczy, art. 1e ust. 2; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 10 akapit pierwszy, art. 80 ust. 4; rozporządzenie Rady nr 723/2004; dyrektywa Rady nr 1999/70)
4. Polityka społeczna – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Dyrektywa 1999/70 – Środki mające na celu zapobieganie nadużywaniu kolejnych umów o pracę na czas określony – Obiektywne powody uzasadniające przedłużanie takich umów
(dyrektywa Rady 1999/70, załącznik, klauzula 5, pkt 1 lit. a); warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 78)
1. Artykuł 78 Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich (zwanych dalej „WZIP”) dopuszcza odstępstwo od systemu mającego zastosowanie do personelu pomocniczego ustanowionego w tytule III WZIP, umożliwiając Parlamentowi do dnia 31 grudnia 2006 r. ograniczenie do czasu trwania sesji okresu zatrudnienia personelu pomocniczego koniecznego do organizacji jego prac. System obejmujący personel pomocniczy nie może bowiem w zasadzie mieć zastosowania do zatrudnienia, którego okres każdorazowo jest krótki, ale które co roku powtarza się z dużą częstotliwością. Niemniej jednak członkowie personelu pomocniczego zatrudnionego na czas trwania sesji są objęci przepisami tytułu III, od których dopuszczono wyłącznie odstępstwo dotyczące warunków naboru i wynagrodzenia, określonych w porozumieniu pomiędzy tą instytucją, Radą Europy i Zgromadzeniem Unii Zachodnioeuropejskiej w zakresie zatrudniania takiego personelu. Oznacza to, że pozostałe przepisy tytułu III, dotyczące w szczególności warunków pracy i zabezpieczenia społecznego, znajdują do nich zastosowanie, niezależnie od szczególnych norm wewnętrznych, przyjętych przez biuro lub sekretarza generalnego Parlamentu, mających na celu wykonanie i uzupełnienie norm ustanowionych w WZIP.
Tym samym art. 78 warunków zatrudnienia innych pracowników nie stoi w sprzeczności z art. 283 WE. Okoliczność, że w zakresie warunków naboru i wynagrodzenia personelu pomocniczego zatrudnianego na czas trwania sesji prawodawca odwołał się do wskazanego porozumienia, nie oznacza, że zrezygnował z wykonania uprawnienia nadanego mu art. 283 WE w zakresie uchwalenia regulaminu pracowniczego oraz warunków zatrudnienia innych pracowników. Przeciwnie, właśnie celem wykonania tego uprawnienia Rada, po uwzględnieniu wspólnych interesów i potrzeb tych trzech organizacji europejskich w zakresie zapewnienia należytego przebiegu sesji ich organów obradujących, uznała za stosowne dostosowanie warunków naboru i zatrudnienia personelu zatrudnianego na okres trwania sesji Parlamentu do warunków ustalonych pomiędzy trzema wspomnianymi instytucjami czy organizacjami, z zastrzeżeniem kontroli budżetowej określonej w art. 78 akapit drugi warunków zatrudnienia innych pracowników.
Przepis ten nie jest również sprzeczny z zasadą równego traktowania, ponieważ sytuacja zatrudnionych pracowników, którzy mają zaspokoić okresowe i duże zapotrzebowanie na dodatkowy personel, jakie występuje w Parlamencie wyłącznie w czasie trwania sesji, nie jest porównywalna z sytuacją pracowników zatrudnionych w celu zaspokajania stałego i codziennego zapotrzebowania, związanego z obecnością personelu składającego się z urzędników, a w razie potrzeby z członków personelu tymczasowego lub kontraktowego w rozumieniu art. 3a lub 3b WZIP.
(zob. pkt 85, 86, 97–100, 103)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 43/84 Maag przeciwko Komisji, 11 lipca 1985 r., Rec. s. 2581, pkt 19
2. Nie można uznać, by dyrektywy, adresowane do państw członkowskich, a nie do instytucji Wspólnoty, nakładały jako takie obowiązki na instytucje w stosunkach z zatrudnionym przez nie personelem. Jednakże to twierdzenie nie może wykluczyć wszelkiej możliwości powoływania się na dyrektywę w stosunkach łączących instytucje z ich urzędnikami lub pracownikami. Po pierwsze, przepisy dyrektywy mogą bowiem wiązać instytucję w sposób pośredni, jeżeli stanowią wyraz ogólnej zasady prawa wspólnotowego, którą instytucja zobowiązana jest jako taką stosować. Po drugie, dyrektywa może wiązać instytucję wówczas, gdy w ramach swojej niezależności organizacyjnej oraz w ramach regulaminu pracowniczego instytucja ta postanawia wykonać szczególne zobowiązanie określone przez dyrektywę lub gdy akt generalny mający zastosowanie wewnętrzne odsyła wyraźnie do przepisów przyjętych przez prawodawcę wspólnotowego na podstawie traktatów. Po trzecie, instytucje jako pracodawcy powinny, zgodnie z zasadą lojalnej współpracy ciążącą na nich na podstawie art. 10 akapit drugi WE, uwzględniać przepisy prawne przyjęte na szczeblu wspólnotowym.
(zob. pkt 111–113, 116, 118, 119)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑262/97 Engelbrecht, 26 września 2000 r., Rec. s. I‑7321, pkt 38; sprawa C‑25/02 Rinke, 9 września 2003 r., Rec. s. I‑8349, pkt 24
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑495/04 Belfass przeciwko Radzie, 21 maja 2008 r., Zb.Orz. s. II‑781, pkt 43
3. Nie można uznać, by przepisy dyrektywy 1999/70 dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC a także przepisy tego porozumienia ramowego jako takie nakładały obowiązki na instytucje Wspólnoty w stosunkach z zatrudnionym przez nie personelem. Przepisy te nie wiążą również instytucji w sposób pośredni jako wyraz ogólnej zasady prawa wspólnotowego, ponieważ ani z dyrektywy, ani z porozumienia ramowego nie wynika w żaden sposób, że stabilność zatrudnienia została przyjęta za ogólnie obowiązującą normę prawa. Wreszcie nie są również wymienione, jeśli chodzi o odpowiednie normy bezpieczeństwa i higieny pracy, których należy przestrzegać w ramach warunków pracy urzędników, poprzez odesłanie w art. 1e ust. 2 regulaminu pracowniczego do minimalnych wymagań mających zastosowanie na mocy środków przyjętych w tych dziedzinach bezpieczeństwa i higieny pracy zgodnie z traktatami, ponieważ celem dyrektywy nie jest poprawa środowiska pracy poprzez wzmocnienie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, ale zbliżenie ustawodawstwa i praktyk krajowych w zakresie warunków pracy dotyczących czasu trwania stosunku pracy.
Jednakże instytucje jako pracodawcy powinny, zgodnie z zasadą lojalnej współpracy ciążącą na nich na podstawie art. 10 akapit drugi WE, uwzględniać przepisy prawne przyjęte na szczeblu wspólnotowym, wprowadzające normy minimalne mające na celu poprawę warunków życia i pracy pracowników w państwach członkowskich przez zbliżenie ustawodawstwa i praktyk krajowych oraz w szczególności poprzez wolę prawodawcy wspólnotowego, aby ze stabilności zatrudnienia uczynić zasadniczy cel w zakresie stosunków pracy w Unii Europejskiej. Zobowiązanie to ma tym większe znaczenie, że reforma administracji przeprowadzona na mocy rozporządzenia nr 723/2004 wzmocniła tendencję do zawierania umów kontraktowych w ramach europejskiej służby publicznej. Co się tyczy w szczególności porozumienia ramowego, którego celem jest zbliżenie ustawodawstwa i praktyk krajowych przez przyjęcie norm minimalnych w zakresie stosunku pracy na czas określony, to na instytucjach spoczywa obowiązek dokonania, w miarę możliwości, wykładni przepisów WZIP w świetle przepisów i celów porozumienia ramowego, aby osiągnąć rezultat określony przez to porozumienie.
Z tego wynika, że dyrektywa 1999/70 jako taka nie może stanowić podstawy zarzutu niezgodności z prawem przepisu rozporządzenia Rady ustanawiającego regulamin pracowniczy oraz WZIP, który byłby niezgodny z porozumieniem ramowym.
(zob. pkt 111, 114, 116, 117, 119, 120, 122)
Odesłanie:
Trybunał: ww. sprawa Rinke, pkt 24
Sąd Pierwszej Instancji: ww. sprawa Belfast przeciwko Radzie, pkt 43
4. Okresowe i duże zapotrzebowanie Parlamentu Europejskiego na dodatkowy personel wyłącznie na czas trwania sesji stanowi „obiektywne powody” w rozumieniu klauzuli 5 pkt 1 lit. a) porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego w dniu 18 marca 1999 r., załączonego do dyrektywy Rady 1999/70 dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC, które mogą uzasadniać zawieranie kolejnych umów na czas określony z członkami personelu pomocniczego przy okazji każdej sesji Parlamentu, takich jak przewidziane w art. 78 WZIP, do dnia 1 stycznia 2007 r. O ile bowiem te potrzeby były możliwe do przewidzenia, o tyle nadmiar pracy nie był ani stały, ani też trwały.
(zob. pkt 134, 135)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑212/04 Adeneler i in., 4 lipca 2006 r., Zb.Orz. s. I‑6057, pkt 69