WYROK SĄDU (pierwsza izba)
z dnia 27 listopada 2018 r.(*)
Dostęp do dokumentów – Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 – Dokumenty i informacje dotyczące decyzji Komisji o zakończeniu „porozumienia o współpracy i członkostwie w Team Europe” – Odmowa dostępu – Wyjątek dotyczący ochrony życia prywatnego i ochrony osób fizycznych – Ochrona danych osobowych – Rozporządzenie (WE) nr 45/2001 – Odmowa przekazania – Artykuły 7, 47 i 48 karty praw podstawowych – Odpowiedzialność pozaumowna
W sprawach połączonych T‑314/16 i T‑435/16
VG, jako spadkobierczyni MS powołana do całości spadku, reprezentowana początkowo przez adwokatów L. Leviego i M. Vandenbussche’a, następnie przez L. Leviego,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, reprezentowanej początkowo przez F. Clotuche-Duvieusart i A.C. Simon, następnie przez F. Clotuche-Duvieusart oraz B. Mongina, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
mającej za przedmiot, po pierwsze, oparte na art. 263 TFUE żądanie stwierdzenia nieważności decyzji Komisji z dnia 2 lutego i z dnia 19 kwietnia 2016 r. oddalających wniosek MS o udzielenie dostępu do dotyczących go dokumentów i z dnia 16 czerwca 2016 r. oddalającej jego wniosek o przekazanie mu dotyczących go danych osobowych zawartych w dokumentach, których dotyczył ten wniosek o udzielenie dostępu, i po drugie, oparte na art. 268 TFUE żądanie zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez MS z powodu tej odmowy udzielenia dostępu i przekazania danych osobowych,
SĄD (pierwsza izba),
w składzie: I. Pelikánová, prezes, V. Valančius i U. Öberg (sprawozdawca), sędziowie,
sekretarz: G. Predonzani, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 6 marca 2018 r.,
wydaje następujący
Wyrok
I. Okoliczności faktyczne
A. Okoliczności faktyczne poprzedzające wniesienie skargi
1 MS był członkiem sieci Team Europe od dnia 20 lipca 2011 r. do dnia 10 kwietnia 2013 r.
2 Sieć Team Europe to lokalna sieć informacyjna, której głównym zadaniem jest wspomaganie przedstawicielstw Komisji Europejskiej w informowaniu o polityce europejskiej na szczeblu lokalnym, której członkowie działają jako mówcy, moderatorzy, animatorzy wydarzeń i eksperci ds. komunikacji.
3 Członkowie sieci Team Europe są związani z Unią Europejską, reprezentowaną przez Komisję, „porozumieniem o współpracy i członkostwie w Team Europe” (zwanym dalej „porozumieniem o współpracy”). Porozumienie to ustanawia możliwość rozwiązania owego porozumienia przez każdą stronę w dowolnym momencie na piśmie, bez żadnych warunków. Wskazuje ono również w istocie, że owi członkowie nie są wynagradzani przez Komisję. Stanowi ponadto, że członkowie ci działają na zasadzie wolontariatu, ale pod pewnymi warunkami mogą przyjmować zwrot poniesionych kosztów lub rozsądne wynagrodzenie ze strony organizatorów wydarzeń, w których uczestniczą.
4 W dniu 10 kwietnia 2013 r. szef przedstawicielstwa Komisji we Francji (zwanego dalej „przedstawicielstwem”) skontaktował się telefonicznie z MS po otrzymaniu skargi na jego niepożądane zachowanie od kobiet uczestniczących w konferencji lub seminarium sieci Team Europe. W wyniku tej rozmowy przedstawicielstwo poinformowało MS pocztą o tym, że kończy współpracę tej sieci z nim ze skutkiem natychmiastowym zgodnie z postanowieniami porozumienia o współpracy.
5 W dniu 6 czerwca 2013 r. MS złożył do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich skargę na decyzję Komisji o zakończeniu z nim współpracy w ramach sieci Team Europe.
6 W toku postępowania przed Rzecznikiem MS został poinformowany, że Komisja oparła decyzję z dnia 10 kwietnia 2013 r. o zakończeniu z nim współpracy w ramach sieci Team Europe na trzech dokumentach, a mianowicie, po pierwsze, na skardze od osoby, która uczestniczyła w jednej z konferencji organizowanych przez sieć Team Europe (zwanej dalej „X”), po drugie, na wiadomości elektronicznej wysłanej przez niego do X (z kopią do innej osoby, Y), a po trzecie, na jego korespondencji z X na portalu społecznościowym (zwanych dalej „spornymi dokumentami”). Ponadto został on poinformowany o tym, że Komisja podniosła, iż wartość dowodową zebranych akt wzmacniały nowe informacje, które pojawiły się w toku postępowania, ponieważ szereg członków personelu przedstawicielstwa (zwanych dalej, odpowiednio, „członkami przedstawicielstwa”) potwierdziło swojemu kierownictwu, że kilkoro pracowników dyrekcji generalnej (DG) ds. komunikacji tej instytucji, z czego dwóch pracujących w przedstawicielstwie i dwóch pełniących swoje funkcje w Brukseli (Belgia) (zwanych dalej „pracownikami Komisji”), było od 2013 r. adresatami niewłaściwych uwag z jego strony (zwane dalej „spornymi zeznaniami”). Komisja nie przekazała MS ani spornych dokumentów, ani spornych zeznań.
7 Decyzją z dnia 19 listopada 2015 r. Rzecznik zamknął dochodzenie w sprawie skargi złożonej przez MS. W tej decyzji Rzecznik stwierdził, między innymi, przypadek niewłaściwego administrowania ze względu na to, że przed podjęciem decyzji z dnia 10 kwietnia 2013 r. o zakończeniu współpracy w ramach sieci Team Europe z MS Komisja nie wysłuchała MS w sposób odpowiedni ani nie dokonała wystarczająco gruntownej oceny tej sprawy. W następstwie złożenia tej skargi i wydania decyzji Rzecznika Komisja nie podjęła w odniesieniu do MS żadnych środków.
8 Pismem z dnia 18 grudnia 2015 r. MS skierował na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz.U. 2001, L 145, s. 45; sprostowania: Dz.U. 2010, L 271, s. 20; Dz.U. 2013, L 333, s. 83; wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 1, t. 3, s. 331) do szefa przedstawicielstwa wstępny wniosek o dostęp do spornych dokumentów i zeznań oraz nazwisk osób, które złożyły te zeznania.
9 Pismem z dnia 2 lutego 2016 r. (zwanym dalej „decyzją z dnia 2 lutego 2016 r.”) dyrektor generalny DG ds. komunikacji Komisji, po konsultacji z X, wskazaną jako autorka spornych dokumentów, odmówił MS dostępu do nich . Odmowa ta została oparta na wyjątku przewidzianym w art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001 i dotyczyła ochrony prywatności i integralności osoby fizycznej, ponieważ sporne dokumenty zawierały pewne dane osobowe osób trzecich, a nie zostało wykazane, że dostęp do tych danych był dla MS konieczny i nie naruszałby uzasadnionych interesów owych osób trzecich. W odniesieniu do wniosku o dostęp do spornych zeznań Komisja dodała, że zeznania te nie zostały wzięte pod uwagę przy wydawaniu decyzji z dnia 10 kwietnia 2013 r. o zakończeniu współpracy w ramach sieci Team Europe z MS.
10 Pismem z dnia 19 lutego 2016 r. MS złożył ponowny wniosek, w którym uzasadniał konieczność dostępu do spornych dokumentów i brak niekorzystnego wpływu takiego dostępu na uzasadnione interesy osób trzecich. W tymże ponownym wniosku sformułował także wniosek o przekazanie dotyczących go danych osobowych zawartych w spornych dokumentach (zwanych dalej „spornymi danymi osobowymi”) na podstawie art. 13 rozporządzenia (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych (Dz.U. 2001, L 8, s. 1; wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 13, t. 26, s. 102).
11 Decyzją z dnia 19 kwietnia 2016 r. sekretarz generalny Komisji udzielił odpowiedzi na ponowny wniosek (zwanej dalej „decyzją z dnia 19 kwietnia 2016 r.”). Po pierwsze, wyjaśnił, że sporne zeznania nie mogą zostać podane do wiadomości MS, ponieważ nie zostały zapisane w dokumencie. Po drugie, odmówił MS dostępu do spornych dokumentów, opierając się na wyjątkach przewidzianych w art. 4 ust. 1 lit. b) oraz art. 4 ust. 2 tiret drugie rozporządzenia nr 1049/2001, odnoszących się, odpowiednio, do ochrony prywatności i integralności osoby fizycznej oraz ochrony postępowań sądowych. Ponadto w decyzji tej wskazał, że wniosek o przekazanie spornych danych osobowych nie wchodzi w zakres stosowania rozporządzenia nr 1049/2001 i zostanie przekazany do DG ds. komunikacji, która jest służbą odpowiedzialną za udzielenie nań odpowiedzi.
12 Pismem z dnia 16 czerwca 2016 r. (zwanym dalej „decyzją z dnia 16 czerwca 2016 r.”) szef przedstawicielstwa oddalił wniosek o przekazanie spornych danych osobowych. W tym względzie stwierdził, że „z uwagi na spór między [MS] a osobami, o których mowa w [spornych] zeznaniach, wydaje się, że osoby te wyraziły uzasadnione obawy o naruszenie ich interesów ad personam” i że w celu zagwarantowania praw i swobód tych osób rzeczone dane osobowe nie mogą zostać przekazane MS.
13 MS wystąpił również do Europejskiego Inspektora Ochrony Danych (EIOD) zgodnie z art. 20 ust. 3 i 4 rozporządzenia nr 45/2001. Decyzją EIOD z dnia 3 lutego 2017 r. postępowanie w niniejszej sprawie zostało zawieszone w oczekiwaniu na wydanie wyroków w niniejszych sprawach.
B. Okoliczności faktyczne następujące po wniesieniu skarg
14 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 19 lipca 2016 r. MS wniósł skargę o zasądzenie od Komisji zapłaty odszkodowania w następstwie wydania przez nią decyzji z dnia 10 kwietnia 2013 r. o zakończeniu współpracy między nim a siecią Team Europe. Skarga ta została zarejestrowana pod sygnaturą T‑17/16.
15 Postanowieniem z dnia 31 maja 2017 r., MS/Komisja (T‑17/16, niepublikowanym, EU:T:2017:379), Sąd odrzucił żądanie odszkodowawcze MS jako oczywiście niedopuszczalne, ponieważ przedmiot skargi miał charakter umowny, a zatem w braku klauzuli arbitrażowej nie należał do jego kompetencji.
16 W dniu 5 stycznia 2018 r. MS zaskarżył to postanowienie.
II. Postępowania i żądania stron
17 Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu w dniach 15 czerwca i 1 sierpnia 2016 r. MS złożył wnioski o przyznanie pomocy prawnej.
18 Postanowieniami z dnia 30 września i 28 listopada 2016 r. prezes Sądu, odpowiednio, przyznał MS pomoc prawną i wyznaczył adwokata.
19 Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu w dniach 15 i 22 grudnia 2016 r. MS wniósł skargi, które zostały zarejestrowane pod sygnaturami T‑314/16 i T‑435/16.
20 W sprawie T‑314/16 postanowieniem z dnia 6 lipca 2017 r. Sąd nakazał Komisji zgodnie z art. 91 lit. c), art. 92 § 1 i art. 104 regulaminu postępowania przed Sądem przedstawić wszystkie dokumenty będące podstawą decyzji z dnia 10 kwietnia 2013 r., w drodze której Komisja zakończyła udział MS w sieci Team Europe.
21 W dniu 14 lipca 2017 r. Komisja przedstawiła sporne dokumenty, jednocześnie wnosząc o zachowanie poufności tych dokumentów wobec MS. Zgodnie z art. 104 regulaminu postępowania dokumenty nie zostały podane do wiadomości MS.
22 Na wniosek sędziego sprawozdawcy Sąd (pierwsza izba) postanowił otworzyć ustny etap postępowania i w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 89 regulaminu postępowania wezwał Komisję do udzielenia odpowiedzi na określone pytania. Komisja zastosowała się do tego wezwania w wyznaczonym terminie.
23 Postanowieniem prezesa pierwszej izby Sądu z dnia 30 stycznia 2018 r. sprawy T‑314/16 i T‑435/16 zostały połączone do celów ustnego etapu postępowania i do wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie zgodnie z art. 68 regulaminu postępowania.
24 W dniu 19 lutego 2018 r. adwokat MS poinformował sekretariat Sądu, że MS zmarł. Następnie Sąd został poinformowany, że skargi postanowiła podtrzymać skarżąca VG jako spadkobierczyni MS powołana do całości spadku.
25 W sprawie T‑314/16 skarżąca, jako spadkobierczyni MS powołana do całości spadku, wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 2 lutego 2016 r. oddalającej wniosek o udzielenie MS dostępu do spornych dokumentów i decyzji z dnia 19 kwietnia 2016 r. potwierdzającej tę odmowę;
– nakazanie Komisji zadośćuczynienia za krzywdę, oszacowaną na 20 000 EUR, której MS doznał z powodu odmowy udzielenia mu dostępu do spornych dokumentów;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
26 Komisja wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie wnoszącej odwołanie jako spadkobierczyni MS powołanej do całości spadku kosztami postępowania.
27 W sprawie T‑435/16 skarżąca, jako spadkobierczyni powołana do całości spadku MS, wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 16 czerwca 2016 r. oddalającej wniosek MS o przekazanie mu owych danych osobowych;
– nakazanie Komisji zadośćuczynienia za krzywdę, oszacowaną na 20 000 EUR, której MS doznał z powodu odmowy przekazania mu spornych danych osobowych;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
28 Komisja wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie wnoszącej odwołanie jako spadkobierczyni MS powołanej do całości spadku kosztami postępowania.
III. Co do prawa
A. W przedmiocie wniosku o umorzenie postępowania złożonego przez Komisję w sprawie T‑435/16
29 Na rozprawie Komisja podniosła, że po śmierci MS skarga w sprawie T‑435/16 stała się bezprzedmiotowa, a zatem nie ma potrzeby orzekania w tej sprawie. W art. 2 lit. a) rozporządzenia nr 45/2001 zdefiniowano podmiot danych jako „zidentyfikowaną lub możliwą do zidentyfikowania osobę fizyczną”, a zatem nie ma on zastosowania do danych osobowych osób zmarłych, a prawa, które zostały podniesione przez MS, są nieprzenaszalne.
30 W swoim wniosku Komisja twierdzi w istocie, że skarżąca, jako spadkobierczyni MS powołana do całości spadku, straciła z powodu śmierci MS interes w rozstrzygnięciu sprawy.
31 W tym względzie z orzecznictwa wynika, że postępowanie w przedmiocie skargi o stwierdzenie nieważności aktu wniesionej przez adresata aktu może być kontynuowane przez jego następcę prawnego pod tytułem ogólnym, w szczególności w przypadku śmierci osoby fizycznej (zob. postanowienie z dnia 12 lipca 2016 r., Janukowycz/Rada, T‑347/14, EU:T:2016:433, pkt 67 i przytoczone tam orzecznictwo). Podobnie następca prawny pod tytułem ogólnym może kontynuować powództwo o zadośćuczynienie za krzywdę doznaną przez zmarłego, jeżeli ten ostatni przed śmiercią wystąpił o możliwość skorzystania z tego powództwa na swoją rzecz, skutkiem czego powództwo to wchodzi w dniu otwarcia spadku w skład majątku spadkowego.
32 Ponadto zgodnie z utrwalonym orzecznictwem interes prawny strony skarżącej musi istnieć, pod rygorem umorzenia postępowania, do momentu wydania orzeczenia sądowego, co oznacza, że skarga powinna w efekcie móc doprowadzić do poprawy sytuacji strony, która ją wniosła (zob. postanowienie z dnia 12 lipca 2016 r., Janukowycz/Rada, T‑347/14, EU:T:2016:433, pkt 67 i przytoczone tam orzecznictwo).
33 W niniejszym przypadku, jak zauważono w pkt 24 powyżej, MS zmarł po wniesieniu niniejszych skarg, a jego przedstawiciel wskazał, że skarżąca pragnie podtrzymać te skargi jako spadkobierczyni zmarłego syna powołana do całości spadku, przy czym przedstawił jej pisemne oświadczenie w tym względzie, formalny akt zgonu oraz dowód tożsamości tej osoby.
34 Skarga w sprawie T‑435/16 dotyczyła, w szczególności, uzyskania przez MS przekazania spornych danych osobowych oraz zadośćuczynienia za krzywdę, jakiej miał on doznać z powodu oddalenia przez Komisję jego wniosku o przekazanie. Nie ulega wątpliwości, że rzeczone dane osobowe dotyczyły niepożądanych zachowań MS związanych z jego współpracą z siecią Team Europe (zob. pkt 4 powyżej) i mogły naruszyć, między innymi, dobre imię i cześć MS jako współpracownika tej sieci. Ponadto bezsporne jest, że dane te stanowiły podstawę decyzji Komisji z dnia 10 kwietnia 2013 r. o zakończeniu współpracy między MS i tą siecią (zob. pkt 6 powyżej).
35 W tych okolicznościach, ponieważ, jak zostało wyjaśnione w pkt 31 powyżej, następca prawny MS pod tytułem ogólnym ma prawo kontynuować postępowanie, pomimo śmierci MS, utrzymany jest jego interes prawny w uzyskaniu stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 16 czerwca 2016 r., w której oddalono wniosek MS o przekazanie mu spornych danych osobowych, oraz zadośćuczynienia za krzywdę, której MS miał doznać z powodu oddalenia przez Komisję jego wniosku o przekazanie mu rzeczonych danych.
36 W tych okolicznościach interes skarżącej w podtrzymaniu skargi w sprawie T‑435/16 w charakterze spadkobierczyni MS powołanej do całości spadku trwa pomimo śmierci tego ostatniego.
37 Należy zatem oddalić żądanie umorzenia postępowania podniesione przez Komisję w sprawie T‑435/16.
B. Co do istoty
1. W przedmiocie żądań stwierdzenia nieważności
a) W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 2 lutego i z dnia 19 kwietnia 2016 r. w zakresie, w jakim dotyczą one oddalenia wniosku MS o dostęp do spornych zeznań
38 Możliwość uwzględnienia przez instytucję UE wniosku o dostęp do dokumentu instytucji w rozumieniu art. 2 ust. 3 rozporządzenia nr 1049/2001 w sposób oczywisty zakłada, że dokumenty, o których mowa we wniosku, istnieją (wyrok z dnia 2 października 2014 r., Strack/Komisja, C‑127/13 P, EU:C:2014:2250, pkt 38; zob. także wyrok z dnia 11 czerwca 2015 r., McCullough/Cedefop, T‑496/13, niepublikowany, EU:T:2015:374, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo).
39 Zgodnie z orzecznictwem wszelkie oświadczenia instytucji o nieistnieniu żądanych dokumentów objęte są domniemaniem zgodności z prawem. Zatem domniemanie prawdziwości stosuje się również do tego oświadczenia. Niemniej chodzi tutaj o domniemanie zwykłe, które skarżąca, jako spadkobierczyni MS powołana do całości spadku, może podważyć wszelkimi zarzutami na podstawie istotnych i zgodnych poszlak (zob. wyrok z dnia 11 czerwca 2015 r., McCullough/Cedefop, T‑496/13, niepublikowany, EU:T:2015:374, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).
40 W niniejszej sprawie Komisja w decyzji z dnia 2 lutego 2016 r. odmówiła dostępu do spornych zeznań, powołując się na wyjątek przewidziany w art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001, przy czym wyjaśniła, że nie wzięła tych zeznań pod uwagę w decyzji z dnia 10 kwietnia 2013 r. o zakończeniu współpracy ze stroną skarżącą w ramach sieci Team Europe. Następnie w decyzji z dnia 19 kwietnia 2016 r. podniosła, że sporne zeznania nie zostały zapisane w dokumencie.
41 W odpowiedzi na środek organizacji postępowania Sądu Komisja potwierdziła, że „nie posiada żadnego pisemnego śladu tych zeznań, […] a zatem nie posiada dokumentów zawierających [sporne] zeznania”. Z uwagi na to oświadczenie i fakt, że skarżąca, jako spadkobierczyni MS powołana do całości spadku, nie przedstawiła dowodów w celu obalenia domniemania jego zgodności z prawem i prawdziwości, brak jest w niniejszej sprawie wystarczających powodów pozwalających na podważenie tego oświadczenia.
42 Należy zatem oddalić żądanie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 2 lutego i z dnia 19 kwietnia 2016 r. w zakresie, w jakim dotyczą one oddalenia wniosku MS o dostęp spornych zeznań, bez konieczności orzekania w przedmiocie dopuszczalności żądania stwierdzenia nieważności w zakresie, w jakim dotyczy ono decyzji z dnia 2 lutego 2016 r.
b) W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 2 lutego i z dnia 19 kwietnia 2016 r. w zakresie, w jakim dotyczą one oddalenia wniosku MS o dostęp do spornych dokumentów
43 Na poparcie niniejszej skargi o stwierdzenie nieważności skarżąca, jako spadkobierczyni MS powołana do całości spadku, podnosi w istocie dwa zarzuty. Zarzut pierwszy jest oparty na naruszeniu art. 2 i art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001 oraz art. 2 i art. 4 ust. 2 tiret drugie tego rozporządzenia. Zarzut drugi dotyczy naruszenia obowiązku uzasadnienia, prawa do obrony, zasady ochrony życia prywatnego i zasady proporcjonalności.
1) W przedmiocie części pierwszej zarzutu pierwszego, opartej na naruszeniu art. 2 i art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001
44 Skarżąca utrzymuje, że choć sporne dokumenty zawierają dane osobowe X i innych osób trzecich, to Komisja nie wykazała, że ujawnienie tych dokumentów stanowiłoby konkretne i faktyczne naruszenie ochrony prywatności i integralności X lub rzeczonych innych osób trzecich, które są wskazane w tych dokumentach.
45 Ponadto skarżąca, jako spadkobierczyni MS powołana do całości spadku, uzasadnia brak zagrożenia dla uzasadnionych interesów osób trzecich „celem jej działań [zmierzających do] przywrócenia wiarygodności i czci MS”. Dodaje ona, że krytyka dotyczy wyłącznie jego, co oznacza, że ujawnienie spornych dokumentów nie może naruszyć ochrony prywatności i integralności X ani innych osób trzecich, które również są w tych dokumentach wspomniane.
46 W tym względzie skarżąca, jako spadkobierczyni MS powołana do całości spadku, odnosi się do faktu, że Rzecznik stwierdził już, w pkt 32 swojej propozycji polubownego rozstrzygnięcia, że Komisja „nie przedstawiła dowodu na rzeczywiste zagrożenie dla […] uzasadnionych interesów [X]”.
47 Skarżąca, jako spadkobierczyni MS powołana do całości spadku(1), twierdzi także, że wykazała konieczność przekazania spornych danych osobowych na podstawie art. 8 lit. b) rozporządzenia nr 45/2001. Jej zdaniem sporne dokumenty są niezbędne do zrozumienia oskarżeń Komisji wobec MS i jej decyzji z dnia 10 kwietnia 2013 r. o zakończeniu współpracy między nim a siecią Team Europe, a także do wykazania bezzasadności jej oskarżeń. Skarżąca wyjaśniła, że MS był już w posiadaniu korespondencji prowadzonej między nim a X za pośrednictwem portalu społecznościowego i pocztą elektroniczną, lecz kwestionuje autentyczność spornych dokumentów, do których nie miał dostępu.
48 Skarżąca podnosi wreszcie, opierając się na wyroku z dnia 22 maja 2012 r., Internationaler Hilfsfonds/Komisja (T‑300/10, EU:T:2012:247, pkt 107), że sporne dokumenty nie zostaną upublicznione w przypadku ujawnienia na podstawie rozporządzenia nr 1049/2001.
49 W pierwszej kolejności Sąd przypomina, że rozporządzenie nr 1049/2001 ma na celu, jak wskazano w jego motywie 4 i art. 1, zapewnienie możliwie najszerszego publicznego dostępu do dokumentów instytucji (zob. wyrok z dnia 21 lipca 2011 r., Szwecja/MyTravel i Komisja, C‑506/08 P, EU:C:2011:496, pkt 73 i przytoczone tam orzecznictwo).
50 Zgodnie z art. 2 ust. 3 rozporządzenia nr 1049/2001 przepisy dotyczące dostępu publicznego do dokumentów mają bowiem zastosowanie do wszelkich dokumentów przechowywanych przez Komisję, to jest dokumentów sporządzanych lub otrzymywanych przez nią i pozostających w jej posiadaniu, we wszystkich obszarach działalności Unii Europejskiej.
51 Ponieważ celem rozporządzenia nr 1049/2001 jest zapewnienie każdej osobie dostępu do dokumentów, dokument ujawniony na mocy tych przepisów zostaje upubliczniony (wyroki: z dnia 21 maja 2014 r., Catinis/Komisja, T‑447/11, EU:T:2014:267, pkt 62; z dnia 15 lipca 2015 r., Dennekamp/Parlament, T‑115/13, EU:T:2015:497, pkt 67).
52 W tym względzie prawdą jest, że Sąd stwierdził, iż ujawnienie danych osobowych, które dotyczą wyłącznie wnioskującego o udzielenie dostępu do tych danych, nie może spotkać się z odmową z tego względu, iż ujawnienie tych danych naruszyłoby ochronę prywatności i integralności osoby fizycznej (zob. podobnie wyroki: z dnia 22 maja 2012 r., Internationaler Hilfsfonds/Komisja, T‑300/10, EU:T:2012:247, pkt 107–109; z dnia 12 maja 2015 r., Unión de Almacenistas de Hierros de España/Komisja, T‑623/13, EU:T:2015:268, pkt 91).
53 Jednakże, wbrew argumentom skarżącej, orzecznictwo to nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, ponieważ sporne dokumenty zawierają dane osobowe, które nie dotyczą wyłącznie MS.
54 Z wyroku z dnia 22 maja 2012 r., Internationaler Hilfsfonds/Komisja (T‑300/10, EU:T:2012:247, pkt 109), wynika bowiem wyraźnie, że o ile ochrona interesu określonego w art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001 nie jest konieczna względem wnioskującego o udzielenie dostępu, o tyle jednak powinna ona być zapewniona, zgodnie z rozporządzeniem nr 45/2001, względem osób trzecich.
55 W drugiej kolejności należy stwierdzić, że prawo dostępu do dokumentów nie zależy od charakteru szczególnego interesu, jaki wnioskujący o udzielenie dostępu może mieć w otrzymaniu żądanej informacji (wyrok z dnia 21 maja 2014 r., Catinis/Komisja, T‑447/11, EU:T:2014:267, pkt 61; zobacz również podobnie wyrok z dnia 1 lutego 2007 r., Sison/Rada, C‑266/05 P, EU:C:2007:75, pkt 43).
56 Ponadto w zakresie, w jakim wnioskodawca, jako przedstawiciel opinii publicznej, nie musi uzasadniać wniosku o dostęp do dokumentów, do celów rozporządzenia nr 1049/2001 nie ma również znaczenia rzeczywisty interes, jaki wnioskodawca może mieć w ujawnieniu rozpatrywanych dokumentów (zob. wyrok z dnia 26 kwietnia 2016 r., Strack/Komisja, T‑221/08, EU:T:2016:242, pkt 252 i przytoczone tam orzecznictwo).
57 W trzeciej kolejności należy stwierdzić, że rozporządzenie nr 1049/2001, zgodnie z motywem 11, przewiduje w swym art. 4 system wyjątków pozwalający instytucjom na odmowę dostępu do dokumentu, w przypadku gdy jego ujawnienie naruszyłoby jeden z interesów chronionych przez ten artykuł (zob. wyroki: z dnia 21 lipca 2011 r., Szwecja/MyTravel i Komisja, C‑506/08 P, EU:C:2011:496, pkt 74 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 13 stycznia 2017 r., Deza/ECHA, T‑189/14, EU:T:2017:4, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo).
58 Artykuł 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001 stanowi w tym względzie, że instytucje odmawiają dostępu do dokumentu, w przypadku gdy ujawnienie go naruszyłoby ochronę prywatności i integralności osoby fizycznej, w szczególności zgodnie z prawodawstwem Unii dotyczącym ochrony danych osobowych. Przepis ten, ustanawiający szczególny i wzmocniony system ochrony osób, których dane osobowe mogłyby stosownie do okoliczności zostać upublicznione, wymaga, by ewentualne naruszenie ich prywatności i integralności zawsze badać i oceniać w szczególności zgodnie z rozporządzeniem nr 45/2001 (zob. wyrok z dnia 7 lipca 2015 r., Axa Versicherung/Komisja, T‑677/13, EU:T:2015:473, pkt 138, 139 i przytoczone tam orzecznictwo).
59 Dlatego też w przypadku gdy dana instytucja zdecyduje się odmówić udzielenia dostępu do dokumentu, o którego ujawnienie się do niej zwrócono, jest ona zasadniczo zobowiązana wyjaśnić, w jaki sposób dostęp do tego dokumentu mógłby stanowić konkretne i faktyczne naruszenie interesu chronionego wyjątkiem określonym w art. 4 rozporządzenia nr 1049/2001, na który instytucja ta się powołuje. Ponadto ryzyko takiego naruszenia powinno dać się w rozsądny sposób przewidzieć, a nie być czysto hipotetyczne (wyrok z dnia 21 lipca 2011 r., Szwecja/MyTravel i Komisja, C‑506/08 P, EU:C:2011:496, pkt 76 i przytoczone tam orzecznictwo).
60 Ów system wyjątków opiera się na wyważeniu interesów, które w danej sytuacji stoją ze sobą w sprzeczności, czyli po pierwsze, interesów, za którymi przemawia ujawnienie danych dokumentów, a po drugie, interesów zagrożonych ujawnieniem. Decyzja wydawana w przedmiocie wniosku o udzielenie dostępu do dokumentów zależy od tego, jaki jest interes przeważający w danej sprawie (wyrok z dnia 14 listopada 2013 r., LPN i Finlandia/Komisja, C‑514/11 P i C‑605/11 P, EU:C:2013:738, pkt 42).
61 W niniejszej sprawie nie jest kwestionowane, że sporne dokumenty zawierają dane osobowe, które dotyczą zarówno MS, jak i X oraz innych osób trzecich.
62 Zgodnie z art. 2 lit. a) rozporządzenia nr 45/2001 wyrażenie „dane osobowe” oznacza „wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej […]; osoba możliwa do zidentyfikowania to osoba, której tożsamość można ustalić bezpośrednio lub pośrednio, szczególnie przez powołanie się na numer identyfikacyjny lub jeden bądź kilka szczególnych czynników określających jej fizyczną, fizjologiczną, umysłową, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość”.
63 Z art. 2 lit. a) rozporządzenia nr 45/2001 i z orzecznictwa Trybunału (wyroki: z dnia 29 czerwca 2010 r., Komisja/Bavarian Lager, C‑28/08 P, EU:C:2010:378, pkt 68; z dnia 23 listopada 2011 r., Dennekamp/Parlament, T‑82/09, niepublikowany, EU:T:2011:688, pkt 27) wynika, że nazwiska i imiona można uważać za dane osobowe.
64 Poza danymi imiennymi za dane osobowe można uznać także elementy informacji odnoszące się do działalności zawodowej wykonywanej przez określoną osobę, ponieważ z jednej strony chodzi o informacje o warunkach pracy tych osób, a z drugiej strony informacje te mogą pośrednio umożliwić – gdy są one związane z określonym dniem lub z dokładnym okresem kalendarzowym – zidentyfikowanie osoby fizycznej w rozumieniu wyżej wspomnianego przepisu (zob. wyrok z dnia 22 maja 2012 r., Internationaler Hilfsfonds/Komisja, T‑300/10, EU:T:2012:247, pkt 117 i przytoczone tam orzecznictwo).
65 Co więcej, Trybunał orzekł, że użycie w definicji „danych osobowych” wyrażenia „wszelkie informacje” odzwierciedla przyświecający unijnemu prawodawcy zamiar przypisania temu pojęciu szerokiego zakresu i nie ograniczania go do informacji wrażliwych czy też prywatnych, lecz rozszerzania go potencjalnie o informacje wszelkiego rodzaju, zarówno obiektywne, jak i subiektywne, w postaci opinii czy oceny, a jedynym warunkiem, które muszą one spełniać, jest to, aby „dotyczyły” danej osoby (wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Nowak, C‑434/16, EU:C:2017:994, pkt 34).
66 Zgodnie z art. 8 lit. b) rozporządzenia nr 45/2001 dane osobowe zasadniczo mogą być przekazane jedynie wtedy, gdy odbiorca wykaże konieczność przekazania tych danych i nie ma powodu zakładać, że uprawniony interes podmiotu danych może być naruszony.
67 W tym kontekście w pierwszej kolejności to podmiot wnioskujący o przekazanie informacji powinien wykazać konieczność dokonania takiego przekazania. Jeśli zostanie ona wykazana, dana instytucja ma obowiązek ustalić, czy nie istnieje żaden powód, by zakładać, że owo przekazanie mogłoby naruszać uprawniony interes podmiotu danych. W wypadku braku takiego powodu należy dokonać wnioskowanego przekazania, natomiast w przeciwnym wypadku dana instytucja musi wyważyć różne wchodzące w grę interesy, aby wypowiedzieć się w przedmiocie wniosku o udzielenie dostępu. Decyzja wydawana w przedmiocie wniosku o udzielenie publicznego dostępu do dokumentów zależy od tego, jaki jest interes przeważający w danej sprawie (zob. wyrok z dnia 16 lipca 2015 r., ClientEarth i PAN Europe/EFSA, C‑615/13 P, EU:C:2015:489, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 13 stycznia 2017 r., Deza/ECHA, T‑189/14, EU:T:2017:4, pkt 53 i przytoczone tam orzecznictwo).
68 W niniejszej sprawie Komisja słusznie uznała, że jeśli chodzi o informacje i oceny dotyczące prywatności MS, X oraz innych osób trzecich, które umożliwiłyby ich identyfikację, treść spornych dokumentów wchodzi w zakres pojęcia danych osobowych.
69 I tak publiczne ujawnienie spornych dokumentów na podstawie rozporządzenia nr 1049/2001 naruszyłoby ochronę prywatności i integralności zarówno MS oraz X, jak i innych osób wymienionych w tych dokumentach.
70 Biorąc bowiem pod uwagę okoliczności niniejszej sprawy, znalezienie się spornych dokumentów w domenie publicznej nie leży ani w interesie MS, ani w interesie X, ani w interesie innych osób trzecich.
71 Dlatego też Komisja, rozpatrując wniosek o udzielenie dostępu do skargi X i do korespondencji między nią i MS prowadzonej pocztą elektroniczną i za pośrednictwem portalu społecznościowego musiała wyważyć różne wchodzące w grę interesy w kontekście wyjątku dotyczącego ochrony prywatności i integralności osoby fizycznej w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001, zgodnie z rozporządzeniem nr 45/2001.
72 W tym względzie Komisja powinna była również uwzględnić fakt, że zgodnie z art. 4 ust. 6 rozporządzenia nr 1049/2001, jeżeli wyłącznie część żądanego dokumentu jest objęta co najmniej jednym wyżej wskazanym wyjątkiem, pozostałe części dokumentu powinny zostać ujawnione (zob. podobnie postanowienie z dnia 27 listopada 2012 r., Steinberg/Komisja, T‑17/10, niepublikowane, EU:T:2012:625, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo).
73 Komisja uznała jednak, że w niniejszym wypadku nie można było oddzielić konkretnych części spornych dokumentów i traktować ich jako nieobjętych wyjątkiem przewidzianym w art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001, ani też wyróżnić tych pośród rozpatrywanych dokumentów, które dotyczyły spornych danych osobowych dotyczących MS albo X i innych osób trzecich.
74 W tym kontekście należy zauważyć, że nawet dane osobowe, które były przedmiotem utajnienia, powinny być uznawane za dane osobowe dotyczące osoby trzeciej w zakresie, w jakim mogłyby zostać przyporządkowane możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej dzięki informacjom dodatkowym.
75 W niniejszym przypadku właśnie częściowy dostęp do informacji zawartych w skardze X lub w korespondencji między nią i MS pozwoliłby odbiorcom na zidentyfikowanie osób wymienionych w spornych dokumentach.
76 W związku z powyższym Komisja nie mogła udzielić częściowego dostępu do spornych dokumentów bez ujawnienia, między innymi, tożsamości innych osób trzecich tam wymienionych.
77 Ponadto w zakresie, w jakim sporne dokumenty zawierały dane osobowe, które nie dotyczyły wyłącznie MS, a które znalazłyby się w domenie publicznej, gdyby dokumenty te zostały przekazane tej osobie, Komisja po wyważeniu wchodzących w grę interesów słusznie nadała większą wagę interesowi X i innych osób trzecich leżącemu w tym, aby ich tożsamość nie stała się publicznie znana, niż interesowi MS leżącemu w tym, by ich tożsamość mogła zostać podana do publicznej wiadomości, i odmówiła mu dostępu, powołując się na wyjątek przewidziany w art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001.
78 Z powyższego wynika, że argumentację przedstawioną w tym względzie przez skarżącą należy oddalić.
79 W związku z tym część pierwszą zarzutu pierwszego należy oddalić.
2) W przedmiocie części drugiej zarzutu pierwszego, opartej na naruszeniu art. 2 i art. 4 ust. 2 tiret drugie rozporządzenia nr 1049/2001
80 Skarżąca utrzymuje, że sporne dokumenty nie zostały sporządzone w ramach postępowania sądowego, a w związku z tym oddalenie wniosku MS o dostęp w zakresie, w jakim opiera się na ochronie postępowania sądowego, nie jest uzasadnione. Podkreśla ona, że prawa podstawowe, w szczególności prawo do obrony, mogą stanowić nadrzędny interes publiczny, uzasadniający ujawnienie tych dokumentów.
81 Jednakże z rozważań przedstawionych w pkt 44–78 powyżej wynika, że nie można kwestionować zgodności z prawem decyzji z dnia 2 lutego i z dnia 19 kwietnia 2016 r., ponieważ wszystkie sporne dokumenty są objęte wyjątkiem przewidzianym w art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001.
82 W związku z tym część drugą zarzutu pierwszego należy oddalić jako bezzasadną, wobec czego zarzut pierwszy należy w całości oddalić.
3) W przedmiocie zarzutu drugiego, opartego na naruszeniu obowiązku uzasadnienia, zasady dobrej administracji, zasady poszanowania życia prywatnego i prawa do obrony oraz zasady proporcjonalności
83 Skarżąca twierdzi, że odmawiając jej udzielenia dostępu do spornych dokumentów, Komisja uniemożliwiła wykonywanie przez MS prawa do obrony, w szczególności przysługującego mu prawa do dostępu do akt jego sprawy, zagwarantowanego w art. 41 ust. 2 lit. b) Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), prawa do rzetelnego procesu sądowego, zagwarantowanego w art. 47 karty, a także naruszyła zasadę poszanowania życia prywatnego, gwarantowaną w art. 7 karty, oraz zasadę proporcjonalności.
84 W odniesieniu do argumentu Komisji, zgodnie z którym mogła ona zakończyć współpracę między MS i siecią Team Europe w dowolnym momencie, skarżąca podnosi, że ponieważ Komisja wysunęła poważne oskarżenia dotyczące niepożądanych zachowań MS wobec X i innych osób trzecich, prawo MS do obrony i domniemanie niewinności wymagały umożliwienia dostępu do spornych dokumentów.
85 Ponadto skarżąca podnosi, że uzasadnienie Komisji jest zupełnie ogólnikowe, ponieważ nie wyjaśnia, w jaki sposób dostęp do spornych dokumentów, w których, przykładowo, usunięto by nazwiska wymienione w tych dokumentach, zagroziłby interesowi polegającemu na ochronie danych osobowych i życia prywatnego tychże osób. Dodaje, że nie można uznawać za pewnik bezstronności Komisji w rozpatrywaniu skargi X.
86 Przede wszystkim należy przypomnieć, że z orzecznictwa wynika, iż obowiązek uzasadnienia stanowi istotny wymóg formalny, jaki należy odróżnić od kwestii zasadności uzasadnienia, która odnosi się do materialnej legalności spornego aktu (wyroki: z dnia 22 marca 2001 r., Francja/Komisja, C‑17/99, EU:C:2001:178, pkt 35; z dnia 22 maja 2012 r., Internationaler Hilfsfonds/Komisja, T‑300/10, EU:T:2012:247, pkt 180).
87 W tym względzie w decyzji z dnia 19 kwietnia 2016 r. Komisja jasno wskazała wyjątki, które przyjęła za podstawę oddalenia wniosku MS o udzielenie dostępu do spornych dokumentów, powołując się głównie w odniesieniu do wszystkich tych dokumentów na wyjątek przewidziany w art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001, dotyczący ochrony prywatności i integralności osoby fizycznej.
88 Z decyzji z dnia 19 kwietnia 2016 r. wynika bowiem, że Komisja uznała, iż pełna treść spornych dokumentów wchodzi w zakres pojęcia danych osobowych, jeśli chodzi o informacje dotyczące prywatności zarówno MS, jak i innych osób, które to informacje pozwoliłyby na zidentyfikowanie tych osób w przypadku ujawnienia owych dokumentów na podstawie rozporządzenia nr 1049/2001, że ujawnienie tych danych stanowiłoby zatem przekazanie danych osobowych w rozumieniu art. 8 lit. b) rozporządzenia 45/2001 oraz że żadna z łącznych przesłanek ich przekazania nie została spełniona.
89 Z powyższego wynika, że nie tylko MS był w stanie poznać uzasadnienie decyzji z dnia 19 kwietnia 2016 r., lecz również, że Sąd mógł skontrolować zgodność z prawem tej decyzji, jak wynika to ponadto z pkt 44–78 powyżej. Zgodnie z orzecznictwem uzasadnienie wymagane w art. 296 TFUE musi być dostosowane do charakteru przedmiotowego aktu i przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym stronom poznać podstawy przyjętego aktu, a sądowi wspólnotowemu dokonać jego kontroli (zob. wyrok z dnia 22 kwietnia 2008 r., Komisja/Salzgitter, C‑408/04 P, EU:C:2008:236, pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo). W konsekwencji w odniesieniu do spornych dokumentów Komisja spełniła ciążący na niej obowiązek uzasadnienia.
90 Ponadto argument skarżącej, zgodnie z którym brak udostępnienia MS spornych dokumentów naruszył przysługujące mu prawo do obrony, w szczególności zaś prawo dostępu do akt jego sprawy oraz zasadę domniemania niewinności, a także był sprzeczny z kartą, również nie może zostać uwzględniony, ponieważ wniosek o udzielenie dostępu do spornych dokumentów nie został złożony w ramach postępowania administracyjnego lub sądowego, do którego te prawa i zasady miałyby zastosowanie, ale w ramach stosunku umownego łączącego MS i Komisję, normowanego porozumieniem o współpracy i właściwym dla niego prawem.
91 Z powyższego wynika, że należy oddalić zarzut drugi i tym samym skargę o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 2 lutego i z dnia 19 kwietnia 2016 r. w zakresie, w jakim dotyczą one oddalenia wniosku MS o udzielenie dostępu do spornych dokumentów, bez konieczności orzekania w przedmiocie dopuszczalności żądania stwierdzenia nieważności w zakresie, w jakim dotyczy ono decyzji z dnia 2 lutego 2016 r.
c) W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 16 czerwca 2016 r. oddalającej wniosek MS o przekazanie mu spornych danych osobowych
92 Na poparcie niniejszego żądania stwierdzenia nieważności skarżąca podnosi jeden zarzut, dotyczący naruszenia artykułów 8, 13 i 20 rozporządzenia nr 45/2001.
93 Zdaniem skarżącej zasady ustanowione w art. 8 rozporządzenia nr 45/2001 nie są częścią warunków ani ograniczeń dotyczących ogólnego prawa dostępu przewidzianego w art. 13 tego rozporządzenia. Nie istnieje żaden powód, by zakładać, że przekazanie spornych danych osobowych mogło zaszkodzić uzasadnionym interesom osób trzecich. W szczególności Komisja nie wykazała, jak stwierdził Rzecznik w pkt 32 swej propozycji polubownego rozstrzygnięcia, że ujawnienie spornych dokumentów miałoby konkretnie i faktycznie naruszać prywatność i integralność X lub innych osób, które zostały wskazane w tych danych. Posiłkowo skarżąca podnosi, że kumulatywne przesłanki z art. 8 lit. b) rozporządzenia nr 45/2001 zostały w niniejszej sprawie spełnione.
94 Ponadto skarżąca podnosi, że jedynym celem wniosków MS jest zrozumienie wysuwanych wobec niego oskarżeń i udowodnienie, że oskarżenia te były bezpodstawne, w celu przywrócenia jego wiarygodności i czci. Ponadto przekazanie spornych danych osobowych było konieczne do zrozumienia decyzji Komisji z dnia 10 kwietnia 2013 r. o zakończeniu współpracy między MS i siecią Team Europe. Oddalenie wniosku MS o przekazanie mu tych danych osobowych nie było też uzasadnione art. 20 rozporządzenia nr 45/2001, co stwierdził także Rzecznik.
95 Co się tyczy domniemanego niewłaściwego stosowania artykułów 13 i 20 rozporządzenia nr 45/2001, Komisja twierdzi, że sporne dane nie stanowią danych osobowych dotyczących wyłącznie MS i nie mogły stać się przedmiotem kontroli dokładności, sprostowania, usunięcia ani zablokowania przez tego ostatniego. Rola ani cel rozporządzenia nr 45/2001 nie polega na umożliwianiu dostępu, podważaniu ani poprawianiu czysto subiektywnego opisu, zaadresowanego do Komisji przez osobę składającą skargę, która uczestniczyła w konferencji i kolacji z MS oraz prowadziła z nim korespondencję za pośrednictwem portalu społecznościowego i poczty elektronicznej.
96 Co więcej, jeśli chodzi o stosowanie art. 8 lit. b) rozporządzenia nr 45/2001, Komisja podnosi, że dane osobowe mogą być przedmiotem przekazania osobie trzeciej tylko wtedy, gdy ich przekazanie, po pierwsze, spełnia przesłanki przewidziane w art. 8 lit. a) lub b) tego rozporządzenia, a po drugie, jest przetwarzaniem legalnym zgodnie z wymogami art. 5 tego rozporządzenia. Skarżąca nie wskazała w swej skardze w sprawie T‑435/16, w jaki sposób przekazanie MS danych osobowych osób trzecich mogłoby zostać uznane za zgodne z prawem. Komisja twierdzi zatem, że nie została wykazana konieczność przekazania danych osobowych w rozumieniu art. 8 lit. b) tego rozporządzenia. Ponadto podnosi ona, że MS doskonale znał powody leżące u podstaw decyzji z dnia 10 kwietnia 2013 r. o zakończeniu współpracy między nim i siecią Team Europe.
97 W odniesieniu do argumentu skarżącej zmierzającego do zakwestionowania stosowania art. 20 rozporządzenia nr 45/2001, zgodnie z którym to argumentem Komisja nie przedstawiła dowodu rzeczywistego zagrożenia dla podstawowych praw i uprawnionych interesów osób trzecich, Komisja wskazuje, że zasięgnęła opinii X, która wyraziła obawę, iż MS może skontaktować się z nią lub jej znajomymi w celu zażądania wyjaśnień. Komisja uważa, biorąc pod uwagę te obawy i znajdujące się w jej posiadaniu sporne dokumenty, że takie zagrożenie istniało.
98 Komisja utrzymuje wreszcie, że niemożliwe było oddzielenie pewnych danych zawartych w spornych dokumentach i uznanie, że nie są one objęte pojęciem danych osobowych. Nie miała więc możliwości przyznania częściowego dostępu do spornych dokumentów (chyba że do informacji bez istotnej treści) bez ujawnienia danych osobowych lub informacji dotyczących prywatności osób trzecich lub pozwalających na ich identyfikację.
99 Tytułem wstępu należy zauważyć, że rozporządzenie nr 45/2001 służy innemu celowi niż rozporządzenie nr 1049/2001. Podczas gdy rozporządzenie nr 1049/2001 ma na celu zapewnienie jak największej przejrzystości procesu podejmowania decyzji przez władze publiczne Unii oraz informacji, na których oparte są wydane przez te władze decyzje, to cel rozporządzenia nr 45/2001, jak stwierdzono w jego art. 1, polega na zapewnieniu podczas przetwarzania danych osobowych ochrony wolności i praw podstawowych osób fizycznych, a szczególnie ich prywatności (wyroki: z dnia 29 czerwca 2010 r., Komisja/Bavarian Lager, C‑28/08 P, EU:C:2010:378, pkt 49; z dnia 21 września 2016 r., Secolux/Komisja, T‑363/14, EU:T:2016:521, pkt 26).
100 Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka odnoszącego się do stosowania art. 8 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r., wynika, że prawo osoby do ochrony dobrego imienia jest składnikiem prawa do poszanowania życia prywatnego (wyrok ETPC z dnia 21 września 2010 r. w sprawie Polanco Torres et Movilla Polanco przeciwko Hiszpanii, CE:ECHR:2010:0921JUD003414706, pkt 40; z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie Axel Springer AG przeciwko Niemcom, CE:ECHR:2012:0207JUD003995408, pkt 83). Dobre imię osoby stanowi nieodłączną część jej tożsamości osobistej i integralności moralnej, które wchodzą w zakres jej życia prywatnego (wyrok ETPC z dnia 25 lutego 1992 r. w sprawie Pfeifer i Plankl przeciwko Austrii, CE:ECHR:1992:0225JUD001080284, pkt 35). Te same względy mają zastosowanie do czci danej osoby (wyrok ETPC z dnia 4 października 2007 r. w sprawie Sanchez Cardenas przeciwko Norwegii, CE:ECHR:2007:1004JUD001214803, pkt 38; z dnia 9 kwietnia 2009 r. w sprawie A przeciwko Norwegii, CE:ECHR:2009:0409JUD 002807006, pkt 64).
101 Zgodnie z art. 13 lit. c) rozporządzenia nr 45/2001 podmiot danych osobowych poddawanych przetwarzaniu ma prawo do uzyskania w zrozumiałej formie danych podlegających przetwarzaniu i wszelkich dostępnych informacji o ich źródle. W tym względzie rozporządzenie nr 45/2001 należy interpretować zgodnie z art. 41 karty, który uznaje prawo do dobrej administracji, a w szczególności prawo dostępu każdej osoby do dotyczących jej akt sprawy (wyrok z dnia 16 września 2013 r., CN/Rada, F‑84/12, EU:F:2013:128, pkt 39, 40).
102 W tym kontekście ochrona podstawowego prawa do poszanowania życia prywatnego wiąże się między innymi z tym, aby każda osoba fizyczna mogła upewnić się, że dotyczące jej dane osobowe są prawidłowe i że są one przetwarzane zgodnie z prawem. Aby móc dokonać koniecznych weryfikacji, podmiotowi danych przysługuje prawo dostępu do dotyczących go danych, które są poddawane przetwarzaniu. To prawo dostępu jest niezbędne między innymi po to, aby umożliwić podmiotowi danych uzyskanie w razie potrzeby od administratora danych sprostowania, usunięcia lub zablokowania tych danych, a tym samym wykonanie prawa żądania, aby oceny go dotyczące zostały po pewnym czasie usunięte, czyli zniszczone (zob. analogicznie wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Nowak, C‑434/16, EU:C:2017:994, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo).
103 Skarżąca wykazała w sposób wystarczający pod względem prawnym, w szczególności w świetle uzasadnienia przedstawionego przez nią w pkt 94 powyżej, konieczność posiadania prawa dostępu do spornych danych osobowych dotyczących MS, aby w razie potrzeby móc zażądać ich sprostowania lub usunięcia. Skarżąca nie miała bowiem dostępu do zarzutów w zakresie niepożądanego zachowania ze strony MS w skardze złożonej przez X, chociaż Komisja wyraźnie wskazała, że właśnie te zarzuty legły u podstaw decyzji z dnia 10 kwietnia 2013 r. o zakończeniu współpracy między MS i siecią Team Europe (zob. pkt 6 powyżej), a zatem mogły naruszyć jego dobre imię i cześć jako współpracownika tej sieci.
104 Artykuł 20 rozporządzenia nr 45/2001 przewiduje jednak wyjątki i ograniczenia w odniesieniu do prawa dostępu przysługującego podmiotowi danych oraz stanowi, w szczególności, że instytucje i organy unijne mogą ograniczyć zastosowanie art. 13 tego rozporządzenia pod warunkiem, że takie ograniczenie stanowi środek konieczny do zagwarantowania ochrony podmiotu danych lub praw i wolności innych osób.
105 Ponadto przekazywanie danych osobowych odbiorcom innym niż instytucje i organy unijne oraz podmioty danych jest regulowane w art. 8 rozporządzenia nr 45/2001, który stanowi, między innymi, że dane osobowe mogą zostać przekazane takiemu odbiorcy jedynie, jeżeli odbiorca wykaże konieczność przekazania danych, a nie ma powodu zakładać, że przekazanie danych może naruszać uprawniony interes podmiotu danych.
106 W zakresie, w jakim sporne dane osobowe są danymi osobowymi dotyczącymi zarówno MS, jak i X oraz innych osób trzecich wymienionych w spornych dokumentach, należy wyważyć uzasadnione interesy poszczególnych osób, które w niniejszym przypadku stoją ze sobą w sprzeczności, w celu ustalenia, czy istniał nadrzędny interes uzasadniający odmowę przyznania MS prawa dostępu do tychże danych osobowych.
107 Tymczasem, nawet gdyby przyjąć argument Komisji, zgodnie z którym potrzeba ochrony miała zastosowanie do spornych dokumentów w całości, instytucja ta nie uzasadniła w decyzji z dnia 16 czerwca 2016 r., w jaki sposób ujawnienie tych dokumentów, a w szczególności dwóch dokumentów zawierających korespondencję pomiędzy X i MS, do których miał on już dostęp jako ich autor lub adresat, mogłoby konkretnie i faktycznie naruszyć uzasadnione interesy X lub innych osób trzecich wymienionych w tych dokumentach.
108 W tym względzie Komisja nie może powoływać się tytułem uzupełnienia w decyzji z dnia 19 kwietnia 2016 r. na fakt, że osoba, która złożyła skargę, nie chciała, aby sporne dane osobowe zostały podane do wiadomości MS, z obawy przed odwetem. Chociaż Komisja podniosła na rozprawie, że jedna z osób wymienionych w spornych dokumentach mieszkała w tym samym mieście co MS, żaden element akt sprawy nie pozwala przypuszczać, że MS, który posiadał już informacje wystarczające do identyfikacji X i Y jako osób mogących być autorami skargi do Komisji, zamierzałby dokonać wobec nich odwetu, wykraczając poza działania wymagane dla obrony swoich uzasadnionych interesów.
109 W pkt 32 swojej propozycji ugodowego rozwiązania sporu sam Rzecznik stwierdził, że „pod względem prawa do obrony [MS] powód [odmowy ujawnienia spornych dokumentów związany z koniecznością ochrony poufności X był] niewystarczający, ponieważ przedstawicielstwo Komisji nie przedstawiło dowodu na rzeczywiste zagrożenie dla praw podstawowych lub uzasadnionych interesów [X], [jej] oświadczenia zaś i dowody przedstawione przez [nią] stanowiły dowody rozstrzygające, a nawet jedyne przeciwko [MS]” [tłumaczenie nieoficjalne].
110 W tym względzie należy podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem sama okoliczność, iż dokument dotyczy interesu chronionego przez jeden z wyjątków, nie wystarcza, by uzasadnić jego zastosowanie. Właściwa instytucja jest zobowiązana także wyjaśnić, w jaki sposób dostęp do tego dokumentu mógłby stanowić konkretne i faktyczne naruszenie interesu chronionego wyjątkiem przewidzianym w tym przepisie (zob. wyroki: z dnia 16 lipca 2015 r., ClientEarth/Komisja, C‑612/13 P, EU:C:2015:486, pkt 68 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 11 marca 2009 r., Borax Europe/Komisja, T‑121/05, niepublikowany, EU:T:2009:64, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 11 marca 2009 r., Borax Europe/Komisja, T‑166/05, niepublikowany, EU:T:2009:65, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).
111 W niniejszej sprawie z decyzji z dnia 16 czerwca 2016 r. nie wynika, że instytucja ta dokonała właściwego wyważenia różnych wchodzących w grę uzasadnionych interesów, jak wymaga tego łączne zastosowanie artykułów 8, 13 i 20 rozporządzenia nr 45/2001.
112 Z ogółu powyższych rozważań wynika, że decyzja z dnia 16 czerwca 2016 r. oddalająca wniosek MS o przekazanie mu spornych danych osobowych narusza artykuły 8, 13 i 20 rozporządzenia nr 45/2001 i z tego względu należy stwierdzić jej nieważność, bez potrzeby badania drugiego zarzutu podniesionego przez skarżącą.
2. W przedmiocie żądania odszkodowania
113 Skarżąca żąda zadośćuczynienia za krzywdę, jakiej MS miał doznać z powodu oddalenia przez Komisję wniosku o udzielenie dostępu do spornych dokumentów oraz przekazanie mu spornych danych osobowych.
114 Skarżąca twierdzi, że poprzez odmowę udzielenia MS dostępu do spornych dokumentów i zeznań oraz odmowę przekazania mu spornych danych osobowych Komisja dopuściła się bezprawnego zachowania i naruszyła prawa podstawowe MS, takie jak prawo do obrony i prawo do poszanowania życia prywatnego, co doprowadziło w rezultacie u MS do poczucia niesprawiedliwości i utraty zaufania do tej instytucji. Z tych względów skarżąca uważa, że żądanie zadośćuczynienia za krzywdę jest żądaniem odrębnym od żądania stwierdzenia nieważności i pozostaje ważne, nawet jeśli skarga o stwierdzenie nieważności zostanie oddalona. W związku z tym skarżąca szacuje krzywdę doznaną przez MS na 20 000 EUR w każdej sprawie, czyli łącznie 40 000 EUR.
115 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem powstanie pozaumownej odpowiedzialności Unii w rozumieniu art. 340 TFUE z tytułu bezprawnego zachowania jej instytucji jest uzależnione od łącznego spełnienia szeregu przesłanek, którymi są: bezprawność czynu zarzucanego instytucjom, rzeczywiste powstanie szkody oraz istnienie związku przyczynowego pomiędzy tym zachowaniem a podniesioną szkodą. Jeżeli jedna z tych przesłanek nie jest spełniona, skarga musi zostać w całości oddalona, bez konieczności badania pozostałych przesłanek powstania odpowiedzialności pozaumownej (wyroki: z dnia 14 października 2014 r., Giordano/Komisja, C‑611/12 P, EU:C:2014:2282, pkt 35 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 9 września 1999 r., Lucaccioni/Komisja, C‑257/98 P, EU:C:1999:402, pkt 14).
116 Ponadto roszczenia o odszkodowanie za szkody materialne czy o zadośćuczynienie za krzywdę należy oddalić w sytuacji, gdy mają one ścisły związek z żądaniami stwierdzenia nieważności, które same zostały odrzucone jako niedopuszczalne lub oddalone jako bezzasadne (zob. podobnie wyrok z dnia 14 września 2006 r., Komisja/Fernández Gómez C‑417/05 P, EU:C:2006:582, pkt 51)
117 W niniejszej sprawie żądanie zadośćuczynienia za krzywdę, której MS miał doznać ze względu na podnoszoną bezprawność odmowy dostępu do spornych dokumentów, jest ściśle związane z żądaniem stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 2 lutego i z dnia 19 kwietnia 2016 r., ponieważ dotyczą one oddalenia wniosku MS o dostęp do spornych dokumentów. Tymczasem, jak wynika z pkt 43–91 powyżej, analiza zarzutów przedstawionych na poparcie tego żądania stwierdzenia nieważności nie wykazała żadnego naruszenia prawa przez Komisję, a w konsekwencji żadnego uchybienia mogącego prowadzić do powstania jej odpowiedzialności. Wynika stąd, że żądanie zadośćuczynienia za krzywdę rzekomo poniesioną przez MS z powodu tych naruszeń prawa należy również oddalić jako bezzasadne.
118 W odniesieniu do żądania zadośćuczynienia za krzywdę, jakiej MS miał doznać ze względu na podnoszoną bezprawność odmowy przekazania spornych danych osobowych, z pkt 112 powyżej wynika, że decyzja z dnia 16 czerwca 2016 r. w sprawie oddalenia wniosku o przekazanie MS danych osobowych narusza artykuły 8, 13 i 20 rozporządzenia nr 45/2001 i z tego względu należy stwierdzić jej nieważność. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem stwierdzenie nieważności aktu obciążonego wadą niezgodności z prawem może samo w sobie stanowić stosowne i co do zasady wystarczające naprawienie każdej krzywdy, jaką taki akt mógł spowodować (zob. wyrok z dnia 9 listopada 2004 r., Montalto/Rada, T‑116/03, EU:T:2004:325, pkt 127 i przytoczone tam orzecznictwo), chyba że strona skarżąca wykaże, iż doznała krzywdy dającej się oddzielić od niezgodności z prawem, stanowiącej podstawę stwierdzenia nieważności i niemożliwej do naprawienia w pełni przez stwierdzenie nieważności aktu (zob. wyrok z dnia 6 czerwca 2006 r., Girardot/Komisja, T‑10/02, EU:T:2006:148, pkt 131 i przytoczone tam orzecznictwo).
119 Poczucie niesprawiedliwości i udręka wywołane u danej osoby przez konieczność prowadzenia postępowania sądowego w celu doprowadzenia do uznania jej praw stanowią krzywdę, która może zostać wywiedziona z samego faktu, że administracja dopuściła się działania niezgodnego z prawem. Tego rodzaju krzywda podlega naprawieniu, gdy nie może zostać zrekompensowana poprzez satysfakcję ze stwierdzenia nieważności aktu niezgodnego z prawem (zob. podobnie wyrok z dnia 10 lipca 2014 r., CG/EBI, F‑115/11, EU:F:2014:187, pkt 132).
120 Ponadto stwierdzenie nieważności aktu niezgodnego z prawem nie może stanowić samo w sobie odpowiedniego zadośćuczynienia, gdy zaskarżony akt zawiera wyraźnie negatywną ocenę zdolności skarżącego, która może ranić jego uczucia (zob. podobnie wyroki: z dnia 7 lutego 1990 r., Culin/Komisja, C‑343/87, EU:C:1990:49, pkt 27–29; z dnia 23 marca 2000 r., Rudolph/Komisja, T‑197/98, EU:T:2000:86, pkt 98; z dnia 13 grudnia 2005 r., Cwik/Komisja, T‑155/03, T‑157/03 i T‑331/03, EU:T:2005:447, pkt 205, 206).
121 W niniejszej sprawie decyzja z dnia 16 czerwca 2016 r., w której oddalony został wniosek o przekazanie MS spornych danych osobowych bez odpowiedniego wyważenia różnych wchodzących w grę uzasadnionych interesów, mogła spowodować u MS poczucie niesprawiedliwości i utratę zaufania do Komisji. Ponadto decyzja ta opierała się, jak wynika z rozważań przedstawionych przez Komisję przed Rzecznikiem oraz Sądem, na „obawie odwetu [MS] względem [X] lub wobec innych osób wymienionych w jej skardze”, a mianowicie na negatywnej ocenie MS, która mogła zranić jego uczucia.
122 W tych okolicznościach stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 16 czerwca 2016 r. samo w sobie nie może być wystarczającym zadośćuczynieniem za krzywdę doznaną przez MS z powodu tej decyzji.
123 Należy zatem uwzględnić częściowo żądanie zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez MS z powodu bezprawnej odmowy przekazania mu spornych danych osobowych, do wysokości kwoty 5000 EUR, a w pozostałym zakresie żądanie oddalić.
IV. W przedmiocie kosztów
124 Zgodnie z art. 134 § 3 regulaminu postępowania w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron Sąd może orzec o podziale kosztów lub rozstrzygnąć, że każda ze stron pokrywa własne koszty.
125 Ponieważ w niniejszej sprawie żądania skarżącej i Komisji zostały uwzględnione tylko częściowo, każda z nich pokrywa własne koszty.
Z powyższych względów
SĄD (pierwsza izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Komisji Europejskiej z dnia 16 czerwca 2016 r. dotyczącej oddalenia wniosku MS o przekazanie mu niektórych danych osobowych.
2) Zasądza się od Komisji na rzecz VG jako spadkobierczyni MS powołanej do całości spadku, kwotę 5000 EUR.
3) W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.
4) VG i Komisja ponoszą własne koszty.
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 27 listopada 2018 r.
Podpisy