Sprawa T‑555/22

Republika Francuska

przeciwko

Komisji Europejskiej

 Wyrok Sądu (szósta izba) z dnia 8 maja 2024 r.

System językowy – Ogłoszenie o konkursie otwartym celem naboru administratorów i ekspertów w dziedzinie przemysłu obronnego i przestrzeni kosmicznej – Ograniczenie wyboru języka 2 do angielskiego – Rozporządzenie nr 1 – Artykuł 1d ust. 1, art. 27 i art. 28 lit. f) regulaminu pracowniczego – Dyskryminacja ze względu na język – Interes służby – Proporcjonalność

Urzędnicy – Konkurs – Przebieg konkursu otwartego – Języki udziału w egzaminach – Ograniczenie wyboru drugiego języka – Dyskryminacja ze względu na język – Uzasadnienie w świetle interesu służby – Poszanowanie zasady proporcjonalności – Ciężar dowodu

[Karta praw podstawowych, art. 21 ust. 1, art. 22; regulamin pracowniczy, art. 1d ust. 1, art. 27, art. 28 lit. f), załącznik III, art. 1 ust. 1 lit. f); rozporządzenie Rady nr 1, art. 1]

(zob. pkt 23–29, 35–39, 65–69, 72, 88, 89)

Streszczenie

Sąd, do którego wpłynęła skarga wniesiona przez Republikę Francuską popieraną przez trzy inne państwa członkowskie, które przystąpiły do postępowania, a mianowicie Królestwo Belgii, Republikę Grecką i Republikę Włoską, stwierdził nieważność ogłoszenia o konkursie otwartym EPSO/AD/400/22. Celem tego konkursu było utworzenie list rezerwowych na potrzeby naboru administratorów i ekspertów w dziedzinie przemysłu obronnego i przestrzeni kosmicznej w Komisji. Rozpatrując tę skargę, Sąd po raz pierwszy wypowiedział się w przedmiocie zgodności z prawem systemu językowego konkursu otwartego, który ogranicza wybór drugiego języka tego konkursu do jednego tylko języka urzędowego Unii (angielskiego) i przewiduje przeprowadzenie wszystkich decydujących egzaminów tego konkursu tylko w tym języku.

W niniejszej sprawie Republika Francuska podniosła, że rozpatrywane ogłoszenie o konkursie narusza art. 1d Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) w związku z art. 21 i 22 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, dotyczącymi, odpowiednio, zasady niedyskryminacji i poszanowania różnorodności językowej. Skarżąca wyjaśniła, że z uwagi na używanie i użyteczność w Komisji innych języków urzędowych Unii niż angielski, w szczególności francuskiego, powód wynikający z konieczności, aby zatrudnione osoby były gotowe do niezwłocznego podjęcia swoich obowiązków, nie może uzasadniać takiego ograniczenia, ponieważ ograniczenie to nie odpowiada rzeczywistym potrzebom służby. Skarżąca dodała, że w każdym wypadku Komisja nie wykazała proporcjonalnego charakteru tej dyskryminacji.

Ocena Sądu

Tytułem wstępu Sąd wskazał, że ograniczenie wyboru drugiego języka kandydatów uczestniczących w danym konkursie do zawężonej liczby języków, z wykluczeniem pozostałych języków urzędowych, stanowi dyskryminację ze względu na język, zakazaną co do zasady na mocy art. 1d ust. 1 regulaminu pracowniczego. Faworyzuje to bowiem niektórych potencjalnych kandydatów – tych, którzy znają w zadowalającym stopniu przynajmniej jeden z wyznaczonych języków, gdyż mogą oni wziąć udział w konkursie, i tym samym zostać zatrudnieni jako urzędnicy lub pracownicy Unii, natomiast inni, którzy nie znają tych języków, zostają wykluczeni.

Szeroki zakres uznania przysługujący instytucjom Unii w kwestiach organizacji ich służb, a także Europejskiemu Urzędowi Doboru Kadr (EPSO), gdy ten ostatni urząd wykonuje uprawnienia powierzone mu przez wspomniane instytucje, musi zatem obowiązkowo mieścić się w granicach art. 1d regulaminu pracowniczego. Tym samym odmienne traktowanie ze względu na język wynikające z ograniczenia systemu językowego konkursu do zawężonej liczby języków urzędowych można dopuścić tylko wtedy, gdy takie ograniczenie jest obiektywnie uzasadnione i proporcjonalne do rzeczywistych potrzeb służby. Ponadto jakikolwiek warunek dotyczący szczególnych umiejętności językowych powinien opierać się na jasnych, obiektywnych i możliwych do przewidzenia kryteriach, pozwalających kandydatom zrozumieć powody wprowadzenia tego warunku, a sądom Unii sprawować kontrolę nad jego zgodnością.

Dyskryminacja ze względu na język może być bowiem uzasadniona interesem służby, który polega na możliwości dysponowania urzędnikami władającymi językiem lub językami używanymi w ramach danej służby, tak aby byli oni gotowi do niezwłocznego podjęcia obowiązków. Jednakże to na instytucji, która ogranicza system językowy postępowania w sprawie naboru do zawężonej liczby języków urzędowych Unii, ciąży obowiązek wykazania, że takie ograniczenie jest w stanie odpowiadać rzeczywistym potrzebom dotyczącym obowiązków, jakie mają wykonywać zatrudnione osoby, oraz że jest ono proporcjonalne do tych potrzeb. Sąd powinien natomiast zbadać in concreto obiektywnie uzasadniony i proporcjonalny charakter tego ograniczenia w świetle wspomnianych potrzeb.

W pierwszej kolejności, co się tyczy obiektywnego uzasadnienia ograniczenia językowego rzeczywistymi potrzebami służby, takie ograniczenie powinno odnosić się do obowiązków, jakie mają wykonywać zatrudnione osoby. Innymi słowy, do Komisji należy wykazanie, że obowiązki opisane w ogłoszeniu o konkursie same w sobie wymagają znajomości języka angielskiego na poziomie B2. Jednakże w niniejszej sprawie Komisja nie wiąże potrzeby znajomości, przez zatrudnione osoby, języka angielskiego na poziomie B2 – w celu gotowości do niezwłocznego podjęcia obowiązków – z konkretnymi obowiązkami, jakie osoby te mają wykonywać, lecz jedynie z okolicznością, że osoby te będą musiały pełnić wspomniane obowiązki w służbach, w których obecny personel używa głównie języka angielskiego w celu wykonywania tych obowiązków. Taka argumentacja, która sprowadza się jedynie do stwierdzenia, że obowiązki powinny być wykonywane w języku angielskim, ponieważ są już wykonywane w tym języku, nie pozwala co do zasady wykazać, że sporne ograniczenie językowe jest w stanie zaspokoić rzeczywiste potrzeby służby związane z obowiązkami, jakie mają wykonywać zatrudnione osoby. Ponadto istnienie rzekomego „faktu dokonanego” nie jest spójne z sytuacją służby, która została niedawno utworzona i w momencie publikacji ogłoszenia o konkursie była na etapie kompletowania personelu. W każdym wypadku, Sąd wskazał, że argumentacja Komisji nie została w wystarczający sposób poparta przedstawionymi w tym celu dokumentami. Wynika z tego, że Komisja nie wykazała, iż ograniczenie językowe było uzasadnione.

W drugiej kolejności, co się tyczy proporcjonalności ograniczenia językowego, na instytucji spoczywa zadanie znalezienia równowagi między uzasadnionym celem stanowiącym podstawę ograniczenia liczby języków konkursów a możliwościami nauki, już wewnątrz instytucji, języków niezbędnych z punktu widzenia interesu służby przez przyjętych urzędników. Nie dokonawszy takiego wyważenia, Komisja nie wykazała w sposób wymagany prawem, że sporne ograniczenie językowe jest proporcjonalne do potrzeb służby.