Wyrok Sądu (ósma izba) z dnia 9 grudnia 2014 r. – Ferriere Nord przeciwko Komisji

(sprawa T‑90/10)

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Rynek prętów zbrojeniowych prostych lub w kręgach – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 65 EWWiS, po wygaśnięciu traktatu EWWiS, na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1/2003 – Ustalanie cen i terminów płatności – Ograniczanie lub kontrolowanie produkcji lub sprzedaży – Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych – Kompetencje Komisji – Prawo do obrony – Stwierdzenie naruszenia – Grzywny – Powrót do naruszenia – Okoliczności łagodzące – Współpraca – Nieograniczone prawo orzekania

1.                     Akty instytucji – Wybór podstawy prawnej – Uregulowania Unii – Wymóg jasności i przewidywalności – Wyraźne wskazanie podstawy prawnej – Decyzja Komisji stwierdzająca, po wygaśnięciu traktatu EWWiS, naruszenie art. 65 EWWiS i nakładająca karę na dane przedsiębiorstwo – Podstawa prawna ustanowiona w art. 7 ust. 1 i art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 (art. 65 ust. 1 EWWiS; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 7 ust. 1, art. 23 ust. 2) (por. pkt 59, 63)

2.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki podlegające ratione materiae i ratione temporis reżimowi prawnemu traktatu EWWiS – Wygaśnięcie traktatu EWWiS – Ciągłość systemu wolnej konkurencji w traktacie WE – Utrzymanie kontroli Komisji działającej w ramach prawnych rozporządzenia nr 1/2003 (art. 65 akapit 1 EWWiS; rozporządzenie Rady nr 1/2003) (por. pkt 64–80)

3.                     Akty instytucji – Stosowanie w czasie – Przepisy proceduralne – Przepisy materialne – Rozróżnienie – Wygaśnięcie traktatu EWWiS – Decyzja w przedmiocie zastosowania reguł konkurencji wydana po tym wygaśnięciu i dotycząca okoliczności faktycznych mających miejsce przed tym wygaśnięciem – Zasady pewności prawa, ochrony uzasadnionych oczekiwań i legalności kar – Sytuacje prawne zaistniałe przed wygaśnięciem traktatu EWWiS – Poddanie systemowi prawnemu traktatu EWWiS (art. 65 ust. 1 EWWiS; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 49 ust. 1) (por. pkt 81, 82, 85–87, 121)

4.                     Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Zasada retroaktywnego stosowania kary łagodniejszej – Zasada należąca do ogólnych zasad prawa Unii i zapisana w Karcie praw podstawowych Unii (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 49 ust. 1) (por. pkt 90)

5.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Wpływ na handel między państwami członkowskimi – Kryteria oceny – Ocena na podstawie kilku rozpatrywanych łącznie czynników, które brane oddzielnie pod uwagę nie prowadzą koniecznie do rozstrzygającego skutku – Kartele rozciągające się na całe terytorium danego państwa członkowskiego – Istnienie silnego domniemania wpływu na handel (art. 65 ust. 1 EWWiS; art. 81 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 92–95, 98–103)

6.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Poszanowanie prawa do obrony – Zakres zasady – Stwierdzenie nieważności pierwszej decyzji Komisji stwierdzającej naruszenie – Wydanie nowej decyzji w oparciu o inną podstawę prawną i wcześniejsze akty przygotowawcze – Dopuszczalność – Obowiązek sporządzenia nowego pisma w sprawie przestawienia zarzutów – Brak – Obowiązek wyraźnego przypomnienia o możliwości zażądania przesłuchania przez funkcjonariusza ds. przesłuchań – Brak (art. 65 EWWiS) (por. pkt 118, 119, 122–124, 130, 139–141)

7.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Konieczna treść – Poszanowanie prawa do obrony – Wskazanie zasadniczych okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą prowadzić do nałożenia grzywny – Wskazanie zasadniczych okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą prowadzić do nałożenia grzywny – Obowiązek wyraźnego wskazania zamiaru posłużenia się okolicznością obciążającą w postaci powrotu do naruszenia – Brak (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 27 ust. 1) (por. pkt 132–135)

8.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności obciążające – Powrót do naruszenia – Niewyznaczenie terminu przedawnienia wyłączającego naruszenie zasady proporcjonalności (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03) (por. pkt 137)

9.                     Komisja – Zasada kolegialności – Zakres – Decyzja w przedmiocie zastosowania reguł konkurencji – Warunki stosowania regulaminu wewnętrznego Komisji ustanawiającego obowiązujący system językowy – Naruszenie – Brak wpływu – Doręczenie bez załączników – Naruszenie zasady kolegialności – Brak – Okoliczności przedstawione w sposób wystarczający pod względem prawnym w tekście decyzji (art. 219 WE; regulamin wewnętrzny Komisji art. 15, 16) (por. pkt 158, 166–168)

10.                     Akty instytucji – Akty Komisji – Właściwość – Zakres – Uprawnienie do wydania aktu, w tym do jego zmiany z poszanowaniem przepisów regulujących kwestie kompetencyjne i formalne (por. pkt 189)

11.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uzgodniona praktyka – Pojęcie – Koordynacja i współpraca niezgodna z obowiązkiem określenia przez każde przedsiębiorstwo w sposób autonomiczny jego zachowania na rynku – Wymiana informacji między konkurentami – Domniemanie wykorzystywania informacji w celu określenia zachowania na rynku – Brak bezpośredniego związku między uzgodnioną praktyką a ceną detaliczną – Brak wpływu (art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 202–206, 248, 252, 307)

12.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Złożone naruszenie wykazujące elementy porozumienia i elementy uzgodnionej praktyki – Jednolita kwalifikacja jako „porozumienie lub uzgodniona praktyka” – Dopuszczalność (art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 206, 207, 209)

13.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Środek dowodowy – Posłużenie się łańcuchem poszlak – Wymagana moc dowodowa poszczególnych poszlak – Dopuszczalność całościowej oceny łańcucha poszlak (art. 65 EWWiS) (por. pkt 208–210)

14.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Brak stwierdzenia naruszenia dotyczącego innego podmiotu znajdującego się w podobnej sytuacji – Brak wpływu (art. 65 EWWiS; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23) (por. pkt 247, 277)

15.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uczestniczenie w spotkaniach mających cel antykonkurencyjny – Okoliczność umożliwiająca stwierdzenie, w braku zdystansowania się od podjętych decyzji, że przedsiębiorstwo bierze udział w porozumieniu wynikającym z wcześniejszego spotkania – Otwarte zdystansowanie się – Wykładnia zawężająca (art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 251)

16.                     EWWiS – Cena – Cenniki – Obowiązkowa jawność – Zgodność z zakazem karteli (art. 60 EWWiS, art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 267–269)

17.                     Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres (art. 15 EWWiS, 36 EWWiS) (por. pkt 275)

18.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Brak wiążącej lub wyczerpującej listy kryteriów (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1A) (por. pkt 286)

19.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Złożona ocena ekonomiczna – Zakres uznania, jakim dysponuje Komisja – Kontrola sądowa – Kontrola zgodności z prawem – Zakres (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1A, 1B) (por. pkt 286, 296–298)

20.                     Konkurencja – Grzywny – Wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien – Charakter prawny – Będąca wskazówką norma postępowania implikująca wyznaczenie przez samą Komisję granic uznania – Obowiązek przestrzegania zasad równego traktowania, ochrony uzasadnionych oczekiwań i pewności prawa (komunikat Komisji 98/C 9/03) (por. pkt 288–290)

21.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Kwalifikacja naruszenia jako bardzo poważne – Zasadnicza rola kryterium dotyczącego charakteru naruszenia – Brak autonomii kryterium dotyczącego rozmiaru rynku rozpatrywanych produktów – Kwalifikacja naruszenia jako bardzo poważne mimo jego ograniczenia do terytorium jednego państwa członkowskiego – Dopuszczalność (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1A) (por. pkt 303, 304, 308)

22.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Zakaz – Naruszenia – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie – Odpowiedzialność za zachowania innych przedsiębiorstw składające się na to samo naruszenie – Dopuszczalność – Kryteria – Wzięcie pod uwagę przy ocenie wagi naruszenia (art. 65 ust. 1 EWWiS) (por. pkt 316)

23.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Czas trwania naruszenia – Nieuwzględnienie braku uczestnictwa przedsiębiorstwa w jednej z części kartelu, w trakcie części okresu, którego dotyczy zarzut naruszenia – Niedopuszczalność – Wykonywanie przez sąd Unii nieograniczonego prawa orzekania – Obniżenie grzywny (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2) (por. pkt 317, 320–325; pkt 1 sentencji)

24.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności łagodzące – Bierna rola przedsiębiorstwa lub pójście przez nie w ślad za liderem – Kryteria oceny – Brak biernej roli lub pójścia w ślad za liderem (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 3; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 3) (por. pkt 327, 328, 330)

25.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności łagodzące – Groźby i presja, na które narażone było przedsiębiorstwo – Wykluczenie (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 3) (por. pkt 329)

26.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności obciążające – Powrót do naruszenia – Pojęcie – Brak terminu przedawnienia – Naruszenie zasady pewności prawa – Brak – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Uwzględnienie czasu, który upłynął od naruszenia do powrotu do naruszenia – Kryteria (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 2) (por. pkt 335, 340–349)

27.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności obciążające – Powrót do naruszenia – Pojęcie naruszeń tego samego typu – Naruszenia z jednej strony traktatu WE i z drugiej strony traktatu EWWiS – Włączenie – Mniej poważny charakter pierwszego naruszenia w porównaniu z powrotem do naruszenia – Brak znaczenia dla ustalenia istnienia powrotu do naruszenia (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 2) (por. pkt 350, 351, 354–360)

28.                     Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja nakładająca grzywny – Wskazanie elementów oceny, które umożliwiły Komisji zmierzenie wagi i czasu trwania naruszenia – Wystarczające wskazanie (art. 15 EWWiS; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23) (por. pkt 363–365)

29.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności obciążające – Powrót do naruszenia – Stopa podwyżki podstawowej kwoty grzywny – Swobodne uznanie przysługujące Komisji – Kontrola sądowa – Bierna rola danego przedsiębiorstwa lub pójście przez nie w ślad za liderem – Brak znaczenia dla podwyższenia kwoty grzywny z tytułu powrotu do naruszenia (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 2) (por. pkt 367–373)

30.                     Konkurencja – Grzywny – Ramy prawne – Ustalenie – Wcześniejsza praktyka decyzyjna Komisji – Charakter instrukcyjny – Zasada równego traktowania – Przesłanki uwzględnienia – Okoliczności identyczne z okolicznościami spraw wcześniejszych (art. 65 EWWiS; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2) (por. pkt 374, 410)

31.                     Postępowanie sądowe – Pismo wszczynające postępowanie – Wymogi formalne – Określenie przedmiotu sporu – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów – Analogiczne wymogi w odniesieniu do zarzutów szczegółowych powoływanych na poparcie zarzutu (regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1) (por. pkt 378, 379)

32.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Obniżenie kwoty grzywny w zamian za współpracę przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie – Przesłanki – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Kontrola sądowa – Zakres – Oczywiste przekroczenie uprawnień dyskrecjonalnych Komisji (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 96/C 207/04) (por. pkt 386–396)

33.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Obniżenie grzywny w zamian za współpracę przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie – Pierwsze przedsiębiorstwo, które dostarczyło dowodów mających decydujące znaczenie, które mogą być wykorzystane jako główny materiał dowodowy – Brak warunku dotyczącego wystarczającego charakteru dostarczonych dowodów (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 96/C 207/04, pkt B lit. b)] (por. pkt 401–405)

34.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Nienałożenie lub obniżenie grzywny w zamian za współpracę przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie – Konieczność zaistnienia zachowania, które ułatwiło Komisji stwierdzenie wystąpienia naruszenia – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Zakwestionowanie twierdzeń dotyczących stanu faktycznego – Brak ułatwienia (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 96/C 207/04, pkt D) (por. pkt 411–415)

Przedmiot

Tytułem żądania głównego stwierdzenie nieważności decyzji Komisji C(2009) 7492 wersja ostateczna z dnia 30 września 2009 r. w sprawie postępowania na podstawie art. 65 EWWiS (sprawa COMP/37.956 – Pręty zbrojeniowe okrągłe, ponowne przyjęcie), zmienionej decyzją Komisji C(2009) 9912 wersja ostateczna z dnia 8 grudnia 2009 r., a tytułem żądania ewentualnego – stwierdzenie częściowej nieważności tej decyzji i obniżenie kwoty grzywny nałożonej na skarżącą

Sentencja

1) Kwota grzywny nałożonej na Ferriere Nord SpA zostaje ustalona na 3 421 440 EUR.

2) W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

3) Ferriere Nord pokrywa własne koszty oraz trzy czwarte kosztów poniesionych przez Komisję Europejską. Komisja pokrywa jedną czwartą własnych kosztów.