WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(druga izba)
z dnia 15 września 2011 r.
Sprawa F‑6/10
Yannick Munch
przeciwko
Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego
(znaki towarowe i wzory) (OHIM)
Służba publiczna – Personel tymczasowy – Klauzula rozwiązująca umowę w przypadku niewpisania pracownika na listę rezerwy kadrowej konkursu – Konkursy otwarte OHIM/AD/02/07 i OHIM/AST/02/07 – Dopuszczalność – Odpowiednie kompetencje EPSO i komisji konkursowej – Artykuł 8 WZIP – Przedłużenie umów o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego na czas określony
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy jego art. 106a, w której Y. Munch żąda w szczególności stwierdzenia nieważności decyzji OHIM z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie rozwiązania z nim umowy o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego, a także zasądzenia od OHIM odszkodowania.
Orzeczenie: Stwierdza się nieważność decyzji zawartej w piśmie OHIM z dnia 12 marca 2009 r. stwierdzającym rozwiązanie ze skarżącym umowy o pracę z dniem 15 października 2009 r. Zasądza się od OHIM na rzecz skarżącego kwotę wynoszącą różnicę między kwotą wynagrodzenia, do którego otrzymania miałby on prawo, gdyby pozostał w służbie w OHIM, a kwotą wynagrodzenia, zasiłków dla bezrobotnych lub wszelkich innych zastępczych świadczeń, które mógł faktycznie pobierać z innych źródeł od dnia 15 października 2009 r. Zasądza się od OHIM na rzecz skarżącego odszkodowanie w wysokości 2000 EUR. OHIM pokrywa oprócz własnych kosztów koszty poniesione przez skarżącego.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Skarga – Akt niekorzystny – Pojęcie – Klauzula umowy o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego uzależniająca kontynuację stosunku pracy od wpisania pracownika na listę rezerwy kadrowej konkursu otwartego – Włączenie
(regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 2)
2. Urzędnicy – Skarga – Akt niekorzystny – Pojęcie – Skierowane do członka personelu tymczasowego pismo zawierające przypomnienie o dacie wygaśnięcia jego umowy o pracę – Wyłączenie – Zmiana umowy – Decyzja w sprawie nieprzedłużenia umowy – Włączenie
(regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 2)
3. Urzędnicy – Skarga – Akt niekorzystny – Pojęcie – Klauzula umowy o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego uzależniająca kontynuację stosunku pracy od wpisania pracownika na listę rezerwy kadrowej konkursu otwartego – Decyzja administracji stwierdzająca brak wpisania pracownika na wskazaną listę i wykonująca klauzulę w sprawie rozwiązania umowy o pracę –Włączenie
(regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 2)
4. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Umowy o pracę na czas nieokreślony, zawierające klauzule o ich rozwiązaniu obowiązujące wyłącznie w przypadku niewpisania na sporządzoną po zakończeniu konkursu otwartego listę rezerwy kadrowej
5. Postępowanie – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne
(statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21 akapit pierwszy, załącznik I, art. 7 ust. 3; regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, art. 35 § 1 lit. e))
6. Europejski Urząd Doboru Kadr (EPSO) – Przebieg konkursu w sprawie naboru urzędników – Rola EPSO – Służenie pomocą komisji konkursowej – Funkcja pomocnicza w stosunku do funkcji komisji konkursowej
(regulamin pracowniczy, załącznik III, art. 1 akapit pierwszy, art. 4, 5)
7. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Zatrudnienie – Przekształcenie umowy na czas określony w umowę na czas nieokreślony i zawarcie w niej klauzuli w sprawie rozwiązania w przypadku niewpisania pracownika na listę rezerwy kadrowej konkursu otwartego – Zmiana rozumiana jako przedłużenie umowy na czas określony
(warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 2 lit. a), b), d), art. 8 akapity pierwszy, drugi; dyrektywa Rady 1999/70, załącznik, klauzula 3, pkt 1)
8. Urzędnicy – Skarga – Nieograniczone prawo orzekania – Spory o charakterze majątkowym w rozumieniu art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego – Pojęcie
(regulamin pracowniczy, art. 91 ust. 1)
1. Zarówno uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej, jak i skarga, winny być zgodnie z art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego skierowane przeciwko aktowi niekorzystnemu, wywołującemu wiążące skutki prawne, które mogą w sposób bezpośredni i natychmiastowy naruszać interesy skarżącego, zmieniając w istotny sposób jego sytuację prawną.
W tym względzie umieszczenie w umowie członka personelu tymczasowego klauzuli w sprawie jej rozwiązania, która uzależnia utrzymanie stosunku pracy od umieszczenia nazwiska danego pracownika na liście rezerwy kadrowej konkursu otwartego organizowanego przez Europejski Urząd Doboru Kadr, może jako takie w sposób bezpośredni i natychmiastowy naruszać interesy takiego pracownika, zmieniając w istotny sposób jego sytuację prawną, przynajmniej z uwagi na obarczenie go w mniejszym lub większym stopniu niepewnością co do umieszczenia jego nazwiska na liście rezerwy kadrowej sporządzonej w wyniku wspomnianego konkursu.
(zob. pkt 32, 33)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑87/99 Hendrickx przeciwko Cedefop, 13 lipca 2000 r., pkt 37
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑19/08 Bennett i in. przeciwko OHIM, 2 lipca 2009 r., pkt 65 i przytoczone tam orzecznictwo
2. Akt niezawierający żadnych nowych elementów w stosunku do wcześniejszego aktu stanowi akt wyłącznie potwierdzający tego ostatniego aktu i zainteresowanemu nie przysługuje w związku z tym nowy termin do wniesienia skargi. Aktu niekorzystnego nie stanowi w szczególności pismo ograniczające się do przypomnienia pracownikowi warunków jego umowy o pracę dotyczących daty jej wygaśnięcia, niezawierające żadnych nowych elementów w stosunku do wspomnianych warunków.
Natomiast wszelkie zmiany do umowy stanowią akt niekorzystny, lecz są nim jedynie zmienione postanowienia, chyba że wspomniane zmiany powodują zmianę ogólnej systematyki umowy. Podobnie w razie gdy umowa może podlegać przedłużeniu, decyzja administracji w sprawie jej nieprzedłużenia stanowi odrębny od rozpatrywanej umowy akt niekorzystny, na który można złożyć zażalenie i który jest zaskarżalny w określonych w regulaminie pracowniczym terminach. Tego rodzaju decyzja, wydana w następstwie ponownego zbadania interesu służby oraz sytuacji zainteresowanego, zawiera bowiem nowy element w stosunku do pierwotnej umowy i nie może być postrzegana jako akt wyłącznie potwierdzający umowę.
(zob. pkt 50–53)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 23/80 Grasselli przeciwko Komisji, 10 grudnia 1980 r., pkt 18; sprawa 329/85 Castagnoli przeciwko Komisji, 9 lipca 1987 r., pkt 10, 11; sprawa C‑417/05 P Komisja przeciwko Fernández Gómez, 14 września 2006 r., pkt 45–47
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑97/00 Vakalopoulou przeciwko Komisji, 2 lutego 2001 r., pkt 14; sprawa T‑11/01 Mascetti przeciwko Komisji, 1 kwietnia 2003 r., pkt 41
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawy połączone F‑72/09 i F‑17/10 Daake przeciwko OHIM, 15 kwietnia 2011 r., pkt 36
3. Pismo, w którym organ administracji stwierdza zajście określonego zdarzenia lub nowej sytuacji i stosuje wynikające z nich konsekwencje określone w normie prawnej lub postanowieniu umownym względem osób, których one dotyczą, stanowi akt niekorzystny, ponieważ dokonuje zmiany sytuacji prawnej ich adresatów.
Odnosi się to do decyzji administracji stwierdzającej brak umieszczenia nazwiska członka personelu tymczasowego na liście rezerwy kadrowej danego konkursu otwartego i wykonującej zawartą w jego umowie klauzulę w sprawie jej rozwiązania, przewidującą rozwiązanie tej umowy w razie zajścia określonego zdarzenia, a mianowicie sporządzenia listy rezerwy kadrowej konkursu, o którym mowa w omawianej klauzuli, którego data była z konieczności nieznana w chwili zawarcia umowy. Wskazana decyzja zmieniająca sytuację prawną pracownika stanowi akt niekorzystny podlegający zażaleniu i w odpowiednim przypadku – zaskarżeniu.
Z uwagi na to, że zamieszczenie klauzuli w sprawie rozwiązania umowy stanowi przedmiot złożonego cyklu czynności, pracownik musi mieć możliwość zakwestionowania w drodze skargi wpadkowej zgodności z prawem tej klauzuli, nawet jeśli ma ona charakter indywidualny, przy okazji wydania przez organ administracji wykonującej ją decyzji, na ostatnim etapie tego cyklu czynności.
(zob. pkt 58, 59, 95)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: ww. sprawa Daake przeciwko OHIM, pkt 34 i nast.
4. Proponując licznym pracownikom, którzy pomyślnie przeszli wewnętrzne postępowania w sprawie naboru, umowę o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego na czas nieokreślony, zawierającą klauzulę o jej rozwiązaniu obowiązującą wyłącznie w przypadku, gdy zainteresowani nie zostaną wpisani na sporządzoną po konkursie otwartym listę rezerwy kadrowej, zobowiązując się tym samym jasno do zatrudnienia na stałe zainteresowanych w swoich strukturach, pod warunkiem że ich nazwiska będą znajdowały się na takiej liście rezerwy kadrowej, a następnie ograniczając liczbę laureatów wpisanych na listy odpowiednich kandydatów, sporządzonych na zakończenie obu konkursów, w dodatku otwartych, do dokładnej liczby stanowisk do obsadzenia, instytucja radykalnie i obiektywnie ogranicza szanse tych wszystkich pracowników na uniknięcie zastosowania klauzuli o rozwiązaniu umowy, a tym samym pozbawia zakres swoich zobowiązań umownych podjętych względem swego personelu tymczasowego części jego znaczenia.
W związku z tym klauzuli w sprawie rozwiązania nie można zastosować po zakończeniu konkursu otwartego dla ogółu obywateli państw członkowskich, w obliczu listy odpowiednich kandydatów ograniczonej do tego stopnia, że szanse uniknięcia jej zastosowania do zainteresowanych pracowników były nierozsądnie małe, zważywszy na zobowiązanie podjęte przez instytucję wobec jej personelu tymczasowego. Innymi słowy, pod rygorem wypaczenia treści zobowiązania umownego administracji tego rodzaju lista odpowiednich kandydatów nie jest przewidziana w klauzuli w sprawie rozwiązania.
(zob. pkt 78, 79)
5. Na podstawie art. 35 § 1 lit. e) regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej skarga powinna wskazywać przywołane zarzuty i argumenty co do prawa i stanu faktycznego. Te elementy winny być na tyle jasne i precyzyjne, by umożliwić stronie pozwanej przygotowanie obrony, a Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie skargi, jeśli zajdzie taka potrzeba bez dodatkowych informacji. Aby skarga była dopuszczalna, nie musi ona być koniecznie długa i szczegółowa. Wystarczy, by istotne elementy zarzutu wynikały przynajmniej zwięźle, lecz w sposób spójny i zrozumiały z samej treści skargi, tym bardziej że zgodnie z art. 7 ust. 3 załącznika I do statutu Trybunału Sprawiedliwości pisemny etap postępowania przed Sądem obejmuje zasadniczo tylko jedną wymianę pism procesowych, chyba że Sąd ten postanowi inaczej. Ta cecha szczególna postępowania przed Sądem wyjaśnia, dlaczego – w odróżnieniu od rozwiązań przyjętych w art. 21 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości dla postępowania przed Sądem Unii Europejskiej lub Trybunałem Sprawiedliwości – zarzuty i argumenty nie mogą być przedstawione w skardze w streszczonej formie.
(zob. pkt 91, 92)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑4/08 Hambura przeciwko Parlamentowi, 12 marca 2009 r., pkt 49, 50 i przytoczone tam orzecznictwo
6. Z załącznika III do regulaminu pracowniczego wynika, że uregulowania w sprawie konkursów opierają się na zasadzie podziału uprawnień między organem powołującym a komisją konkursową. Stanowiąc przykład samoograniczenia uprawnień administracyjnych, ta diarchia ustalona w regulaminie jest wyrazem woli prawodawcy, który regulamin przyjął, działającego w trosce o zapewnienie przejrzystości procedury naboru personelu Unii, by nie zastrzegać wyłącznie na rzecz administracji delikatnego zadania przeprowadzania selekcji personelu, ale zapewnić przy jego realizacji, za pośrednictwem komisji konkursowej (w skład której wchodzą również przedstawiciele administracji) udział osób niezwiązanych z hierarchią administracyjną, w szczególności przedstawicieli personelu. W ramach tego podziału uprawnień, jak wynika to w szczególności z art. 1 akapit pierwszy załącznika III do regulaminu pracowniczego i art. 4 tego załącznika, zadaniem organu powołującego jest z jednej strony sporządzenie po konsultacji ze wspólnym komitetem ogłoszenia o konkursie oraz z drugiej strony sporządzenie listy kandydatów, którzy spełniają trzy pierwsze warunki określone w art. 28 regulaminu pracowniczego, umożliwiające powołanie ich na urzędników. Po przekazaniu tej listy przez organ powołujący przewodniczącemu komisji konkursowej komisja ta, zgodnie z art. 5 załącznika III do regulaminu pracowniczego, po pierwsze, ustala listę kandydatów, którzy spełniają wymogi określone w ogłoszeniu o konkursie, po drugie, przeprowadza egzaminy, i po trzecie, sporządza listę odpowiednich kandydatów i przekazuje ją organowi powołującemu.
Ponadto, o ile zadania powierzone Europejskiemu Urzędowi Doboru Kadr (EPSO) czynią z tego urzędu ważny podmiot w kształtowaniu i realizacji polityki Unii w zakresie doboru personelu, o tyle w przedmiocie konkursów związanych z naborem urzędników jego rola, chociaż istotna w zakresie, w jakim służy pomocą komisji konkursowej, pozostaje w każdym razie pomocnicza w stosunku do roli komisji konkursowej, której EPSO nie może ponadto zastąpić. Zarówno liczne zadania (w szczególności w zakresie doradztwa i pomocy instytucjom) powierzone EPSO, jak i jego skład (zarząd składający się wyłącznie z członków wyznaczonych przez instytucje i trzech przedstawicieli personelu mających jedynie status obserwatorów), stanowią bowiem przeszkodę dla wszelkich prób utożsamiania EPSO z komisją konkursową, której skład podlega zasadzie parytetu i która jest powołana dla każdego konkursu z dokładnie określonym zadaniem jego przeprowadzenia.
Należy zatem uznać za niezgodną z prawem decyzję, w drodze której EPSO, nie będąc właściwym organem, wykluczyło kandydata z drugiego etapu cyklu czynności składających się na konkurs otwarty. Tymczasem to na podstawie nieumieszczenia nazwiska kandydata na liście rezerwy kadrowej tego konkursu, a zatem z konieczności na podstawie decyzji o wykluczeniu kandydata z drugiego etapu tego konkursu wydana została decyzja administracji w sprawie wykonania klauzuli dotyczącej rozwiązania umowy, zawartej w jego umowie o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego. Zatem tę ostatnią decyzję również należy uznać za niezgodną z prawem.
(zob. pkt 99–104)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑35/08 Pachtitis przeciwko Komisji, 15 czerwca 2010 r., pkt 50–52, 58
7. Artykuł 8 akapity pierwszy i drugi warunków zatrudnienia innych pracowników zmierza właśnie do ograniczenia stosowania kolejnych umów o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego. Po pierwsze, umowa członka personelu tymczasowego w rozumieniu art. 2 lit. a) WZIP może zostać przedłużona tylko jeden raz na czas określony, a każde następne przedłużenie umowy następuje na czas nieokreślony. Po drugie, umowa członka personelu tymczasowego w rozumieniu art. 2 lit. b) lub d) WZIP, która nie może przekraczać czterech lat, może zostać przedłużona tylko jeden raz maksymalnie o dwa lata, pod warunkiem że możliwość przedłużenia została przewidziana w pierwotnej umowie, zaś po wygaśnięciu umowy taki pracownik może pozostać zatrudniony tylko wtedy, gdy zostanie mianowany urzędnikiem.
Okoliczność, że umowa danego pracownika została opatrzona klauzulą w sprawie rozwiązania umowy, umożliwiającą administracji jej rozwiązanie w razie niezdania przez zainteresowanego konkursu, który ogłoszono w określonym terminie, nie pozwala, bez względu na treść umowy, zakwalifikować tej umowy jako umowy na czas nieokreślony, która charakteryzuje się stabilnością zatrudnienia. Czas trwania umowy, jak wynika z klauzuli 3 pkt 1 porozumienia ramowego, może bowiem określać nie tylko „nadejście dokładnie określonej daty”, lecz również „wykonanie określonego zadania lub nastąpienie określonego wydarzenia”, takiego jak sporządzenie listy rezerwy kadrowej danego konkursu, z którym zgodnie z treścią umowy pracownika wiąże się szereg możliwych konsekwencji. Tym samym w razie nieumieszczenia jego nazwiska na liście rezerwy kadrowej z treści umowy wynika, że zostanie ona rozwiązana; to samo stałoby się z reguły w razie pomyślnego przejścia konkursu, ponieważ wówczas zainteresowanemu pracownikowi zaproponowano by zatrudnienie w charakterze urzędnika, przy czym w razie odrzucenia przez niego oferty również rozwiązano by z nim umowę zgodnie z jej postanowieniami.
W związku z tym należy stwierdzić nieważność decyzji administracji w sprawie wykonania klauzuli dotyczącej rozwiązania umowy, zawartej w umowie o pracę członka personelu tymczasowego z naruszeniem przepisów art. 8 akapit pierwszy warunków zatrudnienia innych pracowników. Po jednym przedłużeniu umowa członka personelu tymczasowego w rozumieniu art. 2 lit. a) WZIP zawarta przez administrację z pracownikiem została bowiem ponownie przedłużona na czas określony, z naruszeniem przepisów art. 8 akapit pierwszy WZIP.
(zob. pkt 110, 113–116)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑1/05 Landgren przeciwko ETF, 26 października 2006 r., pkt 66
8. Żądanie mające na celu zapłacenie przez Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego na rzecz jednego z jego pracowników kwoty, którą uważa on za należną mu na mocy warunków zatrudnienia innych pracowników, wchodzi w zakres pojęcia sporów o charakterze majątkowym w rozumieniu art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego. Na mocy wskazanego przepisu sąd Unii w ramach tych sporów ma nieograniczone prawo orzekania, które nakłada nań obowiązek ich zakończenia w sposób zupełny i tym samym rozstrzygnięcia w przedmiocie całokształtu praw i obowiązków pracownika, z zastrzeżeniem przekazania odnośnej instytucji lub agencji wykonania, pod swoją kontrolą, określonej części orzeczenia na warunkach, które zostały przez ten sąd szczegółowo określone.
(zob. pkt 125)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑135/06 P Weißenfels przeciwko Parlamentowi, 18 grudnia 2007 r., pkt 65, 67, 68
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑49/08 Giannini przeciwko Komisji, 2 lipca 2009 r., pkt 39–42