Language of document : ECLI:EU:T:2009:520

Sprawa T‑58/01

Solvay SA

przeciwko

Komisji Europejskiej

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Rynek sody we Wspólnocie – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 81 WE – Porozumienie gwarantujące przedsiębiorstwu minimalną wyrażoną w tonach wielkość sprzedaży w państwie członkowskim oraz zakup ilości niezbędnych do osiągnięcia tej minimalnej wyrażonej w tonach wielkości – Przedawnienie uprawnień Komisji do nakładania grzywien lub kar – Rozsądny termin – Istotne wymogi proceduralne – Wpływ na handel między państwami członkowskimi – Prawo dostępu do akt – Grzywna – Waga i czas trwania naruszenia – Okoliczności obciążające i łagodzące

Streszczenie wyroku

1.      Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Przedawnienie w zakresie postępowań – Zawieszenie – Decyzja Komisji będąca przedmiotem postępowania zawisłego przed Trybunałem Sprawiedliwości – Zakres

(rozporządzenie Rady nr 2988/74, art. 3)

2.      Prawo wspólnotowe – Zasady – Dochowanie rozsądnego terminu – Zakres stosowania – Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Postępowanie sądowe – Rozróżnienie w aspekcie oceny dochowania rozsądnego terminu

(rozporządzenie Rady nr 17)

3.      Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Obowiązki Komisji – Dochowanie rozsądnego terminu

(rozporządzenie Rady nr 17)

4.      Komisja – Zasada kolegialności – Zakres – Decyzja w dziedzinie konkurencji

(traktat fuzyjny, art. 17)

5.      Zarzut niezgodności z prawem – Zakres – Akty, na których niezgodność z prawem można się powołać – Regulamin wewnętrzny instytucji

(art. 241 WE)

6.      Akty instytucji – Uwierzytelnianie przyjętych aktów – Sposoby

(regulamin wewnętrzny Komisji z 1999 r., art. 16 akapit pierwszy)

7.      Prawo wspólnotowe – Zasady – Prawo do obrony – Zakres stosowania – Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Zakres zasady po stwierdzeniu nieważności pierwszej decyzji Komisji

(art. 81 ust. 1 WE)

8.      Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Wpływ na handel między państwami członkowskimi

(art. 81 ust. 1 WE)

9.      Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Poszanowanie prawa do obrony – Dostęp do akt – Zakres – Odmowa przekazania dokumentu – Konsekwencje

10.    Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Dostęp do akt – Przedmiot – Nieujawnienie dokumentów będących w posiadaniu Komisji – Ocena przez Sąd w świetle poszanowania prawa do obrony w danym przypadku

11.    Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Naruszenie prawa do obrony – Nieprawidłowy dostęp do akt – Dostęp zapewniony w trakcie postępowania sądowego

12.    Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji – Decyzja stwierdzająca naruszenie i nakładająca grzywnę – Stwierdzenie nieważności ze względu na uchybienie proceduralne

(rozporządzenie Rady nr 17)

13.    Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Ocena – Podział rynku – Naruszenie, które można zakwalifikować jako poważne niezależnie od jego potajemnego charakteru

(art. 81 ust. 1 WE; rozporządzenie Rady nr 17, art. 15 ust. 2)

14.    Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Ciężar udowodnienia naruszenia i czasu jego trwania spoczywający na Komisji

(art. 81 ust. 1 WE; rozporządzenie Rady nr 17, art. 15 ust. 2)

15.    Konkurencja – Pozycja dominująca – Charakterystyka w oparciu o szczególnie duży udział w rynku

(art. 82 WE)

16.    Postępowanie – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów

(regulamin Sądu, art. 44 § 1 lit. c))

17.    Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Okoliczności łagodzące – Współpraca przedsiębiorstwa w trakcie kontroli dokonywanych przez pracowników Komisji – Wyłączenie

(art. 81 ust. 1 WE; rozporządzenie Rady nr 17, art. 14)

18.    Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Odstraszający charakter

(art. 81 ust. 1 WE; rozporządzenie Rady nr 17, art. 15 ust. 2)

1.      Zgodnie z art. 3 rozporządzenia nr 2988/74 dotyczącego okresów przedawnień w postępowaniach i wykonywaniu sankcji zgodnie z regułami konkurencji bieg terminu przedawnienia w zakresie postępowania ulega zawieszeniu na okres, w którym decyzja Komisji jest przedmiotem „postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich”. Nawiązanie to należy, od czasu utworzenia Sądu Pierwszej Instancji, rozumieć jako dotyczące przede wszystkim postępowania przed Sądem, ponieważ jego właściwości podlegają środki polegające na wymierzeniu kary lub grzywny w dziedzinie prawa konkurencji.

Bieg terminu przedawnienia ulega również zawieszeniu na czas trwania postępowania w przedmiocie odwołania przed Trybunałem Sprawiedliwości. Ponieważ art. 60 statutu Trybunału Sprawiedliwości i art. 3 rozporządzenia nr 2988/74 mają różny zakres stosowania, brak skutku zawieszającego odwołania nie może pozbawiać skuteczności art. 3 rzeczonego rozporządzenia, który dotyczy sytuacji, w jakich Komisja jest zmuszona czekać na orzeczenie sądu wspólnotowego. Ponadto art. 3 rozporządzenia nr 2988/74 chroni Komisję przed skutkami przedawnienia w sytuacji, gdy musi ona czekać na orzeczenie sądu wspólnotowego w ramach postępowań, których przebieg nie zależy od niej, zanim zostanie ustalone, czy zaskarżony akt jest zgodny lub niezgodny z prawem. Nie można zatem uwzględnić argumentu, że wprowadzenie dwuinstancyjnego sądownictwa nie pozwala na wydłużenie okresu, w którym bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia pozwala Komisji jedynie wydać ewentualnie nową decyzję w sytuacji, gdy odwołanie od wyroku Sądu stwierdzającego nieważność decyzji Komisji zostało oddalone. Takie zawieszenie biegu terminu przedawnienia nie ma żadnego wpływu na decyzję, której nieważność została stwierdzona w wyroku Sądu. Wprawdzie w przypadku odwołania nie ma przeszkód formalnych, by Komisja podjęła czynności i wydała nową decyzję po stwierdzeniu przez Sąd nieważności pierwotnej decyzji, jednak skarga na decyzję nakładającą kary powoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia postępowania do czasu, aż sąd wspólnotowy wyda ostateczne orzeczenie w przedmiocie tejże skargi. Jeśli po stwierdzeniu przez Sąd nieważności decyzji Komisja powinna by była wydać nową decyzję, nie czekając na wyrok Trybunału, istniałoby ryzyko, że gdyby Trybunał uchylił wyrok Sądu, to w tym samym czasie współistniałyby dwie decyzje dotyczące tej samej kwestii. Wymaganie, by Komisja – przed ustaleniem, czy pierwotna decyzja jest, czy też nie jest niezgodna z prawem – wydała nową decyzję tylko po to, by uniknąć upływu terminu przedawnienia, jest sprzeczne z wymogami ekonomii postępowania administracyjnego.

Wreszcie, ponieważ bieg terminu przedawnienia ulega zgodnie z art. 3 rozporządzenia nr 2988/74 zawieszeniu na cały czas trwania postępowania w przedmiocie odwołania przed Trybunałem, nie można zarzucać Komisji naruszenia zasady rozsądnego terminu tylko z tego powodu, że przed wydaniem nowej decyzji czeka, aż Trybunał wyda orzeczenie w sprawie tego odwołania.

(por. pkt 73, 79, 80, 83, 84, 86–89, 102)

2.      Badając zarzut oparty na naruszeniu zasady rozsądnego terminu, należy dokonać rozróżnienia między postępowaniem administracyjnym prowadzonym na podstawie rozporządzenia nr 17 a postępowaniem sądowym w przypadku skargi na decyzję Komisji. Okres, w którym sąd wspólnotowy bada zgodność z prawem decyzji, a w przypadku odwołania – ważność wyroku wydanego w pierwszej instancji, nie może być brany pod uwagę przy określaniu czasu trwania postępowania przed Komisją.

(por. pkt 105)

3.      Naruszenie zasady rozsądnego terminu przy wydawaniu decyzji po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego z zakresu konkurencji uzasadnia stwierdzenie nieważności decyzji wydanej przez Komisję jedynie wówczas, gdy pociąga za sobą również naruszenie prawa do obrony danego przedsiębiorstwa. Jeśli bowiem nie zostało wykazane, że nadmierny upływ czasu wpłynął na zdolność zainteresowanych przedsiębiorstw do skutecznej obrony, naruszenie zasady rozsądnego terminu nie będzie miało wpływu na ważność postępowania administracyjnego.

(por. pkt 113)

4.      Zasada kolegialności opiera się na równości członków Komisji w zakresie udziału w podejmowaniu decyzji i oznacza w szczególności, że decyzje są poddawane pod wspólne obrady i że wszyscy członkowie kolegium ponoszą na płaszczyźnie politycznej zbiorową odpowiedzialność za wszystkie wydane decyzje. Poszanowaniem tej zasady, a zwłaszcza wymogiem, by decyzje były podejmowane wspólnie, są bezwzględnie zainteresowane podmioty prawa, których dotyczą skutki prawne tych decyzji, w tym znaczeniu, że muszą one mieć pewność, iż owe decyzje zostały rzeczywiście przyjęte przez kolegium i odpowiadają w pełni jego woli. Dotyczy to w szczególności aktów nazwanych wyraźnie decyzjami, które Komisja ma wydać w stosunku do przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw, by zapewnić przestrzeganie reguł konkurencji, i których celem jest stwierdzenie naruszenia tych reguł, wydanie nakazów tym przedsiębiorstwom i nałożenie na nie kar pieniężnych.

Sam fakt, iż niewydany przez Komisję i pozbawiony charakteru oficjalnego komunikat prasowy wspomina o oświadczeniu rzecznika Komisji, precyzując dzień, w którym zostanie wydana decyzja z zakresu konkurencji, i jej treść, nie wystarczy, by uznać, że Komisja naruszyła zasadę kolegialności Kolegium komisarzy nie jest związane takim oświadczeniem i może postanowić po przeprowadzeniu wspólnych obrad, że nie wyda takiej decyzji.

(por. pkt 132-136)

5.      Zakres stosowania art. 241 WE powinien obejmować zwłaszcza przepisy regulaminu wewnętrznego danej instytucji, które – mimo że nie stanowią podstawy prawnej zaskarżonej decyzji i nie wywołują skutków analogicznych do skutków rozporządzenia w rozumieniu tego przepisu traktatu – określają istotne dla wydania tej decyzji wymogi proceduralne i w konsekwencji gwarantują pewność prawa osobom będącym adresatami tej decyzji. Ważne jest bowiem, by każdy adresat decyzji mógł incydentalnie zakwestionować zgodność z prawem aktu warunkującego formalną ważność tej decyzji, bez względu na okoliczność, iż dany akt nie stanowi jej podstawy prawnej, jeżeli ów adresat nie był w stanie wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nieważności tego aktu przed doręczeniem spornej decyzji. Dlatego też zarzut niezgodności z prawem może dotyczyć przepisów regulaminu wewnętrznego Komisji w zakresie, w jakim zapewniają one ochronę jednostek. Zarzut niezgodności z prawem nie powinien wykraczać poza to, co jest niezbędne do rozstrzygnięcia sporu. Skoro celem art. 241 WE nie jest umożliwienie stronie zakwestionowania stosowania jakiegokolwiek aktu o charakterze ogólnym przy okazji jakiejkolwiek skargi, akt ogólny, którego niezgodność z prawem jest podnoszona, powinien ponadto mieć zastosowanie bezpośrednio lub pośrednio do przypadku, którego dotyczy skarga, powinien też istnieć bezpośredni związek prawny między zaskarżoną decyzją indywidualną i danym aktem o charakterze ogólnym.

(por. pkt 146–148)


6.      Artykuł 16 akapit pierwszy regulaminu wewnętrznego Komisji z 1999 r. przewiduje, że akty przyjęte przez Komisję na posiedzeniu winny być dołączane nierozdzielnie, w języku autentycznym lub językach autentycznych, do streszczenia przygotowanego na koniec posiedzenia Komisji, na którym owe akty zostały przyjęte, i że akty te są uwierzytelniane podpisami przewodniczącego i sekretarza generalnego złożonymi na ostatniej stronie streszczenia z posiedzenia. Ten przepis nie jest niezgodny z prawem. Formalności związane z uwierzytelnianiem w nim ustanowione spełniają wymogi zasady pewności prawa.

(por. pkt 151, 156, 157)

7.      Jeżeli po stwierdzeniu nieważności decyzji Komisji wymierzającej karę przedsiębiorstwom, które naruszyły art. 81 ust. 1 WE, z powodu uchybienia proceduralnego dotyczącego wyłącznie sposobu ostatecznego wydania tej decyzji przez kolegium komisarzy Komisja wydaje nową decyzję, której treść jest zasadniczo identyczna i która opiera się na tych samych zarzutach, Komisja nie ma obowiązku przeprowadzenia ponownego przesłuchania zainteresowanych przedsiębiorstw.

Nie ma ona obowiązku zasięgać ponownie opinii komitetu doradczego ds. praktyk ograniczających konkurencję i pozycji dominującej mimo iż pomiędzy zasięgnięciem opinii tego komitetu a wydaniem nowej decyzji do Wspólnoty Europejskiej przystąpiło kilka państw członkowskich i skład tego komitetu uległ w konsekwencji zmianie. Zmiany w składzie danej instytucji nie mają bowiem wpływu na ciągłość działania samej instytucji, a jej akty ostateczne lub przygotowawcze co do zasady nadal wywołują wszystkie zamierzone przez nie skutki. Poza tym nie istnieje żadna ogólna zasada prawa wspólnotowego, która nakazywałaby ciągłość w składzie organów administracyjnych, przed którymi toczy się postępowanie mogące doprowadzić do nałożenia grzywny.

Jeśli chodzi o inne kwestie prawne mogące pojawić się przy stosowaniu art. 233 WE, takie jak kwestie dotyczące upływu czasu, możliwości podjęcia ścigania na nowo, dostępu do akt, który jest związany z ponownym podjęciem postępowania, udziału funkcjonariusza ds. przesłuchań, jak również ewentualnych następstw stosowania art. 20 rozporządzenia nr 17, kwestie te również nie wymagają przeprowadzenia ponownego przesłuchania, jeżeli nie zmieniają treści zarzutów, podlegają one w stosownym przypadku jedynie późniejszej kontroli sądowej.

(por. pkt 165, 166, 183, 188–190)

8.      Aby porozumienie między przedsiębiorstwami mogło wpływać na handel między państwami członkowskimi, musi ono umożliwiać przewidywanie z wystarczającym stopniem prawdopodobieństwa, na podstawie całokształtu obiektywnych okoliczności prawnych lub faktycznych, iż może ono wywierać bezpośredni lub pośredni, rzeczywisty lub potencjalny wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi w sposób mogący szkodzić realizacji celów jednolitego rynku między państwami. Tak więc wpływ na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową zależy zasadniczo od wystąpienia szeregu czynników, które – rozpatrywane każdy z osobna – niekoniecznie muszą mieć decydujące znaczenie.

Niewielkie znaczenie w tym względzie ma okoliczność, że wpływ kartelu na wymianę handlową jest niekorzystny, obojętny lub korzystny. W rzeczywistości ograniczenie konkurencji jest w stanie wpływać na handel między państwami członkowskimi, kiedy może ono zmieniać kierunki wymiany handlowej, które rozwijałyby się przy braku tego ograniczenia.

Poza tym zdolność kartelu do wywierania wpływu na handel między państwami członkowskimi, to znaczy potencjalny skutek kartelu, wystarczy, aby kartel ten był objęty zakresem stosowania art. 81 WE, a wykazywanie rzeczywistego zakłócenia wymiany handlowej nie jest potrzebne. Jednakże konieczne jest, by potencjalny wpływ kartelu na handel międzypaństwowy był odczuwalny lub, innymi słowy, by nie był mało znaczący.

Porozumienie gwarantujące minimalną, roczną, wyrażoną w tonach wielkość sprzedaży na rynku krajowym już z definicji może zmienić kierunki wymiany handlowej, które rozwijałyby się przy braku porozumienia. Prowadzi ono bowiem do wycofania z rynku części produkcji, która mogłaby zostać wywieziona do innych państw członkowskich.

(por. pkt 208–210, 215)

9.      Prawo dostępu do akt sprawy będące konsekwencją zasady poszanowania prawa do obrony oznacza – w postępowaniu administracyjnym z zakresu stosowania reguł konkurencji – że Komisja zapewnia zainteresowanemu przedsiębiorstwu możliwość zbadania wszystkich dokumentów znajdujących się w aktach dochodzenia, które mogą mieć znaczenie dla jego obrony. Dokumenty te obejmują zarówno dokumenty obciążające, jak i odciążające, z zastrzeżeniem tajemnicy handlowej innych przedsiębiorstw, dokumentów wewnętrznych Komisji oraz innych poufnych informacji.

Co się tyczy dowodów obciążających, zainteresowane przedsiębiorstwo musi wykazać, że wniosek, do jakiego doszła Komisja w decyzji, byłby inny, gdyby dokument, który nie został podany do wiadomości i na którym Komisja oparła swoje wobec niego zarzuty, należało wyłączyć jako obciążający je środek dowodowy. Jeśli chodzi o dowody odciążające, zainteresowane przedsiębiorstwo musi wykazać, że ich nieujawnienie mogło wpłynąć, na jego niekorzyść, na przebieg postępowania i treść decyzji Komisji. Wystarczy, że przedsiębiorstwo wykaże, że mogło wykorzystać te dokumenty w obronie na swoją korzyść, czyli że jeśli miałoby możliwość powołać się na nie w postępowaniu administracyjnym, to mogłoby wskazać elementy, które nie były zgodne z wnioskami wyprowadzonymi na tym etapie przez Komisję, a w konsekwencji mogłoby w jakikolwiek sposób wpłynąć na ocenę dokonaną przez Komisję w ewentualnej decyzji – przynajmniej jeśli chodzi o wagę i czas trwania zachowania, które jest mu zarzucane – a zatem na wysokość grzywny. Istnienie możliwości, że nieujawniony dokument mógł mieć wpływ na przebieg postępowania administracyjnego i treść decyzji Komisji, może być wykazane dopiero po wstępnym zbadaniu niektórych środków dowodowych, które wskazują, że w świetle tych środków dowodowych nieujawnione dokumenty mogły mieć znaczenie, którego nie należało lekceważyć.

Naruszenie prawa dostępu do akt sprawy może skutkować stwierdzeniem nieważności decyzji Komisji w całości lub w części tylko wtedy, gdy nieprawidłowy dostęp do akt dochodzenia w toku postępowania administracyjnego uniemożliwił zainteresowanemu przedsiębiorstwu lub zainteresowanym przedsiębiorstwom zapoznanie się z dokumentami, które mogły być przydatne do ich obrony, i naruszył w ten sposób ich prawo do obrony. Byłoby tak, w przypadku gdyby ujawnienie dokumentu stwarzało szanse, nawet ograniczone, na zmianę wyniku postępowania administracyjnego, w sytuacji gdy zainteresowane przedsiębiorstwo mogłoby wykorzystać ten dokument w toku tego postępowania.

(por. pkt 224–226, 237)

10.    Dostęp do akt stanowi jedną z gwarancji proceduralnych, których celem jest ochrona prawa do obrony, a naruszenie prawa dostępu do akt Komisji w toku postępowania poprzedzającego wydanie decyzji może zasadniczo prowadzić do stwierdzenia jej nieważności, jeśli doszło do naruszenia prawa zainteresowanego przedsiębiorstwa do obrony.

Naruszenie prawa do obrony należy badać z uwzględnieniem szczególnych okoliczności każdego przypadku, jako że zależy ono głównie od zarzutów przyjętych przez Komisję, by wykazać istnienie naruszenia przypisywanego danemu przedsiębiorstwu. Trzeba więc przeprowadzić sumaryczne badanie zarzutów co do istoty sprawy, które Komisja postawiła w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów i w zaskarżonej decyzji, i wziąć pod uwagę argumenty podnoszone konkretnie przez dane przedsiębiorstwo przeciwko zaskarżonej decyzji.

W sytuacji gdy w toku postępowania administracyjnego poprzedzającego przyjęcie decyzji wymierzającej karę przedsiębiorstwu Komisja nie sporządziła szczegółowej listy dokumentów tworzących akta i nie przekazała zainteresowanemu przedsiębiorstwu wszystkich dokumentów z akt, które były dla niej dostępne, lecz jedynie dokumenty obciążające, nie umożliwiając mu zapoznania się ze wszystkimi dokumentami w  jej lokalach, postępowanie administracyjne jest wadliwe. Jednakże nie należy stwierdzać nieważności końcowej decyzji, jeżeli nie zostało wykazane, że przedsiębiorstwo nie miało możliwości zbadania wszystkich dokumentów znajdujących się w aktach, które mogły mieć znaczenie dla jego obrony, nawet jeśli w ramach rozpoznawania skargi na tę decyzję po zarządzeniu środków organizacji postępowania okazuje się, że brakuje części akt.

(por. pkt 242, 246, 248, 250, 257, 259, 260, 263, 264)

11.    Sąd może, rozpoznając skargę na decyzję Komisji wymierzającą karę przedsiębiorstwu za naruszenie wspólnotowych reguł konkurencji, zarządzić środki organizacji postępowania służące zapewnieniu pełnego dostępu do akt, aby ocenić, czy odmowa ujawnienia przez Komisję dokumentu lub udostępnienia dowodu mogła zaszkodzić obronie przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie. Ani celem, ani skutkiem takiego badania, ograniczającego się do sądowej kontroli podniesionych zarzutów, nie jest zastąpienie kompletnego dochodzenia prowadzonego w sprawie w ramach postępowania administracyjnego. Spóźnione zapoznanie się z niektórymi dokumentami zawartymi w aktach nie sprawi, że przedsiębiorstwo, które wniosło skargę, znajdzie się w sytuacji, w której znajdowałoby się, gdyby miało możliwość posłużenia się tymi samymi dokumentami, by zaprezentować tej instytucji swe uwagi ustne i na piśmie. Ponadto, gdy dostęp do akt jest zapewniony na etapie postępowania sądowego, zainteresowane przedsiębiorstwo nie musi wykazywać, że gdyby miało dostęp do nieprzekazanych dokumentów, Komisja wydałaby decyzję o innej treści, a jedynie, że wspomniane dokumenty mogły być przydatne dla jego obrony.

(por. pkt 250, 251)

12.    W przypadku gdy stwierdzono nieważność decyzji Komisji z zakresu konkurencji ze względu na uchybienia proceduralne, Komisja ma prawo wydać nową decyzję, nie wszczynając nowego postępowania administracyjnego. Ze względu na to, że treść nowej decyzji jest niemal identyczna z treścią poprzedniej decyzji i że obie mają takie samo uzasadnienie, nowa decyzja podlega w kwestii ustalania wysokości grzywny przepisom obowiązującym w chwili wydania poprzedniej decyzji. Komisja podejmuje bowiem postępowanie od momentu, w którym doszło do naruszenia przepisów proceduralnych, i wydaje nową decyzję, nie dokonując ponownej oceny tej sprawy pod kątem przepisów, które nie istniały w czasie wydania pierwszej decyzji.

(por. pkt 270–272)


13.    Porozumienie, w drodze którego przedsiębiorstwa uzgadniają zasady dopuszczenia do obrotu produkowanych przez siebie produktów na terytorium jednego z państw członkowskich, jest porozumieniem w sprawie podziału rynku. Porozumienia tego rodzaju są wymienione wśród przykładów porozumień uznanych wyraźnie w art. 81 ust. 1 lit. c) WE za niezgodne ze wspólnym rynkiem i stanowią oczywiste ograniczenia konkurencji, które Komisja może w każdym razie zakwalifikować jako poważne do celów ustalenia kwoty grzywien. Nawet jeżeli Komisja nie jest w stanie wywieść potajemnego charakteru takiego porozumienia z jedynej okoliczności, jaką jest brak sprawozdania z oficjalnego spotkania, to niemniej jednak może ona  zakwalifikować takie naruszenie jako poważne z uwagi na fakt, że takie porozumienie stanowi rażące ograniczenie konkurencji.

(por. pkt 279, 280, 284–286)

14.    Aby obliczyć czas trwania naruszenia, które ma na celu ograniczenie konkurencji, należy jedynie ustalić, jak długo to porozumienie trwało, to jest czas, który upłynął od chwili jego zawarcia do chwili jego zakończenia. Na podstawie art. 81 ust. 1 WE czas trwania naruszenia jest składowym elementem pojęcia naruszenia, przy czym ciężar dowodu w tym względzie spoczywa głównie na Komisji. W tym zakresie w przypadku braku dowodów pozwalających na bezpośrednie ustalenie czasu trwania naruszenia Komisja powinna przynajmniej przedstawić dowody na poparcie faktów wystarczająco zbliżonych w czasie, tak by można było rozsądnie przyjąć, że naruszenie to trwało nieprzerwanie między dwiema określonymi datami. Ów rozkład ciężaru dowodu może jednak się zmienić w zakresie, w jakim okoliczności faktyczne, na które strona powołuje się, są tego rodzaju, że druga strona będzie musiała przedstawić wyjaśnienie lub uzasadnienie, a w przypadku ich braku będzie można uznać, że dowód został przedstawiony. Zakładając nawet, że mogą wystąpić szczególne okoliczności, które pozwoliłyby przerzucić ciężar dowodu co do czasu trwania naruszenia, nie wynika stąd, że w decyzji stwierdzającej naruszenie art. 81 ust. 1 WE Komisja może zrezygnować ze wskazania w oparciu o dowody końca czasu trwania naruszenia i z udzielenia informacji o czasie trwania naruszenia, którymi dysponuje w danym przypadku.

(por. pkt 293–295, 302)

15.    Pojęcie pozycji dominującej dotyczy sytuacji, w której podmiot posiada taką siłę ekonomiczną, która stwarza mu możność stawania na przeszkodzie utrzymaniu skutecznej konkurencji na danym rynku, dając mu możliwość zachowywania się w sposób w znacznej mierze niezależny od jego konkurentów, klientów i wreszcie konsumentów. Podmiot posiadający ponad 50% rynku – niezależnie od tego, czy jest to podmiot indywidualny, czy też zbiorowy – może korzystać z takiej niezależności.

Należy zatem oddalić zarzut dotyczący braku w decyzji Komisji uzasadnienia odnośnie do dominującej pozycji przedsiębiorstwa jeśli ta decyzja precyzuje w szczególności, że omawiane przedsiębiorstwo posiada prawie 60% całego rynku we Wspólnocie.

(por. pkt 314–316)

16.    Zarzut odsyłający Sąd do rozważań przedstawionych w ramach innej skargi złożonej tego samego dnia przez tego samego skarżącego, której odpowiednie strony są dołączone do tej skargi, jest niedopuszczalny, gdyż istotne okoliczności faktyczne i prawne, na których oparta jest skarga, nie wynikają z samej treści skargi. Choć poszczególne punkty skargi mogą zostać wsparte i uzupełnione odesłaniami do określonych fragmentów dokumentów do niej załączonych, ogólne odesłanie do innych dokumentów, nawet załączonych do skargi, nie może łagodzić skutków braku zasadniczych elementów skargi.

(por. pkt 317, 318)

17.    Współpraca przedsiębiorstwa z Komisją w czasie wizyt w jej pomieszczeniach należy do obowiązków przedsiębiorstwa i nie może stanowić zatem okoliczności łagodzącej uzasadniającej obniżenie kwoty grzywny nałożonej za naruszenie wspólnotowych reguł konkurencji.

(por. pkt 331, 333)

18.    Przy określaniu kwoty grzywien nałożonych za naruszenie wspólnotowych reguł konkurencji Komisja powinna uwzględnić nie tylko wagę naruszenia i szczególne okoliczności danego przypadku, ale również kontekst naruszenia oraz zapewnić swym działaniom odstraszający skutek, przede wszystkim, jeśli chodzi o naruszenia wyjątkowo szkodliwe dla realizacji celów Wspólnoty. Grzywna nie może zatem tracić swojego represyjnego i odstraszającego charakteru, jeżeli stwierdzono, że dane przedsiębiorstwo naruszyło prawo konkurencji, zwłaszcza gdy naruszenie było poważne, nawet jeśli została ona nałożona w drodze decyzji wydanej po upływie pewnego czasu w wyniku stwierdzenia nieważności pierwszej decyzji.

(por. pkt 344, 345)