Language of document : ECLI:EU:T:2024:301

Υπόθεση T28/22

(Δημοσίευση αποσπασμάτων)

Ryanair DAC

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

 Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (όγδοο τμήμα) της 8ης Μαΐου 2024

«Κρατικές ενισχύσεις – Γερμανική αγορά αεροπορικών μεταφορών – Ενίσχυση αναδιάρθρωσης από τη Γερμανία υπέρ αεροπορικής εταιρίας – Τροποποίηση των όρων των χορηγηθέντων από τη Γερμανία δανείων και μερική διαγραφή χρεών – Απόφαση περί μη προβολής αντιρρήσεων – Προσφυγή ακυρώσεως – Ενεργητική νομιμοποίηση – Παραδεκτό – Προστασία των διαδικαστικών δικαιωμάτων – Σοβαρές δυσχέρειες – Άρθρο 107, παράγραφος 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ – Σημείο 67 των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών προβληματικών επιχειρήσεων – Καταμερισμός των επιβαρύνσεων»

1.      Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά – Απόφαση της Επιτροπής με την οποία διαπιστώνεται το συμβατό κρατικής ενισχύσεως με την εσωτερική αγορά χωρίς να κινηθεί η επίσημη διαδικασία έρευνας – Προσφυγή των ενδιαφερομένων κατά την έννοια του άρθρου 108, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ – Προσφυγή σκοπούσα στη διασφάλιση των διαδικαστικών δικαιωμάτων των ενδιαφερομένων – Παραδεκτό

(Άρθρα 108 §§ 2 και 3 και 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· κανονισμός 2015/1589 του Συμβουλίου, άρθρο 1, στοιχείο ηʹ)

(βλ. σκέψεις 17-19)

2.      Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά – Ατομικός επηρεασμός – Κριτήρια – Απόφαση της Επιτροπής με την οποία διαπιστώνεται το συμβατό ενισχύσεως με την εσωτερική αγορά χωρίς να κινηθεί η επίσημη διαδικασία έρευνας – Επιχείρηση βάλλουσα κατά του βασίμου της αποφάσεως αυτής – Επιχείρηση που δεν αποδεικνύει ουσιώδη επηρεασμό της θέσης της στην αγορά – Απαράδεκτο

(Άρθρα 108 §§ 2 και 3 και 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ)

(βλ. σκέψεις 20-29)

3.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Εξέτασή τους από την Επιτροπή – Προκαταρκτικό στάδιο και στάδιο κατ’ αντιπαράθεση διαδικασίας – Υποχρέωση της Επιτροπής να κινήσει την κατ’ αντιπαράθεση διαδικασία σε περίπτωση σοβαρών δυσχερειών – Περιστάσεις καταδεικνύουσες την ύπαρξη τέτοιων δυσχερειών – Ανεπαρκής ή ελλιπής εξέταση εκ μέρους της Επιτροπής

(Άρθρο 108 §§ 2 και 3 ΣΛΕΕ· κανονισμός 2015/1589 του Συμβουλίου, άρθρο 4)

(βλ. σκέψεις 33-36, 241-243)

4.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγορεύονται – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις δυνάμενες να χαρακτηρισθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις για την αναδιάρθρωση προβληματικής επιχείρησης – Εκτίμηση υπό το πρίσμα του άρθρου 107, παράγραφος 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ καθώς και υπό το πρίσμα των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών προβληματικών επιχειρήσεων – Προβληματική εταιρία ανήκουσα σε όμιλο – Εταιρία μη επιλέξιμη για ενισχύσεις βάσει των κατευθυντήριων γραμμών – Εξαγορά προβληματικής εταιρίας από όμιλο – Εξαγορά υπό τον όρο της χορήγησης της ενίσχυσης για αναδιάρθρωση – Προβληματική εταιρία επιλέξιμη για ενισχύσεις βάσει των κατευθυντήριων γραμμών

(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 249/01 της Επιτροπής, σημείο 22)

(βλ. σκέψεις 40-54)

5.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγορεύονται – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις δυνάμενες να χαρακτηρισθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις για την αναδιάρθρωση προβληματικής επιχείρησης – Εκτίμηση υπό το πρίσμα του άρθρου 107, παράγραφος 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ καθώς και υπό το πρίσμα των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών προβληματικών επιχειρήσεων – Κριτήρια – Επιδίωξη στόχου κοινού συμφέροντος – Μέτρο που αποσκοπεί στην αποτροπή κοινωνικών προβλημάτων ή στην αντιμετώπιση ανεπαρκειών της αγοράς – Κίνδυνος διαταραχής στην παροχή σημαντικής υπηρεσίας που δύσκολα μπορεί να αντικατασταθεί και σε τομέα στον οποίο δύσκολα θα μπορούσε να εισέλθει κάποιος ανταγωνιστής σε περίπτωση κατάρρευσης του δικαιούχου των ενισχύσεων

(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 249/01 της Επιτροπής, σημεία 43 και 44)

(βλ. σκέψεις 57-92)

6.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγορεύονται – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις δυνάμενες να χαρακτηρισθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις για τη διάσωση προβληματικής επιχείρησης – Εκτίμηση υπό το πρίσμα του άρθρου 107, παράγραφος 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ καθώς και υπό το πρίσμα των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών προβληματικών επιχειρήσεων – Κριτήρια – Αναγκαιότητα της ενίσχυσης για την επίτευξη των σκοπών του άρθρου 107, παράγραφος 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ – Χαρακτήρας κινήτρου της ενίσχυσης για τον δικαιούχο προκειμένου να συμβάλει στην επίτευξη των σκοπών αυτών

(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 249/01 της Επιτροπής, σημεία 8, 53 και 59 και παράρτημα II, εδ. 2, σημείο 3)

(βλ. σκέψεις 96-120)

7.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγορεύονται – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις δυνάμενες να χαρακτηρισθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις για τη διάσωση προβληματικής επιχείρησης – Εκτίμηση υπό το πρίσμα του άρθρου 107, παράγραφος 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ καθώς και υπό το πρίσμα των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών προβληματικών επιχειρήσεων – Κριτήρια – Υποχρέωση του κράτους μέλους να υποβάλει ένα εφικτό, συγκροτημένο και μακρόπνοο σχέδιο αναδιάρθρωσης για την αποκατάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του δικαιούχου εντός εύλογης προθεσμίας – Σχέδιο αναδιάρθρωσης το οποίο πρέπει να είναι κατάλληλο και να περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου

(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 249/01 της Επιτροπής, σημεία 45, 47, 48, 50 έως 52, 54, 58 και 61 και παράρτημα II, εδ. 2, σημείο 9)

(βλ. σκέψεις 123-126, 150, 161, 175, 183, 184, 187, 195)

8.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγορεύονται – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις δυνάμενες να χαρακτηρισθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις για τη διάσωση προβληματικής επιχείρησης – Εκτίμηση υπό το πρίσμα του άρθρου 107, παράγραφος 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ καθώς και υπό το πρίσμα των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών προβληματικών επιχειρήσεων – Κριτήρια – Σημαντική συμμετοχή στο κόστος της αναδιάρθρωσης εκ μέρους του δικαιούχου της ενίσχυσης, των μετόχων ή των πιστωτών του, του επιχειρηματικού ομίλου στον οποίο ανήκει ή των νέων επενδυτών

(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 249/01 της Επιτροπής, σημεία 61 έως 64)

(βλ. σκέψεις 198-201)

9.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγορεύονται – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις δυνάμενες να χαρακτηρισθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις για τη διάσωση προβληματικής επιχείρησης – Εκτίμηση υπό το πρίσμα του άρθρου 107, παράγραφος 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ καθώς και υπό το πρίσμα των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών προβληματικών επιχειρήσεων – Κριτήρια – Δίκαιος καταμερισμός των επιβαρύνσεων – Ενισχύσεις με τις οποίες ενισχύεται η καθαρή κεφαλαιακή θέση του δικαιούχου – Όροι χορήγησης που παρέχουν στο κράτος εύλογο μερίδιο από τα μελλοντικά κέρδη της αξίας του δικαιούχου

(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 249/01 της Επιτροπής, σημείο 67)

(βλ. σκέψεις 204-233)

10.    Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγορεύονται – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις δυνάμενες να χαρακτηρισθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις για τη διάσωση προβληματικής επιχείρησης – Εκτίμηση υπό το πρίσμα του άρθρου 107, παράγραφος 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ καθώς και υπό το πρίσμα των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών προβληματικών επιχειρήσεων – Κριτήρια – Δίκαιος καταμερισμός των επιβαρύνσεων – Βαθμονόμηση των μέτρων για τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού

(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 249/01 της Επιτροπής, σημεία 87 και 90)

(βλ. σκέψεις 236-238)

Σύνοψη

Επιληφθέν προσφυγής ακυρώσεως που άσκησε η αεροπορική εταιρία Ryanair DAC, το Γενικό Δικαστήριο ακυρώνει την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την οποία εγκρίθηκε μέτρο ενισχύσεως χορηγηθέν από την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας υπέρ της αεροπορικής εταιρίας Condor Flugdienst GmbH (στο εξής: Condor) προς στήριξη της αναδιάρθρωσής της (1). Στο πλαίσιο αυτό, το Γενικό Δικαστήριο παρέχει διευκρινίσεις ως προς την εξέταση του συμβατού ενισχύσεων προς αναδιάρθρωση με την εσωτερική αγορά υπό το πρίσμα της απαίτησης των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων (2) κατά την οποία κάθε κρατική ενίσχυση που ενισχύει την καθαρή κεφαλαιακή θέση του δικαιούχου θα πρέπει να χορηγείται με όρους που παρέχουν στο κράτος εύλογο μερίδιο από τα μελλοντικά κέρδη της αξίας του δικαιούχου.

Με σκοπό την αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν από την επιβολή ταξιδιωτικών περιορισμών λόγω της πανδημίας COVID‑19, η Γερμανία χορήγησε, το 2020 και, εν συνεχεία, το 2021, δύο ατομικά μέτρα ενισχύσεως στην Condor.

Με απόφαση της 26ης Απριλίου 2020 (3), η Επιτροπή έκρινε ότι η ενίσχυση COVID‑19 που είχε χορηγηθεί στην Condor το 2020 και είχε τη μορφή δύο δανείων συνολικού ύψους 550 εκατομμυρίων ευρώ (στο εξής: δάνεια COVID‑19 του 2020), τα οποία συνοδεύονταν από εγγύηση του Δημοσίου, ήταν συμβατή με την εσωτερική αγορά βάσει του άρθρου 107, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ. Επιληφθέν προσφυγής ακυρώσεως, το Γενικό Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση αυτή λόγω έλλειψης αιτιολογίας, αναστέλλοντας συγχρόνως τα αποτελέσματα της ακύρωσης εν αναμονή της έκδοσης νέας αποφάσεως (4). Εν συνεχεία, στις 26 Ιουλίου 2021, η Επιτροπή εξέδωσε νέα απόφαση κρίνοντας συμβατή με την εσωτερική αγορά την ενίσχυση COVID‑19 του 2020 (5).

Την ίδια ημέρα, η Επιτροπή εξέδωσε απόφαση με την οποία έκρινε ότι η ενίσχυση COVID‑19 που είχε χορηγηθεί στην Condor το 2021 και είχε τη μορφή μερικής διαγραφής χρεών ύψους 60 εκατομμυρίων ευρώ από δάνεια χορηγηθέντα στο πλαίσιο της ενίσχυσης COVID‑19 του 2020 ήταν επίσης συμβατή με την εσωτερική αγορά βάσει του άρθρου 107, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ (6).

Τέλος, με άλλη απόφαση της 26ης Ιουλίου 2021 (7), η Επιτροπή ενέκρινε, δυνάμει του άρθρου 107, παράγραφος 3, στοιχείο γʹ, ΣΛΕΕ και των κατευθυντήριων γραμμών, μέτρο ενίσχυσης από τη Γερμανία για τη στήριξη της αναδιάρθρωσης και της συνέχισης των δραστηριοτήτων της Condor, το οποίο συγκροτείται από δύο σκέλη. Το πρώτο σκέλος συνίσταται, αφενός, στην τροποποίηση των όρων χορήγησης των δανείων COVID‑19 του 2020 και, αφετέρου, στη μερική διαγραφή χρεών ύψους 90 εκατομμυρίων ευρώ από τα δάνεια αυτά. Το δεύτερο σκέλος συνίσταται στη διαγραφή χρέους ύψους 20,2 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στους τόκους τους οποίους η Condor όφειλε να καταβάλει κατόπιν της τροποποιηθείσας απόφασης της 26ης Ιουλίου 2021 για την ενίσχυση COVID‑19 του 2020.

Η Ryanair άσκησε ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου προσφυγή ακυρώσεως κατά της αποφάσεως της 26ης Ιουλίου 2021 με την οποία εγκρίθηκε η ενίσχυση προς αναδιάρθρωση υπέρ της Condor.

Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου

Προς στήριξη της προσφυγής της, η Ryanair προέβαλε, μεταξύ άλλων, προσβολή των διαδικαστικών δικαιωμάτων της, καθόσον η Επιτροπή εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση χωρίς να κινήσει την επίσημη διαδικασία έρευνας του άρθρου 108, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ, παρά τις αμφιβολίες τις οποίες όφειλε να έχει ως προς τη συμβατότητα της επίμαχης ενίσχυσης με την εσωτερική αγορά.

Κατά πάγια νομολογία, στις περιπτώσεις που η προκαταρκτική εξέταση ενός μέτρου ενισχύσεως δεν παρέσχε στην Επιτροπή τη δυνατότητα να υπερβεί τις σοβαρές δυσχέρειες που ανέκυψαν κατά την εκτίμηση της συμβατότητας του μέτρου αυτού με την εσωτερική αγορά, επιβάλλεται η κίνηση της επίσημης διαδικασίας έρευνας. Συναφώς, έχει επίσης διευκρινιστεί στη νομολογία ότι η απόδειξη περί ανεπαρκούς ή ελλιπούς χαρακτήρα της εξέτασης εκ μέρους της Επιτροπής στο πλαίσιο της εκτιμήσεως της συμβατότητας ενισχύσεως με την εσωτερική αγορά ισοδυναμεί με απόδειξη ότι η εκτίμηση αυτή ενέχει σοβαρές δυσχέρειες.

Λαμβανομένης υπόψη της ανωτέρω νομολογίας, η Ryanair υποστήριξε, μεταξύ άλλων, ότι η Επιτροπή παρέλειψε να λάβει υπόψη, στην προσβαλλόμενη απόφαση, το σημείο 67 των κατευθυντήριων γραμμών, όπερ αποδεικνύει την ύπαρξη σοβαρών δυσχερειών που καθιστούσαν αναγκαία την κίνηση της επίσημης διαδικασίας έρευνας.

Επ’ αυτού, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι, κατά το σημείο 67 των κατευθυντήριων γραμμών, κάθε κρατική ενίσχυση που ενισχύει την καθαρή κεφαλαιακή θέση του δικαιούχου θα πρέπει να χορηγείται με όρους που παρέχουν στο κράτος εύλογο μερίδιο από τα μελλοντικά κέρδη της αξίας του δικαιούχου, βάσει του ύψους του καταβεβλημένου από το κράτος μετοχικού κεφαλαίου σε σύγκριση με το υπόλοιπο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας, μετά από συνυπολογισμό των απωλειών.

Δεδομένου ότι το ζήτημα του εάν οι όροι χορήγησης της επίμαχης ενίσχυσης θα εξασφάλιζαν στη Γερμανία εύλογο μερίδιο από τα μελλοντικά κέρδη της αξίας της Condor δεν είχε εξεταστεί στο πλαίσιο της προσβαλλόμενης απόφασης, το Γενικό Δικαστήριο ελέγχει το επιχείρημα της Επιτροπής κατά το οποίο το επίμαχο μέτρο ενίσχυσης δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του σημείου 67 των κατευθυντήριων γραμμών. Κατά την Επιτροπή, το εν λόγω σημείο 67 έχει εφαρμογή μόνον όταν το μέτρο ενίσχυσης συνιστά εισφορά κεφαλαίου και το οικείο κράτος μέλος διατηρεί συμμετοχή στο κεφάλαιο του δικαιούχου, περίσταση που δεν συνέτρεχε εν προκειμένω.

Συναφώς, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει, κατ’ αρχάς, ότι υπάρχει ορισμένη ασυνέπεια στο γράμμα του σημείου 67 των κατευθυντήριων γραμμών, στον βαθμό που, ενώ στην εισαγωγική του φράση αναφέρει ότι προορίζεται να έχει εφαρμογή σε «κάθε κρατική ενίσχυση που ενισχύει [την καθαρή κεφαλαιακή θέση του δικαιούχου]», ήτοι στις επιχορηγήσεις, τις εισφορές κεφαλαίου και τις μειώσεις χρέους, εντούτοις στη συνέχεια της φράσης γίνεται αποκλειστικώς λόγος για «καταβεβλημένο από το κράτος μετοχικό κεφάλαιο». Πλην όμως, η ανακολουθία αυτή, για την οποία ευθύνεται άλλωστε η Επιτροπή ως συντάκτης των κατευθυντήριων γραμμών, θα έπρεπε να την ωθήσει να εξετάσει διεξοδικότερα τη συγκεκριμένη διάταξη υπό το πρίσμα του πλαισίου στο οποίο εντάσσεται και των επιδιωκόμενων συναφώς σκοπών, ενέργεια στην οποία δεν προέβη.

Όσον αφορά το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται το σημείο 67 των κατευθυντήριων γραμμών, το Γενικό Δικαστήριο τονίζει, εν συνεχεία, ότι το εν λόγω σημείο εμπεριέχεται στο τμήμα των κατευθυντήριων γραμμών που διέπει τον καταμερισμό των επιβαρύνσεων και εισάγεται με το σημείο 65. Το εν λόγω σημείο 65, το οποίο προβλέπει ότι οι ενισχύσεις για την κάλυψη των ζημιών πρέπει να χορηγούνται μόνον υπό όρους που συνεπάγονται τον επαρκή καταμερισμό των επιβαρύνσεων μεταξύ των υφιστάμενων επενδυτών, αφορά αδιακρίτως τις επιχορηγήσεις, τις εισφορές κεφαλαίου και τη μείωση χρέους. Ομοίως, το σημείο 66 των κατευθυντήριων γραμμών, κατά το οποίο η κρατική παρέμβαση πρέπει να συντελείται μόνο μετά την ολοσχερή καταμέτρηση των απωλειών και τον καταλογισμό τους στους μετόχους και τους πιστωτές μειωμένης εξασφάλισης, έχει εφαρμογή όποια και αν είναι η μορφή που λαμβάνει η παρέμβαση αυτή. Πλην όμως, από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει ότι τα σημεία 65, 66 και 67 των κατευθυντήριων γραμμών πρέπει να έχουν διαφορετικά πεδία εφαρμογής αναλόγως της μορφής που λαμβάνει η κρατική στήριξη. Ειδικότερα, η οικονομία των απαιτήσεων που προβλέπονται στα σημεία 66 και 67 και ο σωρευτικός τους χαρακτήρας υποδηλώνουν ότι έχουν εφαρμογή, όπως και το σημείο 65, σε κάθε κρατική ενίσχυση η οποία ενισχύει την καθαρή κεφαλαιακή θέση του δικαιούχου.

Τέλος, όσον αφορά τους σκοπούς που επιδιώκονται με το σημείο 67 των κατευθυντήριων γραμμών, το Γενικό Δικαστήριο σημειώνει ότι οι διατάξεις του τμήματος που διέπει τον καταμερισμό των επιβαρύνσεων αποσκοπούν, μεταξύ άλλων, στην αποτροπή του ενδεχομένου να τύχουν οι μέτοχοι και οι πιστωτές μειωμένης εξασφάλισης προστασίας από τις συνέπειες της επιλογής τους να επενδύσουν στον δικαιούχο, ενδεχόμενο το οποίο μπορεί να δημιουργήσει ηθικό κίνδυνο και να υπονομεύσει την πειθαρχία της αγοράς. Πλην όμως, από κανένα στοιχείο των κατευθυντήριων γραμμών δεν προκύπτει ότι ο ηθικός κίνδυνος υφίσταται μόνον όταν ένα κράτος μέλος εισφέρει κεφάλαια στον δικαιούχο, αλλά όχι όταν προβαίνει σε μείωση χρέους ή επιχορήγηση του δικαιούχου. Επιπλέον, ο σκοπός που επιδιώκεται με το σημείο 67, ήτοι η αποτροπή της ανάληψης υπέρμετρων κινδύνων προς αποκόμιση μεγαλύτερων κερδών από επιχειρήσεις οι οποίες θα αναμένουν ότι μάλλον θα τύχουν διάσωσης και διάρθρωσης εάν αντιμετωπίσουν προβλήματα, δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί πλήρως αν εξαιρούνταν από το πεδίο εφαρμογής του ορισμένα είδη μέτρων ενίσχυσης, όπως η μείωση ορισμένου χρέους, ενώ αυτά ενισχύουν την καθαρή κεφαλαιακή θέση του δικαιούχου και γεννούν τον ίδιο ηθικό κίνδυνο με εκείνον που συνεπάγονται οι εισφορές κεφαλαίου. Επιπρόσθετα, η εξασφάλιση στο κράτος, στο πλαίσιο χορήγησης ενίσχυσης προς αναδιάρθρωση υπό μορφή είτε επιχορήγησης, είτε εισφοράς κεφαλαίου, είτε μείωσης χρέους, εύλογου μεριδίου από τα μελλοντικά κέρδη της αξίας του δικαιούχου συνάδει με τους στόχους της αποτελεσματικότητας των δημόσιων δαπανών, όπως αυτοί υπενθυμίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές.

Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, το Γενικό Δικαστήριο αποφαίνεται ότι η Επιτροπή δεν μπορούσε να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ενίσχυση αναδιάρθρωσης που χορηγήθηκε στην Condor δεν ενέπιπτε στο πεδίο εφαρμογής του σημείου 67 των κατευθυντήριων γραμμών καθώς και ότι η Επιτροπή δεν μπορούσε να παραλείψει να εξετάσει αν η ενίσχυση αυτή ήταν σύμφωνη προς τις προβλεπόμενες στο συγκεκριμένο σημείο απαιτήσεις.

Δεδομένου ότι η Ryanair απέδειξε τον ελλιπή και ανεπαρκή χαρακτήρα της εξέτασης, εκ μέρους της Επιτροπής, της ενίσχυσης προς αναδιάρθρωση που χορηγήθηκε στην Condor ως προς τη συμβατότητά της με την εσωτερική αγορά, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η Επιτροπή όφειλε να έχει αμφιβολίες οι οποίες δικαιολογούν την κίνηση της διαδικασίας του άρθρου 108, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ και ακυρώνει την προσβαλλόμενη απόφαση.


1      Απόφαση C(2021) 5729 final της Επιτροπής, της 26ης Ιουλίου 2021, σχετικά με την κρατική ενίσχυση SA.63203 (2021/N) – Γερμανία – Ενίσχυση αναδιάρθρωσης προς την Condor (στο εξής: προσβαλλόμενη απόφαση).


2      Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών προβληματικών επιχειρήσεων (ΕΕ 2014, C 249, σ. 1, στο εξής: κατευθυντήριες γραμμές).


3      Απόφαση C(2020) 2795 final της Επιτροπής, της 26ης Απριλίου 2020, σχετικά με την κρατική ενίσχυση SA.56867 (2020/Ν, πρώην 2020/ΡN) – Γερμανία – Αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν στην Condor από την πανδημία της COVID‑19 (στο εξής: απόφαση σχετικά με την ενίσχυση COVID‑19 του 2020).


4      Απόφαση της 9ης Ιουνίου 2021, Ryanair κατά Επιτροπής (Condor· COVID‑19) (T‑665/20, EU:T:2021:344).


5      Απόφαση C(2020) 5730 final, σχετικά με την κρατική ενίσχυση SA.56867 (2020/N, πρώην 2020/ΡΝ) – Γερμανία – Αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν στην Condor από την πανδημία της COVID‑19 (στο εξής: τροποποιηθείσα απόφαση για την ενίσχυση COVID‑19 του 2020).


6      Απόφαση C(2021) 5731 final της Επιτροπής, της 26ης Ιουλίου 2021, σχετικά με την κρατική ενίσχυση SA.63617 (2021/N) – Γερμανία COVID‑19 – Αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν στην Condor ΙΙ.


7      Βλ. υποσημείωση 1.