Sprawa T‑434/11
(publikacja fragmentów)
Europäisch-Iranische Handelsbank AG
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające podjęte wobec Iranu w celu niedopuszczenia do rozprzestrzeniania broni jądrowej – Zamrożenie funduszy – Obowiązek uzasadnienia – Prawo do obrony – Prawo do skutecznej ochrony sądowej – Oczywisty błąd w ocenie – Prawo własności – Proporcjonalność
Streszczenie – Wyrok Sądu (czwarta izba) z dnia 6 września 2013 r.
1. Unia Europejska – Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie funduszy osób, podmiotów i organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej lub udzielających wsparcia takim działaniom – Uprawnienie właściwych organów krajowych do wydania uogólnionej zgody na określoną kategorię transakcji – Brak – Uprawnienie Rady do oparcia przyjęcia środków ograniczających mających zastosowanie w przyszłości na transakcjach, na które wydane zostało zezwolenie – Brak – Granice – Wyjątkowe okoliczności
(rozporządzenia Rady: nr 423/2007, art. 8–10; nr 961/2010, art. 17–19)
2. Unia Europejska – Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie funduszy osób, podmiotów i organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej lub udzielających wsparcia takim działaniom – Transakcje realizowane za pośrednictwem podmiotów niewymienionych – Pojęcie – Przesłanki dopuszczalności
(rozporządzenia Rady: nr 423/7, art. 1 ust. 1–3; nr 961/2010, art. 16 ust. 1–3)
1. W dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, a w szczególności środków podjętych wobec Iranu w celu niedopuszczenia do rozprzestrzeniania broni jądrowej art. 8‒10 rozporządzenia nr 423/2007 dotyczącego środków ograniczających wobec Iranu oraz art. 17‒19 uchylonego rozporządzenia nr 961/2010 nie pozwalają właściwym organom krajowym na wydanie uogólnionej zgody na określoną kategorię transakcji, co do których zainteresowane podmioty byłyby zwolnione z obowiązku o występowanie z wnioskiem o zezwolenia dla poszczególnych przypadków.
Tego rodzaju zezwolenie udzielone dla poszczególnych przypadków przez właściwe organy krajowe potwierdza zgodność z prawem w świetle, w zależności od przypadku, jednego lub drugiego z tych rozporządzeń, transakcji, której dotyczy. Tym samym Rada nie może – poza wyjątkowymi okolicznościami, których zaistnienie musiałaby wykazać – opierać przyjęcia środków ograniczających mających zastosowanie w przyszłości na transakcjach, na które wydane zostało zezwolenie, zgodnie, w zależności od przypadku, z wyżej wspomnianymi przepisami wskazanych rozporządzeń. Natomiast ‒ w braku zezwoleń wydawanych dla poszczególnych przypadków ‒ Rady nie może wiązać zwykła uogólniona zgoda.
Za taką treściową analizą przemawia ogólna logika tych rozporządzeń. Przepisy te bowiem, z uwagi na ich umiejscowienie w tych rozporządzeniach, łagodzą zasadę zamrożenia funduszy. Wreszcie taka wykładnia, jaką sugeruje analiza treści i kontekstu, jest zgodna z celem tych rozporządzeń, to jest z wolą zapobiegania rozprzestrzenianiu broni jądrowej oraz – bardziej ogólnie – utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, z uwzględnieniem powagi zagrożenia, jakie stwarza rozprzestrzenianie broni jądrowej.
(por. pkt 128–131)
2. W dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, a w szczególności środków podjętych wobec Iranu w celu niedopuszczenia do rozprzestrzeniania broni jądrowej z przepisów, z ogólnej logiki oraz z celu rozporządzenia nr 423/2007 dotyczącego środków ograniczających wobec Iranu i uchylonego rozporządzenia nr 961/2010 wynika, że transakcje realizowane za pośrednictwem podmiotów niewymienionych nie są automatycznie zgodne z prawem i że w celu zapewnienia effet utile art. 7 rozporządzenia nr 423/2007 oraz art. 16 rozporządzenia nr 961/2010 podmioty nimi objęte powinny upewnić się co do legalności takich transakcji, występując ewentualnie o zezwolenia do właściwych organów krajowych.
Po pierwsze bowiem, z jednej strony, przepisy art. 7 ust. 1‒3 rozporządzenia nr 423/2007 i art. 16 ust. 1‒3 tworzą środek zakazu, którego naruszenie może służyć za niezależną podstawę nałożenia sankcji, także karnych, według właściwego prawa krajowego. Ponadto wymieniając w art. 7 ust. 4 rozporządzenia nr 423/2007 i w art. 16 ust. 4 rozporządzenia nr 961/2010 działania, których celem lub skutkiem jest obejście w sposób bezpośredni lub pośredni środków zakazu określonych w ust. 1‒3 tych rozporządzeń, prawodawca Unii odnosi się do działań, których celem lub wynikiem jest umożliwienie sprawcy uniknięcia zastosowania tego środka zakazu. Te dwie kumulatywne przesłanki świadomości i woli, o których mowa w tych przepisach są spełnione, gdy osoba uczestnicząca w działaniu, o którym w nich mowa, celowo dąży do celu lub skutku, bezpośrednio lub pośrednio, związanego z nim obejścia. Są one także spełnione, gdy dana osoba uważa za możliwe, że uczestniczenie w takim działaniu może mieć ten cel lub skutek, oraz gdy godzi się na taką możliwość. Tym samym transakcje realizowane za pośrednictwem podmiotu niewymienionego mogą naruszać zakaz zawarty, odpowiednio, w art. 7 ust. 4 rozporządzenia nr 423/2007 i w art. 16 ust. 4 rozporządzenia nr 961/2010, jeżeli ich celem jest zrealizowanie transakcji finansowych angażujących podmiot wymieniony i jeżeli podmioty zaangażowane w taką transakcję dążą rzeczywiście do osiągnięcia tego celu lub wiedząc, że ich udział w tej operacji może mieć ten cel lub skutek, godzą się na to. Z drugiej strony a contrario z art. 21 rozporządzenia nr 961/2010 – przepisu, który nie ma odpowiednika w rozporządzeniu nr 423/2007 – wynika, że przekazy środków finansowych na rzecz i od osób, podmiotów i organów z Iranu, w tym niewymienionych osób, podmiotów i organów z Iranu, mogą co do zasady być realizowane, z zastrzeżeniem spełnienia warunków z rzeczonego art. 21. Tym samym art. 21 rozporządzenia nr 961/2010 stanowi złagodzenie zasady zamrożenia funduszy. Jednakże przekazanie funduszy, które może zostać przeprowadzone zgodnie z art. 21, nie może pozwolić na obejście zakazu z art. 16 ust. 4 rozporządzenia nr 961/2010.
Po drugie, art. 11a ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 423/2007 nakłada na instytucje finansowe i kredytowe objęte zakresem zastosowania art. 18 rozporządzenia nr 423/2007 zobowiązanie do tego, by zachowywały stałą czujność w odniesieniu do operacji prowadzonych na kontach, w ramach swoich stosunków z instytucjami finansowymi i kredytowymi, o których mowa w art. 11a ust. 2, to jest w szczególności z instytucjami finansowymi i kredytowymi, które mają siedziby w Iranie. Artykuł 23 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 961/2010 nakłada podobny obowiązek na instytucje finansowe i kredytowe wchodzące w zakres zastosowania art. 39 rzeczonego rozporządzenia. Tym samym effet utile przepisów art. 7–10 rozporządzenia nr 423/2007 w związku z art. 16–19 i 21 rozporządzenia nr 961/2010 byłby zagrożony, gdyby podmiot niewymieniony mógł swobodnie realizować za pośrednictwem podmiotu niewymienionego transakcje mające na celu uregulowanie długów lub dokonanie płatności na rachunek podmiotu wymienionego. Wynika stąd, że podmiot niewymieniony powinien zawsze upewnić się co do zgodności z prawem takich operacji i w razie potrzeby wystąpić o zezwolenie do właściwego organu krajowego.
(por. pkt 133–136, 138–141, 150, 154)