KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
WAHL
ippreżentati fil-21 ta’ Mejju 2015 (1)
Kawża C‑194/14 P
AC-Treuhand AG
vs
Il-Kummissjoni Ewropea
“Appell — Akkordji — Swieq Ewropej tal-istabilizzaturi termiċi — Iffissar tal-prezzijiet, tqassim tas-swieq u skambju ta’ informazzjoni kummerċjali sensittiva — Deċiżjoni li tikkonstata ksur tal-Artikolu 81 KE (li sar l-Artikolu 101 TFUE) u tal-Artikolu 53 tal-Ftehim ŻEE — Deċiżjoni li tirrigwarda impriża ta’ konsulenza li ma tikkostitwixxix restrizzjoni kompetittiva fis-swieq rilevanti”
1. Ir-regoli applikabbli fuq l-impriżi abbażi tal-Artikoli 81 KE u 82 KE (li sar l-Artikoli 101 TFUE u 102 TFUE), huma intiżi sabiex jipprojbixxu r-restrizzjonijiet fuq il-kompetizzjoni libera. L-identifikazzjoni ta’ restrizzjoni fuq il-kompetizzjoni tissoponi li jintwera, wara analiżi ekonomika, li l-impriża kkonċernata rrinunzjat, permezz tal-aġir tagħha, totalment jew parzjalment, li tikkostitwixxi restrizzjoni, li hija karatteristika ta’ kompetizzjoni effettiva għall-operaturi l-oħra tas-suq jew tas-swieq ikkonċernati — u dan b’mod definittiv għad-detriment tal-effikaċja ekonomika u tal-ġid tal-konsumaturi. Għall-kuntrarju, aġir mhux restrittiv fuq il-kompetizzjoni, fis-sens li tfakkar preċedentement, anki jekk ikun moralment jew etikament żbaljat, ma jistax jaqa’ taħt il-projbizzjonijiet stabbiliti mid-dritt tal-Unjoni, u b’mod partikolari, jaqa’ taħt il-projbizzjoni tal-akkordji previst fl-Artikolu 81(1) KE.
2. Nemmen li l-kawża preżenti toffri okkażjoni partikolari sabiex titfakkar din ir-regola fundamentali.
3. Permezz tal-appell tagħha, AC-Treuhand AG (iktar 'il quddiem “AC-Treuhand” titlob l-annullament tas-sentenza tal-Qorti Ġenerali tal-Unjoni Ewropea AC-Treuhand vs Il-Kummissjoni (2), li permezz tagħha l-Qorti Ġenerali ċaħdet ir-rikors tagħha intiż għall-annullament tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni C (2009) 8682 finali, tal-11 ta’ Novembru 2009, dwar proċediment skont l-Artikolu 81 tat-trattat tal-KE u l-Artikolu 53 tal-ftehim taż-ŻEE (Każ COMP/38589 — Stabilizzaturi Termiċi, iktar 'il quddiem id-“deċiżjoni kontenzjuża”) (3), u, sussidjarjament, talba għal tnaqqis tal-ammont tal-multi imposti fuqha.
4. Fost il-mistoqsijiet imqajma permezz ta’ din il-kawża, hemm waħda kompletament ġdida li għandha tingħata l-attenzjoni. Effettivament, il-Qorti tal-Ġustizzja qed tintalab għall-ewwel darba (4) sabiex tiddetermina jekk impriża ta’ konsulenza li ma toperax fis-swieq inkwistjoni jew fi swieq marbuta magħhom tistax tiġi akkużata bi ksur tar-regoli dwar il-kompetizzjoni minħabba l-fatt li hija ffaċilitat l-implementazzjoni tal-akkordju. B’hekk, din il-kawża tqajjem problema importanti, li hija dejjem rilevanti (5), li tistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tippronunzja ruħha fuq il-portata tal-projbizzjoni tal-akkordji stabbiliti mir-regoli tat-Trattat dwar il-kompetizzjoni u, b’hekk, fuq in-natura tal-aġir li jista’ jaqa’ taħt din il-projbizzjoni.
I – Il-fatti li wasslu għall-kawża
5. Il-fatti li wasslu għall-kawża, kif ġew esposti fil-punti 1 sa 24 tas-sentenza appellata, jistgħu jitqassru kif ġej:
“2 Permezz tad-deċiżjoni [kontenzjuża], il-Kummissjoni […] kkunsidrat li ċertu numru ta’ impriżi kissru l-Artikolu 81 KE u l-Artikolu 53 tal-Ftehim [ŻEE] billi pparteċipaw f’żewġ gruppi ta’ ftehim u ta’ prattiki miftiehma antikompetittivi li jkopru t-territorju taż-ŻEE, u jikkonċernaw, minn naħa, is-settur tal-istabilizzaturi tal-landa u, min-naħa l-oħra, is-settur taż-żejt tas-sojja epoksizzat u ta’ esteri (iktar ’il quddiem is-‘settur ESBO/esteri’).
[…]
4 Skont l-Artikolu 1 tad-deċiżjoni [kontenzjuża], kull wieħed minn dawn il-ksur jikkonsisti f’li jiġu ffissati l-prezzijiet, f’li jitqassmu s-swieq permezz ta’ kwoti ta’ bejgħ, li jinqasmu l-klijenti u li tiġi skambjata informazzjoni kummerċjali sensittiva, b’mod partikolari fuq il-klijenti, il-produzzjoni u l-bejgħ.
5 Id-deċiżjoni [kontenzjuża] tipprovdi li l-impriżi kkonċernati pparteċipaw fil-ksur matul perijodi differenti inkluż bejn l-24 ta’ Frar 1987 u l-21 ta’ Marzu 2000, għall-istabilizzaturi tal-landa, u bejn il-11 ta’ Settembru 1991 u s-26 ta’ Settembru 2000, għas-settur ESBO/esteri.
6 Ir-rikorrenti, AC-Treuhand [...], li s-sede prinċipali tagħha tinstab Zurich (l-Isvizzera), hija kumpannija ta’ konsulenza li toffri ‘firxa sħiħa ta’ servizzi personalizzati lill-assoċjazzjonijiet nazzjonali u internazzjonali u lill-gruppi interessati’, fejn jiġi ppreċiżat li jirriżulta wkoll mid-deċiżjoni [kontenzjuża] li din il-kumpannija tiddeskrivi s-servizzi tagħha hekk kif ġej: ‘ġestjoni u amministrazzjoni ta’ assoċjazzjonijiet professjonali Svizzeri u internazzjonali kif ukoll ta’ federazzjonijiet, ta’ organizzazzjonijiet mingħajr skop ta’ lukru; ġbir, trattament u pproċessar ta’ data tas-suq; preżentazzjoni tal-istatistika tas-suq; kontroll taċ-ċifri kkomunikati lill-parteċipanti’ […]
[…]
10 Id-deċiżjoni [kontenzjuża] żżomm lir-rikorrenti responsabbli sa fejn din kellha rwol essenzjali u simili fiż-żewġ każijiet ta’ ksur inkwistjoni meta organizzat laqgħat għall-parteċipanti għall-akkordju li għaliha hija assistiet u pparteċipat attivament, fejn ġabret u forniet lill-parteċipanti data fuq il-bejgħ tas-swieq inkwistjoni, fejn ipproponiet li taġixxi bħala moderatur f’każ ta’ tensjoni bejn l-impriżi kkonċernati u fejn inkoraġġiet lill-partijiet sabiex jinstabu kompromessi, u dan għal remunerazzjoni […]
[…]
20 L-Artikolu 1 tad-deċiżjoni [kontenzjuża] jżomm lir-rikorrenti responsabbli għall-parteċipazzjoni tagħha għall-ksur li jirrigwarda l-istabilizzaturi tal-landa tal-1 ta’ Diċembru 1993 sal-21 ta’ Marzu 2000 u dak li jirrigwarda s-settur ESBO/esteri tal-1 ta’ Diċembru 1993 sas-26 ta’ Settembru 2000.
[…]
24 L-Artikolu 2 tad-deċiżjoni kkontestata jaqra kif ġej:
‘Għall-ksur fis-suq tal-istabilizzaturi tal-landa […], huma imposti l-multi segwenti:
[…]
17) AC-Treuhand hija responsabbli għall-ammont ta’ EUR 174 000;
[…]
Għall-ksur fis-suq tal-ESBO/l-esteri […], huma imposti l-multi segwenti:
[…]
38) AC-Treuhand hija responsabbli għall-ammont ta’ EUR 174 000;
[…]’”
II – Il-proċedura quddiem il-Qorti Ġenerali u s-sentenza appellata
6. B’rikors ippreżentat fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali fis-27 ta’ Jannar 2010, l-appellanti talbet l-annullament tad-deċiżjoni kontenzjuża u, sussidjarjament, it-tnaqqis tal-ammont tal-multi imposti.
7. Insostenn tar-rikors tagħha, l-appellanti ppreżentat disa’ motivi, li l-Qorti Ġenerali, wara li nnotat ir-rinunzja tal-appellanti għad-disa’ motiv, għamlet sunt tagħhom fil-punt 36 u 268 tas-sentenza appellata:
“36 Għall-finijiet tal-annullament tad-deċiżjoni kkontestata, ir-rikorrenti tinvoka erba’ motivi kif ukoll l-ewwel parti tal-ħames motiv, ibbażati, l-ewwel nett, fuq ksur tal-Artikolu 81 KE kif ukoll tal-prinċipju ta’ nulla poena sine lege (it-tielet motiv); it-tieni nett, tal-preskrizzjoni tas-setgħat tal-Kummissjoni li timponi multi, taħt l-Artikolu 25(5) tar-Regolament Nru 1/2003 (it-tieni motiv); it-tielet nett, ta’ ksur tad-drittijiet tad-difiża minħabba l-fatt ta’ informazzjoni tardiva tal-proċeduri ta’ investigazzjoni li saru fir-rigward tagħha (it-tmien motiv); ir-raba’ nett, ta’ ksur tal-prinċipju tat-terminu raġonevoli minħabba l-fatt tat-tul tal-proċeduri amministrattivi (is-seba’ motiv) u, il-ħames nett, ta’ ksur tal-Artikolu 23(2) tar-Regolament Nru 1/2003 (l-ewwel parti tas-sitt motiv).
[…]
268 Insostenn tat-talbiet tagħha sussidjarji għal riforma tad-deċiżjoni kkontestata fir-rigward tal-mument tal-multi li ġew imposti fuqha, ir-rikorrenti tinvoka erba’ motivi kif ukoll it-tieni parti tal-ħames motiv, ibbażat, l-ewwel nett, fuq żball ta’ evalwazzjoni fir-rigward tat-tul tal-ksur (l-ewwel motiv); it-tieni nett, tat-tul tal-proċedura amministrattiva (is-seba’ motiv); it-tielet nett, ta’ obbligu li jaqa’ fuq il-Kummissjoni li timponi biss multa simbolika fiċ-ċirkustanzi tal-kawża preżenti (ir-raba’ motiv), ir-raba’ nett, ta’ ksur tal-linji gwida tal-2006 għall-kalkolu tal-ammont bażiku tal-multa (il-ħames motiv); u, il-ħames nett, ta’ ksur tal-imsemmija linji gwida għall-kalkolu tal-kapaċità kontributtiva tagħha (it-tieni parti tas-sitt motiv).”
8. Wara li eskludiet dawn il-motivi kollha, il-Qorti Ġenerali ċaħdet ir-rikors fl-intier tiegħu.
III – It-talbiet tal-partijiet u l-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
9. Permezz tal-appell tagħha, l-appellanti titlob li l-Qorti tal-Ġustizzja:
– tannulla s-sentenza appellata;
– tannulla d-deċiżjoni kontenzjuża sa fejn tirrigwardaha jew sussidjarjament, tnaqqas l-ammont tal-multi imposti fuqha;
– iktar sussidjarjament, tirrinvija l-kawża quddiem il-Qorti Ġenerali;
– tikkundanna lill-Kummissjoni għall-ispejjeż tal-proċeduri ppreżentati quddiem il-Qorti Ġenerali u l-Qorti tal-Ġustizzja.
10. Il-Kummissjoni titlob li l-appell jiġi miċħud u li l-appellanti tiġi kkundannata għall-ispejjeż.
11. Il-partijiet esponew il-pożizzjonijiet tagħhom bil-miktub u oralment matul is-seduta tal-4 ta’ Marzu 2015.
IV – Analiżi tal-appell
12. Insostenn tal-appell tagħha, l-appellanti tqajjem erba’ aggravji, ibbażati, rispettivament, (I) fuq ksur tal-Artikolu 81 KE u tal-prinċipju ta’ nullum crimen, nulla poena sine lege, hekk kif stabbilit fl-Artikolu 49(1) tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar 'il quddiem il-“Karta”), sa fejn ġie kkunsidrat li l-atti li hija wettqet ikkostitwixxew ftehim antikompetittiv, (II) fuq ksur ta’ dan l-aħħar prinċipju kif ukoll tal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament u tal-obbligu ta’ motivazzjoni fl-impożizzjoni tal-multi, (III) fuq ksur tal-Artikolu 23(2) u (3) tar-Regolament (KE) Nru 1/2003 (6) u tal-linji gwida għall-kalkolu tal-multi imposti bl-applikazzjoni tal-Artikolu 23(2)(a) tar-Regolament Nru 1/2003 (7), u (IV) ta’ ksur tal-Artikolu 261 TFUE u tal-Artikoli 23(3) u 31 tar-Regolament Nru 1/2003 fl-eżerċizzju tal-Qorti Ġenerali tal-ġurisdizzjoni sħiħa tagħha.
13. Hekk kif spjegajt fl-introduzzjoni ta’ dawn il-konklużjonijiet, l-ewwel aggravju jqajjem kwistjoni ta’ prinċipju li dwarha ser niffoka fl-analiżi tiegħi wara li nispjega fil-qasir l-argumenti avvanzati speċifikament minn kull waħda mill-partijiet fir-rigward ta’ dan l-aggravju. Din tirrigwarda effettivament il-kwistjoni sabiex isir magħruf jekk kumpannija li ma toperax fis-suq li huwa s-suġġett ta’ kartell, tistax tiġi kklassifikata, fir-rigward tal-imsemmi kartell, bħala impriża li pparteċipat fi ftehim antikompetittiv fis-sens tal-Artikolu 81 KE, u, għaldaqstant, tiġi akkużata bi ksur tal-imsemmija dispożizzjoni, u jekk ikun il-każ, tiġi kkundannata għall-ħlas ta’ multa abbażi ta’ dan.
A – L-argumenti tal-partijiet
14. L-ewwel aggravju tal-appell huwa bbażat fuq il-punti 43 sa 45 tas-sentenza appellata, li permezz tagħhom il-Qorti Ġenerali ċaħdet it-tielet motiv imressaq mill-appellanti fl-ewwel istanza, kif ukoll diversi punti tas-sentenza AC-Treuhand I, li għalihom tirreferi s-sentenza appellata.
15. L-appellanti tikkritika lill-Qorti Ġenerali talli kkunsidrat, minn naħa, li l-Artikolu 81 KE seta’ japplika għall-aġir tagħha u min-naħa l-oħra, li tali interpretazzjoni wiesgħa kienet prevedibbli b’mod raġonevoli fil-mument li seħħew il-fatti li jikkostitwixxu l-ksur. Għaldaqstant, minn naħa, il-Qorti Ġenerali kisret l-Artiklu 81 KE u, min-naħa l-oħra, injorat ir-rekwiżiti ta’ preċiżjoni u ta’ prevedibbiltà li jirriżultaw mill-prinċipju ta’ nullum crimen, nulla poena sine lege, stabbilit fl-ewwel paragrafu tal-Artikolu 49(1) tal-Karta.
16. Qabel kollox, hija ssostni, f’dan il-kuntest, li s-sentenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, A. Menarini Diagnostics S.r.l. vs L-Italja, tas-27 ta’ Settembru 2011, stabbilixxiet b’mod ċar in-natura penali tal-proċeduri tal-multi abbażi tad-dritt dwar l-akkordji. Għaldaqstant għandu jiġi applikat l-ogħla livell tal-protezzjoni tal-prinċipju ta’ nullum crimen, nulla poena sine lege previst fid-dritt penali. Ir-rikorrenti ssostni wkoll il-ħtieġa ta’ ċarezza legali hija, anki fl-opinjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja (8), partikolarment imperattiva f’qasam li fih l-applikazzjoni tas-sanzjonijiet partikolarment importanti hija prevedibbli, bħal fil-kawża preżenti.
17. Sussegwentement, l-appellanti ssostni li hija ma hijiex parti minn ftehim jew minn prattika miftiehma fis-sens tal-Artikolu 81 KE.
18. Hija ssostni li mill-formulazzjoni ċara ta’ dan l-artikolu jirriżulta li s-sempliċi għajnuna lil ftehim ma taqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu, peress li din id-dispożizzjoni tirrigwarda biss lill-partijiet stess fil-ftehim jew fil-prattiki miftiehma stess. Fil-kawża preżenti, il-ftehim restrittiv fuq il-kompetizzjoni kkonsista f’akkordju bejn il-produtturi intiż għall-iffissar tal-prezzijiet kif ukoll it-tqassim u l-għoti ta’ kwoti ta’ kunsinna u ta’ klijenti. L-aġir tal-appellanti ma jistax jiġi kkwalifikat bħala parteċipazzjoni f’tali konverġenza ta’ volontajiet, peress li kien limitat għall-provvista ta’ servizzi lill-imsemmi akkordju biss. Issa, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, l-eżistenza ta’ ftehim jippreżumi l-volontà konkordanti ta’ mill-inqas żewġ partijiet (9).
19. L-appellanti ssostni wkoll, dejjem skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, li l-eżistenza ta’ ftehim tirrikjedi l-volontà komuni li jseħħ aġir determinat fis-suq. Madankollu, fil-kawża preżenti, il-kuntratti tas-servizzi konklużi minnha ma’ kull wieħed mill-produtturi kienu nieqsa mir-relazzjoni tas-suq meħtieġa mill-Qorti tal-Ġustizzja. Għaldaqstant, ma hemm l-ebda rabta diretta bejn l-imsemmija kuntratti u r-restrizzjoni tal-kompetizzjoni identifikata, li kienet ir-riżultat tal-akkordju bejn il-produtturi biss. Barra minn hekk, l-appellanti ma kinitx attiva fis-swieq upstream jew downstream jew qrib tas-swieq li jirrigwardaw l-akkordju.
20. Barra minn hekk, l-appellanti ssostni li hija ma tistax tiġi akkużata li pparteċipat fi “prattika miftiehma”. Fil-fatt, hija ma abbandunatx u lanqas ma rrestrinġiet l-awtonomija ta’ aġir tagħha fis-suq wara koordinazzjoni jew kooperazzjoni mal-produtturi, hekk kif tirrikjedi l-ġurisprudenza.
21. Barra minn hekk, l-appellanti tressaq l-argument li l-atti tagħha “ta’ kompliċità” setgħu l-iktar jiġu ssanzjonati skont ir-rekwiżiti tal-prinċipju ta’ nullum crimen, nulla poena sine lege kieku, fiż-żmien meta seħħ l-akkordju, kienet teżisti ġurisprudenza stabbilita li minnha setgħat tiġi dedotta inkriminazzjoni b’mod suffiċjentement ċar (10). Issa, hija tirrileva li, qabel is-sentenza AC-Treuhand I, ma kienet teżisti l-ebda ġurisprudenza f’dan ir-rigward. Barra minn hekk, kemm minn din is-sentenza kif ukoll mid-deċiżjoni tal-Kummissjoni fl-oriġini tal-imsemmija sentenza (11) jirriżulta li l-għażla tal-Kummissjoni li takkuża impriża ta’ konsulenza kienet tikkonsisti f’tibdil tal-prassi deċiżjonali preċedenti tagħha.
22. Fl-aħħar nett, l-appellanti tqis li xi kunsiderazzjonijiet ta’ opportunità fir-rigward tal-kompetizzjoni ma jistgħux iwasslu sabiex jiġi injorat il-prinċipju ta’ nullum crimen, nulla poena sine lege permezz ta’ interpretazzjoni wiesgħa tal-Artikolu 81(1) KE. Fil-kawża preżenti tista’ titressaq biss il-kwistjoni sabiex isir magħruf jekk is-servizzi ta’ assistenza pprovduti mill-appellanti humiex sanzjonabbli abbażi tal-Artikolu 81(1) KE u mhux jekk għandhomx jiġu ssanzjonati.
23. Il‑Kummissjoni tqis li l-ewwel aggravju għandu jiġi miċħud bħala infondat.
24. Qabel kollox, hija tirrileva li l-prinċipju ta’ nullum crimen, nulla poena sine lege stabbilit fl-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 49(1) tal-Karta jinkludi l-prinċipju ta’ preċiżjoni, il-projbizzjoni tar-raġunament b’analoġija u l-prinċipju ta’ nuqqas ta’ retroattività. Il-dispożizzjonijiet magħquda tal-Artikolu 23(2) tar-Regolament Nru 1/2003 u tal-Artikolu 81 KE ma humiex, għaldaqstant, parti mill-“qalba” tad-dritt penali, fis-sens li l-prinċipji li jirregolaw lil dan tal-aħħar ma għandhomx neċessarjament japplikaw fir-rigorożità kollha tagħhom. Dan ma huwiex kuntrarju għas-sentenza A. Menarini Diagnostics S.r.l. vs L-Italja, iċċitata iktar 'il fuq, peress li din tikkwalifika l-proċedura ta’ multa abbażi tad-dritt tal-akkordji bħala proċedura ta’ natura amministrattiva qabel ma tinnota li s-sanzjonijiet imposti jistgħu jkollhom natura penali.
25. Fi kwalunkwe każ, il-prinċipji ta’ preċiżazzjoni u tal-projbizzjoni ta’ raġunament b’analoġija ma jipprekludux kjarifikazzjoni gradwali tal-kontenut eżatt tar-regoli penali permezz tal-ġurisprudenza. Barra minn hekk, għalkemm il-prinċipju ta’ retroattività seta’ jipprekludi l-applikazzjoni retroattivà ta’ interpretazzjoni ġdida ta’ regola penali li ma hijiex prevedibbli b’mod raġonevoli, din il-prevedibbiltà tiddependi, b’mod partikolari, fuq il-kontenut u l-qasam ta’ applikazzjoni tar-regola inkwistjoni kif ukoll fuq is-suġġetti li lilhom hija tindirizza. Barra minn hekk, peress li regola penali tissodisfa diġà l-prinċipju ta’ preċiżjoni minħabba ċ-ċarezza tal-formulazzjoni tagħha, ma jkunx hemm iktar bżonn li jsir użu mill-ġurisprudenza interpretattiva sabiex jiġi osservat il-prinċipju ta’ preċiżjoni (12).
26. Sussegwentement, il-Kummissjoni tirrileva li l-argumenti tal-appellanti, li huma intiżi sabiex tikseb interpretazzjoni stretta wisq tal-kriteju ta’ “l-akkordju [l-ftehim] bejn impriżi” previst fl-Artikolu 81 KE, ma jistgħux jiġu aċċettati peress li t-trasferiment partikolari tal-funzjonijiet ta’ akkordju lil impriża li tipprovdi servizzi għall-implementazzjoni effettiva tal-akkordju hija tassew ikkonċernata bil-projbizzjoni prevista f’din id-dispożizzjoni.
27. L-ewwel nett, hija ssostni, f’dan ir-rigward, li l-formulazzjoni tal-Artikolu 81 KE hija wiesgħa ħafna u tista’ tinkludi kwalunkwe volontà komuni miftiehma jew kull aġir ikkoordinat jew kollużorju ta’ mill-inqas żewġt impriżi (13). Peress li s-servizzi pprovduti mill-appellanti servew oġġettivament u suġġettivament sabiex ikunu ta’ sostenn għal żewġ akkordji fis-suq tal-istabilizzaturi termiċi, kien hemm, bejn l-appellanti u l-parteċipaturi l-oħra fl-akkordji, il-volontà konkordanti meħtieġa għall-eżistenza ta’ ftehim.
28. It-tieni nett, ma tantx huwa importanti li jsir magħruf jekk ir-restrizzjoni tal-kompetizzjoni fis-suq tal-istabilizzaturi termiċi kkostitwietx l-għan prinċipali jew effett anċillari tal-aġir tal-appellanti jew jekk teżistix jew le rabta diretta bejn dan l-aġir u din ir-restrizzjoni tal-kompetizzjoni. Għalkemm “ftehim” huwa deskritt regolarment bħala “l-volontà komuni li taġixxi fis-suq b’mod speċifiku”, dan ma jfissirx li l-konkordanza neċessarja tal-volontajiet għandha jkollha, b’mod imperattiv għall-partijiet kollha, għan marbut mas-suq jew li tirrigwarda restrizzjoni fuq il-libertà ta’ azzjoni tal-partijiet kollha. Barra minn hekk, ma huwiex rilevanti l-fatt li l-appellanti ma kinitx topera la fis-swieq li jirrigwardaw l-akkordji u lanqas fi swieq viċini jew emerġenti, peress li s-servizzi kollużorji tal-appellanti servew oġġettivament u suġġettivament sabiex jirrestrinġu l-kompetizzjoni permezz tal-akkordji li jirrigwardaw l-istabilizzaturi termiċi.
29. It-tielet nett, fir-rigward tal-kwistjoni sabiex isir magħruf jekk l-interpretazzjoni miżmuma kinitx prevedibbli għall-appellanti fiż-żmien meta seħħ l-akkordju, il-Kummissjoni tressaq l-argument li f’deċiżjoni adottata fl-1980 (14), jiġifieri qabel ma beda l-ksur inkwistjoni fil-kawża preżenti, hija kienet diġà kkonstatat li s-servizzi kollużorji pprovduti minn kumpannija ta’ ġestjoni amministrattiva kienu kuntrarji għall-Artikolu 81 KE.
30. Ir-raba’ nett, il-Kummissjoni ssostni li l-Qorti Ġenerali, flok ma estendiet l-applikazzjoni tal-Artikolu 81 KE lil hinn mil-limiti tat-termini tiegħu, għall-kuntrarju, peress li invokat l-għan u l-intenzjoni protettiva tad-dritt tal-kompetizzjoni, ippronunzjat ruħha kontra restrizzjoni teleoloġika ta’ din ir-regola u ma kinitx wettqet żball fil-liġi billi sostniet xi kunsiderazzjonijiet relattivi għall-effettività tal-Artikolu 81 KE.
B – Il-kunsiderazzjonijiet
31. Fl-eżami tal-ewwel aggravju, jippreżentaw ruħhom żewġ kwistjonijiet.
32. L-ewwel waħda hija dik sabiex isir magħruf jekk l-Artikolu 81(1) KE jistax japplika għal impriża li, bħall-appellanti, ma hijiex attiva fis-suq inkwistjoni jew fis-swieq relatati u li, stricto sensu, ma kkonkludietx ftehim restrittiv fuq il-kompetizzjoni jew ma kinitx parti minn prattika miftiehma fl-imsemmija swieq.
33. It-tieni waħda, li hija anċillari u li ma tagħmilx sens ħlief fil-każ fejn jiġi konkluż li l-aġir tar-rikorrenti jaqa’ taħt il-kamp tal-projbizzjoni prevista fl-Artikolu 81 KE, huwa intiż sabiex jiġi ddeterminat jekk, fil-kawża preżenti, l-appellanti setgħetx tipprevedi, b’mod raġonevoli, li l-projbizzjoni stabbilita fl-Artikolu 81(1) KE kinitx, bħala prinċipju, tapplika għaliha.
34. Minħabba r-raġunijiet li ser nesponi iktar 'il quddiem, jien konvint sew li għandha tingħata risposta negattiva lill-ewwel domanda — u li ma hemmx għaldaqstant lok li tingħata risposta għat-tieni domanda. L-ewwel nett ser nikkonċentra fuq il-portata li għandha tingħata lill-Artikolu 81(1), sabiex imbagħad wara, nasal għas-sitwazzjoni partikolari ferm tal-appellanti.
1. Il-portata tal-projbizzjoni tal-akkordji stabbilita mit-Trattati: il-projbizzjoni ta’ aġir kollużorju li jkollu, fit-tmiem ta’ analiżi ekonomika, impatt restrittiv fuq il-kompetizzjoni
35. Jidhirli li huwa utli li jitfakkar li l-possibbiltà li tiġi ssanzjonata impriża fis-sitwazzjoni tal-appellanti hija mmotivata mill-Qorti Ġenerali fil-punti 43 u 44 tas-sentenza appellata permezz ta’ riferiment għall-kunsiderazzjonijiet magħmula minnha fil-kawża li tat lok għas-sentenza AC-Treuhand I.
36. Permezz ta’ din is-sentenza, il-Qorti Ġenerali kienet ivvalidat il-prinċipju ta’ responsabbiltà ta’ AC-Treuhand għall-ksur tal-Artikolu 81(1) KE. L-aġir li kienet akkużata bih f’dan il-każ l-appellanti, kien simili ħafna ta’ dak previst fil-kawża preżenti. Hija kienet b’hekk akkużata wkoll li kellha rwol importanti fl-akkordju li rrigwarda l-perossidi organiċi billi organizzat laqgħat bejn il-produtturi, billi arkivjat xi dokumenti sigrieti dwar l-akkordju, u billi ġabret u trattat ċerta data u billi wettqet xi doveri loġistiċi u segretarjali assoċjati mal-organizzazzjoni tal-laqgħat.
37. Ir-raġunijiet mogħtija mill-Qorti Ġenerali fis-sentenza AC-Treuhand I, kienu, essenzjalment, dawn li ġejjin.
38. Fl-ewwel lok, it-terminu “akkordju [ftehim]” previst fl-Artikolu 81 KE għandu jinftiehem b’mod wiesa’. Il-preżenza ta’ “volontà komuni” li taġixxi fis-suq b’mod determinat kien suffiċjenti u ma kienx meħtieġ li jkun hemm koinċidenza perfetta bejn is-suq rilevanti li fih l-impriża “awtriċi” tar-restrizzjoni tal-kompetizzjoni hija attiva u dak li fih din ir-restrizzjoni kellha sseħħ. Kull aġir ikkoordinat ma’ dak ta’ impriżi oħra, li għandu bħala għan li jirrestrinġi l-kompetizzjoni f’suq rilevanti, ikun b’hekk jista’ jikser il-projbizzjoni prevista fl-Artikolu 81(1) KE (ara l-punti 117 sa 122 tas-sentenza AC-Treuhand I).
39. Fit-tieni lok, ma jistax jiġi eskluż li impriża tista’ tipparteċipa fl-implementazzjoni ta’ restrizzjoni tal-kompetizzjoni anki jekk hija stess ma tirrestrinġix il-libertà ta’ azzjoni tagħha stess fis-suq li fih hija prinċipalment attiva. Kull interpretazzjoni oħra tista’ tnaqqas il-portata tal-projbizzjoni prevista fl-Artikolu 81(1) KE bħala miżura kuntrarja għall-effettività tagħha peress li hija ma tippermettix li tittieħed azzjoni fir-rigward ta’ kontribuzzjoni attiva ta’ impriża għal restrizzjoni tal-kompetizzjoni (ara l-punti 124 sa 128 tas-sentenza AC-Treuhand I).
40. Fit-tielet lok, sabiex tiġi stabbilita l-parteċipazzjoni ta’ impriża f’akkordju u sabiex tiġi stabbilita r-responsabbiltà tagħha abbażi ta’ dan, ikun suffiċjenti li l-Kummissjoni turi li l-impriża kellha intenzjoni sabiex tikkontribwixxi permezz tal-aġir tagħha stess — anki b’mod sekondarju, aċċessorju jew passiv — għall-għanijiet komuni li riedu jintlaħqu mill-impriżi l-oħra u li l-imsemmija impriża kienet taf bl-aġir attwali maħsub jew implementat mill-parteċipanti l-oħra jew li hija setgħet, b’mod raġonevoli, tipprevedih u kienet lesta taċċetta r-riskju ta’ dan. Dawn il-prinċipji japplikaw mutatis mutandis għall-parteċipazzjoni ta’ impriża li l-attività ekonomika u l-kompetenza professjonali tagħha jagħtuha l-fakultà li ma tkunx tista’ tinjora n-natura antikompetittiva tal-aġir inkwistjoni u li tagħti għaldaqstant sostenn mhux irrilevanti għat-twettiq tal-ksur (ara l-punti 129 sa 136 tas-sentenza AC-Treuhand I).
41. Fir-raba’ u l-aħħar lok, il-Qorti Ġenerali kkunsidrat, fil-punt 164 tal-imsemmija sentenza AC-Treuhand I, li prassi deċiżjonali tal-Kummissjoni segwita għal iktar minn għoxrin sena, li tillimita ruħha li ma tikkundannax u ma tissanzjonax lill-impriżi ta’ konsulenza involuti f’akkordji mingħajr madankollu ma tiċħad l-idea li dawn jistgħu jitqiesu responsabbli mill-ksur, ma setgħetx toħloq aspettattiva fondata li l-Kummissjoni ma kinitx fil-futur ser tibda proċeduri u tissanzjona lill-impriżi ta’ konsulenza meta dawn jipparteċipaw f’akkordju. Il-fatt li l-ammont tal-multa imposta f’dan il-każ kien ferm limitat, ma huwiex determinati għal dan il-każ għaliex, kif ġustament sostniet il-Kummissjoni, kellhom jiġu ssanzjonati entitajiet, b’mod partikolari kumpanniji ta’ konsulenza, li fir-rigward tagħhom ġie deċiż fl-imgħoddi li ma tiġix issanzjonata l-possibbiltà li jkunu involuti f’attivitajiet ta’ kartell.
42. Dawn il-kunsiderazzjonijiet, kollha jidhru li jsostnu li l-Artikolu 81 KE ma jistabbilixxix b’mod definittiv iktar minn ftit limiti fir-rigward tan-natura tal-aġir kollużorju li jista’ jaqa’ taħt il-kamp tal-projbizzjoni prevista fl-ewwel paragrafu tiegħu, u, fl-opinjoni tiegħi, jinjora kompletament il-portata ta’ din il-projbizzjoni u l-għan li hija tixtieq tilħaq.
43. Skont it-termini tal-Artikolu 81(1) KE, “[i]s-segwenti għandhom ikunu inkompatibbli mas-suq intern u għandhom ikunu projbiti: l-akkordji kollha bejn impriżi, id-deċiżjonijiet kollha ta’ assoċjazzjonijiet bejn impriżi u l-prattiċi kollha miftiehma li jistgħu jolqtu l-kummerċ bejn l-Istati Membri u li jkollhom bħala għan jew riżultat tagħhom il-prevenzjoni, ir-restrizzjoni jew id-distorsjoni tal-kompetizzjoni fi ħdan is-suq intern” (15).
44. B’riskju li ser infakkar dak li jista’ jidher evidenti, l-Artikolu 81 KE, bħall-Artikolu 82 KE, jipprovdi numru ta’ regoli li indirizzati lill-impriżi sabiex ikun ipprojbit l-aġir li minnu jirriżulta jew li fir-rigward tiegħu jista’ jiġi preżunt b’mod leġittimu, wara analiżi ekonomika, li jippreġudika lill-kompetizzjoni.
45. L-għan tar-regoli dwar il-kompetizzjoni jikkonsistu ġeneralment f’li jiżguraw li l-effetti tal-libertà tal-kompetizzjoni, li tikkostitwixxi l-bażi tal-ftuħ tas-swieq, ma jiġux distorti permezz ta’ miżuri, meħuda f’sens wiesa’, li jwasslu sabiex jiffavorixxu jew jiżvantaġġaw ċerti impriżi u li, eventwalment, jirriżultaw fi ħsara għall-konsumaturi.
46. Kemm jekk jiġi kkunsidrat li l-imsemmi aġir għandu għan antikompetittiv jew pjuttost effett antikompetittiv, il-projbizzjoni tal-aġir prevista mir-regoli tat-Trattat, li huma indirizzati lill-impriżi, hija bbażata fuq l-idea li dawn iwasslu għal effetti dannużi fuq il-funzjonament normali tal-kompetizzjoni.
47. Sabiex impriża tinżamm responsabbli għal ksur tal-Artikolu 81(1) KE, għandu jiġi ddetterminat sa fejn din ftiehmet ma’ impriżi oħra sabiex tirrinunzja li tikkostitwixxi restrizzjoni kompetittiva għalihom.
48. F’dan is-sens, il-Qorti tal-Ġustizzja fakkret kmieni ħafna l-bżonn li ssir analiżi ekonomika billi jittieħdu inkunsiderazzjoni, b’mod partikolari, il-pożizzjoni u l-importanza tal-partijiet fis-suq tal-prodotti u s-servizzi kkonċernati (16). Hija fakkret ukoll, iktar reċentement, fir-rigward tal-metodoloġija tal-identifikazzjoni tal-aġir kollużorju li għandu għan antikompetittiv, l‑importanza li trid tingħata lill-analiżi ekonomika u lill-esperjenza (17) sabiex jiġu identifikati r-restrizzjonijiet kompetittivi imposti fuq l-impriżi.
49. L-istess, kemm il-Kummissjoni (18) u kemm il-Qorti tal-Ġustizzja, enfasizzaw b’mod repetittiv, li l-applikabbiltà tad-dispożizzjonijiet tat-Trattat li jipprojbixxu l-akkordji antikompetittivi tippreżumi li s-sitwazzjoni ta’ terzi “fis-suq” tkun inbidlet b’mod sinjifikattiv.
50. Sabiex l-aġir jaqa’ taħt il-projbizzjoni prevista f’dan ir-rigward mit-Trattati, għaldaqstant mill-inqas l-aġir tal-impriżi msemmi mit-Trattati jkun ta’ natura li jelimina restrizzjoni jew ostakolu eżistenti bħala prinċipju fis-suq. Għalkemm in-natura tal-mezzi użati mill-impriżi fir-realtà ma tantx hija importanti (19), xorta madankollu trid tirriżulta minnhom pressjoni ekonomika tali li tirrestrinġi l-kompetizzjoni (20).
51. Fi kliem ieħor, sabiex tkun parti minn akkordju li għandu għan jew xi effetti restrittivi fuq il-kompetizzjoni, xorta l-impriża kkonċernata trid tkun qed tikkostitwixxi, f’suq normali, restrizzjoni kompetittiva (“competitive constraint”) għall-parteċipanti l-oħra fl-akkordju. Huwa biss fil-każijiet fejn l-impriża kkonċernata tirrappreżenta pressjoni kompetittiva li vallapena tiġi ristretta, meta din tal-aħħar tista’ tikkostitwixxi tali restrizzjoni.
52. Huwa f’dan is-sens li d-definizzjoni tas-suq rilevanti għandha importanza ċentrali kemm fil-kuntest tal-applikazzjoni tal-Artikolu 82 KE u kemm f’dak tal-Artikolu 81(1) KE. Għalkemm id-definizzjoni ta’ suq rilevanti hija rarament kontroversjali fil-kuntest tal-applikazzjoni tal-Artikolu 81 KE, hija dejjem għandha bħala għan li tiddefinixxi b’mod sistematiku r-restrizzjonijiet li l-kompetizzjoni timponi fuq l-impriżi inkwistjoni (21).
53. F’dan ir-rigward, għalkemm huwa eżatt li jiġi affermat li d-dritt Ewropew dwar il-kompetizzjoni ma jirrikjedix li l-partiċipanti kollha f’akkordju jeżerċitaw attività ekonomika fis-suq affettwat mill-akkordju, huwa jimponi, bil-kontra, li għandu jiġi ddeterminat fejn il-konklużjoni tal-ftehim kontenzjuż għandu għan jew effett restrittiv fuq il-kompetizzjoni fis-suq rilevanti partikolari.
54. Il-kwistjoni ma tirrigwardax biss il-fatt li jrid isir magħruf jekk l-impriżi setgħux jikkonkludu akkordju pprojbit fis-sens tal-Artikolu 81 KE li jista’ jopera fi swieq distinti, iżda wkoll sabiex isir magħruf jekk huma kinux f’pożizzjoni li jikkostitwixxu restrizzjonijiet kompetittivi għal xulxin. Għalkemm huwa minnu li l-kompetizzjoni prevista fl-Artikolu 81(1) KE ma hijiex biss dik li jistgħu joħolqu l-partijiet fi ftehim, iżda hija wkoll dik li jistgħu jeżerċitaw kontra xulxin u kontra terzi (22), xorta huwa meħtieġ li l-entità kkonċernata kellha tkun f’pożizzjoni li tilqa’ jew li toħloq impenji ta’ natura antikompetittivi.
55. Jidhirli li dan ir-rekwiżit jirriżulta mhux biss minn interpretazzjoni teleoloġika tal-Artikolu 81(1) KE, iżda wkoll mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja stabbilita f’dan ir-rigward li tikkonċerna partikolarment ir-restrizzjonijiet ta’ natura vertikali wara s-sentenza Consten u Grunding vs Il-Kummissjoni (23). Il-Qorti tal-Ġustizzja, filwaqt li fakkret li l-Artikolu 85 tat-Trattat (li sar l-Artikolu 81 KE), tirreferi b’mod ġenerali għall-ftehimiet kollha li jiddistortu l-kompetizzjoni fis-suq komuni, ma tistabbilixxi l-ebda distinzjoni bejn dawn il-ftehimiet, skont jekk seħħux bejn operaturi kompetituri fuq l-istess livell jew bejn operaturi mhux kompetituri li jinsabu f’livelli differenti, ippreċiżat, skont ir-raġunament tagħha, sa fejn l-aġir previst fil-kawża preżenti, jiġifieri l-ftehimiet ta’ konċessjoni esklużiva konklużi bejn min ikkonċeda u l-konċessjonarju tiegħu, setgħux ikollhom bħala effett li jirrestrinġu l-kompetizzjoni fuq il-prodotti inkwistjoni, li sseħħ bejn il-konċessjonarji u t-terzi kompetituri tagħhom. Is-sitwazzjoni li nħolqot mill-imsemmija ftehimiet kellha bħala effett b’mod partikolari li jinqasmu s-swieq nazzjonali tal-prodotti inkwistjoni u kienet ippermettiet li għal dawn il-prodotti jkun hemm prezzijiet li kienu eżenti minn kompetizzjoni effikaċja.
56. Huwa fid-dawl ta’ dawn il-kunsiderazzjonijiet li ser neżamina l-każ previst fil-kawża preżenti.
2. L-applikazzjoni fil-kawża preżenti
57. Fil-kawża preżenti, il-Qorti tal-Ġustizzja ġiet mistiedna sabiex tiddeċiedi dwar il-kwistjoni sabiex isir magħruf jekk l-Artikolu 81 KE jistax japplika fuq l-aġir ta’ “kartelli li jiffaċilitaw”, jiġifieri l-aġir tal-operaturi li jgħinu sabiex jiġi implementat ftehim restrittiv fuq il-kompetizzjoni, b’mod partikolari billi jorganizzaw laqgħat bejn kompetituri u billi jipprovdu servizzi fil-kuntest tal-ftehimiet antikompetittivi.
58. Fil-punt 381 tad-deċiżjoni kontenzjuża, il-Kummissjoni ddeskriviet ir-rwol tal-appellanti bil-mod li ġej:
“Mill-fatti msemmija fil-premessi 356 sa 359 jirriżulta li AC-Treuhand kellha rwol sinjifikattiv fl-organizzazzjoni u t-tmexxija tal-laqgħat. AC-Treuhand kienet taf fid-dettall il-kontenut tal-arranġamenti antikompetittivi u, fil-fatt, kitbet u qasmet b’mod professjonali l-informazzjoni kollha li kienet tirrigwarda il-prezz, il-kwoti u il-klijenti. Hija kellha s-setgħa tmexxi investigazzjonijiet fi ħdan il-bini tal-impriżi parteċipanti fl-akkordji. Kienet biss l-informazzjoni li approvat wara AC-Treuhand li setgħet isservi bħala bażi għan-negozjati u l-arranġamenti. AC-Treuhand ħalliet li jintuża l-bini tagħha sabiex jinħbew l-akkordji. Fiż-żewġt akkordji, ir-rwol tagħha kien li tevita li dan il-ksur jiġi skopert. Bħala moderatriċi, ir-rwol tagħha kien li tinkoraġixxi l-kompromessi fid-dawl li jirnexxielha tikkonkludi l-ftehimiet antikompetittivi. AC-Treuhand qiegħdet is-servizzi tagħha, it-tagħrif professjonali tagħha u l-infrastruttura tagħha għad-dispożizzjoni taż-żewġt akkordji sabiex tkun tista’ tibbenefika minnhom […]”
59. Għandu jiġi kkonstatat li l-fatti li ġiet akkużata bihom l-appellanti jikkonsistu f’totalità ta’ aġir, mingħajr ma ġie kkjarifikat ir-rwol tagħha b’mod ġuridiku u ċar bħala dak ta’ awtur (parteċipant) jew ukoll dak ta’ kompliċi (jew faċilitatur) (24).
60. Deskritta b’dan il-mod, is-sitwazzjoni tal-appellanti twassal għaldaqstant sabiex wieħed jistaqsi, qabel kollox u bħala estensjoni ta’ dak li ntqal iktar 'il fuq, dwar il-punt sabiex isir magħruf jekk impriża li ma hijiex preżenti fis-suq jew f’suq viċin tistax tiġi akkużata fil-kwalità ta’ awtur ta’ ksur tal-Artikolu 81(1) KE u, wara, jekk huwiex possibbli li tali entità tiġi akkużata b’kompliċità f’aġir antikompetittiv.
a) Kumpannija li ma toperax fis-suq ikkonċernat jew fis-swieq marbuta, tista’ tkun l-awtur ta’ ksur tal-projbizzjoni ta’ akkordji?
61. Hekk kif diġà semmejt qabel, l-Artikolu 81(1) KE jipprojbixxi biss il-ftehimiet u l-prattiki miftiehma li għandhom bħala għan jew effett li jirrestrinġu l-kompetizzjoni.
62. Issa, sabiex ikollha l-kapaċità li tirrestrinġi l-kompetizzjoni, il-persuna jew l-entità akkużata trid tkun f’pożizzjoni li tikkostitwixxi, normalment, restrizzjoni kompetittiva (“competitive constraint”) għall-operaturi preżenti fis-suq, restrizzjoni li tista’ tiġi eliminata jew imnaqqsa permezz ta’ atti kollużorji.
63. Barra minn hekk, indipendentement mill-punt sabiex isir magħruf jekk l-impriża prevista toperax fis-suq stess jew fuq l-istess livell tal-impriżi membri tal-akkordju, għandu jiġi ddeterminat sa fejn il-kompetizzjoni li kienet eżerċitata fis-suq tal-prodotti kkonċernati ġiet potenzjalment ristretta jew eliminata minħabba l-parteċipazzjoni tagħha.
64. Fil-kawża preżenti, ma hemmx dubju li AC-Treuhand setgħet tikkwalifika bħala impriża, b’mod ġenerali, fis-sens li hija entità ekonomika li tikkonsisti f’organizzazzjoni unitarja ta’ elementi personali, materjali u immaterjali li fit-tul ikollha skop ekonomiku partikolari. Fil-fatt, kif jirriżulta mill-punt 6 tas-sentenza appellata, din hija fil-fatt kumpannija li teżerċita attività ekonomika, b’mod partikolari dik li tikkonsisti fl-offerta ta’ servizzi fis-suq tal-konsulenza (25).
65. Madankollu, għandu jiġi kkonstatat li, fil-kawża preżenti, hija ma tistax titqies li hija impriża attiva fis-suq rilevanti jew f’suq marbut miegħu. F’din il-kawża hija aġixxiet fil-kwalità tagħha ta’ konsulent iżda ma tatx u lanqas ma rċeviet l-ebda impenn antikompetittiv. Hija ma hijiex, lanqas potenzjalment, attiva fis-swieq inkwistjoni, li huma dawk ta’ prodotti speċifiċi ħafna, jiġifieri l-istabilizzaturi termiċi ta’ ċertu tip, iżda hija biss attiva fil-qasam tal-attività tagħha, jiġifieri l-provvista ta’ servizzi ta’ konsulenza.
66. Jidher li l-uniċi ftehimiet li hija membru fihom AC-Treuhand huma dak tal-ftehimiet ta’ provvisti ta’ servizzi li hija kkonkludiet mal-impriżi li jipparteċipaw fil-kartell li jirrigwarda l-istabilizzaturi termiċi. Hija ma tistax, minn naħa l-oħra, titqies li hija membru sħiħ tal-akkordju identifikat fl-Artikolu 1 tad-deċiżjoni kontenzjuża, jiġifieri t-totalità tal-ftehimiet u tal-prattiki miftiehma, li jirrigwardaw l-istabilizzaturi termiċi partikolari u li jikkonsistu, essenzjalment fl-iffissar tal-prezzijiet, fit-tqassim ta’ swieq kif ukoll tal-klijenti u fl-iskambju ta’ informazzjoni kummerċjali sensittiva.
67. L-għan tal-ftehimiet konklużi bejn AC-Treuhand u l-impriżi li joperaw fis-suq kien biss il-provvista ta’ servizzi, li, ċertament, kienu marbuta mal-implementazzjoni tal-akkordju, iżda li, bħala tali kienu distinti mill-aġir li ġew akkużati bih il-membri tal-akkordju.
68. Barra minn hekk, il-Kummissjoni ma allegatx, u wisq inqas ma wriet, li AC-Treuhand kienet tikkostitwixxi restrizzjoni tat-tip li l-kompetizzjoni kienet fil-prinċipju piż fuq l-impriżi membri fil-kartell. Peress li ma kienx kostituttiv ta’ tali restrizzjoni għall-membri tal-kartell identifikat fil-qasam tal-istabilizzaturi termiċi, l-aġir ta’ AC-Treuhand ma jistax, bħala tali, ikun restrittiv fuq il-kompetizzjoni, u għaldaqstant, jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-projbizzjoni tal-akkordji prevista fl-Artikolu 81(1) KE.
69. Anki jekk jitqies li huwa minnu li l-azzjonijiet imwettqa minn AC-Treuhand kellhom effett pożittiv fuq il-funzjonament tal-kartell, billi rrendewh iktar effettiv u billi ħbewh, l-effetti fuq il-kompetizzjoni tal-azzjonijiet previsti jirriżultaw esklużivament mill-aġir tal-membri tal-kartell. L-istess, anki jekk AC-Treuhand ma tikkostitwixxix, normalment, restrizzjoni li l-kompetizzjoni timponi fuq l-impriżi inkwistjoni, l-azzjonijiet imwettqa minnha lanqas ma kienu ta’ natura li jirrestrinġu l-kompetizzjoni.
70. Għaldaqstant, għalkemm il-kliem li jintużaw fit-Trattat jistgħu jkunu ġenerali ħafna, ma jistgħux jinqabdu taħt il-perspettiva tal-projbizzjoni tal-Artikolu 81(1) KE l-ftehimiet li ma għandhomx fihom infushom bħala għan jew effett li jirrestrinġu l-kompetizzjoni, iżda li jirrigwardaw is-servizzi intiżi sabiex jiffaċilitaw lill-partijiet għal ftehim, li huwa fih innifsu restrizzjoni ta’ kompetizzjoni, it-tkomplija ta’ aġir illegali (26). Is-sempliċi intenzjoni ta’ impriżi li tirrestrinġi l-kompetizzjoni ma tkunx suffiċjenti fl-assenza tal-kapaċità effettiva li twettaq tali restrizzjoni.
71. Kieku l-Qorti tal-Ġustizzja kellha tadotta l-approċċ meħud fil-kawża preżenti mill-Kummissjoni u wara vvalidat mill-Qorti Ġenerali, il-metodoloġija tal-identifikazzjoni tal-aġir antikompetittiv previst mit-Trattat isib ruħu pperturbat sew. Fl-opinjoni tiegħi, minn dan jirriżulta li tali nuqqas ta’ konnessjoni bejn l-aġir previst u l-ħtieġa li tiġi identifikata restrizzjoni tal-kompetizzjoni, fis-sens ekonomiku tal-kelma, nuqqas ta’ konnessjoni li twassal sabiex trendi kompletament superfluwa d-delimitazzjoni tas-suq rilevanti u l-identifikazzjoni tar-restrizzjonijiet imposti bħala prinċipju fuq l-imsemmi suq.
72. Dan in-nuqqas ta’ konnessjoni jista’ jkun problematiku mhux biss fil-kuntest tal-identifikazzjoni tal-aġir kollużiv li jaqa’ taħt l-Artikolu 81 KE, iżda wkoll, b’analoġija, fir-rigward tal-abbuż ta’ pożizzjoni dominanti li jaqa’ taħt il-projbizzjoni prevista fl-Artikolu 82 KE. Wara kollox, xejn ma jippermetti li jiġi eskluż li l-aġir ta’ faċilitatur, li jikkonsisti pereżempju f’pariri ta’ strateġija jew ta’ pariri ekonomiċi, ikun issanzjonat ukoll fil-kuntest tal-applikazzjoni tal-Artikolu 82 KE.
73. Bħala eżempju, fil-kuntest tal-applikazzjoni tal-Artikolu 81 KE, jista’ b’hekk ikun suffiċjenti li jiġi stabbilit li impriża, mill-viċin jew mill-bogħod, iffaċilitat jew tat assistenza lill-impriżi li adottaw aġir kollużorju f’suq partikolari, mingħajr ma jkun madankollu meħtieġ li, indipendentement mill-preżenza tagħha fis-suq, hija kienet effettivament f’pożizzjoni li teżerċita kwalunkwe pressjoni kompetittiva fuq l-impriżi li joperaw jew jixtiequ joperaw fl-imsemmi suq, jiġifieri mingħajr evalwazzjoni tas-setgħa ekonomika tal-akkordju (27). Fl-istess sens, diversi sħab kummerċjali jistgħu jiġu kkritikati li pparteċipaw f’abbuż ta’ pożizzjoni dominanti indipendentement mill-eżami tal-kwistjoni sabiex isir magħruf jekk din hijiex effettivament qed iżomm tali pożizzjoni f’suq iddefinit sew u jekk kinitx f’pożizzjoni li tirrestrinġi effettivament il-kompetizzjoni billi teżerċitaha f’suq partikolari.
74. Billi vvalidat il-konklużjoni miżmuma f’dan ir-rigward mill-Kummissjoni, il-Qorti Ġenerali, fl-opinjoni tiegħi, injorat il-kliem tal-Artikolu 81(1) KE, moqri fid-dawl tal-prinċipju ta’ nullum crimen, nulla poena sine lege.
75. Bħala prinċipju, ma hemmx lok, f’dawn iċ-ċirkustanzi, li jiġi ddeterminat jekk, hekk kif sostniet il-Kummissjoni, l-appellanti setgħetx tipprevedi b’mod raġonevoli li l-projbizzjoni stabbilita fl-Artikolu 81 (1) KE kienet fil-prinċipju applikabbli għaliha.
76. Fid-dawl ta’ dawn il-kunsiderazzjonijiet kollha, fl-opinjoni tiegħi, il-Kummissjoni ma setgħetx iżżomm lil AC-Treuhand direttament responsabbli għal ksur tal-Artikolu 81(1) KE.
77. Setgħat kienet responsabbli f’kapaċità oħra? Huwa dan li bi ħsiebni neżamina fil-kunsiderazzjonijiet li ġejjin.
b) Kumpannija li ma tikkostitwixxix restrizzjoni kompetittiva għall-membri ta’ akkordju, tista’ tkun kompliċi fi ksur tal-projbizzjoni tal-akkordji?
78. Anki jekk ir-responsabbiltà ta’ impriża bħal AC-Treuhand għandha, fl-opinjoni tiegħi, tiġi eskluża fil-kwalità tagħha ta’ awtur prinċipali, peress li din ma kinitx attiva fis-suq rilevanti jew fis-swieq marbuta mal-akkordju, xorta tibqa’ l-kwistjoni sabiex isir magħruf jekk din tistax tinżamm responsabbli għal kompliċità, billi jiġi ppreċiżat li, bil-kontra tas-sentenza AC-Treuhand I (ara, b’mod partikolari, il-punt 133), dan il-kunċett ma jissemmiex b’mod espress fid-deċiżjoni kontenzjuża.
79. A priori, l-idea hija konvinċenti. Fil-fatt, il-kompliċità tinftiehem ġeneralment bħala kull kontribuzzjoni fit-twettiq ta’ ksur, b’mod partikolari permezz ta’ għajnuna jew ta’ assistenza tal-awtur tagħha. F’dan ir-rigward, il-kompliċi jinkludi, fid-dritt penali ta’ numru tajjeb ta’ Stati Membri, kull persuna li, mingħajr ma tissodisfa l-elementi kollha li jikkostitwixxu l-ksur, permezz ta’ aġir pożittiv u, spiss, intenzjonali, għenet jew iffaċilitat it-twettiq tiegħu.
80. Il-fatti li ġiet akkużata bihom AC-Treuhand (organizzazzjoni ta’ laqgħat, distribuzzjoni u arkivjar ta’ dokumenti, assitenza u azzjonijiet diversi sabiex l-akkordju jinżamm sigriet), jistgħu, a priori, jaqgħu taħt din il-kwalifika, peress li l-aġir tal-imsemmija impriża evidentement ikkonsista f’assistenza lill-membri fl-akkordju fl-implementazzjoni u t-twettiq ta’ dan tal-aħħar.
81. Xorta jibqa’ l-fatt li, fl-assenza ta’ identifikazzjoni u l-kwalifika eżatta tal-aġir meqjus fil-kawża preżenti bħala sanzjonabbli, tali konklużjoni tidher diffiċli sabiex tkun aċċettata. F’dan ir-rigward, ma tressaq xejn li juri li r-rwol ta’ AC-Treuhand kien sekondarju jew anċillari għal dak tal-impriżi membri fil-kartell ikkonċernati mid-deċiżjoni kkontestata.
82. Barra minn hekk, u qabel kollox, għalkemm, sa fejn naf jien, teżisti ammissjoni kważi unanima tad-distinzjoni bejn l-“awtur” u l-“kompliċi” ta’ ksur fil-qasam tar-ripressjoni penali, tali distinzjoni jidhirli li hija ġeneralment mhux magħrufa fil-qasam amministrattiv. Issa, hekk kif ikkonfermat diversi drabi l-Qorti tal-Ġustizzja u għalkemm kellha okkażjoni sabiex ikollha dibattitu dwar dan, id-dritt tal-Unjoni dwar il-kompetizzjoni huwa ta’ natura amministrattiva. Għaldaqstant, l-użu tal-kunċett ta’ kompliċità ma jagħmel l-ebda sens f’dan il-kuntest. Fid-dritt tal-Istat Membri, għalkemm jeżistu sew dawn is-sitwazzjonijiet fejn ġie previst li jiġu ssanzjonati xi persuni jew xi entitajiet li taw l-assistenza tagħhom għat-twettiq ta’ ksur tar-regoli tal-kompetizzjoni, il-każijiet li stajt nidentifika kienu rari, li jirrigwardaw dispożizzjonijiet nazzjonali partikolari (28) jew isegwu direttament is-sentenza AC‑Treuhand I (29).
83. Fi kwalunkwe każ, tali inkriminazzjoni ma tirriżultax mit-test tal-Artikolu 81 KE jew mir-regoli adottati għall-implementazzjoni tiegħu.
84. Fid-dawl ta’ dawn il-kunsiderazzjonijiet kollha, l-opinjoni tiegħi hija li, fl-istat attwali tad-dritt tal-Unjoni, il-proċeduri kontra AC‑Treuhand abbażi tal-Artikolu 81(1) KE huma nieqsa minn bażi legali.
85. Dan ma jistax jeskludi li l-azzjonijiet ta’ kompliċità li ġiet ikkritikata bihom AC-Treuhand ikunu jistgħu, fil-futur, jiġu ssanzjonati fuq il-bażi ta’ dispożizzjoni speċifika.
86. F’dan ir-rigward, jidhirli li huwa interessanti li jiġi rrilevat li, f’ċerti Stati Membri, il-leġiżlatur għażel l-adozzjoni ta’ regoli speċifiċi intiżi sabiex jissanzjonaw l-aġir ta’ “faċilitatur”, regoli li l-iktar spiss jaqgħu fl-isfera penali. Il-każ tar-Renju Unit jidhirli li huwa eżempju tal-limiti intrinsiċi tar-regoli tal-kompetizzjoni sabiex jiġu puniti l-azzjonijiet ta’ sostenn fl-implementazzjoni tal-aġir antikompetittiv, peress li huwa permezz tal-introduzzjoni ta’ inkriminazzjoni speċifika (“criminal cartel offence”) prevista mill-Artikolu 188 tal-Enterprise Act tal-2002 (30), li daħlet fis-seħħ f’Ġunju 2003, li ġie deċiż li jiġi ssanzjonat faċilitatur fil-kawża magħrufa bħala “tal-kartell tal-manek marittimi” (31).
87. Fl-opinjoni tiegħi, huwa biss il-leġiżlatur tal-Unjoni li għandu jipprevedi ksur li jirrigwarda l-kompliċi fil-ksur tad-dritt tal-kompetizzjoni. F’dan ir-rigward, nixtieq nenfasizza li x-xewqa tal-istituzzjonijiet sabiex jiżguraw l-effettività tal-politika li jixtiequ jadottaw għandha tkun irrikonċiljata mar-rekwiżiti ta’ nullum crimen, nulla poena sine lege u ta’ ċertezza legali. Kif enfasizza l-awtur, id-duttrina tal-effettività ma tistax twassal lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tinterpreta d-dispożizzjonijiet tat-Trattat fis-sens ta’ estensjoni massima tal-kompetenzi tal-istituzzjonijiet, iżda għandha tippermetti li jiġu interpretati r-regoli rilevanti skont l-għan u l-iskop tagħhom (32).
88. Minħabba dawn ir-raġunijiet kollha, jidhirli li l-ewwel aggravju huwa fondat u li s-sentenza appellata għandha tiġi annullata, mingħajr ma jkun meħtieġ li tingħata risposta għall-aggravji l-oħra tal-appell.
89. Peress li l-kawża tidher li hija fi stat li tiġi deċiża, nixtieq barra minn hekk nissuġġerixxi lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tannulla d-deċiżjoni kontenzjuża sa fejn tirrigwarda lil AC-Treuhand.
V – Konklużjoni
90. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi kif ġej:
1) Is-sentenza tal-Qorti Ġenerali tal-Unjoni Ewropea tas-6 ta’ Frar 2014, AC-Treuhand vs Il-Kummissjoni (T‑27/10, EU:T:2014:59) hija annullata.
2) Id-Deċiżjoni tal-Kummissjoni C (2009) 8682 finali, tal-11 ta' Novembru 2009, dwar proċedura għall-applikazzjoni tal-Artikolu 81 KE u tal-Artikolu 53 tal-Ftehim ŻEE (Każ COMP/38589 – Stabilizzaturi termiċi), hija annullata, sa fejn tikkonċerna lil AC-Treuhand AG.
3) Il-Kummissjoni Ewropea għandha tbati l-ispejjeż relatati kemm mal-proċedura fl-ewwel istanza kif ukoll mal-appell.