Sprawa T‑27/10

AC-Treuhand AG

przeciwko

Komisji Europejskiej

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Rynki stabilizatorów cynowych i stabilizatorów termicznych na bazie ESBO/estrów – Decyzja stwierdzająca dwa naruszenia art. 81 WE i art. 53 porozumienia EOG – Przedsiębiorstwo doradcze niedziałające na rynkach właściwych – Grzywny – Żądanie stwierdzenia nieważności – Pojęcie przedsiębiorstwa – Zasada ustawowej określoności czynów zabronionych i kar – Czas trwania naruszenia – Przedawnienie – Czas trwania postępowania administracyjnego – Rozsądny termin – Prawo do obrony – Spóźniona informacja o postępowaniu dochodzeniowym – Pułap wynoszący 10% obrotu – Ukaranie dwóch naruszeń w jednej decyzji – Pojęcie jednolitego naruszenia – Żądanie zmiany – Kwota grzywien – Czas trwania naruszeń – Czas trwania postępowania administracyjnego – Wytyczne w sprawie obliczania kwoty grzywien z 2006 r. – Wartość sprzedaży – Symboliczna grzywna – Nieograniczone prawo orzekania

Streszczenie – Wyrok Sądu (trzecia izba) z dnia 6 lutego 2014 r.

1.      Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Przypisanie przedsiębiorstwu – Decyzja Komisji stwierdzająca współodpowiedzialność przedsiębiorstwa doradczego, które nie prowadzi działalności na danym rynku, lecz przyczyniło się aktywnie i umyślnie do funkcjonowania kartelu – Naruszenie art. 81 WE oraz zasady ustawowej określoności czynów zabronionych i kar – Brak

(art. 81 ust. 1 WE)

2.      Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Ciężar udowodnienia naruszenia i czasu jego trwania spoczywający na Komisji – Zakres ciężaru dowodu – Stopień dokładności wymagany od dowodów przyjętych przez Komisję – Zbiór poszlak – Obowiązek przedstawienia dowodów przez przedsiębiorstwa kwestionujące wystąpienie naruszenia lub czas jego trwania

(art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 2)

3.      Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Poszanowanie prawa do obrony – Dochowanie rozsądnego terminu – Spoczywający na Komisji obowiązek ostrzeżenia przedsiębiorstw, których dotyczy postępowanie o możliwości przeprowadzenia środków dowodowych lub postępowania, przed wysłaniem jakiegokolwiek pisma w sprawie przedstawienia zarzutów – Brak

(art. 81 WE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 1; rozporządzenie Rady nr 1/2003)

4.      Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Obowiązki Komisji – Dochowanie rozsądnego terminu – Stwierdzenie nieważności decyzji stwierdzającej naruszenie z uwagi na przewlekłość postępowania – Przesłanka – Naruszenie prawa do obrony zainteresowanych przedsiębiorstw – Wpływ przewlekłości postępowania na treść decyzji Komisji – Brak

(art. 81 WE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 1; rozporządzenie Rady nr 1/2003)

5.      Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie – Pojęcie – Kryteria – Jednolity cel i całościowy plan – Związki komplementarności między porozumieniami

(art. 81 ust. 1 WE)

6.      Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Ramy prawne – Wytyczne uchwalone przez Komisję – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Kontrola sądowa – Nieograniczone prawo orzekania przez Sąd

(art. 261 TFUE, 263 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art 23 ust. 2, art. 31; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 9–13, 36, 37)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 43–46)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 55–64, 75, 88–92, 124, 135, 147–151, 159, 162)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 170–178, 184–191)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 203–211, 215–220, 277–283)

5.      W dziedzinie konkurencji pojęcie jednolitego naruszenia odnosi się do sytuacji, w której kilka przedsiębiorstw uczestniczyło w naruszeniu polegającym na zachowaniu o charakterze ciągłym, któremu przyświeca jeden cel gospodarczy w postaci zakłócenia konkurencji, lub złożonym z pojedynczych naruszeń powiązanych ze sobą tożsamością przedmiotu (ten sam cel wszystkich zachowań) i podmiotów (te same zainteresowane przedsiębiorstwa, świadome tego, że działają we wspólnym celu). Naruszenie art. 81 ust. 1 WE może wynikać nie tylko z pojedynczego działania, ale również z szeregu działań, a nawet z ciągłego zachowania. Tej wykładni nie można podważyć na takiej podstawie, że jeden lub kilka z elementów serii czynów albo ciągłego zachowania mogą również – same w sobie, rozpatrywane z osobna – stanowić naruszenie wspomnianego postanowienia. W przypadku poszczególnych działań wpisujących się w „całościowy plan” z uwagi na identyczny cel polegający na zakłóceniu konkurencji na wspólnym rynku Komisja jest uprawniona przypisać odpowiedzialność za te działania na podstawie udziału w naruszeniu postrzeganym jako całość.

Pojęcie jednolitego celu nie może zostać zdefiniowane za pomocą ogólnego odniesienia do zakłócenia konkurencji na rynku, którego dotyczy naruszenie, ponieważ wpływ na konkurencję jako cel lub skutek jest nierozłącznym elementem każdego zachowania wchodzącego w zakres stosowania art. 81 ust. 1 WE. A zatem aby zakwalifikować różne działania jako jednolite i ciągłe naruszenie, należy zbadać, czy istnieje między nimi związek komplementarności w tym znaczeniu, że każde z nich ma być odpowiedzią na jedną lub kilka konsekwencji normalnego działania konkurencji, a wzajemnie oddziałując, każde z nich przyczynia się do realizacji całości skutków antykonkurencyjnych zamierzonych przez ich sprawców w ramach całościowego planu mającego jednolity cel. W tym zakresie trzeba uwzględnić wszelkie okoliczności mogące wykazać lub podważyć ten związek, takie jak okres stosowania, treść i jednocześnie cel różnych zarzucanych działań.

Istnienie dwóch różnych chociaż sąsiednich rynków produktowych jest właściwym kryterium do celów określenia zakresu a w konsekwencji tożsamości naruszeń art. 81 WE. Jednakże okoliczność, iż oba kartele dotyczyły ewentualnie dwóch różnych rynków produktowych, nie wyklucza koniecznie, że wpisywały się one w ten sam całościowy plan, pod warunkiem jednak, że można sprawdzić istnienie między nimi związków komplementarności pod względem warunkowości lub koordynacji.

Zakwalifikowanie niektórych niezgodnych z prawem działań jako jedno i to samo naruszenie lub jako wiele odrębnych naruszeń art. 81 WE nie pozostaje co do zasady bez wpływu na sankcje, jaka może zostać nałożona, ponieważ stwierdzenie wielu odrębnych naruszeń może powodować nałożenie wielu odrębnych grzywien mieszczących się za każdym razem w granicach określonych w art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003, czyli z poszanowaniem wynoszącego 10% pułapu obrotu uzyskanego w roku obrotowym poprzedzającym wydanie decyzji.

(por. pkt 230, 238–241, 249, 255)

6.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 286–314)