Language of document : ECLI:EU:T:2022:156

WYROK SĄDU (czwarta izba w składzie powiększonym)

z dnia 23 marca 2022 r.(*)

Służba publiczna – Urzędnicy – Kara dyscyplinarna – Nagana – Artykuł 21a regulaminu pracowniczego – Błąd w ocenie

W sprawie T‑757/20,

OT, którą reprezentowali adwokaci C. Bernard-Glanz i S. Rodrigues,

strona skarżąca,

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu, który reprezentowali I. Lázaro Betancor i M. Windisch, w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

mającej za przedmiot oparte na art. 270 TFUE żądanie stwierdzenia nieważności decyzji Parlamentu z dnia 19 grudnia 2019 r. nakładającej na OT karę nagany,

SĄD (czwarta izba w składzie powiększonym),

w składzie: S. Gervasoni, prezes, L. Madise, P. Nihoul (sprawozdawca), R. Frendo i M.J. Martín y Pérez de Nanclares, sędziowie,

sekretarz: H. Eriksson, administratorka,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 26 listopada 2021 r.,

wydaje następujący

Wyrok

I.      Okoliczności powstania sporu

1        Spór dotyczy skarżącej, OT, urzędniczki Parlamentu Europejskiego, która została ukarana przez Parlament karą nagany za podpisanie dwóch not zezwalających na zastosowanie procedury negocjacyjnej bez publikacji ogłoszenia o zamówieniu, w czasie gdy była ona członkiem personelu tymczasowego w Europejskim Urzędzie Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO).

A.      EASO

2        EASO, którego siedziba znajduje się w Valletcie (Malta), został utworzony na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 439/2010 z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu (Dz.U. 2010, L 132, s. 11), aby pomóc usprawnić wdrażanie wspólnego europejskiego systemu azylowego (WESA), zacieśnić praktyczną współpracę między państwami członkowskimi w dziedzinie azylu oraz zapewnić wsparcie operacyjne państwom członkowskim, których systemy azylowe i systemy przyjmowania znajdują się pod szczególną presją, lub koordynować udzielanie takiego wsparcia. Od roku 2015 EASO udziela w szczególności wsparcia Grecji w kontekście kryzysu migracyjnego.

3        W czasie właściwym dla okoliczności faktycznych sprawy EASO był podzielony na trzy departamenty: departament wsparcia w dziedzinie azylu (DAS), departament operacyjny (DOP) i departament administracyjny (DOA). W skład tego ostatniego departamentu wchodził dział finansowy i dział zamówień publicznych.

B.      Stanowisko skarżącej w EASO

4        Skarżąca, urzędniczka Parlamentu od 2004 r., była oddelegowana w interesie służby do EASO od kwietnia do października 2016 r.

5        W dniu 1 listopada 2016 r. OT wzięła w Parlamencie urlop z przyczyn osobistych i została zatrudniona przez EASO w charakterze członka personelu tymczasowego na stanowisku kierownika departamentu wsparcia w dziedzinie azylu.

6        Od maja 2017 r. skarżąca, wraz z kierownikiem departamentu administracyjnego, była również odpowiedzialna za bieżące zarządzanie departamentem operacyjnym, którego kierownik, A, była nieobecna z powodu choroby.

7        W dniu 16 lipca 2017 r. skarżąca, pozostając na stanowisku kierownik departamentu wsparcia w dziedzinie azylu, została mianowana na stanowisko tymczasowej kierownik departamentu operacyjnego i pełniła tę funkcję do czasu złożenia rezygnacji w dniu 31 lipca 2018 r.

8        W dniu 1 września 2018 r. skarżąca ponownie podjęła obowiązki w Parlamencie.

C.      Sporne noty

9        W październiku 2016 r. EASO, w porozumieniu z władzami greckimi, podjął decyzję o przeniesieniu ośrodków przyjmowania i identyfikacji poza obozy dla uchodźców (hotspoty) Mória na wyspie Lesbos (Grecja) i Vial na wyspie Chios (Grecja), które prowadził wraz z grecką służbą azylową.

10      W dniu 22 lutego 2017 r. A podpisała „notę nadzwyczajną”, z której wynikało, że budynek przeznaczony na siedzibę EASO zostanie wydzierżawiony na okres trzech lat firmie, która będzie jednocześnie prowadzić prace remontowe i budowlane. Koszt tej transakcji wraz z kosztami utrzymania został oszacowany na kwotę 351 120 EUR.

11      W pkt 1 wspomnianej noty wyjaśniono, że w obozach dla uchodźców doszło do zamieszek i strajków, co spowodowało problemy z bezpieczeństwem pracujących tam osób i doprowadziło do przerwania prowadzonej w tym miejscu działalności, oraz że w związku z tym kilka państw członkowskich zażądało przeniesienia ekspertów poza te obozy, grożąc ich odwołaniem. Rząd grecki poparł to żądanie.

12      W pkt 2 tej noty stwierdzono ponadto, że:

„Ze względu na ograniczenia czasowe należy przystąpić do podpisania umowy bez przeprowadzenia odpowiedniej procedury udzielenia zamówienia”.

13      W dniu 11 maja 2017 r. skarżąca, jako kierownik departamentu wsparcia w dziedzinie azylu, podpisała pierwszą poprawkę do tej noty (zwaną dalej „notą z dnia 11 maja 2017 r.”) dotyczącą wydzierżawienia tej samej osobie tych samych budynków na okres czterech lat oraz przeprowadzenia dodatkowych prac, w tym budowy dwunastu dodatkowych pomieszczeń biurowych. Tym razem koszt operacji został oszacowany na kwotę 655 609,85 EUR.

14      Wybór procedury został uzasadniony w taki sam sposób, jak w nocie A z dnia 22 lutego 2017 r.

15      W dniu 11 czerwca 2017 r. skarżąca, jako tymczasowa kierownik departamentu operacyjnego, podpisała ponadto notę (zwaną dalej „notą z dnia 11 czerwca 2017 r.”) na wynajem budynku pewnej spółce na okres czterech lat na wyspie Chios oraz na przeprowadzenie prac w tym budynku. Wartość tej transakcji została oszacowana na kwotę 1 040 609,85 EUR.

16      Sytuacja uzasadniająca tę notę została opisana w taki sam sposób, jak w notach z dni 22 lutego i 11 maja 2017 r.

17      W pkt 2 noty z dnia 11 czerwca 2017 r. stwierdzono, że władze greckie wytypowały sześć budynków, ale wybrany budynek został uznany za najbardziej odpowiedni w szczególności ze względu na jego lokalizację i wielkość.

18      W nocie z dnia 11 czerwca 2017 r. w pkt 4 dodano, co następuje:

„Ze względu na ograniczenia czasowe i pilny charakter problemu należy przystąpić do podpisania umowy bez przeprowadzenia odpowiedniej procedury udzielenia zamówienia.

O bezpośrednim zawarciu umowy dotyczącej budynków zadecydował szereg czynników, takich jak względy bezpieczeństwa, konieczność zapewnienia ciągłości działania, lokalizacja istniejących budynków na wyspie Chios, akceptacja przez lokalną społeczność, a przede wszystkim wniosek władz greckich. Wymagania te przesądziły o udzieleniu zamówienia w trybie bezpośredniego zawarcia umowy wynajmu”.

19      Umowy wynajmu budynków na wyspach Lesbos i Chios zostały podpisane odpowiednio w dniach 16 czerwca i 10 sierpnia 2017 r.

D.      Dochodzenie prowadzone przez OLAF

20      W dniu 6 czerwca 2017 r. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) wszczął dochodzenie przeciwko dyrektorowi wykonawczemu EASO dotyczące naruszenia zasad dotyczących zamówień publicznych, procedur rekrutacji, przepisów o ochronie danych osobowych i zakazu mobbingu.

21      Pismem z dnia 5 grudnia 2017 r. skarżąca została poinformowana, że dochodzenie prowadzone przez OLAF zostało rozszerzone na inne osoby, w tym również na nią.

22      W dniu 19 lutego 2018 r. skarżąca została przesłuchana przez OLAF na podstawie art. 9 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 z dnia 11 września 2013 r. dotyczącego dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzenie Rady (Euratom) nr 1074/1999 (Dz.U. 2013, L 248, s. 1).

23      W dniu 27 lipca 2018 r. skarżąca została wezwana do zgłoszenia uwag dotyczących streszczenia okoliczności faktycznych ustalonych przez OLAF na podstawie art. 9 ust. 4 rozporządzenia nr 883/2013, co uczyniła w piśmie z dnia 17 sierpnia 2018 r.

24      Pismem z dnia 28 listopada 2018 r., zgodnie z art. 11 ust. 1 i 4 rozporządzenia nr 883/2013, OLAF przekazał sekretarzowi generalnemu Parlamentu Europejskiego zalecenie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego między innymi przeciwko skarżącej w związku z naruszeniem obowiązków określonych w art. 21 i 21a regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”).

25      Z przekazanego skarżącej w dniu 27 lipca 2018 r. streszczenia okoliczności faktycznych ustalonych przez OLAF wynika, że zarzuca się jej w szczególności uczestnictwo w postępowaniach niezgodnie z przepisami dotyczącymi zamówień publicznych, po pierwsze, w związku z zastosowaniem procedur nadzwyczajnych ze względu na pilny charakter, mimo że między decyzją o wynajęciu odnośnych budynków i zawarciem umowy upłynęły okresy ośmiu i dziesięciu miesięcy, a po drugie, w związku z tym, że nie dokonano odpowiedniego badania rynku.

26      OLAF ustalił ponadto, że w przypadku budynku na wyspie Lesbos szacowany koszt w sierpniu 2017 r. wynosił 811 478 EUR, podczas gdy budżet tymczasowy wynosił 351 120 EUR w lutym 2017 r., a w przypadku budynku na wyspie Chios dokonano nieuzasadnionych wydatków w wysokości co najmniej 85 000 EUR.

E.      Postępowanie dyscyplinarne

27      Pismem z dnia 4 lutego 2019 r. sekretarz generalny Parlamentu poinformował skarżącą, że w związku z zaleceniami OLAF‑u zgodnie z art. 1 i 2 załącznika IX do regulaminu pracowniczego oraz art. 2 ogólnych przepisów wykonawczych z dnia 18 maja 2004 r. dotyczących prowadzenia dochodzeń administracyjnych i postępowań dyscyplinarnych (zwanych dalej „ogólnymi przepisami wykonawczymi”) podjął decyzję o wszczęciu przeciwko niej dochodzenia administracyjnego w związku z uchybieniem przez nią w stosownych przypadkach ciążącemu na niej na podstawie art. 21a regulaminu pracowniczego obowiązkowi zgłoszenia nieprawidłowości i poważnych uchybień w okresie, w którym skarżąca była zatrudniona w EASO.

28      W dniu 7 marca 2019 r. skarżąca została wysłuchana przez osoby wyznaczone przez sekretarza generalnego Parlamentu do przeprowadzenia dochodzenia administracyjnego.

29      W dniu 29 marca 2019 r. skarżąca przekazała urzędnikom prowadzącym dochodzenie dodatkowe uwagi do swoich oświadczeń z dnia 7 marca 2019 r.

30      W dniu 7 czerwca 2019 r. zgodnie z art. 2 ust. 3 ogólnych przepisów wykonawczych prowadzący dochodzenie urzędnicy Parlamentu sporządzili sprawozdanie po zakończeniu dochodzenia administracyjnego, w którym stwierdzili, że skarżąca naruszyła art. 21a regulaminu pracowniczego, ponieważ nie zgłosiła swoim przełożonym lub właściwym organom nieprzestrzegania przepisów finansowych przy podpisywaniu dwóch umów dotyczących budynków na wyspach Lesbos i Chios. Nieprzestrzeganie przepisów finansowych miało dwojaki charakter: po pierwsze, „zastosowanie procedur nadzwyczajnych nie było bezwzględnie konieczne ze względu na czas, jakim dysponowała agencja, co pozwoliło jej na przeprowadzenie standardowego postępowania”, i po drugie, „nie przeprowadzono rzeczywistego badania rynku lokalnego, co doprowadziło do dyskusyjnego wyboru”. Osoby prowadzące dochodzenie uznały również, że jako doświadczony urzędnik z prawniczym wykształceniem skarżąca wiedziała lub powinna była wiedzieć o naruszeniu przepisów finansowych.

31      Pismem z dnia 18 czerwca 2019 r. zgodnie z art. 2 ust. 2 załącznika IX do regulaminu pracowniczego oraz z art. 2 ust. 3 ogólnych przepisów wykonawczych Parlament przekazał skarżącej to sprawozdanie i poinformował ją, że sekretarz generalny Parlamentu postanowił przeprowadzić przesłuchanie przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego zgodnie z art. 3 ust. 1 załącznika IX do regulaminu pracowniczego i art. 3 ogólnych przepisów wykonawczych.

32      W wiadomości elektronicznej z dnia 9 lipca 2019 r. skarżąca przedstawiła swoje uwagi dotyczące sprawozdania z dochodzenia.

33      W dniu 10 lipca 2019 r. skarżąca została wysłuchana przez dyrektora generalnego ds. personelu zgodnie z art. 3 ust. 1 załącznika IX do regulaminu pracowniczego i art. 3 ogólnych przepisów wykonawczych.

34      Pismem z dnia 8 listopada 2019 r. sekretarz generalny Parlamentu poinformował skarżącą, że podjął decyzję o nieprzekazywaniu sprawy do komisji dyscyplinarnej, ponieważ „należało uwzględnić zarówno szczególnie trudne warunki, w jakich wykonywała obowiązki, w obliczu kryzysu humanitarnego na greckich wyspach wymagającego natychmiastowej reakcji na poziomie operacyjnym, jak i okoliczność, że włączyła się do postępowania dopiero pod koniec dwóch odnośnych procedur, odpowiednio jeden i dwa miesiące przed ich zakończeniem”. Sekretarz generalny Parlamentu poinformował skarżącą ponadto, że mimo to zamierza udzielić jej nagany za niezgłoszenie przełożonym lub właściwym organom przypadków nieprzestrzegania przepisów finansowych, a tym samym naruszenie obowiązków wynikających z art. 21a regulaminu pracowniczego. W związku z tym wezwał ją do przesłania ewentualnych uwag zgodnie z art. 11 załącznika IX do regulaminu pracowniczego.

35      W wiadomości elektronicznej z dnia 22 listopada 2019 r. skarżąca przekazała swoje uwagi sekretarzowi generalnemu Parlamentu.

36      Decyzją z dnia 19 grudnia 2019 r. (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”), przekazaną pismem z dnia 9 stycznia 2020 r. sekretarz generalny Parlamentu udzielił skarżącej nagany za to, że nie „zgłosiła swojemu przełożonemu lub właściwym organom przypadków nieprzestrzegania przepisów finansowych dotyczących naruszenia art. 21a regulaminu pracowniczego”.

37      Pismo, w którym skarżąca została powiadomiona o tej decyzji, miało następujące brzmienie:

„Przed podjęciem decyzji bardzo uważnie przeanalizowałem nie tylko wszystkie elementy akt sprawy, ale również te, które mi Pani przesłała w piśmie z dnia 22 listopada, w którym podkreśliła Pani szczególne okoliczności towarzyszące nadzwyczajnej sytuacji związanej z kryzysem humanitarnym podczas wykonywania przez Panią pracy w EASO. Z tego względu wspomina Pani między innymi o stałym stosowaniu procedur nadzwyczajnych przy udzielaniu zamówień w tym kontekście oraz o otrzymywaniu od współpracowników odpowiedzialnych za zamówienia i rozliczenia zapewnień, że wszystko jest zgodne z wymogami prawnymi. Zauważyłem również, że Pani zdaniem miała Pani ograniczony dostęp do dokumentów i że była Pani w tamtym czasie bardzo obciążona pracą.

Z tego względu zdecydowałem o tej właśnie karze, która nie jest zbyt surowa w świetle zarzucanych Pani czynów i która w pełni uwzględnia, po pierwsze, szczególnie trudne warunki, w jakich musiała Pani wykonywać swoje obowiązki, oraz, po drugie, okoliczność, że włączyła się Pani dopiero na końcu postępowania i w związku z tym nie może Pani odpowiadać za pierwotne decyzje w odniesieniu do udzielenia zamówień. Wreszcie, zwrócono mi uwagę, że przebieg Pani służby w Parlamencie Europejskim był poza tym nienaganny”.

38      W dniu 10 kwietnia 2020 r. skarżąca złożyła zażalenie na zaskarżoną decyzję na podstawie art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego.

39      Decyzją z dnia 15 września 2020 r. (zwaną dalej „decyzją oddalającą zażalenie”), doręczoną skarżącej w tym samym dniu, przewodniczący Parlamentu oddalił zażalenie.

40      W decyzji oddalającej zażalenie przewodniczący Parlamentu stwierdził, co następuje:

„[Z] akt sprawy, a w szczególności z oświadczeń złożonych przez Pańską mandantkę, wynika, że postępowała ona zgodnie z ogólnymi wytycznymi związanymi z jej obowiązkami, polegającymi na zajmowaniu się przedłożonymi jej dokumentami finansowymi bez merytorycznej analizy tych spraw, mimo iż procedury nadzwyczajne były stosowane regularnie. Ponadto Pańska mandantka oświadczyła, że czuła się zobowiązana przez przełożonych do zakończenia pracy rozpoczętej przez jej współpracowników, że dyrektor wykonawczy naciskał i mocno nalegał na realizację projektów do września 2017 r. oraz że chciał za wszelką cenę przyśpieszyć procedury. Z tego wynika, że zostało stwierdzone istnienie poleceń w rozumieniu art. 21a regulaminu pracowniczego.

[P]ańska mandantka, posiadająca wykształcenie prawnicze, po zapoznaniu się z treścią art. 104 rozporządzenia finansowego (rozporządzenie nr 966/2012) i art. 134 ust. 1 lit. c), powinna była mieć świadomość zasad stosowania rozporządzenia finansowego mających zastosowanie w czasie zaistnienia okoliczności faktycznych (rozporządzenie nr 1268/2012), nieprawidłowości i konsekwencji, do jakich te nieprawidłowości mogły prowadzić. Jako prawnik powinna była znać zasadę wykładni aktów prawnych, zgodnie z którą wyjątki od zasad ogólnych należy interpretować w sposób zawężający. Jednakże art. 104 rozporządzenia finansowego należy odczytywać w związku z art. 134 ust. 1 lit. c) wyżej wymienionych przepisów wykonawczych, który mówi o »zakresie ściśle niezbędnym« oraz o »wyjątkowo nagłych przypadkach spowodowanych okolicznościami«, co powinno było stanowić sygnał ostrzegawczy dla Pańskiej mandantki, zwłaszcza że wiedziała o istnieniu 36 not nadzwyczajnych w 2016 r., co świadczy o regularnym stosowaniu tej procedury, które nie daje się pogodzić z brzmieniem wyżej wymienionych przepisów.

[…]”.

II.    Postępowanie i żądania stron

41      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 21 grudnia 2020 r. skarżąca wniosła niniejszą skargę.

42      W piśmie złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 21 stycznia 2021 r. skarżąca złożyła wniosek o zachowanie anonimowości. Sąd uwzględnił ten wniosek postanowieniem z dnia 4 lutego 2021 r.

43      Odpowiedź na skargę, replika i duplika zostały złożone odpowiednio w dniach 24 marca, 7 maja i 21 czerwca 2021 r.

44      Na wniosek czwartej izby Sąd postanowił na podstawie art. 28 regulaminu postępowania przekazać sprawę składowi powiększonemu.

45      Na wniosek sędziego sprawozdawcy Sąd (czwarta izba w składzie powiększonym) zdecydował o otwarciu ustnego etapu postępowania.

46      Pismami z dni 9 sierpnia, 14 października i 10 listopada 2021 r., na wniosek sędziego sprawozdawcy, w ramach określonych w art. 89 regulaminu postępowania środków organizacji postępowania Sąd (czwarta izba) wezwał Parlament do przedstawienia pewnych dokumentów i zadał stronom pytania. Strony udzieliły odpowiedzi na te pytania w wyznaczonym terminie.

47      Na rozprawie w dniu 26 listopada 2021 r. wysłuchano wystąpień stron oraz ich odpowiedzi na pytania zadane ustnie przez Sąd.

48      Skarżąca wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji oraz, w razie potrzeby, decyzji oddalającej zażalenie;

–        obciążenie Parlamentu kosztami postępowania.

49      Parlament wnosi do Sądu o:

–        tytułem żądania głównego, częściowo odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej, a częściowo oddalenie jako bezzasadnej;

–        posiłkowo, oddalenie skargi w całości jako bezzasadnej;

–        obciążenie skarżącej całością kosztów postępowania.

III. Co do prawa

A.      Co do przedmiotu sporu

50      W ramach żądania pierwszego skarżąca domaga się, w razie potrzeby, stwierdzenia nieważności decyzji oddalającej zażalenie.

51      Zgodnie z orzecznictwem żądanie stwierdzenia nieważności formalnie skierowane przeciwko decyzji o oddaleniu zażalenia skutkuje poddaniem ocenie Sądu aktu, na który wniesione zostało zażalenie, jeśli jest ono jako takie pozbawione autonomicznej treści (wyrok z dnia 6 kwietnia 2006 r., Camós Grau/Komisja, T‑309/03, EU:T:2006:110, pkt 43; zob. również wyrok z dnia 13 lipca 2018 r., Curto/Parlament, T‑275/17, EU:T:2018:479, pkt 63 i przytoczone tam orzecznictwo).

52      W niniejszej sprawie, zważywszy, że decyzja o oddaleniu zażalenia jedynie potwierdza zaskarżoną decyzję, podając jej szczegółowe uzasadnienie, należy stwierdzić, że żądanie stwierdzenia nieważności decyzji oddalającej zażalenie nie ma autonomicznej treści, w związku z czym nie ma potrzeby rozpoznawania go osobno. Jednakże przy ocenie legalności zaskarżonej decyzji należy wziąć pod uwagę uzasadnienie zawarte w decyzji oddalającej zażalenie, ponieważ uzasadnienie to powinno być zbieżne z uzasadnieniem zaskarżonej decyzji (zob. podobnie wyrok z dnia 30 kwietnia 2019 r., Wattiau/Parlament, T‑737/17, EU:T:2019:273, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo).

53      Rozważania zawarte w piśmie z dnia 9 stycznia 2020 r., w którym decyzja ta została zakomunikowana skarżącej, również stanowią część uzasadnienia zaskarżonej decyzji. Zarówno zaskarżona decyzja, jak i towarzyszące jej pismo zostały bowiem podpisane przez sekretarza generalnego Parlamentu i wysłane do skarżącej w tym samym dniu.

B.      W przedmiocie podniesionych zarzutów i argumentów

54      Skarżąca podnosi dwa zarzuty. Zarzut pierwszy, składający się z trzech części, dotyczy oczywistego błędu w ocenie i naruszenia art. 21a regulaminu pracowniczego. Zarzut drugi natomiast dotyczy braku uzasadnienia zaskarżonej decyzji co do powodów, z których skarżąca wiedziała lub powinna była wiedzieć, że zostało naruszone rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 (Dz.U. 2012, L 298 s. 1, zwane dalej „rozporządzeniem finansowym”) oraz rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 1268/2012 z dnia 29 października 2012 r. w sprawie zasad stosowania rozporządzenia nr 966/2012 (Dz.U. 2012, L 362, s. 1, zwane dalej „przepisami wykonawczymi do rozporządzenia finansowego”).

1.      W przedmiocie obowiązku informowania zawartego w art. 21a regulaminu pracowniczego

55      Artykuł 21a ust. 1 regulaminu pracowniczego, który – zdaniem Parlamentu – został naruszony przez skarżącą, stanowi, co następuje:

„1.      Urzędnik otrzymujący polecenia, które uważa za niewłaściwe lub mogące mieć poważne niekorzystne skutki, informuje niezwłocznie swojego bezpośredniego przełożonego, który, jeśli informacja została przedłożona w formie pisemnej, odpowiada na piśmie. Na warunkach ust. 2, jeżeli bezpośredni przełożony potwierdza polecenia, a urzędnik jest przekonany, że tego rodzaju potwierdzenie nie stanowi właściwej odpowiedzi na jego powiadomienie, urzędnik zwraca się z pisemnym zapytaniem do przełożonego znajdującego się bezpośrednio wyżej w hierarchii. Jeżeli osoba ta potwierdzi polecenie na piśmie, urzędnik wykonuje je, o ile nie są one w sposób oczywisty sprzeczne z prawem lub nie stanowią naruszenia właściwych norm bezpieczeństwa.

2.      Jeżeli bezpośredni przełożony uznaje, że polecenia wymagają niezwłocznego wykonania, urzędnik wykonuje je, o ile nie są one w sposób oczywisty sprzeczne z prawem lub nie stanowią naruszenia właściwych norm bezpieczeństwa. Na wniosek urzędnika bezpośredni przełożony jest zobowiązany do wydania tych poleceń na piśmie.

3.      Urzędnik, który informuje swoich przełożonych o tym, że wydane mu polecenia uważa za niezgodne z przepisami lub mogące spowodować poważne trudności, nie ponosi z tego tytułu żadnych konsekwencji”.

56      Ustęp 1 tego przepisu, z jednej strony, pozwala urzędnikowi otrzymującemu polecenie, które uważa za niezgodne z prawem, na uchylenie się od jego wykonania pod warunkiem zachowania opisanej w nim procedury, a z drugiej strony, nakłada na tego urzędnika obowiązek informowania swoich przełożonych o takim poleceniu z zachowaniem takiej samej procedury.

57      I właśnie ten drugi aspekt art. 21a regulaminu pracowniczego jest przedmiotem sporu w niniejszej sprawie.

2.      W przedmiocie treści decyzji dyscyplinarnych dotyczących naruszenia art. 21a regulaminu pracowniczego

58      Przypomnieć należy, że art. 41 ust. 2 lit. c) Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 296 TFUE i art. 25 akapit drugi regulaminu pracowniczego mają na celu, po pierwsze, dostarczenie zainteresowanemu wystarczających wskazówek dla oceny zasadności niekorzystnego dla niego aktu, a po drugie, umożliwienie sprawowania kontroli sądowej (wyroki: z dnia 26 listopada 1981 r., Michel/Parlament, 195/80, EU:C:1981:284, pkt 22; z dnia 19 listopada 2014 r., EH/Komisja, F‑42/14, EU:F:2014:250, pkt 130).

59      Oceny tego, czy uzasadnienie decyzji nakładającej na urzędnika karę dyscyplinarną spełnia te wymogi, należy dokonywać nie tylko na podstawie jego brzmienia, lecz także na podstawie kontekstu, w jakim powstało, oraz całości zasad prawnych regulujących daną dziedzinę (zob. podobnie wyroki: z dnia 19 maja 1999 r., Connolly/Komisja, T‑34/96 i T‑163/96, EU:T:1999:102, pkt 93; z dnia 21 października 2015 r., AQ/Komisja, F‑57/14, EU:F:2015:122, pkt 113).

60      Zgodnie z orzecznictwem od organu powołującego, który wydaje decyzję dotyczącą spraw dyscyplinarnych, nie wymaga się ustosunkowania się co do zasady do wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych podnoszonych przez zainteresowanego w trakcie postępowania (zob. podobnie wyroki: z dnia 19 maja 1999 r., Connolly/Komisja, T‑34/96 i T‑163/96, EU:T:1999:102, pkt 93; z dnia 30 maja 2002 r., Onidi/Komisja, T‑197/00, EU:T:2002:135, pkt 156). W przeciwnym razie administracja byłaby bowiem zobowiązana do ustosunkowania się do argumentów urzędnika, nawet jeśli byłyby one bezsensowne i zupełnie nieistotne.

61      Orzecznictwo wymaga natomiast, aby w decyzji nakładającej karę organ powołujący dokładnie wskazał okoliczności obciążające urzędnika oraz względy, które skłoniły go do zastosowania wybranej kary (wyrok z dnia 21 października 2015 r., AQ/Komisja, F‑57/14, EU:F:2015:122, pkt 113).

62      W przypadku gdy zarzucane urzędnikowi uchybienie polega na naruszeniu art. 21a regulaminu pracowniczego, zgodnie z zasadami przywołanymi w pkt 58–61 powyżej organ powołujący ma obowiązek wskazania istniejącej jego zdaniem niezgodności z prawem tego polecenia, której zainteresowany urzędnik nie zgłosił swoim przełożonym, oraz powodów, z których powinien był uznać polecenie za niezgodne z prawem, o czym miał obowiązek poinformować. Te elementy wyczerpują bowiem znamiona uchybienia zarzucanego urzędnikowi.

63      Organ powołujący powinien również wskazać w decyzji o nałożeniu kary dyscyplinarnej okoliczności łagodzące i obciążające, które uzasadniają wybór kary, w taki sposób, aby w przypadku skierowania do niego odpowiedniego wniosku w tej sprawie sąd mógł sprawdzić, czy kara ta nie jest nieproporcjonalna w stosunku do uchybienia zarzucanego zainteresowanej osobie.

64      Brak informacji wymienionych w pkt 62 i 63 powyżej uniemożliwia zainteresowanemu skuteczne skorzystanie z prawa do obrony. W związku z tym w omawianych kwestiach nie wystarczy ogólnikowe odesłanie do dokumentów postępowania dyscyplinarnego, które zawierają szereg innych elementów.

3.      W przedmiocie zarzutu pierwszego

65      Zarzut pierwszy składa się z trzech części, w których skarżąca podnosi, że Parlament naruszył art. 21a regulaminu pracowniczego i popełnił oczywisty błąd w ocenie z powodu uznania, że skarżąca otrzymała polecenie w rozumieniu tego przepisu (pierwsza część), z powodu uznania, że wiedziała lub powinna była wiedzieć o naruszeniu rozporządzenia finansowego i jego przepisów wykonawczych (druga część) oraz z powodu nałożenia na nią kary dyscyplinarnej (trzecia część).

a)      W przedmiocie części pierwszej zarzutu pierwszego

66      W części pierwszej zarzutu pierwszego skarżąca twierdzi, że organ powołujący Parlamentu naruszył art. 21a regulaminu pracowniczego i popełnił oczywisty błąd w ocenie, ponieważ nie otrzymała od dyrektora wykonawczego EASO konkretnego polecenia podpisania not z dni 11 maja i 11 czerwca 2017 r. (zwanych dalej „spornymi notami”), ale podpisując te noty, wykonywała jedynie swoje obowiązki.

67      W odpowiedzi na skargę Parlament twierdzi, że zarówno w odniesieniu do budynku na Chios, jak i budynku na Lesbos z oświadczeń złożonych przez skarżącą w toku dochodzenia, z wiadomości elektronicznej dyrektora wykonawczego z dnia 1 kwietnia 2017 r. oraz ze skargi wynika, że jej udział w udzieleniu zamówienia został poprzedzony „dokładnymi instrukcjami” dyrektora wykonawczego EASO, które były poleceniami dla skarżącej w rozumieniu art. 21a regulaminu pracowniczego.

68      W replice skarżąca podnosi, że ta argumentacja jest niedopuszczalna, ponieważ zawiera inne uzasadnienie niż to, które zostało zawarte w decyzji oddalającej zażalenie. We wspomnianej decyzji przewodniczący Parlamentu stwierdził, że z akt sprawy i oświadczeń skarżącej wynika, iż stosowała się do „ogólnych wytycznych” związanych z jej obowiązkami, polegającymi na zajmowaniu się przedłożonymi jej dokumentami finansowymi bez merytorycznej analizy tych spraw, mimo iż procedury nadzwyczajne były stosowane regularnie.

69      Co do istoty sprawy zdaniem skarżącej dokumenty przywołane przez Parlament w odpowiedzi na skargę nie dowodzą, że otrzymała ona od dyrektora wykonawczego EASO polecenie w rozumieniu art. 21a regulaminu pracowniczego.

70      Parlament kwestionuje te dwa argumenty.

1)      W przedmiocie dopuszczalności argumentacji przedstawionej przez Parlament w odpowiedzi na skargę

71      Zgodnie z orzecznictwem mającym zastosowanie w sprawach z zakresu służby publicznej pozwana instytucja nie może zastąpić całkowicie nowym uzasadnieniem początkowego, błędnego uzasadnienia zaskarżonego aktu, jednak może w toku postępowania sądowego dostarczyć dodatkowe wyjaśnienia do przedstawionego wcześniej uzasadnienia (zob. podobnie wyrok z dnia 24 kwietnia 2017 r., HF/Parlament, T‑584/16, EU:T:2017:282, pkt 132 i przytoczone tam orzecznictwo).

72      W niniejszym przypadku w decyzji oddalającej zażalenie przewodniczący Parlamentu uznał, że istnienie polecenia w rozumieniu art. 21a regulaminu pracowniczego zostało stwierdzone nie tylko dlatego, że z akt sprawy, a w szczególności z oświadczeń złożonych przez skarżącą, wynikało, iż stosowała się do „ogólnych wytycznych związanych z jej obowiązkami, polegającymi na zajmowaniu się przedłożonymi jej dokumentami finansowymi bez merytorycznej analizy tych spraw”, ale również dlatego, że stwierdziła, iż „czuła się zobowiązana przez przełożonych do zakończenia pracy rozpoczętej przez jej współpracowników, że dyrektor wykonawczy naciskał i mocno nalegał na realizację projektów do września 2017 r. oraz że chciał za wszelką cenę przyśpieszyć procedury”.

73      Parlament wyjaśnił całe to stwierdzenie, a nie tylko jego pierwszą część, wskazując w odpowiedzi na skargę, że z różnych dokumentów wskazanych w pkt 67 powyżej wynika, iż skarżąca otrzymała dokładne instrukcje od dyrektora wykonawczego EASO.

74      Należy zatem stwierdzić, że dokonując tych wyjaśnień w odpowiedzi na skargę, Parlament nie zastąpił uzasadnienia zawartego w zaskarżonej decyzji nowym uzasadnieniem w rozumieniu orzecznictwa przywołanego w pkt 71 powyżej.

75      Wynika z tego, że argumentację przedstawioną przez Parlament w ramach odpowiedzi na skargę należy uznać za dopuszczalną.

2)      W przedmiocie zasadności części pierwszej zarzutu pierwszego

76      W odpowiedzi na skargę Parlament wyjaśnia, że w celu ustalenia, czy skarżąca otrzymała polecenie w rozumieniu art. 21a regulaminu pracowniczego, oparł się na następujących okolicznościach:

–        wiadomości e-mail z dnia 1 kwietnia 2017 r. od dyrektora wykonawczego EASO, która zawierała bezpośrednie i konkretne instrukcje dotyczące przewidzianej procedury i wyboru budynków;

–        oświadczeniu złożonym przez skarżącą w uwagach z dnia 17 sierpnia 2018 r. dotyczących streszczenia okoliczności faktycznych ustalonych przez OLAF, zgodnie z którym „[p]rocedura została przeprowadzona przez departament administracyjny i departament operacyjny, i w znacznej mierze kierował nią dyrektor wykonawczy po bezpośrednich kontaktach z władzami greckimi na najwyższym szczeblu”;

–        oświadczeniu złożonym przez skarżącą podczas przesłuchania w dniu 9 lipca 2019 r., które miało miejsce w ramach postępowania administracyjnego, zgodnie z którym jej „dyrektor osiągnął porozumienie z rządem greckim w sprawie znalezienia budynku”, że jej zwierzchnik „skierował do niej pilną prośbę o podpisanie dokumentów”, że „czuła się zobowiązana do podpisania, aby zakończyć zadanie zainicjowane przez jej współpracowników”, że została „poproszona po raz pierwszy w maju 2017 r. o podpisanie poprawki do tej umowy, a następnie w czerwcu 2017 r. o podpisanie nowej noty nadzwyczajnej”;

–        stwierdzenie skarżącej zawarte w jej uwagach z dnia 9 lipca 2019 r. dotyczące sprawozdania z dochodzenia administracyjnego, że „[w] odniesieniu do Chios dyrektor wykonawczy stanowczo nalegał na podpisanie noty nadzwyczajnej”.

77      Z tych okoliczności wynika, że dyrektor wykonawczy EASO, który był przełożonym skarżącej, wydał polecenie jak najszybszego przeniesienia biur na Lesbos i Chios, że polecenie to, choć pośrednio, dotarło jednak do skarżącej oraz że wynikało z niego, iż skarżąca miała podpisać sporne noty, co w jej przypadku było obowiązkiem w ramach wykonywanej pracy. Te okoliczności wypełniają znamiona polecenia w rozumieniu art. 21a regulaminu pracowniczego.

78      Jak zauważył Parlament, powyższy wniosek znajduje potwierdzenie w pkt 34 skargi, w którym to skarżąca stwierdziła, że „pod koniec 2016 r. dyrektor wykonawczy EASO podjął decyzję o uruchomieniu procedury nadzwyczajnej w celu fizycznego przeniesienia wsparcia operacyjnego dla EASO i greckich służb azylowych poza wyżej wspomniane hotspoty”.

79      Skarżąca kwestionuje jednak ten wniosek.

80      W pierwszej kolejności skarżąca podnosi, że wiadomość elektroniczna od dyrektora wykonawczego EASO z dnia 1 kwietnia 2017 r. została przesłana do wszystkich osób zainteresowanych sytuacją w obozach dla uchodźców i przeniesieniem ośrodków rozpatrywania wniosków o azyl poza te obozy oraz że, zakładając, iż ta wiadomość elektroniczna zawierała wytyczne, były one przeznaczone dla A, kierownik departamentu operacyjnego, która zresztą odpowiedziała na nią w dniu 3 kwietnia 2017 r., nie wysyłając kopii do wiadomości skarżącej. Ponadto wiadomość e-mail z dnia 1 kwietnia 2017 r. dotyczyła wyspy Chios, a nie Lesbos.

81      W tym względzie należy przede wszystkim zauważyć, że wiadomość elektroniczna z dnia 1 kwietnia 2017 r. zawiera wytyczne co do przeniesienia biur poza obozy dla uchodźców i że skarżąca należy do grona jej adresatów na równi z kierownikami innych departamentów. Chociaż początkowo dotyczyło to głównie A, która kierowała departamentem operacyjnym i z tego względu musiała podpisać wymaganą notę, to jednak później dotyczyło to również skarżącej, gdy została poproszona o zastąpienie A.

82      Następnie nie jest prawdą, że kolejna wiadomość elektroniczna A z dnia 3 kwietnia 2017 r. była odpowiedzią na wiadomość z dnia 1 kwietnia 2017 r. Celem wiadomości z dnia 3 kwietnia 2017 r. było zapewnienie wykonania przez właściwe osoby wytycznych dyrektora wykonawczego. W związku z tym, że w tamtym czasie skarżąca nie odpowiadała za przeprowadzenie tego zadania, nie było niczym nadzwyczajnym, że A nie przesłała jej kopii tej wiadomości.

83      Wreszcie, chociaż wiadomość z dnia 1 kwietnia 2017 r. odnosiła się przede wszystkim do wyspy Chios, dotyczyła również wyspy Lesbos, ponieważ w jej siódmym akapicie wskazano, że „[m]inister Mouzalas podkreślił wagę i pilny charakter utworzenia powierzchni biurowej poza obozami na Chios i Lesbos, oraz zapewnił, że rząd grecki udzieli wsparcia, podejmując wszelkie niezbędne kroki w tym zakresie”.

84      Pierwszy argument skarżącej należy zatem oddalić.

85      W drugiej kolejności skarżąca podnosi, że „pilne prośby o podpisanie dokumentów”, o których wspomniała podczas wysłuchania w dniu 7 marca 2019 r. w ramach postępowania administracyjnego, nie odnosiły się do spornych not, ale stanowiły część ogólnego komentarza dotyczącego sytuacji kryzysowej, w czasie której musiała podpisać setki dokumentów finansowych. Ponadto te pilne prośby nie pochodziły od dyrektora wykonawczego EASO, ale z departamentu administracyjnego, a dokładniej z jego działu finansowego i działu zamówień publicznych.

86      Podobnie, kiedy skarżąca stwierdziła podczas tego samego wysłuchania, że „[została] poproszona po raz pierwszy w maju 2017 r. o podpisanie poprawki [do] umowy [dla Lesbos], następnie w czerwcu 2017 r. poproszono ją o podpisanie nowej noty nadzwyczajnej [dla Chios]”, również odnosiła się do próśb departamentu administracyjnego, a nie dyrektora wykonawczego EASO, co wynika z całej jej odpowiedzi.

87      Wbrew temu, co wydaje się sądzić skarżąca, art. 21a regulaminu pracowniczego nie wymaga, aby nieprawidłowe polecenie zostało skierowane formalnie, bezpośrednio i indywidualnie do urzędnika lub pracownika, co do którego istnieje przypuszczenie, że uchybił temu przepisowi, lecz wystarczy, że był on zobowiązany do wykonania czynności niezgodnej z prawem po zapoznaniu się z wytycznymi swojego przełożonego.

88      W związku z powyższym nie ma znaczenia okoliczność, że prośba o podpisanie spornych not pochodziła z departamentu administracyjnego, a nie od dyrektora wykonawczego EASO, ponieważ w świetle innych okoliczności wskazanych przez Parlament oczywiste jest, że osoby z tego departamentu działały zgodnie z otrzymanymi od tego dyrektora wytycznymi, aby przyśpieszyć realizację przedmiotowych projektów.

89      Podobnie nie ma znaczenia, że prośby o podpisy nie dotyczyły konkretnie spornych not, ponieważ stanowiły one część tychże próśb, czego skarżąca nie kwestionuje.

90      W związku z powyższym drugi argument skarżącej należy oddalić.

91      W trzeciej kolejności skarżąca podnosi, że stwierdzając w uwagach z dnia 9 lipca 2019 r. dotyczących sprawozdania z postępowania administracyjnego, iż „[w] odniesieniu do Chios dyrektor wykonawczy stanowczo nalegał na podpisanie noty nadzwyczajnej”, odnosiła się do sytuacji kryzysowej wynikającej z nacisków wywieranych przez państwa członkowskie i rząd grecki.

92      Uwaga ta nie ma wpływu na ustalenie, że dyrektor wykonawczy EASO oczekiwał od skarżącej podpisania noty z dnia 11 czerwca 2017 r. i że ten podpis był w jej opinii obowiązkiem.

93      W związku z tym również trzeci argument skarżącej należy oddalić.

94      W tych okolicznościach należy uznać, że Parlament nie naruszył art. 21a regulaminu pracowniczego i nie popełnił oczywistego błędu w ocenie, stwierdzając, że skarżąca otrzymała polecenie w rozumieniu tego przepisu.

95      Część pierwszą zarzutu pierwszego należy zatem oddalić.

b)      W przedmiocie części drugiej zarzutu pierwszego

96      W części drugiej zarzutu pierwszego skarżąca twierdzi, że Parlament popełnił oczywisty błąd w ocenie, uznając w decyzji oddalającej zażalenie, że mając prawnicze wykształcenie, wiedziała lub powinna była wiedzieć w chwili podpisywania spornych not, iż nie zostały spełnione warunki wymagane przez rozporządzenie finansowe i art. 134 ust. 1 lit. c) przepisów wykonawczych do tego rozporządzenia.

97      W tym względzie skarżąca podnosi po pierwsze, że EASO znalazł się w wyjątkowo pilnej sytuacji w rozumieniu art. 134 ust. 1 lit. c) przepisów wykonawczych do rozporządzenia finansowego, która pozwalała mu na zastosowanie procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu, po drugie, że decyzja o wyborze tej procedurze nie była przedmiotem żadnych zastrzeżeń ze strony EASO i, po trzecie, że udział skarżącej w procesie decyzyjnym ograniczał się do ostatniego etapu postępowania.

98      Zgodnie z przytoczonym w pkt 55 powyżej art. 21a regulaminu pracowniczego ciążący na urzędniku obowiązek powiadomienia jest uzależniony od tego, czy otrzymane polecenie „wydaje się” temu urzędnikowi nieprawidłowe, a w przypadku gdy jego przełożony potwierdza polecenie, czy „jest przekonany”, że tego rodzaju potwierdzenie stanowi właściwą odpowiedź na jego powiadomienie.

99      W tym względzie należy wskazać, że obowiązek powiadomienia przez urzędników jego przełożonych o poleceniu, które wydaje mu się nieprawidłowe, nie może być uzależniony od tego, czy owa nieprawidłowość jest oczywista. Artykuł 21a ust. 1 regulaminu pracowniczego przewiduje bowiem różne skutki w przypadku polecenia, które wydaje się nieprawidłowe, oraz w przypadku polecenia, które jest w oczywisty sposób sprzeczne z prawem. O ile w pierwszym przypadku urzędnik dokonujący zgłoszenia polecenia, które wydaje mu się nieprawidłowe, jest ostatecznie zobowiązany do jego wykonania, jeżeli zostanie ono potwierdzone przez przełożonego znajdującego się bezpośrednio wyżej w hierarchii, o tyle w drugim przypadku ma on prawo uchylić się od jego wykonania pomimo takiego potwierdzenia.

100    Jednakże sama wątpliwość co do prawidłowości polecenia otrzymanego przez urzędnika nie jest wystarczająca, aby musiał je on zgłosić swojemu przełożonemu. Gdyby bowiem urzędnik miał obowiązek na podstawie art. 21a regulaminu pracowniczego zgłoszenia swojemu bezpośredniemu przełożonemu oraz, w stosownych przypadkach, przełożonemu znajdującemu się bezpośrednio wyżej w hierarchii wszelkie wątpliwości odczuwane w związku z otrzymanym poleceniem, działanie administracji byłoby utrudnione poprzez kwestionowanie wielu poleceń wydawanych przez przełożonych swoim podwładnym.

101    Tym samym nie można pociągnąć urzędnika do odpowiedzialności dyscyplinarnej z powodu uchybienia obowiązkowi przewidzianemu w art. 21a regulaminu pracowniczego, jeśli administracja nie może wykazać przynajmniej, że prawidłowość otrzymanego polecenia mogła wzbudzić u tego urzędnika poważne wątpliwości, biorąc pod uwagę w szczególności oczekiwany od niego poziom należytej staranności przy wykonywaniu jego obowiązków oraz okoliczności, w których został powiadomiony o poleceniu.

102    Tak więc aby ocenić, czy dany urzędnik miał obowiązek zgłoszenia swoim przełożonym polecenia, które wydaje mu się nieprawidłowe na podstawie art. 21a regulaminu pracowniczego, należy wziąć pod uwagę:

–        po pierwsze, dostępność i złożoność obowiązujących przepisów;

–        po drugie, wykształcenie urzędnika, zakres jego obowiązków w instytucjach i agencjach Unii Europejskiej oraz jego doświadczenie;

–        po trzecie, okoliczności, w jakich otrzymał to polecenie.

103    W celu określenia, czy dane polecenie mogło wywołać poważną wątpliwość wymagającą od urzędnika zgłoszenia tej okoliczności, należy odnieść się do momentu otrzymania przez niego tego polecenia.

1)      W przedmiocie dostępności i złożoności obowiązujących przepisów

104    W niniejszej sprawie z decyzji oddalającej zażalenie wynika, że powód, z którego Parlament uznał, iż skarżąca wiedziała lub powinna była wiedzieć, iż otrzymane polecenie narusza art. 104 rozporządzenia finansowego i art. 134 ust. 1 lit. c) przepisów wykonawczych do tego rozporządzenia, i w konsekwencji uchybiła ciążącemu na niej obowiązkowi powiadomienia o tym swoich przełożonych, wynikał z okoliczności, że ma ona wykształcenie prawnicze i że wiedziała, iż wcześniej zostało podpisanych 36 not nadzwyczajnych, „co świadczy[ło] o regularnym stosowaniu tej procedury, które nie daje się pogodzić z brzmieniem wyżej wymienionych przepisów”.

105    Jednak okoliczności te nie pozwalają stwierdzić, że skarżąca miała obowiązek powiadomienia swoich przełożonych o poleceniu, które miało być niezgodne z prawem.

106    W istocie zamówienia publiczne podlegają skomplikowanym zasadom, których znajomości tym bardziej nie można wymagać od ogólnie wykształconego prawnika, ponieważ jak wynika z art. 2 ust. 1 pkt 5 i z art. 10 lit. a) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych i uchylającej dyrektywę 2004/18/WE (Dz.U. 2014, L 94, s. 65; sprostowanie Dz.U. 2016, L 24, s. 14), która stanowi prawo powszechne zamówień publicznych obowiązujące w państwach członkowskich, nie ma ona zastosowania do umów dotyczących nieruchomości. Pod tym względem dyrektywa ta różni się od mających zastosowanie w niniejszej sprawie rozporządzenia finansowego i przepisów wykonawczych do tego rozporządzenia.

107    Złożony charakter przepisów dotyczących zamówień publicznych może również potwierdzić okoliczność, że w decyzji oddalającej zażalenie Parlament zarzucił skarżącej, iż nie powiadomiła swoich przełożonych, że wydane jej polecenie narusza art. 134 ust. 1 lit. c) przepisów wykonawczych do rozporządzenia finansowego, które określają warunki zastosowania procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu w szczególnie pilnych przypadkach, nie wspomniał natomiast o art. 134 ust. 1 lit. g) tychże przepisów wykonawczych, który w przypadku zamówień dotyczących nieruchomości zobowiązuje instytucję zamawiającą do przeprowadzenia badania rynku lokalnego, mimo że w swoich pismach procesowych – lecz nie w zaskarżonej decyzji – twierdzi, iż ten ostatni przepis również został naruszony przez EASO. To pominięcie pokazuje, jak trudno prawnikowi niebędącemu specjalistą opanować wszystkie aspekty tej dziedziny.

108    Ponadto okoliczność, że przed podpisaniem spornych not sporządzono 36 not nadzwyczajnych, nie jest wystarczająca, aby wzbudzić poważną wątpliwość co do prawidłowości polecenia otrzymanego przez skarżącą. Zakwalifikowanie tych not jako „not nadzwyczajnych” nie oznaczało bowiem, że były one niezgodne z prawem, lecz jedynie, że miały na celu uzasadnienie zastosowania procedury udzielenia zamówienia publicznego innej niż otwarta lub ograniczona, która zgodnie z art. 104 ust. 5 lit. a) rozporządzenia finansowego ma zastosowanie do każdego „zakupu” dokonywanego przez instytucje unijne.

109    Wprost przeciwnie, należy uznać, że częstotliwość sporządzania not wyjątkowych przez EASO mogła wywołać u skarżącej wrażenie, iż przesłanki zastosowania procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji zostały spełnione, biorąc pod uwagę okoliczności, w których EASO musiał działać.

110    Tym samym nie są przekonujące powody powołane przez Parlament w zaskarżonej decyzji dla uzasadnienia okoliczności, że skarżąca wiedziała lub powinna była wiedzieć, iż otrzymane przez nią polecenie było niezgodne z prawem, a zatem, że zgodność z prawem tego polecenia budziła poważne wątpliwości.

2)      W przedmiocie wykształcenia urzędnika, zakresu jego obowiązków w instytucjach i agencjach unijnych oraz jego doświadczenia

111    Parlament twierdzi, że stanowisko zajmowane przez skarżącą oznaczało, w szczególności ze względu na informacje, do których miała dostęp, że wiedziała lub powinna była wiedzieć, iż otrzymane przez nią polecenie było niezgodne z prawem.

112    W tym względzie Parlament przedstawia trzy argumenty.

113    W pierwszej kolejności podczas wysłuchania Parlament stwierdził, że skarżąca wiedziała lub powinna była wiedzieć, iż polecenie było niezgodne z prawem, ponieważ jako kierownik departamentu operacyjnego EASO i urzędnik zatwierdzający miała szeroki zakres obowiązków.

114    To uzasadnienie nie zostało jednak wymienione w zaskarżonej decyzji, mimo że jest ono kluczowe dla uznania, iż skarżąca była zobowiązana do powiadomienia na podstawie art. 21a regulaminu pracowniczego. Jak stwierdzono w pkt 62 powyżej, ważne jest bowiem, by w decyzji o nałożeniu kary dyscyplinarnej za naruszenie art. 21a regulaminu pracowniczego pojawiły się wszystkie okoliczności, ze względu na które instytucja uznała, że sporne polecenie budzi poważne wątpliwości co do jego zgodności z prawem.

115    W każdym razie należy podkreślić, że w chwili podpisywania spornych not skarżąca była kierownikiem departamentu wsparcia azylowego i została poproszona o zastąpienie innego pracownika, kierownika departamentu operacyjnego. Jak wynika z załącznika A 6 do skargi, skarżąca pełniła tymczasowo obowiązki kierownika departamentu operacyjnego dopiero od dnia 16 lipca 2017 r., czyli po podpisaniu spornych not. Dodatkowo departament ten nie obejmował działu finansowego i działu zamówień publicznych, które należały do departamentu administracyjnego.

116    Chociaż skarżąca jako urzędnik zatwierdzający ponosiła szczególną odpowiedzialność, o której mowa w art. 65 ust. 5 i art. 66 ust. 1 rozporządzenia finansowego oraz w art. 44 ust. 1 decyzji nr 20 zarządu EASO wydanej na podstawie art. 37 rozporządzenia nr 439/2010, należy stwierdzić, że została wyznaczona do pełnienia tej funkcji w dniu 20 kwietnia 2017 r., to jest kilka tygodni przed podpisaniem spornych not, a zatem do chwili składania tych podpisów nie mogła nabyć dużego doświadczenia w dziedzinie zamówień publicznych. Ponadto, jak wskazała skarżąca na rozprawie, z art. 44 ust. 2 i art. 45 ust. 1 wyżej wspomnianej decyzji nr 20 wynika, że urzędnik zatwierdzający powinien móc liczyć na wewnętrzne procedury kontrolne. W niniejszej sprawie bezspornym jest, że sporne noty zostały zatwierdzone przez dział finansowy i dział zamówień publicznych departamentu administracyjnego EASO.

117    W związku z tym należy odrzucić argument Parlamentu, o którym mowa w pkt 113 powyżej.

118    W drugiej kolejności Parlament podniósł w swoich pismach procesowych i na rozprawie, że dowodem na to, iż skarżąca wiedziała lub powinna była wiedzieć o tym, że polecenie jest niezgodne z prawem, a zatem że miała obowiązek powiadomienia o tym swoich przełożonych, jest okoliczność, że w 2018 r. prace związane z przebudową budynku na Chios były objęte zwykłą procedurą oraz że w sierpniu 2018 r. skarżąca podjęła działania w celu konwalidacji procedur dotyczących dwóch budynków.

119    Argument ten nie pojawia się również w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, mimo że ma on wyjaśniać, dlaczego sporne polecenie należało uznać za niezgodne z prawem (zob. pkt 62 i 114 powyżej).

120    Ponadto wspomniana konwalidacja procedur nastąpiła po podpisaniu spornych not, w związku z czym – wbrew zasadzie przedstawionej w pkt 103 powyżej – nie dotyczy okoliczności otrzymania polecenia.

121    W każdym razie, chociaż skarżąca dokonała konwalidacji poszczególnych procedur, to nie dlatego, że w chwili podpisywania spornych not wiedziała, iż sporne polecenie było niezgodne z prawem, ale dlatego, że w lipcu i sierpniu 2017 r. powołano dwóch nowych kierowników działu finansowego i działu zamówień publicznych w departamencie administracyjnym EASO, którzy zwrócili uwagę skarżącej na nieprawidłowości, które miała popełnić. Ponadto w grudniu 2017 r. skarżąca została poinformowana przez OLAF o wszczęciu dochodzenia dotyczącego nieprawidłowości i poważnych uchybień, które zostały popełnione przez dyrektora wykonawczego i innych pracowników EASO, w szczególności w zakresie procedur udzielania zamówień publicznych. W szczególności w dniu 17 sierpnia 2018 r. skarżąca przedstawiła swoje uwagi dotyczące streszczenia okoliczności faktycznych przekazanych jej przez OLAF (zob. pkt 23 powyżej).

122    W związku z tym należy oddalić argument Parlamentu, o którym mowa w pkt 118 powyżej.

123    W trzeciej kolejności w odpowiedzi na skargę Parlament twierdzi, że umowa dotycząca budynku na Chios została zawarta wbrew opinii kierownictwa wyższego szczebla.

124    Poza tym, że stwierdzenie to również nie pojawia się w zaskarżonej decyzji, a jedynie w streszczeniu okoliczności faktycznych ustalonych przez OLAF, nie zostało ono wyjaśnione w toku postępowania. Tym samym kierownictwo wyższego szczebla, które rzekomo sprzeciwiało się temu projektowi, pozostało nieokreślone i nie ustalono, czy skarżąca została poinformowana o jego opinii.

125    Należy zatem oddalić argument Parlamentu, o którym mowa w pkt 123 powyżej.

126    Z powyższych rozważań wynika, że przedstawione przez Parlament okoliczności dotyczące stanowiska i zakresu obowiązków wykonywanych przez skarżącą w EASO nie pozwalają uznać, że zgodność z prawem otrzymanego przez nią polecenia budzi poważne wątpliwości i że w związku z tym skarżąca powinna była zgłosić ten fakt swoim przełożonym zgodnie z art. 21a regulaminu pracowniczego.

3)      W przedmiocie okoliczności, w jakich polecenie zostało otrzymane

127    Ponieważ powołane przez Parlament okoliczności zostały oddalone, należy w razie potrzeby wskazać, że w dokonanej ocenie zachowania podlegającego karze Parlament nie uwzględnił w sposób wystarczający pod względem prawnym szeregu okoliczności, w których niezgodne z prawem – jak się twierdzi – polecenie zostało wydane, mimo że odegrały one decydującą rolę przy podpisywaniu spornych not.

128    W pierwszej kolejności, jak wskazała skarżąca w swoich pismach procesowych, przy czym nie zostało to podważone przez Parlament, masowy napływ migrantów uciekających z ogarniętej wojną Syrii spowodował kryzys migracyjny i humanitarny, w szczególności na greckich wyspach Lesbos i Chios.

129    W szczególności pożar zniszczył obóz dla uchodźców Moria na wyspie Lesbos, a w obozie tym oraz w obozie Vial na wyspie Chios nasiliły się zamieszki, w związku z czym warunki pracy pracowników i ekspertów rozmieszczonych przez państwa członkowskie na tych dwóch wyspach stawały się coraz bardziej niebezpieczne, do tego stopnia, że państwa członkowskie zaczęły odwoływać tych pracowników i ekspertów.

130    Okoliczności te stanowiły o zaistnieniu sytuacji nadzwyczajnej, wynikającej z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom i ekspertom wysłanym na wyspy Lesbos i Chios w celu opanowania napływu migrantów.

131    W drugiej kolejności, jak już zostało wskazane w pkt 116 powyżej, wybór procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji został zatwierdzony przez dział finansowy i dział zamówień publicznych departamentu administracyjnego EASO, które były szczególnie odpowiedzialne za tę kwestię. Ponadto ani zarząd EASO, ani Komisja Europejska, która ma swojego przedstawiciela w tym zarządzie, nie zgłosiły do niej zastrzeżeń. Wprost przeciwnie, jak wynika z jego sprawozdania z działalności za 2016 r., zarząd zatwierdził 36 not nadzwyczajnych sporządzonych w ciągu tego roku.

132    Ponadto skarżąca podkreśla, że podpisanie spornych not nastąpiło pod koniec długotrwałego procesu decyzyjnego. Tak więc, gdy w dniu 11 maja 2017 r. skarżąca podpisała notę dotyczącą budynku na wyspie Lesbos w zastępstwie A, wyboru budynków na Lesbos dokonano w pismach z lutego 2017 r., a budynków na Chios w pismach z kwietnia 2017 r., jak wynika z załączników do skargi A 19, A 20 i A 34. Co więcej, nota z 11 maja 2017 r. dotycząca budynku na wyspie Lesbos uzupełniła pierwszą notę podpisaną przez A w dniu 22 lutego 2017 r., aby dodać dwanaście miejsc pracy, zrealizować cele wyznaczone we wspomnianej nocie i zapewnić spełnienie standardów zgodnych z wymogami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej (Dz.U. 2013, L 180, s. 60).

133    W trzeciej kolejności w momencie podpisywania spornych not skarżąca była bardzo obciążona pracą ze względu na to, że musiała jednocześnie pełnić funkcję kierownika departamentu wsparcia azylowego EASO i zapewniać – wraz z kierownikiem departamentu administracyjnego – bieżące zarządzanie departamentu operacyjnego, którego kierownik, A, była nieobecna z powodu choroby.

134    Okoliczność tę Parlament powinien był uwzględnić nie tylko jako okoliczność łagodzącą przy ustalaniu kary, jaką należało nałożyć na skarżącą, ale również przy ustalaniu, czy skarżąca naruszyła art. 21a regulaminu pracowniczego.

135    Na podstawie tych różnych informacji wydaje się, że okoliczności, w których podpisano sporne noty, nie pozwalają uznać, że skarżąca naruszyła wspomniany przepis.

136    Stanowisko to jest krytykowane przez Parlament, który zgłasza dwa zastrzeżenia do uwag ujętych odpowiednio w pkt 128 i 129 oraz w pkt 131 i 132 powyżej.

137    Przede wszystkim Parlament twierdzi, że chociaż sytuacja była pilna, procedury zastosowane w przypadku wynajmu budynków na Lesbos i Chios trwały odpowiednio osiem i dziesięć miesięcy, w związku z czym EASO miał wystarczającą ilość czasu, aby zastosować standardową procedurę przetargową zgodnie z rozporządzeniem finansowym i przepisami wykonawczymi do tego rozporządzenia. W związku z tym nie został spełniony warunek określony w art. 134 ust. 1 lit. c) tych przepisów, zgodnie z którym sytuacja nadzwyczajna musi kolidować z terminami wymaganymi w przypadku zamówienia publicznego.

138    Argumentacja ta jest jednak nietrafna. W kontekście art. 21a regulaminu pracowniczego instytucja nie musi wykazać niezgodności z prawem danego polecenia, lecz okoliczność, że pomimo poważnych wątpliwości co do jego zgodności z prawem, jak to zostało opisane w pkt 101 i 102 powyżej, urzędnik nie zgłosił tej nieprawidłowości.

139    Ponadto istnienia tej poważnej wątpliwości nie można oceniać w odniesieniu do okoliczności, które nastąpiły po otrzymaniu polecenia – jak się twierdzi – niezgodnego z prawem (zob. pkt 103 i 119 powyżej).

140    W związku z tym argumentację Parlamentu należy oddalić.

141    Następnie Parlament twierdzi, że odpowiedzialność za uchybienia zarzucane pracownikom działu finansowego i działu zamówień publicznych należy przypisać skarżącej. Artykuł 21 akapit drugi regulaminu pracowniczego wskazuje bowiem, że odpowiedzialność jego podwładnych nie zwalnia urzędnika kierującego określonym działem służby z jego własnej odpowiedzialności. Ponadto art. 65 ust. 5 rozporządzenia finansowego stanowi, że urzędnicy odpowiedzialni za przeprowadzanie niektórych działań wymaganych przy realizacji budżetu i przedstawianiu sprawozdań finansowych podlegają odpowiedzialności urzędnika zatwierdzającego.

142    Tego argumentu nie można jednak uwzględnić.

143    Argumenty przedstawione przez Parlament w odniesieniu do art. 21 regulaminu pracowniczego są bowiem bezskuteczne, ponieważ przepis ten zakłada istnienie stosunku podległości między stronami, który nie istniał w niniejszym przypadku, gdyż skarżąca, będąca kierownikiem departamentu wsparcia azylowego EASO, nie była przełożonym osób, które przygotowały sporne noty w dziale finansowym i dziale zamówień publicznych departamentu administracyjnego.

144    W odniesieniu do art. 65 ust. 5 rozporządzenia finansowego, który należy interpretować w związku z art. 44 ust. 2 i art. 45 ust. 1 decyzji nr 20, przypomnianymi w pkt 116 powyżej, należy również wziąć pod uwagę okoliczność, że w chwili podpisywania spornych not skarżąca posiadała jedynie krótki staż pracy w charakterze urzędnika zatwierdzającego.

145    W każdym razie argumentacja Parlamentu nie umniejsza okoliczności, że ani zarząd EASO, ani Komisja nie wyraziły sprzeciwu wobec not nadzwyczajnych, takich jak sporne noty.

146    W związku z powyższym argumentację Parlamentu należy oddalić.

147    Z powyższych rozważań wynika, że Parlament naruszył art. 21a regulaminu pracowniczego, stwierdzając, że skarżąca wiedziała lub powinna była wiedzieć, iż wydane jej polecenie podpisania spornych not było nieprawidłowe.

c)      W przedmiocie części trzeciej zarzutu pierwszego

148    W części trzeciej zarzutu pierwszego, która składa się z dwóch zarzutów szczegółowych, skarżąca podnosi posiłkowo, to znaczy w razie uznania, że zostało stwierdzone naruszenie art. 21a regulaminu pracowniczego, iż zważywszy na znaczne obciążenie pracą, którą musiała wykonać, Parlament popełnił oczywisty błąd w ocenie, wymierzając jej karę dyscyplinarną.

149    W tym względzie skarżąca podnosi, że w okresie wystąpienia okoliczności faktycznych sprawy, to znaczy w maju i czerwcu 2017 r., musiała zarządzać, po pierwsze, departamentem wsparcia azylowego na podstawie swojej umowy i, po drugie, departamentem operacyjnym EASO w związku ze zwolnieniem chorobowym innego pracownika, A. Łącznie oba te departamenty liczyły ponad 200 osób.

150    W tym względzie skarżąca twierdzi, że poza główną działalnością w tych departamentach była również odpowiedzialna za ocenę wyników pracy, rekrutację, stałe delegowanie ekspertów państw członkowskich, przewodniczenie zaplanowanym spotkaniom z udziałem punktów kontaktowych w państwach członkowskich, monitorowanie rozwijającej się współpracy z Turcją oraz monitorowanie udzielania zamówień w powiązaniu z departamentem administracyjnym i departamentem operacyjnym.

151    Zważywszy na nakład pracy, jakiego wymagały te czynności, skarżąca podnosi, że musiała pozostawać dłużej w pracy, o czym świadczy kalendarz jej spotkań oraz ewidencja czasu pracy.

152    Parlament uważa, że argumentacja skarżącej jest niedopuszczalna i bezzasadna.

1)      W przedmiocie dopuszczalności części trzeciej zarzutu pierwszego

153    Parlament uważa, że część trzecia zarzutu pierwszego jest niedopuszczalna, ponieważ zawarty w niej argument nie został podniesiony przez skarżącą w zażaleniu.

154    W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem zasada zgodności zażalenia z następującą po nim skargą wymaga – pod rygorem niedopuszczalności – aby zarzut podniesiony przed sądem Unii został już podniesiony w ramach postępowania poprzedzającego wniesienie skargi, po to, by organ powołujący mógł zapoznać się wystarczająco dokładnie z uwagami krytycznymi, jakie zainteresowany formułuje w odniesieniu do decyzji, którą zaskarża. Zasada zgodności znajduje swoje uzasadnienie w samym celu postępowania poprzedzającego wniesienie skargi, którym jest umożliwienie polubownego rozstrzygnięcia różnic poglądów powstałych pomiędzy urzędnikami a administracją. W związku z tym w ramach skarg urzędników żądania przedstawione przed sądem Unii mogą wprawdzie zawierać tylko zarzuty oparte na tej samej podstawie, na której opierają się zarzuty podniesione w zażaleniu, jednakże zarzuty te mogą zostać rozwinięte przed sądem Unii przez podanie zarzutów i argumentów niekoniecznie zawartych w zażaleniu, ale ściśle z nim związanych [zob. wyrok z dnia 16 czerwca 2021 r., Lucaccioni/Komisja, T‑316/19, EU:T:2021:367, pkt 90 (niepublikowany) i przytoczone tam orzecznictwo].

155    W niniejszej sprawie należy wskazać, że w pkt 46–49 zażalenia skarżąca przedstawiła argumenty wspomniane w pkt 149–151 powyżej.

156    Wprawdzie celem tego argumentu nie było wykazanie, że nałożona na nią kara była nadmierna, stanowiąc naruszenie art. 10 lit. a) załącznika IX do regulaminu pracowniczego, lecz stwierdzenie, że brak przeprowadzenia wnikliwej kontroli przed podpisaniem spornych not nie może być rozpatrywany jako naruszenie przez nią art. 21a regulaminu pracowniczego.

157    Z orzecznictwa wynika jednak, że skoro postępowanie poprzedzające wniesienie skargi ma charakter nieformalny, a zainteresowani działają na ogół na tym etapie bez pomocy adwokata, administracja nie powinna interpretować zażaleń w sposób ścisły, lecz przeciwnie, powinna je rozpatrywać w duchu otwartości (wyroki: z dnia 7 maja 2019 r., WP/EUIPO, T‑407/18, niepublikowany, EU:T:2019:290, pkt 119; z dnia 8 września 2021 r., AH/Eurofound, T‑630/19, niepublikowany, EU:T:2021:538, pkt 42).

158    Ponadto art. 91 regulaminu pracowniczego, z którego wynika reguła zgodności, nie ma na celu związania w sposób rygorystyczny i ostateczny ewentualnej fazy spornej, jeżeli skarga nie zmienia ani podstawy, ani przedmiotu zażalenia (wyroki: z dnia 14 grudnia 2018 r., TP/Komisja, T‑464/17, niepublikowany, EU:T:2018:1006, pkt 33; z dnia 7 maja 2019 r., WP/EUIPO, T‑407/18, niepublikowany, EU:T:2019:290, pkt 119).

159    Zważywszy na ścisły związek między nałożoną karą a stwierdzeniem naruszenia obowiązków w postępowaniu dyscyplinarnym oraz biorąc pod uwagę ducha otwartości, który powinien przyświecać interpretacji zażaleń w dziedzinie służby publicznej, zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 157 i 158 powyżej należy uznać, że argumentacja przedstawiona w części trzeciej zarzutu pierwszego jest dopuszczalna.

2)      W przedmiocie zasadności części trzeciej zarzutu pierwszego

i)      W przedmiocie pierwszego zarzutu szczegółowego dotyczącego dużego obciążenia pracą, jaką wykonywała skarżąca w momencie zaistnienia okoliczności faktycznych

160    W pierwszym zarzucie szczegółowym skarżąca zarzuca organowi powołującemu Parlamentu, że nie uwzględnił jako okoliczności łagodzącej zakresu spoczywających na niej obowiązków zawodowych w momencie zaistnienia okoliczności faktycznych.

161    W tym względzie należy wskazać, że w piśmie z dnia 22 listopada 2019 r. skarżąca zwróciła się do sekretarza generalnego Parlamentu o uwzględnienie następujących okoliczności: trwającego kryzysu humanitarnego, dołączenia pod koniec obu przedmiotowych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, obszernie opisanego jej nadmiernego obciążenia pracą, dotychczasowego przebiegu jej kariery zawodowej i pełnej współpracy na każdym etapie dochodzenia.

162    W piśmie przewodnim do zaskarżonej decyzji z dnia 9 stycznia 2020 r. sekretarz generalny Parlamentu przyznał, że „bardzo uważnie przeanalizował wszystkie elementy akt sprawy przesłane mu przez skarżącą w piśmie z dnia 22 listopada 2019 r.”, że „zwrócił uwagę na jej znaczące obciążenie pracą w tym czasie” oraz że „w pełni uwzględnił szczególnie trudne warunki, w jakich musiała wykonywać swoje obowiązki”.

163    W tych okolicznościach należy uznać, że wbrew temu, co twierdzi skarżąca, znaczne obciążenie obowiązkami zawodowymi, które musiała wykonywać w chwili zaistnienia okoliczności faktycznych, zostało uwzględnione przez sekretarza generalnego Parlamentu przy podejmowaniu przez niego decyzji o nałożeniu na nią kary.

ii)    W przedmiocie drugiego zarzutu szczegółowego dotyczącego decyzji Parlamentu o nałożeniu kary na skarżącą

164    Poprzez argumentację, o której mowa w pkt 148–151 powyżej, skarżąca kwestionuje w sposób bardziej ogólny decyzję o nałożeniu na nią kary. Skarżąca uważa, że nawet gdyby należało stwierdzić naruszenie art. 21a regulaminu pracowniczego, organ powołujący Parlamentu powinien był odstąpić od nałożenia na nią kary.

165    W tym względzie należy przypomnieć, że art. 10 załącznika IX do regulaminu pracowniczego nie ustanawia stałego stosunku między wskazanymi w nim karami a różnymi kategoriami popełnionych przez urzędników naruszeń (zob. podobnie wyroki: z dnia 5 czerwca 2019 r., Bernaldo de Quirós/Komisja, T‑273/18, niepublikowany, EU:T:2019:371, pkt 126; z dnia 11 kwietnia 2016 r., FU/Komisja, F‑49/15, EU:F:2016:72, pkt 122).

166    Jednakże przepis ten wyraźnie wymaga, aby nałożona kara dyscyplinarna była proporcjonalna do wagi popełnionego przewinienia.

167    Z tego względu wspomniany przepis ustanawia w sposób niewyczerpujący kryteria, które organ powołujący musi brać pod uwagę przy wyborze kary w celu spełnienia wymogu proporcjonalności. Wśród tych kryteriów znajdują się w szczególności „okoliczności, w których [przewinienie] zostało popełnione”.

168    Na tej podstawie z orzecznictwa dotyczącego proporcjonalności wynika, że organ powołujący ustala karę zgodnie z kryteriami określonymi w art. 10 załącznika IX do regulaminu pracowniczego w oparciu o całkowitą ocenę wszystkich konkretnych i właściwych danemu przypadkowi okoliczności (zob. podobnie wyroki: z dnia 5 czerwca 2019 r., Bernaldo de Quirós/Komisja, T‑273/18, niepublikowany, EU:T:2019:371, pkt 126; z dnia 11 kwietnia 2016 r., FU/Komisja, F‑49/15, EU:F:2016:72, pkt 122).

169    Tym samym organ powołujący powinien wykazać w decyzji nakładającej karę powody nałożenia, w świetle faktów i okoliczności sprawy, takiej, a nie innej kary (zob. pkt 61 i 63 powyżej).

170    Natomiast sąd Unii, rozpatrujący pytanie dotyczące tej kwestii, powinien zbadać, czy okoliczności faktyczne i szczególne okoliczności danej sprawy, wskazane przez organ powołujący w decyzji nakładającej karę, wchodzą w zakres prawnych pojęć okoliczności obciążających lub łagodzących (zob. podobnie wyrok z dnia 9 czerwca 2021 r., DI/EBC, T‑514/19, odwołanie w toku, EU:T:2021:332, pkt 196).

171    W ramach sprawowanej kontroli sąd Unii powinien również zbadać, czy organ dyscyplinarny w sposób proporcjonalny dokonał wyważenia okoliczności obciążających i łagodzących (zob. podobnie wyroki: z dnia 16 marca 2004 r., Afari/EBC, T‑11/03, EU:T:2004:77, pkt 203; z dnia 9 września 2010 r., Andreasen/Komisja, T‑17/08 P, EU:T:2010:374, pkt 146, 147).

172    Wymóg ten wynika z art. 47 Karty praw podstawowych, zgodnie z którym każdy, czyje prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem.

173    Skuteczność skargi zależy bowiem od tego, czy „kara” może podlegać późniejszej kontroli ze strony organu sądowego, który ma kompetencje do pełnej oceny stosunku proporcjonalności między zawinionym działaniem a karą nałożoną przez organ administracyjny, który sam nie spełnia przesłanek przewidzianych w art. 47 Karty praw podstawowych, jak ma to miejsce w niniejszej sprawie w przypadku sekretarza generalnego Parlamentu (zob. podobnie wyroki: z dnia 15 maja 2012 r., Nijs/Trybunał Obrachunkowy, T‑184/11 P, EU:T:2012:236, pkt 85 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 9 czerwca 2021 r., DI/EBC, T‑514/19, odwołanie w toku, EU:T:2021:332, pkt 197; zob. również podobnie decyzja ETPC z dnia 31 marca 2015 r. w sprawie Andreasen przeciwko Zjednoczonemu Królestwu i 26 innym państwom członkowskim Unii Europejskiej, CE:ECHR:2015:0331DEC002882711, § 73).

174    Orzekając na podstawie art. 3 załącznika IX do regulaminu pracowniczego, że należy stwierdzić naruszenie przez skarżącą art. 21a regulaminu pracowniczego, sekretarz generalny Parlamentu miał możliwość wyboru spośród wymienionych niżej wariantów takiego, który wydawał mu się najbardziej odpowiedni w świetle okoliczności faktycznych niniejszej sprawy.

175    Po pierwsze, mógł nie podejmować żadnych środków dyscyplinarnych [art. 3 ust. 1 lit. b) załącznika IX do regulaminu pracowniczego].

176    Po drugie, mógł – nie podejmując żadnych środków dyscyplinarnych – zdecydować o skierowaniu upomnienia do urzędnika [art. 3 ust. 1 lit. b) załącznika IX do regulaminu pracowniczego].

177    Po trzecie, mógł zdecydować o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego bez zasięgania opinii komisji dyscyplinarnej, prowadzącego do nałożenia kary pisemnego upomnienia lub nagany [art. 3 ust. 1 lit. c) ppkt (i) oraz art. 11 załącznika IX do regulaminu pracowniczego].

178    Po czwarte, mógł zdecydować o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego przed komisją dyscyplinarną, co pozwoliłoby na nałożenie surowszych kar [art. 3 ust. 1 lit. c) ppkt (ii) oraz art. 9 załącznika IX do regulaminu pracowniczego].

179    W niniejszym przypadku z akt sprawy wynika, że podejmując w dniu 8 listopada 2019 r. decyzję o nałożeniu kary na skarżącą bez zasięgania opinii komisji dyscyplinarnej, sekretarz generalny Parlamentu wybrał trzeci wariant opisany w pkt 177 powyżej.

180    W piśmie przewodnim do zaskarżonej decyzji z dnia 9 stycznia 2020 r. sekretarz generalny Parlamentu uzasadnił swoją decyzję następującymi okolicznościami:

–        szczególne okoliczności wymagające pilnego działania w związku z kryzysem humanitarnym;

–        bardzo regularne stosowanie przez EASO nadzwyczajnych procedur udzielania zamówień w tej sytuacji;

–        okoliczność, że skarżąca otrzymała od swoich współpracowników odpowiedzialnych za zamówienia i rozliczenia zapewnienie, że wszystko jest zgodne z wymogami prawnymi;

–        ograniczony dostęp do dokumentów i włączenie się skarżącej na koniec procedury oraz okoliczność, że nie była odpowiedzialna za pierwotne decyzje w odniesieniu do udzielenia zamówienia publicznego na usługi;

–        znaczne obciążenie skarżącej pracą w tamtym czasie;

–        nienaganny przebieg jej służby.

181    Jak podkreśliła skarżąca na rozprawie, te wszystkie sześć okoliczności przemawia bezwarunkowo na jej korzyść i wskazuje, że gdyby jej odpowiedzialność została stwierdzona, należałoby ją uznać za ograniczoną.

182    Te okoliczności, o których mowa w piśmie z dnia 9 stycznia 2020 r., mogły zatem uzasadniać wniosek, w wyniku którego organ powołujący Parlamentu stwierdził naruszenie bez wymierzania kary, nakładając na skarżącą karę naganę lub kierując do niej co najwyżej pisemne upomnienie, jak przewiduje art. 11 załącznika IX do regulaminu pracowniczego.

183    Natomiast okoliczności wskazane przez organ powołujący Parlamentu w piśmie z dnia 9 stycznia 2020 r. nie dają żadnej podstawy pozwalającej uzasadnić wybór możliwie najsurowszej kary bez zasięgania opinii komisji dyscyplinarnej, to znaczy kary nagany.

184    Z powyższego należy wywnioskować, że w świetle informacji przedstawionych przez organ powołujący Parlamentu na poparcie zaskarżonej decyzji kara wymierzona skarżącej jest nieproporcjonalna do zarzucanego jej uchybienia.

185    Na rozprawie Parlament podniósł, że spośród kar wymienionych w art. 11 załącznika IX do regulaminu pracowniczego została wybrana najsurowsza kara, ponieważ podpisanie spornych not spowodowało znaczącą szkodę dla Unii.

186    Parlament wyjaśnił ponadto, że okoliczność ta została opisana na stronie 3 sprawozdania z dochodzenia administracyjnego, do którego odsyła piąty akapit zaskarżonej decyzji.

187    Należy jednak zauważyć, że piąty akapit zaskarżonej decyzji ma następujące brzmienie: „uwzględniając konkluzje sprawozdania z dochodzenia administracyjnego z dnia 7 czerwca 2019 r.”.

188    Wspomniany akapit nie odsyła zatem do całego sprawozdania z dochodzenia administracyjnego, lecz jedynie ogólnie do konkluzji tego sprawozdania, które w żaden sposób nie wspominają o szkodzie wyrządzonej rzekomo Unii poprzez podpisanie spornych not.

189    W każdym razie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem (zob. podobnie wyroki: z dnia 28 marca 1996 r., V/Komisja, T‑40/95, EU:T:1996:45, pkt 36; z dnia 10 września 2019 r., DK/ESDZ, T‑217/18, niepublikowany, EU:T:2019:571, pkt 149; z dnia 21 października 2015 r., AQ/Komisja, F‑57/14, EU:F:2015:122, pkt 113) w zaskarżonej decyzji powinny zostać opisane tak okoliczności obciążające, jak i okoliczności łagodzące. Z powodów wskazanych w pkt 165–173 powyżej istotne jest bowiem, aby względy przyjęte przez organ powołujący dla uzasadnienia decyzji dyscyplinarnej mogły uzasadniać nałożenie kary na daną osobę.

190    Z tego samego powodu okoliczności obciążające skarżącą, o których mowa w pkt VI sprawozdania z dochodzenia administracyjnego, że „jako doświadczony urzędnik, posiadający wykształcenie prawnicze i jako była sędzia w Belgii, powinna była gwarantować przestrzeganie obowiązujących przepisów i procedur” oraz że „[skarżąca] przyjęła stanowisko, na które nie była, jej zdaniem, dobrze przygotowana”, nie mogą zostać wzięte pod uwagę w celu uzasadnienia wymierzenia jej kary nagany zamiast pisemnego lub zwykłego upomnienia, przy założeniu, że skarżącej należy wymierzyć karę, nawet jeśli zostało wszczęte postępowanie dyscyplinarne bez udziału komisji dyscyplinarnej.

191    W tych okolicznościach należy stwierdzić, że na podstawie informacji przedstawionych przez Parlament w zaskarżonej decyzji nie można wykazać, iż kara wymierzona skarżącej jest zgodna z wymogami proporcjonalności zawartymi w art. 10 załącznika IX do regulaminu pracowniczego.

192    Ze względu na ten błąd drugi zarzut szczegółowy części trzeciej zarzutu pierwszego należy uznać za dopuszczalny i uzasadniony.

193    Ponieważ część druga zarzutu pierwszego oraz drugi zarzut szczegółowy części trzeciej zarzutu pierwszego zostały uznane za zasadne, należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji bez konieczności badania zarzutu drugiego.

IV.    W przedmiocie kosztów

194    Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

195    Ponieważ Parlament przegrał niniejszą sprawę, zgodnie z żądaniem skarżącej należy obciążyć go kosztami postępowania.

Z powyższych względów

SĄD (czwarta izba w składzie powiększonym)

orzeka, co następuje:

1)      Stwierdza się nieważność decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 19 grudnia 2019 r. nakładającej na OT karę nagany.

2)      Parlament Europejski zostaje obciążony kosztami postępowania.

Gervasoni

Madise

Nihoul

Frendo

 

      Martín y Pérez de Nanclares

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 23 marca 2022 r.

Podpisy


*      Język postępowania: francuski.