KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
JÄÄSKINEN
ippreżentati fis-17 ta’ Lulju 2014 (1)
Kawża C‑261/13 P
Peter Schönberger
vs
Il-Parlament Ewropew
“Appell — Dritt ta’ petizzjoni lill-Parlament Ewropew — Artikoli 20 TFUE u 227 TFUE — Artikolu 44 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea — Nuqqas ta’ kompetenza tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet li jiddeċiedi dwar il-kwistjonijiet imqajma — Deċiżjoni li ma tittiħidx azzjoni fir-rigward tal-petizzjoni — Rikors għal annullament — Att li jipproduċi effetti legali vinkolanti li jaffettwaw is-sitwazzjoni legali ta’ persuna — Artikolu 263 TFUE”
I – Introduzzjoni
1. Skont rapport tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet tal-Parlament Ewropew (iktar ’il quddiem il-“Kumitat tal-Petizzjonijietˮ), “il‑petizzjoni hija għodda importanti peress li tippermetti lill-individwu li jsemma’ leħnu b’mod uffiċjali u sabiex is-suġġetti li jinkwetawh jiġu eżaminati fi ħdan l-istituzzjonijiet tal-[Unjoni]. Hija għalhekk rabta diretta bejnna, rappreżentanti eletti, u dawk li tagħhom għandna niddefendu l‑interessiˮ (2). Kif turi l-istatistika tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet, dan l‑istrument kien effettivament suċċess kbir. Fl-2013, in-numru ta’ petizzjonijiet irreġistrati ma’ dan il-Kumitat qabeż it-3 000, li juri żieda ta’ iktar minn 45 % meta mqabbel mas-sena 2012 u rdoppjar meta mqabbel mas-sena 2011 (3).
2. Permezz tal-appell tiegħu, P. Schönberger (iktar ’il quddiem l‑“appellantˮ) jitlob l-annullament tas-sentenza tal-Qorti Ġenerali tal‑Unjoni Ewropea Schönberger vs Il‑Parlament (T‑186/11, EU:T:2013:111, iktar ’il quddiem is-“sentenza appellataˮ), li ddikjarat bħala inammissibbli r-rikors għal annullament tad-deċiżjoni tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet tal-Parlament Ewropew tal-25 ta’ Jannar 2011 li waqqfet l-eżami tal-petizzjoni ppreżentata mir-rikorrent fit-2 ta’ Ottubru 2010 (4) (iktar ’il quddiem id‑“deċiżjoni kkontestataˮ).
3. Din il-kawża għalhekk tittratta l-interpretazzjoni tal-portata tad‑dritt ta’ petizzjoni, skont l-Artikoli 20 TFUE u 227 TFUE, kif ikkonfermat mill-Artikolu 44 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il‑“Karta”). Għall-ewwel darba, il-Qorti tal-Ġustizzja hija mitluba tiddeċiedi l-kwistjoni dwar jekk id-deċiżjonijiet adottati mill-Kumitat tal-Petizzjonijiet humiex suġġetti għal stħarriġ tal-Qorti tal-Ġustizzja, skont l-Artikolu 263 TFUE.
4. Fil-kuntest ta’ dawn il-konklużjonijiet, għandu għalhekk jiġi eżaminat l-eżerċizzju tad-dritt ta’ petizzjoni fid-dawl tal-ġurisprudenza mogħtija sa issa dwar dan is-suġġett mill-Qorti Ġenerali, billi din titqabbel mal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-kunċett ta’ att li jista’ jiġi kkontestat. Fil-fatt, is-sentenza appellata tirrappreżenta applikazzjoni fidila tas-sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (5) li fiha l-Qorti Ġenerali tat interpretazzjoni fis-sens li l-evalwazzjoni tal-ammissibbiltà ta’ petizzjoni għandha tkun suġġetta għal stħarriġ ġuridiku, minħabba l-fatt li deċiżjoni ta’ inammissibbiltà jew li ma tittiħidx azzjoni ta’ petizzjoni taffettwa s-sustanza tad-dritt ta’ petizzjoni u tikkostitwixxi, minħabba f’hekk, deċiżjoni li tista’ tkun is-suġġett ta’ rikors għal annullament skont l-Artikolu 263 TFUE (6).
5. Qabel kollox, nikkunsidra li, fis-sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466), il‑Qorti Ġenerali applikat b’mod żbaljat il-kunċett ta’ att li jista’ jiġi kkontestat u dan l-iżball huwa bbażat, fl-opinjoni tiegħi, fuq interpretazzjoni wiesgħa tal-portata tad-dritt ta’ petizzjoni. Fl-opinjoni tiegħi, id-dritt ta’ petizzjoni huwa għodda ta’ djalogu politiku dirett, l‑espressjoni ta’ interazzjoni demokratika bejn iċ-ċittadin u r‑rappreżentati eletti li għandha, ħlief f’każijiet eċċezzjonali, tibqa’ ’l bogħod mill-intervent tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni.
6. Konsegwentement, f’dawn il-konklużjonijiet, għandi l-ħsieb nistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja tannulla l-ġurisprudenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466), li tikkostitwixxi l-bażi tas-sentenza appellata. Fi kwalunkwe każ, sabiex tiżgura ċ-ċertezza legali tal-partijiet fil-kawża, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha, fil-kuntest ta’ dan l-appell, tadotta pożizzjoni espressa dwar il‑ġurisprudenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466), jew tannullaha jew tikkonfermaha. Jekk ikun il-każ li tiġi kkonfermata, l-appell jiġi ttrattat mingħajr diffikultà.
II – Il-kuntest ġuridiku
7. Id-dritt ta’ petizzjoni huwa rrikonoxxut mill‑Artikoli 20(d) TFUE u 227 TFUE, bħala espressjoni partikolari taċ-ċittadinanza Ewropea.
8. L-Artikolu 44 tal-Karta jipprovdi li:
“Kull ċittadin ta’ l-Unjoni u kull persuna fiżika jew ġuridika li tirrisjedi jew li jkollha l-uffiċċju rreġistrat tagħha fi Stat Membru għandu d-dritt ta’ petizzjoni quddiem il-Parlament Ewropew.ˮ (7)
9. L-ipproċessar tal-petizzjonijiet ġie rregolat mit-Titolu VIII tar‑Regolament tal-Parlament Ewropew (iktar ’il quddiem ir-“Regolament Internˮ). Id-dispożizzjonijiet applikabbli ratione temporis f’din il-kawża huma l-Artikoli 191 sa 193 tar-Regolament Intern (8). Madankollu, għandu jiġi nnotat li, wara l-emenda tar-Regolament Intern, li saret fl-2011, dawn id-dispożizzjonijiet ġew emendati u kienu jinsabu fl-Artikoli 201 sa 203 tar-Regolament Intern (iktar ’il quddiem ir-“Regolament Intern emendatˮ) (9). Fl-aħħar nett, wara emenda li saret fl‑Lulju 2014, id-dritt għal petizzjoni huwa attwalment irregolat permezz tal-Artikoli 215 sa 218 tar-Regolament Intern emendat fil-kuntest tat‑tmien leġiżlatura (10). Madankollu, din l-aħħar emenda ma kellhiex effett fuq il-kliem tad-dispożizzjonijiet rilevanti fir-rigward tar-Regolament Intern emendat.
10. Skont l-Artikolu 191 tar-Regolament Intern intitolat “Dritt ta’ Petizzjoniˮ:
“1. Kull ċittadin ta’ l-Unjoni Ewropea u kull persuna naturali jew ġuridika li tkun residenti jew li jkollha l-uffiċċju reġistrat fi Stat Membru għandha d-dritt li tindirizza, b’mod individwali jew flimkien ma’ ċittadini jew persuni oħrajn, petizzjoni lill-Parlament dwar xi kwistjoni li taqa’ taħt l-oqsma ta’ attività ta’ l-Unjoni Ewropea u li tkun taffetwah jew taffetwaha direttament.
[…]
6. Petizzjonijiet dikjarati inammissibbli mill-kumitat għandhom jiġu arkivjati; min jagħmel il-petizzjoni għandu jkun infurmat bid-deċiżjoni u bil-motivazzjonijiet għaliha.
[…]ˮ
11. L-Artikolu 192 tar-Regolament Intern intitolat “Eżami ta’ Petizzjonijietˮ, jipprovdi:
“1. Il-kumitat responsabbli jista’ jiddeċiedi li jagħmel rapport jew b’xi mod ieħor jesprimi l-opinjoni tiegħu dwar petizzjonijiet li jkun iddikjara bħala inammissibbli. Il-kumitat jista’, b’mod partikolari fil-każ ta’ petizzjonijiet li jfittxu li jkun hemm tibdil f’liġijiet eżistenti, jitolbu opinjonijiet minn kumitati oħra skond l-Artikolu 46.
[…]
3. Meta jkun qed jikkunsidra petizzjonijiet jew jistabbilixxi fatti, il‑kumitat jista’ jorganizza smiegħ ta’ min jagħmel il-petizzjonijiet jew smiegħ ġenerali jew jibgħat membri sabiex jistabilixxu l-fatti tas-sitwazzjoni in situ.
[…]
7. Il-President għandu jinforma lil min jagħmel il-petizzjonijet bid‑deċiżjonijiet meħuda u l-motivazzjonijiet għalihom.ˮ
12. Skont l-Artikolu 201(7) tar-Regolament Intern emendat, il‑petizzjonijiet li jiddaħħlu fir-reġistru jintbagħtu mill-President tal-Parlament quddiem il-kumitat kompetenti, li jistabbilixxi jekk il‑petizzjonizzjonijiet humiex ammissibbli jew le skont l-Artikolu 227 TFUE.
13. L-Artikolu 201(8) tar-Regolament Intern jipprovdi:
“Petizzjonijiet dikjarati inammissibbli mill-kumitat għandhom jiġu arkivjati; il-petizzjonant għandu jkun mgħarraf bid-deċiżjoni u bir-raġunijiet li wasslu għaliha. Meta jkun possibbli, jistgħu jiġu rrakkomandati mezzi ta’ riparazzjoni alternattivi.ˮ
14. L-Artikolu 203a tar-Regolament Intern emendat fil-verżjoni tiegħu li jirriżulta mid-Deċiżjoni tal-Parlament Ewropew tat‑22 ta’ Mejju 2012 (11), jirregola wkoll it-trattament tal-inizjattiva taċ-ċittadini.
III – Il-fatti li wasslu għall-kawża, il-proċedura quddiem il-Qorti Ġenerali u s-sentenza appellata
15. L-appellant, ex uffiċjal tal-Parlament Ewropew, ikkontesta l‑punti ta’ mertu li ngħataw lilu fil-kuntest tal-proċedura ta’ promozzjoni tas-sena 2005. Wara l-ilment imressaq fil‑15 ta’ Novembru 2008 mill-appellant, l-Ombudsman Ewropew ikkonkluda, permezz ta’ deċiżjoni tat‑13 ta’ Lulju 2010, li kien hemm att ta’ amministrazzjoni ħażina mill-Parlament inkwantu l-President tal-Parlament kellu jiddeċiedi dwar l-ilment tal-appellant.
16. Fit-2 ta’ Ottubru 2010, l-appellant ressaq, abbażi tal‑Artikolu 227 TFUE, petizzjoni lill-Parlament, li fiha talab li l‑Parlament jieħu miżuri sabiex jirrimedja l-konstatazzjoni tal‑Ombudsman.
17. Permezz tad-deċiżjoni kkontestata, il-President tal-Kumitat tal‑Petizzjonijiet indirizza lill-appellant b’dan il-mod: “[P]ermezz tal‑preżenti ninformak li l-Kumitat eżamina l-petizzjoni tiegħek u ddikjaraha ammissibbli skont ir-Regolament tal-Parlament Ewropew inkwantu hija taqa’ fl-oqsma tal-attività tal-Unjoni Ewropea. Madankollu, il-Kumitat tal-Petizzjonijiet ma huwiex f’pożizzjoni li jittratta l-petizzjoni tiegħek fuq il-mertu u għalhekk ħa nota tal‑kummenti tiegħek. Il-petizzjoni tiegħek ser tintbagħat lid-Direttur Ġenerali tal-persunal sabiex jieħu l-miżuri xierqa. Nitolbok tinnota wkoll li l-eżami tal-petizzjoni tiegħek huwa għalhekk kompletˮ. Konsegwentement, l-eżami tal-petizzjoni ngħalaq.
18. Permezz ta’ rikors ippreżentat fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali fis‑26 ta’ Marzu 2011, P. Schönberger talab l-annullament tad-deċiżjoni kkontestata minħabba l-fatt li tterminat l-ipproċessar tal-petizzjoni tiegħu mingħajr ma pproċediet b’eżami dwar il-mertu.
19. Permezz tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali ċaħdet ir-rikors bħala inammissibbli. Filwaqt li bbażat ruħha fuq is-sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466), il-Qorti Ġenerali ddeċidiet li, peress li l-petizzjoni tar-rikorrent tqieset li hija ammissibbli, id-deċiżjoni kkontestata ma pproduċietx effetti legali vinkolanti li jaffettwaw is-sitwazzjoni legali tar-rikorrent. Għal iktar dettalji, irreferiet għas-sentenza appellata.
IV – It-talbiet tal-partijiet u l-proċedura quddiem il-Qorti tal‑Ġustizzja
20. Permezz tal-appell tiegħu, P. Schönberger jitlob lill-Qorti tal‑Ġustizzja tannulla s-sentenza appellata, tilqa’ r-rikors ippreżentat fl‑ewwel istanza, tannulla d-deċiżjoni kkontestata u tikkundanna lill‑Parlament għall-ispejjeż.
21. Fir-risposta tiegħu, il-Parlament jitlob lill-Qorti tal‑Ġustizzja tiċħad l-appell u tikkundanna lill-appellant għall-ispejjeż.
V – Fuq it-trattament tal-appell
22. Insostenn tal-appell tiegħu, l-appellant jinvoka sitt ilmenti (12), ibbażati, l-ewwel nett, fuq interpretazzjoni żbaljata tal-fatti (13), it-tieni nett, fuq interpretazzjoni żbaljata tal-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt fundamentali ta’ petizzjoni (14), it-tielet nett, fuq in-nuqqas ta’ motivazzjoni u n-nuqqas ta’ loġika li jivvizjaw is-sentenza appellata (15), ir-raba’ nett, fuq żball ta’ evalwazzjoni minħabba applikazzjoni żbaljata tas-sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466) (16), il-ħames nett, fuq nuqqas ta’ motivazzjoni minħabba l-fatt li ma ġiex eżaminat in-nuqqas ta’ motivazzjoni tad-deċiżjoni kkontestata (17) u, is-sitt nett, fuq l-eżami inkomplet tal-fatti (18).
23. F’dan ir-rigward, nipproponi li l-imsemmija kritiki jinġabru taħt żewġ aggravji, skont ir-rabta li tista’ tiġi stabbilita bejniethom. L-ewwel aggravju jinkludi l-ilmenti relatati mal-portata tad-dritt ta’ petizzjoni (ibbażati fuq it-tieni, it-tielet u r-raba’ lmenti tal-appell). It-tieni aggravju jinkludi l-ilmenti ta’ natura proċedurali (ibbażati fuq l-ewwel, il-ħames u s-sitt ilmenti tal-appell).
24. Peress li r-risposta għall-argumenti relatati mas-sustanza tad-dritt ta’ petizzjoni kif ukoll dwar il-portata tas-sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466) hija determinanti għal dan l-appell, nipproponi li nibda bl-eżami ta’ dan l-aggravju.
VI – Fuq il-portata tad-dritt ta’ petizzjoni (l-ewwel aggravju li jinkludi t-tieni, it-tielet u r-raba’ lmenti tal-appell)
A – L-argumenti tal-partijiet
25. Permezz tal-kritiki miġbura taħt l-ewwel aggravju, l-appellant jikkontesta l-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt ta’ petizzjoni. L-ewwel nett, fir-rigward tal-punt 18 tas-sentenza appellata, l-appellant jikkritika lill-Qorti Ġenerali li ddeċidiet li hija biss deċiżjoni li tiddikjara petizzjoni bħala inammissibbli li tista’ tillimita l-eżerċizzju tad-dritt ta’ petizzjoni. B’hekk, il-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt ta’ petizzjoni ġie limitat b’mod żbaljat fir-rigward tal-ammissibbiltà tal-petizzjonijiet. Issa, il‑Parlament għandu jeżamina mhux biss l-ammissibbiltà ta’ petizzjoni, iżda għandu janalizza wkoll il-mertu tal-petizzjonijiet li jitqiesu li huma ammissibbli. Ir-rifjut ta’ pproċessar ta’ petizzjoni fuq il-mertu jipprekludi l-eżerċizzju tal-imsemmi dritt inkwantu l-persuna li tressaq petizzjoni tiġi mċaħħda mill-possibbiltà li tikkontribwixxi għat-titjib tad-dritt tal-Unjoni u li tipparteċipa fil-ħajja demokratika tal-Unjoni fis-sens tal‑Artikoli 10(3) TUE u tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 24 TFUE.
26. It-tieni nett, l-appellant jikkritika lill-Qorti Ġenerali minħabba raġunament illoġiku inkwantu ddikjarat, minn naħa, li, fir‑rigward tal-petizzjonijiet, il-Parlament qatt ma jadotta atti vinkolanti, u, min-naħa l-oħra, li d-deċiżjoni li għaliha petizzjoni hija ddikjarata inammissibbli jew ma tittiħidx azzjoni fir-rigward tagħha tista’ tkun is‑suġġett ta’ rikors għal annullament (19). It-tielet nett, l-appellant jikkontesta l-applikazzjoni mill-Qorti Ġenerali tas-sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466) fil-punti 16, 17 u 19 tas-sentenza appellata.
27. Min-naħa tiegħu, il-Parlament jiċħad l-ilmenti kollha mressqa. Huwa jenfasizza, b’mod partikolari, li, fir-rigward tan-natura extra-ġudizzjarja tad-dritt ta’ petizzjoni, dan jiggarantixxi biss dritt li jadixxi lill-Parlament, filwaqt li jippreżerva l-libertà politika ta’ dan tal‑aħħar dwar jekk jipproċedix jew le b’petizzjoni. Il-Parlament isostni li la d-dritt ta’ petizzjoni stabbilit bid-dritt primarju u lanqas id‑dispożizzjonijiet tar-Regolament Intern ma jippermettu li jiġi konkluż li l-persuna li tressaq petizzjoni għandha drittijiet proċedurali speċifiċi għall-finijiet tal-eżerċizzju effettiv tad-dritt ta’ petizzjoni. Barra minn hekk, huwa jaqbel mal-analiżi li tirriżulta mill-ġurisprudenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466).
B – Fuq id-dritt ta’ petizzjoni fid-dritt tal-Unjoni
1. Fuq l-eżerċizzju tad-dritt ta’ petizzjoni
28. Kif diġà spjegajt, il-fakultà li tippreżenta petizzjoni tikkostitwixxi strument ta’ parteċipazzjoni diretta fil-funzjonijiet politiċi eżerċitati mir-rappreżentanti tal-popli tal-Unjoni. Madankollu, sa fejn hija l-ewwel darba li l-Qorti tal-Ġustizzja hija mistiedna tanalizza d-dritt ta’ petizzjoni fit-totalità tiegħu, jidhirli utli li nippreżenta analiżi ddettaljata ta’ dan l-istrument.
29. Minkejja l-fatt li d-dritt ta’ petizzjoni lill-Parlament ma huwiex previst mit-trattati fundaturi (20), wara l-ewwel elezzjoni b’votazzjoni bi dritt universali, fl-1981 il-Parlament emenda r-Regoli tal‑Proċedura tiegħu u uffiċjalment irrikonoxxa l-fakultà li jiġu ppreżentati petizzjonijiet (21), fakultà li sussegwentement issaħħet permezz ta’ dikjarazzjoni interistituzzjonali fl-1989 (22). Kien biss bid‑dħul fis-seħħ tat-Trattat ta’ Masstricht li d-dritt ta’ petizzjoni lill‑Parlament ġie rrikonoxxut fit-Trattat u ngħata l-istatus ta’ dritt fundamentali inkorporat fl-Artikolu 44 tal-Karta (23).
30. Id-dritt ta’ petizzjoni (24) għalhekk inizjalment kien ikkonċepit bħala strument marbut maċ-ċittadinanza Ewropea (25). Id-dritt li tressaq petizzjoni lill-Parlament, stabbilit bl-Artikolu 20(d) TFUE, bit-tieni paragrafu tal-Artikolu 24 TFUE u bl-Artikolu 227 TFUE, u d-dritt li tressaq ilment lill-Ombudsman, skont l-Artikolu 228 TFUE, jikkostitwixxu mezzi li jippermettu liċ-ċittadini Ewropej jeżerċitaw id‑drittijiet ċiviċi demokratiċi diretti tagħhom. L-inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej stabbilita bit-Trattat ta’ Lisbona bis-saħħa tal-paragrafu 4 tal‑Artikolu 11 TUE (26), tikkostitwixxi għodda paragunabbli.
31. Indispensabbli għall-eżerċizzju, miċ-ċittadini, tal-parteċipazzjoni u tal-istħarriġ demokratiku, id-dritt ta’ petizzjoni jsaħħah għalhekk il‑komunikazzjoni bejn il-Parlament u ċ-ċittadini u residenti tal-Unjoni, filwaqt li jirrappreżenta, għal dawn il-persuni, mekkaniżmu miftuħ, demokratiku u trasparenti li jippermetti li tinkiseb, meta din tkun leġittima u ġġustifikata, soluzzjoni extra-ġudizzjarja għat-talba tagħhom (27).
32. Huwa veru li l-ebda att ma ddefinixxa l-petizzjoni bħala tali. Madankollu, il-Parlament għamel diversi sforzi f’dan is-sens, u ppropona li din tal-aħħar tkopri “kull ilment, konsultazzjoni, talba ta’ intervent, reazzjoni għar-riżoluzzjonijiet tal-Parlament jew għad‑deċiżjonijiet ta’ istituzzjonijiet jew organi Komunitarji oħra, li jintbagħtu lilu minn individwi jew assoċjazzjonijietˮ (28). Minkejja li tali definizzjoni ma ġietx adottata uffiċjalment, fir-rapporti tal-Kumitat tal‑Petizzjonijiet, il-petizzjonijiet huma intiżi bħala “talbiet ta’ intervent, ta’ azzjoni jew ta’ bidla ta’ politika jew ta’ konsultazzjonijiet, ippreżentati fil-Parlamentˮ. Fl-aħħar nett, ninnota li, f’rapport tal‑2001 (29), ġew ippreżentati proposta għal tisħiħ tad-dritt ta’ petizzjoni u modifika tat-Trattat, iżda ma kien hemm l-ebda segwitu partikolari tagħhom.
33. Bħala paragun, skont l-informazzjoni li għandi, id-dritt ta’ petizzjoni f’diversi Stati Membri huwa dritt Kostituzzjonali (Spanja, Franza, l-Italja, il-Lussemburgu, ir-Rumanija) jew fundamentali (ir-Repubblika Ċeka, il‑Ġermanja (30)). Madankollu huwa diffiċli tagħti definizzjoni ġenerali tad-dritt ta’ petizzjoni. Skont it-tradizzjonijiet nazzjonali, il-petizzjoni tista’ tinkorpora suġġeriment jew informazzjoni, inizjattiva, li tesprimi sottomissjonijiet jew ilmenti (31). Minkejja li ċerti Stati Membri ma kellhomx strumenti li jippermettu liċ-ċittadini jadixxu lill-Parlament bi kwalunkwe kwistjoni (ir-Repubblika tal-Finlandja, ir-Renju tal-Isvezja), dawn tal-aħħar għandhom mezzi oħra sabiex jikkuntattjaw lid-deputati, bħal permezz ta’ ittri indirizzati lill-Parlament (32).
34. Fid-dritt tal-Unjoni, l-eżerċizzju tad-dritt ta’ petizzjoni nfetaħ għar-residenti kollha tal-Unjoni u għall-persuni ġuridiċi kollha li għandhom is-sede legali tagħhom fi Stat Membru. Madankollu, wara emenda tar-Regolament Intern li saret fl-2011, ir-rikors għall‑petizzjonijiet twessa’ wkoll għal persuni fiżiċi jew ġuridiċi li ma humiex ċittadini tal-Unjoni u li ma jirrisjedux jew ma għandhomx is‑sede soċjali tagħhom fi Stat Membru (33). Konsegwentement, il‑petizzjoni ma għadhiex strettament marbuta maċ-ċittadinanza tal‑Unjoni (34). Barra minn hekk, il-petizzjonijiet jistgħu jiġu ffirmati minn diversi miljuni ta’ persuni li għandhom ikunu rrapreżentati minn persuna li tressaq petizzjoni (35).
35. Madankollu, skont l-Artikolu 227 TFUE, il-possibbiltà li titressaq petizzjoni hija limitata għall-oqsma li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni. Għalhekk, id-dritt ta’ petizzjoni għandu rwol fil‑kuntest tal-konċepiment u tal-istħarriġ tal-osservanza tad-dritt tal-Unjoni.
36. Minn naħa, il-petizzjonijiet jispiraw ix-xogħol ta’ kumitati oħra tal-Parlament, kompetenti fuq il-mertu sabiex jirrediġu atti leġiżlattivi f’oqsma partikolari. Il-Parlament jista’ wkoll sussegwentement jadotta riżoluzzjonijiet f’oqsma varji u politikament sensittivi (36).
37. Min-naħa l-oħra, il-petizzjoni hija forma ta’ stħarriġ tal‑applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni a posteriori miċ-ċittadini tal‑Unjoni. Fil-fatt, il-petizzjonijiet huma sors importanti ta’ informazzjoni sabiex isiru magħrufa nuqqasijiet tad-dritt tal-Unjoni (37), speċjalment fl-oqsma tal-ambjent, tas-suq intern, fl-oqsma marbuta mar-rikonoxximent tal-kwalifiki professjonali, is-settur tas-servizzi finanzjarji (38) u fuq kollox fil-qasam ta’ ksur tad-drittijiet fundamentali (39). F’ħafna każijiet, il-preżentata ta’ petizzjoni li tikkoinċidi mat-tressiq ta’ lment fl-istess ħin lill-Kummissjoni Ewropea tista’ twassal għall-ftuħ ta’ proċedura ta’ nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu jew ta’ rikors għal nuqqas li tittieħed azzjoni (40). L-istatistika turi li bejn kwart u terz tal-petizzjonijiet huma marbutin, jew iwasslu għal, proċeduri ta’ ksur (41). Madankollu, il-problematika ta’ kif wieħed għandu jipproċedi kemm fir-rigward tal‑ilmenti kif ukoll tal-petizzjonijiet ma humiex parti mis-suġġett ta’ din il-proċedura (42).
2. Fuq il-proċedura ta’ eżami tal-petizzjonijiet
38. Il-modalitajiet ta’ eżerċizzju tad-dritt ta’ petizzjoni huma rregolati bl-Artikoli 201 sa 203 tar-Regolament Intern emendat (43) (fl‑aħħar verżjoni tiegħu) (44). Fir-rigward ta’ dawn id-dispożizzjonijiet, jidhirli li ma huwiex ikkontestat li l-Parlament jipprova mill-aħjar li jista’ sabiex jistabbilixxi proċedura trasparenti u ekwa li tippermetti lil kulħadd jeżerċita d-dritt ta’ petizzjoni tiegħu (45).
39. Skont id-dispożizzjonijiet fis-seħħ, it-talbiet ta’ petizzjoni li jissodisfaw il-kundizzjonijiet ta’ ammissjoni formali (46) jiddaħħlu fir-reġistru ġenerali, fl-ordni li fih jaslu. Il-petizzjonijiet li ma jissodisfawx il‑kundizzjonijiet previsti fl-Artikolu 201(2) tar-Regolament Intern emendat jitqiesu li huma magħluqa u l-persuni li jressqu l-petizzjoni jiġu informati bir-raġunijiet għaliex ma tkunx ittieħdet azzjoni. Filwaqt li huwa aċċettat li l-petizzjonijiet li ma jiġux irreġistrati u dawk li huma inammissibbli jaqgħu f’żewġ kategoriji distinti (47), id-differenza bejn it‑tnejn ma hijiex stabbilita faċilment fid-dawl tar-rapporti tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet (48).
40. It-talbiet irreġistrati jintbagħtu lill-Kumitat tal-Petizzjonijiet li jivverifika l-ammissibbiltà materjali tagħhom fid-dawl tal‑Artikolu 227 TFUE, li minnu jirriżulta li kull persuna tista’ tressaq petizzjoni dwar suġġett li jaqa’ fl-oqsma ta’ attività tal-Unjoni u li jikkonċernah jew jikkonċernaha b’mod dirett.
41. Il-petizzjonijiet li jiġu ddikjarati inammissibbli f’dan l-istadju jingħalqu. Ir-Regolament Intern emendat jipprovdi wkoll għal vot fil‑każ fejn il-membri tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet ma jilħqux kunsens dwar l-ammissibbiltà tal-petizzjoni. Fi kwalunkwe każ, deċiżjoni ta’ inammissibbiltà motivata tintbagħat lill-persuna li tressaq il-petizzjoni, ħafna drabi flimkien ma’ suġġeriment sabiex tiġi indirizzata lill-korp nazzjonali jew internazzjonali kompetenti (49). F’dan ir-rigward, l-Artikolu 201(8) jipprovdi l-possibbiltà li jiġu rrakkomandati rimedji alternattivi.
42. Fost it-talbiet ammissibbli, hemm it-talbiet magħluqa b’risposta immedjata jew dawk mibgħuta għal analiżi lil istituzzjonijiet oħra jew lil korpi oħra, għal parir jew informazzjoni. Il-Kumitat tal-Petizzjonijiet ġeneralment imbagħad jitlob lill-Kummissjoni sabiex tagħtih kull informazzjoni rilevanti jew il-parir tagħha fuq il-punti mqajma mill‑persuna li tressaq il-petizzjoni.
43. Fir-rigward tad-dispożizzjonijiet li jirregolaw l-eżami tal‑petizzjonijiet, huwa ċar li l-kompetenzi tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet huma fir-realtà kemmxejn limitati. Fil-fatt il-Kumitat “ma huwiex organu ġuridiku awtorizzat sabiex jiddikjara x’inhu ġust u x’ma huwiex f’kawża partikolari u lanqas li jiddikjara jekk deċiżjoni politika meħuda mill-awtorità kompetenti ta’ Stat Membru hijiex xierqa jew le, u lanqas jekk għandhiex setgħa ta’ koerċizzjoniˮ (50).
44. Min-naħa l-oħra, huwa ċar li l-Kumitat tal-Petizzjonijiet għandu libertà ta’ evalwazzjoni f’dak li jirrigwarda l-azzjoni wara petizzjoni. Barra minn hekk, id-deċiżjoni dwar l-ammissibbiltà ta’ petizzjoni jista’ wkoll ikollha natura diskrezzjonali, minkejja r-rabta stabbilita mal‑Artikolu 227 TFUE. Ċertament, huwa veru li din l-aħħar dispożizzjoni titlob li sabiex petizzjoni tkun ammissibbli hija għandha tkun fuq suġġett li jaqa’ fl-oqsma ta’ attività tal-Unjoni u għandha tirrigwarda lill-persuna li tressaq il-petizzjoni b’mod dirett. Madankollu, lil hinn mill-imsemmija rekwiżiti formali, mill-Artikolu 201(7) tar-Regolament Intern emendat jirriżulta li, jekk il-Kumitat tal-Petizzjonijiet ma jkollux kunsens dwar l-ammissibbiltà tal-petizzjoni, din tista’ tiġi ddikjarata ammissibbli fuq talba ta’ mill-inqas kwart tal-membri tal-imsemmi Kumitat.
45. Finalment, infakkar li l-Kumitat tal-Petizzjonijiet jikkunsidra li “il-proċedura ta’ petizzjoni tista’, u għandha, tibqa’ kumplimentari ma’ mekkaniżmi ta’ rimedji oħra [f’sens wiesa’] li minnhom jistgħu jibbenefikaw iċ-ċittadini, bħall-ilmenti lill-Kummissjoni jew lill‑Ombudsman Ewropewˮ (51). Flimkien ma’ korpi oħra, istituzzjonijiet u strumenti li huma l-Kumitati ta’ inkjesta, l-inizjattiva taċ-ċittadini Ewropej u l-Ombudsman, il-Kumitat tal-Petizzjonijiet għandu rwol awtonomu u ddefinit b’mod ċar bħala punt ta’ kuntatt għal kull ċittadin (52).
46. Dan iwassalni sabiex neżamina l-kwistjoni tal-kunċett ta’ att li jista’ jiġi kkontestat, kif interpretat mill-Qorti Ġenerali fis-sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466) u li wassalha sabiex fis-sentenza appellata, tiċħad ir-rikors bħala inammissibbli minħabba l-fatt li, skont id-deċiżjoni kkontestata, il‑petizzjoni kienet ġiet ikkwalifikata bħala ammissibbli.
C – Fuq l-effetti legali tal-eżerċizzju tad-dritt ta’ petizzjoni fid-dawl tal-Artikolu 263 TFUE
1. Fuq il-kunċett ta’ att li jipproduċi effetti legali
47. Skont ġurisprudenza stabbilita, jista’ jiġi ppreżentat rikors għal annullament kontra kwalunkwe miżura meħuda mill-istituzzjonijiet, tkun xi tkun in-natura jew il-forma tagħha, li jkollha l-għan li tipproduċi effetti legali. B’mod partikolari, jitqiesu li huma atti li jistgħu jiġu kkontestati, fis-sens tal-Artikolu 263 TFUE, dawk il-miżuri kollha li jipproduċu effetti legali vinkolanti li jistgħu jaffettwaw l-interessi tar‑rikorrent, billi jbiddlu b’mod sostanzjali l-pożizzjoni legali tiegħu (53). Għall-kuntrarju, ma humiex ammissibbli r-rikorsi ppreżentati kontra atti li jikkostitwixxu biss miżuri interni għall-amministrazzjoni u li, konsegwentement, ma jiġġeneraw l-ebda effett barra minnha (54).
48. Peress li, f’dan il-każ, qed tiġi ttrattata l-kwistjoni ta’ att adottat mill-Parlament, għandu jitfakkar li, fis-sentenza Les Verts vs Il‑Parlament, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonfermat li rikors għal annullament jista’ jsir kontra l-atti tal‑Parlament, intiżi sabiex jipproduċu effetti legali fil‑konfront ta’ terzi (55). Skont ġurisprudenza stabbilita, atti li jirrigwardaw biss l-organizzazzjoni interna tax-xogħol tal-Parlament ma jistgħux, madankollu, jkunu s-suġġett ta’ rikors għal annullament (56).
49. B’hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-konstatazzjoni tal‑President tal-Parlament li l-proċedura baġitarja kienet intemmet tirriżulta mill-atti li jipproduċu effetti legali fil-konfront ta’ terzi (57). Il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat ukoll li rikors kontra l‑leġiżlazzjoni dwar il-kumpens tranżitorju meta jispiċċa l-mandat lil deputati tal-Parlament (58) huwa ammissibbli. L-istħarriġ ġudizzjarju ġie wkoll ammess fil‑każ ta’ riżoluzzjoni tal-Parlament li kienet tinnomina l-persunal inkarigat minn ċerti attivitajiet (59).
50. Min-naħa l-oħra, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonkludiet li l-atti relatati mal-kostituzzjoni tal-Kumitati ta’ inkjesta tal-Parlament jikkonċernaw biss l-organizzazzjoni interna tax-xogħol tal-Parlament (60). Bl‑istess mod, il-Qorti tal-Ġustizzja fakkret li d-delegazzjonijiet interparlamentari għandhom biss kompetenza ta’ informazzjoni u ta’ kuntatt u li l-atti relatati man-nomina tal-membri tagħhom u l-elezzjoni tal-president tagħhom ma humiex atti li jistgħu jiġu kkontestati (61). Il‑Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet ukoll li ittra ta’ istituzzjoni mibgħuta bħala risposta għal talba magħmula minn min bagħatha ma kinitx tikkostitwixxi att li setgħet tkun is-suġġett ta’ rikors għal annullament (62). Il-Qorti tal‑Ġustizzja għaqqdet ukoll flimkien mal-mertu l-eżami tal‑ammissibbiltà ta’ rikors kontra l-atti tal-Parlament (63).
51. Fir-rigward tal-każ inkwistjoni, fir-rigward tal-karatteristiċi tad-dritt ta’ petizzjoni bħala strument tad-djalogu politiku li jaqa’ fir-responsabbiltà tal-Parlament Ewropew, jista’ jiġi ammess li d-deċiżjonijiet adottati mill-Kumitat tal-Petizzjonijiet huma, mal-ewwel daqqa ta’ għajn, simili għal atti ta’ organizzazzjoni interna tal-Parlament, adottati fil-kuntest tax-xogħol politiku tiegħu. Fir-rigward ta’ din il-konstatazzjoni, madankollu għandhom jiġu eżaminati l-effetti tad-deċiżjonijiet tal‑Kumitat tal-Petizzjonijiet fir-rigward ta’ terzi, kif jirriżulta mis‑sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466).
2. Fuq l-effetti tad-deċiżjonijiet tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet
a) Fuq is-sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament
52. Qabel kollox, kuntrarjament għad-dikjarazzjonijiet tal-appellant, huwa paċifiku li s-sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466) ma tagħtix lid-deċiżjonijiet kollha tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet il-kwalità ta’ deċiżjonijiet li jistgħu jiġu kkontestati, ħaġa li tagħti r-rimedju ta’ stħarriġ mill-Qorti tal‑Ġustizzja tal-Unjoni.
53. Għall-kuntrarju, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet f’din is-sentenza li, “jekk l-azzjonijiet meħuda mill-Parlament wara petizzjoni ddikjarata ammissibbli ma jaqgħux fil-qasam tal-istħarriġ tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni, bil-Parlament jirriserva f’dan ir-rigward libertà assoluta ta’ evalwazzjoni ta’ natura politika, l-evalwazzjoni tal-ammissibbiltà ta’ petizzjoni għandha madankollu tkun suġġetta għal stħarriġ ġuridiku, peress li dan huwa l-uniku garanzija tal-effettività tad-dritt ta’ petizzjoni stabbilit bl-Artikolu 194 KE. Fil-fatt, deċiżjoni ta’ inammissibbiltà u ta’ twaqqif mingħajr ma tittieħed azzjoni ta’ petizzjoni mill-Kumitat tal‑Petizzjonijiet hija tali li taffettwa s-sustanza stess tad-dritt taċ‑ċittadini li jippreżentaw petizzjoni kif stabbilit bit-Trattat u tikkostitwixxi minħabba f’hekk deċiżjoni li tista’ tkun is-suġġett ta’ rikors għal annullamentˮ.
54. F’dan il-każ, mis-sentenza appellata jirriżulta li l-Qorti Ġenerali applikat il-prinċipju li jitlob li huma biss id-deċiżjonijiet tal‑Kumitat tal-Petizzjonijiet li jikkwalifikaw it-talbiet bħala inammissibbli li jistgħu jkunu s-suġġett ta’ rikors għal annullament.
55. Issa, skont l-appellant, tali konklużjoni hija vvizzjata minn żball ta’ loġika peress li, minn naħa, il-ġurisprudenza tal-Qorti Ġenerali tħalli marġni ta’ diskrezzjoni wiesa’ dwar il-fondatezza tal-petizzjonijiet u l-azzjonijiet li jittieħdu warajhom, u, min-naħa l-oħra, tagħti lil numru minn dawn id-deċiżjonijiet in-natura ta’ att li jista’ jiġi kkontestat, fis‑sens tal-Artikolu 263 TFUE.
56. Fil-fatt, kemm fir-rigward tar-raġunijiet diġà esposti dwar il‑karatteristiċi tal-istrument ta’ petizzjoni fid-dritt tal-Unjoni kif ukoll għar-raġunijiet li ġejjin, naħseb li l-ġurisprudenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466) hija vvizzjata b’kontradizzjoni. Fil-fatt, fl-opinjoni tiegħi, l-ebda tip ta’ deċiżjoni tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet ma tista’ tbiddel b’mod sinjifikattiv is-sitwazzjoni legali tal-persuna li tressaq petizzjoni.
b) Fuq id-definizzjoni tal-kunċett ta’ “drittˮ ta’ petizzjoni
57. L-ewwel nett, għandu jitfakkar li, għall-finijiet tal-analiżi tal‑effetti legali ta’ kwalunkwe att tad-dritt tal-Unjoni, għandu jsir riferiment qabel kollox għas-sustanza u għan-natura tiegħu, u mhux għall‑isem jew il-forma tiegħu. Hekk għandu jkun ukoll il-każ tad-dritt ta’ petizzjoni. Għalhekk huwa żbaljat li wieħed jitlaq mill-prinċipju li l-użu tat-terminu “drittˮ ifisser awtomatikament l-eżistenza ta’ dritt suġġettiv.
58. F’dan ir-rigward, f’dak li jikkonċerna l-fatt li d-dritt ta’ petizzjoni jinsab fil-Karta u jikkostitwixxi dritt fundamentali, jeħtieġ sempliċement li jsir riferiment għall-Artikolu 52 tal-Karta li jistabbilixxi, fil-paragrafu 5 tiegħu, distinzjoni bejn drittijiet u prinċipji (64). Madankollu, minkejja l‑isem tagħhom fil-Karta, ċerti “drittijietˮ li jinsabu fiha ma jitqiesux li huma drittijiet individwali. Kif turi s-sentenza Association de médiation sociale (65), “id‑dritt ta’ l-informazzjoni u l-konsultazzjoniˮ, fis-sens tal-Artikolu 27 tal-Karta ġie stabbilit bħala “prinċipjuˮ fis-sens tal-Karta. Fil-fatt, din id-dispożizzjoni ma tiddefinixxix sitwazzjoni legali individwali, iżda tordna lill-awtoritajiet pubbliċi jistabbilixxu kontenut oġġettiv (informazzjoni u konsultazzjoni mal-ħaddiema) u ċerti għanijiet (effettività tal-informazzjoni, rappreżentattività skont il-livelli, u dan f’ħin effettiv) (66).
59. Barra minn hekk, id-dritt tal-Unjoni jinkludi diversi strumenti extra-ġudizzjarji li jissejħu “drittijietˮ li ma humiex suġġetti għal stħarriġ ġudizzjarju.
60. B’hekk iċ-ċittadini għandhom id-dritt jintroduċu lment jekk jidhrilhom li l-Kummissjoni Ewropea ma tirrispettax il-kodiċi ta’ kondotta amministrattiva tajba (67). L-uniku rimedju previst hija l-fakultà għal min qed jagħmel l-ilment li jitlob lis-Segretarju Ġenerali tal‑Kummissjoni li jerġa’ jeżamina mill-ġdid l-ilment tiegħu. Dan il‑kodiċi jipprovdi wkoll il-possibbiltà li tmur għand Ombudsman Ewropew. Barra minn hekk, il-Kummissjoni stabbilixxiet ukoll il-prinċipji ġenerali u r‑regoli minimi applikabbli għall-konsultazzjonijiet tal-pubbliku (68), mingħajr ma tħallathom, għall-benefiċċju tal-individwi, mad-dritt li jikkontestaw quddiem il-qrati d-deċiżjonijiet adottati bi ksur ta’ dawn il‑prinċipji u regoli.
61. Barra minn hekk, minkejja li dan id-dritt ma huwiex irregolat minn xi att legali partikolari, iċ-ċittadini għandhom id-dritt li jirrapportaw mal-Kummissjoni ksur tad-dritt tal-Unjoni minn Stat Membru. Huwa paċifiku, għall-kuntrarju, li l-individwi ma jistgħux jikkontestaw rifjut tal-Kummissjoni li tibda proċedura għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu kontra Stat Membru (69). Jekk persuna li għandha lment tqis li, fit-trattament tal-ilment tagħha, kien hemm tħaddim ħażin tal-amministrazzjoni min-naħa tal-Kummissjoni, hija tista’ tippreżenta rikors quddiem l-Ombudsman (70).
62. F’dan ir-rigward, fl-appell li qed jiġi eżaminat, l-appellant iqajjem ir-riskju ta’ ksur ta’ dritt fundamentali jew, fi kwalunkwe każ, tal-eżerċizzju ta’ dan id-dritt mill-perspettiva tal-garanziji proċedurali li minnhom deher li kien akkumpanjat. Tali ksur jista’ jaffettwa b’mod sinjifikattiv is-sitwazzjoni legali tal-persuna li tressaq il-petizzjoni.
63. Fil-fatt, huwa paċifiku li l-prinċipju ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva jikkostitwixxi prinċipju ġenerali tad-dritt tal-Unjoni, li jirriżulta mit-tradizzjonijiet kostituzzjonali komuni għall-Istati Membri, li ġie stabbilit fl-Artikoli 6 u 13 tal-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali, iffirmata f’Ruma fl‑4 ta’ Novembru 1950 (71), u li reġa’ ġie kkonfermat ukoll fl-Artikolu 47 tal-Karta.
64. Madankollu nirrileva li dan il-prinċipju għandu l-oriġini tiegħu mill-konstatazzjoni li “l-eżistenza ta’ rimedju ta’ natura ġudizzjarja kontra kull deċiżjoni ta’ awtorità nazzjonali li tirrifjuta l-benefiċċju ta’ dritt hija essenzjali sabiex tiżgura lill-individwu l-protezzjoni effettiva tad-dritt tiegħuˮ (72). L-assenza ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva tfisser għalhekk ksur ta’ dritt garantit.
65. Dan ma huwiex il-każ tad-dritt ta’ petizzjoni. Fil-fatt, fil-każ fejn petizzjoni tkun is-suġġett ta’ deċiżjoni ta’ inammissibbiltà, ta’ twaqqif, ta’ trasferiment lejn istituzzjoni oħra jew ta’ għeluq tal-proċedura permezz ta’ risposta, ma tqumx il-kwistjoni ta’ limitazzjoni jew ta’ rifjut milli persuna tibbenefika minn dritt rikonoxxut mid-dritt tal-Unjoni li ġġib magħha l-ħtieġa ta’ protezzjoni ġudizzjarja. Għall-kuntrarju, f’każ simili, id-dritt li teżerċita d-dritt ta’ petizzjoni huwa rrispettat kompletament sa fejn ir-rikorrent seta’ jressaq it-talba tiegħu, kien informat bl-istadji proċedurali fi ħdan il-Parlament u rċieva risposta għat-talba tiegħu.
66. Ninnota, fl-istess sekwenza, li jekk ma tkunx intlaqgħet it‑talba tagħha, il-persuna li tressaq il-petizzjoni tista’ terġa’ tressaq talba ta’ petizzjoni quddiem il-Parlament li — wara evalwazzjoni politika differenti, jekk ikun il-każ — jista’ liberament jadotta deċiżjoni differenti fuq din il-petizzjoni. F’dan il-kuntest għandu jitfakkar li l-Parlament wessa’ l-kamp ta’ applikazzjoni tal-petizzjonijiet ammissibbli meta mqabbel mat-trattat. Barra minn hekk, huwa jista’, b’mod ġenerali, jieħu pożizzjoni politika fuq suġġetti li ma jaqgħux fil-kompetenza tal‑Unjoni. Issa, it-teħid ta’ pożizzjoni tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet ma għandhom ebda res judicata negattiva jew pożittiva. Barra minn hekk, huwa wkoll possibbli għall-persuna li tressaq il-petizzjoni li sussegwentement tindirizza lill-Ombudsman jew lill-Kummissjoni.
c) Fuq il-ġurisprudenza dwar l-ilmenti
67. It-tieni nett, sabiex jiġu identifikati l-oriġini tal-iżball li bih jidhirli li hija vvizzjata d-distinzjoni stabbilita mill-Qorti Ġenerali fis‑sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466) u li ġiet applikata fis-sentenza hawn appellata, għandu jsir riferiment għar-regoli dwar is-setgħat tal-awtoritajiet aditi minn talbiet informali jew ilmenti fid-dritt tal-Unjoni.
68. B’hekk, minn naħa, l-eżempju l-iktar klassiku jista’ jkun fil-ġurisprudenza dwar il-kompetenzi tal-Kummissjoni, li għandha setgħat vinkolanti fil-qasam tal-ilmenti fid-dritt tal-kompetizzjoni. Fil‑fatt, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li, filwaqt li l-Kummissjoni ma hijiex obbligata tadotta deċiżjoni li tistabbilixxi l-eżistenza ta’ ksur tar‑regoli tal-kompetizzjoni u lanqas li tinvestiga lment imressaq quddiemha bis-saħħa tar-Regolament [Nru 17, li sar 1/2003 (73)], hija madankollu obbligata tevalwa b’attenzjoni l-punti ta’ fatt u ta’ liġi mqajma mill‑persuna li qed tressaq l-ilment sabiex tivverifika l-eżistenza ta’ aġir antikompetittiv. Barra minn hekk, meta ma ttieħed l-ebda azzjoni, il‑Kummissjoni hija obbligata timmotiva d-deċiżjoni tagħha sabiex tippermetti lill-Qorti Ġenerali tivverifika jekk hija kkommettietx żball ta’ fatt jew ta’ liġi jew kienx hemm użu ħażin ta’ poter (74).
69. F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li istituzzjoni, li għandha s-setgħa tikkonstata u tissanzjona ksur u li quddiemha jista’ jitressaq ilment minn individwu, kif inhu l-każ tal‑Kummissjoni fid-dritt tal-kompetizzjoni, neċessarjament tadotta att li jipproduċi effetti legali meta hija tipproċedi għat-twaqqif totali jew parzjali ta’ dan l-ilment (75) (enfasi miżjuda minni).
70. Issa, huwa evidenti li, fid-dawl tal-għan verament distint tal‑leġiżlazzjoni ekonomika inkwistjoni kif ukoll tar-rwol tal‑Kummissjoni f’dan il-kuntest, il-ġurisprudenza fil-qasam tal‑kompetizzjoni ma tistax tkun punt ta’ riferiment fil-qasam tad-dritt tal-petizzjoni. Id-distinzjoni stabbilita mis-sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466) tidher madankollu li ssegwi din il-loġika. Barra minn hekk, ir-riferiment mill‑appellant għas-sentenza Rendo et vs Il‑Kummissjoni (76) fil-qasam tal-kompetizzjoni ma huwiex biss inapplikabbli fil-qasam tal-petizzjonijiet, iżda wkoll żbaljat fis-sens li s-sentenza Rendo ma kkonfermatx li kull limitazzjoni ta’ dritt neċessarjament tipproduċi effetti legali (77).
71. Min-naħa l-oħra, l-eżempju totalment kuntrarju huwa dak tal‑kompetenzi tal-Ombudsman li ma għandux is-setgħa li jieħu miżuri vinkolanti (78). Filwaqt li huwa ammess li din il-ġurisprudenza ma tissodisfax kompletament il-kwistjonijiet imqajma f’dan il-każ, ikun utili li jkun hemm paragun bejn l-evalwazzjoni tad-deċiżjonijiet meħudin mill-Kumitat tal-Petizzjonijiet u l-atti adottati mill‑Ombudsman fil-kuntest tal-eżami tal-ilmenti li huma indirizzati lejh bis-saħħa tal-Artikolu 228 TFUE.
72. B’mod partikolari, ġie deċiż li r-rapport tal-Ombudsman li jikkonstata li kien hemm każ ta’ amministrazzjoni ħażina ma jipproduċix, bħala prinċipju, xi effetti legali fir-rigward ta’ terzi, fis‑sens tal-Artikolu 230 KE, u lanqas ma jivvinkola lill-Parlament li huwa liberu li jiddeċiedi, fil-kuntest tal-eżerċizzju tas-setgħat mogħtija lilu bit-Trattat, dwar l-azzjoni li għandha tittieħed. L-istess huwa l-każ, a fortiori, tar-rapport annwali li l-Ombudsman għandu jippreżenta lill‑Parlament fi tmiem kull sessjoni annwali u li jinkludi r-riżultati kollha tal-investigazzjonijiet tiegħu (79). B’hekk, deċiżjoni motivata tal‑Ombudsman li tagħlaq l-eżami dwar il-mertu ta’ lment sabiex ma tittieħed l-ebda azzjoni ma hijiex att li jista’ jiġi kkontestat permezz ta’ rikors għal annullament, sa fejn tali deċiżjoni ma tipproduċix effetti legali fil-konfront tat-terzi (80).
73. Fid-dawl tal-kompetenzi tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet, huwa għalhekk iġġustifikat li jiġi kkunsidrat li dan ma għandu ebda obbligu li jikseb riżultat, bħal fil-każ tal-Ombudsman (81). Fuq kollox, fid-dawl tal‑karatteristiċi tad-dritt ta’ petizzjoni hawn fuq esposti, dan il-prinċipju għandu jiġi applikat għad-deċiżjonijiet ta’ inammissibbiltà jew ta’ twaqqif mingħajr evalwazzjoni tal-petizzjoni.
d) Fuq il-kontenut tad-dritt ta’ petizzjoni
74. It-tielet nett, ma naħsibx li d-dritt ta’ petizzjoni tal-Unjoni jista’ jirrifletti jew għandu jkun ispirat mill-mudell tal-petizzjonijiet fis‑seħħ f’diversi Stati Membri. Fid-dawl ta’ informazzjoni li għandi, huma biss ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja (82), ir-Renju ta’ Spanja (83) u t-territorji barranin kollettivi Franċiżi (84) li pprovdew stħarriġ ġudizzjarju tad-deċiżjonijiet adottati wara petizzjoni. Madankollu, skont l-informazzjoni li għandi, anki fid‑dritt Ġermaniż, id-deċiżjonijiet adottati bħala risposta għal petizzjoni ma jitqiesux li huma “atti amministrattiviˮ għaliex ma għandhomx effett legali fuq il-persuna li tressaq petizzjoni (85).
75. Issa, id-dritt ta’ petizzjoni fid-dritt tal-Unjoni għandu jitqies li huwa kunċett awtonomu u, peress li jaqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tal‑Artikolu 263 TFUE, għandu jissodisfa l-kriterji tal-ġurisprudenza dwar il-kunċett ta’ att li jista’ jaffettwa s-sitwazzjoni legali tal‑persuna li tressaq petizzjoni b’mod sinjifikattiv. Barra minn hekk, infakkar li, fil-kuntest tal-istħarriġ tal-legalità bbażat fuq l-Artikoli 263 TFUE u 265 TFUE, il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni ma hijiex kompetenti sabiex tagħti ordnijiet lill-istituzzjonijiet jew organi tal-Unjoni (86).
76. Fil-fatt, l-istabbiliment tad-dritt ta’ petizzjoni jirriżulta, bħala regola, mir-responsabbiltà ewlenija tal-Parlament, peress li jiżgura l‑interessi tal-eletturi tiegħu. Nixtieq nenfasizza li l-eżerċizzju tad‑dritt ta’ petizzjoni quddiem il-Parlament ma jidħolx fil-kuntest tal‑attivitajiet ta’ korp amministrattiv, iżda jaqa’ taħt l-attivitajiet ta’ korp politiku. Dan ifisser li ċ-ċittadini jistgħu jikkontrollaw u jissanzjonaw id-deċiżjonijiet adottati mill-Parlament waqt l-elezzjonijiet Ewropej.
77. It-tipi differenti ta’ risposti li l-Kumitat tal-Petizzjonijiet jista’ jadotta fir-rigward ta’ petizzjoni, inkluż it-trasferiment lil korp ieħor minħabba l-limitazzjonijiet tal-mandat tiegħu, ma jistgħux għalhekk jiġu mxebbha ma’ rifjut ta’ korp amministrattiv peress li l-Kumitat tal-Petizzjonijiet huwa parti minn korp rappreżentattiv ta’ natura politika.
78. Konsegwentement, nipproponi li għandu jkun ikkunsidrat li s-sustanza tad-dritt ta’ petizzjoni tinsab fil-possibbiltà li jitressqu b’mod uffiċjali ċerti kwistjonijiet għall-konoxxenza tal-Parlament, mingħajr ma l-persuna li tressaq il-petizzjoni ma tkun qed tuża d-dritt li titlob b’mod dirett protezzjoni ġuridika. Dan ma huwiex dritt individwali intiż sabiex jipproduċi effetti legali fir-rigward tas‑sitwazzjoni tal-persuna li tressaq petizzjoni, iżda għodda politika ta’ parteċipazzjoni fil-ħajja demokratika.
79. Fil-fatt, il-possibbiltà għaċ-ċittadini li jibagħtu ittri jew dokumenti oħra lill-Parlament u lid-deputati ma tiddependix fuq dritt formali ta’ petizzjoni. Għal din ir-raġuni, naħseb li, minn perspettiva kostituzzjonali, il-funzjoni ta’ dan l-istrument hija ekwivalenti għal awtorizzazzjoni għall-Parlament li jiġi adit formalment minn inizjattivi li ma jirriżultaw la mill-Kummissjoni u lanqas mid‑deputati, grupp jew kumitati tiegħu (87).
80. Il-korollarju tad-dritt ta’ petizzjoni jikkorrispondi għalhekk mal‑obbligu għall-Parlament li jistabbilixxi mekkaniżmi li jippermettu lil persuni li jressqu petizzjoni jkollhom aċċess għall-Parlament skont proċeduri effiċjenti u trasparenti. Huwa biss it-twaqqif ta’ dawn il‑mekkaniżmi li għalhekk jista’ jaqa’ taħt l-istħarriġ tal-Qorti tal‑Ġustizzja tal-Unjoni permezz ta’ rikors għal nuqqas li tittieħed azzjoni, bis-saħħa tal-Artikolu 265 TFUE.
81. F’dan ir-rigward, jiena pjuttost naħseb li l-istħarriġ tal-Qorti tal‑Ġustizzja tal-Unjoni japplika biss fil-każ fejn il-Parlament jadotta attitudni li tirrifletti ksur gravi u persistenti tad-dritt ta’ petizzjoni, li jqiegħed inkwistjoni l-applikazzjoni tal-istrument tal-petizzjonijiet bħala tali, b’mod partikolari fil-każ ta’ rifjut li jintlaqgħu petizzjonijiet jew fil-każ ta’ nuqqas ta’ risposta għal petizzjonijiet. Fil-fatt, tali attitudni tikkostitwixxi ksur tal-obbligu li jaqa’ fuq il-Parlament bis-saħħa tal‑Artikoli 20 TFUE u 227 TFUE u 44 tal-Karta. F’dan il-każ, wara lment ta’ individwu, il-Kummissjoni, bħala gwardjana tat-Trattati, għandha tintervjeni skont l-Artikolu 265 TFUE.
82. Fi kwalunkwe każ, ma huwiex eskluż li b’analoġija tiġi applikata s-soluzzjoni li l-Qorti tal-Ġustizzja spjegat fil-kuntest tal-ġurisprudenza dwar id-deċiżjonijiet tal-Ombudsman, minkejja l-approċċ li d-dritt ta’ petizzjoni ma jikkostitwixxix dritt suġġettiv. Skont din il-ġurisprudenza, f’ċirkustanzi verament eċċezzjonali, ċittadin jista’ juri li l-Kumitat tal‑Petizzjonijiet ikkommeta ksur suffiċjentement sinjifikattiv tad-dritt tal-Unjoni fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu, li jikkawża dannu liċ‑ċittadin ikkonċernat (88).
83. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, inqis li s-sentenza Tegebauer vs Il‑Parlament (EU:T:2011:466) hija bbażata fuq interpretazzjoni żbaljata tal-portata tad-dritt ta’ petizzjoni fis-sens tal‑Artikoli 20 TFUE u 227 TFUE inkwantu hija tikklassifika deċiżjonijiet ta’ inammissibbiltà jew ta’ twaqqif ta’ petizzjoni bħala deċiżjonijiet li jistgħu jiġu kkontestati.
84. Konsegwentement, billi applikat din il-ġurisprudenza, il-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi fis-sentenza appellata.
85. Madankollu, dan l-iżball ma għandux implikazzjonijiet fuq id‑dispożittiv tas-sentenza appellata. Fil-fatt, l-iżball ta’ liġi mwettaq mill-Qorti Ġenerali ma jwassalx għall-annullament tas-sentenza appellata jekk id-dispożittiv tagħha jkun jidher fondat fid-dawl ta’ raġunijiet oħra ta’ dritt (89). Nipproponi għalhekk li l-Qorti tal-Ġustizzja tipproċedi sabiex tissostitwixxi r-raġunijiet, fis-sens li l-istħarriġ ġudizzjarju fir-rigward ta’ kull deċiżjoni tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet tal-Parlament għandu jiġi eskluż sakemm dawn ma jikkostitwixxux atti li jistgħu jiġu kkontestati fis-sens tal‑Artikolu 263 TFUE.
VII – Fuq it-tieni aggravju (l-ewwel, il-ħames u s-sitt ilmenti tal-appell)
86. Fid-dawl tal-konstatazzjonijiet preċedenti, ma hemmx lok li jiġu eżaminati l-kumplament tal-ilmenti tal-appell, li huma, barra minn hekk, ikkunsidrati fis-sottomissjonijiet tal-Parlament bħala manifestament inammissibbli. L-analiżi li ġejja għalhekk qed tiġi sottomessa b’mod sussidjarju.
87. Permezz tal-ewwel ilment, l-appellant jikkritika lill-Qorti Ġenerali talli injorat il-fatt li l-petizzjoni tal-appellant ma ġietx eżaminata fuq il-mertu mill-Kumitat tal-Petizzjonijiet. Tali żnaturament tal-fatti wassal lill-Qorti Ġenerali sabiex tikkonkludi b’mod żbaljat li d-dritt ta’ petizzjoni ma kienx miksur f’din il-kawża.
88. F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, jekk, fil-kuntest ta’ appell, il-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex kompetenti sabiex tikkonstata l-fatti u lanqas, bħala regola, sabiex teżamina l-provi li l-Qorti Ġenerali aċċettat insostenn ta’ dawn il-fatti, is-setgħa ta’ stħarriġ tal-Qorti Ġenerali fuq il-konstatazzjonijiet ta’ fatt magħmula mill-Qorti Ġenerali jestendu, b’mod partikolari, għall-ineżattezza materjali tal-konstatazzjonijiet li jirriżultaw mid-dokumenti tal-proċess, għall-iżnaturament tal-provi, għall-klassifikazzjoni legali tagħhom u għall-kwistjoni dwar jekk ir‑regoli dwar l-oneru u l-amministrazzjoni tal-prova ġewx osservati (90).
89. Issa, il-paragun bejn il-punt 3 tas-sentenza appellata u r-risposta li tinsab fid-deċiżjoni kkontestata ma jippermettix li jiġi kkonstatat li kien hemm xi żnaturament jew xi ineżatezza materjali. Minkejja li l-Qorti Ġenerali ma rriproduċietx testwalment l-ittra tal-President tal-Kumitat tal-Petizzjonijiet, mis-sentenza appellata jista’ jiġi dedott b’mod ċar li l‑Kumitat ma eżaminax it-talba tal-appellant. Fi kwalunkwe każ, mis‑sentenza appellata kollha jirriżulta li l-Qorti Ġenerali korrettament aċċettat il-petizzjoni inkwistjoni bħala ammissibbli, ħaġa li wasslitha sabiex korrettament tfakkar li l-azzjoni wara petizzjoni taqa’ kompletament fid-diskrezzjoni tal-Parlament li ma huwiex obbligat jadotta att speċifiku fil-konfront tal-persuna li tressaq petizzjoni. Konsegwentement, dan l-argument huwa manifestament infondat.
90. Permezz tal-ħames ilment tal-appell, l-appellant jikkritika lill‑Qorti Ġenerali minħabba nuqqas ta’ motivazzjoni. Skont l-appellant, huwa żbaljat li l-Qorti Ġenerali ma eżaminatx, fis-sentenza appellata, jekk waqt l-adozzjoni tad-deċiżjoni kkontestata, il-Parlament kienx kiser l-obbligu ta’ motivazzjoni minkejja l-ilment imqajjem fl-ewwel istanza mill-appellant. Issa, peress li qed nipproponi li jiġi kkunsidrat li d-deċiżjoni kkontestata ma tikkostitwixxix att li jista’ jiġi kkontestat, kwalunkwe analiżi f’dan is-sens huwa superfluwu u dan l-ilment għandu jiġi miċħud bħala manifestament inammissibbli.
91. Permezz tas-sitt ilment tal-appell, l-appellant jikkritika lill-Qorti Ġenerali talli ma wettqitx eżami komplet tal-fatti peress li hija ma vverifikatx jekk l-appellant kellux l-okkażjoni li jesponi l-każ tiegħu quddiem il-Kumitat tal-Petizzjonijiet. Fid-dawl tal-ġurisprudenza msemmija fil-punt 88 ta’ dawn il-konklużjonijiet, din il-kritika għandha tiġi miċħuda bħala manifestament inammissibbli. Fi kwalunkwe każ, peress li nipproponi li r-rikors kontra d-deċiżjoni kkontestata jiġi ddikjarat bħala inammissibbli, peress li l-Qorti Ġenerali bbażat ukoll b’mod korrett is-sentenza appellata fuq l-inammissibbiltà tat-talba tal‑appellant, hija ma kellhiex l-obbligu li teżamina kif imxiet il‑proċedura quddiem il-Kumitat tal-Petizzjonijiet.
VIII – Konklużjoni
92. Nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja:
– tiċħad l-appell, filwaqt li tipproċedi għal sostituzzjoni tal-motivi tas-sentenza appellata,
– tikkundanna lill-appellant għall-ispejjeż u lill-Parlament Ewropew ibati l-ispejjeż tiegħu.