KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
RICHARD DE LA TOUR
ippreżentati fl‑1 ta’ Lulju 2021 (1)
Kawża C‑277/20
UM
fil-preżenza ta’
HW bħala amministratur tas-suċċessjoni ta’ ZL
(talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Oberster Gerichtshof (il-Qorti Suprema, l-Awstrija))
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Regolament (UE) Nru 650/2012 – Kamp ta’ applikazzjoni – Atti ta’ trasferiment causa mortis – Kunċett ta’ ‘patt ta’ suċċessjoni’ – Donazzjoni inter vivos – Għażla tal-liġi applikabbli għas-suċċessjoni – Dispożizzjonijiet tranżitorji – Artikolu 83(2) sa (4)”
I. Introduzzjoni
1. It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 3(1)(b) kif ukoll tal-Artikolu 83(2) tar-Regolament (UE) Nru 650/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑4 ta’ Lulju 2012 dwar il-ġuriżdizzjoni, il-liġi applikabbli, ir-rikonoxximent u l-infurzar ta’ deċiżjonijiet u l-aċċettazzjoni u l-infurzar ta’ strumenti awtentiċi fil-qasam tas-suċċessjonijiet u dwar il-ħolqien ta’ Ċertifikat Ewropew tas-Suċċessjoni (2).
2. Din it-talba ġiet ippreżentata fil-kuntest tal-kontestazzjoni minn UM, ċittadin Ġermaniż, taċ-ċaħda, mill-awtoritajiet Awstrijaki tar-rikors tiegħu għall-finijiet ta’ reġistrazzjoni fir-reġistru tal-artijiet tal-proprjetarji ta’ proprjetà immobbli li tinsab fl-Awstrija, li għandu l-intenzjoni jasserixxi, għall-bżonnijiet ta’ proċedura ta’ suċċessjoni miftuħa fil-Ġermanja, billi jibbaża ruħu fuq att ta’ donazzjoni causa mortis.
3. Għaldaqstant, il-Qorti tal-Ġustizzja hija mistiedna sabiex tiddeċiedi, skont il-klassifikazzjoni ta’ tali att bħala inter vivos, li x’aktarx tinżamm, fuq il-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 650/2012 kif ukoll fuq l-interpretazzjoni tad-dispożizzjonijiet tranżitorji tiegħu.
4. Ser nesponi r-raġunijiet li minħabba fihom ser nasal sabiex nikkunsidra li att ta’ donazzjoni causa mortis jista’ jikklassifika bħala “patt ta’ suċċessjoni”, fis-sens tal-Artikolu 3(1)(b) tar-Regolament Nru 650/2012, u l-konsegwenzi li jirriżultaw fir-rigward tal-validità tal-għażla tal-liġi applikabbli li fuqha tiddependi l-ġurisdizzjoni tal-qorti adita.
II. Il-kuntest ġuridiku
A. Ir-Regolament Nru 650/2012
5. Il-premessi 9, 11, 14, 37 u 49 tar-Regolament Nru 650/2012 jistabbilixxu:
“(9) Il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-Regolament għandu jestendi għall-aspetti kollha tal-liġi ċivili tas-suċċessjoni għall-patrimonju ta’ persuna deċeduta, jiġifieri kull forma ta’ trasferiment ta’ assi, drittijiet u obbligi minħabba mewt, sew jekk permezz ta’ trasferiment volontarju taħt trasferiment causa mortis, jew trasferiment permezz ta’ suċċessjoni ab intestato.
[…]
(11) Dan ir-Regolament ma għandux japplika għal oqsma tal-liġi ċivili għajr is-suċċessjoni. Għal finijiet ta’ ċarezza, għadd ta’ kwistjonijiet li jistgħu jitqiesu li għandhom rabta ma’ kwistjonijiet ta’ suċċessjoni għandhom jiġu espliċitament esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-Regolament.
[…]
(14) Drittijiet ta’ proprjetà, interessi u assi maħluqa jew ittrasferiti b’modi oħra għajr is-suċċessjoni, bħala eżempju, permezz ta’ donazzjonijiet, għandhom ikunu esklużi wkoll mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-Regolament. Madankollu, għandha tkun il-liġi speċifikata minn dan ir-Regolament bħala l-liġi applikabbli għas-suċċessjoni li tiddetermina jekk donazzjonijiet jew forom oħra ta’ trasferimenti inter vivos li jirriżultaw fi dritt in rem qabel il-mewt għandhomx jagħtu lok għal restituzzjoni jew teħid f’kunsiderazzjoni għall-finijiet ta’ kalkolu tal-ishma tal-benefiċjarji skont il-liġi applikabbli għas-suċċessjoni.
[…]
(37) Sabiex iċ-ċittadini jkunu jistgħu jgawdu, biċ-ċertezza legali kollha, mill-vantaġġi offruti mis-suq intern, dan ir-Regolament għandu jippermettilhom jkunu jafu minn qabel il-liġi applikabbli għas-suċċessjoni tagħhom. Għandhom jiġu introdotti regoli armonizzati ta’ kunflitti ta’ liġijiet biex jiġu evitati riżultati kontradittorji. Ir-regola prinċipali għandha tiżgura li s-suċċessjoni tkun irregolata minn liġi prevedibbli li magħha tkun marbuta mill-qrib. Għal raġunijiet ta’ ċertezza legali u sabiex tiġi evitata l-frammentazzjoni tas-suċċessjoni, dik il-liġi għandha tirregola s-suċċessjoni fl-intier tagħha, jiġifieri l-proprjetà kollha li tifforma parti mill-partimonju, irrispettivament min-natura tal-beni u minkejja jekk il-beni jkunux jinsabu fi Stat Membru ieħor jew fi Stat terz.
[…]
(49) Ftehim ta’ suċċessjoni huwa tip ta’ trasferiment causa mortis li l-ammissibbiltà u l-aċċettazzjoni tiegħu tvarja fost l-Istati Membri. Sabiex ikun aktar faċli li drittijiet ta’ suċċessjoni miksuba bħala riżultat ta’ ftehim ta’ suċċessjoni jiġu aċċettati fl-Istati Membri dan ir-Regolament għandu jiddetermina liema liġi għandha tirregola l-ammissibbiltà ta’ ftehimiet bħal dawn, il-validità sostantiva tagħhom u l-effetti vinkolanti tagħhom bejn il-partijiet, inklużi l-kondizzjonijiet għax-xoljiment tagħhom.”
6. L-Artikolu 1 tar-Regolament Nru 650/2012, intitolat “Kamp ta’ applikazzjoni”, jiddisponi, fil-paragrafi (1) u (2)(g) tiegħu:
“1. Dan ir-Regolament għandu japplika għas-suċċessjoni għall-patrimonji tad-deċeduti […]
2. Dawn li ġejjin huma esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-Regolament:
[…]
(g) drittijiet ta’ proprjetà, interessi u assi maħluqa jew ittrasferiti b’modi oħra minbarra bis-suċċessjoni, pereżempju permezz ta’ rigali, proprjetà konġunta bid-dritt tas-superstiti, il-pjanijiet ta’ pensjoni, il-kuntratti ta’ assigurazzjoni u arranġamenti ta’ natura simili, mingħajr preġudizzju għall-punt (i) tal-Artikolu 23(2);”
7. L-Artikolu 3 tar-Regolament Nru 650/2012, intitolat “Definizzjonijiet”, jipprevedi, fil-paragrafu (1)(a), (b) u (d) tiegħu:
“Għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament:
(a) ‘suċċessjoni’ tfisser is-suċċessjoni għall-patrimonju tad-deċedut u tkopri l-forom kollha ta’ trasferiment ta’ assi, drittijiet u obbligi minħabba mewt, kemm jekk dan ikun trasferiment volontarju skont trasferiment causa mortis, jew trasferiment permezz ta’ suċċessjoni ab intestato;
(b) ‘patt ta’ suċċessjoni’ tfisser ftehim, inkluż ftehim li jirriżulta minn testmenti reċiproċi, li, bi jew mingħajr konsiderazzjoni, joħloq, jimmodifika jew itemm drittijiet għall-patrimonju jew patrimonji futuri ta’ persuna waħda jew aktar li tkun parti għall-ftehim;
[…]
(d) ‘trasferiment causa mortis’ tfisser testment, testment konġunt jew ftehim rigward suċċessjoni;”
8. Skont il-kliem tal-Artikolu 21 tar-Regolament Nru 650/2012, intitolat “Regola Ġenerali”, fi ħdan il-Kapitolu III, dwar il-“[l]iġi applikabbli”:
“1. Dment li ma jkunx previst mod ieħor f’dan ir-Regolament, il-liġi applikabbli għas-suċċessjoni tad-deċedut fl-intier tagħha għandha tkun il-liġi tal-Istat li fih id-deċedut kellu r-residenza abitwali tiegħu fil-mument tal-mewt.
2. Fejn, bħala eċċezzjoni, ikun ċar miċ-ċirkostanzi kollha tal-każ li, fil-mument tal-mewt, id-deċedut kien manifestament aktar marbut ma’ Stat li mhux l-Istat li l-liġi tiegħu tkun applikabbli skont il-paragrafu 1, il-liġi applikabbli għas-suċċessjoni għandha tkun il-liġi ta’ dak l-Istat l-ieħor.”
9. L-Artikolu 22(1) u (2) tar-Regolament Nru 650/2012, intitolat “Għażla ta’ liġi”, jipprovdi kif ġej:
“1. Persuna tista’ tagħżel bħala l-liġi li tirregola s-suċċessjoni tagħha fl-intier tagħha l-liġi tal-Istat li hija jkollha ċ-ċittadinanza tiegħu fil-mument li fiha tkun qiegħda tagħmel l-għażla.
[…]
2. L-għażla ta’ liġi għandha ssir b’mod espliċitu f’dikjarazzjoni fil-forma ta’ trasferiment causa mortis jew tintwera b’mod ċar bit-termini ta’ tali trasferiment.”
10. L-Artikolu 23 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Il-kamp ta’ applikazzjoni tal-liġi applikabbli”, jiddisponi, fil-paragrafi (1) u (2)(i) tiegħu:
“1. Il-liġi determinata skont l-Artikolu 21 jew l-Artikolu 22 għandha tirregola s-suċċessjoni fl-intier tagħha.
2. Dik il-liġi tirregola, b’mod partikolari:
[…]
(i) kwalunkwe obbligu li jitraddu jew li jingħata kont ta’ xi rigali, avvanzi jew legati meta jiġu ddeterminati l-ishma tal-benefiċjarji differenti; […]”
11. L-Artikolu 25 tal-imsemmi regolament, intitolat “Ftehimiet dwar suċċessjoni”, jistabbilixxi fil-paragrafi (1) u (3):
“1. Ftehim dwar is-suċċessjoni fir-rigward tas-suċċessjoni ta’ persuna waħda għandu jkun irregolat, fir-rigward tal-ammissibbiltà tiegħu, tal-validità sostantiva tiegħu u l-effetti vinkolanti tiegħu bejn il-partijiet, inklużi l-kondizzjonijiet għax-xoljiment tiegħu, bil-liġi li, skont dan ir-Regolament, kienet tkun applikabbli għas-suċċessjoni ta’ dik il-persuna fil-każ tal-mewt tagħha fil-jum li fih ġie konkluż il-ftehim.
[…]
3. Irrispettivament mill-paragrafi 1 u 2, il-partijiet jistgħu jagħżlu bħala l-liġi li tirregola l-ftehim tagħhom rigward is-suċċessjoni, fir-rigward tal-ammissibbiltà tiegħu, tal-validità sostantiva tiegħu u l-effetti vinkolanti tiegħu bejn il-partijiet, inklużi l-kondizzjonijiet għax-xoljiment tiegħu, il-liġi li l-persuna jew waħda mill-persuni li l-patrimonju tagħha huwa involut setgħet tagħżel f’konformità mal-Artikolu 22 bil-kondizzjonijiet stabbiliti hawnhekk.”
12. L-Artikolu 83 tar-Regolament Nru 650/2012, intitolat “Dispożizzjonijiet transizzjonali”, jistabbilixxi, fil-paragrafi (2) sa (4) tiegħu:
“2. Fejn id-deċedut ikun għażel il-liġi applikabbli għas-suċċessjoni tiegħu qabel is-17 ta’ Awwissu 2015, dik l-għażla għandha tkun valida jekk tissodisfa l-kondizzjonijiet stabbiliti fil-Kapitolu III jew jekk kienet valida fl-applikazzjoni tar-regoli tad-dritt internazzjonali privat fis-seħħ, fil-mument meta tkun saret l-għażla, fl-Istat fejn id-deċedut kellu r-residenza abitwali tiegħu jew fi kwalunkwe wieħed mill-Istati li tiegħu kellu ċ-ċittadinanza.
3. Trasferiment causa mortis magħmul qabel is‑17 ta’ Awwissu 2015 għandu jkun ammissibbli u validu f’termini sostantivi u fir-rigward tal-forma jekk ikun jissodisfa l-kondizzjonijiet stabbiliti fil-Kapitolu III jew jekk huwa ammissibbli u validu f’termini sostantivi u fir-rigward tal-forma fl-applikazzjoni tar-regoli tad-dritt internazzjonali privat fis-seħħ, fil-mument li fih ikun sar it-trasferiment, fl-Istat fejn id-deċedut kellu r-residenza abitwali tiegħu jew fi kwalunkwe wieħed mill-Istati li tiegħu kellu ċ-ċittadinanza jew fl-Istat Membru tal-awtorità li tkun qed tittratta s-suċċessjoni.
4. Jekk trasferiment causa mortis kien sar qabel is-17 ta’ Awwissu 2015 skont il-liġi li l-mejjet ikun għażel skont dan ir-Regolament, dik il-liġi għandha titqies li ntgħażlet bħala l-liġi applikabbli għas-suċċessjoni.”
B. Id-dritt Awstrijak
13. L-Artikolu 956 tal-Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch (il-Kodiċi Ċivili), fil-verżjoni tiegħu applikabbli għall-kawża preżenti qabel id-dħul fis-seħħ tal-Erbrechts-Änderungsgesetz 2015 (il-Liġi li Temenda d-Dritt tas-Suċċessjoni tal‑2015) (3), tat‑30 ta’ Lulju 2015, kien jipprovdi kif ġej:
“Donazzjoni, li għandha sseħħ biss wara l-mewt ta’ donatur, hija valida bħala legat meta l-formalitajiet stabbiliti huma rrispettati. Hija kkunsidrata bħala kuntratt biss jekk id-donatarju jkun aċċettaha, jekk id-donatur ikun espliċitament esprima r-rinunzja għar-revoka u li att bil-miktub għal dan il-għan ikun ingħata lid-donatarju.”
14. L-Artikolu 1(1)(d) tan-Notariatsaktsgesetz (il-Liġi dwar l-Atti Nutarili) (4), tal‑25 ta’ Lulju 1871, fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-kawża prinċipali, jorbot il-validità ta’ att ta’ donazzjoni li ma jistax jiġi kkontestat effettivament mal-istabbiliment ta’ att nutarili.
15. L-Artikolu 26 tal-Allgemeines Grundbuchsgesetz (il-Liġi dwar ir-Reġistru tal-Artijiet) (5), tat‑2 ta’ Frar 1955, fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-kawża prinċipali, jipprevedi:
“(1) Ir-reġistrazzjonijiet u r-riżervi jistgħu jiġu awtorizzati biss fuq il-bażi ta’ attestazzjonijiet stabbiliti taħt il-forma preskritta għall-validità tagħhom.
(2) Dawn l-attestazzjonijiet għandhom, meta jirrigwardaw l-akkwist jew l-emenda ta’ dritt in rem, jinkludu bażi legali valida.”
16. Skont il-punt 3 tal-Artikolu 2 tar-Rechtspflegergesetz (il-Liġi dwar l-Uffiċjali tal-Qorti) (6), tat‑12 ta’ Diċembru 1985, fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-kawża prinċipali:
“Skrivan tal-qorti jista’ jinħatar uffiċjal tal-qorti għal waħda jew iktar mill-oqsma ta’ attivitajiet li ġejjin:
[…]
3. Kawżi dwar ir-reġistru tal-artijiet u r-reġistru marittimu.”
17. Il-punt 6 tal-Artikolu 16(2) ta’ din il-liġi jipprevedi:
“Huma dejjem riżervati għall-qorti:
[…]
6. Id-deċiżjonijiet li fihom għandu jiġi applikat id-dritt barrani.”
III. Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari
18. ZL, ċittadin Ġermaniż li kellu r-residenza abitwali tiegħu fil-Ġermanja meta miet fit‑13 ta’ Mejju 2018, kien ikkonkluda, fit‑22 ta’ Lulju 1975, flimkien ma’ ibnu, UM, ċittadin Ġermaniż, u mal-mara tiegħu, XU, ċittadina Awstrijaka, kuntratt li ppreveda l-għoti, fil-mument tal-mewt tiegħu, favur dawn tal-aħħar, f’nofs kull wieħed, ta’ proprjetà immobbli li tinstab fl-Awstrija. Waqt il-konklużjoni ta’ dan il-kuntratt, il-partijiet kollha kellhom ir-residenza abitwali tagħhom fil-Ġermanja.
19. Dan il-kuntratt ippreveda l-akkwist, minn ZL, ta’ proprjetà immobbli, taħt il-kundizzjonijiet li ġejjin:
“[…]
b) ZL jintrabat li jibni, fuq din il-proprjetà, li mbagħad ikollha dar għal żewġ familji f’terminu ta’ għaxar snin li jibdew jiddekorru mill-konklużjoni tal-kuntratt. Dan l-impenn jgħaddi fuq l-eredi tiegħu jekk dan ma jissodisfahx waqt ħajtu […]
c) ZL jgħaddi l-proprjetà ċċitata fil-mument tal-mewt tiegħu lil XU u UM, f’nofs kull wieħed, inkluż dak kollu li fil-mument tal-mewt tiegħu jkun marbut mal-proprjetà immobbli, partikolarment id-dar li tinsab […] L-għoti jseħħ fil-mument tal-mewt ta’ ZL, iżda mhux qabel ma jitlesta l-bini tad-dar. L-għoti huwa suġġett għall-kundizzjoni li, fil-mument tal-mewt ta’ ZL, [UM u XU] ma jkunux iddivorzjati u li XU ma tmutx qabel ZL. Jekk din il-kundizzjoni ma hijiex issodisfatta, l-għoti huwa meqjus li jseħħ fil-mument tal-mewt għall-benefiċċju ta’ UM biss; id-dritt li jirriżulta mill-kuntratt li għandu jiġi konkluż jista’ jiġi ttrasferit b’suċċessjoni qabel il-mewt ta’ ZL.
d) Sakemm ma jkunx ġie miftiehem korrispettiv għal dan l-għoti, dan iseħħ fil-mument tal-mewt abbażi ta’ donazzjoni hekk kif ZL iddikjara espliċitament. Huwa rrinunzja għar-revoka tal-kuntratt.
e) Bħala korrispettiv parzjali tal-għoti, [UM u XU] huma marbuta jirrikonoxxu lil […] l-omm ta’ XU, dritt ta’ abitazzjoni fid-dar li għandha tinbena […]
f) Id-dritt Awstrijak japplika għar-rapporti ġuridiċi li jirriżultaw mill-kuntratti li għandhom jiġu konklużi […]
g) ZL jintrabat sabiex ma jbiehx jew jostakola, mingħajr il-ftehim ta’ UM u ta’ XU, il-proprjetà immobbli li hija proprjetà tiegħu sabiex jiżgura lid-drittijiet tagħhom li jirriżultaw mill-kuntratt ta’ ċessjoni fil-mument tal-mewt. […]
h) ZL jawtorizza r-reġistrazzjoni fir-reġistru tal-artijiet permezz tan-numru tar-reġistru tal-komun kadastrali […] maħluq għall-art li hija s-suġġett tal-kuntratt
aa) […]
bb) abbażi ta’ dan il-kuntratt u taċ-ċertifikat uffiċjali tal-mewt ta’ ZL, id-dritt għall-proprjetà, f’kull każ f’nofs, fuq talba taż-żewġ ċessjonarji, [UM u XU], jew tad-dritt għall-proprjetà għal UM biss fuq it-talba tiegħu u fuq preżentazzjoni tal-prova ta’ sodisfazzjon tal-kundizzjoni għall-għoti tal-proprjetà immobbli lilu biss.
[…]”
20. Meta miet ZL, XU, iddivorzjata minn UM, kienet ilha mejta mill‑5 ta’ Novembru 2005, u ma nbniet l-ebda dar.
21. Il-proċedura ta’ suċċessjoni seħħet quddiem l-Amtsgericht Köln (il-Qorti Distrettwali ta’ Köln, il-Ġermanja). Għal dan il-għan, billi sostna li, fil-mument tal-mewt ta’ missieru, huwa kien l-uniku benefiċjarju tal-att ta’ donazzjoni, UM talab ir-reġistrazzjoni fir-reġistru tal-artijiet tad-dritt tiegħu fuq il-proprjetà li jirrigwarda l-proprjetà immobbli inkwistjoni quddiem il-qorti li għandha ġurisdizzjoni, il-Bezirksgericht Hermagor (il-Qorti Distrettwali ta’ Hermagor, l-Awstrija). Ir-Rechtspfleger (l-Uffiċjal tal-Qorti, l-Awstrija) ta’ din il-qorti tal-ewwel istanza, inkarigat sabiex jivverifika t-talba ta’ UM, ikkunsidra li l-liġi applikabbli kienet il-liġi Awstrijaka u ċaħad lil din it-talba fl-assenza ta’ provi dokumentarji li jistabbilixxu li l-kundizzjonijiet meħtieġa mill-kuntratt invokat minn UM kienu ġew issodisfatti. Il-Landesgericht Klagenfurt (il-Qorti Reġjonali ta’ Klagenfurt, l-Awstrija) ikkonfermat lil din id-deċiżjoni minħabba l-fatt li r-Regolament Nru 650/2012 ma japplikax minħabba l-għażla tad-dritt Awstrijak operat f’dan il-kuntratt u li l-għoti tal-proprjetà immobbli fuq il-bażi tad-donazzjoni inkwistjoni ma setax iseħħ mingħajr il-prova tal-bini tad-dar hekk kif previst fl-imsemmi kuntratt. Il-qorti tar-rinviju, l-Oberster Gerichtshof (il-Qorti Suprema, l-Awstrija), ġiet adita b’rikors għal “Reviżjoni” kontra din id-deċiżjoni.
22. Din il-qorti, li nnotat li d-dokumenti prodotti lill-qorti li għandha ġurisdizzjoni għar-reġistru tal-artijiet, jippermettu li jiġi konkluż li, skont il-kriterji tad-dritt Awstrijak, att ta’ donazzjoni causa mortis kien ġie konkluż għall-benefiċċju ta’ UM, hija tal-opinjoni li dan l-att jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 650/2012 u jista’ jiġi kklassifikat bħala “patt ta’ suċċessjoni”, fis-sens tal-Artikolu 3(1)(b) jew (d) ta’ dan ir-regolament.
23. Fir-rigward tal-applikazzjoni tal-liġi Awstrijaka magħżula mill-partijiet fil-kuntratt, l-Oberster Gerichtshof (il-Qorti Suprema) tikkunsidra li d-dispożizzjonijiet tranżitorji tal-imsemmi regolament huma applikabbli u tiddubita l-interpretazzjoni tal-Artikolu 83(2) ta’ dan l-istess regolament, fir-rigward tal-applikabbiltà tiegħu fir-rigward tal-għażla ta’ liġi applikabbli f’patt dwar suċċessjoni.
24. F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-Oberster Gerichtshof (il-Qorti Suprema) iddeċidiet li tissospendi l-proċedura u li tagħmel id-domandi preliminari li ġejjin lill-Qorti tal-Ġustizzja:
“1) L-Artikolu 3(1)(b) tar-Regolament (UE) Nru 650/2012 […] għandu jiġi interpretat fis-sens li jikkostitwixxi patt ta’ suċċessjoni fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, att ta’ donazzjoni causa mortis rigward proprjetà immobbli li tinsab fl-Awstrija, konkluż bejn żewġ ċittadini Ġermaniżi li għandhom il-post ta’ residenza abitwali tagħhom fil-Ġermanja u li jgħid li d-donatarju għandu jkollu fir-rigward tas-suċċessjoni, wara l-mewt tad-donatur, dritt personali għar-reġistrazzjoni tad-dritt tiegħu għall-proprjetà fir-reġistru tal-artijiet abbażi ta’ dan l-att ta’ donazzjoni u taċ-ċertifikat ta’ mewt tad-donatur, u għaldaqstant mingħajr intervent tal-amministrazzjoni kompetenti fil-qasam tas-suċċessjoni?
2) Fil-każ ta’ risposta fl-affermattiv għal din id-domanda:
L-Artikolu 83(2) tar-Regolament Nru 650/2012 għandu jiġi interpretat fis-sens li huwa jirregola wkoll il-validità tal-għażla tal-liġi applikabbli, magħmula qabel is‑17 ta’ Awwissu 2015, għal att ta’ donazzjoni causa mortis li għandu jiġi kklassifikat bħala patt ta’ suċċessjoni fis-sens tal-Artikolu 3(1)(b) tar-Regolament Nru 650/2012?”
25. Ġew ippreżentati osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja minn UM, mill-Gvern Spanjol u mill-Kummissjoni Ewropea. Dawn il-partijiet kif ukoll il-Gvern Ġermaniż wieġbu bil-miktub għall-mistoqsijiet magħmula mill-Qorti tal-Ġustizzja fit-termini stabbiliti.
IV. Analiżi
26. Qabel kollox, jidhirli li huwa xieraq li jiġi enfasizzat, minħabba l-iskop tar-Regolament Nru 650/2012, li t-talba għal deċiżjoni preliminari, li tirrigwarda l-applikabbiltà ta’ dan ir-regolament, ġiet magħmula fil-kuntest ta’ proċedura nazzjonali li għandha bħala suġġett l-għoti ta’ drittijiet li jirrigwardaw proprjetà immobbli, li tinsab fl-Awstrija, li kienet is-suġġett ta’ donazzjoni causa mortis (7), bl-għan ta’ reġistrazzjoni fir-reġistru tal-artijiet. Il-proċedura ta’ suċċessjoni infetħet fi Stat Membru ieħor. Konsegwentement, b’mod bla preċedent, it-talba għal deċiżjoni preliminari hija ppreżentata f’kuntest iktar ġenerali tal-verifika tad-dritt ta’ proprjetà minn dak tas-suċċessjoni, fis-sens li l-awtorità adita minn UM ma hijiex responsabbli sabiex tieħu deċiżjoni jew sabiex toħroġ att marbuta magħha direttament. Barra minn hekk, il-qorti tar-rinviju ppreċiżat li t-talba tagħha hija intiża sabiex tivverifika l-kompetenza tal-awtorità li ċaħdet it-talba ta’ UM, li tiddependi mill-applikazzjoni tad-dritt Awstrijak (8).
A. Fuq l-ewwel domanda preliminari
27. Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, lill-Qorti tal-Ġustizzja jekk l-Artikolu 3(1)(b) tar-Regolament Nru 650/2012 għandux jiġi interpretat fis-sens li jaqa’ taħt il-kunċett ta’ “patt ta’ suċċessjoni”, att ta’ donazzjoni inter vivos li abbażi tiegħu t-trasferiment tal-proprjetà li hija tad-donatur iseħħ biss fil-mument tal-mewt tiegħu.
28. L-ewwel, hemm lok li jiġi ppreċiżat li d-domanda li tirrigwarda l-applikabbiltà ta’ dan ir-regolament hija ġġustifikata:
– ratione temporis, konformement mal-Artikolu 83(1) tiegħu, peress li l-kawża prinċipali għandha bħala suġġett is-suċċessjoni ta’ ZL, li miet wara s‑17 ta’ Awwissu 2015;
– minħabba l-impatt transkonfinali tas-suċċessjoni, peress li l-mejjet kien jirresjedi normalment fil-Ġermanja u l-kawża prinċipali tikkonċerna proprjetà immobbli li kienet tiegħu li tinsab fl-Awstrija (9), u
– sa fejn il-kawża għandha bħala suġġett il-kundizzjonijiet li abbażi tagħhom inkiseb dritt fil-kuntest tas-suċċessjoni, fid-dawl tar-reġistrazzjoni tiegħu fir-reġistru tal-artijiet, u mhux tal-modalitajiet tiegħu li ma jaqawx taħt ir-Regolament Nru 650/2012 (10).
29. It-tieni, għandu jiġi nnotat li, fl-assenza ta’ dispożizzjonijiet dwar donazzjonijiet causa mortis fir-Regolament Nru 650/2012 (11), elementi differenti għandhom jittieħdu sabiex jiġi ddeterminat jekk tali atti jistgħu jikklassifikaw bħala “patt ta’ suċċessjoni” fis-sens tal-Artikolu 3(1)(b) tiegħu, kif isostnu l-qorti tar-rinviju, UM, il-Gvern Ġermaniż u l-Kummissjoni jew, bil-kontra, jekk dawn l-atti għandhomx jiġu kkunsidrati bħala rigali fis-sens tal-Artikolu 1(2)(g) ta’ dan ir-regolament, hekk kif isostni wkoll il-Gvern Spanjol.
30. F’dan ir-rigward, hemm lok li jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, mir-rekwiżiti kemm tal-applikazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni kif ukoll tal-prinċipju ta’ ugwaljanza jirriżulta li l-kliem ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni, li ma jkun fih ebda riferiment espress għad-dritt tal-Istati Membri sabiex jiġi ddeterminat is-sens u l-portata tagħha, għandu normalment jingħata, fl-Unjoni kollha, interpretazzjoni awtonoma u uniformi, li għandha tieħu inkunsiderazzjoni mhux biss it-termini tagħha, iżda wkoll il-kuntest tad-dispożizzjoni u l-għan imfittex mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni (12).
31. Għall-ħtiġiet tal-interpretazzjoni letterali tad-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 650/2012 applikabbli fil-kawża preżenti, nosserva li, minn naħa, skont l-ewwel sentenza tal-Artikolu 1(1) ta’ dan ir-regolament, dan japplika għas-“suċċessjoni għall-patrimonju tad-deċeduti”. Fl-Artikolu 3(1)(a) tal-imsemmi regolament, huwa ppreċiżat b’“suċċessjoni” infissru s-suċċessjoni causa mortis u li dan it-terminu jkopri “il-forom kollha ta’ assi […] minħabba mewt” (13). Din id-definizzjoni tirrepeti l-kontenut tal-premessa 9 tal-istess regolament, li tipprovdi li din għandha tapplika “għall-aspetti kollha tal-liġi ċivili tas-suċċessjoni għall-patrimonju ta’ persuna deċeduta” (14).
32. Żewġ metodi ta’ trasferiment ta’ beni causa mortis huma previsti, jiġifieri att volontarju abbażi ta’ trasferiment causa mortis u fil-kuntest ta’ suċċessjoni ab intestato.
33. Fl-Artikolu 3(1)(d) tar-Regolament Nru 650/2012, huwa ppreċiżat li l-espressjoni “trasferiment causa mortis” tkopri “testment, testment konġunt jew ftehim rigward suċċessjoni”. Dan il-patt huwa ddefinit fis-subparagrafu (b) ta’ dan l-artikolu bħala li huwa, essenzjalment, ftehim li jagħti drittijiet għall-patrimonji futuri ta’ persuna waħda jew iktar li tkun parti għall-ftehim.
34. Min-naħa l-oħra, dawn id-definizzjonijiet, li jikkostitwixxu kunċetti awtonomi (15), sa fejn huma intiżi sabiex jiżguraw l-applikazzjoni uniformi tar-Regolament Nru 650/2012 indipendentement mid-dritt tal-Istati Membri, għandhom jiġu mqabbla mal-esklużjoni mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament tad-“drittijiet ta’ proprjetà […] ittrasferiti b’modi oħra minbarra bis-suċċessjoni, pereżempju permezz ta’ rigali” (16), stabbilita fl-Artikolu 1(2)(g) tiegħu (17).
35. Fid-dawl tal-kunċett ta’ “suċċessjoni” (18) u fin-nuqqas ta’ definizzjoni kemm tar-rigali u kemm ta’ testment, titqajjem il-kwistjoni sabiex isir magħruf liema huwa l-kriterju li jippermetti li ssir distinzjoni bejn ir-rigali (19) u t-trasferimenti causa mortis, fid-dawl ta’ interpretazzjoni uniformi ta’ dawn il-kunċetti.
36. Fl-ewwel lok, ninnota li, fil-premessa 14 tar-Regolament Nru 650/2012, li fid-dawl tiegħu għandu jkun ikkunsidrat l-Artikolu 1(2)(g) ta’ dan ir-regolament, tintuża l-espressjoni “donazzjonijiet jew forom oħra ta’ trasferimenti inter vivos li jirriżultaw fi dritt in rem qabel il-mewt” (20).
37. Jidhirli li huwa dedott minn dan, ukoll permezz ta’ paragun ma’ metodi ta’ trasferiment ta’ drittijiet u ta’ beni previsti fl-Artikolu 1(2)(g) tar-Regolament Nru 650/2012, jiġifieri proprjetà konġunta bid-dritt tas-superstiti, il-pjanijiet ta’ pensjoni, il-kuntratti ta’ assigurazzjoni u arranġamenti ta’ natura simili, li l-leġiżlatur tal-Unjoni kellu l-intenzjoni jeskludi mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament, l-atti inter vivos li jikkostitwixxu drittijiet qabel il-mewt tas-sid tagħhom jew li, bħala prinċipju, jorganizzaw it-trasferiment tal-beni barra mis-suċċessjoni.
38. Fit-tieni lok, nippreċiża li l-Artikolu 1(2)(g) tar-Regolament Nru 650/2012 li għandu bħala sors l-Artikolu 1(2)(d) tal-Konvenzjoni fuq il-Liġi Applikabbli fuq is-Suċċessjoni Causa Mortis, iffirmata f’Den Haag fl‑1 ta’ Awwissu 1989 (21), li qatt ma daħal is-seħħ. Fir-rapport ta’ spjega ta’ din il-konvenzjoni (22), huwa ppreċiżat li l-Artikolu 1(2)(d) għandu qasam wiesa’ ħafna li jkopri lid-dispożizzjonijiet kollha minbarra dawk causa mortis u li jeskludi t-tranżazzjonijiet inter vivos,meta d-dritt għall-proprjetà jinħoloq kif iseħħ il-mewt.
39. It-tielet, nenfasizza li, fir-rigward tal-esklużjoni mill-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 650/2012 intiż sabiex jissuġġetta lis-suċċessjoni kollha lil liġi unika, l-Artikolu 1(2)(g) ta’ dan ir-regolament għandu jiġi interpretat b’mod strett, anki jekk ir-rigali ma jevitawx kompletament l-applikazzjoni tal-liġi tas-suċċessjoni (23).
40. Bħala konsegwenza, ma jistgħux jiġu kklassifikati bħala “rigali”, fis-sens tal-Artikolu 1(2)(g) id-donazzjonijiet causa mortis, li jipprevedu l-għoti ta’ dritt fuq il-beni li huma parti mill-patrimonju tal-mejjet, fil-mument tal-mewt tiegħu biss, favur id-donatarju, jekk ikun għadu ħaj, u jorganizzaw, permess tal-istess, il-modalitajiet tat-trażmissjoni tal-wirt. Fi kliem ieħor, il-kriterju essenzjali huwa dak tad-determinazzjoni tad-drittijiet tad-donatarju fir-rigward tal-beni li jikkostitwixxu l-massa patrimonjali fir-rigward tal-eredi l-oħra (24) fuq suċċessjoni mhux miftuħa.
41. Peress li l-mewt tad-donatur għandha tikkostitwixxi kundizzjoni ta’ dan it-trasferiment tad-dritt u mhux tal-eżekuzzjoni konkreta tiegħu (25) u li d-donazzjoni li tirriżulta fi ftehim irrevokabbli (26) bejn il-partijiet fuq id-drittijiet tal-proprjetà jinħolqu mal-mewt fuq il-beni li għaldaqstant jikkostitwixxu l-patrimonju tal-mejjet (27), id-donazzjoni causa mortis (jew, fi kliem ieħor, kull ftehim dwar it-trasferiment tad-dritt ta’ proprjetà causa mortis) jista’ jikklassifika, fl-opinjoni tiegħi, bħala “patt ta’ suċċessjoni” fis-sens tal-Artikolu 3(1)(b) tar-Regolament Nru 650/2012, bħala kunċett awtonomu (28), anki jekk dan l-att ma jirrigwardax is-suċċessjoni kollha (29) jew fuq il-beni li d-donatur ma kellux diġà meta seħħ il-ftehim.
42. Konsegwentement, għandha tiġi eżaminata l-kwistjoni tad-diversità fis-sistemi ġuridiċi tad-donazzjonijiet causa mortis kif ukoll dwar il-patt ta’ suċċessjoni, innotata, għal dan tal-aħħar, fil-premess 49 tar-Regolament Nru 650/2012 u enfasizzata kemm mill-partijiet fl-osservazzjonijiet bil-miktub kif ukoll mill-kummentarji (30), sabiex tiġi żgurata applikazzjoni uniformi ta’ dan ir-regolament.
43. F’dan ir-rigward, naqbel mal-opinjoni espressa minn diversi awturi fis-sens li l-klassifikazzjoni tal-att għandha tirriżulta mill-applikazzjoni tal-liġi li tirregola l-patt ta’ suċċessjoni, hekk kif previst fl-Artikolu 25 tar-Regolament Nru 650/2012 (31).
44. Tali interpretazzjoni hija konformi għall-għan segwit minn dan ir-regolament, li huwa, minn naħa, sabiex jgħin lill-eredi u lil-legatarji, lill-persuni l-oħra qrib tad-deċedut kif ukoll lill-kredituri tas-suċċessjoni sabiex jeżerċitaw id-drittijiet tagħhom fil-kuntest ta’ suċċessjoni li għandha implikazzjonijiet transkonfinali kif ukoll sabiex jippermetti liċ-ċittadini tal-Unjoni li jħejju s-suċċessjoni tagħhom (32).
45. Min-naħa l-oħra, minħabba raġunijiet ta’ ċertezza legali u sabiex tiġi evitata l-frammentazzjoni tas-suċċessjoni (33), ir-Regolament Nru 650/2012 jipprevedi, għall-patrimonju kollu li hija komposta minnu, l-unità tal-liġi tas-suċċessjoni, li għandha impatt fuq il-ġurisdizzjoni tal-qrati tal-Istati Membri sabiex jiddeċiedu fuq is-suċċessjoni fl-intier tagħha (34), permezz ta’ rabta mal-liġi tal-Istat Membru li fih il-mejjet kellu r-residenza normali tiegħu fil-mument tal-mewt, skont l-Artikolu 21 tar-Regolament, jew mal-liġi tal-Istat li l-mejjet kellu ċ-ċittadinanza tiegħu, magħżula minnu abbażi tal-Artikolu 22 tal-imsemmi regolament.
46. Barra minn hekk, sabiex jiġi żgurat li d-dispożizzjonijiet ikunu iktar adattati għall-għanijiet tar-Regolament Nru 650/2012, il-leġiżlatur tal-Unjoni ppreveda xi arranġamenti, partikolarment għall-prinċipju ta’ unità tal-liġi tas-suċċessjoni (35). Dan huwa l-każ, hekk kif enfasizza l-Gvern Ġermaniż fit-tweġibiet tiegħu għall-mistoqsijiet bil-miktub tal-Qorti tal-Ġustizzja, tal-Artikolu 25 ta’ dan ir-regolament, li għandu jiġi kkunsidrat fid-dawl tal-premessa 49 tiegħu, li jiddetermina, fi kliem simili għal dawk tal-Artikolu 24 tal-imsemmi regolament, dwar it-trasferimenti l-oħra causa mortis, li l-patt ta’ suċċessjoni huwa rregolat mil-liġi applikabbli għas-suċċessjoni fil-ġurnata li jiġu konklużi, sabiex tiġi ppreżervata l-organizzazzjoni tas-suċċessjoni prevista f’dawn l-atti.
47. F’dawn iċ-ċirkustanzi, nikkunsidra, b’differenza mill-Gvern Spanjol, li l-klassifikazzjoni ta’ donazzjoni causa mortis ta’ “patt ta’ suċċessjoni” ma hijiex ta’ natura li twassal għall-frammentazzjoni tas-suċċessjoni, iżda tiżgura għall-partijiet ikkonċernati bit-trasferiment ta’ ben jew beni li jikkostitwixxu l-patrimonju tal-mejjet iċ-ċertezza legali mfittxija f’każ ta’ suċċessjoni li għandu impatt transkonfinali.
48. Interpretazzjoni kuntrarja jkollha bħala effett li teskludi mill-kamp ta’ applikazzjoni, atti oħra preżentement stabbiliti fid-dawl li jiġi ppjanat it-trasferiment ta’ suċċessjoni li għalih jitqajmu l-istess mistoqsijiet, bħalma huma d-donazzjonijiet inter vivos jew id-donazzjonijiet maqsuma (36).
49. Għaldaqstant, numru kbir ta’ atti importanti għall-organizzazzjoni tas-suċċessjoni għandhom ikunu suġġetti, skont il-każ, kemm għar-Regolament (KE) Nru 593/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑17 ta’ Ġunju 2008 dwar il-liġi applikabbli għall-obbligazzjonijiet kuntrattwali (Ruma I) (37), u kemm għar-regoli nazzjonali jew konvenzjonali tal-Istat kkonċernat(38), li jirriskja li jdgħajjef b’mod serju l-prinċipju ta’ unità tal-liġi tas-suċċessjoni.
50. Fil-każ preżenti, il-kawża prinċipali għandha bħala suġġett patt li jorganizza t-trasferiment tal-proprjetà ta’ proprjetà immobbli li kellha sseħħ fil-mument tal-mewt ta’ missier ir-rikorrent, taħt xi kundizzjonijiet (39). Għalkemm, fl-opinjoni tiegħi, dan il-ftehim jippreżenta l-karatteristiċi ta’ patt ta’ suċċessjoni, fis-sens tar-Regolament Nru 650/2012, din il-klassifikazzjoni jkollha tiddependi fuq il-liġi ta’ suċċessjoni applikabbli, hekk kif qed nipproponi (40).
51. Minħabba dawn ir-raġunijiet kollha, nikkunsidra li l-Artikolu 3(1)(b) tar-Regolament Nru 650/2012 għandu jiġi interpretat fis-sens li l-kunċett ta’ “patt ta’ suċċessjoni” inter vivos, li abbażi tiegħu t-trasferiment, għal benefiċċju tad-donatarju, tal-proprjetà ta’ ben jew beni li jikkostitwixxu anki parzjalment il-patrimonju ta’ suċċessjoni ta’ donatur, iseħħ biss wara l-mewt tiegħu.
B. Fuq it‑tieni domanda preliminari
52. Il-qorti tar-rinviju tistaqsi fuq il-validità tal-għażla tal-liġi Awstrijaka fil-ftehim inkwistjoni fil-kawża prinċipali (41) fid-dawl tad-dispożizzjonijiet tranżitorji tar-Regolament Nru 650/2012 u tal-Artikolu 83(2) tiegħu. Dan jipprevedi rinviju għall-kundizzjonijiet stabbiliti fl-Artikolu 22 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Għażla ta’ liġi”.
53. Hekk kif innotat il-Kummissjoni, il-verżjoni bil-Ġermaniż tal-Artikolu 22 tar-Regolament Nru 650/2012, b’differenza mill-verżjonijiet lingwistiċi l-oħra (42), ma tippreċiżax li l-għażla ta’ liġi għandha tirrigwarda lis-suċċessjoni kollha.
54. F’dan ir-rigward, għandu jiġi ppreċiżat li l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet, f’sentenza mogħtija ftit żmien wara l-preżentata tat-talba għal deċiżjoni preliminari preżenti, li persuna tista’ tagħżel bħala l-liġi li “tirregola s-suċċessjoni tagħha fl-intier tagħha” abbażi ta’ dan l-Artikolu 22 u li l-Artikolu 83(2) tal-imsemmi regolament jipprevedi l-każ li fih il-mejjet kien, qabel is‑17 ta’ Awwissu 2015, għażel il-liġi “applikabbli għas-suċċessjoni tiegħu” (43).
55. Konsegwentement, nikkunsidra, bħall-Kummissjoni, li r-risposta tal-Qorti tal-Ġustizzja ma tistax tirrigwarda l-interpretazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, peress li mill-konstatazzjonijiet tal-qorti tar-rinviju jirriżulta li d-dritt Awstrijak kien intgħażel mill-partijiet sabiex jiġi applikat għar-rapporti ġuridiċi bejniethom u mhux sabiex tirregola s-suċċessjoni fl-intier tagħha.
56. Madankollu, fid-dawl taċ-ċirkustanzi li fihom ġiet magħmula din it-tieni domanda preliminari, jidhirli opportun li nikkompleta l-analiżi tiegħi dwar id-dispożizzjonijiet tranżitorji billi nindika, minn naħa, li, fir-rigward ta’ trasferiment causa mortis li jseħħ qabel is‑17 ta’ Awwissu 2015 minn donatur li miet qabel din id-data, dan ikun validu, konformement mal-Artikolu 83(3) tar-Regolament Nru 650/2012, jekk il-kundizzjonijiet stabbiliti mil-liġi magħżula skont id-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu III, preċiżament l-Artikolu 25, applikabbli għal patt ta’ suċċessjoni jkunu ssodisfatti, jew, fin-nuqqas ta’ dan skont ir-regoli ta’ kunflitt preċedenti għad-dħul fis-seħħ tal-imsemmi regolament.
57. Min-naħa l-oħra, hekk kif ġie nnotat mill-Kummissjoni, f’dan il-każ, il-konsegwenzi fuq il-ġurisdizzjoni tal-qorti adita, fir-rigward tal-klassifikazzjoni tal-att inkwistjoni, għandhom jittieħdu mill-konstatazzjoni tal-inapplikabbiltà tal-Artikolu 83(2) tar-Regolament Nru 650/2012, fin-nuqqas tal-għażla tal-liġi li tirregola lis-suċċessjoni fl-intier tagħha (44), u għaldaqstant, fl-opinjoni tiegħi, tal-inapplikabbiltà tal-paragrafu 4 ta’ dan l-artikolu (45). Fil-fatt, peress li, abbażi ta’ dan ir-regolament, il-mejjet ma setax jagħżel il-liġi Awstrijaka, din ma tistax titqies bħala li ntgħażlet bħala l-liġi applikabbli għas-suċċessjoni (46).
58. F’dawn iċ-ċirkustanzi, nikkunsidra li ma hemmx lok li tingħata risposta lit-tieni domanda preliminari.
V. Konklużjoni
59. Fir-rigward tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti kollha, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tirrispondi lill-Oberster Gerichtshof (il-Qorti Suprema, l-Awstrija) kif ġej:
L-Artikolu 3(1)(b) tar-Regolament (UE) Nru 650/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑4 ta’ Lulju 2012 dwar il-ġuriżdizzjoni, il-liġi applikabbli, ir-rikonoxximent u l-infurzar ta’ deċiżjonijiet u l-aċċettazzjoni u l-infurzar ta’ strumenti awtentiċi fil-qasam tas-suċċessjonijiet u dwar il-ħolqien ta’ Ċertifikat Ewropew tas-Suċċessjoni, għandu jiġi interpretat fis-sens li l-kunċett ta’ “patt ta’ suċċessjoni” inter vivos, li abbażi tiegħu t-trasferiment, għal benefiċċju tad-donatarju, tal-proprjetà ta’ ben jew beni li jikkostitwixxu anki parzjalment il-patrimonju ta’ suċċessjoni ta’ donatur, iseħħ biss wara l-mewt tiegħu.