WYROK SĄDU (szósta izba)
z dnia 28 września 2016 r.(*)
Znak towarowy Unii Europejskiej – Postępowanie w sprawie unieważnienia prawa do znaku – Słowny unijny znak towarowy FITNESS – Bezwzględne podstawy odmowy rejestracji – Brak charakteru odróżniającego – Charakter opisowy – Artykuł 7 ust. 1 lit. b) i c), art. 52 ust. 1 lit. a) oraz art. 76 rozporządzenia (WE) nr 207/2009 – Zasada 37 lit. b) ppkt (iv) i zasada 50 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 2868/95 – Przedstawienie dowodów po raz pierwszy przed izbą odwoławczą
W sprawie T‑476/15
European Food SA, z siedzibą w Drăgănești (Rumunia), reprezentowana przez adwokat I. Speciac,
strona skarżąca,
przeciwko
Urzędowi Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO), reprezentowanemu przez M. Rajh, działającą w charakterze pełnomocnika,
strona pozwana,
w której drugą stroną w postępowaniu przed Izbą Odwoławczą EUIPO, występującą przed Sądem w charakterze interwenienta, jest
Société des produits Nestlé SA, z siedzibą w Vevey (Szwajcaria), reprezentowana przez adwokatów A. Jaeger‑Lenz, A. Lambrechta i S. Cobet‑Nüse,
mającej za przedmiot skargę na decyzję Czwartej Izby Odwoławczej EUIPO z dnia 19 czerwca 2015 r. (sprawa R 2542/2013‑4) dotyczącą postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku między European Food a Société des produits Nestlé,
SĄD (szósta izba),
w składzie, podczas narady: S. Frimodt Nielsen, prezes, A.M. Collins (sprawozdawca) i V. Valančius, sędziowie,
sekretarz: E. Coulon,
po zapoznaniu się ze skargą złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 19 sierpnia 2015 r.,
po zapoznaniu się z odpowiedzią na skargę złożoną przez EUIPO w sekretariacie Sądu w dniu 27 listopada 2015 r.,
po zapoznaniu się z odpowiedzią interwenienta na skargę złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 26 listopada 2015 r.,
uwzględniwszy, że w terminie trzech tygodni od dnia powiadomienia stron głównych o zamknięciu pisemnego etapu postępowania nie wpłynął żaden wniosek o wyznaczenie rozprawy, i postanowiwszy, na podstawie art. 106 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem, orzec w przedmiocie skargi bez przeprowadzenia części ustnej postępowania,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu
1 W dniu 20 listopada 2001 r. interwenient, Société des produits Nestlé SA, dokonał w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) zgłoszenia unijnego znaku towarowego na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej (Dz.U. 2009, L 78, s. 1).
2 Znakiem towarowym, o którego rejestrację wniesiono, było oznaczenie słowne FITNESS.
3 Towary, dla których dokonano zgłoszenia, należą do klas 29, 30 i 32 w rozumieniu Porozumienia nicejskiego dotyczącego międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków z dnia 15 czerwca 1957 r., ze zmianami, i odpowiadają dla każdej z tych klas następującemu opisowi:
– klasa 29: „mleko, śmietana, masło, ser, jogurty i inne produkty spożywcze na bazie mleka; substytuty produktów mlecznych, jajka, galaretki, owoce, warzywa, preparaty proteinowe do spożycia przez ludzi”;
– klasa 30: „zboża i preparaty zbożowe; płatki zbożowe gotowe do spożycia; zbożowe płatki śniadaniowe; artykuły spożywcze na bazie ryżu lub mąki”;
– klasa 32: „woda niegazowana, woda mineralizowana lub gazowana, woda źródlana, woda mineralna, woda aromatyzowana, napoje owocowe, soki owocowe, nektary, lemoniady, napoje gazowane i inne napoje bezalkoholowe, syropy i inne preparaty do wyrobu syropów oraz inne preparaty do wyrobu napojów”.
4 W dniu 30 maja 2005 r. zgłoszony znak towarowy został zarejestrowany jako unijny znak towarowy pod numerem 2470326 dla towarów wskazanych w pkt 3 powyżej (zwany dalej „spornym znakiem towarowym”).
5 W dniu 2 września 2011 r. skarżąca, European Food SA, wystąpiła z wnioskiem o unieważnienie prawa do spornego znaku na podstawie art. 52 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009 w związku z art. 7 ust. 1 lit. b) i c) tego aktu.
6 W dniu 18 października 2013 r. Wydział Unieważnień oddalił w całości wniosek o unieważnienie prawa do znaku.
7 W dniu 16 grudnia 2013 r. skarżąca wniosła do EUIPO odwołanie od decyzji Wydziału Unieważnień.
8 Decyzją z dnia 19 czerwca 2015 r. (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) Czwarta Izba Odwoławcza EUIPO oddaliła odwołanie.
9 Izba Odwoławcza stwierdziła, że w ramach postępowania o unieważnienie prawa do znaku ciężar dowodu w zakresie nieposiadania przez sporny znak towarowy charakteru odróżniającego lub posiadania przez niego charakteru opisowego w rozumieniu art. 7 ust. 1 lit. b) i c) rozporządzenia nr 207/2009 spoczywa na wnoszącym o unieważnienie. Dodała, że datą właściwą, do której powinny odnosić się wszystkie dowody, jest dzień dokonania zgłoszenia spornego znaku towarowego, czyli 20 listopada 2001 r. Ponadto w jej ocenie, zważywszy, że chodziło o niedrogie towary konsumpcyjne, właściwy krąg odbiorców wykazywał niższy od przeciętnego poziom uwagi.
10 Co się tyczy podnoszonego charakteru opisowego, Izba Odwoławcza uznała, że większość dowodów przedstawionych przed Wydziałem Unieważnień pochodziła z okresu po dacie właściwej lub dotyczyła terytorium Rumunii przed przystąpieniem tego państwa do Unii Europejskiej. Jeżeli chodzi o wyciągi ze słowników dotyczące wyrazu „fitness”, stwierdziła ona, że w odczuciu konsumentów w 2001 r. wyraz ten nie opisywał żadnej nieodłącznej cechy rozpatrywanych towarów. Uznała ona, że dla omawianych towarów wspomniany wyraz jest sugestywny i wywołuje luźne skojarzenia. W rezultacie jej zdaniem dowody przedstawione przed Wydziałem Unieważnień nie były wystarczające, by wykazać opisowy charakter spornego znaku towarowego.
11 Ponadto szereg dowodów przedłożonych Izbie Odwoławczej po raz pierwszy został przez nią odrzucony i pozostawiony bez uwzględnienia. W tym zakresie Izba Odwoławcza zastosowała w drodze analogii zasadę 50 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia Komisji (WE) nr 2868/95 z dnia 13 grudnia 1995 r. wykonującego rozporządzenie Rady (WE) nr 40/94 w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. 1995, L 303, s. 1) w związku z zasadą 37 lit. b) ppkt (iv) tego aktu.
12 Izba Odwoławcza uznała również, że ponieważ treść wyrazu „fitness” wywołuje skojarzenia i jest niejednoznaczna, jest on zdolny do identyfikowania towarów, do których odnosi się sporny znak towarowy, jako pochodzących od interwenienta, a zatem do odróżniania tych towarów od towarów innych przedsiębiorstw. W rezultacie stwierdziła ona, że skarżąca nie wykazała braku charakteru odróżniającego tego znaku.
Żądania stron
13 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– ewentualnie, zmianę zaskarżonej decyzji i unieważnienie prawa do spornego znaku towarowego;
– obciążenie EUIPO kosztami postępowania.
14 EUIPO wnosi do Sądu o:
– częściowe odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej i częściowe oddalenie jej jako bezzasadnej;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
15 Interwenient wnosi do Sądu o:
– odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej, a tytułem pomocniczym – oddalenie jej jako bezzasadnej;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
Co do prawa
W przedmiocie dopuszczalności
16 Na podstawie art. 173 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem interwenient, o którym mowa w §§ 1 i 2, ma takie same prawa procesowe jak strony główne. Może on popierać żądania strony głównej, jak również wnosić żądania i zarzuty niezależnie od tych wniesionych przez strony główne.
17 Interwenient kwestionuje formalną dopuszczalność skargi, podnosząc naruszenie art. 177 regulaminu postępowania. Skarżąca nie przedstawiła bowiem dowodu posiadania osobowości prawnej ani skutecznego udzielenia pełnomocnictwa jej adwokatom.
18 Co się tyczy dowodu posiadania osobowości prawnej, należy stwierdzić, że skarżąca załączyła do skargi wyciąg z rejestru handlowego, tak jak tego wymaga art. 177 § 4 regulaminu postępowania. Wbrew temu, co sugeruje interwenient, przepis ten nie wymaga, by wyciąg zawierał szereg określonych zapisów.
19 Co się tyczy pełnomocnictwa, należy, po pierwsze, zauważyć, że znajdujący zastosowanie w niniejszej sprawie art. 51 § 3 regulaminu postępowania, w odróżnieniu od art. 44 § 5 lit. b) regulaminu postępowania przed Sądem z dnia 2 maja 1991 r., nie wymaga już dowodu, iż pełnomocnictwo udzielone adwokatowi lub radcy prawnemu zostało udzielone przez osobę do tego uprawnioną. Po drugie, należy stwierdzić, że wbrew temu, co podnosi interwenient, pełnomocnictwo wskazuje z imienia i nazwiska osobę, która podpisała skargę jako adwokat, a mianowicie I. Speciac. Po trzecie, jeżeli chodzi o fakt, że skarżąca nie uaktualniła wykazu załączników w celu uwzględnienia w nim pełnomocnictwa, wystarczy zauważyć, że ewentualne naruszenie pkt 97 Praktycznych przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem z dnia 20 maja 2015 r. (Dz.U. 2015, L 152, s. 1) nie powoduje niedopuszczalności skargi. Po czwarte, wbrew temu, co utrzymuje interwenient, z regulaminu postępowania nie wynika, by dowód udzielenia pełnomocnictwa adwokatowi, który podpisał skargę, miał zostać dostarczony przed wniesieniem tej skargi. Przeciwnie, ponieważ taki brak można uzupełnić na podstawie art. 51 § 4 regulaminu postępowania, nic nie stoi na przeszkodzie, by dokument poświadczający ustanowienie pełnomocnictwa został sporządzony po wniesieniu skargi [zob. podobnie wyrok z dnia 4 lutego 2015 r., KRS/OHIM – Lampenwelt (Moon), T‑374/13, niepublikowany, EU:T:2015:69, pkt 11–13].
20 W świetle powyższego należy oddalić argumenty interwenienta dotyczące formalnej niedopuszczalności skargi.
Co do istoty
21 Na poparcie skargi skarżąca przedstawia trzy zarzuty, dotyczące, po pierwsze, odmowy uwzględnienia dowodów przedstawionych po raz pierwszy przed Izbą Odwoławczą, po drugie, charakteru opisowego spornego znaku towarowego, i po trzecie, braku charakteru odróżniającego wspomnianego znaku.
W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego odmowy uwzględnienia dowodów przedstawionych po raz pierwszy przed Izbą Odwoławczą
– Argumenty stron
22 W ramach zarzutu pierwszego skarżąca podnosi, że odmawiając uwzględnienia dowodów przedstawionych po raz pierwszy przed Izbą Odwoławczą, EUIPO naruszyło art. 76 rozporządzenia nr 207/2009 w związku z zasadą 37 lit. b) ppkt (iv) i zasadą 50 ust. 1 rozporządzenia nr 2868/95.
23 Po pierwsze, skarżąca twierdzi, że na podstawie art. 76 rozporządzenia nr 207/2009 w sprawach, których przedmiotem są bezwzględne podstawy unieważnienia, EUIPO ma obowiązek zbadania stanu faktycznego z urzędu. Zdaniem skarżącej w niniejszej sprawie EUIPO nie tylko zaś nie przeprowadził takiego badania z urzędu, ale też błędnie odmówił uwzględnienia dowodów, które zostały mu przedłożone przez skarżącą.
24 Po drugie, skarżąca wskazuje, że zasada 37 lit. b) ppkt (iv) rozporządzenia nr 2868/95 nie stoi na przeszkodzie przedstawianiu przez wnoszącego o unieważnienie dodatkowych dowodów przed izbą odwoławczą.
25 Po trzecie, skarżąca utrzymuje, iż z brzmienia zasady 50 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 2868/95 jasno wynika, że przepis ten dotyczy postępowań w sprawie sprzeciwu. Posiłkowo, przy założeniu, że wspomniany przepis znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie, skarżąca twierdzi, że EUIPO powinno było uwzględnić przedmiotowe dowody, ponieważ miały one na celu uzupełnienie dowodów uprzednio przedstawionych przed Wydziałem Unieważnień.
26 Zdaniem EUIPO zasada 50 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 2868/95 stanowi, że izba odwoławcza ogranicza rozpatrywanie odwołania do faktów i dowodów przedstawionych w terminie ustalonym w pierwszej instancji. Na podstawie tego przepisu izbie odwoławczej przysługuje uznanie w zakresie decyzji, czy należy uwzględnić dodatkowe lub uzupełniające dowody, które nie zostały przedstawione w terminie ustalonym lub określonym przez Wydział Sprzeciwów.
27 EUIPO zaznacza ponadto, że zasada 50 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 2868/95 nie ustanawia odstępstwa od art. 76 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009, na podstawie którego EUIPO przysługuje uznanie w zakresie dopuszczenia lub odrzucenia dowodów, które nie zostały przedstawione w odpowiednim terminie. W rezultacie stronom nie przysługuje bezwarunkowe uprawnienie do domagania się uwzględnienia przez EUIPO faktów i dowodów, które nie zostały przedstawione w odpowiednim terminie.
28 W niniejszej sprawie Izba Odwoławcza zdecydowała, korzystając z przysługującego jej uznania, że dowody przedstawione po terminie wskazanym przez zasadę 37 lit. b) ppkt (iv) rozporządzenia nr 2868/95 nie mogły zostać uwzględnione. W tym zakresie EUIPO zauważa, że chodziło tu o przedstawione po raz pierwszy dowody dotyczące daty właściwej, czyli daty dokonania zgłoszenia do rejestracji. Ponadto EUIPO podnosi, iż zważywszy na to, że wszczęcie postępowania w sprawie unieważnienia nie jest ograniczone żadnym terminem, skarżąca miała czas na zgromadzenie istotnych dowodów i na ich przedłożenie Wydziałowi Unieważnień. Dodaje ono, że skarżąca nie wskazała przyczyn, dla których omawiane dowody mogły zostać przedstawione dopiero na etapie odwołania do Izby Odwoławczej.
29 Wreszcie EUIPO zwraca uwagę, że w ramach postępowania o unieważnienie, nawet gdy dotyczy ono bezwzględnych podstaw unieważnienia, nie jest ono zobowiązane do badania stanu faktycznego z urzędu.
30 Interwenient twierdzi na wstępie, że zasada 37 lit. b) ppkt (iv) rozporządzenia nr 2868/95 nakłada na wnoszącego o unieważnienie obowiązek przedstawienia dowodów na poparcie przywoływanych podstaw unieważnienia już w momencie złożenia pierwotnego wniosku o unieważnienie. Następnie podnosi on, że ciążący na EUIPO na podstawie art. 76 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 obowiązek badania stanu faktycznego z urzędu ma zastosowanie w postępowaniu rejestrowym, a nie w postępowaniu o unieważnienie prawa do znaku. Wreszcie uważa on, że Izba Odwoławcza w celu odrzucenia omawianych dowodów przedstawionych po terminie prawidłowo powołała się na zakres uznania, jaki został jej przyznany przez art. 76 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009 i przez zasadę 50 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 2868/95.
– Ocena Sądu
31 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem bezwzględne podstawy odmowy rejestracji wymienione w art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 służą realizacji celu leżącego w interesie ogólnym (zob. podobnie wyroki: z dnia 6 marca 2014 r., Pi‑Design i in./Yoshida Metal Industry, od C‑337/12 P do C‑340/12 P, niepublikowany, EU:C:2014:129, pkt 44; z dnia 29 kwietnia 2004 r., Henkel/OHIM, C‑456/01 P i C‑457/01 P, EU:C:2004:258, pkt 45). Ponadto interes ogólny leżący u źródła każdej z tych podstaw odmowy rejestracji może, a nawet powinien odzwierciedlać rozważania o odmiennym charakterze, w zależności od danej podstawy (wyrok z dnia 29 kwietnia 2004 r., Henkel/OHIM, C‑456/01 P i C‑457/01 P, EU:C:2004:258, pkt 46).
32 Artykuł 7 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009 odzwierciedla interes ogólny polegający na zagwarantowaniu konsumentom określenia pochodzenia towaru lub usługi oznaczonych danym znakiem, tak aby umożliwić im odróżnienie – bez możliwej pomyłki – danego towaru lub danej usługi od towarów lub usług, które mają odmienne pochodzenie [zob. podobnie wyroki: z dnia 29 kwietnia 2004 r., Henkel/OHIM, C‑456/01 P i C‑457/01 P, EU:C:2004:258, pkt 48; z dnia 14 lipca 2014 r., NIIT Insurance Technologies/OHIM (SUBSCRIBE), T‑404/13, niepublikowany, EU:T:2014:645, pkt 57].
33 Artykuł 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009 ma na celu zapewnienie, aby oznaczenia opisowe względem jednej lub więcej niż jednej właściwości towarów lub usług, dla których wystąpiono o rejestrację danego znaku, mogły być swobodnie używane przez wszystkich uczestników obrotu oferujących takie towary lub usługi [wyroki: z dnia 10 lipca 2014 r., BSH/OHIM, C‑126/13 P, niepublikowany, EU:C:2014:2065, pkt 19; z dnia 12 kwietnia 2011 r., Euro‑Information/OHIM (EURO AUTOMATIC PAYMENT), T‑28/10, EU:T:2011:158, pkt 44; z dnia 12 kwietnia 2016 r., Choice/EUIPO (Choice chocolate & ice cream), T‑361/15, niepublikowany, EU:T:2016:214, pkt 13]. Zarejestrowanie oznaczenia opisowego jako znaku towarowego nie jest bowiem zgodne z systemem niezakłóconej konkurencji, zwłaszcza w zakresie, w jakim groziłoby stworzeniem bezpodstawnej korzyści konkurencyjnej na rzecz jednego tylko uczestnika obrotu.
34 Co się tyczy względnych podstaw odmowy rejestracji określonych w art. 8 rozporządzenia nr 207/2009, z systematyki tego rozporządzenia oraz z brzmienia przywołanego przepisu wynika, że ma on na celu uregulowanie potencjalnych kolizji między znakiem, o którego rejestrację wniesiono, a prawami właściciela wcześniejszego znaku towarowego, na przykład gdy dane znaki i towary są identyczne lub gdy są podobne i istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd. A zatem interes, którego ochronę można zapewnić na podstawie wspomnianego artykułu, ma głównie charakter prywatny, nawet gdy chroni zarazem pewien interes publiczny taki jak ten polegający na unikaniu prawdopodobieństwa wprowadzenia konsumentów w błąd.
35 Powyższe stwierdzenia mają cztery następujące konsekwencje.
36 Po pierwsze, nawet jeżeli osoby trzecie mogą kierować do EUIPO uwagi na piśmie dotyczące podstaw uzasadniających odmowę rejestracji znaku z urzędu na podstawie art. 7 rozporządzenia nr 207/2009, to art. 40 wspomnianego rozporządzenia precyzuje, że osoby takie nie stają się stronami postępowania przed EUIPO. Natomiast z art. 41 i 42 tego rozporządzenia wynika, że zgłaszający znak towarowy oraz właściciel wcześniejszego znaku towarowego, który wniósł sprzeciw, są stronami w postępowaniu w sprawie sprzeciwu.
37 Orzecznictwo potwierdza charakter inter partes postępowania w sprawie sprzeciwu [zob. podobnie wyrok z dnia 22 czerwca 2004 r., Ruiz-Picasso i in./OHIM – DaimlerChrysler (PICARO), T‑185/02, EU:T:2004:189, pkt 31; z dnia 4 czerwca 2013 r., Marszałkowski/OHIM – Mar-Ko Fleischwaren (WALICHNOWY MARKO), T‑159/11, niepublikowany, EU:T:2013:56, pkt 48], z którego wynika konieczność pełnego poszanowania zasady kontradyktoryjności oraz równości broni między stronami [zob. podobnie wyrok z dnia 6 września 2006 r., DEF-TEC Defense Technology/OHIM – Defense Technology (FIRST DEFENSE AEROSOL PEPPER PROJECTOR), T‑6/05, EU:T:2006:241, pkt 43]. W kontekście takiego postępowania należy przypomnieć, że korzyść przyznana jednej ze stron wiąże się zarazem z niekorzystnymi konsekwencjami dla drugiej ze stron, a zatem EUIPO musi czuwać nad zachowaniem swojej bezstronności w stosunku do każdej ze stron [wyrok z dnia 12 grudnia 2007 r., K & L Ruppert Stiftung/OHIM – Lopes de Almeida Cunha i in. (CORPO livre), T‑86/05, EU:T:2007:379, pkt 21].
38 Po drugie, i bez uszczerbku dla art. 75 rozporządzenia nr 207/2009, zgodnie z którym decyzje EUIPO opierają się wyłącznie na przyczynach lub materiale dowodowym, co do których strony zainteresowane miały możliwość przedstawiania swoich uwag, EUIPO bada bezwzględne podstawy odmowy rejestracji z urzędu. Ze względu na zasadę ciągłości funkcjonalnej EUIPO izby odwoławcze mają kompetencje do ponownego rozpoznania zgłoszenia do rejestracji pod kątem wszystkich bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji określonych w art. 7 wspomnianego rozporządzenia, nie będąc ograniczone rozważaniami eksperta. Mogą one zatem podnieść bezwzględne podstawy odmowy rejestracji z urzędu [zob. podobnie wyroki: z dnia 8 lipca 1999 r., Procter & Gamble/OHIM (BABY‑DRY), T‑163/98, EU:T:1999:145, pkt 38, 43; z dnia 16 lutego 2000 r., Procter & Gamble/OHIM (Kształt mydła), T‑122/99, EU:T:2000:39, pkt 26–28], z zastrzeżeniem poszanowania prawa do obrony.
39 Natomiast z art. 8 i z art. 76 ust. 1 in fine rozporządzenia nr 207/2009 wynika, że względne podstawy odmowy rejestracji są badane wyłącznie w razie wniesienia sprzeciwu przez właściciela wcześniejszego znaku towarowego i nie mogą być podnoszone przez EUIPO z urzędu [zob. podobnie wyrok z dnia 23 września 2003 r., Henkel/OHIM – LHS (UK) (KLEENCARE), T‑308/01, EU:T:2003:241, pkt 32].
40 Po trzecie, zgodnie z art. 76 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 przy rozpatrywaniu bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji eksperci i – w razie potrzeby – izby odwoławcze EUIPO obowiązani są zbadać stan faktyczny z urzędu, aby stwierdzić, czy zgłoszony znak towarowy jest objęty jedną z podstaw odmowy rejestracji określonych w art. 7 wspomnianego rozporządzenia. Stąd też właściwe organy EUIPO są zobowiązane do zbadania z urzędu istotnych okoliczności faktycznych, które mogą je skłonić do zastosowania bezwzględnej podstawy odmowy rejestracji, i mogą uzasadniać swoje rozstrzygnięcia okolicznościami faktycznymi, które nie zostały przedstawione przez zgłaszającego [zob. podobnie wyrok z dnia 13 września 2013 r., Fürstlich Castell’sches Domänenamt/OHIM – Castel Frères (CASTEL), T‑320/10, EU:T:2013:424, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo; postanowienie z dnia 23 listopada 2015 r., Actega Terra/OHIM – Heidelberger Druckmaschinen (FoodSafe), T‑766/14, niepublikowane, EU:T:2015:913, pkt 31].
41 Natomiast w wypadku postępowania odnoszącego się do względnej podstawy odmowy rejestracji EUIPO może oprzeć swoją decyzję jedynie na faktach i dowodach przedstawionych przez strony (zob. podobnie wyrok z dnia 23 września 2003 r., KLEENCARE, T‑308/01, EU:T:2003:241, pkt 32). Ograniczenie faktycznej podstawy badania izby odwoławczej nie wyklucza jednak uwzględnienia przez nią faktów notoryjnych, to znaczy faktów, które wszyscy mogą znać lub o których można się dowiedzieć z powszechnie dostępnych źródeł [wyrok z dnia 1 czerwca 2016 r., Wolf Oil/EUIPO – SCT Lubricants (CHEMPIOIL), T‑34/15, niepublikowany, EU:T:2016:330, pkt 64]. Co więcej, na podstawie zasady 50 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 2868/95, w przypadku gdy odwołanie dotyczy decyzji Wydziału Sprzeciwów, izba odwoławcza ogranicza rozpatrywanie odwołania do faktów i dowodów przedstawionych w terminie ustalonym lub określonym zgodnie z rozporządzeniem i zasadami wykonawczymi przez Wydział Sprzeciwów, chyba że uzna ona, iż należy uwzględnić dodatkowe lub uzupełniające fakty i dowody zgodnie z art. 76 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009 (zob. podobnie wyrok z dnia 13 marca 2007 r., OHIM/Kaul, C‑29/05 P, EU:C:2007:162, pkt 44, 48, 64).
42 W wyroku z dnia 13 marca 2007 r., OHIM/Kaul (C‑29/05 P, EU:C:2007:162), który dotyczy postępowania w sprawie sprzeciwu, a nie wniosku o unieważnienie prawa do znaku z powodu istnienia bezwzględnej podstawy odmowy rejestracji, Trybunał uznał bowiem, że Izba Odwoławcza nie była zobowiązana do uwzględnienia faktów i dowodów, które strona wnosząca sprzeciw przedstawiła po raz pierwszy na etapie odwołania do izby odwoławczej. Rozstrzygnięcie to odpowiada zasadzie 50 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 2868/95, wprowadzonej rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1041/2005 z dnia 29 czerwca 2005 r. zmieniającym rozporządzenie nr 2868/95 (Dz.U. 2005, L 172, s. 4), i zostało zastosowane w decyzji Izby Odwoławczej, która została wydana w postępowaniu w sprawie sprzeciwu po zmianie wspomnianej zasady.
43 Po czwarte, należy przypomnieć, że system rozporządzenia nr 207/2009 przewiduje kontrolę poprzedzającą rejestrację w ramach badania ex parte bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji i postępowania w sprawie sprzeciwu inter partes w zakresie względnych podstaw odmowy rejestracji (zob. powyżej), a także kontrolę a posteriori w ramach postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku z powodu istnienia bezwzględnych i względnych podstaw odmowy rejestracji.
44 Niniejszy spór dotyczy wniosku o unieważnienie prawa do znaku z powodu istnienia bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji złożonego na podstawie art. 52 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009 w związku z art. 7 ust. 1 lit. b) i c) tego aktu. W rezultacie Sąd musi zbadać, czy postępowanie to powinno wzorować się na postępowaniu dotyczącym rozpatrywania zgłoszenia pod kątem bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji zgłoszenia, czy też raczej na postępowaniu w sprawie sprzeciwu związanym z badaniem względnych podstaw odmowy rejestracji, zwłaszcza w zakresie kwestii dowodowych. W tym względzie z jednej strony warto wspomnieć, że art. 52 ust. 1 lit. a) wspomnianego rozporządzenia wyraźnie odsyła do art. 7 tego aktu. Z drugiej strony nie można pominąć, że art. 52 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi, iż postępowanie w sprawie unieważnienia jest wszczynane na wniosek strony, podobnie jak postępowanie w sprawie sprzeciwu.
45 To właśnie w świetle powyższych rozważań należy przeprowadzić analizę zarzutu pierwszego. W tym celu należy uściślić, że w pkt 40 i 41 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza stwierdziła, iż omawiane dowody zostały przedstawione po raz pierwszy w postępowaniu przed nią, a zatem z opóźnieniem. W tym kontekście Izba Odwoławcza, w ramach wykonywania przysługującego jej uznania, zadecydowała o nieuwzględnieniu tych dowodów.
46 Po pierwsze, zgodnie z tym, co zostało przypomniane w pkt 40 powyżej, z art. 76 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 wynika, że przy rozpatrywaniu bezwzględnych podstaw odmowy izby odwoławcze EUIPO obowiązane są zbadać stan faktyczny z urzędu, aby stwierdzić, czy zgłoszony znak towarowy jest objęty jedną z podstaw odmowy rejestracji określonych w art. 7 wspomnianego rozporządzenia.
47 Jednakże w ramach postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku nie można oczekiwać, że EUIPO ponownie będzie dokonywać przeprowadzonego przez eksperta badania z urzędu okoliczności faktycznych mogących prowadzić do zastosowania bezwzględnej podstawy odmowy rejestracji. Z postanowień art. 52 i 55 rozporządzenia nr 207/2009 wynika, że prawo do unijnego znaku towarowego jest uznawane za ważne, dopóki nie zostanie unieważnione przez EUIPO w następstwie postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku. Taki znak korzysta zatem z domniemania ważności, które stanowi logiczną konsekwencję kontroli przeprowadzanej przez EUIPO w ramach rozpatrywania zgłoszenia do rejestracji (wyrok z dnia 13 września 2013 r., CASTEL, T‑320/10, EU:T:2013:424, pkt 27; postanowienie z dnia 23 listopada 2015 r., FoodSafe, T‑766/14, niepublikowane, EU:T:2015:913, pkt 32).
48 Owo domniemanie ważności ogranicza przewidziany w art. 76 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 obowiązek badania przez EUIPO z urzędu istotnych okoliczności faktycznych, które mogą doprowadzić do zastosowania bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji, do przeprowadzanej przez ekspertów EUIPO, a w przypadku odwołania – przez izby odwoławcze, analizy zgłoszenia unijnego znaku towarowego w ramach procedury rejestracji danego znaku. Natomiast w ramach postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku, z uwagi na to, że zarejestrowany unijny znak towarowy korzysta z domniemania ważności, to do osoby wnoszącej o jego unieważnienie należy wskazanie przed EUIPO konkretnych okoliczności, które mogą podważyć jego ważność (wyrok z dnia 13 września 2013 r., CASTEL, T‑320/10, EU:T:2013:424, pkt 28; postanowienie z dnia 23 listopada 2015 r., FoodSafe, T‑766/14, niepublikowane, EU:T:2015:913, pkt 33).
49 Z powyższego wynika, że wbrew temu, co utrzymuje skarżąca, w ramach postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku Izba Odwoławcza nie była zobowiązana do zbadania z urzędu istotnych okoliczności, które mogły prowadzić do zastosowania bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji określonych w art. 7 ust. 1 lit. b) i c) rozporządzenia nr 207/2009.
50 Po drugie, pomimo nieistnienia w niniejszej sprawie obowiązku zbadania stanu faktycznego z urzędu, należy rozważyć, czy Izba Odwoławcza mogła uznać, że dowody dostarczone przez skarżącą po raz pierwszy na etapie odwołania zostały przedstawione z opóźnieniem, jak twierdzi EUIPO.
51 W tym względzie należy przypomnieć, że na podstawie art. 76 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009 EUIPO może nie wziąć pod uwagę stanu faktycznego lub dowodów, których zainteresowane strony nie przedstawiły w odpowiednim terminie.
52 Z powyższego wynika, że EUIPO dysponuje marginesem uznania w zakresie uwzględnienia niektórych dowodów wyłącznie wówczas, gdy zostały one przedstawione z opóźnieniem. Natomiast jeżeli dowody te zostały przedstawione w odpowiednim terminie, przepis ten nie przyznaje EUIPO żadnego uprawnienia dyskrecjonalnego pozwalającego na niewzięcie ich pod uwagę (zob. podobnie wyrok z dnia 13 marca 2007 r., OHIM/Kaul, C‑29/05 P, EU:C:2007:162, pkt 41–43, 63).
53 W rezultacie należy ustalić, czy z przyczyn przedstawionych w pkt 36, 38, 40 i 43 powyżej w kontekście postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku z powodu istnienia bezwzględnej podstawy odmowy rejestracji dowody przedłożone po raz pierwszy przed izbą odwoławczą należy uznać za nieprzedstawione w odpowiednim terminie, a zatem przedstawione z opóźnieniem (zob. podobnie wyrok z dnia 13 marca 2007 r., OHIM/Kaul, C‑29/05 P, EU:C:2007:162, pkt 49).
54 Jeżeli chodzi o istnienie terminu do przedstawienia dowodów, EUIPO powołuje się na zasadę 37 lit. b) ppkt (iv) rozporządzenia nr 2868/95, zgodnie z którą składany do niego wniosek o unieważnienie prawa do unijnego znaku towarowego zawiera w odniesieniu do powoływanych podstaw wskazanie stanu faktycznego, dowodów i argumentów na poparcie tych podstaw.
55 Wbrew temu, co utrzymuje EUIPO, z zasady 37 lit. b) ppkt (iv) rozporządzenia nr 2868/95 w żaden sposób nie wynika, by Izba Odwoławcza była zobowiązana do uznania za przedstawione z opóźnieniem dowodów, które nie zostały przedłożone w postępowaniu przed Wydziałem Unieważnień. Wspomniana zasada poprzestaje bowiem na sprecyzowaniu, że wniosek o unieważnienie musi zawierać dowody, na których jest on oparty. Wynika stąd, że nie oznacza ona, iż wszystkie dowody dostarczone po złożeniu wniosku o unieważnienie, czy to na etapie postępowania przed Wydziałem Unieważnień, czy przed Izbą Odwoławczą, należy uznać za przedstawione z opóźnieniem.
56 Co więcej, należy stwierdzić, że rozporządzenia nr 207/2009 i nr 2868/95 nie zawierają żadnego przepisu, który ustanawiałby termin do przedstawienia dowodów w kontekście wniosku o unieważnienie prawa do znaku z powodu istnienia bezwzględnej podstawy odmowy rejestracji – w odróżnieniu od innych przepisów regulujących terminy, a także konsekwencje ich niedochowania, które mają zastosowanie do postępowania w sprawie sprzeciwu (zasada 19 ust. 1, zasada 20 ust. 1 i zasada 22 ust. 2 rozporządzenia nr 2868/95; zob. podobnie wyrok z dnia 18 lipca 2013 r., New Yorker SHK Jeans/OHIM, C‑621/11 P, EU:C:2013:484, pkt 25–28), do postępowania w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia prawa do znaku (zasada 40 ust. 5 tego rozporządzenia; zob. podobnie wyrok z dnia 26 września 2013 r., Centrotherm Systemtechnik/OHIM i centrotherm Clean Solutions, C‑610/11 P, EU:C:2013:593, pkt 80–82) oraz do postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku z powodu istnienia względnych podstaw odmowy rejestracji [zasada 40 ust. 6 wspomnianego rozporządzenia; zob. podobnie wyrok z dnia18 listopada 2015 r., Menelaus/OHIM – Garcia Mahiques (VIGOR), T‑361/13, EU:T:2015:859, pkt 51, 52 (niepublikowane)].
57 Ponadto należy przypomnieć istnienie ciągłości funkcjonalnej między wydziałami EUIPO orzekającymi w pierwszej instancji, takimi jak eksperci, wydziały sprzeciwów i unieważnień, z jednej strony a izbami odwoławczymi z drugiej strony [zob. podobnie wyroki: z dnia 23 września 2003 r., KLEENCARE, T‑308/01, EU:T:2003:241, pkt 25; z dnia 11 lipca 2006 r., Caviar Anzali/OHIM – Novomarket (Asetra), T‑252/04, EU:T:2006:199, pkt 30].
58 W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że w ramach postępowania w sprawie unieważnienia z powodu istnienia bezwzględnej podstawy odmowy rejestracji art. 76 rozporządzenia nr 207/2009 w związku z zasadą 37 lit. b) ppkt (iv) rozporządzenia nr 2868/95 nie nakazuje izbie odwoławczej uznania przedłożonych jej po raz pierwszy dowodów za przedstawione z opóźnieniem.
59 Po trzecie, EUIPO twierdzi, że zasada 50 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 2868/95 znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie przez analogię.
60 W tym względzie należy stwierdzić, że jeżeli wziąć pod uwagę brzmienie zasady 50 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 2868/95, to przepis ten wyraźnie odnosi się do postępowania w sprawie odwołania od decyzji Wydziału Sprzeciwów, a nie do postępowania w sprawie odwołania od decyzji Wydziału Unieważnień dotyczącej bezwzględnej podstawy odmowy rejestracji.
61 Co więcej, zgodnie z orzecznictwem, o ile akapit pierwszy zasady 50 ust. 1 rozporządzenia nr 2868/95 ustanawia zasadę, zgodnie z którą przepisy odnoszące się do postępowania przed instancją, która wydała zaskarżoną decyzję, stosuje się mutatis mutandis do postępowania odwoławczego, o tyle akapit trzeci tego przepisu stanowi przepis szczególny, wprowadzający odstępstwo od tej zasady. Ten przepis szczególny jest właściwy dla postępowania w sprawie odwołania od decyzji Wydziału Sprzeciwów i konkretyzuje reżim stosowany przed izbą odwoławczą w odniesieniu do faktów i dowodów przedstawionych po upływie terminów ustalonych lub określonych w pierwszej instancji (wyrok z dnia 3 października 2013 r., Rintisch/OHIM, C‑120/12 P, EU:C:2013:638, pkt 28).
62 Jak zostało wskazane w pkt 42 powyżej, ten przepis szczególny został wprowadzony do rozporządzenia nr 2868/95 przy okazji jego zmiany przez rozporządzenie nr 1041/2005, które to rozporządzenie, zgodnie ze swoim motywem 7, dąży w szczególności do wyraźnego określenia konsekwencji braków prawnych mających miejsce w toku postępowania w sprawie sprzeciwu. Powyższa konstatacja potwierdza, że konsekwencje na etapie postępowania przed izbą odwoławczą związane z przekroczeniem terminów w postępowaniu dowodowym przed Wydziałem Sprzeciwów należy określać na podstawie wspomnianego przepisu (wyrok z dnia 3 października 2013 r., Rintisch/OHIM, C‑120/12 P, EU:C:2013:638, pkt 30).
63 Należy podkreślić, że tak jak w przypadku względnych podstaw odmowy rejestracji w postępowaniu w sprawie sprzeciwu, względne podstawy unieważnienia są badane przez EUIPO jedynie na wniosek właściciela danego wcześniejszego znaku towarowego. W konsekwencji postępowanie w sprawie unieważnienia prawa do znaku dotyczące względnej przyczyny unieważnienia rządzi się co do zasady tymi samymi zasadami co postępowanie w sprawie sprzeciwu [wyrok z dnia 25 maja 2005 r., TeleTech Holdings/OHIM – Teletech International (TELETECH GLOBAL VENTURES), T‑288/03, EU:T:2005:177, pkt 65].
64 Zarzut pierwszy dotyczy zaś postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku z powodu istnienia bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji, które różnią się od względnych podstaw odmowy rejestracji. Prawdą jest, że postępowanie w sprawie unieważnienia prawa do znaku z powodu istnienia bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji jest wszczynane na wniosek strony, zgodnie z art. 52 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009. Jednakże art. 52 ust. 1 lit. a) wspomnianego rozporządzenia odsyła bezpośrednio do podstaw odmowy rejestracji określonych w art. 7 tego rozporządzenia, które – jak zostało wskazane w pkt 31–33 powyżej – służą realizacji celów leżących w interesie ogólnym. Należy dodać, że owe względy interesu ogólnego, które leżą u podstaw art. 7 rozpatrywanego rozporządzenia, należy brać pod uwagę także w ramach postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku z powodu istnienia bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji (zob. podobnie postanowienie z dnia 30 kwietnia 2015 r., Castel Frères/OHIM, C‑622/13 P, niepublikowane, EU:C:2015:297, pkt 41, 43–45). Ponadto przypomnienia wymaga, że postępowanie w sprawie unieważnienia prawa do znaku z powodu istnienia bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji ma w szczególności na celu umożliwienie EUIPO zrewidowania ważności rejestracji znaku i zajęcia stanowiska, które powinno było ewentualnie zająć z urzędu na podstawie art. 37 omawianego rozporządzenia (zob. podobnie postanowienie z dnia 30 kwietnia 2015 r., Castel Frères/OHIM, C‑622/13 P, niepublikowane, EU:C:2015:297, pkt 42). W konsekwencji stosowanie przez analogię zasady 50 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 2868/95 do postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku z powodu istnienia bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji byłoby niezgodne z interesem ogólnym leżącym u źródła postanowień art. 7 rozporządzenia nr 207/2009.
65 Wobec powyższego ani brzmienie zasady 50 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 2868/95, odzwierciedlającej wyraźną wolę prawodawcy Unii, ani charakter i cel postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku z powodu istnienia bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji nie pozwalają na stosowanie wspomnianej zasady w drodze analogii. Tak więc EUIPO błędnie powołało się na ten przepis w niniejszej sprawie.
66 Z powyższego wynika, że Izba Odwoławcza naruszyła prawo, uznając, że dowodów przedłożonych przez skarżącą po raz pierwszy w postępowaniu przed Izbą Odwoławczą nie należało wziąć pod uwagę z powodu ich opóźnionego przedstawienia.
67 Niemniej jednak trzeba rozważyć, jakie są konsekwencje takiego naruszenia prawa. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem uchybienie proceduralne prowadzi do stwierdzenia nieważności decyzji w całości lub w części tylko wówczas, gdy zostanie wykazane, że gdyby do niego nie doszło, zaskarżona decyzja mogłaby mieć inną treść [wyroki: z dnia 10 lipca 2006 r., La Baronia de Turis/OHIM – Baron Philippe de Rothschild (LA BARONNIE), T‑323/03, EU:T:2006:197, pkt 69; z dnia 11 lipca 2006 r., Asetra, T‑252/04, EU:T:2006:199, pkt 45].
68 W niniejszej sprawie nie można wykluczyć, że niesłusznie niedopuszczone przez Izbę Odwoławczą dowody mogłyby skutkować wydaniem innego rozstrzygnięcia w zaskarżonej decyzji, ponieważ chodziło tu o pierwsze dowody odnoszące do daty właściwej, czyli daty dokonania zgłoszenia znaku do rejestracji (zob. pkt 28 powyżej). Zadaniem Sądu nie jest jednak zastępowanie EUIPO w dokonaniu oceny omawianych dowodów (wyroki: z dnia 10 lipca 2006 r., LA BARONNIE, T‑323/03, EU:T:2006:197, pkt 70; z dnia 11 lipca 2006 r., Asetra, T‑252/04, EU:T:2006:199, pkt 46).
69 Z tego względu należy zatem uwzględnić zarzut pierwszy i w konsekwencji stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji.
W przedmiocie zarzutów drugiego i trzeciego, dotyczących charakteru opisowego i braku charakteru odróżniającego, oraz w przedmiocie drugiego żądania skargi, dotyczącego zmiany zaskarżonej decyzji i unieważnienia prawa do spornego znaku
70 Jak wynika z analizy zarzutu pierwszego, Sąd powinien pozostawić bez rozpoznania zarzuty drugi i trzeci, dotyczące, odpowiednio, podnoszonego charakteru opisowego i podnoszonego braku charakteru odróżniającego spornego znaku. Ponadto, ponieważ żądanie stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji, wysunięte tytułem głównym, zostało uwzględnione, nie ma potrzeby orzekania w przedmiocie drugiego żądania skargi, dotyczącego zmiany zaskarżonej decyzji i unieważnienia prawa do spornego znaku, które to żądanie zostało podniesione przez skarżącą tytułem ewentualnym i którego dopuszczalność jest częściowo kwestionowana przez EUIPO.
W przedmiocie kosztów
71 Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ EUIPO przegrało sprawę, należy zgodnie z żądaniem skarżącej orzec, że pokrywa ono własne koszty oraz koszty poniesione przez skarżącą.
72 Zgodnie z art. 138 § 3 regulaminu postępowania Sąd może zdecydować, że interwenient niewymieniony w §§ 1 i 2 tego przepisu pokryje własne koszty. W okolicznościach niniejszego sporu należy zobowiązać interwenienta do pokrycia własnych kosztów.
Z powyższych względów
SĄD (szósta izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Czwartej Izby Odwoławczej Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) z dnia 19 czerwca 2015 r. (sprawa R 2542/2013‑4) dotyczącej postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku między European Food SA a Société des produits Nestlé SA.
2) EUIPO pokrywa własne koszty oraz koszty poniesione przez European Food.
3) Société des produits Nestlé pokrywa własne koszty.
Frimodt Nielsen | Collins | Valančius |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 28 września 2016 r.
Podpisy