Sprawa T‑115/22
(publikacja fragmentów)
Belshyna AAT
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej
Wyrok Sądu (dziewiąta izba w składzie powiększonym) z dnia 20 marca 2024 r.
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające podjęte w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy – Zamrożenie środków finansowych – Wykazy osób, podmiotów i organów, do których ma zastosowanie zamrożenie środków finansowych i zasobów gospodarczych – Umieszczenie i pozostawienie nazwiska skarżącego w wykazach – Wsparcie dla reżimu Łukaszenki – Wsparcie finansowe – Przedsiębiorstwo państwowe – Represje wobec społeczeństwa obywatelskiego – Błąd w ocenie
1. Unia Europejska – Sądowa kontrola zgodności z prawem aktów instytucji – Środki ograniczające wobec Białorusi – Zamrożenie środków finansowych niektórych osób i podmiotów w związku z sytuacją w Białorusi – Zakres kontroli – Dowód zasadności środka – Ciążący na właściwym organie Unii obowiązek wykazania – w razie zakwestionowania – zasadności powodów wysuniętych przeciwko zainteresowanym osobom lub podmiotom – Umieszczenie w wykazach w oparciu o łańcuch precyzyjnych, konkretnych i spójnych poszlak
[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; decyzja Rady 2012/642/WPZiB, zmieniona decyzjami (WPZiB) 2021/2125 i (WPZiB) 2023/421, załącznik; rozporządzenia Rady: nr 765/2006, 2021/2124, 2023/419, załącznik I]
(zob. pkt 24–27, 57, 77)
2. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Białorusi – Kryteria przyjmowania środków ograniczających – Osoby fizyczne lub prawne, podmioty lub organy czerpiące korzyści z reżimu Łukaszenki lub wspierające go – Pojęcie wsparcia dla reżimu – Błąd w ocenie
[decyzja Rady 2012/642/WPZiB, zmieniona decyzjami (WPZiB) 2021/2125 i (WPZiB) 2023/421, art. 4 ust. 1 lit. b), załącznik; rozporządzenia Rady: nr 765/2006, art. 2 ust. 2, 2021/2124, 2023/419, załącznik I]
(zob. pkt 31, 35–37, 45, 49, 51–55, 61, 62, 97, 98)
3. Unia Europejska – Sądowa kontrola zgodności z prawem aktów instytucji – Środki ograniczające wobec Białorusi – Zakres kontroli – Wykluczenie informacji, o których instytucja powzięła wiadomość po wydaniu zaskarżonej decyzji
[decyzja Rady 2012/642/WPZiB, zmieniona decyzjami (WPZiB) 2021/2125 i (WPZiB) 2023/421, załącznik; rozporządzenia Rady: nr 765/2006, 2021/2124, 2023/419, załącznik I]
(zob. pkt 60)
4. Unia Europejska – Sądowa kontrola zgodności z prawem aktów instytucji – Środki ograniczające wobec Białorusi – Zamrożenie środków finansowych niektórych osób i podmiotów w związku z sytuacją w Białorusi – Zakres kontroli – Umieszczenie w wykazie załączonym do zaskarżonej decyzji ze względu na odpowiedzialność za represje wobec społeczeństwa obywatelskiego i opozycji demokratycznej – Artykuły prasowe niepochodzące z różnych źródeł – Moc dowodowa – Brak
[decyzja Rady 2012/642/WPZiB, zmieniona decyzjami (WPZiB) 2021/2125 i (WPZiB) 2023/421, załącznik; rozporządzenia Rady: nr 765/2006, 2021/2124, 2023/419, załącznik I]
(zob. pkt 68, 72, 73)
5. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Białorusi – Kryteria przyjmowania środków ograniczających – Osoby, podmioty i organy odpowiedzialne za poważne naruszenia praw człowieka, represje wobec społeczeństwa obywatelskiego lub opozycji demokratycznej bądź naruszające demokrację lub praworządność – Pojęcie – Błąd w ocenie
[decyzja Rady 2012/642/WPZiB, zmieniona decyzjami (WPZiB) 2021/2125 i (WPZiB) 2023/421, art. 4 ust. 1 lit. a), załącznik; rozporządzenia Rady: nr 765/2006, art. 2 ust. 4, 2021/2124, 2023/419, załącznik I]
(zob. pkt 76–81, 97, 98)
6. Postępowanie sądowe – Decyzja zastępująca lub zmieniająca w trakcie postępowania zaskarżoną decyzję – Wniosek o dostosowanie skargi – Skarga o stwierdzenie nieważności decyzji o zamrożeniu środków finansowych – Dostosowanie w celu stwierdzenia nieważności decyzji o pozostawieniu w wykazie – Dopuszczalność – Wcześniejsza decyzja o pozostawieniu w wykazie nieobjęta takim wnioskiem – Brak wpływu
[regulamin postępowania przed Sądem, art. 86 § 1; decyzja Rady 2012/642/WPZiB, zmieniona decyzjami (WPZiB) 2021/2125 i (WPZiB) 2023/421, załącznik; rozporządzenia Rady: nr 765/2006, 2021/2124, 2023/419, załącznik I]
(zob. pkt 89–94)
Streszczenie
W wydanym wyroku Sąd uwzględnił wniesioną przez Belshyna AAT skargę o stwierdzenie nieważności aktów, na mocy których jej nazwa została umieszczona przez Radę Unii Europejskiej w wykazie osób i podmiotów objętych środkami ograniczającymi w związku z sytuacją na Białorusi, a następnie pozostawiona po raz drugi w tym wykazie. Sprawa ta daje Sądowi możliwość wyjaśnienia kwestii dopuszczalności, w świetle art. 86 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem, wniosku o dostosowanie skargi w sporach dotyczących środków ograniczających.
Wyrok ten wpisuje się w ramy środków ograniczających przyjmowanych przez Unię Europejską od 2004 r. ze względu na istniejącą na Białorusi sytuację w zakresie demokracji, praworządności i praw człowieka. W tych środkach ograniczających przewidziano w szczególności zamrożenie środków finansowych i zasobów gospodarczych należących do osób, podmiotów lub organów odpowiedzialnych za poważne naruszenia praw człowieka lub represje wobec społeczeństwa obywatelskiego i opozycji demokratycznej, lub których działania poważnie szkodzą demokracji lub praworządności na Białorusi, a także osób, podmiotów lub organów wspierających reżim Łukaszenki(1). Nazwa strony skarżącej, przedsiębiorstwa z siedzibą na Białorusi, produkującego opony, została wpisana przez Radę do wspomnianego wykazu w 2021 r.(2), a następnie została pozostawiona w tym wykazie w 2022 r.(3). i w 2023 r.(4). ze względu na to, że skarżąca stanowi istotne źródło dochodów reżimu Łukaszenki, a także zwolniła pracowników, którzy strajkowali w związku z wyborami prezydenckimi w 2020 r. Po wysunięciu żądania stwierdzenia nieważności pierwotnych aktów, skarżąca dostosowała swoją skargę, domagając się również stwierdzenia nieważności aktów utrzymujących z 2023 r., przy czym nie wysunęła jednak takiego żądania w odniesieniu do aktów utrzymujących z 2022 r.
Ocena Sądu
Co się tyczy badania dopuszczalności dostosowania skargi, będącej bezwzględną przesłanką procesową, Sąd przypomniał, że w przypadku gdy akt, o którego stwierdzenie nieważności wniesiono, został zastąpiony lub zmieniony przez inny akt mający ten sam przedmiot, skarżący może, przed zamknięciem ustnego etapu postępowania lub przed podjęciem przez Sąd decyzji o rozstrzygnięciu sprawy z pominięciem ustnego etapu postępowania, dostosować skargę w celu uwzględnienia tej nowej okoliczności(5).
W niniejszej sprawie wskazał on przede wszystkim, że zarówno akty pierwotne, jak i akty utrzymujące – w zakresie, w jakim dotyczą one skarżącej – mają na celu zastosowanie wobec niej indywidualnych środków ograniczających polegających na zamrożeniu wszystkich jej funduszy i zasobów gospodarczych(6).
Następnie wskazał on, że te indywidualne środki ograniczające przyjmują formę umieszczenia nazwisk osób oraz nazw podmiotów lub organów w spornych wykazach, które znajdują się w załącznikach do decyzji 2012/642 i do rozporządzenia nr 765/2006.
W tym kontekście akty pierwotne zmieniły załączniki do decyzji 2012/642 i do rozporządzenia nr 765/2006 w celu umieszczenia, w szczególności, nazwy strony skarżącej w spornych wykazach. Co się tyczy aktów utrzymujących, Sąd stwierdził, po pierwsze, że decyzja 2023/421 przedłużyła do dnia 28 lutego 2024 r. stosowanie decyzji 2012/642, do której załącznik I, zmieniony decyzją wykonawczą 2021/2125, wymieniał nazwę strony skarżącej. Po drugie, rozporządzeniem wykonawczym nr 2023/419 zmieniono załącznik I do rozporządzenia nr 765/2006, utrzymując, przynajmniej w sposób dorozumiany, umieszczenie nazwy strony skarżącej we wspomnianym załączniku. W związku z tym akty utrzymujące należy uznać za zmieniające akty pierwotne w rozumieniu art. 86 § 1 regulaminu postępowania.
W świetle powyższego Sąd stwierdził, że skarżąca, która wniosła w skardze o stwierdzenie nieważności aktów pierwotnych, miała prawo dostosować skargę w celu żądania stwierdzenia nieważności aktów utrzymujących z 2023 r. – pomimo że wcześniej nie dostosowała skargi w celu żądania stwierdzenia nieważności aktów z 2022 r.