WYROK TRYBUNAŁU (siódma izba)
z dnia 3 marca 2022 r.(*)
Odwołanie – Służba publiczna – Urzędnicy – Regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej – Artykuł 60 akapit pierwszy – Nieusprawiedliwiona nieobecność – Zakres – Zaliczenie nieobecności na poczet corocznego urlopu wypoczynkowego – Wstrzymanie wypłaty części wynagrodzenia – Urzędnik niewypełniający obowiązków w rozumieniu art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego
W sprawie C‑162/20 P
mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wniesione w dniu 8 kwietnia 2020 r.,
WV, którą reprezentował É. Boigelot, avocat,
wnosząca odwołanie,
w której drugą stroną postępowania jest:
Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ), którą reprezentowali S. Marquardt i R. Spáč, w charakterze pełnomocników, tych zaś wspierali M. Troncoso Ferrer, abogado, i F.-M. Hislaire, avocat,
strona pozwana w pierwszej instancji,
TRYBUNAŁ (siódma izba),
w składzie: I. Ziemele (sprawozdawczyni), prezes szóstej izby, pełniąca obowiązki prezesa siódmej izby, T. von Danwitz i A. Kumin, sędziowie,
rzecznik generalny: J. Richard de la Tour,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 3 czerwca 2021 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 W swoim odwołaniu WV wnosi o uchylenie postanowienia Sądu Unii Europejskiej z dnia 29 stycznia 2020 r., WV/ESDZ (T‑471/18, niepublikowanego, zwanego dalej „zaskarżonym postanowieniem”, EU:T:2020:26), w którym Sąd oddalił oparte na art. 270 TFUE żądanie stwierdzenia nieważności, po pierwsze, decyzji Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) z dnia 27 listopada 2017 r. w sprawie wstrzymania wypłaty części wynagrodzenia za 72 dni kalendarzowe (zwanej dalej „sporną decyzją”), a po drugie w razie potrzeby decyzji ESDZ z dnia 2 maja 2018 r. oddalającej zażalenie złożone przez wnoszącą odwołanie w dniu 3 stycznia 2018 r. (zwanej dalej „decyzją oddalającą zażalenie”).
Ramy prawne
2 Artykuł 1e ust. 2 regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej, w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu leżącego u podstaw rozpatrywanego odwołania (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”), przewiduje:
„Urzędnikom w okresie aktywnego zatrudnienia zapewnia się warunki pracy zgodne z odpowiednimi normami bezpieczeństwa i higieny pracy, co najmniej na poziomie minimalnych wymagań mających zastosowanie na mocy środków przyjętych w tych dziedzinach zgodnie z traktatami”.
3 Artykuł 12a ust. 1 regulaminu pracowniczego przewiduje, że urzędnicy powstrzymują się od jakichkolwiek form nękania psychicznego oraz molestowania seksualnego. Ów art. 12a definiuje w ust. 3 i 4, odpowiednio, nękanie psychiczne i molestowanie seksualne.
4 Zgodnie z art. 21 regulaminu pracowniczego:
„Urzędnik, niezależnie od swojej rangi służbowej, wspiera i służy radą swoim przełożonym; odpowiada za wykonywanie powierzonych mu obowiązków.
Urzędnik kierujący określonym działem służby jest odpowiedzialny wobec swoich przełożonych za wykonywanie powierzonych mu uprawnień oraz wydanych przez niego poleceń. Odpowiedzialność jego podwładnych nie zwalnia go z jego własnej odpowiedzialności”.
5 Artykuł 55 tego regulaminu stanowi:
„1. Urzędnicy aktywnie zatrudnieni pozostają zawsze w dyspozycji swojej instytucji.
2. Normalny tygodniowy czas pracy wynosi od 40 do 42 godzin, zaś dzienny czas pracy ustalany jest przez organ powołujący. W tych samych granicach, organ powołujący po konsultacji z Komitetem Pracowniczym może ustalić godziny pracy określonych grup urzędników wykonujących obowiązki o szczególnym charakterze.
3. W sytuacjach spowodowanych nagłą potrzebą służby lub z powodów wynikających z przepisów bezpieczeństwa urzędnik może być zobowiązany do pozostawania w gotowości w miejscu pracy lub w miejscu zamieszkania poza normalnymi godzinami pracy. Organ powołujący każdej instytucji określa szczegółowe zasady stosowania niniejszego ustępu po konsultacji z Komitetem Pracowniczym.
[…]”.
6 Artykuł 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego stanowi:
„Z wyjątkiem przypadków choroby lub wypadku, urzędnik nie może być nieobecny w pracy bez uprzedniego zezwolenia przełożonego. Bez uszczerbku dla środków dyscyplinarnych, które mogą mieć zastosowanie w tym przypadku, jakakolwiek nieusprawiedliwiona nieobecność, która zostanie należycie stwierdzona, jest odliczana od corocznego urlopu tego urzędnika. Jeśli wykorzystał on już swój coroczny urlop, traci on prawo do wynagrodzenia za okres nieobecności”.
7 Artykuł 86 regulaminu pracowniczego brzmi następująco:
„1. W przypadku umyślnego lub spowodowanego zaniedbaniem naruszenia przez urzędnika lub byłego urzędnika obowiązków wynikających z niniejszego regulaminu pracowniczego, może zostać zastosowana wobec niego kara dyscyplinarna.
2. Jeżeli organ powołujący lub OLAF [Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych] posiadają dowody na zaniedbanie w rozumieniu ust. 1, mogą rozpocząć postępowanie administracyjne mające na celu zweryfikowanie, czy nastąpiło takie zaniedbanie [Organ powołujący lub OLAF mogą wszcząć postępowanie administracyjne w celu sprawdzenia istnienia naruszenia, o którym mowa w ust. 1, jeżeli zostaną im przekazane dowody pozwalające zakładać istnienie takiego naruszenia].
3. Reguły, procedury oraz środki dyscyplinarne obejmujące postępowanie administracyjne określono w załączniku IX”.
8 Załącznik IX do regulaminu pracowniczego, zatytułowany „Postępowanie dyscyplinarne”, przewiduje w art. 9 ust. 1:
„Organ powołujący może nałożyć jedną z wymienionych kar:
a) pisemne upomnienie;
b) karę nagany;
c) odroczenie awansu na wyższy stopień na okres od jednego do 23 miesięcy;
d) przeniesienie na niższy stopień;
e) czasowe przeniesienie na niższy stopień na okres od 15 dni do jednego roku;
f) przeniesienie na niższy stopień [do niższej grupy zaszeregowania] w ramach tej samej grupy funkcyjnej;
g) zakwalifikowanie do niższej grupy funkcyjnej bez [przeniesienia] lub z przeniesienie[m] na niższy stopień;
h) usunięcie ze stanowiska oraz, w miarę potrzeb, pro tempore obniżenie [emerytury] lub wstrzymanie na określony czas wypłacania emerytury, [lub potrącenie przez określony czas z kwoty] renty inwalidzkiej; skutki tego środka nie obejmują osób pozostających na utrzymaniu urzędnika […]”.
Okoliczności powstania sporu
9 Dla celów rozpatrywanego odwołania okoliczności powstania sporu, przedstawione w pkt 1–48 zaskarżonego postanowienia, można streścić w następujący sposób:
10 Wnosząca odwołanie, WV, jest urzędnikiem Unii Europejskiej. Od dnia 1 stycznia 2011 r. jest zatrudniona w ESDZ i od tego czasu pełniła swoje obowiązki w kilku wydziałach ESDZ. W szczególności od dnia 1 lutego 2015 r. do dnia 30 września 2016 r. wnosząca odwołanie pełniła swoje obowiązki w wydziale EURCA West3 ESDZ.
11 Od dnia 1 października do dnia 15 listopada 2016 r. wnosząca odwołanie została przeniesiona w interesie służby do wydziału Americas.2, a następnie w dniu 16 listopada 2016 r. do wydziału PRISM ESDZ. Wnosząca odwołanie wskazuje, że kilkakrotnie zwracała się do administracji, aby poznać uzasadnienie jej wyłączenia z wydziału EURCA West3.
12 W dniu 16 stycznia 2017 r. wnoszącą odwołanie poinformowano o tym, że jej nieobecności uznano za „nieusprawiedliwione”. Poinformowano ją również, co się tyczy jej obecności, że nie widziano jej jeszcze w biurze.
13 W dniu 10 lutego 2017 r. wnosząca odwołanie zwróciła się do swoich przełożonych z zapytaniem o swoje nieobecności.
14 Wiadomością elektroniczną z dnia 3 kwietnia 2017 r. wnosząca odwołanie przesłała zaświadczenie lekarskie w celu usprawiedliwienia nieobecności w pracy w dniach 30 i 31 marca 2017 r. oraz 3 kwietnia 2017 r.
15 W wiadomości elektronicznej z dnia 10 kwietnia 2017 r. wnosząca odwołanie zasygnalizowała swoim przełożonym, że do informatycznego systemu zarządzania personelem Sysper zostały nieprawidłowo wprowadzone nieobecności, z których pewne miały dotyczyć dat przyszłych.
16 W dniu 11 kwietnia 2017 r. doszło do wymiany wiadomości elektronicznych między wnoszącą odwołanie a jej przełożonymi na temat domniemanych nieusprawiedliwionych nieobecności.
17 W dniach 25 i 26 kwietnia 2017 r. wnosząca odwołanie prowadziła korespondencję elektroniczną ze swoim kierownikiem w przedmiocie okoliczności, że jej kierownik wydziału uważał, iż jej obecność w biurze została uznana przez administrację za nieusprawiedliwioną nieobecność. Kierownik wnoszącej odwołanie przedstawił jej w szczególności warunki, jakie należy spełnić, aby dana osoba została uznana za „obecną” w pracy.
18 W dniu 12 września 2017 r. kierownik wnoszącej odwołanie skierował do niej pismo, w którym wskazano, że w okresie od 1 stycznia do 14 lipca 2017 r. miała ona 85 dni kalendarzowych nieusprawiedliwionych nieobecności, które zostaną potrącone z jej wynagrodzenia zgodnie z art. 60 regulaminu pracowniczego.
19 W wiadomości elektronicznej z dnia 15 września 2017 r. wnosząca odwołanie odpowiedziała na to pismo i zwróciła się w szczególności o przekazanie jej wyciągów z rejestru wejść i wyjść z budynku.
20 W dniu 25 września 2017 r. kierownik wydziału HR 3 wskazał wnoszącej odwołanie, że ze względów ochrony danych nie może mieć tych wyciągów.
21 W spornej decyzji ESDZ poinformował wnoszącą odwołanie, że wyliczenie jej nieusprawiedliwionych nieobecności zostało skorygowane, a mianowicie że 9 dni zostanie przekształcone w urlop wypoczynkowy, a z jej wynagrodzenia zostanie potrącona równowartość 72 dni.
22 W dniu 7 grudnia 2017 r. wnosząca odwołanie została poinformowana o kwocie, która zostanie potrącona z jej wynagrodzenia począwszy od lutego 2018 r.
23 W dniu 3 stycznia 2018 r. wnosząca odwołanie wniosła na podstawie art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego zażalenie na sporną decyzję.
24 W dniu 6 lutego 2018 r. Urząd Administracji i Wypłacania Należności Indywidualnych (PMO) Komisji Europejskiej dokonał potrącenia z wynagrodzenia wnoszącej odwołanie na podstawie tej decyzji.
25 W dniu 27 kwietnia 2018 r. wnosząca odwołanie otrzymała wyciągi z rejestru wejść i wyjść z budynku za okres od 1 stycznia do 8 lutego 2017 r.
26 W dniu 2 maja 2018 r. organ powołujący wydał decyzję oddalającą zażalenie.
Skarga do Sądu i zaskarżone postanowienie
27 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 2 sierpnia 2018 r. wnosząca odwołanie wniosła skargę mającą na celu, po pierwsze, stwierdzenie nieważności spornej decyzji i w razie potrzeby decyzji oddalającej zażalenie, a po drugie, stwierdzenie przez Sąd, że kwoty, które będą podlegały zwrotowi na rzecz wnoszącej odwołanie zostaną powiększone o odsetki za zwłokę.
28 Ponadto wnosząca odwołanie wniosła na podstawie art. 89 § 3 lit. d) regulaminu postępowania przed Sądem o nakazanie ESDZ przedstawienia różnych dokumentów i materiałów.
29 Na poparcie skargi do Sądu wnosząca odwołanie podniosła tylko jeden zarzut, w którym powołuje się na naruszenie art. 1e ust. 2, a także art. 12, 12a, 21, 25, 26, 55 i 60 regulaminu pracowniczego, art. 1 i 2 załącznika IX do regulaminu pracowniczego, obowiązku dbałości, zasady dobrej administracji, rozporządzenia (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych (Dz.U. 2001, L 8, s. 1), art. 41, 47 i 52 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r., prawa do obrony oraz art. 296 TFUE.
30 W jedynym zarzucie wnosząca odwołanie powołała się również na nadużycie prawa, nadużycie proceduralne, oczywiste naruszenie zasad ochrony uzasadnionych oczekiwań i równości broni, a także na naruszenie zasady nakazującej administracji wydanie decyzji wyłącznie na podstawie prawnie dopuszczalnych powodów, zasad proporcjonalności, kontradyktoryjności i pewności prawa, a także rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz.U. 2001, L 145, s. 43).
31 Zaskarżonym postanowieniem Sąd w części odrzucił tę skargę wnoszącej odwołanie jako oczywiście niedopuszczalną, a w części oddalił ją jako prawnie oczywiście bezzasadną.
32 W odniesieniu do żądania stwierdzenia nieważności spornej decyzji i decyzji oddalającej zażalenie Sąd uznał najpierw, że jedynie argumenty dotyczące naruszenia art. 21, 55 i 60 regulaminu pracowniczego oraz obowiązku uzasadnienia przedstawiono w formie spełniającej minimalne wymogi przewidziane w art. 76 lit. d) regulaminu postępowania przed Sądem, a pozostałe argumenty odrzucił jako oczywiście niedopuszczalne.
33 Sąd oddalił następnie argumenty dotyczące naruszenia art. 21, 55 i 60 regulaminu pracowniczego oraz obowiązku uzasadnienia jako oczywiście bezzasadne.
34 W pierwszej kolejności, co się tyczy zarzucanego naruszenia art. 21, 55 i 60 regulaminu pracowniczego, Sąd uznał w szczególności w pkt 79 zaskarżonego postanowienia, że nawet gdyby wykazano, iż wnosząca odwołanie rzeczywiście była obecna w pomieszczeniach ESDZ, jak sama twierdzi, nie zmienia to faktu, że wyrażając jasno swój zamiar nieświadczenia pracy w wydziale PRISM ze względu na to, że chciała się skoncentrować wyłącznie na kwestiach administracyjnych związanych z jej przeniesieniem, wnosząca odwołanie nie spełniła wymogów art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego. Zdaniem Sądu nie można zatem zarzucić ESDZ, że służba ta uznała, iż wnosząca odwołanie znajdowała się w sytuacji nieusprawiedliwionej nieobecności. Ponadto Sąd zauważył, że ponieważ przełożeni nie wyrazili uprzedniego zezwolenia na nieobecności uznane przez ESDZ, potrącenie z wynagrodzenia za 72 dni kalendarzowe było jedynie konsekwencją niedochowania wymogów przewidzianych w art. 60 regulaminu pracowniczego.
35 W drugiej kolejności, co się tyczy podnoszonego braku uzasadnienia decyzji oddalającej zażalenie, po przypomnieniu, po pierwsze, że można uznać, iż decyzja jest wystarczająco uzasadniona z uwagi na to, że wydano ją w kontekście znanym zainteresowanemu urzędnikowi, pozwalającym mu zrozumieć jej zakres, a po drugie, że znajomość przez zainteresowanego tego kontekstu może stanowić uzasadnienie rozpatrywanej decyzji, Sąd uznał w pkt 85 zaskarżonego postanowienia, że z decyzji oddalającej zażalenie wynika, że wnosząca odwołanie bardzo szczegółowo zna kontekst, w który wpisuje się sporna decyzja. W tym względzie Sąd wyjaśnił, że sama wnosząca odwołanie załączyła do swojego zażalenia szereg pism i wiadomości elektronicznych przesłanych w ramach korespondencji z ESDZ mających za przedmiot potrącenie z wynagrodzenia za dni uznane za dni nieusprawiedliwionych nieobecności.
36 W trzeciej kolejności w konsekwencji oddalenia żądania stwierdzenia nieważności spornej decyzji oraz decyzji oddalającej zażalenie i z tych samych względów Sąd oddalił w pkt 87 zaskarżonego postanowienia żądania wnoszącej odwołanie mające na celu stwierdzenie, że kwoty, które będą podlegały zwrotowi na jej rzecz, zostaną powiększone o odsetki za zwłokę.
37 Wreszcie, biorąc pod uwagę częściowe odrzucenie tych żądań stwierdzenia nieważności jako oczywiście niedopuszczalnych i częściowe ich oddalenie jako oczywiście bezzasadnych, Sąd orzekł w pkt 88 i 89 zaskarżonego postanowienia, że żądanie sformułowane przez wnoszącą odwołanie na podstawie art. 89 § 3 lit. d) regulaminu postępowania również należy oddalić. Zdaniem Sądu ze skargi nie wynika, by dokumenty, o których przedstawienie się zwrócono, mogły podważyć stwierdzenie dokonane w pkt 74–80 zaskarżonego postanowienia, zgodnie z którym wnosząca odwołanie nie wspierała swoich przełożonych, wykonując powierzone jej obowiązki, i nie pozostawała zawsze w dyspozycji ESDZ zgodnie z wymogami wynikającymi z art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego, ani by dokumenty te mogły wykazać, iż decyzja oddalająca zażalenie jest niewystarczająco uzasadniona. W każdym razie wnosząca odwołanie nie określiła z wystarczającą precyzją dokumentów, których przedstawienia domagała się, ani nie dostarczyła Sądowi minimum informacji uzasadniających użyteczność tych dokumentów dla potrzeb postępowania zgodnie z art. 88 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem.
Żądania stron
38 W swoim odwołaniu WV wnosi do Trybunału o:
– uchylenie zaskarżonego postanowienia;
– obciążenie ESDZ całością kosztów postępowania, w tym kosztami poniesionymi w postępowaniu przed Sądem; oraz
– przekazanie sprawy Sądowi do ponownego rozpoznania.
39 ESDZ wnosi do Trybunału o:
– uznanie skargi za niedopuszczalną albo przynajmniej za bezzasadną i
– obciążenie WV kosztami postępowania.
W przedmiocie odwołania
40 Na poparcie odwołania wnosząca je podnosi jeden tylko zarzut, dotyczący naruszenia zasady swobodnego doboru środków dowodowych i pojęcia łańcucha zgodnych poszlak, a tym samym naruszenia zasad dotyczących ciężaru dowodu, odmowy ochrony prawnej, dyskryminacji, przeinaczenia okoliczności faktycznych i oczywistych błędów w ocenie powodujących nieprawidłowe uzasadnienie prawne zaskarżonego postanowienia. Ów zarzut jest podzielony na sześć części.
41 ESDZ uważa, że zarzut ten należy odrzucić jako niedopuszczalny na tej podstawie, że nie jest on zgodny z wymogami wynikającymi z art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i z art. 168 § 1 lit. d) regulaminu postępowania przed Trybunałem, a przynajmniej oddalić jako bezzasadny.
W przedmiocie dopuszczalności odwołania
Argumentacja stron
42 ESDZ uważa, że odwołanie jest niedopuszczalne na tej podstawie, iż jedyny podniesiony w nim zarzut jest niejasny. I tak przede wszystkim zarzut szczegółowy dotyczący oczywistego błędu w ocenie dowodów przez Sąd został rozwinięty w sposób nieuporządkowany bez wyjaśnienia, w jaki sposób ten rzekomy błąd miałby prowadzić do stwierdzenia nieważności spornej decyzji. Następnie zarzut szczegółowy dotyczący rzekomej odmowy ochrony prawnej dotyczy w rzeczywistości naruszenia prawa do skutecznego środka prawnego. Odwołanie zaś nie wskazuje jasno, w jaki sposób Sąd miał naruszyć to prawo lub zasadę niedyskryminacji, również przywołaną. Wreszcie, w treści jedynego zarzutu nie wspomniano o rzekomym naruszeniu art. 60 regulaminu pracowniczego.
43 Wnosząca odwołanie utrzymuje, że jest ono dopuszczalne.
Ocena Trybunału
44 Jak wynika z art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE, art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i art. 168 § 1 lit. d) regulaminu postępowania przed Trybunałem, odwołanie powinno dokładnie wskazywać zakwestionowane części wyroku lub postanowienia, o którego uchylenie wniesiono, oraz zawierać argumenty prawne, które szczegółowo uzasadniają to żądanie, pod rygorem uznania odwołania lub danego zarzutu za niedopuszczalne (zob. wyroki: z dnia 2 marca 2021 r., Komisja/Włochy i in., C‑425/19 P, EU:C:2021:154, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 20 maja 2021 r., Dickmanns/EUIPO, C‑63/20 P, niepublikowany, EU:C:2021:406, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo).
45 W szczególności nie spełnia tych wymogów i należy uznać za niedopuszczalny zarzut, którego argumentacja nie jest wystarczająco jasna i precyzyjna, aby umożliwić Trybunałowi przeprowadzenie kontroli zgodności z prawem, zwłaszcza ze względu na to, że zasadnicze elementy, na których jest oparty, nie wynikają w sposób wystarczająco spójny i zrozumiały z treści tego odwołania, które zostało sformułowane w sposób niejasny i dwuznaczny w tym względzie. Trybunał orzekł również, że należy oddalić jako oczywiście niedopuszczalne pozbawione spójnej struktury odwołanie ograniczające się do ogólnych stwierdzeń i niewskazujące dokładnie tych punktów zaskarżonego orzeczenia, w których miano się dopuścić naruszenia prawa (wyrok z dnia 4 października 2018 r., Staelen/Rzecznik Praw Obywatelskich, C‑45/18 P, niepublikowany, EU:C:2018:814, pkt 15 i przytoczone tam orzecznictwo).
46 O ile w niniejszym przypadku przedstawienie niektórych argumentów rozpatrywanego odwołania mogło być wprawdzie jaśniejsze w celu ułatwienia ich zrozumienia, o tyle odwołanie to zawiera szereg argumentów prawnych odnoszących się właśnie do jasno określonych elementów zaskarżonego postanowienia. W konsekwencji argumenty ESDZ nie mogą prowadzić do uznania wspomnianego odwołania za niedopuszczalne w całości, lecz należy je oceniać w ramach badania każdej z sześciu części jedynego zarzutu.
47 W tych okolicznościach należy uznać odwołanie za dopuszczalne.
W przedmiocie wstępnej uwagi wnoszącej odwołanie
Argumentacja stron
48 W części odwołania zatytułowanej „Okoliczności faktyczne i okoliczności poprzedzające postępowanie” wnosząca odwołanie wskazuje, że w ramach przedstawienia okoliczności faktycznych i okoliczności poprzedzających postępowanie Sąd nie przytoczył i nie uwzględnił pewnych okoliczności faktycznych, na których opierała się analiza wnoszącej odwołanie.
49 ESDZ podnosi, że wnosząca odwołanie nie wskazuje konkretnych konsekwencji, jakie takie pominięcie miałoby dla jej skargi przed Sądem.
Ocena Trybunału
50 Należy zaznaczyć w tym względzie, że wnosząca odwołanie ogranicza się do wyliczenia okoliczności faktycznych, których Sąd jakoby nie uwzględnił, i odsyła w sposób ogólny do szczegółowego zarzutu dotyczącego naruszenia zasady swobodnego doboru środków dowodowych i pojęcia łańcucha zgodnych poszlak, a tym samym do naruszenia zasad dotyczących ciężaru dowodu, nie wskazując w sposób precyzyjny, które punkty zaskarżonego postanowienia miałyby być obarczone naruszeniem prawa ze względu na to podnoszone pominięcie.
51 W konsekwencji takie twierdzenia nie spełniają wymogów przypomnianych w pkt 44 i 45 niniejszego wyroku i należy je zatem odrzucić jako niedopuszczalne.
Co do istoty
52 Części pierwsza i druga jedynego zarzutu odwołania dotyczą podstaw uzasadnienia zaskarżonego postanowienia, w ramach których Sąd oddalił niektóre twierdzenia wnoszącej odwołanie jako oczywiście niedopuszczalne. Części od trzeciej do piątej tego zarzutu dotyczą podstaw uzasadnienia zaskarżonego postanowienia, w ramach których Sąd oddalił jako prawnie oczywiście bezzasadne argumenty wnoszącej odwołanie dotyczące naruszenia art. 21, 55 i 60 regulaminu pracowniczego oraz obowiązku uzasadnienia. Część szósta wspomnianego zarzutu dotyczy oddalenia przez Sąd wniosku o zastosowanie środka organizacji postępowania na podstawie art. 89 § 3 lit. d) regulaminu postępowania przed Sądem.
W przedmiocie części pierwszej i drugiej jedynego zarzutu
– Argumentacja stron
53 W części pierwszej jedynego zarzutu, która dotyczy pkt 63 i 64 zaskarżonego postanowienia, wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi niesłuszne uznanie, że podnoszone naruszenie art. 1e ust. 2 i art. 12a regulaminu pracowniczego nie zostało w żaden sposób omówione w skardze. Tymczasem, po pierwsze, wnosząca odwołanie oparła się na art. 1e regulaminu pracowniczego, ponieważ w pkt 54 swojej skargi do Sądu podniosła, że do organu powołującego należy upewnienie się, w ramach zobowiązania rezultatu, iż urzędnik będzie mógł wykonywać swój zawód w odpowiednim i zdrowym kontekście pozbawionym nieustannych ataków, zniesławiania lub mobbingu, a ponadto, że stan zdrowia wnoszącej odwołanie uległ pogorszeniu w pracy ze względu na ujawnione i wykazane nastawienie obejmujące zniesławianie, złośliwości i mobbing. Po drugie, w owej skardze do Sądu wnosząca odwołanie podniosła również, że była ofiarą mobbingu i w pkt 53 tej skargi odniosła się do dokładnego brzmienia art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego.
54 W części drugiej jedynego zarzutu wnosząca odwołanie gani sposób, w jaki Sąd rozstrzygnął jej szczegółowy zarzut dotyczący nadużycia proceduralnego, a także naruszenia obowiązku dbałości i zobowiązania rezultatu polegającego na zapewnieniu, by urzędnik mógł wykonywać swój zawód w odpowiednim i zdrowym kontekście pozbawionym ataków, zniesławiania lub mobbingu.
55 W pierwszej kolejności zdaniem wnoszącej odwołanie Sąd w sposób zawiły i w konsekwencji niezgodny z prawem uzasadnił odmowę rozpatrzenia tego zarzutu szczegółowego, ponieważ po jego przedstawieniu w pkt 65 zaskarżonego postanowienia Sąd ani nie odrzucił tego zarzutu jako niedopuszczalnego, ani nie zbadał go co do istoty.
56 W drugiej kolejności wnosząca odwołanie kwestionuje ustalenia dokonane przez Sąd w pkt 65 zaskarżonego postanowienia i twierdzi, że dochodząc do tych ustaleń, Sąd nie wziął pod uwagę całości akt sprawy i nie zbadał w sposób wyczerpujący dowodów. Naruszył wobec tego zasadę swobodnego doboru środków dowodowych i pojęcie łańcucha zgodnych poszlak, a tym samym naruszył zasady dotyczące ciężaru dowodu, co skutkowało odmową ochrony prawnej. W szczególności wnosząca odwołanie podnosi, że wspomniany zarzut szczegółowy został poparty załącznikami A.4, A.8, A.10, A.16, A.21, A.24, A.25, A.26 i A.30 do skargi do Sądu.
57 ESDZ podnosi w odniesieniu do części drugiej jedynego zarzutu, że ze względu na całkowity brak w skardze do Sądu odniesienia do dowodów wnosząca odwołanie nie może zarzucać Sądowi, że nie wziął pod uwagę materiałów, które popierałyby jej twierdzenia, mianowicie załączników A.4, A.8, A.10 i A.16, wymienionych po raz pierwszy na etapie odwołania. Zasada dyspozycyjności, która reguluje postępowanie przed Sądem, wymaga, aby skarżąca dokładnie wskazała dowody, do których odnoszą się środki prawne, przy czym Sąd nie musi z urzędu wyszukiwać w aktach sprawy dowodów odpowiadających szczegółowym zarzutom skarżącej.
Ocena Trybunału
58 Co się tyczy pierwszej części jedynego zarzutu, w której wnosząca odwołanie utrzymuje, że Sąd przeinaczył jej argumentację, niesłusznie uznając, iż zarzucane naruszenie art. 1e ust. 2 i art. 12a regulaminu pracowniczego nie zostało w żaden sposób omówione w skardze, należy przypomnieć, że w ramach postępowania odwoławczego kontrola Trybunału ma na celu w szczególności zbadanie, czy Sąd odpowiedział w sposób wymagany prawem na wszystkie argumenty podniesione przez wnoszącego odwołanie (wyrok z dnia 25 czerwca 2020 r., Komisja/CX, C‑131/19 P, niepublikowany, EU:C:2020:502, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).
59 Ponadto zarzut dotyczący braku ustosunkowania się przez Sąd do argumentów powołanych w pierwszej instancji jest co do zasady równoznaczny z powołaniem się na naruszenie obowiązku uzasadnienia, który wynika z art. 36 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, znajdującego zastosowanie do Sądu na podstawie art. 53 akapit pierwszy tego statutu i art. 119 regulaminu postępowania przed Sądem (wyrok z dnia 25 czerwca 2020 r., Komisja/CX, C‑131/19 P, niepublikowany, EU:C:2020:502, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo).
60 Jednakże, jak Trybunał wielokrotnie orzekał, wykładnia spoczywającego na Sądzie obowiązku uzasadnienia swych wyroków nie może być dokonywana w ten sposób, iż wynika z niego, że Sąd jest zobowiązany do szczegółowej odpowiedzi na każdy podniesiony przez stronę skarżącą argument, zwłaszcza jeśli nie jest on wystarczająco jasny i dokładny (wyrok z dnia 15 kwietnia 2010 r., Gualtieri/Komisja, C‑485/08 P, EU:C:2010:188, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).
61 Nie można zatem zarzucać Sądowi, że w świetle ogólnych twierdzeń i wskazań, takich jak te zawarte w pkt 53 i 54 skargi w pierwszej instancji, uznał, iż zarzucane naruszenie art. 1e i 12a regulaminu pracowniczego nie zostało w żaden sposób omówione pod względem prawnym.
62 Część pierwszą jedynego zarzutu należy zatem oddalić jako bezzasadną.
63 Co się tyczy części drugiej jedynego zarzutu, należy, po pierwsze, stwierdzić, że argument wnoszącej odwołanie, zgodnie z którym Sąd nie uzasadnił odmowy zbadania tego zarzutu szczegółowego, skoro ani nie uznał go za niedopuszczalny, ani nie zbadał go co do istoty, zasadza się na błędnym zrozumieniu zaskarżonego postanowienia.
64 Z wersji niezanonimizowanej zaskarżonego postanowienia, załączonej do odwołania, wynika, że po wskazaniu w pkt 64 tego postanowienia, iż „twierdzenia, o których mowa w pkt 63 [tego postanowienia], nie spełniają minimalnych wymogów jasności i spójności z art. 76 lit. d) regulaminu postępowania”, Sąd wyjaśnił w pkt 65 wspomnianego postanowienia, że jest tak „również w przypadku zarzutu szczegółowego dotyczącego nadużycia proceduralnego i naruszenia obowiązku dbałości oraz zobowiązania rezultatu polegającego na zapewnieniu, by urzędnik mógł wykonywać swój zawód w odpowiednim i zdrowym kontekście pozbawionym ataków, zniesławiania lub mobbingu”. Dalej Sąd wskazał w szczególności w tymże pkt 65, że „na poparcie tego zarzutu szczegółowego wnosząca odwołanie ogranicza się do powołania w sposób ogólny i niczym niepoparty, oprócz zbiorczego odesłania do »okoliczności przedstawionych w niniejszej skardze« i do »niezbitych dowodów«, na »kontekst skierowany przeciwko [niej] w mrocznych zamiarach i w ramach wyraźnego wykluczenia zawodowego«”, a także na kilka innych okoliczności.
65 Sąd doszedł następnie do wniosku w pkt 66 wersji niezanonimizowanej zaskarżonego postanowienia, załączonej do odwołania, że twierdzenia, o których mowa w pkt 62–65 tego postanowienia, należy odrzucić jako oczywiście niedopuszczalne.
66 W konsekwencji twierdzenie, według którego Sąd nie uzasadnił swojej odmowy zbadania zarzutu szczegółowego dotyczącego nadużycia proceduralnego oraz naruszenia obowiązku dbałości i zobowiązania rezultatu polegającego na zapewnieniu, by urzędnik mógł wykonywać swój zawód w odpowiednim i zdrowym kontekście pozbawionym ataków, zniesławiania i mobbingu, jest bezzasadne.
67 Co się tyczy, po drugie, wskazanego w pkt 56 niniejszego wyroku drugiego zarzutu szczegółowego części drugiej jedynego zarzutu, należy przypomnieć, że jak wynika z orzecznictwa Trybunału, „zwięzłe przedstawienie zarzutów”, które powinna zawierać każda skarga w rozumieniu art. 21 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, znajdującego zastosowanie do Sądu na podstawie art. 53 akapit pierwszy tego statutu i art. 76 lit. d) regulaminu postępowania przed Sądem, oznacza, że w skardze należy wyjaśnić, na czym polega zarzut, na którym oparta jest skarga (wyrok z dnia 11 września 2014 r., MasterCard i in./Komisja, C‑382/12 P, EU:C:2014:2201, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo; a także postanowienie z dnia 21 stycznia 2016 r., Internationaler Hilfsfonds/Komisja, C‑103/15 P, niepublikowane, EU:C:2016:51, pkt 31).
68 I tak, aby skarga wniesiona do Sądu była dopuszczalna, konieczne jest między innymi, by istotne okoliczności faktyczne i prawne, na których skarga ta została oparta, wynikały, przynajmniej w skróconej formie, lecz w sposób spójny i zrozumiały, z treści samej skargi. Choć sama treść skargi może zostać wsparta lub uzupełniona, w przypadku kwestii szczególnych, odesłaniami do poszczególnych fragmentów materiałów do niej załączonych, ogólne odesłanie do innych dokumentów pisemnych, nawet załączonych do skargi, nie może zastąpić braku istotnych elementów argumentacji prawnej, które zgodnie ze wspomnianymi w poprzednim punkcie niniejszego wyroku przepisami muszą być zawarte w samej skardze (wyrok z dnia 11 września 2014 r., MasterCard i in./Komisja, C‑382/12 P, EU:C:2014:2201, pkt 40; a także postanowienie z dnia 21 stycznia 2016 r., Internationaler Hilfsfonds/Komisja, C‑103/15 P, niepublikowane, EU:C:2016:51, pkt 32).
69 Czysto dowodowa i pomocnicza funkcja załączników powoduje, że jeśli zawierają one okoliczności prawne, na których oparte są niektóre żądania sformułowane w skardze, okoliczności takie muszą być zawarte w samej treści skargi lub przynajmniej zostać w niej określone w sposób wystarczający (zob. wyrok z dnia 2 października 2019 r., Crédit mutuel Arkéa/EBC, C‑152/18 P i C‑153/18 P, EU:C:2019:810, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).
70 W konsekwencji do Sądu nie należy poszukiwanie i odnajdywanie w załącznikach zarzutów i argumentów, które mógłby on uznać za stanowiące podstawę skargi, ponieważ załączniki spełniają jedynie funkcję dowodową i pomocniczą (zob. podobnie wyrok z dnia 16 września 2020 r., BP/FRA, C‑669/19 P, niepublikowany, EU:C:2020:713, pkt 54).
71 Drugi zarzut szczegółowy części drugiej jedynego zarzutu jest w konsekwencji bezzasadny.
72 Dlatego też części pierwszą i drugą tego zarzutu należy oddalić jako bezzasadne.
W przedmiocie części piątej jedynego zarzutu
– Argumentacja stron
73 W części piątej jedynego zarzutu, którą należy zbadać najpierw, wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi błędne zastosowanie art. 60 regulaminu pracowniczego i pominięcie podstawy prawnej spornej decyzji. Zdaniem wnoszącej odwołanie, uznając, że decyzja ta, oparta na art. 60 regulaminu pracowniczego, jest ważna, Sąd naruszył prawo w ramach analizy tego art. 60, a ponadto przeinaczył okoliczności faktyczne, uznając, że wnosząca odwołanie była nieobecna w sposób nieusprawiedliwiony, chociaż była obecna fizycznie.
74 W pierwszej kolejności Sąd przeanalizował rzekome wystąpienie nieusprawiedliwionych nieobecności nie w świetle art. 60 regulaminu pracowniczego, który stanowi podstawę prawną spornej decyzji, lecz na podstawie art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego.
75 Potwierdzając analizę organu powołującego zawartą w spornej decyzji, zrównującą obecność wnoszącej odwołanie w pomieszczeniach instytucji – obecność niespełniającą oczekiwań tej ostatniej pod względem dyspozycyjności i sumienności – z nieuzasadnioną nieobecnością, Sąd naruszył art. 60 regulaminu pracowniczego, dotyczący nieobecności, które miały miejsce bez uprzedniego zezwolenia, z wyjątkiem przypadków choroby lub wypadku. Skoro zaś wnosząca odwołanie była obecna w tych pomieszczeniach, ów art. 60 nie ma jej zdaniem zastosowania.
76 Jeżeli organ powołujący uznał, że wnosząca odwołanie nie spełniała tych oczekiwań, powinien był wszcząć postępowania dyscyplinarne. Naruszenie zaś art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego nie może być karane potrąceniem z wynagrodzenia lub zaliczeniem na poczet urlopu, ponieważ takie środki nie zostały przewidziane w art. 9 załącznika IX do regulaminu pracowniczego. Potrącenie z wynagrodzenia nie może zatem stanowić zawoalowanej lub zastępczej kary dyscyplinarnej.
77 W drugiej kolejności i w każdym razie ESDZ nie przedstawił zdaniem wnoszącej odwołanie opisu stanowiska ani nie wskazał celów do osiągnięcia i konkretnych zadań powierzonych wnoszącej odwołanie, ani nie udowodnił, że wnosząca odwołanie odmówiła ich wykonywania. W tym względzie Sąd popełnił oczywisty błąd w ocenie, czyniąc w pkt 74 zaskarżonego postanowienia odniesienie do odpowiedzi wnoszącej odwołanie na jej sprawozdanie z oceny za 2016 r., podczas gdy jej rzekome, określone przez Sąd nieusprawiedliwione nieobecności dotyczyły 2017 r.
78 ESDZ podnosi, że część piąta jedynego zarzutu w zakresie, w jakim dotyczy zarzucanego naruszenia art. 60 regulaminu pracowniczego, nie została ujęta w treści jedynego zarzutu. W każdym razie ta część zarzutu jest zdaniem ESDZ bezzasadna. W tym względzie Sąd słusznie zauważył, że urzędnik powinien zawsze pozostawać w dyspozycji instytucji, że ów art. 60 przewiduje karę za każdą nieusprawiedliwioną nieobecność i że wymaga on zatem rzeczywistej obecności w miejscu pracy, która jest uzależniona od spełnienia przez urzędnika dwóch kumulatywnych warunków, wskazanych w art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego, mianowicie wspierania przełożonych w wykonywaniu powierzonych urzędnikowi obowiązków i w tym celu pozostawania zawsze w dyspozycji instytucji. W konsekwencji wbrew temu, co twierdzi wnosząca odwołanie, Sąd i organ powołujący oparły się zdaniem ESDZ na art. 21, 55 i 60 regulaminu pracowniczego, rozpatrywanych łącznie, a nie wyłącznie na tym ostatnim przepisie.
– Ocena Trybunału
79 Co się tyczy podnoszonej niedopuszczalności części piątej jedynego zarzutu, należy zauważyć, po pierwsze, że o ile treść tego zarzutu zawiera twierdzenie dotyczące „oczywistych błędów w ocenie pociągających za sobą nieprawidłowe uzasadnienie prawne” zaskarżonego postanowienia, o tyle argumenty zawarte w tej części zarzutu wyraźnie wskazują, że wnosząca odwołanie zarzuca w nim Sądowi naruszenie prawa poprzez zastosowanie art. 60 regulaminu pracowniczego.
80 Po drugie, we wspomnianej części piątej wskazano dokładnie kwestionowane elementy zaskarżonego postanowienia oraz argumenty prawne, które szczegółowo uzasadniają żądanie uchylenia tego postanowienia, zgodnie z wymogami przypomnianymi w pkt 44 niniejszego wyroku.
81 Część piąta jedynego zarzutu jest w konsekwencji dopuszczalna.
82 Co się tyczy pierwszego zarzutu szczegółowego części piątej jedynego zarzutu, w którym to zarzucie szczegółowym wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi błędne zastosowanie art. 60 regulaminu pracowniczego, należy zauważyć, że w pkt 70–80 zaskarżonego postanowienia Sąd zbadał, czy sporna decyzja i decyzja oddalająca zażalenie są zgodne z art. 21, 55 i 60 regulaminu pracowniczego.
83 Przypomniawszy w pkt 71 i 72 zaskarżonego postanowienia treść tych artykułów, a także treść pkt B wstępu do decyzji Komisji C(2013) 9051 wersja ostateczna z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie urlopów, mającej zastosowanie do ESDZ na mocy decyzji ESDZ DEC(2014) 009 z dnia 13 lutego 2014 r., Sąd stwierdził w pkt 73 tego postanowienia, że wnosząca odwołanie naruszyła wymogi ustanowione w tych przepisach.
84 I tak, w pkt 74 i 75 wspomnianego postanowienia Sąd wskazał najpierw w odniesieniu do warunków przewidzianych w art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego, że organ powołujący słusznie przyjął, iż z akt sprawy, a w szczególności z odpowiedzi wnoszącej odwołanie na jej sprawozdanie z oceny za 2016 r. wynika, że od momentu jej przeniesienia do wydziału PRISM i pomimo różnych ostrzeżeń i przywołań do porządku formułowanych przez jej przełożonych zainteresowana manifestowała swój zamiar nieświadczenia pracy w tym wydziale.
85 Następnie Sąd wskazał w pkt 76 zaskarżonego postanowienia, że brak chęci wspierania przełożonych i wykonywania obowiązków, które na niej spoczywały, ujawnia się również w wiadomości elektronicznej wnoszącej odwołanie z dnia 11 kwietnia 2017 r., w której wnosząca odwołanie wskazała, że każdego dnia była obecna w ESDZ, aby podjąć próbę rozwiązania sytuacji, w której znalazła się w następstwie niezgodnego z prawem wykluczenia jej z wydziału EURCA West3 i stanowiącego nadużycie przeniesienia do wydziału PRISM. W wiadomości elektronicznej wnosząca odwołanie wskazała również, że niekoniecznie siedzi przy swoim biurku przez cały dzień.
86 Wreszcie Sąd dodał w pkt 77 zaskarżonego postanowienia, że nawet jeśli wnosząca odwołanie uważa, iż jej przeniesienie nie było dla niej odpowiednie, mogła ona zwrócić się o przydzielenie innego stanowiska, lecz nie zwalniało jej to, w oczekiwaniu na takie przydzielenie, z obowiązku pracy w wydziale PRISM w celu wykonywania zadań związanych z jej stanowiskiem i pozostawania zawsze w dyspozycji ESDZ. W pkt 78 tego postanowienia Sąd wyjaśnił, że jeśli wnosząca odwołanie uważała, iż jej przeniesienie było obarczone jakąkolwiek wadą, mogła skorzystać z przysługujących jej środków odwoławczych, jednakże jej podstawowe obowiązki lojalności i współpracy zakazywały jej odmówienia wywiązywania się z obowiązków wynikających z tego przeniesienia.
87 Sąd stwierdził w pkt 79 zaskarżonego postanowienia, że nawet gdyby wykazano, iż wnosząca odwołanie rzeczywiście była obecna w pomieszczeniach ESDZ, jak sama twierdzi, nie zmienia to faktu, że wyrażając jasno swój zamiar nieświadczenia pracy w wydziale PRISM ze względu na to, że chciała się skoncentrować wyłącznie na kwestiach administracyjnych związanych z jej przeniesieniem, wnosząca odwołanie w sposób oczywisty nie spełniła wymogów art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego. Sąd dodał następnie, że nie można zatem zarzucać ESDZ, iż służba ta uznała, że wnosząca odwołanie znajdowała się w sytuacji odpowiadającej nieusprawiedliwionym nieobecnościom, i że ponieważ przełożeni nie wyrazili uprzedniego zezwolenia na nieobecności uznane przez ESDZ, potrącenie z wynagrodzenia za 72 dni kalendarzowe było jedynie konsekwencją niedochowania wymogów przewidzianych w art. 60 regulaminu pracowniczego.
88 Sąd wskazał wreszcie w pkt 80 zaskarżonego postanowienia, że wniosku, do którego doszedł w pkt 79 tego postanowienia, nie może podważyć twierdzenie wnoszącej odwołanie, zgodnie z którym przekazała ona liczne dowody świadczące o jej obecności w biurze i w wydziale PRISM. W tym względzie Sąd w istocie uznał, że materiały te, pomimo daty ich wysłania, nie pozwalają na wykazanie, że wnosząca odwołanie wspierała swoich przełożonych, wykonując powierzone jej obowiązki, ani że zawsze pozostawała w dyspozycji instytucji zgodnie z wymogami wynikającymi z art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego.
89 Z powyższych rozważań wynika, że Sąd uznał w istocie, że skoro wyraziwszy jasno swój zamiar nieświadczenia pracy w wydziale, do którego została przeniesiona, wnosząca odwołanie nie spełniła wymogów art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego, nie można zarzucić ESDZ, że służba ta uznała, iż wnosząca odwołanie znajdowała się w sytuacji odpowiadającej nieusprawiedliwionym nieobecnościom, i że w konsekwencji zgodnie z art. 60 regulaminu pracowniczego ESDZ mógł zgodnie z prawem dokonać potrącenia z wynagrodzenia za 72 dni kalendarzowe, i to nawet gdyby wykazano, że wnosząca odwołanie rzeczywiście była obecna w pomieszczeniach ESDZ.
90 Na wstępie należy zauważyć, że podczas gdy Sąd odnosi się w zaskarżonym postanowieniu do „nieusprawiedliwionych nieobecności” wnoszącej odwołanie, z pkt 70 tego postanowienia wynika, że Sąd zbadał, czy sporna decyzja i decyzja oddalająca zażalenie były zgodne w szczególności z art. 60 regulaminu pracowniczego, który dotyczy przypadków „nieusprawiedliwionej nieobecności”.
91 Należy zatem ustalić, czy okoliczność – przy założeniu jej wykazania – że urzędnik nie przestrzega obowiązków, jakie nakładają na niego art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego, mianowicie wspierania swoich przełożonych i służenia im radą, odpowiadania za wykonywanie powierzonych mu obowiązków i pozostawania zawsze w dyspozycji instytucji, można uznać za „nieusprawiedliwioną nieobecność” w rozumieniu art. 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, a tym samym może umożliwić zastosowanie wobec urzędnika środków przewidzianych w tym przepisie.
92 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii należy uwzględnić nie tylko jego brzmienie, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której część on stanowi [zob. w szczególności wyrok z dnia 28 stycznia 2020 r., Komisja/Włochy (Dyrektywa dotycząca zwalczania opóźnień w płatnościach), C‑122/18, EU:C:2020:41, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo].
93 W pierwszej kolejności należy zauważyć, że art. 60 regulaminu pracowniczego, który jest ujęty w opatrzonym nagłówkiem „Urlopy” rozdziale 2 tytułu IV tego regulaminu, stanowi w akapicie pierwszym, że „[z] wyjątkiem przypadków choroby lub wypadku urzędnik nie może być nieobecny w pracy bez uprzedniego zezwolenia przełożonego” i „[b]ez uszczerbku dla środków dyscyplinarnych, które mogą mieć zastosowanie w tym przypadku, jakakolwiek nieusprawiedliwiona nieobecność, która zostanie należycie stwierdzona, jest odliczana od corocznego urlopu tego urzędnika” oraz „[j]eśli wykorzystał on już swój coroczny urlop, traci on prawo do wynagrodzenia za okres nieobecności”.
94 Chociaż przepis ten nie definiuje pojęcia „nieusprawiedliwionej nieobecności”, wynika z niego, że nieobecność urzędnika jest nieusprawiedliwiona, gdy urzędnik naruszył zakaz nieobecności bez uprzedniego zezwolenia przełożonego, z wyjątkiem przypadków choroby lub wypadku.
95 Dla celów stosowania art. 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego rozstrzygające znaczenie mają należycie stwierdzona nieobecność danego urzędnika i brak uprzedniego zezwolenia jego przełożonego w tym zakresie. Z przepisu tego wynika bowiem, że rozstrzygającym powodem utraty prawa do wynagrodzenia jest okoliczność, iż urzędnik jest nieobecny w pracy bez zezwolenia na podstawie regulaminu pracowniczego lub zezwolenia uzyskanego od organu powołującego (postanowienie z dnia 30 listopada 1972 r., Perinciolo/Rada, 75/72 R, EU:C:1972:110, pkt 10).
96 Jak wskazał rzecznik generalny w pkt 44 opinii, w języku potocznym pojęcie „nieobecności” służy określeniu faktu, że ktoś lub coś nie znajdują się w miejscu, w którym się tego oczekuje, co zakłada obecność fizyczną.
97 Nic w brzmieniu art. 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego nie pozwala założyć, że dla celów stosowania tego przepisu pojęciu temu należy nadać rozumienie inne od jego powszechnego rozumienia. W szczególności z jego brzmienia w żaden sposób nie wynika, że „nieusprawiedliwioną nieobecność” urzędnika w rozumieniu wspomnianego przepisu można wywieść z uchybienia obowiązkom zawodowym ciążącym na nim na mocy art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego, niezależnie od jego fizycznej obecności lub nieobecności w miejscu pracy.
98 Jak bowiem zauważył w istocie rzecznik generalny w pkt 46 opinii, art. 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego nie zawiera żadnej wzmianki o jakimkolwiek uchybieniu przez urzędnika wspomnianym obowiązkom zawodowym.
99 W drugiej kolejności należy przypomnieć, że opatrzony nagłówkiem „Urlopy” rozdział 2 zawarty w tytule IV regulaminu pracowniczego, do którego należy art. 60 regulaminu pracowniczego, zawiera przepisy dotyczące różnych urlopów przysługujących urzędnikowi, a mianowicie urlopów corocznego i okolicznościowego, uregulowanych w art. 57 i 59a regulaminu pracowniczego, urlopu macierzyńskiego, uregulowanego w art. 58 regulaminu pracowniczego, oraz zwolnienia chorobowego, uregulowanego w art. 59 regulaminu pracowniczego. Jak zauważył rzecznik generalny w pkt 54 opinii, wszystkie te przepisy dotyczą sytuacji, w których urzędnik znajduje się w okresie nieaktywności zawodowej i w konsekwencji nie powinien być fizycznie obecny w miejscu pracy.
100 O ile art. 57–59a regulaminu pracowniczego dotyczą sytuacji, w których nieobecność urzędnika jest uzasadniona ze względu na jeden z urlopów uregulowanych przez te przepisy, o tyle art. 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego odnosi się do sytuacji, w których urzędnik jest nieobecny, mimo że nie dotyczy go jeden z przypadków określonych w art. 57–59a i nie uzyskał zezwolenia przełożonego.
101 Przynależność art. 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego do rozdziału 2 zawartego w tytule IV tego regulaminu potwierdza, że stosowanie tego przepisu zakłada fizyczną nieobecność danego urzędnika w miejscu pracy.
102 W trzeciej kolejności urzędnik znajdujący się w sytuacji „nieusprawiedliwionej nieobecności, która zostanie należycie stwierdzona” w rozumieniu art. 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego naraża się, bez uszczerbku dla ewentualnego zastosowania środków dyscyplinarnych, na zaliczenie tej nieusprawiedliwionej nieobecności na poczet corocznego urlopu wypoczynkowego lub, w razie jego wykorzystania, na utratę prawa do wynagrodzenia za okres odpowiadający wspomnianej nieusprawiedliwionej nieobecności.
103 W tym względzie Trybunał orzekł bowiem, że urzędnik, którego nieusprawiedliwiona nieobecność została należycie stwierdzona i którego prawo do urlopu zostało wyczerpane, traci z mocy prawa uprawnienie do wynagrodzenia (wyrok z dnia 6 lipca 1983 r., Geist/Komisja, 285/81, EU:C:1983:192, pkt 21).
104 Utrata prawa do wynagrodzenia, o której mowa w art. 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, nie stanowi ani kary dyscyplinarnej, ani środka równoważnego (wyrok z dnia 6 lipca 1983 r., Geist/Komisja, 285/81, EU:C:1983:192, pkt 21).
105 Wynika z tego, po pierwsze, że zaliczenie nieusprawiedliwionej nieobecności na poczet corocznego urlopu wypoczynkowego lub w razie jego wykorzystania utrata prawa do wynagrodzenia za okres odpowiadający tej nieobecności, przewidziane w art. 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, to środki, które ze względu na swój charakter i skutki mają na celu nie upomnienie urzędnika lub udzielenie mu nagany z powodu niewłaściwego zachowania, którego się dopuścił, albo braku kompetencji lub dyspozycyjności ujawnionego w czasie pracy, lecz zrekompensowanie fizycznej nieobecności tego urzędnika. Ponieważ nieobecność oblicza się w dniach lub połówkach dnia, środki te przejawiają się w odjęciu odpowiedniej liczby dni lub połówek dnia od pozostałego okresu corocznego urlopu lub, w odpowiednim przypadku, w potrąceniu z wynagrodzenia danego urzędnika.
106 Jak zaś zauważył rzecznik generalny w pkt 63 opinii, w przeciwieństwie do sytuacji, w których urzędnik jest nieobecny w miejscu pracy, nie jest możliwe określenie w sposób liczbowy ewentualnego uchybienia przez niego obowiązkom zawodowym.
107 Po drugie, środki, o których mowa w pkt 105 niniejszego wyroku, nie mają na celu zastąpienia kary dyscyplinarnej z powodu takiego uchybienia.
108 W konsekwencji cel środków przewidzianych w art. 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego potwierdza wykładnię, zgodnie z którą przepis ten dotyczy sytuacji, w których urzędnik jest fizycznie nieobecny w miejscu pracy.
109 Z tego względu, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 64 opinii, uznanie, że urzędnik obecny w miejscu pracy, który nieprawidłowo wykonuje swoje obowiązki, a nawet dopuszcza się niesubordynacji, znajduje się w sytuacji „nieusprawiedliwionej nieobecności” w rozumieniu art. 60 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, a tym samym że można dokonać odliczenia z dni urlopu lub potrącenia z wynagrodzenia, stanowi obejście postępowania dyscyplinarnego. Ta błędna kwalifikacja jako „nieusprawiedliwionej nieobecności” skutkuje nałożeniem na tego urzędnika kary pieniężnej, która nie została przewidziana w regulaminie pracowniczym, i to bez umożliwienia mu skorzystania z gwarancji prawidłowego postępowania dyscyplinarnego.
110 Wynika z tego, że Sąd naruszył prawo, uznając w zaskarżonym postanowieniu, że nawet gdyby wykazano, iż wnosząca odwołanie rzeczywiście była obecna w pomieszczeniach ESDZ, nie spełniła ona wymogów art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego ze względu na to, że wyraziła swój zamiar nieświadczenia pracy w wydziale, i że wobec tego nie można zarzucać ESDZ, że służba ta uznała, iż wnosząca odwołanie znajdowała się w sytuacji odpowiadającej nieusprawiedliwionym nieobecnościom, i że ponieważ przełożeni wnoszącej odwołanie nie wyrazili uprzedniego zezwolenia na nieobecności uznane przez ESDZ, ESDZ mógł zgodnie z art. 60 regulaminu pracowniczego dokonać potrącenia z wynagrodzenia za 72 dni kalendarzowe.
111 Z powyższych rozważań wynika, że pierwszy zarzut szczegółowy części piątej jedynego zarzutu jest zasadny.
112 Należy w konsekwencji uchylić zaskarżone postanowienie bez konieczności badania drugiego zarzutu szczegółowego części piątej jedynego zarzutu i pozostałych części tego zarzutu.
W przedmiocie postępowania przed Sądem
113 Zgodnie z art. 61 akapit pierwszy zdanie drugie statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w przypadku uchylenia orzeczenia Sądu Trybunał może wydać orzeczenie ostateczne w sprawie, jeśli stan postępowania na to pozwala.
114 Tak jest w niniejszej sprawie.
W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności spornej decyzji i decyzji oddalającej zażalenie
115 Należy zauważyć, że naruszenie prawa, o którym mowa w pkt 110 niniejszego wyroku, dotyczy zarówno spornej decyzji, jak i decyzji oddalającej zażalenie.
116 Z decyzji oddalającej zażalenie wynika, że ESDZ uznał, iż urzędnik jest obecny w tej jednostce, jeżeli spełnia dwa kumulatywne warunki wynikające z art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego, mianowicie wspiera swoich przełożonych, wykonując powierzone mu obowiązki, i pozostaje zawsze w dyspozycji instytucji. W tym względzie ESDZ, po pierwsze, uznał, że urzędnik, który wyraził zamiar niewspierania przełożonych i niewykonywania powierzonych mu obowiązków, nie spełnia warunków rzeczywistej obecności w ramach służby i znajduje się w sytuacji nieuzasadnionej nieobecności. Po drugie, odrzucił dowody, na które powoływała się wnosząca odwołanie, jako nieświadczące o „rzeczywistej obecności” w rozumieniu wymogów w art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego.
117 ESDZ wywiódł z zarzucanego uchybienia obowiązkom wynikającym z art. 21 i 55 regulaminu pracowniczego, że wnosząca odwołanie znajdowała się w sytuacji „nieusprawiedliwionej nieobecności” w rozumieniu art. 60 regulaminu pracowniczego. Jak zaś przypomniano w pkt 95 niniejszego wyroku, dla celów stosowania tego art. 60 akapit pierwszy rozstrzygające znaczenie mają należycie stwierdzona nieobecność danego urzędnika i brak uprzedniego zezwolenia jego przełożonego w tym zakresie, z wyjątkiem przypadków choroby lub wypadku, przy czym nieobecność tę należy rozumieć jako fizyczną nieobecność w miejscu pracy.
118 W konsekwencji należy stwierdzić nieważność spornej decyzji i decyzji oddalającej zażalenie.
W przedmiocie żądania zwrotu
119 W swojej skardze wniesionej do Sądu wnosząca odwołania także zażądała, by kwoty, które będą podlegały zwrotowi na jej rzecz, zostały powiększone o odsetki za zwłokę w wysokości 5% rocznie lub w innej wysokości, naliczone w dniu rzeczywistej spłaty oraz zgodnie z datą dokonania różnych odliczeń.
120 W tym względzie należy przypomnieć, że na mocy art. 91 ust. 1 zdanie drugie regulaminu pracowniczego w przypadku sporów o charakterze majątkowym Sąd ma nieograniczone prawo orzekania (wyrok z dnia 21 lutego 2008 r., Komisja/Girardot, C‑348/06 P, EU:C:2008:107, pkt 58).
121 Nieograniczone prawo orzekania przyznane sądowi Unii przez art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego nakłada nań obowiązek zakończenia zawisłych przed nim sporów w sposób zupełny, to znaczy rozstrzygnięcia w przedmiocie całokształtu praw i obowiązków urzędnika, z zastrzeżeniem przekazania odnośnej instytucji wykonania, pod swoją kontrolą, części orzeczenia na warunkach, które zostały przez ten sąd szczegółowo określone (wyrok z dnia 18 grudnia 2007 r., Weißenfels/Parlament, C‑135/06 P, EU:C:2007:812, pkt 67).
122 Do sądu Unii należy, w razie potrzeby, zasądzenie od instytucji zapłaty pewnej kwoty, do której wnoszący odwołanie ma prawo na podstawie regulaminu pracowniczego lub innego aktu prawnego [wyroki: z dnia 18 grudnia 2007 r., Weißenfels/Parlament, C‑135/06 P, EU:C:2007:812, pkt 68; z dnia 10 września 2015 r., (szczególna procedura kontroli orzeczenia) Missir Mamachi di Lusignano/Komisja, C‑417/14 RX-II, EU:C:2015:588, pkt 40].
123 W rozumieniu art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego „spory o charakterze majątkowym” stanowią nie tylko skargi urzędników dotyczące odpowiedzialności instytucji, lecz również wszystkie te, które dotyczą zapłacenia przez instytucję na rzecz urzędnika kwoty, którą urzędnik uważa za jemu należną na podstawie regulaminu pracowniczego lub innego aktu prawnego mającego zastosowanie do stosunku pracy łączącego go z instytucją (wyrok z dnia 18 grudnia 2007 r., Weißenfels/Parlament, C‑135/06 P, EU:C:2007:812, pkt 65).
124 W niniejszym przypadku żądanie wnoszącej odwołanie mające na celu, by ESDZ zwrócił jej kwoty potrącone z jej wynagrodzenia i by kwoty te zostały powiększone o odsetki za zwłokę, ma charakter majątkowy w rozumieniu art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego.
125 Mając na względzie stwierdzenie nieważności spornej decyzji i decyzji oddalającej zażalenie, należy uwzględnić to żądanie i zasądzić od ESDZ zwrot na rzecz wnoszącej odwołanie kwot nienależnie potrąconych z jej wynagrodzenia za 71,5 dnia, skoro decyzja oddalająca zażalenie uwzględniała żądanie wnoszącej odwołanie dotyczące połowy dnia. Ze względów słuszności kwoty te będą powiększane o odsetki w wysokości 5% rocznie od dnia ich potrącenia.
W przedmiocie kosztów
126 Zgodnie z art. 184 § 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem, jeżeli odwołanie jest zasadne i Trybunał wydaje orzeczenie kończące postępowanie w sprawie, rozstrzyga on również o kosztach.
127 Artykuł 138 § 1 tego regulaminu, mający zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 owego regulaminu, stanowi, że kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ WV wniosła o obciążenie ESDZ kosztami postępowania, a służba ta przegrała sprawę, należy obciążyć ESDZ, poza jej własnymi kosztami, także kosztami poniesionymi przez WV zarówno w postępowaniu w pierwszej instancji, jak i w postępowaniu odwoławczym.
Z powyższych względów Trybunał (siódma izba) orzeka, co następuje:
1) Postanowienie Sądu Unii Europejskiej z dnia 29 stycznia 2020 r., WV/ESDZ (T‑471/18, niepublikowane, EU:T:2020:26), zostaje uchylone.
2) Stwierdza się nieważność decyzji Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) z dnia 27 listopada 2017 r. w sprawie wstrzymania wypłaty części wynagrodzenia za 72 dni kalendarzowe i decyzji ESDZ z dnia 2 maja 2018 r. oddalającej zażalenie wnoszącej odwołanie wniesione w dniu 3 stycznia 2018 r.
3) ESDZ zostaje zobowiązany do zwrotu na rzecz wnoszącej odwołanie kwot nienależnie potrąconych z jej wynagrodzenia za 71,5 dnia. Kwoty te będą powiększane o odsetki w wysokości 5% rocznie od dnia ich potrącenia.
4) ESDZ pokrywa, poza własnymi kosztami, koszty poniesione przez WV zarówno w postępowaniu w pierwszej instancji, jak i w ramach niniejszego postępowania odwoławczego.
Podpisy