WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
(pierwsza izba)

z dnia 6 października 2015 r.

Sprawa F‑132/14

CH

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

Służba publiczna – Akredytowani asystenci parlamentarni – Artykuł 266 TFUE – Działania zapewniające wykonanie wyroku Sądu stwierdzającego nieważność – Stwierdzenie nieważności decyzji o zwolnieniu – Stwierdzenie nieważności decyzji oddalającej wniosek o udzielenie wsparcia złożony na podstawie art. 24 regulaminu pracowniczego – Zakres obowiązku wspomagania wobec uprawdopodobnienia mobbingu – Obowiązek przeprowadzenia dochodzenia administracyjnego przez OUZU – Możliwość wszczęcia przez urzędnika lub pracownika krajowego postępowania sądowego – Komitet doradczy ds. mobbingu i zapobiegania mu w miejscu pracy rozpatrujący skargi akredytowanych asystentów parlamentarnych wobec członków Parlamentu – Rola i uprawnienia – Szkoda i krzywda

Przedmiot:      Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy jego art. 106a, w której CH żąda: stwierdzenia nieważności decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 3 marca 2014 r., w zakresie, w jakim odmówił on w ramach działań wymaganych do wykonania wyroku z dnia 12 grudnia 2013 r., CH/Parlament (F‑129/12, EU:F:2013:203, zwanego dalej „wyrokiem CH”), w rozumieniu art. 266 TFUE, wszczęcia dochodzenia administracyjnego w celu ustalenia popełnienia przez posła do Parlamentu zarzucanych mu czynów, wskazanych we wniosku o udzielenie wsparcia złożonym w dniu 22 grudnia 2011 r.; stwierdzenia nieważności decyzji Parlamentu z dnia 2 kwietnia 2014 r., w zakresie w jakim w drodze tej decyzji odmówił on wypłacenia kwoty 5686 EUR stanowiącej różnicę w wynagrodzeniu, które przysługiwało skarżącej jej zdaniem z tytułu działań wymaganych do wykonania wyroku CH w rozumieniu art. 266 TFUE; stwierdzenia nieważności decyzji Parlamentu z dnia 4 sierpnia 2014 r. oddalającej zażalenie złożone przez skarżącą na obie powyższe decyzje z dni 3 marca i 2 kwietnia 2014 r.; zasądzenia od Parlamentu na rzecz skarżącej kwot, odpowiednio 144 000 EUR i 60 000 EUR, tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia.

Orzeczenie:      Stwierdza się nieważność decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 2 kwietnia 2014 r., utrzymanej w mocy decyzją z dnia 4 sierpnia 2014 r. oddalającą zażalenie, w zakresie w jakim Parlament Europejski odmówił, z naruszeniem art. 266 TFUE, wypłacenia CH dodatkowej kwoty 5686 EUR w wykonaniu wyroku z dnia 12 grudnia 2013 r. CH/Parlament (F‑129/12, EU:F:2013:203). Stwierdza się nieważność decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 3 marca 2014 r., utrzymanej w mocy decyzją z dnia 4 sierpnia 2014 r. oddalającą zażalenie, w zakresie w jakim w wyniku stwierdzenia nieważności mocą wyroku z dnia 12 grudnia 2013 r. CH/Parlament (F‑129/12, EU:F:2013:203) odmownej decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 15 marca 2012 r. w sprawie wniosku CH o udzielenie wsparcia z dnia 22 grudnia 2011 r., Parlament Europejski nie zdecydował o wszczęciu dochodzenia administracyjnego w odniesieniu do podnoszonego mobbingu, a tym samym naruszył art. 266 TFUE. W pozostałym zakresie żądania stwierdzenia nieważności zostają oddalone. Parlament Europejski wypłaci CH kwotę 5686 EUR, powiększoną począwszy od dnia 1 lipca 2014 r., w którym dobiegło końca zatrudnienie CH, o odsetki w wysokości ustalonej przez Europejski Bank Centralny dla głównych transakcji refinansowych, powiększonej o dwa punkty procentowe. Parlament Europejski wypłaci CH kwotę 25 000 EUR celem naprawienia doznanej krzywdy, powiększoną począwszy od dnia 4 sierpnia 2014 r. o odsetki w wysokości ustalonej przez Europejski Bank Centralny dla podstawowych operacji refinansujących, powiększonej o dwa punkty procentowe. W pozostałym zakresie żądania odszkodowania zostają oddalone. Parlament Europejski pokrywa własne koszty i zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez CH.

Streszczenie

1.      Skargi urzędników – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Obowiązek podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku – Stwierdzenie nieważności decyzji o zwolnieniu akredytowanego asystenta parlamentarnego – Obliczenie należnego wynagrodzenia – Odliczenie dodatku urlopowego pobranego u prywatnego pracodawcy – Niedopuszczalność

(art. 266 TFUE)

2.      Skargi urzędników – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Obowiązek podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku – Stwierdzenie nieważności decyzji o zwolnieniu akredytowanego asystenta parlamentarnego – Zwolnienie z pełnienia obowiązków służbowych w interesie służby – Obowiązek przywrócenia zainteresowanemu narzędzi pracy związanych z jego stanowiskiem – Brak

(art. 266 TFUE)

3.      Skargi urzędników – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Obowiązek podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku – Uznanie administracyjne – Oddalenie przez organ upoważniony do zawierania umów wniosku o udzielenie wsparcia bez dochodzenia administracyjnego – Brak uwzględnienia informacji przedstawionych przez wnioskodawcę i okoliczności znanych administracji – Niedopuszczalność

(regulamin pracowniczy, art. 12a, 24)

4.      Skargi urzędników – Skarga o odszkodowanie lub zadośćuczynienie – Stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu, niezapewniające stosownego naprawienia szkody majątkowej – Naprawienie utraty szansy na zatrudnienie – Kryteria

(art. 340 TFUE)

1.      W następstwie stwierdzenia przez sąd Unii nieważności decyzji o zwolnieniu, na podstawie art. 266 TFUE pozwana instytucja ma obowiązek podjęcia działań wymaganych celem wykonania wyroku, przyjmując za punkt wyjścia datę wydania decyzji o zwolnieniu skarżącego, której nieważność stwierdzono w wyroku. W tym względzie, w przypadku gdy zainteresowany związany jest umową zatrudnienia w charakterze akredytowanego asystenta parlamentarnego (AAP), przywrócenie jego sytuacji prawnej z chwili zwolnienia, którego nieważność stwierdzono, wymagało wypłacenia mu różnicy między kwotą wynagrodzenia, które by mu przysługiwało, gdyby pozostawał w służbie i faktycznie pełnił obowiązki AAP, a wynagrodzeniem lub zasiłkiem dla bezrobotnych, które faktycznie pobierał z innego źródła. Tymczasem uwzględnienie kwoty dodatku urlopowego pobranej u prywatnego pracodawcy, z tytułu wynagrodzenia lub świadczenia zastępczego pobieranego w okresie uzyskiwania podwójnego dochodu, to jest od chwili niezgodnego z prawem zwolnienia do czasu, gdy zainteresowany przestał otrzymywać wynagrodzenie od prywatnego pracodawcy, oznaczałoby uwzględnienie dochodu, który wprawdzie został już z góry wypłacony, lecz który w rzeczywistości powinien co do zasady zostać następnie odliczony od otrzymanego wynagrodzenia i tym samym stanowi wynagrodzenie za okresy urlopu wykorzystanego poza okresem uzyskiwania podwójnego dochodu, które ten dodatek ma pokrywać w charakterze wynagrodzenia.

(zob. pkt 61, 62, 65)

2.      W ramach działań zapewniających wykonanie wyroku stwierdzającego nieważność decyzji o zwolnieniu akredytowanego asystenta parlamentarnego (AAP), jako że AAP nie mają prawa, zważywszy na ich szczególny status cechujący się i uzasadniony istnieniem więzi zaufania z posłem do Parlamentu, któremu mają za zadanie pomagać, zajmować stałego stanowiska pracy, organ upoważniony do zawierania umów Parlamentu mógł uznać, że nie powinien kierować zainteresowanego, tymczasowo lub na stałe, na stanowisko w którejś ze swoich służb, które może być obsadzone przez członka personelu tymczasowego w rozumieniu art. 2 warunków zatrudnienia innych pracowników lub członka personelu kontraktowego w rozumieniu art. 3a tych warunków.

W tym względzie, chociaż urzędnicy i inni pracownicy danej instytucji pozostający w służbie mają zwykle w celu wykonywania swoich obowiązków prawo stałego wstępu do pomieszczeń instytucji i otrzymują specjalną przepustkę w postaci karty, a także w razie potrzeby winietę uprawniającą do wjazdu na parkingi instytucji, umożliwiające im korzystanie z tego prawa, z racji zwolnienia z pełnienia obowiązków AAP, udzielonego zainteresowanemu na pozostały czas trwania jego umowy zatrudnienia, dana instytucja nie miała obowiązku oddania mu karty wstępu i winiety, których zainteresowany żądał, tytułem działania zapewniającego wykonanie wyroku wynikającego bezpośrednio z wyroku stwierdzającego nieważność.

Ponadto, o ile instytucja może, jeśli uzna to za stosowne, zezwolić swoim urzędnikom i pracownikom na korzystanie poza godzinami przeznaczonymi na pracę ze swojej infrastruktury, również informatycznej, do pozasłużbowych celów, o tyle możliwość ta nie ustanawia prawa przysługującego urzędnikom i pracownikom na podstawie regulaminu, zwłaszcza w sytuacji, gdy zainteresowany został zwolniony z pełnienia obowiązków służbowych w interesie służby.

(zob. pkt 68, 70, 71, 74)

3.      Obowiązek wspomagania oznacza, w szczególności w obliczu zarzutu mobbingu, powinność rozpatrzenia przez organ administracji skargi na mobbing z całą powagą, niezwłocznie i przy zachowaniu całkowitej poufności oraz poinformowania autora skargi o biegu nadanym sprawie tej skargi. W odniesieniu do środków, które należy podjąć, administracji przysługuje szeroki zakres uznania, pod kontrolą sądu Unii, przy wyborze działań i środków podejmowanych na podstawie art. 24 regulaminu pracowniczego. Kontrola Sądu Unii ogranicza się tym samym do zbadania, czy dany organ administracji utrzymał się w rozsądnych granicach i czy nie skorzystał ze swego uznania w sposób oczywiście błędny.

Przy czym w sprawach dotyczących mobbingu, gdy oskarżona jest osoba pełniąca obieralny urząd ustanowiony w traktatach, instytucja może zastosować dyscyplinarne lub inne sankcje wobec osoby, której dotyczy skarga na mobbing, bez względu na to, czy jest to przełożony domniemanej ofiary, jedynie wówczas, gdy zarządzone czynności dochodzeniowe wykażą z pewnością występowanie ze strony osoby oskarżonej przez urzędnika lub pracownika zachowania naruszającego prawidłowe funkcjonowanie służby lub godność i dobre imię domniemanej ofiary.

Tym samym, gdy informacje dostarczone we wniosku o udzielenie wsparcia oddalonym bez wszczęcia dochodzenia administracyjnego, oraz ujawnione później, przy okazji wniosku o podjęcie działań zapewniających wykonanie wyroku stwierdzającego nieważność, stanowią poszlaki mogące wzbudzić poważne wątpliwości co do spełnienia przesłanek z art. 12a regulaminu pracowniczego, organ upoważniony do zawierania umów powinien w konsekwencji stwierdzenia nieważności odmownej decyzji w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia ponownie rozpatrzyć wniosek o udzielenie wsparcia, który jest wciąż nierozpatrzony. W związku z tym organ upoważniony do zawierania umów Parlamentu ma obowiązek, w ramach działań zapewniających wykonanie wyroku stwierdzającego nieważność, nadać bieg sprawie wniosku o udzielenie wsparcia, w szczególności poprzez wszczęcie dochodzenia administracyjnego, tym bardziej, że nic nie stoi na przeszkodzie, by Parlament, powołując się na art. 9 ust. 2 swojego regulaminu, wezwał posła do współpracy w dochodzeniu administracyjnym, w celu zweryfikowania zarzucanego zachowania naruszającego art. 12a regulaminu pracowniczego, za którego ofiarę podawał się zainteresowany.

(zob. pkt 86, 88–90, 93–94)

Odesłanie

Trybunał, wyrok z dnia 9 listopada 1989 r., Katsoufros/Trybunał Sprawiedliwości, 55/88, EU:C:1989:409, pkt 16

Sąd Pierwszej Instancji, wyroki: z dnia 28 lutego 1996 r., Dimitriadis/Trybunał Obrachunkowy, T‑294/94, EU:T:1996:24, pkt 39; z dnia 15 września 1998 r., Haas i in./Komisja, T‑3/96, EU:T:1998:202, pkt 54; z dnia 4 maja 2005 r., Schmit/Komisja, T‑144/03, EU:T:2005:158, pkt 98, 108; z dnia 25 października 2007 r., Lo Giudice/Komisja, T‑154/05, EU:T:2007:322, pkt 137

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyroki: z dnia 27 listopada 2008 r., Klug/EMEA, F‑35/07, EU:F:2008:150, pkt 74; z dnia 16 września 2013 r., Faita/KESE, F‑92/11, EU:F:2013:130, pkt 98; z dnia 26 marca 2015 r., CN/Parlament, F‑26/14, EU:F:2015:22, pkt 56; z dnia 26 marca 2015 r., CW/Parlament, F‑124/13, EU:F:2015:23, pkt 38, 39, 143, odwołanie do Sądu Unii Europejskiej w toku, sprawa T‑309/15 P

4.      W ramach żądania naprawienia szkody majątkowej wynikłej z utraty szansy na zatrudnienie, po pierwsze, utracona szansa musi być realna, a po drugie, utrata musi być ostateczna. Tym samym wymagany w orzecznictwie stopień pewności związku przyczynowego zostaje osiągnięty, gdy naruszenie prawa popełnione przez instytucję Unii niewątpliwie pozbawiło daną osobę nie tyle zatrudnienia, co do którego zainteresowany nie mógłby nigdy udowodnić, że ma do niego prawo, ile poważnej szansy na zatrudnienie w charakterze urzędnika lub pracownika, z wynikającą z tego dla zainteresowanego szkodą majątkową polegającą na utracie dochodów.

W przypadku takim jak ten dotyczący akredytowanego asystenta parlamentarnego (AAP), gdzie widać, iż zatrudnienie i ewentualne dalsze trwanie stosunku pracy lub przedłużenie umowy o pracę zależą z definicji od więzi zaufania łączącej AAP z posłem do Parlamentu, któremu on pomaga, AAP pełniący służbę u posła nie może ani być pewien tego, że zostanie zatrudniony do pomocy innemu posłowi, ani tego, że po jego zatrudnieniu ten sam poseł, gdy zostanie ponownie wybrany, nadal zatrzyma go w służbie. W kwestii zmniejszenia szansy na zatrudnienie przez nowo wybranego posła z racji opóźnienia w udostępnieniu narzędzi pracy, należy podkreślić, że jakkolwiek te kwestie mogą ułatwić nawiązanie kontaktu, nie stanowią one jednak ani nie dają żadnej gwarancji zatrudnienia czy dostępu do stanowiska. Nie można z nich więc czynić, w drodze spekulacji, elementów konstytutywnych realnej i pewnej szansy na zatrudnienie.

(zob. pkt 109–112)

Odesłanie

Trybunał, wyrok z dnia 21 lutego 2008 r., Komisja/Girardot, C‑348/06 P, EU:C:2008:107, pkt 54

Sąd Pierwszej Instancji, wyroki: z dnia 5 października 2004 r., Eagle i in./Komisja, T‑144/02, EU:T:2004:290, pkt 165; z dnia 6 czerwca 2006 r., Girardot/Komisja, T‑10/02, EU:T:2006:148, pkt 96

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyroki: z dnia 5 lipca 2011 r., V/Parlament, F‑46/09, EU:F:2011:101, pkt 159; z dnia 17 października 2013 r., BF/Trybunał Obrachunkowy, F‑69/11, EU:F:2013:151, pkt 73; z dnia 19 maja 2015 r., Brune/Komisja, F‑59/14, EU:F:2015:50, pkt 76