Sprawa T‑271/10 RENV

(publikacja fragmentów)

H

przeciwko

Radzie Unii Europejskiej

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Urzędnik krajowy oddelegowany do EUPM w Bośni i Hercegowinie – Decyzja o przeniesieniu – Uprawnienie szefa EUPM do podjęcia decyzji o przeniesieniu oddelegowanego urzędnika krajowego – Obowiązek uzasadnienia – Nadużycie władzy – Oczywisty błąd w ocenie – Mobbing

Streszczenie – wyrok Sądu (szósta izba) z dnia 11 kwietnia 2018 r.

1.      Postępowanie sądowe – Podnoszenie nowych zarzutów w toku postępowania – Przesłanki – Rozszerzenie istniejącego zarzutu – Dopuszczalność

(regulamin postępowania przed Sądem, art. 84 § 1)

2.      Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Misje cywile Unii Europejskiej – Uprawnienie do przydziału personelu do każdej misji cywilnej Unii – Kompetencje cywilnego dowódcy operacji – Uprawnienie do przydziału i przeniesienia personelu przy każdej misji cywilnej – Kompetencje szefa danej misji cywilnej – Przeniesienie oddelegowanego urzędnika krajowego – Wymóg konsultowania się z państwem członkowskim pochodzenia – Brak

(decyzja Rady 2009/906/WPZiB, art. 5, 6)

3.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzuty – Brak lub niewystarczający charakter uzasadnienia – Zarzut odrębny od zarzutu braku materialnej zgodności z prawem

(art. 263 TFUE, 296 TFUE)

4.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Misja cywilna w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – Środek w postaci przeniesieniu oddelegowanego urzędnika krajowego – Wymogi minimalne

(art. 296 TFUE)

5.      Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa –– Misje cywile Unii Europejskiej – Decyzja o przeniesieniu oddelegowanego urzędnika krajowego – Przeniesienie zachodzące w kontekście mobbingu – Skarga danego oddelegowanego urzędnika krajowego – Tryby postępowania

(regulaminpracowniczy, art. 12a)

6.      Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa –– Misje cywile Unii Europejskiej – Decyzja o przeniesieniu oddelegowanego urzędnika krajowego – Skarga danego oddelegowanego urzędnika krajowego – Zarzuty – Nadużycie władzy – Pojęcie – Decyzja zgodna z interesem służby – Nadużycie władzy – Brak

7.      Unia Europejska – Sądowa kontrola zgodności z prawem aktów instytucji – Decyzja o przeniesieniu oddelegowanego urzędnika krajowego – Zakres kontroli – Kontrola ograniczona zwłaszcza do oceny względów celowościowych leżących u podstaw tej decyzji

(art. 275 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47)

8.      Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy – Przesłanki kumulatywne

(art. 340 akapitdrugi TFUE)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 37)

2.      Uprawnienie do przydziału personelu do każdej misji cywilnej Unii w rozumieniu art. 6 ust. 2 decyzji 2009/906 w sprawie Misji Policyjnej Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie należy do cywilnego dowódcy operacji, który sprawuje pod kontrolą polityczną i kierownictwem strategicznym Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa oraz ogólnym zwierzchnictwem Wysokiego Przedstawiciela dowództwo i kontrolę na poziomie strategicznym w odniesieniu do planowania i prowadzenia wszystkich misji cywilnych prowadzonych w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony i który jest dowódcą generalnym wszystkich szefów misji cywilnych. Natomiast w ramach każdej misji uprawnienie do przydziału i przeniesienia personelu należy wyłącznie do szefa danej misji cywilnej.

W istocie z przepisów tych wynika, że kontrola operacyjna, sprawowana na poziomie teatru działań przez szefa misji, wiąże się bezwzględnie z możliwością podejmowania przez niego decyzji, w tym decyzji o przeniesieniu personelu, w jak najkrótszych terminach, oraz kierowania wspomnianych decyzji dla celów wypełnienia misji do personelu oddelegowanego przez państwa członkowskie.

Kontrola operacyjna wiąże się bezwzględnie z możliwością podejmowania przez szefa danej misji cywilnej decyzji, w tym decyzji o przeniesieniu personelu, w jak najkrótszych terminach, oraz kierowania wspomnianych decyzji do personelu oddelegowanego przez państwa członkowskie do celów wypełnienia misji. Ten operacyjny charakter jest zatem niezgodny z procedurą uprzednich konsultacji z organem państwa pochodzenia personelu oddelegowanego.

(zob. pkt 69, 70, 78)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 88)

4.      Uzasadnienie, jakiego wymaga art. 296 TFUE, powinno być dostosowane do charakteru danego aktu i kontekstu, w jakim został on wydany. Uzasadnienie musi przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanemu poznać podstawy przyjętego środka, a właściwemu sądowi – przeprowadzić kontrolę. Wymóg uzasadnienia należy oceniać w świetle okoliczności konkretnej sprawy.

W tym względzie nie ma wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne okoliczności faktyczne i prawne, ponieważ ocena, czy uzasadnienie aktu spełnia wymogi art. 296 TFUE, winna opierać się nie tylko na jego brzmieniu, ale także uwzględniać jego kontekst, jak również całość przepisów prawa regulującego daną dziedzinę. I tak, po pierwsze, akt niekorzystny jest wystarczająco uzasadniony, jeżeli został wydany w kontekście znanym zainteresowanemu, który pozwala mu zrozumieć zakres zastosowanego w stosunku do niego środka. Po drugie, stopień szczegółowości uzasadnienia aktu musi być proporcjonalny do rzeczywistych możliwości, warunków technicznych i terminu, w jakim uzasadnienie ma być przedstawione.

Zatem wystarczy, aby uzasadnienie aktu, który nakłada środek w postaci przeniesienia personelu misji cywilnej Unii w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa wskazywało rzeczywiste i konkretne powody, dla których instytucja, która ten akt wydała, stwierdziła w ramach przysługującego jej uznania, że zainteresowany powinien zostać objęty takim środkiem.

Ponadto kwestię czy dochowano obowiązku uzasadnienia należy zasadniczo oceniać w świetle informacji, które strona skarżąca posiadała najpóźniej w chwili wniesienia skargi.

(zob. pkt 89–92)

5.      Istnienie mobbingu można podnosić na poparcie żądań stwierdzenia nieważności, które nie zostały wysunięte wobec odrzucenia złożonego przez danego urzędnika wniosku o udzielenie wsparcia ze względu na to, iż w jego mniemaniu stał się on ofiarą mobbingu, lecz które zostały wysunięte wobec innych wydanych przez administrację decyzji.

W szczególności istnienie mobbingu może zostać uwzględnione wówczas, gdy osoba stosująca mobbing składa również swój podpis pod sporną decyzją po to, by wykazać, że decyzja ta została wydana, aby ugodzić w pracownika, i że w związku z tym jest ona wadliwa z powodu nadużycia władzy. Co się tyczy zatem zarzutu mobbingu podniesionego na poparcie żądań wysuniętych przeciwko decyzji o przeniesieniu, rzeczona decyzja może być dotknięta wadą nadużycia władzy, jeżeli została wydana w celu ugodzenia w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danego urzędnika.

W tym względzie pracownicy oddelegowani przez instytucje Unii, których status jest uregulowany regulaminem pracowniczym urzędników Unii Europejskiej i pracownicy oddelegowani przez państwa członkowskie podlegają tym samym zasadom w odniesieniu do wykonywania przez nich obowiązków na poziomie teatru działań. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie aby oddelegowany przez państwo członkowskie urzędnik powołał się na stosowanie mobbingu na poparcie wysuniętych przez niego żądań stwierdzenia nieważności decyzji o przeniesieniu.

W dodatku jest możliwe, że podniesione celem wykazania istnienia mobbingu okoliczności faktyczne, chociaż nie mogą zostać w ten sposób zakwalifikowane w rozumieniu orzecznictwa wypracowanego w odniesieniu do przepisów art. 12a regulaminu pracowniczego urzędników Unii, pozwalają mimo wszystko stwierdzić, że decyzja o przeniesieniu jest obarczona nadużyciem władzy i w rezultacie należy stwierdzić z tego powodu jej nieważność.

(zob. pkt 105–108)

6.      W kontekście skargi o stwierdzenie nieważności, która została wniesiona przez oddelegowanego do misji cywilnej Unii Europejskiej urzędnika krajowego na dotyczącą jego osoby decyzję o przeniesieniu, pojęcie nadużycia władzy posiada precyzyjny zakres, który odnosi się do wykorzystywania uprawnień przez organ administracyjny w celu innym niż ten, który był powodem udzielenia mu tych uprawnień.

W tym względzie instytucje Unii dysponują szerokim uznaniem w zakresie organizacji swoich służb w zależności od zadań, jakie zostały im powierzone, oraz – do celów tej organizacji – w obsadzaniu stanowisk personelem pozostającym w ich dyspozycji, pod warunkiem jednakże, że odbywa się to w interesie służby i przy poszanowaniu równoważności stanowisk.

W tych okolicznościach kontrola Sądu winna ograniczać się do zbadania, czy instytucja, której dotyczy sprawa, utrzymała się w rozsądnych, niepodlegających krytyce granicach i czy nie skorzystała ze swego uznania w sposób oczywiście błędny.

Ponadto z nadużyciem władzy mamy do czynienia wyłącznie w wypadku wystąpienia obiektywnych, istotnych i zgodnych poszlak, pozwalających wykazać, że zaskarżony akt realizował inny cel niż cel, który został mu określony na podstawie obowiązujących przepisów, a w przypadku gdy dana decyzja nie została uznana za sprzeczną z interesem służby, nie ma podstaw do stwierdzenia nadużycia władzy.

Nie wystarczy w tym względzie podniesienie pewnych okoliczności na poparcie takich twierdzeń; należy jeszcze przedstawić wystarczająco precyzyjne, obiektywne i spójne przesłanki mogące przemawiać za ich prawdziwością lub co najmniej prawdopodobieństwem, bez czego nie można podważyć merytorycznej słuszności twierdzeń danej instytucji.

Tym samym całościowa ocena przesłanek wskazujących na nadużycie władzy nie może opierać się na zwykłych twierdzeniach, wskazówkach niewystarczająco precyzyjnych lub takich, które nie są ani obiektywne, ani istotne.

(zob. pkt 110–115)

7.      Właściwość sądu Unii zostaje wyłączona, zgodnie z art. 275 TFUE, w odniesieniu do aspektu operacyjnego decyzji o przeniesieniu oddelegowanego urzędnika krajowego. Jego kontrola zostaje natomiast dozwolona w zakresie weryfikacji, czy przy zastosowaniu środka w postaci przeniesienia, przestrzegane były przepisy proceduralne oraz zasady dotyczące obowiązku uzasadnienia, a także czy dokonano prawidłowych ustaleń faktycznych, czy nie wystąpił oczywisty błąd w ocenie i czy nie doszło do nadużycia władzy. Ponieważ sąd Unii nie może zastąpić własną oceną faktów i okoliczności uzasadniających przyjęcie takich środków oceny dokonanej przez szefa misji, kontrola, jaką on wykonuje jest kontrolą ograniczoną i odnosi się w szczególności do oceny względów celowościowych leżących u podstaw tego rodzaju środków.

W tym względzie szef misji, który wydał taką decyzję, dysponuje szerokim uznaniem w zakresie okoliczności, jakie należy wziąć pod uwagę w celu przyjęcia środków w postaci przeniesienia personelu w teatrze działań. Te szerokie uprawnienia dyskrecjonalne nie wykluczają jednak możliwości zbadania przez sąd Unii – w toku kontroli legalności – prawdziwości ustaleń faktycznych, na których oparł się szef misji.

W istocie skuteczność kontroli sądowej gwarantowanej przez art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej wymaga w szczególności, by sąd Unii upewnił się, że decyzja, która ma dla danej osoby czy podmiotu znaczenie indywidualne, opiera się na wystarczająco solidnej podstawie faktycznej. Oznacza to sprawdzenie okoliczności faktycznych leżących u podstaw rzeczonej decyzji, tak aby kontrola sądowa nie była ograniczona do oceny abstrakcyjnego prawdopodobieństwa podnoszonych powodów, lecz dotyczyła kwestii, czy powody te zostały wykazane.

(zob. pkt 155–157)

8.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 170, 171)