WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 2 września 2010 r.(1)
Odwołanie – Artykuł 87 WE – Pomoc przyznana przez państwa członkowskie – Środki przyjęte przez Republikę Federalną Niemiec na rzecz Deutsche Post AG – Artykuł 86 WE – Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym – Rekompensata dodatkowych kosztów poniesionych w związku z prowadzeniem polityki sprzedaży ze stratą w sektorze usług doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi” – Istnienie korzyści – Metoda weryfikacji wykorzystywana przez Komisję – Ciężar dowodu – Artykuł 230 WE – Zakres kontroli sądowej
W sprawie C‑399/08 P
mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości, wniesione w dniu 15 września 2008 r.,
Komisja Europejska, reprezentowana przez V. Kreuschitza, J. Fletta oraz B. Martenczuka, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,
strona skarżąca,
w której pozostałymi uczestnikami postępowania są:
Deutsche Post AG, z siedzibą w Bonn (Niemcy), reprezentowana przez J. Sedemunda, Rechtsanwalt,
strona skarżąca w pierwszej instancji,
Bundesverband Internationaler Express- und Kurierdienste eV, z siedzibą we Frankfurcie nad Menem (Niemcy), reprezentowana przez R. Wojtka, Rechtsanwalt,
UPS Europe SA, z siedzibą w Brukseli (Belgia), reprezentowana przez E. Henny’ego, advocaat,
Republika Federalna Niemiec, reprezentowana przez M. Lummę oraz B. Kleina, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,
interwenienci w pierwszej instancji,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: A. Tizzano (sprawozdawca), prezes izby, A. Borg Barthet, M. Ilešič, M. Safjan i M. Berger, sędziowie,
rzecznik generalny: N. Jääskinen,
sekretarz: R. Grass,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 24 marca 2010 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 W odwołaniu Komisja Wspólnot Europejskich żąda uchylenia wyroku Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z dnia 1 lipca 2008 r. w sprawie T‑266/02 Deutsche Post AG przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1233 (zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”), w którym Sąd stwierdził nieważność decyzji Komisji 2002/753/WE z dnia 19 czerwca 2002 r. w sprawie środków przyjętych przez Republikę Federalną Niemiec na rzecz Deutsche Post AG (Dz.U. L 247, s. 27, zwanej dalej „sporna decyzją”) [tłumaczenie nieoficjalne].
Ramy prawne
2 Jak wynika z krajowych ram prawnych, opisanych w zaskarżonym wyroku, zgodnie z § 1 ust. 2 Postverfassungsgesetz (ustawy o organizacji poczty) z dnia 8 czerwca 1989 r. (BGBl. 1989 I, s. 1026, zwanej dalej „PostVerfG”) Deutsche Bundespost (niemiecka administracja pocztowa) została podzielona na trzy odrębne podmioty prawne (Teilsondervermögen), mianowicie: Deutsche Bundespost Postdienst (zwaną dalej „DB Postdienst”), Deutsche Bundespost Telekom (zwaną dalej „DB Telekom”) i Deutsche Bundespost Postbank. Zgodnie z § 65 ust. 2 PostVerfG podmioty te były zobowiązane do dalszego świadczenia usług, które oferowała Deutsche Bundespost. W ten oto sposób DB Postdienst przejęła działalność Deutsche Bundespost w sektorze pocztowym.
3 Zgodnie z § 37 ust. 3 PostVerfG, między tymi trzema podmiotami prawnymi, w sytuacji, gdy jeden z nich nie jest w stanie finansować się z własnych przychodów, dokonywane są wzajemne rekompensaty finansowe. Co więcej, na podstawie § 63 ust. 1 PostVerfG, Deutsche Bundespost pozostawała zobowiązana – mimo swojego podziału – do świadczeń zwrotnych na rzecz skarbu państwa, odpowiadających określonemu odsetkowi swoich dochodów z bieżącej działalności, aż do 1995 r.
4 Na podstawie § 1 ust. 1 Postdienst-Pflichtleistungsverordnung (rozporządzenia w sprawie świadczeń obowiązkowych) z dnia 12 stycznia 1994 r. (BGBl. 1994 I, s. 86, zwanego dalej „PPfLV”), DB Postdienst zobowiązana była wykonywać „świadczenia obowiązkowe” na terytorium całego kraju, stosując się do zasady jednolitej stawki. Jeśli chodzi w szczególności o przesyłkę paczek, § 2 ust. 1 PPfLV przewidywał, że DB Postdienst zobowiązana jest zapewnić przyjmowanie, przewóz i doręczanie paczek o wadze do 20 kg i mających określone maksymalne wymiary na całym tym terytorium. Ponadto § 2 ust. 2 pkt 3 PPfLV upoważniał DB Postdienst do ustalenia niższej stawki od stawki jednolitej, w przypadku gdy klient sam zajmował się sortowaniem paczek lub nadawał minimalną ich ilość.
5 Zgodnie z § 1 i 2 Postumwandlungsgesetz (ustawy o reorganizacji poczty) z dnia 14 września 1994 r. (BGBl. 1994 I, s. 2339), trzy podmioty prawne powstałe w wyniku podziału Deutsche Bundespost zostały przekształcone z dniem 1 stycznia 1995 r. w spółki akcyjne [„Aktiengesellschaft” (AG)], tj. Deutsche Post AG (zwana dalej „DP AG”), Deutsche Telekom AG i Deutsche Postbank AG.
6 Wreszcie § 4 ust. 1 Postgesetz (ustawy pocztowej) z dnia 22 grudnia 1997 r. (BGBl. 1997 I, s. 3294) przewidywał, iż przesyłka paczek o wadze nieprzekraczającej 20 kg stanowi usługę powszechną.
Okoliczności powstania sporu i sporna decyzja
7 DP AG świadczy usługi zarówno w sektorze przewozu przesyłek listowych, w którym w czasie zaistnienia okoliczności leżących u podstawy sporu miała pozycję monopolisty, jak również w dwóch pozostałych sektorach pocztowych, mianowicie przewozu paczek oraz przewozu czasopism i gazet, które to sektory były natomiast otwarte na konkurencję.
8 W sektorze przewozu paczek DP AG zapewnia między innymi usługi przewozu dużych ilości paczek, które nie są nadawane bezpośrednio w okienkach placówek pocztowych (zwanym dalej „sektorem doręczania paczek w systemie »od drzwi do drzwi«”). W ramach tego sektora wyodrębniono dwa podstawowe rodzaje usług, mianowicie, po pierwsze, przewóz paczek w systemie „od drzwi do drzwi” obsługujący klientów biznesowych, którzy sortują paczki przed nadaniem lub nadają minimalną ilość paczek, i po drugie, przewóz paczek na rzecz przedsiębiorstw zajmujących się sprzedażą wysyłkową, które wysyłają towary zamówione z katalogu lub drogą elektroniczną.
9 W 1994 r. prywatne przedsiębiorstwa kurierskie UPS Europe SA (zwane dalej „UPS”) i Bundesverband Internationaler Express‑ und Kurierdienste eV (zwane dalej „BIEK”) złożyły skargę do Komisji. UPS i BIEK zarzucały DB Postdienst co do zasady, po pierwsze, prowadzenie w sektorze doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi” polityki sprzedaży ze stratą, stanowiące nadużycie pozycji dominującej w rozumieniu art. 82 WE, i po drugie, pokrywanie strat w tym sektorze z dochodów realizowanych w sektorze zastrzeżonym bądź z zasobów publicznych, przyznanych jej z naruszeniem art. 87 WE.
10 W dniu 20 marca 2001 r. Komisja wydała decyzję 2001/354/WE, dotyczącą postępowania na podstawie art. 82 WE (sprawa COMP/35.141 – Deutsche Post AG) (Dz.U. L 125, s. 27), w której co do zasady stwierdziła, że DB Postdienst, a następnie – DP AG, naruszyła art. 82 WE w zakresie, w jakim nadużyła swojej pozycji dominującej jedynie w części swej działalności dotyczącej przewozu paczek na rzecz przedsiębiorstw prowadzących sprzedaż wysyłkową, które wysyłają towary zamówione z katalogu lub droga elektroniczną, w szczególności poprzez praktykowanie w latach 1990–1995 polityki sprzedaży ze stratą polegającej na oferowaniu ceny niższej niż własne koszty świadczenia tej usługi.
11 W dniu 19 czerwca 2002 r. Komisja wydała sporną decyzję, w której uznała, że wartość płatności dokonanych na podstawie § 37 ust. 3 PostVerfG przez DB Telekom, a następnie przez Deutsche Telekom AG na rzecz DB Postdienst, a następnie na rzecz DP AG, tytułem rekompensaty za świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym, była wyższa niż suma konieczna do pokrycia dodatkowych kosztów netto poniesionych przez DB Postdienst i DP AG w związku ze świadczeniem wspomnianych usług. W opinii Komisji kwota tej nadmiernej rekompensaty została wykorzystana na pokrycie deficytu wynikającego z prowadzenia przez te spółki działalności w otwartym na konkurencję sektorze usług doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi”. Zgodnie ze sporną decyzją deficyt ten wynosił 11,187 mld DEM i wynikał z prowadzenia przez DB Postdienst, a następnie przez DP AG, w latach 1994–1999 polityki sprzedaży ze stratą, co zostało stwierdzone mocą decyzji 2001/354.
12 Komisja stwierdziła zatem, że ta nadmierna rekompensata stanowiła pomoc państwa niezgodną ze wspólnym rynkiem oraz traktatem WE, oraz nakazała Republice Federalnej Niemiec podjęcie wszelkie działań koniecznych w celu odzyskania od DP AG wyżej wymienionej pomocy.
Postępowanie przed Sądem i zaskarżony wyrok
13 DP AG wniosła do Sąd skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji, powołując się w szczególności na naruszenie przez Komisje art. 87 ust. 1 WE i art. 86 ust. 2 WE, w zakresie w jakim nie wykazała ona istnienia korzyści po stronie DP AG.
14 W szczególności w ramach zarzutu pierwszego DP AG twierdziła, że Komisja uchybiła swemu obowiązkowi zbadania, czy całkowita kwota płatności dokonanych przez DB Telekom przekroczyła całkowitą wartość dodatkowych kosztów netto, które musiała ponieść DP AG, wykonując zadania z zakresu świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym. W ramach zarzutu drugiego wnosząca odwołanie twierdziła, że w każdym razie Komisja błędnie uznała, iż płatności dokonane przez DB Telekom umożliwiły jej pokrycie kosztów dodatkowych wynikających z prowadzenia polityki sprzedaży ze stratą.
15 Ustosunkowując się do zarzutu pierwszego, Sąd opisał na wstępie metodę, jaką posłużyła się Komisja w swym rozumowaniu prowadzącym do wniosku, iż DP AG odniosła korzyść.
16 Sąd wskazał w tym zakresie w pkt 78 zaskarżonego wyroku, że Komisja stwierdziła, po pierwsze, że w latach 1990–1995 DP AG otrzymała od DB Telekom kwoty wynoszące ogółem 11 081 mln DEM – stanowiących zdaniem Komisji jedyne zasoby publiczne, które mają znaczenie w kontekście spornej decyzji. Komisja uznała, po drugie, że DP AG poniosła dodatkowe koszty netto w wysokości 11 187 mld DEM, powstałe na skutek prowadzenia w latach 1994–1999 polityki sprzedaży ze stratą w otwartej na konkurencje dziedzinie usług doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi”, oraz że wspomniane koszty dodatkowe nie były związane ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym . Po trzecie Komisja stwierdziła, że w latach 1990–1998 DP AG odnotowała łączny deficyt, we wszystkich sektorach swej działalności, rzędu 2 289 mld DEM, w związku z czym nie była w stanie pokryć wspomnianych kosztów za pomocą własnych środków. Na podstawie trzech powyższych twierdzeń oraz ze względu na fakt, że DP AG nie przedstawiła dowodu na okoliczność pokrycia omawianych kosztów netto z innych środków niż płatności dokonane przez DB Telekom, Komisja wywiodła, iż DP AG z pewnością pokryła ww. koszty dodatkowe z płatności dokonanych przez DB Telekom, a w ten sposób skorzystała z pomocy państwa w kwocie odpowiadającej tym płatnościom.
17 Następnie, badając poprawność tego rodzaju metody, Sąd zwrócił uwagę w pkt 80–82 zaskarżonego wyroku, że Komisja, nie przeprowadzając analizy informacji dostarczonych w tym zakresie przez Republikę Federalną Niemiec, nie rozstrzygnęła kwestii, czy usługi w sektorze doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi” stanowiły usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, lecz przyjęła, przynajmniej w sposób dorozumiany, że DP AG, poza dodatkowymi kosztami netto powstałymi na skutek prowadzenia polityki sprzedaży ze stratą, odnotowała dodatkowe koszty netto związane ze świadczeniem usług tego rodzaju .
18 Sąd stwierdził również w pkt 84 zaskarżonego wyroku, że zgodnie ze sporną decyzją Republika Federalna Niemiec dostarczyła Komisji informacje dotyczące obciążeń związanych z powierzonymi DP AG zadaniami świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, których wartość wynosiła 2 426 mld DEM, tj. kwotę zdecydowanie wyższą niż kwota 11 081 mln DEM odpowiadająca płatnościom dokonanym przez DB Telekom na rzecz DP AG.
19 Wreszcie Sąd wskazał w pkt 85 zaskarżonego wyroku, że Komisja nie zbadała tego, czy łączna kwota tych płatności była niższa od łącznej kwoty dodatkowych kosztów netto, które były związane z wykonywaniem przez DP AG zadań świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, w którym to przypadku wspomniane płatności nie stanowiłyby dla niej żadnej korzyści.
20 W konsekwencji w pkt 88 zaskarżonego wyroku Sąd uznał, iż Komisja nie wykazała w sposób wymagany prawem, że płatności dokonane przez DB Telekom na rzecz DP AG przysporzyły tej ostatniej korzyści w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE.
21 Ustosunkowując się do argumentów Komisji, Sąd wyjaśnił w pkt 91 zaskarżonego wyroku, że w sytuacji, gdy władze niemieckie dostarczyły informacji w tym zakresie, zakres uznania, jakim dysponuje Komisja, nie pozwala jej, bez uprzedniego zbadania, czy łączna kwota płatności dokonanych przez DB Telekom na rzecz DP AG przekroczyła łączną kwotę kosztów dodatkowych związanych ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym, na założenie, że płatności te przysporzyły tej ostatniej korzyści.
22 Sąd uznał w pkt 93 i 94 zaskarżonego wyroku, że Komisja miała obowiązek przeprowadzenia takiego badania nawet w przypadku, gdy – jak podniosła ona sama w niniejszej sprawie – przesłanki określone w wyrokach z dnia 22 listopada 2001 w sprawie C‑53/00 Ferring, Rec. s. I‑9067 i z dnia 24 lipca 2003 r. w sprawie C‑280/00 Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg, Rec. s. I‑7747, nie zostały spełnione. Komisja stwierdziła zaś jedynie, że nie można dokonać rekompensaty dodatkowych kosztów netto powstałych na skutek prowadzenia przez DP AG polityki ze stratą, ponieważ nie wynikały one ze świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, nie sprawdzając jednak, czy DP AG nie odnotowała innych dodatkowych kosztów netto związanych ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym, w stosunku do których miała prawo żądać rekompensaty ze wszystkich płatności dokonanych przez DB Telekom.
23 W świetle tych ustaleń Sąd w pkt 96 zaskarżonego wyroku uwzględnił zarzut pierwszy podniesiony przez DP AG.
24 Sąd zbadał następnie, celem uzupełnienia, zarzut drugi podniesiony przez DP AG. W szczególności w pkt 102–107 zaskarżonego wyroku zbadał on, opierając się na danych zawartych w spornej decyzji oraz dostarczonych przez Republikę Federalną Niemiec, czy dokonane przez DB Telekom w latach 1990–1995 płatności na kwotę 11 081 mln DEM umożliwiły DP AG pokrycie dodatkowych kosztów netto w wysokości 11 187 mld DEM powstałych na skutek prowadzonej przez nią polityki sprzedaży ze stratą. W pkt 108 tego wyroku Sąd stwierdził, że z uwagi na szkody poniesione przez DP AG w tym samym okresie i wynoszące 16 363 mln DEM taka sytuacja nie zaistniała.
25 Na tej podstawie Sąd stwierdził w pkt 109 zaskarżonego wyroku, że twierdzenie Komisji, jakoby DP AG odniosła korzyść w wysokości 11 187 mldDEM, obala wniosek, że ostateczne straty, jakie poniosła ta spółka w latach 1990–1995, były tak wysokie, że płatności dokonane przez DB Telekom na rzecz DP AG były niewystarczające, by pokryć dodatkowe koszty netto powstałe na skutek prowadzenia przez nią w latach 1994–1999 polityki sprzedaży ze stratą.
26 Uwzględniając oba podniesione zarzuty, Sąd stwierdził nieważność spornej decyzji, odstępując tym samym od analizy pozostałych zarzutów podniesionych przez DP AG.
Żądania stron
27 W odwołaniu Komisja wnosi o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, następnie, tytułem żądania głównego – o oddalenie skargi o stwierdzenie nieważności wniesionej przez DP AG, a tytułem żądania ewentualnego – o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd oraz obciążenie DP AG kosztami postępowania.
28 BIEK i UPS wniosły odwołanie wzajemne, w którym wnoszą do Trybunału o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i obciążenie DP AG kosztami postępowania.
29 DP AG wnosi do Trybunału o oddalenie odwołania Komisji w całości i obciążenie jej kosztami postępowania odwoławczego. Poza tym podtrzymuje ona żądania podniesione w pierwszej instancji – stwierdzenia nieważności spornej decyzji i obciążenia Komisji kosztami postępowania przed Sądem. DP AG twierdzi jednocześnie, że zarzuty podniesione w ramach odwołania wzajemnego są bezpodstawne.
30 Republika Federalna Niemiec wnosi do Trybunału o oddalenie odwołania i obciążenie Komisji kosztami postępowania.
W przedmiocie odwołania głównego
31 W uzasadnieniu odwołania Komisja podnosi dwa zarzuty; pierwszy z nich dotyczy naruszenia art. 87 ust. 1 WE i art. 86 ust. 2 WE w zakresie, w jakim Sąd uznał metodę zastosowaną przy ustalaniu istnienia pomocy państwa za niezgodną z prawem, zarzut drugi natomiast dotyczy naruszenia art. 230 WE wskutek przekroczenia przez Sąd swych kompetencji poprzez zastąpienie zastosowanej przez Komisję metody obliczenia dodatkowych kosztów związanych ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym swą własną metodą.
W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia art. 87 ust. 1 WE i art.86 ust. 2 WE
W przedmiocie części pierwszej
– Argumenty uczestników postępowania
32 Wedle twierdzeń Komisji BIEK i UPS, Sąd naruszył art. 87 ust. 1 WE i art. 86 ust. 2 WE w zakresie, w jakim nie przedstawiając powodów, dla których metoda, jaką posłużyła się Komisja w celu ustalenia istnienia korzyści, nie była poprawna, uznał, że w celu zbadania, czy w okolicznościach niniejszej sprawy istniała tego rodzaju korzyść, należało zastosować inną metodę analizy.
33 Komisja uważa, iż metoda wykorzystana w spornej decyzji była rozsądna, ponieważ opierała się ona na założeniu, że „pieniądze trzeba skądś brać, przynajmniej w perspektywie średnio- i długoterminowej, bo nie pojawiają się one znikąd”. Wniosek, że polityka sprzedaży ze stratą prowadzona przez DP AG była finansowana z uzyskanej przez nią pomocy państwa, nasuwał się tym bardziej, że – jak bowiem wynikało z okoliczności faktycznych – działalność w sektorze usług doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi” przynosiła straty w związku z agresywną polityką cenową, nie pozwalając na pokrycie kosztów świadczonych usług, podczas gdy DP AG nie realizowała w innych dziedzinach swej działalności zysków, które mogłaby przeznaczyć na pokrycie strat w tym sektorze.
34 W tych okolicznościach wynikało „z pewnością” z niezakwestionowanego przez strony deficytu w sektorze usług doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi”, w perspektywie przynajmniej średnio‑ i długoterminowej, jak również z braku środków własnych, że w tym sektorze DP AG była zależna od rekompensat finansowych uzyskiwanych w innych dziedzinach działalności przedsiębiorstwa, które korzystały z pomocy państwa. W konsekwencji w sposób oczywisty nasuwa się wniosek o istnieniu związku między finansowaniem z budżetu państwa i polityką sprzedaży ze stratą, efektem czego twierdzenie to nie wymaga przeprowadzenia żadnych dodatkowych dowodów.
35 DP AG odpiera, że Sąd nie miał obowiązku wskazania powodów, dla których metoda wybrana przez Komisję nie była poprawna, ponieważ pojęcie pomocy państwa jest pojęciem obiektywnym. Sąd wypowiedział się w tej kwestii w pkt 92 ww. wyroku w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg, że aby uniknąć kwalifikacji danego środka jako pomocy państwa, rekompensata stanowiąca świadczenie wzajemne w stosunku do świadczeń spełnionych przez przedsiębiorstwa beneficjentów w ramach wypełniania zobowiązań z zakresu usług publicznych nie może przekraczać kwoty koniecznej na pokrycie całości lub części kosztów spowodowanych ich wykonaniem. Dokonanie tego rodzaju obliczenia jest obowiązkowe i każda metoda, która, tak jak ta, którą posłużyła się Komisja w niniejszej sprawie, je pomija, jest niepoprawna.
36 W każdym razie jak twierdzi DP AG metoda, którą posłużyła się Komisja, jest nieodpowiednia, aby wykazać, że deficyt stwierdzony w sektorze usług doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi” jest „z pewności” finansowany z płatności dokonanych na jej rzecz przez DB Telekom. Metoda taka bowiem nie uwzględnia faktu, że w rzeczywistości gospodarczej, gdy straty poniesione w jednym roku nie mogą zostać pokryte ze środków własnych, są księgowane jako straty w bilansie za rok następny. Fakt, że strata nie mogła zostać pokryta ze środków własnych w roku, w którym powstała, niekoniecznie oznacza, że została sfinansowana ze środków zewnętrznych.
37 Zdaniem Republiki Federalnej Niemiec niniejsza sprawa nie dotyczy jedynie kwestii zastosowanej w niej metody, lecz jej przedmiotem jest również zakres spoczywającego na Komisji ciężaru dowodu na okoliczność, że DP AG uzyskała korzyść. W opinii tego państwa członkowskiego ww. wyrok w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg wymaga obliczenia dodatkowych kosztów netto realizacji zobowiązań do świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym oraz porównania ich wartości ze środkami przekazanymi tytułem rekompensaty za te zobowiązania. Jedynie po uzyskaniu wyników takiego porównania można stwierdzić wystąpienie ewentualnej nadmiernej rekompensaty.
– Ocena Trybunału
38 Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zakwalifikowanie danego środka jako „pomocy” w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE wymaga spełnienia wszystkich przewidzianych w tym postanowieniu przesłanek (zob. wyrok z dnia 21 marca 1990 r. w sprawie C‑142/87 Belgia przeciwko Komisji, zwany „wyrokiem w sprawie Tubemeuse”, Rec. s. I‑959, pkt 25; wyrok z dnia 1 lipca 2008 r. w sprawach połączonych C‑341/06 P i C‑342/06 P Chronopost i La Poste przeciwko Ufex i in., Zb.Orz. s. I‑4777, pkt 125; a także wyrok z dnia 17 lipca 2008 r. w sprawie C‑206/06 Essent Netwerk Noord i in., Zb.Orz. s. I‑5497, pkt 63).
39 Tym samym, aby środek zastosowany przez władze krajowe mógł zostać zakwalifikowany jako pomoc państwa, po pierwsze, musi mieć miejsce interwencja państwa lub przy pomocy zasobów państwowych, po drugie, interwencja musi być w stanie wpływać na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi, po trzecie, musi przyznawać beneficjentowi korzyść, po czwarte, musi ona zakłócać lub grozić zakłóceniem konkurencji (zob. podobnie w szczególności wyroki: z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie C‑237/04 Enirisorse, Zb.Orz. s. I‑2843, pkt 38, 39; z dnia 30 marca 2006 r. w sprawie C‑451/03 Servizi Ausiliari Dottori Commercialisti, Zb.Orz. s. I‑2941, pkt 56; a także wyrok z dnia 17 listopada 2009 r. w sprawie C‑169/08 Presidente del Consiglio dei Ministri, Zb.Orz. s. I‑10821, pkt 52).
40 Z uwagi na fakt, iż omawiany zarzut dotyczy wyłącznie trzeciej z przytoczonych przesłanek, należy wskazać, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem za pomoc uznaje się interwencje, które, niezależnie od ich formy, mogą uprzywilejowywać przedsiębiorstwa w bezpośredni lub pośredni sposób, lub które winny być uznane za korzyść gospodarczą, jakiej przedsiębiorstwo będące beneficjentem nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych (zob. ww. wyroki: w sprawie Enirisorse, pkt 30; w sprawie Servizi Ausiliari Dottori Commercialisti, pkt 59; a także w sprawie Essent Netwerk Noord i in., pkt 79).
41 W odniesieniu do przedsiębiorstw zobowiązanych do świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, Trybunał uściślił, że nie wchodzi w zakres stosowania art. 87 ust. 1 WE interwencja państwa, którą należy uznać za rekompensatę stanowiącą świadczenie wzajemne z tytułu wypełniania przez przedsiębiorstwa będące jej beneficjentami zobowiązań z zakresu usług publicznych, jeżeli rzeczywiście przedsiębiorstwa te nie czerpią z tego tytułu korzyści finansowych, a co za tym idzie, interwencja ta nie skutkuje uprzywilejowaniem tych przedsiębiorstw względem przedsiębiorstw z nimi konkurujących (zob. podobnie ww. wyroki: w sprawie Ferring, pkt 27; w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg, pkt 87; w sprawie Enirisorse, pkt 31; a także w sprawie Essent Netwerk Noord i in., pkt 80).
42 Jednakże aby w konkretnym przypadku rekompensata taka mogła uniknąć zakwalifikowania jako pomoc państwa, winien zostać spełniony szereg przesłanek (ww. wyroki: w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg, pkt 88; w sprawie Servizi Ausiliari Dottori Commercialisti, pkt 61; a także w sprawie Essent Netwerk Noord i in., pkt 81).
43 W szczególności rekompensata, o której mowa, nie może przekraczać kwoty niezbędnej do pokrycia całości lub części kosztów poniesionych w związku z wykonaniem zobowiązań z zakresu usług publicznych, przy uwzględnieniu wynikających z nich przychodów oraz rozsądnej korzyści z tytułu wypełniania tych zobowiązań (zob. podobnie ww. wyroki: w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg, pkt 92; w sprawie Servizi Ausiliari Dottori Commercialisti, pkt 66; a także w sprawie Essent Netwerk Noord i in., pkt 84).
44 Z powyższych rozważań wynika, że w trakcie badania zgodności z prawem systemu finansowania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, Komisja ma w szczególności obowiązek kontroli tego, czy przesłanka ta została spełniona.
45 Odnosząc się do zarzutu, zgodnie z którym Sąd w zaskarżonym wyrok nie stwierdził braków metody zastosowanej przez Komisję, należy zwrócić uwagę, że wskazał on przede wszystkim, w pkt 85 tego wyroku, że Komisja uchyliła się od kontroli kwestii tego, czy całkowita kwota płatności dokonanych przez DB Telekom przekroczyła łączną kwotę dodatkowych kosztów netto świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, jakie poniosła DP AG.
46 Następnie z pkt 91 i 94 zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd uznał, iż Komisja nie mogła zakładać, że płatności te stanowiły korzyść w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE właśnie z tego powodu, że po pierwsze, nie zbadała ona, czy łączna kwota płatności dokonanych przez DB Telekom przekraczała łączną kwotę niezakwestiowanych kosztów dodatkowych, jakie poniosła DP AG, a po drugie, czy nie odnotowała ona innych dodatkowych kosztów netto związanych ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym, w stosunku do których miała prawo żądać rekompensaty ze wszystkich płatności dokonanych przez DB Telekom na warunkach określonych w ww. wyroku w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg.
47 W tych okolicznościach nie sposób skutecznie zarzucać Sądowi, że nie uwzględnił braków metody, jaką posłużyła się Komisja w spornej decyzji. Z powyższych uwag wynika bowiem, że wspomniane braki zostały ujawnione przez Sąd w trakcie sądowej kontroli zgodności omawianej metody z art. 87 ust. 1 WE.
48 Jako że Sąd słusznie uznał, że metoda, jaka posłużyła się Komisja w spornej decyzji, była błędna, pierwsza część zarzutu pierwszego winna zostać oddalona jako bezpodstawna.
W przedmiocie części drugiej
– Argumenty uczestników postępowania
49 W ramach drugiej części zarzutu pierwszego Komisja, wspierana przez BIEK i UPS, podnosi, że Sąd błędnie zarzucił jej, iż nie zbadała wszystkich dowodów, w tym tych przedstawionych przez Republikę Federalną Niemiec, naruszając w ten sposób przepisy regulujące rozkład ciężaru dowodu.
50 Sama bowiem okoliczność, iż DP AG nie dysponowała własnymi środkami, wystarczyła, by stwierdzić, że spółka ta wykorzystywała zasoby państwowe, jakie otrzymała w celu sfinansowania dodatkowych kosztów netto powstałych na skutek prowadzenia polityki sprzedaży ze stratą w sektorze doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi”. Poza tym Komisja i UPS są zdania, że nawet gdyby Komisja uzyskała i zbadała ogół informacji i dowodów, do których odnosi się Sąd w zaskarżonym wyroku, nie mogła ona, logicznie rzecz biorąc, dojść do innego wniosku.
51 Komisja twierdzi również, iż to do DP AG należało wykazanie, że metoda, którą posłużyła się Komisja w spornej decyzji, była niezgodna z prawem, a nie że istniała inna metoda możliwa do zastosowania. W każdym razie, wbrew ustaleniom Sądu z pkt 87 zaskarżonego wyroku, nie do Komisji należało udowadnianie, że zastosowanie metody wybranej przez Sąd było niemożliwe.
52 Republika Federalna Niemiec zauważa w tym względzie, że twierdzenie Komisji i UPS – jakoby analiza informacji dotyczących kwoty dodatkowych kosztów netto związanych z wykonywaniem zobowiązań w ogólnym interesie gospodarczym w dziedzinie usług pocztowych, dostarczonych przez DP AG i nią samą, w każdym razie nie doprowadziła Komisji do innego wniosku co do istnienia korzyści – jest bezpodstawne i sprzeczne z danymi liczbowymi przedstawionymi przez DP AG i to państwo członkowskie.
– Ocena Trybunału
53 Odnosząc się w pierwszej kolejności do argumentu, jakoby Sąd naruszył przepisy regulujące rozkład ciężaru dowodu, zarzucając Komisji, iż nie zbadała wszystkich dowodów, należy zwrócić uwagę, iż z jednej strony w pkt 85 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że Komisja w spornej decyzji nie uwzględniła informacji dostarczonych przez Republikę Federalną Niemiec, dotyczących niektórych kosztów dodatkowych związanych z wykonywaniem zadania z zakresu usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Z drugiej strony w pkt 86 tego samego wyroku Sąd stwierdził również, iż Komisja ani nie podniosła, ani nie wykazała, że to państwo członkowskie i DP AG nie dostarczyły jej informacji koniecznych w celu zbadania, czy kwoty płatności dokonanych przez DB Telekom nie przekraczały niekwestionowanych dodatkowych kosztów netto.
54 Należy zaś stwierdzić, że Sąd w pkt 85–88 zaskarżonego wyroku zarzucił Komisji, iż nie zbadała dowodów przedstawionych jej przez strony postępowania administracyjnego – dowodów, które mogły okazać się znaczące dla oceny okoliczności istnienia „korzyści” w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE odniesionej przez DP AG, na które powoływała się Komisja. W tej sytuacji należy stwierdzić, że Sąd nie naruszył w żaden sposób przepisów regulujących rozkład ciężaru dowodu.
55 Co się tyczy argumentu, zgodnie z którym, nawet jeśli Komisja zbadałaby ogół informacji i dowodów, do których Sąd odniósł się w zaskarżonym wyroku, nie mogła ona logicznie rzecz biorąc dojść do innego wniosku, należy stwierdzić, że odnosząc się właśnie do tych informacji, Sąd w pkt 108 i 109 zaskarżonego wyroku doszedł do odmiennego wniosku niż sporna decyzja. Wynika z tego, że argument ten winien zostać oddalony jako bezpodstawny.
56 Po drugie, odnosząc się do twierdzenia, jakoby Sąd w pkt 87 zaskarżonego wyroku nieprawidłowo obciążył Komisję ciężarem dowodu na okoliczność „braku możliwości” zastosowania metody wybranej przez ten Sąd, należy stwierdzić, że twierdzenie to wynika z błędnego zrozumienia tego wyroku.
57 Sąd w przytoczonym punkcie stwierdził bowiem wyłącznie, że za uzasadnienie zastosowania innej metody niż ta wynikająca z zastosowania kryteriów określonych w ww. wyroku w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg uznał fakt, że Komisja nie mogła z powodów natury obiektywnej zbadać informacji dostarczonych przez DP AG i Republikę Federalną Niemiec.
58 We wspomnianym pkt 87 Sąd ograniczył się zaś do wskazania, że Komisja nie powołała żadnego dowodu, który pozwoliłby ustalić jakąkolwiek przeszkodę w przeprowadzaniu takiego badania. W tych okolicznościach argument ten nie może zostać przyjęty.
59 Mając na względzie powyższe rozważania, należy oddalić drugą część zarzutu pierwszego jako bezpodstawną.
W przedmiocie części trzeciej
– Argumenty uczestników postępowania
60 Komisja wspierana przez BIEK i UPS zarzuca Sądowi, iż ten przeinaczył dowody zgromadzone w aktach sprawy; po pierwsze, uznając w pkt 82 zaskarżonego wyroku, że Komisja nie stwierdziła w spornej decyzji, iż dostarczone przez Republikę Federalną Niemiec informacje, zgodnie z którymi usługi doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi” nie stanowiły usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, były bezpodstawne; po drugie, stwierdzając, iż Komisja uznała, przynajmniej w sposób dorozumiany, że DP AG, oprócz dodatkowych kosztów netto spowodowanych prowadzeniem polityki sprzedaży ze stratą, odnotowała również dodatkowe koszty netto związane ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym. W opinii Komisji zaś w pkt 76 uzasadnienia spornej decyzji stwierdzono, że omawiane usługi są usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym oraz że kwestia istnienia dodatkowych kosztów netto związanych z ich świadczeniem nie miała w każdym razie znaczenia w kontekście wybranej przez nią metody analizy.
61 DP AG twierdzi, że ta część zarzutu pierwszego jest w oczywisty sposób bezpodstawna, ponieważ, po pierwsze, w ocenie przywołanych wyżej dodatkowych kosztów netto Sąd oparł się na motywie 43 uzasadnienia spornej decyzji, który odnosi się do ogółu usług doręczania paczek, którego sektor usług doręczania w systemie „od drzwi do drzwi” stanowi jedynie część. Po drugie, zarzut Komisji wynika zdaniem DP AG z błędnej wykładni zaskarżonego wyroku, ponieważ Sąd stwierdził nieważność spornej decyzji ze względu na fakt, że Komisja nie dokonała w każdym razie oceny tego, czy płatności dokonane przez DB Telekom były uzasadnione dodatkowymi kosztami netto związanymi z świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym.
62 Republika Federalna Niemiec jest zdania, że w spornej decyzji Komisja odniosła się do ewentualnego charakteru usługi świadczonej w ogólnym interesie gospodarczym wyłącznie w zakresie dotyczącym niektórych szczególnych usług z dziedziny przewozu paczek, a nie ogółu tych usług. Poza tym w pkt 72 uzasadnienia tej decyzji Komisja powołała się jednoznacznie na „szczegółowo zdefiniowane zadanie DP AG” oraz na „wypełnienie zobowiązania do świadczenia usługi publicznej”. Stąd Sąd słusznie stwierdził, iż Komisja uznała w milczący sposób fakt, że również w sektorze usług doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi” istniały zobowiązania do świadczenia usług publicznych w postaci zobowiązania przesyłki paczek po jednolitej przystępnej stawce.
– Ocena Trybunału
63 Na wstępie należy przypomnieć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem z art. 225 WE i art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości wynika, że Trybunał nie jest właściwy do ustalania okoliczności faktycznych, ani też zasadniczo do badania dowodów, które Sąd dopuścił na poparcie tych okoliczności. Jeśli zatem dowody te uzyskano w prawidłowy sposób przy poszanowaniu ogólnych zasad prawa i przepisów proceduralnych dotyczących ciężaru dowodu i postępowania dowodowego, do Sądu należy wyłącznie ocena, jaką wagę należy nadać przedstawionym mu dowodom. Ocena ta nie stanowi zatem, z wyłączeniem przypadków przeinaczenia tych dowodów, kwestii prawnej, która jako taka podlega kontroli Trybunału (zob. w szczególności wyrok z dnia 18 marca 2010 r. w sprawie C‑419/08 P Trubowest Handel i Makarov przeciwko Radzie i Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 30, 31, a także przytoczone tam orzecznictwo).
64 Należy również przypomnieć, że takie przeinaczenie musi w oczywisty sposób wynikać z akt sprawy bez konieczności dokonywania nowej oceny faktów i dowodów (ww. wyrok w sprawie Trubowest Handel i Makarov przeciwko Radzie i Komisji, pkt 32, a także przytoczone tam orzecznictwo).
65 W ramach omawianej części zarzutu pierwszego Komisja kwestionuje ustalenie zawarte w pkt 82 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którym nie ustosunkowała się ona do przekazanych przez Republikę Federalną Niemiec informacji dotyczących okoliczności, jakoby usługi doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi” były usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym, podczas gdy w spornej decyzji Komisja stwierdziła, że usługi te nie miały takiego charakteru.
66 Należy zwrócić w tym miejscu uwagę, że w pkt 76 spornej decyzji Komisja odwołuje się do uzasadnienia PPfLV, którego § 2 ust. 2 pkt 3 wyłącza z ogólnego zobowiązania przesyłki małych paczek te paczki, które są przedmiotem szczególnych umów z niektórymi klientami – którzy na przykład dokonują ich wstępnego przygotowania do wysyłki lub z którymi zawarto umowy o współpracy – oraz że ci klienci biznesowi mogą być podmiotem zwolnienia z zobowiązania przesyłki paczek, skoro konkurencja w tym sektorze czyni je „martwym”.
67 Należy stwierdzić, jak podnosi Republika Federalna Niemiec, że w przytoczonym punkcie uzasadnienia Komisja odniosła się do ewentualnego charakteru usługi świadczonej w ogólnym interesie gospodarczym wyłącznie w zakresie dotyczącym niektórych szczególnych usług z dziedziny przewozu paczek, a nie ogółu tych usług. Poza tym należy podkreślić również za DP AG, że Sąd stwierdził nieważność spornej decyzji nie z powodu podejścia Komisji do kwestii kwalifikacji spornych usług jako usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, ale ze względu na fakt, że nie zbadała ona tego, czy płatności dokonane przez DB Telekom stanowiły rekompensatę nadmierną w stosunku do niekwestionowanych dodatkowych kosztów netto związanych ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym (UOIG).
68 W tych okolicznościach nie sposób skutecznie zarzucać Sądowi, iż przeinaczył okoliczności faktyczne sprawy.
69 Z tego względu nie sposób uznać zarzutu pierwszego podniesionego przez Komisję.
70 Odnosząc się do zarzutu drugiego, dotyczącego okoliczności, iż Komisja uznała w sposób dorozumiany fakt, iż DP AG poniosła dodatkowe koszty netto w związku ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym, wystarczy stwierdzić, że Komisja wskazała w pkt 73 uzasadnienia spornej decyzji, iż „DP AG ponosi dodatkowe koszty netto, których minimalna cześć nie wynika z wypełnienia zobowiązań do świadczenia usługi publicznej”. Z tego oświadczenia Sąd mógł wywieść, nie dopuszczając się przeinaczenia, że Komisja uznała, przynajmniej w sposób dorozumiany, iż DP AG ponosiła jednocześnie koszty związane ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym.
71 Skoro z powyższych rozważań wynika, że Sąd nie przeinaczył okoliczności faktycznych podlegających jego ocenie, należy oddalić również trzecią część zarzutu pierwszego jako bezpodstawną.
W przedmiocie części czwartej
– Argumenty uczestników postępowania
72 Komisja, wspierana przez BIEK i UPS, podważa uzasadnienie przedstawione tytułem uzupełnienia w pkt 101–109 zaskarżonego wyroku, w których Sąd, poza analizą informacji zawartych w spornej decyzji, dokonał także analizy informacji dostarczonych przez Republikę Federalną Niemiec. Wyżej wymienieni uczestnicy postępowania są zdania, że informacje te, w tym w szczególności informacje dotyczące świadczeń zwrotnych uiszczonych przez DP AG na rzecz państwa niemieckiego oraz płatności dokonywanych przez DB Telekom, są pozbawione znaczenia dla zastosowania metody, jaką posłużyła się Komisja, co wyjaśnia, dlaczego nie podważyła ona ich dokładności. W każdym razie ocena Sądu dokonana w ten sposób była niewystarczająca i błędna w zakresie, w jakim, po pierwsze, nie wynikało z niej, że DP AG mogła przetrwać finansowo bez rekompensaty ze strony DB Telekom i, po drugie, w zakresie, w jakim ocena ta nie dotyczyła kwestii, czy DP AG dysponowała wystarczającymi środkami pieniężnymi na rekompensatę dodatkowych kosztów netto powstałych na skutek prowadzenia polityki sprzedaży ze stratą, nawet w sytuacji ogólnego deficytu, jaki odnotowała ta spółka.
73 W tym względzie DP AG podnosi, iż jest bez znaczenia dla sprawy, że Komisja zarzuca Sądowi, iż nie stwierdził, że DP AG mogła przetrwać bez rekompensaty. Sąd mógł bowiem ograniczyć się do wykluczenia, iż środki pochodzące z płatności dokonanych przez DB Telekom w latach 1990–1994 nie zostały przeznaczone na pokrycie dodatkowych kosztów netto powstałych na skutek prowadzenia przez DP AG w latach 1995–1999 polityki sprzedaży ze stratą, ponieważ były one wówczas wyczerpane.
74 Republika Federalna Niemiec dodaje, że w każdym razie Komisja była zobowiązana wykazać, iż sporny wkład państwa stanowił rekompensatę nadmierną w stosunku do dodatkowych kosztów netto powstałych na skutek świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym. Poza tym żaden wydatek traktowany odrębnie nie mógł zostać pokryty z innych środków własnych DP AG, gdyż spółka ta poniosła straty w okresie, którego sprawa dotyczy. Podejście Komisji w istocie doprowadziło do absurdalnego wniosku, jakoby wszystkie wydatki musiały być finansowane z zasobów publicznych.
– Ocena Trybunału
75 Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zarzut skierowany przeciwko uzupełniającej tezie orzeczenia Sądu nie może prowadzić do uchylenia tego orzeczenia i dlatego jest nieskuteczny (wyroki: z dnia 7 listopada 2002 r. w sprawie C‑184/01 P Hirschfeldt przeciwko AEE, Rec. s. I‑10173, pkt 48; z dnia 28 czerwca 2005 r. w sprawach połączonych C‑189/02 P, C‑202/02 P, od C‑205/02 P do C‑208/02 P i C‑213/02 P Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑5425, pkt 148; a także postanowienie z dnia 9 marca 2007 r. w sprawie C‑188/06 P Schneider Electric przeciwko Komisji, pkt 64).
76 Z analizy trzech pierwszych części rozważanego zarzutu wynika w tym względzie, że Sąd, nie naruszając prawa, uwzględnił zarzut pierwszy podniesiony przez DP AG w ramach skargi o stwierdzenie nieważności, zgodnie z którym Komisja naruszyła art. 87 ust. 1 WE, uznając, iż płatności dokonane przez DB Telekom przysporzyły DP AG korzyści.
77 W konsekwencji, zakładając nawet, iż uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawarte pkt 101–109 narusza prawo, należy podkreślić, że takie stwierdzenie nie ma żadnego wpływu na zasadność oceny zarzutu dotyczącego braku zgodności spornej decyzji z prawem ze względu na to, iż narusza ona art. 87 ust. 1 WE.
78 W tych okolicznościach należy stwierdzić, że czwarta część niniejszego zarzutu jest nieistotna dla sprawy.
79 W świetle powyższych rozważań należy oddalić w całości zarzut pierwszy powołany przez Komisję.
W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego naruszenia art. 230 WE
– Argumenty uczestników postępowania
80 W zarzucie drugim Komisja zarzuca Sądowi przekroczenie jego kompetencji wynikających z art. 230 WE w zakresie, w jakim zastąpił on metodę obliczania dodatkowych kosztów związanych ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym, zastosowaną przez Komisję, swą własną metodą. Jako że Komisja preferuje metodę, która pozwala jej szybko i skutecznie rozpatrywać argumenty podmiotów wnoszących skargę do Komisji, w ramach dobrej wewnętrznej praktyki administracyjnej, dokonywanie za nią wyboru stosowanej metody nie należy do kompetencji Sądu.
81 Poza tym Komisja, wspierana przez BIEK i UPS, podnosi, że Sąd w uzasadnieniu przedstawionym w pkt 101–109 zaskarżonego wyroku wszedł w kompetencje Komisji, dokonując oceny informacji niepoddanych kontroli w ramach spornej decyzji.
82 DP AG ocenia natomiast, że Sąd ograniczył się do posłużenia metodą, która zgodnie z orzecznictwem Trybunału powinna bezwzględnie zostać zastosowana. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału i praktyką administracyjną Komisji stwierdzenie korzyści w przypadkach pomocy państwa ze względu na wypłatę zasobów państwowych jako rekompensaty kosztów wykonania zobowiązań do świadczenia usługi publicznej zakłada, że na wstępie zostały określone koszty spowodowane wykonaniem tych zobowiązań w interesie ogólnym.
83 Republika Federalna Niemiec twierdzi, że Sąd nie zastąpił w sposób niezgodny z prawem oceny Komisji oceną własną. W punktach zaskarżonego wyroku, których dotyczy niniejszy zarzut, ograniczył się on do kontroli księgowej, dokonawszy w pkt 78–96 kontroli spornej decyzji pod względem prawnym. W każdym razie ze względu na to, że stwierdzono naruszenie art. 87 ust. 1 WE, zarzut ten nie ma znaczenia dla sprawy.
– Ocena Trybunału
84 Należy stwierdzić, iż z art. 230 WE wynika, że przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności jest kontrola zgodności z prawem aktów przyjętych przez instytucje wspólnotowe wymienione w tym postanowieniu, przy czym ani celem, ani skutkiem analizy zarzutów podniesionych w ramach takiej skargi nie jest zastąpienie całego dochodzenia przeprowadzonego w sprawie w postępowaniu administracyjnym (zob. podobnie wyrok z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C‑204/00 P, C‑205/00 P, C‑211/00 P, C‑213/00 P, C‑217/00 P i C‑219/00 P Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑123, pkt 103).
85 W tym względzie należy zwrócić uwagę na fakt, że w pkt 68–88 zaskarżonego wyroku Sąd dokonał analizy metody, którą posłużyła się Komisja w spornej decyzji w świetle art. 87 ust. 1 WE, w szczególności w celu zbadania, czy płatności dokonane przez DB Telekom na rzecz DP AG mogły stanowić korzyść w rozumieniu tego postanowienia oraz wydanego w tym zakresie orzecznictwa.
86 W ramach tej analizy Sąd wskazał w pkt 80–88 zaskarżonego wyroku na stwierdzone w spornej decyzji błędy w obliczeniach Komisji, skutkiem popełnienia których Komisja nie wykazała, że wyżej wymienione płatności przysporzyły DP AG takiej korzyści.
87 W tych okolicznościach należy stwierdzić, że Sąd nie zastąpił metody Komisji swą własną metodą, ale że zakres przeprowadzonego przezeń badania ograniczał się do sądowej kontroli zgodności z prawem spornej decyzji.
88 Odnosząc się do zarzutu, że Sąd, badając informacje niebędące przedmiotem jakiejkolwiek analizy przeprowadzonej w spornej decyzji, wszedł w kompetencje Komisji, należy stwierdzić, iż mając na względzie, po pierwsze, ustalenia zawarte w pkt 76–78 niniejszego wyroku i dotyczące uzupełniającego charakteru rozważań Sądu zawartych w pkt 101–109 zaskarżonego wyroku, jak również, po drugie, orzecznictwo przytoczone w pkt 75 niniejszego wyroku, należy stwierdzić, że zarzut drugi nie ma znaczenia dla sprawy.
89 W świetle powyższych rozważań nie sposób skutecznie zarzucać Sądowi, iż przekroczył swe kompetencje, naruszając art. 230 WE. Dlatego należy oddalić zarzut drugi jako bezpodstawny.
90 Ponieważ żaden z dwóch zarzutów powołanych przez Komisję na poparcie twierdzeń odwołania nie został uznany, należy oddalić odwołanie w całości.
W przedmiocie odwołań wzajemnych
Argumenty stron
91 W odwołaniach wzajemnych BIEK i UPS twierdzą, iż Sąd nie uwzględnił wykładni dokonanej w ww. wyroku w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg w zakresie, w jakim pominął fakt, że w niniejszej sprawie żaden z określonych w tym wyroku warunków wykluczenia rozpatrywanych rekompensat kosztów świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym z zakresu zastosowania przepisów w dziedzinie pomocy państwa nie został spełniony. Po pierwsze bowiem praktyka DP AG polegająca na stosowaniu cen niższych od przewidzianej prawem jednolitej stawki obowiązującej w sektorze usług doręczania paczek w systemie „od drzwi do drzwi” nie stanowiła zadania z zakresu usług publicznych. Po drugie warunki, na jakich DB Telekom dokonywała płatności, nie zostały wcześniej ustalone w obiektywny i przejrzysty sposób. Po trzecie z powodu braku określenia konkretnego przeznaczenia tych płatności nie sposób jest ustalić, czy skutkowały one nadmierną rekompensatą. Wreszcie rekompensata, której zamierzano dokonać za pomocą tych płatności, miała miejsce niezależnie od wszelkich analiz kosztów związanych ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym.
92 DP AG odpowiada na te argumenty, że Sąd nie miał obowiązku badania tego, czy uwzględnione zostały wymogi określone w ww. wyroku w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg. Stwierdzenie, że Komisja nie zbadała tego, czy DP AG poniosła dodatkowe koszty netto związane z wypełnieniem zobowiązań do świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, było bowiem wystarczającą podstawą stwierdzenia nieważności spornej decyzji.
Ocena Trybunału
93 Stwierdzając najpierw, iż Komisja uznała, co najmniej w dorozumiany sposób, że DP AG poniosła koszty w części związane ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym, jak wskazano w pkt 66–73 niniejszego wyroku, Sąd słusznie zbadał w ramach kontroli zgodności z prawem zarzut podniesiony przez DP AG dotyczący metody, jaką posłużyła się Komisja w obliczeniach ewentualnej nadmiernej rekompensaty w rozumieniu trzeciej przesłanki określonej w ww. wyroku w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg, przypomnianej w pkt 41–43 niniejszego wyroku.
94 W ramach tej kontroli Sąd uznał, w szczególności w pkt 94 zaskarżonego wyroku, że metoda ta ze względu na to, iż nie zbadano przy jej pomocy, czy DP AG nie odnotowała innych dodatkowych kosztów netto związanych ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym, nie pozwala na wystarczające pod względem prawnym ustalenie tych dodatkowych kosztów, orzekając w konsekwencji, w świetle ww. wyroku w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg, iż należy stwierdzić nieważność spornej decyzji.
95 W tym kontekście należy wskazać, że jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 125–128 opinii, Sąd przeprowadził kontrolę zgodności z prawem spornej decyzji w granicach swych kompetencji nadanych mu mocą art. 230 WE, mając na uwadze właściwe orzecznictwo wydane zarówno w przedmiocie kwalifikacji pomocy państwa, jak i w przedmiocie rekompensat z tytułu świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, do którego to orzecznictwa należy ww. wyrok w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg.
96 Należy również wskazać, że właśnie w sytuacji, gdyby Sąd dokonał kontroli spornej decyzji pod kątem innych kryteriów określanych tym wyrokiem, co – jak twierdziły BIEK i UPS – było jego obowiązkiem, wkroczyłby on w zakres kompetencji Komisji, dokonując oceny w jej miejsce, jak sam słusznie wskazał w pkt 95 zaskarżonego wyroku.
97 Należy stwierdzić, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem kontrola, jaką nad złożonymi ocenami ekonomicznymi Komisji sprawuje sąd wspólnotowy, winna ograniczać się do zbadania, czy przestrzegane były przepisy proceduralne oraz przepisy dotyczące obowiązku uzasadnienia aktów, a także czy nie zostały nieprawidłowo ustalone okoliczności faktyczne lub czy nie wystąpił oczywisty błąd w ich ocenie lub nadużycie władzy (ww. wyrok w sprawie Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 279; wyrok z dnia 6 października 2009 r. w sprawach połączonych C‑501/06 P, C‑513/06 P, C‑515/06 P i C‑519/06 P GlaxoSmithKline Services i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑9291, pkt 85).
98 Wynika z powyższego, że po ustaleniu niezgodności z prawem spornej decyzji w świetle jednego z kryteriów określonych przez Trybunał w ww. wyroku w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg, Sąd nie miał obowiązku analizy wszystkich pozostałych kryteriów.
99 Mając na uwadze powyższe rozważania, należy oddalić odwołania wzajemne jako bezpodstawne.
W przedmiocie kosztów
100 Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 118 regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. W świetle art. 69 ust. 4 akapit pierwszy tego regulaminu państwa członkowskie, które wstąpiły do sprawy w charakterze interwenienta, pokrywają własne koszty.
101 Ponieważ Komisja przegrała sprawę, należy ją obciążyć kosztami postępowania odwoławczego zgodnie z żądaniami DP AG.
102 W przedmiocie odwołań wzajemnych, nawet jeśli BIEK i UPS przegrały sprawę, należy stwierdzić, że DP AG nie wniosła w odpowiedzi na ich odwołania wzajemne o obciążenie tych spółek kosztami postępowania. W konsekwencji każda z tych stron porywa własne koszty wynikające z odwołania wzajemnego.
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:
1) Odwołanie oraz odwołania wzajemne zostają oddalone.
2) Komisja pokrywa własne koszty, a także koszty poniesione przez Deutsche Post AG w ramach odwołania głównego.
3) Bundesverband Internationaler Express- und Kurierdienste eV i UPS Europe SA pokrywają własne koszty poniesione w związku z odwołaniem głównym.
4) Deutsche Post AG, Bundesverband Internationaler Express- und Kurierdienste eV i UPS Europe SA pokrywają własne koszty poniesione w związku z odwołaniami wzajemnymi.
5) Republika Federalna Niemiec pokrywa własne koszty.
Podpisy