WYROK SĄDU (pierwsza izba)
z dnia16 lipca 2014 r.(*)
Klauzula arbitrażowa – Szósty program ramowy w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego i prezentacji, przyczyniający się do utworzenia Europejskiej Przestrzeni Badawczej i Innowacji (2002–2006) – Umowy Access‑eGOV, EU4ALL, eABILITIES, Emerge, Enable, Ask‑It – Program eTEN odnoszący się do transeuropejskich sieci telekomunikacyjnych – Umowy Navigabile i Euridice – Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji – Umowa T‑Seniority – Płatność salda – Żądanie wzajemne – Zwrot kwot wypłaconych tytułem zaliczki – Odszkodowanie ryczałtowe
W sprawie T‑59/11
Koinonia Tis Pliroforias Anoichti Stis Eidikes Anagkes-Isotis, z siedzibą w Atenach (Grecja), reprezentowana przez adwokata V. Christianosa,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez M. Condou‑Durande oraz V. Savova, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez adwokata S. Pappasa,
strona pozwana,
mającej za przedmiot żądania oparte na art. 272 TFUE zmierzające z jednej strony, po pierwsze, do uznania za bezzasadny wniosku Komisji o zwrot dotacji wypłaconych skarżącej na mocy umów nr 027020 „Access to e‑Government Services Employing Semantic Technologies”, nr 035242 „A virtual platform to enhance and organize the coordination among centres for accessibility resources and support”, nr 511298 „Ambient Intelligence System of Agents for Knowledge-based and Integrated Services for Mobility Impaired Users”, nr 034778 „European Unified Approach for Accessible Lifelong Learning”, nr 045056 „Emergency Monitoring and Prevention”, nr 045563 „A wearable system supporting services to enable elderly people to live well, independently and at ease”, nr 029255 „NavigAbile: e‑inclusion for communication disabilities”, nr 517506 „European Recommanded Materials for Distance Learning Courses for Educators” i nr 224988 „T‑Seniority: Expanding the benefits of information society to older people through digital TV channels”, zawartych między Wspólnotą Europejską a skarżącą, a po drugie, do zasądzenia od Komisji zapłaty pozostałej części dotacji na podstawie umów nr 511298 „Ambient Intelligence System of Agents for Knowledge‑based and Integrated Services for Mobility Impaired Users” i nr 034778 „European Unified Approach for Accessible Lifelong Learning” oraz z drugiej strony powództwo wzajemne o obciążenie skarżącej zwrotem nienależnie wypłaconych dotacji w ramach tych umów i odszkodowaniem ryczałtowym,
SĄD (pierwsza izba),
w składzie S. Frimodt Nielsen, pełniący obowiązki prezesa, M. Kancheva (sprawozdawca) i E. Buttigieg, sędziowie,
sekretarz: S. Spyropoulos, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 4 lipca 2013 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu
1 Strona skarżąca, Koinonia Tis Pliroforias Anoichti Stis Eidikes Anagkes–Isotis, jest spółką cywilną o celu niezarobkowym prawa greckiego, utworzoną w dniu 7 stycznia 2004 r., z siedzibą w Atenach (Grecja).
2 Na mocy porozumienia zawartego w dniu 28 grudnia 2010 r. i opublikowanego w biuletynie spółek Protodikeio Athinon (sąd pierwszej instancji w Atenach) w dniu 17 stycznia 2011 r. skarżąca została postawiona w stan w likwidacji. Pan X, który był do tego czasu dyrektorem ds. programów europejskich w ramach organizacji skarżącej (zwany dalej „dyrektorem ds. programów”) został wyznaczony jako przedstawiciel mający przeprowadzić likwidację skarżącej.
3 Zgodnie ze statutem skarżącej, przedmiotem jej działalności jest transfer technologii, promocja równego traktowania i integracji osób niepełnosprawnych w przestrzeni społeczeństwa informacyjnego oraz poprawa zatrudnienia osób o specyficznych potrzebach w Europie i w skali międzynarodowej.
4 Skarżąca zawarła szereg umów ze Wspólnotą Europejską, reprezentowaną przez Komisję Wspólnot Europejskich, mających na celu realizację określonych projektów. Spośród tych umów dziewięć jest przedmiotem niniejszego sporu („sporne umowy”).
A – Prezentacja spornych umów
5 Sporne umowy zostały zawarte pomiędzy, z jednej strony, Wspólnotą, reprezentowaną przez Komisję, a z drugiej strony koordynatorem i członkami konsorcjum, do których należy skarżąca. Każda z tych umów zawiera oprócz tekstu głównego sześć załączników, z których pierwszy zawiera opis programu, do którego umowa się odnosi, a drugi obowiązujące warunki ogólne.
6 Pośród tych umów sześć (zwanych dalej „umowami FP6”) zostało zawartych w ramach szóstego programu ramowego ustanowionego decyzją nr 1513/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2002 r. dotyczącą szóstego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego i prezentacji, przyczyniającego się do utworzenia Europejskiej Przestrzeni Badawczej i Innowacji (2002–2006) (Dz.U. L 232, s. 1).
7 Są to następujące umowy:
– umowa nr 027020 „Access to e-Government Services Employing Semantic Technologies” (zwana dalej „umową Access‑eGOV”), zawarta w ramach programu specjalnego „Integrowanie i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej (2002–2006)”, której art. 4 ustalał czas trwania projektu na 36 miesięcy od pierwszego dnia miesiąca następującego po jej podpisaniu przez Komisję, której art. 5 określał maksymalny wkład finansowy wnoszony przez Wspólnotę na kwotę 1 983 000 EUR, z czego 157 320 przeznaczone dla skarżącej, i która była przedmiotem poprawki w dniu 3 czerwca 2008 r., na mocy której czas trwania projektu został ustalony na 48 miesięcy;
– umowa nr 035242 „A virtual platform to enhance and organize the coordination among centres for accessibility resources and support” (zwana dalej „umową eABILITIES”), zawarta w ramach programu specjalnego „Integrowanie i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej (20022006)”, której art. 4 ustalał czas trwania projektu na 24 miesięcy, licząc od dnia 1 września 2006 r., a której art. 5 określał maksymalny wkład finansowy wnoszony przez Wspólnotę na kwotę 750 000 EUR, z czego 95 201,61 przeznaczone dla skarżącej;
– umowa nr 511298 „Ambient Intelligence System of Agents for Knowledge-based and Integrated Services for Mobility Impaired Users” (zwana dalej „umową Ask‑It”), zawarta w ramach programu specjalnego „Integrowanie i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej (2002–2006)”, której art. 4 ustalał czas trwania projektu na 48 miesięcy od dnia 1 października 2004 r., a której art. 5 określał maksymalny wkład finansowy wnoszony przez Wspólnotę na kwotę 8 499 657 EUR, z czego 183 320,89 przeznaczone dla skarżącej, i która była przedmiotem poprawki w dniu 25 lipca 2008 r., na mocy której czas trwania projektu został ustalony na 51 miesięcy;
– umowa nr 034778 „European Unified Approach for Accessible Lifelong Learning” (zwana dalej „umową EU4ALL”), zawarta w ramach programu specjalnego „Integrowanie i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej (2002–2006)”, której art. 4 ustalał czas trwania projektu na 48 miesięcy od dnia 1 października 2006 r., a której art. 5 określał maksymalny wkład finansowy wnoszony przez Wspólnotę na kwotę 7 400 000 EUR, z czego 268 008 przeznaczone dla skarżącej, i która była przedmiotem poprawki w dniu 21 października 2010 r., na mocy której czas trwania projektu został ustalony na 54 miesiące;
– umowa nr 045056 „Emergency Monitoring and Prevention” (zwana dalej „umową Emerge”), zawarta w ramach programu specjalnego „Integrowanie i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej (2002–2006)”, której art. 4 ustalał czas trwania projektu na 33 miesięcy od dnia 1 lutego 2007 r., a której art. 5 określał maksymalny wkład finansowy wnoszony przez Wspólnotę na kwotę 2 449 964 EUR, z czego 203 712 przeznaczone dla skarżącej, i która była przedmiotem poprawki w dniu 28 października 2008 r., na mocy której czas trwania projektu został ustalony na 36 miesięcy;
– umowa nr 045563 „A wearable system supporting services to enable elderly people to live well, independently and at ease” (zwana dalej „umową Enable”), zawarta w ramach programu specjalnego „Integrowanie i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej (2002–2006)”, której art. 4 ustalał czas trwania projektu na 36 miesięcy liczonych od dnia jej podpisania przez Komisję, czyli, zdaniem skarżącej, od dnia 1 stycznia 2007 r., a której art. 5 określał maksymalny wkład finansowy wnoszony przez Wspólnotę na kwotę 2 800 000 EUR, z czego 196 700 przeznaczone dla skarżącej, i która była przedmiotem poprawki w dniu 13 września 2010 r., na mocy której czas trwania projektu został ustalony na 44 miesięcy, a maksymalny wkład finansowy wnoszony przez Wspólnotę na kwotę 2 477 040 EUR.
8 Ogólne warunki umów FP6 (zwane dalej „warunkami FP6”) stanowią, między innymi, co następuje [tłumaczenie nieoficjalne]:
„Artykuł II.1. Definicje
[…]
4. Konsorcjum: wszyscy wykonawcy uczestniczący w projekcie, o którym mowa w niniejszej umowie.
[…]
6. Koordynator: wykonawca wyznaczony w niniejszej umowie, który poza wykonywaniem swoich zobowiązań wykonawcy odpowiada za prowadzenie w imieniu konsorcjum określonych zadań koordynacyjnych przewidzianych w niniejszej umowie.
7. Wykonawca: uczestnik w rozumieniu art. 2 ust. 7 zasad udziału i sygnatariusz niniejszej umowy inny niż [Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej], który podpisuje z Komisją odrębne porozumienie dotyczące jego udziału w umowie.
[…]
11. Nieprawidłowość: oznacza jakiekolwiek naruszenie przepisów prawa wspólnotowego lub jakiekolwiek naruszenie zobowiązania umownego wynikające z działania lub zaniechania przez wykonawcę, które powoduje lub może powodować stratę dla budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich lub dla budżetów zarządzanych przez Wspólnoty w związku z nieuzasadnionym wydatkiem.
[…]
Artykuł II.8 Ocena i przyjmowanie sprawozdań i produktów projektowych
[…]
4. Zatwierdzenie sprawozdania nie powoduje wyłączenia audytu lub kontroli, które mogą być prowadzone zgodnie z postanowieniami art. II.29.
[…]
Artykuł II.16 Rozwiązanie z powodu naruszenia umowy i nieprawidłowości
1. W przypadku uchybienia obowiązkowi nałożonemu na podstawie niniejszej umowy Komisja wzywa konsorcjum do znalezienia odpowiedniego rozwiązania w celu usunięcia tego uchybienia w ciągu 30 dni.
Koszty poniesione przez konsorcjum od daty otrzymania takiego wezwania mogą zostać zwrócone tylko wtedy, jeżeli odpowiednie rozwiązanie w celu zaradzenia uchybieniu zostanie zaakceptowane przez Komisję.
W razie potrzeby konsorcjum może zwrócić się do Komisji o wstrzymanie wykonania projektu w całości lub w części, zgodnie z art. II.5.
W braku zadowalającego rozwiązania Komisja zakończy udział wykonawcy, który dopuścił się uchybienia.
2. Komisja może natychmiast zakończyć udział wykonawcy, jeżeli:
a) wykonawca umyślnie lub przez zaniedbanie dopuścił się nieprawidłowości w wykonaniu umowy z Komisją;
b) wykonawca naruszył podstawowe zasady etyczne, o których mowa w zasadach udziału.
3. Decyzja o zakończeniu udziału jest notyfikowana wykonawcy, z kopią skierowaną do konsorcjum.
Wypowiedzenie staje się skuteczne w momencie otrzymania tej notyfikacji przez wykonawcę, bez uszczerbku dla zobowiązań ustanowionych lub określonych w niniejszej umowie.
Komisja informuje konsorcjum o dacie wejścia w życie rozwiązania.
[…]
Artykuł II.19 Koszty kwalifikowalne projektu
1. Koszty kwalifikowalne poniesione na realizację projektu muszą spełniać wszystkie następujące warunki:
a) muszą być rzeczywiste, oszczędne i konieczne do realizacji projektu;
b) muszą być określone zgodnie z przyjętymi zasadami rachunkowości wykonawcy;
c) muszą zostać poniesione w toku realizacji projektu zgodnie ze wskazaniem art. 4 ust. 2, z wyjątkiem ustalonych kosztów sporządzenia sprawozdań końcowych określonych w art. II.7 ust. 4, które mogą być ponoszone do 45 dni od daty zakończenia projektu lub daty wypowiedzenia, jeżeli jest ona wcześniejsza;
d) powinny zostać wykazane w księgach rachunkowych wykonawcy, który je poniósł, najpóźniej w dniu sporządzenia świadectwa audytu, o którym mowa w art. II.26. Metody rachunkowości stosowane do rejestrowania kosztów i wpływów muszą być zgodne z zasadami rachunkowości stosowanymi w państwie, w którym wykonawca ma siedzibę, i muszą umożliwiać uzgodnienie poniesionych kosztów i przychodów uzyskanych w trakcie realizacji projektu, a także ogólnego stanu ksiąg rachunkowych dotyczących ogólnej działalności handlowej wykonawcy;
[…]
2. Następujące koszty niekwalifikowalne nie mogą zostać zaliczone do projektu:
[…]
e) koszty zadeklarowane, poniesione lub zwracane w ramach innego projektu wspólnotowego;
[…]
h) wydatki nadmierne lub nierozważne;
i) wszelkie inne koszty, które nie spełniają warunków ustanowionych w art. II.19 ust. 1.
[…]
Artykuł II.28 Warunki płatności
1. Bez uszczerbku dla art. II.29 Komisja zatwierdza wysokość ostatecznej płatności na rzecz wykonawcy na podstawie dokumentów, o których mowa w art. II.7, które zostały przez nią zaakceptowane.
[…]
7. W przypadku zwłoki w płatności wykonawcy mogą żądać odsetek w terminie dwóch miesięcy od daty otrzymania płatności. Odsetki są obliczane według stawki stosowanej przez Europejski Bank Centralny do jego głównych operacji refinansowych, publikowanej w serii C Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej, obowiązującej pierwszego dnia miesiąca, w którym następuje termin płatności, powiększonej o półtora punktu. Odsetki są płatne za okres od upływu terminu wykonania płatności do dnia, w którym płatność została (faktycznie) dokonana. Dniem zapłaty jest dzień, w którym został obciążony rachunek Komisji. Płatności odsetek nie są uznawane za część wkładu finansowego Wspólnoty, określonego w art. 5 umowy.
8. Okresy wymienione w art. 8, dotyczące terminów płatności, mogą być zawieszone w każdej chwili przez Komisję za powiadomieniem koordynatora, że sprawozdanie finansowe jest nie do przyjęcia, ponieważ albo nie jest zgodne z wymogami umowy, albo nie jest zgodne ze sprawozdaniami z działalności przedłożonymi Komisji do akceptacji. Termin do akceptacji sprawozdania finansowego zostanie zawieszony do czasu przedłożenia żądanej wersji skorygowanej lub zmienionej, a pozostała część tego terminu rozpocznie ponownie bieg w dniu, w którym Komisja otrzyma te informacje.
Komisja może zawiesić płatności w dowolnym momencie w przypadku nieprzestrzegania przez wykonawcę postanowień umownych, w szczególności postanowień art. II.29 dotyczących audytu i kontroli. W takim wypadku Komisja poinformuje bezpośrednio wykonawców listem poleconym za potwierdzeniem odbioru.
Komisja może zawiesić płatności w dowolnym momencie, gdy podejrzewa, że wykonawca dopuścił się nieprawidłowości w wykonywaniu umowy. Zawieszeniu podlega tylko część przeznaczona dla wykonawców podejrzewanych o nieprawidłowości. W takim wypadku Komisja poinformuje bezpośrednio wykonawców o uzasadnieniu zawieszenia listem poleconym za potwierdzeniem odbioru.
Artykuł II.29 Kontrole i audyty
1. W każdym momencie w trakcie umowy i do pięciu lat po zakończeniu projektu Komisja może przeprowadzać audyty, albo przy pomocy zewnętrznych recenzentów lub audytorów naukowych lub technologicznych, albo przy pomocy służb Komisji, w tym [Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych]. Audyty te mogą dotyczyć aspektów naukowych, finansowych, technologicznych i innych (takich jak zasady rachunkowości i zarządzania), odnoszących się do właściwego wykonania projektu i umowy. Audyty te przeprowadzane są z zachowaniem poufności. Kwoty, które będą należne od Komisji ze względu na wyniki takich audytów, mogą stać się przedmiotem odzyskania zgodnie z art. II.31.
Wykonawcy mają prawo sprzeciwić się udziałowi wskazanego zewnętrznego recenzenta lub audytora naukowego lub technologicznego ze względów poufności handlowej.
2. Wykonawcy udostępniają bezpośrednio Komisji wszelkie dane szczegółowe, których Komisja może wymagać w celu ustalenia, czy umowa jest prawidłowo zarządzana i wykonywana.
3. Przez okres pięciu lat począwszy od końca projektu wykonawcy zachowują oryginał lub, w wyjątkowych należycie uzasadnionych przypadkach, sporządzone z oryginału uwierzytelnione odpisy wszystkich dokumentów dotyczących umowy. Dokumenty te są udostępniane Komisji w przypadku zgłoszenia takiego żądania w trakcie wykonywania audytu w ramach umowy.
4. W celu umożliwienia wykonywania tych audytów, wykonawcy zapewniają, aby służby Komisji i każdy organ zewnętrzny wyznaczony przez Komisję mogły w każdym czasie, na miejscu, w szczególności w biurze wykonawców, uzyskać wszystkie informacje niezbędne do wykonania audytu.
[…]
6. Ponadto Komisja może dokonać kontroli i inspekcji na miejscu zgodnie z rozporządzeniem Rady (Euratom, WE) nr 2185/96 z dnia 11 listopada 1996 r. w sprawie kontroli na miejscu oraz inspekcji przeprowadzanych przez Komisję w celu ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich przed nadużyciami finansowymi i innymi nieprawidłowościami oraz rozporządzeniem (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. dotyczącym dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) [rozporządzeniem Rady (Euratom) nr 1074/1999 z dnia 25 maja 1999 r. dotyczącym dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF)].
[…]
Artykuł II.30 Odszkodowanie ryczałtowe
Bez uszczerbku dla innych środków przewidzianych w niniejszej umowie wykonawcy ustalają, że Wspólnota, w celu ochrony swoich interesów finansowych, ma prawo żądać ryczałtowego odszkodowania od wykonawcy, którego wydatki okazały się zawyżone i który w związku z tym otrzymał nieuzasadniony wkład finansowy od Wspólnoty. Odszkodowanie ryczałtowe podlega zapłacie niezależnie od zwrotu przez wykonawcę nieuzasadnionego wkładu finansowego.
1. Wysokość odszkodowania ryczałtowego musi być proporcjonalna do wysokości zawyżonych wydatków oraz nieuzasadnionej części wkładu finansowego Wspólnoty. Wysokość odszkodowania ryczałtowego obliczana jest według następującego wzoru:
Odszkodowanie ryczałtowe = nieuzasadniony wkład finansowy × (wydatek zawyżony/łączna kwota żądana)
Przy obliczaniu wysokości odszkodowania ryczałtowego zawsze bierze się pod uwagę jedynie okres odnoszący się do wkładu Wspólnoty, o który wykonawca występuje za ten okres. Nie jest ona obliczana w stosunku do wkładu Wspólnoty w pełnej wysokości.
2. Komisja przekazuje żądanie zapłaty listem poleconym za potwierdzeniem odbioru wykonawcy, którego uzna za dłużnika z tytułu obowiązku zapłaty odszkodowania ryczałtowego. Wykonawcy przysługuje termin 30 dni na udzielenie odpowiedzi na wystosowane przez Wspólnotę żądanie odszkodowania.
3. Postępowanie zmierzające do zwrotu nieuzasadnionego wkładu finansowego i do zapłaty odszkodowania ryczałtowego zostanie ustalone zgodnie z postanowieniami art. II.31.
4. Komisja jest uprawniona do żądania rekompensaty za każdy zawyżony wydatek stwierdzony po wygaśnięciu umowy, zgodnie z postanowieniami ust. 1–6.
5. Postanowienia niniejszego artykułu nie mają wpływu na kary administracyjne lub finansowe, które Komisja może nałożyć zgodnie z rozporządzeniem finansowym na każdego wykonawcę naruszającego zobowiązania, ani na inne cywilnoprawne środki zaradcze, które Wspólnota lub inny wykonawca ma prawo zastosować. Ponadto postanowienia te nie wykluczają ścigania w ramach postępowania karnego przez władze państw członkowskich.
6. Ponadto, zgodnie z tym, co stanowi rozporządzenie finansowe, w przypadku stwierdzenia ciężkiego naruszenia zobowiązań umownych przez wykonawcę może na niego zostać nałożona kara finansowa o wartości wynoszącej między 2% a 10% wartości wkładu finansowego, który otrzymał on od Wspólnoty. Stawka ta może wynieść od 4% do 20% w przypadku popełnienia kolejnego naruszenia w ciągu pięciu lat od pierwszego naruszenia.
Artykuł II.31 Zwrot na rzecz Komisji i nakazy odzyskania
1. Jeżeli kwota została zapłacona wykonawcy nienależnie lub jeżeli zgodnie z warunkami umowy uzasadnione jest odzyskanie, wykonawca zobowiązuje się do zwrotu na rzecz Komisji tej kwoty na warunkach i w terminie ustalonym przez Komisję.
2. W przypadku niedokonania płatności przez wykonawcę w terminie ustalonym przez Komisję od należnej kwoty naliczane będą odsetki w wysokości określonej w art. II.28. Odsetki za zwłokę stosuje się od dnia, w którym upłynął ustalony termin płatności, do dnia, w którym Komisja otrzyma łączną kwotę, która jest jej należna.
[…]
3. Zwrot kwot należnych Komisji może zostać dokonany w drodze potrącenia z kwotami należnymi wykonawcy za jego powiadomieniem lub w drodze skorzystania z gwarancji finansowej. Uprzednia zgoda wykonawcy nie jest wymagana.
[…]
5. Wykonawca zostaje poinformowany, że na mocy art. 256 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz zgodnie z zasadami udziału Komisja może wydać decyzję, która stanowi tytuł wykonawczy formalizujący nałożenie zobowiązania pieniężnego na podmioty inne niż państwa”.
9 Dwie inne umowy (zwane dalej „umowami eTEN”) zostały zawarte w ramach programu szczegółowego eTEN odnoszącego się do transeuropejskich sieci telekomunikacyjnych i regulowanego przez rozporządzenie Rady (WE) nr 2236/95 z dnia 18 września 1995 r. ustanawiające ogólne zasady przyznawania pomocy finansowej Wspólnoty w zakresie sieci transeuropejskich (Dz.U. L 228, s. 1), w brzmieniu zmienionym rozporządzeniem (WE) nr 1655/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 lipca 1999 r. (Dz.U. L 197, s. 1).
10 Są to następujące umowy:
– umowa nr 029255 „NavigAbile: e-inclusion for communication disabilities” (zwana dalej „umową Navigabile”), której art. 2 ustalał czas trwania projektu na 15 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po złożeniu ostatniego podpisu przez strony, czyli, zdaniem skarżącej, od dnia 1 stycznia 2007 r., a której art. 3 określał maksymalny wkład finansowy wnoszony przez Wspólnotę na kwotę 756 275 EUR, z czego 62 148 przeznaczone dla skarżącej;
– umowa nr 517506 „European Recommanded Materials for Distance Learning Courses for Educators” (zwana dalej „umową Euridice”), której art. 2 ustalał czas trwania projektu na 18 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po złożeniu ostatniego podpisu przez strony, czyli, zdaniem skarżącej, od dnia 1 sierpnia 2005 r., a której art. 3 określał maksymalny wkład finansowy wnoszony przez Wspólnotę na kwotę 860 834 EUR, z czego 55 750 przeznaczone dla skarżącej.
11 Ogólne warunki umów eTEN (zwane dalej „warunkami eTEN”) stanowią, między innymi, co następuje [tłumaczenie nieoficjalne]:
„Artykuł II.1 Definicje
[…]
2. »beneficjent« oznacza osobę prawną, organizację międzynarodową lub Wspólne Centrum Badawcze (JRC), które zawarło ze Wspólnotą niniejszą umowę finansowania.
[…]
4. »członek« oznacza inny niż beneficjent podmiot – osobę prawną, organizację międzynarodową lub Wspólne Centrum Badawcze (JRC) – który zawarł, za zgodą Wspólnoty i zgodnie z niniejszą umową finansowania, umowę uczestnictwa z beneficjentem i który ma na mocy rzeczonej umowy uczestnictwa takie same prawa i obowiązki, jak beneficjent, z zastrzeżeniem postanowień przeciwnych umowy finansowania.
5. »uczestnik« oznacza beneficjenta lub członka.
[…]
28. »koszty kwalifikowalne« oznaczają koszty, o których mowa w art. 14 i 15 niniejszego załącznika, zgodnie z warunkami zawartymi w art. 13.1–13.7.
[…]
32. »nieprawidłowość« oznacza jakiekolwiek naruszenie prawa wspólnotowego lub jakiekolwiek naruszenie obowiązku umownego poprzez działanie lub zaniechanie beneficjenta lub członka, które spowodowało lub mogło spowodować szkodę w ogólnym budżecie Wspólnot Europejskich z powodu poniesienia nieuzasadnionych wydatków.
[…]
Artykuł II.3 Wkład finansowy Wspólnoty
[…]
4. Z zastrzeżeniem art. 17 niniejszego załącznika, wszelkie płatności będą uważane za wymagalne dopiero po zatwierdzeniu ostatniego elementu podlegającego dostarczeniu.
[…]
6. Po dniu wygaśnięcia umowy finansowania, rozwiązaniu umowy finansowania lub zakończeniu udziału beneficjenta lub członka, Komisja może lub musi, w zależności od przypadku, nakazać danemu beneficjentowi lub beneficjentowi zaangażowanemu z ramienia jednego z jego członków, zwrot całego wspólnotowego wkładu finansowego, który został mu przekazany, w razie wykrycia oszustwa lub poważnych nieprawidłowości finansowych w trakcie przeprowadzania audytu zgodnie z art. 17 niniejszego załącznika. Kwota do zwrotu zostanie powiększona o odsetki odpowiadające stopie, którą Europejski Bank Centralny stosuje do swoich głównych operacji refinansowania, obowiązującej w pierwszym dniu kalendarzowym miesiąca, w trakcie którego dany uczestnik otrzymał fundusze, powiększonej o trzy i pół procent. Odsetki są naliczane od momentu otrzymania funduszy do dnia ich zwrotu.
[…]
Artykuł II.7 Rozwiązanie umowy finansowania w całości lub w zakresie udziału beneficjenta lub członka
[…]
3. Komisja może rozwiązać ze skutkiem natychmiastowym niniejszą umowę finansowania w całości lub w zakresie udziału beneficjenta albo zażądać od beneficjenta zakończenia uczestnictwa jednego z jego członków ze skutkiem od dnia otrzymania listu poleconego za potwierdzeniem odbioru wysłanego przez Komisję lub, w przypadku członka, przez odnośnego beneficjenta, zgodnie z ust. 6 akapit trzeci niniejszego artykułu, jeżeli:
a) w ciągu trzech miesięcy od dnia wypłacenia zaliczki nie przystąpiono do rzeczywistej realizacji projektu, a zaproponowany nowy termin został uznany przez Komisję za niedopuszczalny;
b) bezpośrednio zainteresowany uczestnik nie wykonał w całości swojego zobowiązania umownego, pomimo pisemnego wezwania – skierowanego przez Komisję lub przez koordynatora w porozumieniu z innymi beneficjentami lub też, w przypadku członka, przez zainteresowanego beneficjenta – do usunięcia uchybienia takiemu zobowiązaniu w terminie nieprzekraczającym jednego miesiąca;
c) w przypadku gdy zmiana kontroli beneficjenta może wpływać w sposób znaczący na projekt lub na interesy Wspólnoty;
d) w przypadku niewypłacalności, zamknięcia, zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, likwidacji sądowej lub umownej albo zawieszenia funkcjonowania uczestnika, lub innego podobnego postępowania przewidzianego w ustawach i przepisach krajowych i wywołującego skutek równoważny;
e) w przypadku poważnej nieprawidłowości finansowej.
4. Komisja jest zobowiązana do natychmiastowego rozwiązania niniejszej umowy finansowania lub zakończenia udziału beneficjenta lub do zwrócenia się z wnioskiem do odpowiedniego uczestnika o zakończenie udziału członka ze skutkiem natychmiastowym, następującym w momencie doręczenia pisma przesłanego listem poleconym za potwierdzeniem odbioru, wysłanego przez Komisję lub, w przypadku członka, przez odpowiedniego beneficjenta, zgodnie z ust. 6 akapit trzeci niniejszego artykułu, w przypadku gdy dany uczestnik złoży nieprawdziwe oświadczenie, za które może ponosić odpowiedzialność, lub gdy celowo zataił informacje w celu uzyskania wkładu finansowego Wspólnoty lub dowolnych innych korzyści przewidzianych w umowie finansowania.
[…]
Artykuł II.13 Koszty kwalifikowalne – Zasady ogólne
1. Koszty kwalifikowalne to koszty, o których mowa w art. 14 i 15 niniejszego załącznika. Muszą one spełniać następujące warunki:
– muszą być niezbędne do realizacji projektu;
– muszą być poniesione w toku realizacji projektu;
– muszą być określone zgodnie z zasadą księgową kosztów historycznych i przyjętymi wewnętrznymi zasadami uczestnika, pod warunkiem że są one uznane za dopuszczalne przez Komisję;
– muszą zostać wykazane w księgach najpóźniej w trakcie sporządzania końcowego bilansu rachunków lub w dokumentach podatkowych lub, w stosownym przypadku, najpóźniej w dniu sporządzenia świadectwa audytu, o którym mowa w art. 4.2.c niniejszego załącznika, przy czym preferowanym terminem jest pierwszy z nich;
i
– muszą wykluczać jakąkolwiek marżę zysku.
[…]
4. Kosztami kwalifikowalnymi nie są w szczególności:
[…]
– wydatki niekonieczne lub nierozważne;
[…]
– koszty rozrywki lub zakwaterowania, z wyjątkiem rozsądnych kosztów, które zostały zatwierdzone przez Komisję jako absolutnie niezbędne do realizacji umowy finansowania.
Artykuł II.14 Koszty bezpośrednie
1. Pracownicy
W odniesieniu do kosztów personelu:
a) Tylko koszty godzin faktycznie przepracowanych przez osoby wykonujące bezpośrednio obowiązki w zakresie zarządzania i obowiązki techniczne związane z projektem mogą zostać wliczone do umowy finansowania.
Osoby te powinny:
– być zatrudnione bezpośrednio przez uczestnika, z poszanowaniem prawa krajowego;
– pracować wyłącznie pod kierownictwem uczestnika;
– pobierać wynagrodzenie zgodnie z normalną praktyką uczestnika, z zastrzeżeniem, że zostały one uznane za dopuszczalne przez Komisję.
Czas pracy zaliczany do umowy finansowania należy zawsze rejestrować w trakcie całego okresu realizacji projektu, a w przypadku koordynatora przez okres maksymalnie dwóch miesięcy od zakończenia projektu; taki czas pracy musi być zatwierdzany przynajmniej raz w miesiącu przez osobę odpowiedzialną za pracę, wyznaczoną przez uczestnika zgodnie z art. 2.2.b niniejszego załącznika, lub przez dyrektora finansowego należycie upoważnionego przez uczestnika.
[…]
4. Diety i koszty podróży
Rzeczywiste koszty podróży i koszty utrzymania personelu przydzielonego do projektu mogą zostać zaliczone do umowy finansowania.
[…]
Artykuł II.16 Uzasadnienie kosztów
Koszty kwalifikowalne są zwracane, jeżeli są uzasadnione przez uczestnika.
W tym celu uczestnik zobowiązany jest prowadzić księgi rachunkowe w sposób rzetelny i zgodny z przyjętymi standardami rachunkowości państwa, w którym ma swoją siedzibę, oraz wymaganą przepisami prawa dokumentację, celem potwierdzenia i szczegółowego uzasadnienia poniesionych kosztów oraz godzin pracy wykazanych w dokumentach rachunkowych.
Dokumentacja ta winna być dokładna, pełna i efektywna.
Artykuł II.17 Audyt finansowy
1. Komisja lub upoważniony przez nią przedstawiciel może w każdej chwili rozpocząć audyt dotyczący uczestnika w trakcie okresu obowiązywania umowy finansowania i przez okres pięciu lat od ostatecznej płatności wkładu finansowego Wspólnoty, o którym mowa w art. 3.
[…]
2. Komisja lub jej upoważniony przedstawiciel będzie mógł mieć dostęp w rozsądnych godzinach, w szczególności, do pracowników uczestnika zaangażowanych w projekt, do dokumentów określonych w art. 16 niniejszego załącznika i do danych i urządzeń informatycznych, które uzna za właściwe. W takiej sytuacji może on zażądać przekazania mu danych w odpowiedniej postaci w celu, na przykład, weryfikacji kosztów.
[…]
4. Na podstawie wyników audytu Komisja podejmuje wszelkie właściwe środki, jakie uzna za stosowne, w tym może przystąpić do odzyskania całości lub części przekazanych przez tę instytucję płatności. Zawiadomienie o przystąpieniu do odzyskania zostanie skierowane do beneficjenta podlegającego odzyskaniu lub w przypadku, gdy audyt finansowy dotyczy jednego z członków beneficjenta, do beneficjenta, którego jest on członkiem.
[…]
Artykuł II.19 Zwrot na rzecz Komisji i przystąpienie do odzyskania
1. Jeśli kwota została nienależnie zapłacona uczestnikowi lub jeżeli odzyskanie jest uzasadnione na podstawie postanowień umowy, beneficjent dokonuje zwrotu tej kwoty na rzecz Komisji, na określonych przez Komisję warunkach i w wyznaczonym przez nią terminie.
2. Jeżeli beneficjent nie uiści kwoty w terminie określonym przez Komisję, należna kwota zostanie powiększona o odsetki według stopy określonej w art. 3.6 niniejszego załącznika. Odsetki za zwłokę naliczane są od dnia następującego po dniu wyznaczonym jako termin płatności do dnia, w którym Komisja otrzymała całość należnej kwoty, włącznie.
[…]”.
12 Ostatnia rozpatrywana umowa (zwana dalej „umową CIP” lub „umową T‑Seniority”) została zawarta w ramach programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji ustanowionego decyzją 1639/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 2006 r. ustanawiającą program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (2007–2013) (Dz.U. L 310, s. 15).
13 Chodzi tu o umowę nr 224988 „T‑Seniority: Expanding the benefits of information society to older people through digital TV channels”, której art. 3 ustalał czas trwania projektu na 24 miesiące, licząc od dnia 1 lipca 2008 r., a której art. 5 określał maksymalny wkład finansowy wnoszony przez Wspólnotę na kwotę 2 669 999 EUR, z czego 72 562,50 przeznaczone dla skarżącej.
14 Ogólne warunki umowy CIP (zwane dalej „warunkami CIP”) stanowią, między innymi, co następuje [tłumaczenie nieoficjalne]:
„Artykuł II.1 Definicje
[…]
»beneficjent« oznacza podmiot prawny uczestniczący w niniejszej umowie finansowania zawartej ze Wspólnotą.
[…]
»koszty kwalifikowalne« oznaczają koszty określone w art II.21 i II.22, zgodnie z warunkami określonymi w art. II.20 i II.23.
[…]
»nieprawidłowość« oznacza jakiekolwiek naruszenie prawa wspólnotowego lub klauzuli niniejszej umowy finansowania z powodu działania lub zaniechania jednego lub więcej beneficjentów, które powoduje lub mogłoby spowodować wyrządzenie szkody w budżecie Wspólnot.
[…]
Artykuł II.5 Zatwierdzanie sprawozdań i produktów projektowych; terminy płatności
1. Na koniec każdego okresu rozliczeniowego Komisja ocenia sprawozdania z projektów oraz produkty projektowe określone w załączniku I i dokonuje odpowiadających im płatności w terminie 105 dni od ich otrzymania, chyba że termin, płatność lub projekt zostały zawieszone. Przy analizie i ocenie sprawozdań i produktów projektowych Komisja może korzystać z pomocy zewnętrznych ekspertów.
2. Płatności będą dokonane po zatwierdzeniu przez Komisję sprawozdania lub produktów projektowych. Brak odpowiedzi ze strony Komisji w wyznaczonym terminie nie oznacza zatwierdzenia. Komisja może odrzucić sprawozdania i produkty projektowe nawet po upływie terminu zapłaty. Zatwierdzenie sprawozdań nie oznacza uznania ich prawidłowości ani prawdziwości oświadczeń i informacji, które zawierają, ani nie oznacza wykluczenia możliwości przeprowadzenia audytu lub weryfikacji.
[…]
Artykuł II.10 Rozwiązanie umowy finansowania lub zakończenie udziału beneficjenta
[…]
2. Komisja nie sprzeciwi się:
a) rozwiązaniu umowy finansowania na pisemny wniosek koordynatora działającego w porozumieniu ze wszystkimi pozostałymi beneficjentami z powodów wymienionych w ust. 1 niniejszego artykułu;
b) wycofaniu się beneficjenta z projektu, chyba że wycofanie to wpływa w istotny sposób na realizację projektu.
Rozwiązanie umowy finansowania lub zakończenie udziału beneficjenta wchodzi w życie:
– w dacie, którą opatrzone jest pismo zatwierdzające Komisji, przesłane listem poleconym za potwierdzeniem odbioru;
– w braku pisemnych uwag Komisji, najpóźniej jeden miesiąc po otrzymaniu zawiadomienia o rozwiązaniu wysłanym przez zainteresowane strony.
3. Komisja może rozwiązać ze skutkiem natychmiastowym niniejszą umowę finansowania w całości lub w zakresie udziału beneficjenta ze skutkiem od daty otrzymania listu poleconego za potwierdzeniem odbioru wysłanego przez Komisję, jeżeli:
[…]
f) w przypadku poważnej nieprawidłowości finansowej lub oszustwa popełnionego przez beneficjenta.
[…]
Artykuł II.11 Finansowe i inne konsekwencje rozwiązania
[…]
3. W przypadku rozwiązania płatności dokonywane przez Komisję ograniczą się do kosztów kwalifikowalnych poniesionych i zatwierdzonych do dnia wejścia rozwiązania w życie, a także do wszelkich zgodnych z prawem zobowiązań zaciągniętych przed tym dniem, od których nie można odstąpić.
4. W drodze odstępstwa od postanowień poprzedniego ustępu:
– w przypadku rozwiązania zgodnie z art. II.10 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i ust. 3 lit. b), c), e) f) lub g), Komisja może zażądać zwrotu całości lub części wkładu finansowego Wspólnoty, z uwzględnieniem charakteru i wyników wykonanej pracy, jak również jej znaczenia dla Wspólnoty, w ramach niniejszego programu;
[…]
7. Komisja może wykonywać wszelkie uprawnienia przyznane jej w niniejszej umowie finansowania w zakresie przyjmowania lub odrzucania sprawozdań lub produktów projektowych do zaakceptowania, obniżenia lub oddalenia złożonych wniosków o zwrot kosztów i rozpoczęcia audytu lub oceny technicznej.
8. Niezależnie od rozwiązania umowy finansowania w całości lub w zakresie udziału beneficjenta, postanowienia części B i D załącznika II zachowują moc po rozwiązaniu umowy finansowania lub zakończeniu udziału beneficjenta. Wszystkie inne postanowienia niniejszej umowy finansowania, które wyraźnie stanowią, że zachowują moc po rozwiązaniu umowy, również zachowują moc w okresie, o którym mowa w tych postanowieniach.
[…]
Artykuł II.20 Koszty kwalifikowalne – Zasady ogólne
1. Koszty kwalifikowalne to koszty, o których mowa w art. II.21 i II.22. Muszą one spełniać następujące warunki:
[…]
– muszą być niezbędne do realizacji projektu;
– muszą być rzeczywiście poniesione przez beneficjenta;
– muszą być możliwe do identyfikacji i weryfikacji, muszą być wykazane w rachunkowości beneficjenta i ustalone zgodnie z zasadami rachunkowości obowiązującymi w państwie siedziby beneficjenta oraz zgodnie z przyjętą u beneficjenta metodą obliczania kosztów; procedury wewnętrzne rachunkowości i audytu beneficjenta powinny umożliwiać bezpośrednie powiązanie między kosztami i fakturami przedstawionymi w ramach realizacji projektu oraz odpowiadającymi im dokumentami finansowymi i załącznikami;
– muszą być zgodne z mającymi zastosowanie wymogami prawa podatkowego i prawa dotyczącego zabezpieczenia społecznego;
– muszą być rozsądne i uzasadnione oraz odpowiadać wymogom należytego zarządzania finansami, w szczególności w odniesieniu do gospodarności i efektywności;
i
– muszą zostać poniesione w toku realizacji projektu.
[…]
2. Koszty niekwalifikowalne to, w szczególności:
[…]
– wydatki niekonieczne lub nierozważne;
[…]
– wszelkie koszty poniesione lub zwrócone na podstawie, w szczególności, innego projektu wspólnotowego, międzynarodowego lub krajowego.
[…]
Artykuł II.23 Uzasadnienie kosztów
Koszty kwalifikowalne są zwracane, jeżeli są uzasadnione przez beneficjenta.
W tym celu uczestnik zobowiązany jest prowadzić księgi rachunkowe w sposób rzetelny i zgodny z normalnymi standardami rachunkowości państwa, w którym ma swoją siedzibę, oraz wymaganą przepisami prawa dokumentację, celem potwierdzenia i uzasadnienia poniesionych kosztów oraz godzin pracy wykazanych w dokumentach rachunkowych. Księgi rachunkowe powinny być przechowywane przez okres przynajmniej pięciu lat od daty ostatecznej płatności. Czas pracy zaliczany do umowy finansowania należy zawsze rejestrować w trakcie całego okresu realizacji projektu i przez okres maksymalnie dwóch miesięcy od zakończenia projektu; taki czas pracy musi być zatwierdzany przez osobę odpowiedzialną za pracę, wyznaczoną przez uczestnika zgodnie z art. II.3.b lub przez dyrektora finansowego należycie upoważnionego przez uczestnika.
Dokumentacja ta winna być dokładna, pełna i efektywna.
[…]
Artykuł II.26 Warunki płatności
[…]
6. Każda płatność może być przedmiotem audytu lub ponownego rozpatrzenia i może zostać skorygowana lub cofnięta w zależności od wyników audytu lub ponownego rozpatrzenia.
[…]
Artykuł II.28 Audyt finansowy
1. Komisja może rozpocząć audyt dotyczący beneficjenta w każdym momencie w trakcie realizacji projektu i przez okres pięciu lat od ostatecznej płatności. Procedurę audytu w odniesieniu do beneficjenta uważa się za rozpoczętą w dniu następującym po otrzymaniu przez niego listu poleconego za potwierdzeniem odbioru wystosowanego w tym względzie przez Komisję.
Procedura audytu może być przeprowadzona przez audytorów zewnętrznych lub przez własne służby Komisji, w tym OLAF. Procedura audytu toczyć się będzie z zachowaniem poufności.
2. Beneficjenci udostępnią bezpośrednio Komisji wszystkie informacje i szczegółowe dane żądane przez nią lub upoważnionego przez nią przedstawiciela w celu sprawdzenia, czy umowa finansowania jest prawidłowo zarządzana, wykonywana w zgodzie z jej postanowieniami i czy koszty zostały zaliczone w sposób prawidłowy.
3. Beneficjenci zapewnią, że Komisja i każdy podmiot zewnętrzny umocowany przez nią będzie mieć dostęp – na miejscu i w rozsądnych godzinach – w szczególności do biur beneficjentów, pracowników beneficjentów zaangażowanych w projekt, dokumentacji, o której mowa w artykule II.23 niniejszego załącznika, niezbędnej do przeprowadzenia audytu, w tym informacji o indywidualnych wynagrodzeniach osób zaangażowanych w projekt, danych z ksiąg rachunkowych, danych informatycznych i wyposażenia. W takiej sytuacji Komisja i każdy umocowany przez nią podmiot zewnętrzny może zażądać przekazania danych w odpowiedniej postaci w celu, na przykład, weryfikacji kosztów.
[…]
5. Na podstawie wyników audytu Komisja podejmuje wszelkie właściwe środki, jakie uzna za stosowne, w tym może przystąpić do odzyskania całości lub części przekazanych przez nią płatności oraz nałożyć stosowne sankcje.
[…]
Artykuł II.30 Zwrot na rzecz Komisji i przystąpienie do odzyskania
1. Jeżeli kwota zapłacona przez Komisję koordynatorowi działającemu w charakterze odbiorcy wszelkich płatności podlega zwrotowi zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy finansowania, dany beneficjent dokonuje zwrotu na rzecz Komisji tej kwoty, w wyznaczonym przez Komisję terminie i na określonych przez nią warunkach.
2. Jeżeli zobowiązanie do zapłaty kwoty należnej nie zostało wykonane w terminie określonym przez Komisję, należna kwota zostanie powiększona o odsetki według stopy określonej w art. II.5(5). Odsetki za zwłokę naliczane są od dnia następującego po dniu wyznaczonym jako termin płatności do dnia, w którym Komisja otrzymała całość należnej kwoty, włącznie.
[…]
4. Beneficjenci przyjmują do wiadomości, że na mocy art. 256 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską Komisja może wydać decyzję, stanowiącą tytuł wykonawczy, która nakłada zobowiązanie pieniężne na podmioty inne niż państwa”.
15 Jeśli chodzi o prawo mające zastosowanie do spornych umów, art. 12 umów FP6 stanowi, że „niniejsza umowa podlega prawu belgijskiemu”.
16 Ponadto art. 5 ust. 1 umów eTEN stanowi, że „niniejsza umowa w sprawie przyznania dotacji podlega prawu belgijskiemu”.
17 Artykuł 10 ust. 1 umowy CIP stanowi, że „niniejsza umowa finansowania jest regulowana przez jej postanowienia, przez odpowiednie akty Wspólnoty dotyczące [CIP], przez rozporządzenie finansowe mające zastosowanie do ogółu Wspólnot Europejskich oraz wydane do niego przepisy wykonawcze, przez inne przepisy prawa wspólnotowego oraz, posiłkowo, przez prawo belgijskie”.
18 Jeśli chodzi o jurysdykcję, to art. 13 umów FP6 zawiera klauzulę arbitrażową, zgodnie z którą Sąd lub Trybunał Sprawiedliwości, w zależności od przypadku, jest właściwy do rozwiązywania sporów dotyczących ważności, stosowania lub wykładni tych umów między Wspólnotą a wykonawcami.
19 To samo odnosi się do art. 5 ust. 2 umów eTEN oraz art. 10 akapit trzeci umowy CIP.
B – Wykonanie spornych umów i audyt
20 W dniach od 8 do 12 lutego 2010 r. Komisja przeprowadziła w biurach skarżącej audyt finansowy dotyczący spornych umów.
21 Zanim audyt ten został przeprowadzony, Komisja zapłaciła już skarżącej ostatnią transzę wkładu finansowego Wspólnoty w odniesieniu do niektórych umów.
22 Chodzi, po pierwsze, o trzy umowy podlegające warunkom FP6, a mianowicie umowy Access‑eGOV, eABILITIES i Emerge, w przypadku których zapłata ostatniej transzy wkładu finansowego Wspólnoty została dokonana, odpowiednio, w dniu 15 grudnia, w dniu 30 września i w dniu 30 października 2009 r. Wykonanie tych trzech umów przez skarżącą zostało ostatecznie zatwierdzone przez Komisję, odpowiednio, w dniu 13 lipca 2009 r., w dniu 17 marca 2009 r. i w dniu 15 maja 2010 r.
23 Po drugie, chodzi o umowy objęte warunkami eTEN, mianowicie umowy Navigabile i Euridice, w odniesieniu do których wspomniana wypłata nastąpiła, odpowiednio, w dniu 28 stycznia 2009 r. i w dniu 28 grudnia 2007 r. Wykonanie przez skarżącą tych dwóch umów zostało ostatecznie zatwierdzone przez Komisję w dniu 8 grudnia 2008 r. i w dniu 27 marca 2007 r.
24 W momencie przeprowadzania audytu pozostałe umowy znajdowały się na różnych etapach realizacji.
25 Co się tyczy umowy zawartej na warunkach CIP, a mianowicie umowy T-Seniority, Komisja uiściła na rzecz skarżącej za pośrednictwem głównego koordynatora projektu pierwszą transzę wkładu finansowego Wspólnoty w wysokości 43 934,90 EUR w dniu 23 lutego 2009 r. Pismem z dnia 1 marca 2010 r. skarżąca poinformowała koordynatora projektu T-Seniority o wycofaniu się przez nią z konsorcjum ze skutkiem od tego dnia.
26 Jeśli chodzi o pozostałe trzy umowy podlegające warunkom FP6, a mianowicie umowy Ask‑It, EU4ALL i Enable, sytuacja była następująca.
27 W ramach umowy Ask-It Komisja zapłaciła pierwsze cztery transze wkładu finansowego Wspólnoty na rzecz skarżącej, przy czym ostatnia płatność nastąpiła w dniu 27 maja 2008 r. Ostatnia transza wkładu nie została jeszcze wypłacona. Konsorcjum wysłało do Komisji ostatnie produkty projektowe w dniu 21 lipca 2009 r.
28 W ramach umowy EU4ALL Komisja uiściła na rzecz skarżącej dwie pierwsze transze wkładu finansowego Wspólnoty w dniu 4 kwietnia 2007 r. i w dniu 19 stycznia 2009 r. Po przeprowadzeniu analizy sprawozdań przedstawionych przez konsorcjum w ramach trzeciego okresu rozliczeniowego projektu, w dniu 13 stycznia 2010 r. Komisja wystosowała do koordynatora tego projektu pismo, w którym wskazała, że sprawozdania te zostaną zatwierdzone, pod warunkiem że konsorcjum przedstawi plan realizacji programu w następnym okresie, zawierający szereg zmian dotyczących usług i zadań do wykonania. Komisja również wyznaczyła konsorcjum termin jednego miesiąca na uwzględnienie jej zaleceń i przedstawienie nowego planu realizacji.
29 Następnie, pismem z dnia 29 marca 2010 r., Komisja wyznaczyła konsorcjum – w ramach umowy EU4ALL – nowy termin jednego miesiąca na uwzględnienie zaleceń uzupełniających po przedstawieniu nowych dokumentów i przedstawienie nowego planu realizacji z uwzględnieniem tych zaleceń.
30 Po przedstawieniu nowych dokumentów przez konsorcjum w ramach umowy EU4ALL Komisja poinformowała konsorcjum w piśmie z dnia 9 czerwca 2010 r., że jej zdaniem, z zastrzeżeniem przekazania dodatkowych dokumentów do końca czerwca 2010 r., konsorcjum wykonało projekt w sposób zadowalający.
31 Pismem z dnia 4 sierpnia 2010 r. skarżąca przypomniała Komisji, że pomimo złożenia przez koordynatora projektu dodatkowych dokumentów żądanych przez Komisję w jej piśmie z dnia 9 czerwca 2010 r., Komisja nie dokonała żadnej wypłaty. Ponieważ sytuacja ta uniemożliwia realizację projektu, przewidzianego w umowie EU4ALL, z powodu braku środków finansowych, skarżąca poinformowała Komisję o zawieszeniu, ze skutkiem od daty pisma, wykonywania i realizacji projektu do czasu wywiązania się przez Komisję ze swych zobowiązań umownych, i to bez uszczerbku dla praw, których źródłem jest umowa, i dalszych roszczeń odszkodowawczych.
32 Pismem z dnia 25 sierpnia 2010 r. Komisja poinformowała skarżącą, że zawiesiła płatność wkładu finansowego Wspólnoty odpowiadającą ostatniemu okresowi rozliczeniowemu w ramach umowy EU4ALL na podstawie art. II.28 ust. 8 akapit trzeci warunków FP6.
33 W ramach umowy Enable Komisja uiściła na rzecz skarżącej sześć pierwszych transz wkładu finansowego Wspólnoty, które były przeznaczone dla skarżącej, przy czym ostatnia płatność została dokonana w dniu 7 czerwca 2009 r.
34 Następnie skarżąca poinformowała Komisję, w piśmie z dnia 16 lipca 2010 r., że w przypadku braku płatności ze strony Komisji nie będzie miała możliwości kontynuowania realizacji projektu, przewidzianego w umowie ENABLE, z powodu braku środków finansowych. Skarżąca poinformowała też Komisję o zawieszeniu, ze skutkiem od daty pisma, wykonywania i realizacji projektu do czasu wywiązania się przez Komisję ze swych zobowiązań umownych, bez uszczerbku dla praw, których źródłem jest umowa, i dalszych roszczeń odszkodowawczych. W dniu 15 października 2010 r. skarżąca przedłożyła jednak Komisji swoje ostatnie sprawozdanie finansowe odnoszące się do tego projektu.
35 W dniu 28 czerwca 2010 r. Komisja wysłała do skarżącej tymczasowe sprawozdanie z audytu dotyczącego wykonania umowy. Skarżąca poinformowała Komisję o swoich uwagach dotyczących tego sprawozdania w dniu 30 września 2010 r.
36 Pismem z dnia 22 grudnia 2010 r. Komisja poinformowała skarżącą, że przyjęła ostateczne sprawozdanie z audytu, załączone do rzeczonego pisma, i zaakceptowała jego wyniki.
37 W ostatecznym sprawozdaniu z audytu, załączonym do pisma Komisji z dnia 22 grudnia 2010 r., stwierdzono, co następuje:
– w okresie szeregu kolejnych lat skarżąca nie księgowała, w szczególności, swoich przychodów w prawidłowej wysokości w księgach rachunkowych i archiwach, naruszając odnośne przepisy prawa greckiego; w wyniku tego jej dokumenty księgowe nie były wiarygodne i nie można było przeprowadzić żadnego bezpośredniego uzgodnienia między kosztami i przychodami dotyczącymi wykonywania programów i ogólnej sytuacji jej rachunków;
– znaczny odsetek list obecności personelu był systematycznie korygowany odręcznie a posteriori przez dyrektora programów, bez zgody personelu; fakt ten miał istotne konsekwencje w odniesieniu do zadeklarowanego czasu pracy i wzbudził szczególne wątpliwości co do rejestracji godzin pracy;
– listy obecności dyrektora programów wskazywały zawyżoną liczbę godzin pracy, które pokrywały się z godzinami pracy dotyczącymi innych rodzajów działalności zawodowej;
– skarżąca niezgodnie z prawdą oświadczyła, że dyrektor programów nie uczestniczył w wykonaniu umowy ETSI STF 333 finansowanej przez Komisję;
– uzasadnienie kosztów podróży nie przedstawiało wiarygodnego i obiektywnego obrazu warunków i działań podjętych w ramach tych podróży, ponieważ większość z tych podróży nie była bezpośrednio związana z rozpatrywanymi programami.
38 Sprawozdanie z audytu kończyło się wnioskiem, że należy w konsekwencji uznać, iż wszystkie wydatki poniesione przez skarżącą w ramach realizacji umów Access‑eGOV, eABILITIES, Ask‑It, EU4ALL, Emerge i Enable, a także Navigabile, Euridice i T‑Seniority są niekwalifikowalne i że wszystkie kwoty wypłacone skarżącej powinny zostać zwrócone.
39 Sprawozdanie z audytu zalecało również, aby ze względu na wagę stwierdzonych naruszeń rozwiązać wszystkie nadal obowiązujące umowy zawarte przez skarżącą z Komisją, zgodnie z art. II.16.2 ogólnych warunków umów FP6, art. II.7.3 (poważne nieprawidłowości finansowe) i art. II.7.4 (fałszywe oświadczenia) ogólnych warunków umów eTEN oraz art. II.10.3 (naruszenie umowy i nieprzedstawienie informacji) warunków CIP.
40 W piśmie z dnia 22 grudnia 2010 r. Komisja wyszczególniła także w tabeli kwoty podlegające zwrotowi odnośnie do każdej ze spornych umów, wynoszące łącznie 951 029,21 EUR:
Umowa | Koszty zadeklarowane (A) | Koszty zaakceptowane przez PO (B) | Koszty kwalifikowalne (C) | Korekta brutto w stosunku do kosztów zaakceptowanych (C-B) |
027020 Access-eGOV | 157 438,84 | 157 438,84 | 0,00 | -157 438,84 |
034778 EU4ALL | 115 044,16 | 115 044,16 | 0,00 | -115 044,16 |
035242 eABILITIES | 95 287,40 | 95 287,40 | 0,00 | -95 287,40 |
045056 Emerge | 112 308,44 | 112 308,44 | 0,00 | -112 308,44 |
045563 Enable | 118 588,01 | 104 503,61 | 0,00 | -104 503,61 |
511298 Ask-It | 187 120,70 | 184 803,16 | 0,00 | -184 803,16 |
029255 Navigabile | 61 004,83 | 62 129,50 | 0,00 | -62 129,50 |
517506 Euridice | 56 798,04 | 56 472,10 | 0,00 | -56 472,10 |
224988 T-Seniority | 63 042 | 63 042 | 0,00 | -63 042 |
41 Komisja wskazała w tym względzie, że korekty, które były niezbędne z uwagi na zapłatę kwot niekwalifikowalnych na rzecz skarżącej, mogłyby obniżyć przyszłe płatności na podstawie spornych umów lub przyjąć postać nakazu odzyskania.
42 W tym samym piśmie Komisja informuje ponadto skarżącą, że oprócz wprowadzenia tych korekt jej służby mogą obliczyć wysokość odszkodowania ryczałtowego należnego Unii Europejskiej zgodnie z art. II.30 warunków FP6 i ewentualnie wydać nakaz odzyskania dotyczący tego odszkodowania.
43 W dniu 4 lutego 2011 r. dyrektor programów został wysłuchany przez przedstawicieli Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) w przedmiocie realizacji projektów stanowiących przedmiot spornych umów i jego udziału w tych projektach.
44 Pismem z dnia 21 marca 2011 r., skierowanym do skarżącej, Komisja poinformowała ją, że kwoty, które zostały jej nienależnie wypłacone, to:
| | Projekty | Koszty kwalifikowalne/finansowanie zgodnie ze sprawozdaniem z audytu | Kwoty wypłacone nienależnie | |
FP6 | 027020 | Access-e-Gov | 0,00 € | -157 438,73€ |
FP6 | 035242 | eABILITIES | 0,00 € | -95 201,60€ |
FP6 | 045563 | Enable | 0,00 € | -81 456,96€ |
FP6 | 511298 | Ask-It | 0,00 € | -164 988,82€ |
FP6 | 034778 | EU4ALL | 0,00 € | -125 580,45€ |
FP6 | 045056 | Emerge | 0,00 € | -187 248,39€ |
ETEN | 029255 | Navigabile | 0,00 € | -62 129,50€ |
ETEN | 517506 | Euridice | 0,00 € | -55 750€ |
CIP | 224988 | T-Seniority | 0,00 € | -43 966€ |
| | -643 782,81 € | |
45 Komisja poinformowała również skarżącą, że jeśli nie przedstawi ona swoich uwag w tym względzie w terminie 15 dni od otrzymania tego pisma, służby Komisji będą kontynuować procedurę odzyskiwania w odniesieniu do kwoty 643 782,81 EUR oraz że skarżąca otrzyma szczegółową notę debetową dla każdego projektu, zawierającą polecenia dokonania zwrotu na rzecz Komisji w określonym terminie. Wyjaśniła także skarżącej, że jeśli nie dokona zwrotu w terminie określonym w nocie debetowej, kwota do zwrotu zostanie powiększona o odsetki według stopy procentowej ustalonej w nocie debetowej. Dodała, że jeżeli pełna kwota wraz z ewentualnymi odsetkami nie zostanie zwrócona, będzie przedmiotem albo przymusowej egzekucji, albo potrącenia z ewentualnymi kwotami należnymi. Komisja wskazała wreszcie, że poza nakazem odzyskania właściwa służba obliczy również kwotę odszkodowania należnego od skarżącej na podstawie art. II.30 warunków FP6.
46 Pismem z dnia 1 kwietnia 2011 r. Komisja przekazała skarżącej „tabelę korygującą” wyszczególniającą kwoty, które zostały niesłusznie zapłacone skarżącej. Z tabeli tej wynikało, że łączna kwota do zwrotu wynosiła 999 366,40 EUR, a nie 643 782,81 EUR.
47 Pismem z dnia 4 kwietnia 2011 r. Komisja poinformowała skarżącą, że mając na względzie wyniki przeprowadzonego audytu uznała, że skarżąca złożyła fałszywe oświadczenia i dopuściła się nieprawidłowości w rozumieniu art. II.1.11 warunków FP6, art. II.1.32 warunków eTEN oraz art. II.1 warunków CIP. Wyjaśniła też skarżącej, że uważa, iż ta naruszyła postanowienia spornych umów dotyczące kwalifikowalności wydatków i że naruszenia te oraz fałszywe oświadczenia miały na celu uzyskanie nienależnego wkładu Unii. W konsekwencji Komisja poinformowała skarżącą, że postanowiła położyć kres uczestnictwu skarżącej w realizacji umów EU4ALL, Ask‑It, Emerge i Enable na podstawie art. II.16.2 warunków FP6, ze skutkiem od dnia otrzymania tego pisma. Zażądała również od skarżącej przekazania w terminie 30 dni od otrzymania tego pisma wszystkich sprawozdań i dokumentów, które powinny zostać przedstawione w ramach umowy Enable, dotyczących prac wykonanych do tego dnia, zgodnie z art. II.7 warunków FP6. Komisja również zwróciła uwagę skarżącej na fakt, że w świetle wyników końcowych audytu jest mało prawdopodobne, aby wydatki przedłożone przez nią w okresach nieobjętych zakresem audytu zostały uznane za kwalifikowalne.
48 W dniu 29 kwietnia 2011 r. Komisja wystawiła dziewięć not debetowych na kwoty podlegające zwrotowi z tytułu każdej ze spornych umów o łącznej wysokości 999 213,45 EUR. W rzeczonych notach debetowych wyznaczono skarżącej termin 45 dni na dokonanie zwrotu należnych kwot, upływający w dniu 14 czerwca 2011 r., po upływie którego kwoty te miały być powiększane o odsetki za zwłokę przewidziane w rozpatrywanych umowach według stopy Europejskiego Banku Centralnego (EBC) powiększonej o 3,5 pkt.
49 Tego samego dnia Komisja poinformowała skarżącą pocztą, że łączna kwota odszkodowań należnych z tytułu umów zawartych w ramach FP6 wynosi 70 471,47 EUR. Wskazała również, że kwota otrzymana na podstawie wzoru przewidzianego w art. II.30 ogólnych warunków tych umów została obniżona, w celu uwzględnienia wymogów proporcjonalności, do 10% kwoty dotacji wypłaconej przed audytem.
50 W tym względzie Komisja dołączyła poniższą tabelę:
Projekt | Okres płatności podlegający audytowi | Finansowanie wnioskowane przed audytem | Przedeklarowanie % | Limit wysokości odszkodowania1 | |
027020 | Access-e-Gov | 1 to 3 | 157 438,84 € | 100% | 15 743,87 € |
035242 | eABILITIES | 1 to 2 | 95 287,40 € | 100% | 9520,16 € * |
045563 | Enable | 1 to 2 | 59 732,95 € | 100% | 5973,30 € |
511298 | Ask-It | 1 to 3 | 171 434,65 € | 100% | 16 498,88 € * |
034778 | EU4ALL | 1 to 2 | 115 044,16 € | 100% | 11 504.42 € |
045056 | Emerge | 1 to 2 | 112 308,44 € | 100% | 11 230,84 € |
| | 70 471,47€ | |
1 Kwota ograniczona do 10% wartości wkładu finansowego wypłaconego przez koordynatora finansowego projektów (95 201,60 EUR dla eABILITIES i 164 988,02 EUR dla Ask-It)
51 W tym samym piśmie Komisja wskazała również, że w przypadku braku uwag skarżącej w terminie 30 dni od otrzymania tego pisma, na podstawie art. II.31 warunków FP6 wystawiona zostanie nota debetowa w wysokości 70 471,47 EUR. Poinformowała ponadto, że jeśli należna kwota nie zostanie zwrócona w terminie określonym w nocie debetowej, kwota ta zostanie powiększona o odsetki za zwłokę według stopy określonej w nocie debetowej.
52 W dniu 20 czerwca 2011 r. Komisja wystawiła sześć not debetowych w odniesieniu do umów zawartych między Wspólnotą a skarżącą dla projektów Access-eGOV, eABILITIES, Ask-It, EU4ALL, Emerge i Enable, ustalających kwoty należne od skarżącej z tytułu odszkodowania ryczałtowego na mocy art. II.30 warunków FP6 na łączną kwotę 70 471,47 EUR. Komisja wyznaczyła skarżącej termin zapłaty powyższych kwot na dzień 4 sierpnia 2011 r.
Przebieg postępowania i żądania stron
53 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 31 stycznia 2011 r. skarżąca wniosła niniejszą skargę.
54 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 13 maja 2011 r. Komisja przedłożyła odpowiedź na skargę zawierającą żądanie wzajemne.
55 Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu skarżąca i Komisja przedstawiły, odpowiednio, replikę w dniu 17 sierpnia 2011 r., zaś duplikę w dniu 14 listopada 2011 r.
56 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– „stwierdzenie, że nie naruszyła art. II.16.2 warunków FP6, art. II.7.3 (poważne nieprawidłowości finansowe) i art. II.7.4 (fałszywe oświadczenia) warunków eTEN oraz art. II.10.3 (naruszenie umowy i nieprzedstawienie informacji) warunków CIP”;
– „stwierdzenie, że Komisja naruszyła sporne umowy, kwestionując kwalifikowalność kosztów skarżącej”;
– stwierdzenie, że koszty w wysokości 932 362,44 EUR przedstawione Komisji przez skarżącą w ramach umów Access‑eGOV, eABILITIES, Ask‑It, EU4ALL, Emerge i Enable, a także Navigabile, Euridice i T‑Seniority są kwalifikowalne oraz że nie jest ona zobowiązana do zwrotu kwot przyznanych przez Komisję;
– „stwierdzenie, że opóźnienie ze strony Komisji w wypłacie ostatnich transz dotacji w ramach umów EU4ALL, Ask-It i Enable stanowi naruszenie jej zobowiązań umownych”;
– stwierdzenie, że Komisja jest zobowiązana zapłacić kwotę 52 584,05 EUR powiększoną o odsetki liczone od momentu doręczenia niniejszej skargi z tytułu kosztów poniesionych przez skarżącą w ramach umowy EU4ALL;
– stwierdzenie, że Komisja jest zobowiązana zapłacić jej kwotę 20 678,61 EUR powiększoną o odsetki liczone od momentu doręczenia niniejszej skargi z tytułu kosztów poniesionych przez skarżącą w ramach umowy Ask‑It;
– stwierdzenie, że Komisja jest zobowiązana zapłacić jej kwotę 11 693,05 EUR powiększoną o odsetki liczone od momentu doręczenia niniejszej skargi z tytułu kosztów poniesionych przez skarżącą w ramach umowy Enable;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
57 W replice skarżąca zrezygnowała z czwartego żądania w zakresie dotyczącym umowy Enable i z siódmego żądania. Poza tym skarżąca wniosła do Sądu o:
– tytułem żądania głównego, oddalenie żądania wzajemnego Komisji jako niedopuszczalnego;
– tytułem żądania ewentualnego, oddalenie żądania wzajemnego Komisji jako bezzasadnego.
58 Komisja wnosi do Sądu o:
– tytułem żądania wzajemnego, nakazanie skarżącej zapłaty na jej rzecz kwot wskazanych w notach debetowych, wynoszących łącznie 999 213,45 EUR, powiększonych o odsetki od dnia 15 czerwca 2011 r., według stopy procentowej EBC podwyższonej o 3,5 punktu, odpowiadających zwrotowi wkładów finansowych, z których skarżąca skorzystała, jak również kwoty 70 471,47 EUR powiększonej o odsetki od daty bezskutecznego upływu terminu zapłaty wyznaczonego w odpowiedniej nocie debetowej, według wskazanej wyżej stopy procentowej, odpowiadającej odszkodowaniu należnemu z tytułu umów FP6;
– oddalenie skargi wniesionej przez skarżącą;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
59 W duplice Komisja wyjaśniła, że suma 70 471,47 EUR odpowiadająca odszkodowaniu z tytułu umów FP6 powinna zostać powiększona o odsetki według stopy EBC podwyższonej o 3,5 punktu, liczone od dnia 5 sierpnia 2011 r.
60 Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd (pierwsza izba) postanowił otworzyć ustny etap postępowania i w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 64 jego regulaminu postępowania wezwał skarżącą, po pierwsze, do przedstawienia szeregu dokumentów, a po drugie do udzielenia odpowiedzi pisemnej na zadane pytania. Skarżąca zastosowała się do tego wezwania w wyznaczonym terminie.
61 Na rozprawie w dniu 4 lipca 2013 r. wysłuchano wystąpień stron i ich odpowiedzi na zadane przez Sąd pytania.
Co do prawa
62 Tytułem wstępu należy przypomnieć, że zgodnie z brzmieniem art. 272 TFUE, Trybunał jest właściwy do orzekania na mocy klauzuli arbitrażowej umieszczonej w umowie prawa publicznego lub prywatnego, zawartej przez Unię lub w jej imieniu. Zgodnie z art. 256 ust. 1 TFUE Sąd jest właściwy do rozpoznania w pierwszej instancji skarg określonych w art. 272 TFUE.
63 W niniejszej sprawie, zgodnie z art. 13 umów FP6, art. 5 ust. 2 umów eTEN oraz art. 10 akapit trzeci umowy CIP, Sąd jest właściwy do rozpoznania wszelkich sporów między Wspólnotą a drugą stroną wskazanych umów, dotyczących ważności, wykładni i stosowania tych umów.
A – W przedmiocie zakresu sporu
64 Należy wyjaśnić, że spór między stronami dotyczy dwóch różnych aspektów ich stosunków umownych.
65 Po pierwsze, strony nie zgadzają się co do kwalifikowalności wydatków zgłoszonych przez skarżącą Komisji w ramach spornych umów oraz co do późniejszych zobowiązań w zakresie zwrotu całości kwot, które zostały wypłacone skarżącej z tytułu tych wydatków, i zapłaty odszkodowania ryczałtowego.
66 W ramach trzeciego żądania skarżąca wnosi bowiem do Sądu o stwierdzenie, że w istocie koszty, które przedstawiła Komisji w ramach spornych umów, są kwalifikowalne i że w konsekwencji nie jest zobowiązana do zwrotu na rzecz Komisji kwot wypłaconych jej przez tę instytucję w ramach wskazanych umów.
67 Należy również zaznaczyć, że w replice skarżąca wniosła o oddalenie żądań wzajemnych Komisji, w ramach których domaga się ona nakazania skarżącej zapłaty sum wskazanych w notach debetowych z dnia 29 kwietnia i 20 czerwca 2011 r., powiększonych o odsetki przewidziane w rzeczonych notach.
68 Po drugie, strony spierają się również co do obowiązku Komisji wypłacenia ostatnich transz przewidzianych w ramach umów EU4ALL i Ask-It.
69 W rzeczywistości bowiem, za pomocą swoich żądań piątego i szóstego skarżąca wnosi do Sądu o stwierdzenie, że Komisja jest zobowiązana do zapłacenia jej kwoty 52 584,05 EUR, powiększonej o odsetki, z tytułu wydatków zgłoszonych w ramach umowy EU4ALL, jak również kwoty 20 678,61 EUR, również powiększonej o odsetki, z tytułu wydatków zgłoszonych w ramach umowy Ask-It, czemu Komisja sprzeciwia się i zwraca do Sądu o oddalenie skargi skarżącej.
70 Ponadto za pomocą żądań pierwszego i drugiego skarżąca w istocie wnosi do Sądu o stwierdzenie, że wbrew temu, co zarzuca jej Komisja, nie naruszyła swoich zobowiązań umownych wynikających z art. II.16.2 warunków FP6, art. II.7.3 i art. II.7.4 warunków eTEN oraz art. II.10.3 warunków CIP i że kwestionując kwalifikowalność jej wydatków, Komisja naruszyła swoje zobowiązania umowne.
71 Podobnie w czwartym żądaniu skarżąca wnosi do Sądu o stwierdzenie, że opóźnienie ze strony Komisji w wypłacie ostatnich transz dotacji dotyczących umów odnoszących się do programów EU4ALL i Ask-It stanowi naruszenie jej zobowiązań umownych.
72 Tymczasem należy stwierdzić, że tego rodzaju wnioski nie stanowią same w sobie żądań jako takich, lecz odnoszą się faktycznie do argumentów podniesionych przez skarżącą w uzasadnieniu skargi, które zostaną zbadane w ramach rozważań dotyczących żądań trzeciego, piątego i szóstego skarżącej.
B – W przedmiocie prawa mającego zastosowanie do sporu
73 Orzekając w ramach klauzuli arbitrażowej na podstawie art. 272 TFUE Sąd rozstrzyga spór na podstawie krajowego prawa materialnego znajdującego zastosowanie do umowy (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 18 grudnia 1986 r. w sprawie 426/85 Komisja przeciwko Zoubek, Rec. s. 4057, pkt 4), czyli w niniejszym przypadku prawa belgijskiego, które jest właściwe dla rozpatrywanych umów na podstawie art. 12 umów FP6, art. 5 ust. 1 umów eTEN oraz art. 10 akapit trzeci umowy CIP.
74 W tym zakresie należy wyjaśnić przepisy regulujące wykonanie umów w prawie belgijskim.
75 Artykuł 1134 belgijskiego kodeksu cywilnego stanowi, że „wszelkie zawarte zgodnie z prawem umowy mają dla umawiających się stron skutki równe ustawie” (akapit pierwszy) i „mogą być rozwiązane wyłącznie za zgodą stron lub z przyczyn określonych przez ustawę” (akapit drugi).
76 Artykuł 1134 akapit trzeci przewiduje, że umowy należy wykonywać w dobrej wierze. Artykuł 1135 tego kodeksu stanowi, że „umowy rodzą nie tylko zobowiązania w nich wyrażone, lecz również te, które wynikają z zasad słuszności, z ustalonych zwyczajów i z ustawy, zależnie od natury zobowiązania” i w konsekwencji również wyraża zasadę dobrej wiary w wykonywaniu umów.
77 W przypadku powstania sporu co do wykonania umowy, ciężar dowodu jest regulowany przez przepisy art. 1315 belgijskiego kodeksu cywilnego, na mocy którego:
„Ten, kto żąda wykonania zobowiązania, musi je udowodnić.
Natomiast ten, kto podnosi, że jest zwolniony ze zobowiązania, winien udowodnić dokonanie zapłaty lub okoliczności, które spowodowały wygaśnięcie zobowiązania”.
78 Ponadto, zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą prawa, wedle której każdy sąd stosuje swoje własne przepisy proceduralne, jurysdykcję sądową oraz dopuszczalność żądań – niezależnie od tego, czy przedstawia je strona skarżąca, czy pozwana – należy oceniać wyłącznie na podstawie prawa Unii (zob. podobnie ww. w pkt 73 wyrok Trybunału w sprawie Komisja przeciwko Zoubek, pkt 10; z dnia 8 kwietnia 1992 r. w sprawie C‑209/90 Komisja przeciwko Feilhauer, Rec. s. I‑2613, pkt 13).
79 Właśnie w świetle tych rozważań należy zbadać różne elementy żądań skarżącej i żądania wzajemne Komisji.
C – W przedmiocie trzeciego żądania skarżącej
80 Na poparcie trzeciego żądania skarżąca twierdzi, że Komisja niesłusznie odmówiła uznania za kwalifikowalne wszystkich kosztów, których zwrotu zażądała od skarżącej.
81 W celu wykazania zasadności tego twierdzenia skarżąca podnosi dwie grupy argumentów. Pierwszy dotyczy ustaleń poczynionych przez Komisję w ostatecznym sprawozdaniu z audytu, na podstawie których Komisja doszła do wniosku, że wydatki przedłożone w ramach rozpatrywanych umów były niekwalifikowalne. Drugi dotyczy jakości i warunków przeprowadzenia audytu.
1. W przedmiocie ustaleń sprawozdania z audytu uzasadniających niekwalifikowalność wydatków
82 Skarżąca podnosi szereg argumentów dotyczących stwierdzeń zawartych w sprawozdaniu z audytu, z których Komisja wyciągnęła wniosek o naruszeniu spornych umów, a w związku z tym o niekwalifikowalności ogółu wydatków przedłożonych w ramach tych umów i o ciążącym na skarżącej obowiązku zwrócenia kwot, które zostały jej niesłusznie wypłacone.
83 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z zasadami przywołanymi w pkt 73–77 powyżej, z jednej strony z art. II.19 warunków FP6, art. II.16 warunków eTEN oraz art. II.20 warunków CIP, a z drugiej strony z art. 1315 belgijskiego kodeksu cywilnego, który ma zastosowanie w niniejszej sprawie, wynika, że koszty przedstawione przez skarżącą mogą jej zostać zwrócone tylko pod warunkiem, że uzasadni ona ich rzeczywiste poniesienie, ich związek z rozpatrywanymi umowami i zachowanie pozostałych kryteriów kwalifikowalności ustanowionych w tych umowach (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 16 maja 2001 r. w sprawie T‑68/99 Toditec przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1443, pkt 94, 95). Jeżeli tego rodzaju uzasadnienia zostaną przedstawione, do Komisji należy wykazanie, że należy je oddalić.
a) W przedmiocie prowadzenia ksiąg rachunkowych skarżącej
84 Skarżąca podnosi w istocie, że jej księgi rachunkowe były wiarygodne, że były prowadzone zgodnie z ustawodawstwem greckim mającym do nich zastosowanie i umożliwiały przeprowadzenie uzgodnienia księgowego przewidzianego w art. II.19 ust. 1 lit. d) warunków FP6, art. II.20 ust. 1 i art. II.23 warunków CIP oraz art. II.16 warunków e-TEN pomiędzy, z jednej strony, zadeklarowanymi kosztami i przychodami uzyskanym w ramach spornych umów, a z drugiej strony jej działalnością ogólną.
85 W tym względzie należy zaznaczyć na wstępie, że co się tyczy nieprawidłowości stwierdzonych w księgach rachunkowych skarżącej, to ze sprawozdania z audytu wynika, że na wniosek kontrolerów skarżąca zidentyfikowała szereg błędów w swych księgach, w szczególności brak księgowania dwóch płatności w wysokości 63 000 EUR i 11 000 EUR otrzymanych, odpowiednio, w ramach projektu Access-eGOV i innego projektu, który nie był przedmiotem audytu.
86 Ze sprawozdania z audytu wynika również, że w wyniku wniosku kontrolerów o to, aby skarżąca dostarczyła im roczne bilanse księgowe za wszystkie kontrolowane lata, skarżąca przypomniała, że nie była ona prawnie zobowiązana do sporządzania takich dokumentów, lecz były one w każdym razie dostępne po krótkiej weryfikacji. Weryfikacja ta wykazała błędy w księgach rachunkowych dotyczące księgowania określonych wydatków. W konsekwencji od skarżącej zażądano przedstawienia nowej wersji jej ksiąg rachunkowych. Pomimo korekt dokonanych w księgach rachunkowych kontrolerzy stwierdzili, że bilansy rachunkowe, które zostały im przedstawione, nie pozwalały na uzgodnienie zadeklarowanych kosztów i płatności dokonanych w ramach spornych umów oraz wpływów, a także wydatków wykazanych w księgach rachunkowych skarżącej. Uzgodnienie wyciągów bankowych skarżącej z końca roku z bilansami rocznymi przedstawionymi kontrolerom również doprowadziło do zidentyfikowania różnic pomiędzy tymi dokumentami. Kilka tygodni po kontroli na miejscu skarżąca przedstawiła również różne nowe uzgodnienia rachunkowe w celu wykazania, że księgi rachunkowe nie zawierały istotnych błędów i że mogły nadal służyć jako wiarygodna podstawa umożliwiająca kontrolerom wydawanie opinii na temat kwalifikowalności kosztów. Ze sprawozdania z audytu wynika również, że zdaniem kontrolerów wszystkie te błędy są w znacznej mierze wynikiem stosowania różnych zasad rachunkowości w przeciągu lat. I tak niektóre dochody i wydatki były księgowane w dniu wystawienia faktury, podczas gdy inne zostały zaksięgowane w dniu dokonywania płatności.
87 Sprawozdanie z audytu zawiera ponadto tabelę, z której wynika różnica między przychodami wykazanymi początkowo w księgach rachunkowych skarżącej a dochodami skorygowanymi, wynosząca -20 936,04 EUR za 2005 r., +74 060,08 EUR za 2006 r., -300 EUR za 2007 r. i -8034,90 EUR za 2008 r. Co się tyczy wydatków, różnice wyniosły -750,63 EUR za 2004, -175,70 EUR za 2006 r. i -490,74 EUR za 2007 r.
88 Według sprawozdaniu z audytu różnica w odniesieniu do przychodów, którą wykazano w odniesieniu do roku 2006, jest wynikiem braku wykazania w księgach rachunkowych skarżącej dwóch płatności Komisji: pierwszej na kwotę 63 000 EUR w ramach projektu Access-eGOV, a drugiej na kwotę 11 000 EUR w ramach innego projektu.
89 W tym względzie należy zauważyć, że skarżąca nie kwestionuje istnienia stwierdzonych przez kontrolerów różnic między kwotami wydatków i przychodów w odniesieniu do lat 2004–2008, widniejących w księgach rachunkowych, które pierwotnie udostępniła kontrolerom, a kwotami wydatków i przychodów skorygowanych w następstwie niespójności wskazanych przez audytorów Komisji po przeprowadzeniu kontroli.
90 Aby ocenić, czy owe różnice mogą podważyć kwalifikowalność wydatków przedłożonych przez skarżącą w ramach umów, należy przypomnieć, że na mocy art. II.19 ust. 1 lit. d) warunków FP6, koszty kwalifikowalne poniesione w ramach realizacji projektu, „powinny zostać wykazane w księgach rachunkowych wykonawcy, który je poniósł [oraz] metody rachunkowości stosowane do rejestrowania kosztów i wpływów muszą być zgodne z zasadami rachunkowości stosowanymi w państwie, w którym wykonawca ma siedzibę, i muszą umożliwiać uzgodnienie poniesionych kosztów i przychodów uzyskanych w trakcie realizacji projektu, a także ogólnego stanu ksiąg rachunkowych dotyczących ogólnej działalności handlowej wykonawcy”.
91 Zgodnie z art. II.16 warunków eTEN:
„Koszty kwalifikowalne są zwracane, jeżeli są uzasadnione przez uczestnika. W tym celu uczestnik zobowiązany jest prowadzić księgi rachunkowe w sposób rzetelny i zgodny z przyjętymi standardami rachunkowości państwa, w którym ma swoją siedzibę, oraz wymaganą przepisami prawa dokumentację, celem potwierdzenia i szczegółowego uzasadnienia poniesionych kosztów oraz godzin pracy wykazanych w dokumentach rachunkowych. Dokumentacja ta winna być dokładna, pełna i efektywna”.
92 Artykuł II.20 warunków CIP stanowi, że koszty kwalifikowalne muszą „być możliwe do identyfikacji i weryfikacji, muszą być wykazane w rachunkowości beneficjenta i ustalone zgodnie z zasadami rachunkowości obowiązującymi w państwie siedziby beneficjenta oraz zgodnie z przyjętą u beneficjenta metodą obliczania kosztów; procedury wewnętrzne rachunkowości i audytu beneficjenta powinny umożliwiać bezpośrednie powiązanie między kosztami i fakturami przedstawionymi w ramach realizacji projektu oraz odpowiadającymi im dokumentami finansowymi i załącznikami”.
93 Artykuł II.23 warunków CIP stanowi ponadto, co następuje:
„Koszty kwalifikowalne są zwracane, jeżeli są uzasadnione przez beneficjenta. W tym celu uczestnik zobowiązany jest prowadzić księgi rachunkowe w sposób rzetelny i zgodny z normalnymi standardami rachunkowości państwa, w którym ma swoją siedzibę, oraz wymaganą przepisami prawa dokumentację, celem potwierdzenia i uzasadnienia poniesionych kosztów oraz godzin pracy wykazanych w dokumentach rachunkowych. Księgi rachunkowe powinny być przechowywane przez okres przynajmniej pięciu lat od daty ostatecznej płatności. Czas pracy zaliczany do umowy finansowania należy zawsze rejestrować w trakcie całego okresu realizacji projektu i przez okres maksymalnie dwóch miesięcy od zakończenia projektu; taki czas pracy musi być zatwierdzany przez osobę odpowiedzialną za pracę, wyznaczoną przez uczestnika zgodnie z art. II.3.b lub przez dyrektora finansowego należycie upoważnionego przez uczestnika. Dokumentacja ta winna być dokładna, pełna i efektywna”.
94 Z przepisów tych wynika, że aby koszty przedstawione przez skarżącą w ramach spornych umów mogły zostać uznane za kwalifikowalne, muszą być, w szczególności, wykazane w księgach rachunkowych skarżącej prowadzonych zgodnie z prawem państwa, w którym ma ona siedzibę, tj. Republiki Greckiej. Ponadto rachunki skarżącej powinny w przypadku umów FP6 umożliwić przeprowadzenie uzgodnienia księgowego umożliwiającego bezpośrednie porównanie poniesionych w ramach wykonywania projektu kosztów i uzyskanych z tego tytułu przychodów z ogólnym stanem rachunków dotyczących ogólnej działalności skarżącej, a w przypadku umów eTEN oraz CIP, bezpośrednie porównanie tych kosztów z oświadczeniami finansowymi złożonymi Komisji.
95 Co się tyczy, po pierwsze, pytania, czy skarżąca w niniejszej sprawie naruszyła przepisy prawa greckiego mające zastosowanie do prowadzenia ksiąg rachunkowych, należy zauważyć, że na stronie 19 ostatecznego sprawozdania z audytu z dnia 22 grudnia 2010 r. kontrolerzy wskazują jedynie na naruszenie art. 17 ust. 1 Proedriko diatagma yp’arithmon 186 – kodikas vivlion kai stihion (Kodeksu ksiąg i rejestrów Republiki Greckiej) (zwanego dalej „KKR”). Niemniej jednak, jak wynika z pism Komisji, instytucja ta podnosi ponadto, że księgi rachunkowe skarżącej powinny zgodnie z art. 30 ust. 4 KKR zostać uznane za nieprawidłowe i prowadzić do określenia wyników skarżącej na podstawie innej niż dokumentacja rachunkowa, przewidzianego w art. 32 ust. 1 i 2, Nomos yp’arithmon 2238 – Kyrosi tou kodika forologias isodimatos (Kodeksu podatku dochodowego Republiki Greckiej) (zwanego dalej „KPD”), oraz zapłaty podatku dodatkowego zgodnie z art. 86 KPD.
96 W tym względzie należy zaznaczyć, że bezsporne między stronami jest to, iż skarżąca należy do drugiej kategorii w zakresie ksiąg rachunkowych w rozumieniu art. 6 KKR, zgodnie z którym:
„1. W celu wykonywania swego zawodu przedsiębiorca należący do drugiej kategorii prowadzi księgę przychodów i rozchodów, w której rozlicza w odrębnych kolumnach:
a) rodzaj dokumentu, jego numer kolejny i datę wystawienia lub otrzymania […]
b) przychody brutto ze sprzedaży towarów […], świadczenia usług i innych transakcji,
c) wydatki na zakup towarów […], wydatki dotyczące otrzymanych usług, kosztów ogólnych i innych transakcji […].
2. Wartość każdej transakcji, o której mowa w poprzednim ustępie, określa się szczegółowo w poszczególnych kolumnach księgi lub w wykazach zgodnie z wymogami opodatkowania dochodu i naliczania podatku VAT. Te szczegółowe dane należy zaewidencjonować przed upływem terminu składania oświadczeń o dochodach […]”.
97 Skarżąca nie kwestionuje, że art. 17 ust. 1 KKR, zatytułowany „Termin aktualizacji ksiąg”, stanowi, że „[a]ktualizację ksiąg […] należących do drugiej kategorii przeprowadza się do 15 dnia miesiąca następującego po wystawieniu lub otrzymaniu dokumentu, w zależności od przypadku”.
98 Ponadto jest między stronami bezsporne, że art. 30 KKR, zatytułowany „Ważność i moc dowodowa ksiąg lub rejestrów”, stanowi:
„1. Bez uszczerbku dla przepisów następnych ustępów niniejszego artykułu, na ważność i rzetelność ksiąg i rejestrów należących do zakresu stosowania niniejszego kodeksu nie ma wpływu stwierdzenie nieprawidłowości lub braków w księgach i rejestrach, a naczelnik właściwego organu podatkowego jest zobowiązany do uznania wynikających z nich danych przy określaniu zobowiązań podatkowych przedsiębiorców. Z zastrzeżeniem przeciwnych przepisów szczególnych, rzeczone nieprawidłowości lub braki pociągają za sobą jedynie sankcje finansowe i administracyjne, proporcjonalne do ich rodzaju i wielkości, w oparciu o kwoty wynikające z prowadzonych ksiąg.
2. Księgi i rejestry są uznawane za niepełne lub nieścisłe, co pociąga za sobą określenie dochodu podlegającego opodatkowaniu na podstawie innej niż dokumentacja rachunkowa, w razie potrzeby, tylko w przypadkach, o których mowa w ustępach 3, 4, 6 i 7 poniżej.
3. Księgi i rejestry drugiej i trzeciej kategorii uważane są za niewystarczające, gdy spełniona jest jedna lub wszystkie z poniższych przesłanek: podatnik […] b) prowadzi, zgłasza lub przechowuje księgi i rejestry przewidziane na mocy niniejszego kodeksu w sposób sprzeczny z jego przepisami.
[…]
Czynności, nieprawidłowości lub braki, o których mowa w niniejszym ustępie, uznaje się za niewystarczające tylko wówczas, gdy nie są wynikiem usprawiedliwionego błędu lub usprawiedliwionego zaniedbania lub gdy obiektywnie uniemożliwiają, a nie tylko utrudniają, kontrolę ksiąg rachunkowych dotyczących zobowiązań podatkowych.
Przypadki dotyczące wad stwierdzonych w prowadzonych księgach i rejestrach, a także niemożności odtworzenia treści potwierdzonego dysku optycznego zawierającego księgi handlowe, nie stanowią obiektywnej niemożności kontroli, jeżeli odpowiednie informacje mogą zostać uzupełnione wykazami, nośnikami elektromagnetycznymi lub innymi danymi szczegółowymi, dostarczonymi inspektorowi podatkowemu w wyznaczonym przez niego terminie, pod warunkiem, że dane są przejrzyste, w celu umożliwienia kontroli rachunkowych i weryfikacji danych za pomocą tych ksiąg lub rejestrów.
Niewystarczający charakter dotyczy niemożności przeprowadzenia określonych kontroli rachunkowości odnoszących się do kwot przewyższających kwoty znajdujące się w księgach i rejestrach i powinien zostać uzasadniony.
4. Księgi i rejestry drugiej i trzeciej kategorii uważane są za nieścisłe, gdy spełniona jest jedna lub wszystkie z poniższych przesłanek:
a) podatnik nie wykazuje dochodów i wydatków w swych księgach, lub też wykazuje je w sposób nieścisły lub wykazuje wydatki, które nie miały miejsca i w odniesieniu do których nie został wydany żaden dokument podatkowy […]
Aby prowadzić do ustalenia wyników na podstawie innej niż dokumentacja rachunkowa, czynności lub braki, o których mowa w niniejszym ustępie, powinny być istotne i mieć wpływ na wyniki lub obiektywnie uniemożliwiać kontrolę ksiąg rachunkowych dotyczących zobowiązań podatkowych, przy czym przepisy dwóch ostatnich akapitów ust. 3 niniejszego artykułu stosuje się analogicznie do czynności i braków, o których mowa w lit. f) oraz i) niniejszego ustępu.
[…] Nie uważa się za niewystarczające ani za nieścisłe: a) zaksięgowania dochodu lub wydatku w roku rozrachunkowym innym niż ten, do którego należą […]”
99 Z przepisów tych wynika, że księgi i rejestry drugiej kategorii ksiąg rachunkowych w rozumieniu art. 6 KKR mogą w określonych warunkach zostać uznane za niewystarczające lub nieścisłe, a co za tym idzie, ich ważność i moc dowodowa mogą zostać podważone.
100 Księgi i rejestry drugiej kategorii ksiąg rachunkowych w rozumieniu art. 6 KKR uważane są za niewystarczające zwłaszcza w sytuacji, gdy podatnik prowadzi rzeczone księgi lub rejestry w sposób sprzeczny z tym, co zostało przewidziane przez przepisy KKR, pod warunkiem że nieprawidłowości i braki nie były spowodowane usprawiedliwionym błędem lub zaniedbaniem, i że obiektywnie uniemożliwiają, a nie tylko utrudniają kontrolę ksiąg rachunkowych. Kontrola ksiąg rachunkowych nie jest obiektywnie uniemożliwiona przez wady związane z księgami i rejestrami, jeżeli odpowiednie informacje mogą być uzupełnione za pomocą wykazów lub nośników elektromagnetycznych lub innych danych szczegółowych przedstawionych inspektorowi podatkowemu w wyznaczonym przezeń terminie, pod warunkiem, że dane te są jasne.
101 Księgi i rejestry drugiej kategorii ksiąg rachunkowych w rozumieniu art. 6 KKR uznaje się za nieścisłe między innymi w sytuacji, gdy podatnik nie wykazuje dochodów i wydatków w swych księgach, lub też wykazuje je w sposób nieścisły lub wykazuje wydatki, które nie miały miejsca i w odniesieniu do których nie został wydany żaden dokument podatkowy. Jednakże, aby prowadzić do ustalenia wyników działalności podatnika na podstawie innej niż dokumentacja rachunkowa, rzeczone działania lub braki muszą być istotne i mieć znaczący wpływ na wyniki lub obiektywnie uniemożliwiać kontrolę ksiąg rachunkowych w zakresie zobowiązań podatkowych.
102 Ponadto zaksięgowanie przychodu lub wydatku w roku rozrachunkowym innym niż ten, do którego należy, nie jest uważane za niewystarczające lub nieścisłe.
103 Komisja podnosi w swoich pismach, że błędy stwierdzone przez kontrolerów w księgach skarżącej są nieprawidłowościami w rozumieniu art. 30 ust. 4 KKR.
104 Ponadto Sąd zauważa, że strony szeroko omówiły w swoich pismach kwestię stosowalności w niniejszej sprawie przepisów KPD, przy czym sednem tego sporu było to, czy wobec skarżącej może dojść do określenia dochodu podlegającego opodatkowaniu na podstawie innej niż dokumentacja rachunkowa, zgodnie z art. 32 KPD. Tymczasem z brzmienia art. 30 ust. 2 KKR wynika, że charakter niewystarczający lub nieścisły ksiąg i rejestrów może zostać stwierdzony niezależnie od sankcji w postaci określenia dochodu podlegającego opodatkowaniu na podstawie innej niż dokumentacja rachunkowa, która może zostać z tego powodu nałożona „w razie potrzeby”. W tych okolicznościach zagadnienie, czy skarżąca podlega przepisom KPD, wydaje się w niniejszej sprawie nie mieć znaczenia w kontekście kwalifikacji ksiąg rachunkowych skarżącej jako nieścisłych.
105 Należy zatem zbadać jedynie to, czy w niniejszej sprawie błędy stwierdzone przez kontrolerów w księgach skarżącej spowodowały, że rzeczone księgi są nieścisłe w rozumieniu art. 30 ust. 4 KKR.
106 W tym względzie ze sprawozdania z audytu wynika, że istotna część błędów stwierdzonych podczas kontroli wynika z faktu, iż pewne wydatki i przychody zostały zaksięgowane z datą wystawienia lub odbioru odnośnego dokumentu, podczas gdy inne zostały zaksięgowane z datą płatności dokonanej lub otrzymanej przez skarżącą.
107 Zdaniem skarżącej naprzemienne stosowanie tych metod księgowania jest zgodne z prawem greckim i powoduje, że pewne przychody oraz pewne wydatki zostały rozliczone w latach rachunkowych, do których nie należały. Tymczasem zgodnie z art. 30 ust. 4 KKR takie błędy nie stanowią nieścisłości.
108 Należy jednak zaznaczyć, że skarżąca nie kwestionuje tego, iż błędy stwierdzone w odniesieniu do wysokości przychodów za rok 2006 są konsekwencją po prostu braku ich zaksięgowania, a nie zaksięgowania tych przychodów z błędną datą. Tymczasem należy przypomnieć, że brak zaksięgowania przychodu stanowi nieścisłość zgodnie z art. 30 ust. 4 KKR.
109 Wynika stąd, że w świetle treści art. 30 ust. 1 i 4 KKR ważność i moc dowodowa ksiąg rachunkowych skarżącej za rok 2006 mogą być podważone przez Komisję.
110 Ponadto należy również zauważyć, że skarżąca nie kwestionuje wyraźnie stwierdzenia, jakie kontrolerzy zawarli w końcowym sprawozdaniu z audytu, zgodnie z którym fakt aktualizacji ksiąg rachunkowych dopiero po wykazaniu przez nich braku księgowania niektórych kosztów i przychodów lub w tygodniu, w trakcie którego przeprowadzona została kontrola na miejscu, stanowi naruszenie art. 17 ust. 1 KKR, zgodnie z którym skarżąca była zobowiązana do aktualizacji swoich ksiąg rachunkowych najpóźniej do piętnastego dnia miesiąca następującego po otrzymaniu lub wystawieniu odpowiedniego dokumentu.
111 W tym względzie skarżąca ogranicza się do wskazania, że okólnik zawierający wykładnię tego przepisu stanowi, że „[j]eśli w trakcie roku rozrachunkowego przedsiębiorca otrzymuje dokumenty dotyczące nabycia towarów (faktury) przed otrzymaniem rzeczonych towarów, przedsiębiorca nie dokonuje w księgach żadnego zapisu, a księgowanie tych pozycji następuje z chwilą otrzymania towarów”, nie wyjaśniając, w jakim zakresie uzasadnia to brak zaksięgowania w księgach rachunkowych płatności dokonanych przez Komisję w wyznaczonym terminie.
112 Wynika stąd, że co najmniej w odniesieniu do roku 2006 księgi rachunkowe skarżącej nie są zgodne z prawem greckim mającym do nich zastosowanie.
113 Wniosku tego nie może podważyć art. 5 ust. 5 Nomos yp’arithmon 2523 – Diikitikes kai pinikes kyrosis sti forologiki nomothesia kai alles diataxeis (ustawy nr 2523/97 w sprawie sankcji administracyjnych i karnych w przepisach podatkowych), na który powołuje się skarżąca i który stanowi, że w wyjątkowych przypadkach grzywna nie jest nakładana w razie stwierdzenia nieprawidłowości lub braków, stanowiących naruszenia formalne nienależące do naruszeń, które mają wpływ na ważność ksiąg i rejestrów, ponieważ powodują ich nieścisłość, lecz nie utrudniają ponad miarę kontroli rachunkowości, pod warunkiem że wynikają one z usprawiedliwionego błędu lub braku, chyba że może zostać wykazane, iż inspektor podatkowy lub organ podatkowy wydał wcześniej zalecenie co do prawidłowego stosowania danych przepisów KKR. Błędy stwierdzone w księgach skarżącej, przynajmniej za rok 2006, to właśnie błędy należące do tych, które mają wpływ na ważność ksiąg z uwagi na to, że błędy te skutkują brakiem ścisłości ksiąg.
114 Co się tyczy, po drugie, kwestii, czy uzgodnienie księgowe, przewidziane w art. II.19 ust. 1 lit. d) warunków FP6, art. II.20 ust. 1 i art. II.23 warunków CIP, jak również art. II.16 warunków eTEN, pomiędzy, z jednej strony, zadeklarowanymi kosztami i uzyskanymi przychodami w ramach spornych umów, a z drugiej strony ogólną działalnością skarżącej, jest możliwe w niniejszej sprawie, należy przypomnieć, iż strony nie przedstawiły żadnej wersji ksiąg rachunkowych skarżącej pierwotnie udostępnionej kontrolerom, ani dokumentów księgowych, które zostały następnie przedstawione przez skarżącą kontrolerom podczas kontroli, czy nawet po jej zakończeniu.
115 Jednakże należy stwierdzić, że taka operacja wymagała przynajmniej prawidłowego zaksięgowania przychodów i kosztów dotyczących umów w księgach skarżącej. Tymczasem, ponieważ księgi rachunkowe początkowo przekazane kontrolerom zawierały błędy, nie pozwalały na dokonanie uzgodnienia księgowego.
116 Co więcej, argumenty podniesione przez skarżącą, w myśl których mimo błędów stwierdzonych w jej księgach uzgodnienie księgowe nie było obiektywnie niemożliwe, nie są przekonujące.
117 Jeśli chodzi przede wszystkim o twierdzenie skarżącej, zgodnie z którym, po pierwsze, Komisja nie określa, jakie są nieoficjalne dane księgowe, za pomocą których próbowała zweryfikować wiarygodność ksiąg oraz, po drugie, korzystanie z takich danych jest sprzeczne z elementarnymi zasadami kontroli ksiąg rachunkowych, należy stwierdzić, że sprowadza się ono do odwrócenia ciężaru dowodu. To do skarżącej należy bowiem wykazanie, że pomimo naruszeń stwierdzonych w jej księgach, kontrola taka jest obiektywnie wykonalna i może zostać zrealizowana w oparciu o inne dowody. Skarżąca nie może zatem zarzucać Komisji, że z powodu naruszeń stwierdzonych w księgach rachunkowych próbowała ona prowadzić kontrolę, opierając się na danych nieoficjalnych.
118 Jeśli chodzi następnie o argument skarżącej, zgodnie z którym okoliczność, że Komisja powołała się na wprowadzone na swój wniosek zmiany w księgach skarżącej w celu uzasadnienia braku możliwości dokonania uzgodnienia księgowego, jest sprzeczna z zasadą non concedit venire contra factum proprium, należy stwierdzić, że nie odpowiada on faktom. Jak bowiem wynika zarówno ze sprawozdania z audytu, jak i z pism Komisji, Komisja nie twierdzi, że powyższe zmiany uniemożliwiły dokonanie uzgodnienia księgowego, lecz że mimo tych zmian, wprowadzonych w celu usunięcia naruszeń stwierdzonych w księgach skarżącej, nie było możliwe przeprowadzenie rzeczonego uzgodnienia.
119 Co się tyczy również argumentu skarżącej, zgodnie z którym uzgodnienie księgowe było możliwe z tego powodu, że skarżąca wykazała w swych księgach rachunkowych wszystkie zadeklarowane wydatki i przychody uzyskane na podstawie spornych umów i zachowała odpowiednie dowody księgowe, należy stwierdzić, że twierdzeniu temu bezpośrednio zaprzecza niepodważone przez skarżącą ustalenie, że przychód w wysokości 63 000 EUR w ramach umowy Access-eGOV nie został zaksięgowany. Ponadto, nawet zakładając, że twierdzenie to należy interpretować jako odnoszące się wyłącznie do innych przychodów i wydatków związanych z umowami, należy stwierdzić, że skarżąca nie przedstawiła żadnego dowodu w tym względzie.
120 Co się tyczy ponadto argumentu skarżącej, zgodnie z którym Komisja przyznała, że bezpośrednie porównanie między kosztami i przychodami dotyczącymi projektów finansowanych przez Unię a ogólną sytuacją skarżącej wynikającą z ksiąg rachunkowych było możliwe, stwierdzając w odpowiedzi na skargę, że 84,14% łącznego dochodu skarżącej w latach 2007–2009 pochodziło z jej udziału, za wynagrodzeniem, w realizacji projektów finansowanych przez Unię i że 53,19% tych projektów to projekty prowadzone przez Dyrekcję Generalną (DG) ds. Społeczeństwa Informacyjnego i Mediów Komisji, należy zauważyć, że badany okres rozpoczął się w 2004 r., a zatem fakt, iż Komisja mogła obliczyć udział reprezentowany przez projekty finansowane przez Unię w całości dochodów skarżącej za lata 2007–2009, nie dowodzi, że czyniąc to Komisja była w stanie przeprowadzić uzgodnienie księgowe zgodnie ze spornymi umowami.
121 Co się tyczy wreszcie twierdzenia skarżącej, że, jak przyznała Komisja, skarżąca ostatecznie przekazała tej instytucji prawidłowe zapisy rachunkowe wraz z odpowiednimi dowodami księgowymi, należy stwierdzić, po pierwsze, że Komisja kwestionuje to twierdzenie i podnosi, że zapisy, o których mowa, także zawierają błędy, a po drugie, że skarżąca nie przedstawia wspomnianych zapisów, wobec czego nie jest możliwe sprawdzenie, czy można było przeprowadzić na tej podstawie uzgodnienie księgowe.
122 Z powyższego wynika, że skarżąca nie wykazała, iż pomimo błędów w jej księgach rachunkowych kontrolerzy byli w stanie dokonać porównania między, z jednej strony, kosztami i przychodami odnoszącymi się do spornych umów a z drugiej strony jej ogólną sytuacją w kategoriach rachunkowości.
123 W związku z tym należy stwierdzić, że prowadząc swoje księgi rachunkowe w sposób niezgodny z mającym zastosowanie prawem greckim, co zarazem nie pozwalało Komisji na przeprowadzenie uzgodnienia księgowego, skarżąca nie przestrzegała warunków przewidzianych w art. II.19 ust. 1 lit. d) warunków FP6, art. II.16 warunków eTEN oraz art. II.20 i II.23 warunków CIP w odniesieniu do swych ksiąg rachunkowych.
b) W przedmiocie zmian list obecności personelu
124 Skarżąca podnosi zasadniczo, że jej system prowadzenia list obecności personelu był wiarygodny. W tym względzie skarżąca twierdzi, że odręczne korekty list obecności personelu wskazane przez Komisję nie oznaczają zmian przeprowadzonych a posteriori bez zgody pracowników, lecz wynikają z zastosowania systemu podwójnej kontroli przez dyrektora programów, odnoszą się jedynie do daty, a nie liczby godzin pracy, i dotyczą jedynie 72 list obecności, co wyklucza, aby zmiany te mogły mieć wpływ na ustalenie rzeczywistego wymiaru czasowego wykonanej pracy.
125 W tym względzie Sąd przypomina, że zgodnie z art. 19 ust. 1 lit. a) warunków FP6, art. II.13 ust. 1 warunków eTEN i art. II.20 ust. 1 warunków CIP koszty kwalifikowalne powinny zostać poniesione w celu realizacji projektu. Zgodnie z art. II.14 ust. 1 warunków eTEN oraz art. II.21 ust. 2 warunków CIP jedynie godziny pracy rzeczywiście przepracowane przez osobę wykonującą obowiązki bezpośrednio w ramach realizacji projektu mogą być do niego zaliczone.
126 Skarżąca nie kwestionuje istnienia odręcznych korekt na listach obecności personelu. Twierdzi ona jednak, że, po pierwsze, jedynie 72 listy na 1600 były przedmiotem korekt, a po drugie korekty te zostały wprowadzone przez dyrektora programów w ramach systemu podwójnej kontroli czasu pracy w celu odzwierciedlenia dokładnego wymiaru czasowego wykonanej pracy. Ponadto korekty te dotyczyły dat, a nie czasu trwania pracy.
127 Co się tyczy, po pierwsze, list zawierających korekty, należy uznać, że liczby 72 list nie należy porównywać z łączną liczbą list obecności sporządzonych przez skarżącą w ramach umów, lecz z liczbą list skontrolowanych przez Komisję, czyli 770. Liczba skorygowanych list, którą należy uwzględnić, stanowi zatem niemal 10% list skontrolowanych przez Komisję. W tym względzie należy przypomnieć, że to do skarżącej należy wykazanie, iż żadna inna lista obecności nie zawiera odręcznych zmian, czego skarżąca zaniechała w niniejszej sprawie wskazując jedynie, że stawia ona listy, o których mowa, do dyspozycji Sądu. Nawet jeżeli skarżąca udowodniłaby, że żadne inne listy obecności nie zawierają odręcznych zmian, proporcja zmienionych list obecności, nawet odniesiona do całkowitej liczby list obecności, jest wystarczająca do tego, aby zrodzić uzasadnione wątpliwości co do skuteczności stosowanego przez skarżącą systemu ewidencjonowania czasu pracy.
128 Co się tyczy, po drugie, argumentu, że korekty dotyczyły jedynie dni, w których praca była wykonywana, i nie miały wpływu na liczbę przepracowanych godzin, musi on zostać oddalony. W istocie pobieżna analiza zamieszczonej w załączniku B101 miesięcznej listy obecności dyrektora programów w październiku 2004 r., w ramach projektu Ask-It, pozwala stwierdzić, że korekty dotyczą nie tylko dni, w których godziny pracy zostały przepracowane, ale również liczby tych godzin pracy. Można również stwierdzić, że łączna liczba godzin pracy, która początkowo wynosiła 136, została skorygowana i ustalona na 120. Miesięczne listy obecności dyrektora programów za październik 2006 r. wskazują ponadto, że godziny pracy początkowo zadeklarowane w ramach projektu EU4ALL w dniach 18 i 19 października 2006 r. są, po korekcie, zadeklarowane w ramach projektu eABILITIES.
129 Co się tyczy, po trzecie, argumentu, że stwierdzone korekty odpowiadają systemowi podwójnej weryfikacji czasu pracy, mającemu zapewnić dokładne odzwierciedlenie wymiaru czasowego wykonanej pracy, ze sprawozdania z audytu wynika, że rozpatrywany system opiera się na pierwszej kontroli przeprowadzanej na koniec każdego miesiąca przy sporządzaniu miesięcznej listy obecności, do której dochodzi druga kontrola przeprowadzana przez dyrektora programów przed wysłaniem oficjalnego sprawozdania do koordynatora projektu lub do Komisji. Tymczasem skarżąca nie wyjaśniła w sposób przekonujący powodu, dla którego druga kontrola przeprowadzana przez dyrektora programów wiązała się z odręczną zmianą tak dużej liczby list obecności. W tym względzie należy wskazać, że skarżąca ani nie twierdziła, ani nie wykazała, że odręczne zmiany wprowadzane do miesięcznych list obecności po ich sporządzeniu były uzasadnione. W tych okolicznościach funkcjonowanie systemu ewidencjonowania czasu pracy skarżącej wydaje się służyć nie tyle zapewnieniu ewidencji dokładnej liczby godzin zadeklarowanych przez każdego pracownika przydzielonego do określonego programu, co umożliwieniu korygowania tej liczby godzin, ze względów niewyjaśnionych przez skarżącą, przed wysłaniem raportu końcowego do Komisji.
130 W tych okolicznościach należy stwierdzić, że wbrew temu, co twierdzi skarżąca, system ewidencjonowania czasu pracy nie pozwalał na ustalenie, czy koszty pracy zostały faktycznie poniesione, jak tego wymagają art. ΙΙ.19 ust. 1 warunków FP6, art. ΙΙ.13 ust. 1 warunków eTEN oraz art. ΙΙ.20 ust. 1 warunków CIP oraz czy tylko wydatki odpowiadające rzeczywistym godzinom pracy personelu zostały przypisane do projektu, jak tego wymagają art. ΙΙ.14 ust. 1 warunków eTEN oraz art. ΙΙ.21 ust. 1 warunków CIP, czy też spółka zadeklarowała okresy, w trakcie których jej personel był przydzielony do innych projektów, jako godziny pracy w ramach rozpatrywanych umów.
c) W przedmiocie godzin pracy zadeklarowanych przez dyrektora programów
131 Skarżąca podnosi zasadniczo, że Komisja nie przedstawia dowodu na to, iż liczba godzin pracy zadeklarowana w odniesieniu do dyrektora programów w ramach rozpatrywanych umów jest zawyżona sama w sobie lub w aspekcie realizowanych przez niego czynności niezwiązanych z wykonaniem tych umów.
132 W tym względzie należy przypomnieć, że jak zostało wyjaśnione w pkt 83 powyżej, zgodnie z prawem mającym zastosowanie w niniejszej sprawie, to na skarżącej spoczywa obowiązek uzasadnienia rzeczywistego charakteru wydatków przedkładanych Komisji w celu uzyskania ich zwrotu. Ponieważ skarżąca przedstawiła dokumenty uzasadniające wydatki przedkładane Komisji w ramach spornych umów, to do Komisji należy wykazanie, dlaczego należy je odrzucić.
133 W niniejszej sprawie skarżąca uzasadniła koszty pracy odpowiadające przepracowanym godzinom zgłoszonym Komisji w ramach spornych umów za pomocą list obecności personelu, w odniesieniu do których w pkt 130 powyżej stwierdzono, iż nie pozwalają one zweryfikować, czy koszty te zostały rzeczywiście poniesione.
134 Komisja kwestionuje ponadto zarówno we wnioskach ze sprawozdania z audytu, jak i w swoich pismach przedłożonych Sądowi, realistyczny charakter liczby godzin zadeklarowanej przez skarżącą w odniesieniu do dyrektora programów w ramach rozpatrywanych umów. Zatem to do Komisji należy wykazanie przed Sądem braku realistycznego charakteru oświadczeń skarżącej dotyczących liczby godzin przepracowanych przez dyrektora programów.
135 W tym względzie należy zaznaczyć, że Komisja nie zarzuca skarżącej zadeklarowania w przypadku dyrektora programów liczby godzin pracy większej niż pierwotnie ustalona w budżecie programów odnoszących się do rozpatrywanych umów, ani, w przeciwieństwie do tego, co twierdzi skarżąca, zadeklarowania w ramach spornych umów godzin pracy dotyczących innych projektów europejskich.
136 Komisja wskazuje bowiem jedynie, że liczba godzin zadeklarowana przez skarżącą w odniesieniu do dyrektora programów w ramach spornych umów wydaje się zawyżona na tle, po pierwsze, racjonalnie dopuszczalnej liczby produktywnych godzin pracy i, po drugie, okoliczności, że osoba ta miała jeszcze inne zajęcia zawodowe w trakcie badanego okresu.
137 Po pierwsze, odnośnie do kwestii, czy liczba godzin pracy zadeklarowana przez skarżącą w odniesieniu do dyrektora programów w ramach spornych umów powinna być uważana za zbyt dużą w stosunku do racjonalnie dopuszczalnej liczby produktywnych godzin pracy, należy wskazać, że z treści stron 3 i 4 pisemnego protokołu z rozmowy z dnia 4 lutego 2011 r. pomiędzy agentami OLAF i dyrektorem programów wynika, że ten ostatni nie kwestionuje twierdzenia, opartego na załączonej do protokołu tabeli sporządzonej przez OLAF i przytoczonej przez Komisję w jej pismach do Sądu, zgodnie z którym przepracował on 327 dni w latach 2007 i 2008 oraz 288 dni w roku 2009.
138 Chociaż liczba godzin pracy dyrektora programów w ramach spornych umów, oparta na tabeli sporządzonej przez OLAF i załączonej do protokołu rozmowy z dnia 4 lutego 2011 r., jest oczywiście wysoka w odniesieniu do lat 2007–2009, samo w sobie nie wystarcza to do wykazania nadmiernego charakteru liczby godzin pracy zadeklarowanej przez skarżącą w odniesieniu do tej osoby w ramach spornych umów.
139 Jednakże z protokołu rozmowy z dnia 4 lutego 2011 r. wynika ponadto, że dyrektor programów nie kwestionuje także ustalenia poczynionego przez OLAF, zgodnie z którym zagregowana liczba jego godzin pracy w ramach różnych rozpatrywanych umów prowadzi do wniosku, że w 2007 r. miałby on pracować 16 godzin dziennie przez ponad 22 dni i 20 godzin dziennie przez ponad 14 dni, a w 2008 r. – 16 godzin dziennie przez 64 dni, 20 godzin dziennie przez 19 dni i 24 godziny dziennie przez 2 dni.
140 Takie ustalenie może przynajmniej poddać w wątpliwość wiarygodność liczby godzin pracy dyrektora programów w ramach spornych umów, która została zadeklarowana Komisji przez skarżącą.
141 Ponadto wyjaśnienia przedstawione w tym względzie przez dyrektora programów, powtórzone przez skarżącą w jej pismach procesowych, nie są przekonujące.
142 Jak bowiem wynika z protokołu rozmowy z dnia 4 lutego 2011 r., dyrektor programów podniósł, że we wspomnianych terminach, kiedy to oprócz swojej pracy w ramach projektów europejskich, w których uczestniczyła skarżąca, pracował jako oceniający z ramienia Komisji i ekspert European Telecommunications Standards Institute (Europejskiego Instytutu Norm Telekomunikacji) (zwanego dalej „ETSI”), mogło się wydawać, że liczba jego godzin pracy wynosiła 20 lub 16 godzin dziennie, ponieważ, mimo że pracował kilka godzin dziennie, łączna liczba jego godzin pracy przypadająca na projekt w dłuższym okresie została ujęta ze względów rachunkowych w 8- i 12-godzinne okresy pracy i zadeklarowana w postaci zagregowanej.
143 To tłumaczenie trudno pogodzić z twierdzeniem skarżącej na temat istnienia wiarygodnego systemu ewidencjonowania czasu pracy. System taki zakłada bowiem ewidencjonowanie nie tylko liczby godzin pracy poświęconej przez każdego członka personelu na wykonywanie spornych umów, lecz również daty, w których praca ta została wykonana, co jest właśnie w niniejszej sprawie zadaniem systemu list obecności, za które odpowiedzialność ponosi dyrektor programów.
144 Ponadto skarżąca nie przedstawia żadnego wyjaśnienia na temat przyczyn w zakresie rachunkowości, uzasadniających, jej zdaniem, agregację godzin pracy w różnych terminach.
145 Po drugie, to właśnie w świetle powyższych rozważań należy zbadać argument Komisji, zgodnie z którym liczba godzin wykazanych przez skarżącą w odniesieniu do dyrektora programów w ramach rozpatrywanych umów jest mało wiarygodna, mając na względzie pozostałe zajęcia zawodowe wykonywane przez niego w badanym okresie.
146 W tym względzie należy zaznaczyć, że skarżąca nie kwestionuje twierdzenia Komisji, zgodnie z którym wystawiła dla ETSI fakturę na 118,5 godzin pracy ze względu na uczestnictwo dyrektora programów w grupie roboczej „Special Task Force 333” (zwanej dalej „STF 333”) od września 2007 r. do marca 2009 r., które to twierdzenie zostało przedstawione już przez OLAF podczas rozmowy w dniu 4 lutego 2011 r. Należy również zauważyć, że z pkt 20 ostatecznego sprawozdania ETSI dla Komisji, dotyczącego prac przeprowadzanych przez STF 333, które jest załączone do odpowiedzi na skargę, wynika, że ETSI zadeklarował 118,5 dnia pracy dyrektora programów, które miały miejsce w okresie od 21 września 2007 r. do 31 października 2009 r. W tym względzie należy zauważyć, że spośród sześciu ekspertów, którzy uczestniczyli w STF 333, dyrektor programów jest jednym z dwóch, którzy zadeklarowali najwięcej godzin pracy, z wyjątkiem eksperta głównego. Tymczasem skarżąca twierdzi jedynie, że nie była ona odpowiedzialna za kontrolę godzin faktycznie przepracowanych przez dyrektora programów w ramach jego uczestnictwa w STF 333. Skarżąca wydaje się zatem sugerować, że to nie liczba godzin pracy, którą zadeklarowała w odniesieniu do dyrektora programów w ramach spornych umów za badany okres była zawyżona, lecz czas pracy zadeklarowany przez ETSI w odniesieniu do pracy świadczonej przez niego w ramach STF 333. Jednakże, nawet jeśli skarżąca nie mogła kontrolować liczby dni rzeczywiście przepracowanych przez dyrektora programów w trakcie jego uczestnictwa w STF 333, to z pewnością znała liczbę dni pracy, które dyrektor programów miał poświęcić spornym umowom w tym samym okresie.
147 Ponadto skarżąca w żaden sposób nie ustosunkowała się do twierdzeń Komisji, sformułowanych już przez OLAF w trakcie rozmowy z dnia 4 lutego 2011 r., zgodnie z którymi w 2007 r., 2008 r. i 2009 r. dyrektor programów uczestniczył w spotkaniach STF 333, podczas gdy jednocześnie skarżąca oświadczyła, że w tym samym czasie pracował on po 16 godzin dziennie w ramach spornych umów.
148 Poza tym na stronach 10 i 11 ostatecznego sprawozdania ETSI dla Komisji na temat pracy STF 333 wskazano, że dyrektor programów jest „członkiem wielu grup roboczych zajmujących się włączeniem cyfrowym, takich jak grupa robocza W3C zajmująca się »Web Content Accessibility Guidelines v.2« (wytycznymi w sprawie dostępu do zawartości WWW, wersja 2) lub grupy robocze »Design4All« i »ICT« w ramach ANEC [, że] ponadto reprezentuje ANEC w komitecie doradczym ds. W3C oraz w komitecie technicznym »czynników ludzkich« w ramach ETSI [i że] ponadto wspiera ANEC (»głos konsumenta europejskiego w zakresie standaryzacji«) jako ekspert w kwestiach włączenia cyfrowego i dostępności elektronicznej (»eAccessibility«)”.
149 Mając na względzie powyższe rozważania, Sąd jest zdania, że dowody przedstawione przez Komisję są wystarczające do wykazania braku realistycznego charakteru liczby godzin pracy zadeklarowanej przez skarżącą w odniesieniu do dyrektora programów w ramach spornych umów za lata 2007–2009.
d) W przedmiocie kosztów podróży
150 Skarżąca podnosi zasadniczo, że jedyna podróż przywołana jako przykład przez Komisję nie pozwala poddać w wątpliwość kwalifikowalności całości kosztów podróży przedstawionych w ramach rozpatrywanych umów.
151 W tym względzie należy przypomnieć, że – jak zostało wyjaśnione w pkt 83 powyżej – zgodnie z prawem mającym zastosowanie w niniejszej sprawie, to na skarżącej spoczywa obowiązek uzasadnienia rzeczywistego charakteru wydatków przedkładanych Komisji w celu uzyskania ich zwrotu. Ponieważ skarżąca przedstawiła dokumenty uzasadniające wydatki przedkładane Komisji w ramach spornych umów, to do Komisji należy wykazanie, dlaczego należy je odrzucić.
152 W niniejszym przypadku z akt sprawy wynika, że skarżąca uzasadniła wydatki zgłoszone Komisji w ramach spornych umów w szczególności za pomocą poniesionych w ramach tych umów kosztów podróży, na poparcie których dostarczyła dokumenty.
153 Tymczasem Komisja podnosi – we wnioskach zawartych w sprawozdaniu z audytu, tak jak w swoich pismach przed Sądem – że całość kosztów podróży zadeklarowanych przez skarżącą w ramach umów jest niekwalifikowalna. W tych okolicznościach to Komisja powinna zatem wykazać, że dokumenty przedstawione przez skarżącą jako uzasadnienie kosztów podróży poniesionych w ramach rozpatrywanych umów muszą zostać odrzucone.
154 W tym względzie należy podnieść, że w sprawozdaniu z audytu, do którego odnosi się Komisja w swoich pismach, zostało odnotowane, że analiza protokołów spotkania dostarczonego przez skarżącą kontrolerom w celu uzasadnienia kosztów podróży wykazała, że wiele podróży, których koszty zostały zaliczone do spornych umów, nie miało z nimi bezpośredniego i wyłącznego związku, lecz było w rzeczywistości związanych z innymi obszarami działalności skarżącej. Kontrolerzy podają w tym względzie przykład podróży odbytej przez dyrektora programów w celu udziału w spotkaniu w Nicei (Francja) w styczniu 2008 r., przypisanej w 100% do budżetu ustalonego dla projektu eABILITIES, podczas gdy w rzeczywistości podróż ta była związana z umową ETSI STF 333. Potwierdza to okoliczność, że nazwiska i imiona osób uczestniczących w tym spotkaniu, wymienione w sprawozdaniu, były takie same jak innych ekspertów z STF 333.
155 W swych pismach Komisja przyznaje, że stosunek pomiędzy podróżami i spornymi umowami nie musi być wyłączny. Niemniej jednak Komisja twierdzi, że powinien on być bezpośredni. Tymczasem w niniejszej sprawie, nawet jeżeli istnieje związek między podróżami a umowami, to nie jest on bezpośredni.
156 W tym względzie należy zaznaczyć, że Komisja podaje tylko jeden przykład, tj. podróży dyrektora programów do Nicei, w trakcie której brał on udział w spotkaniu w pomieszczeniach ETSI w dniach 20–25 stycznia 2008 r.
157 Skarżąca nie podważa tego, że spotkanie takie miało miejsce, ale utrzymuje, iż miało ono na celu zasadniczo zapewnienie popularyzacji projektu eABILITIES wśród uczestników.
158 W tym względzie należy podnieść, że w pkt 8 protokołu spotkania, załączonego do złożonej przez Komisję odpowiedzi na skargę, znajduje się „Wykaz nawiązanych kontaktów”, który składa się nazwisk i imion czterech spośród pięciu innych ekspertów, członków STF 333.
159 Należy również zauważyć, że w pkt 1 protokołu spotkania, o którym mowa, w rubryce „Tematy omawiane podczas spotkania”, wskazano, co następuje: „Informacja na temat projektu e-Accessibility oraz produktów i standardów AT; informacja na temat projektu eABILITIES; analiza możliwych synergii; przewidywane działania”.
160 Poza tym w pkt 2 protokołu spotkania, o którym mowa, w rubryce „Sprawy o szczególnym znaczeniu dla e-Isotis i projektu eABILITIES” wskazano, że codziennie miało miejsce dogłębne omówienie każdego produktu eABILITIES i sposobu, w jaki produkty te mogłyby zostać wykorzystane przez podmioty działające w sektorze AT i e-Accessibility.
161 W tych okolicznościach Komisja nie zdołała wykazać braku bezpośredniego związku między tą podróżą i rzeczoną umową i, co za tym idzie, udowodnić niekwalifikowalności kosztów zadeklarowanych z racji tej podróży.
162 W konsekwencji Sąd nie może uznać, że niekwalifikowalność wydatków zadeklarowanych przez skarżącą w ramach spornych umów wynika z braku związku między kosztami podróży poniesionymi przez skarżącą i rzeczonymi umowami.
163 Jednakże stwierdzenie to nie pozwala też dojść do wniosku, że, jak twierdzi skarżąca, wszystkie koszty podróży poniesione przez nią w ramach rozpatrywanych umów są kwalifikowalne. Należy bowiem zaznaczyć, że ograniczyła się ona do przedstawienia Sądowi dokumentów uzasadniających poniesienie kosztów podróży wyłącznie w związku z umową EU4ALL, i to pomimo tego, że nie zaprzecza ona zadeklarowaniu kosztów podróży w ramach innych spornych umów.
164 W związku z tym, mając na względzie pozostałe ustalenia wcześniej dokonane przez Sąd w odniesieniu do braku wiarygodności ksiąg rachunkowych skarżącej i jej systemu ewidencjonowania czasu pracy oraz do oczywiście zawyżonej liczby dni pracy wykazanej w odniesieniu do dyrektora programów, należy stwierdzić, że skarżąca naruszyła art. 19 ust. 1 lit. a) i d) warunków FP6, art. II.13, II.14 i art. II.16 ust. 2 warunków eTEN oraz art. II.20, II.21 i II.23 warunków CIP, a zatem że koszty przedłożone Komisji w ramach rozpatrywanych umów należy uznać za niekwalifikowalne.
2. W przedmiocie jakości i warunków przeprowadzenia audytu
a) W przedmiocie fałszywych deklaracji dotyczących udziału skarżącej w umowie ETSI 333
165 Skarżąca zasadniczo kwestionuje konkluzję sprawozdania z audytu, jakoby złożyła fałszywe oświadczenia w toku procedury audytu, ze względu na to, że to jej personel zataił relację zachodzącą między umową ETSI STF 333 i Komisją.
166 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. II.29 ust. 2 warunków FP6 podczas przeprowadzania audytu „[w]ykonawcy udostępniają bezpośrednio Komisji wszelkie dane szczegółowe, których Komisja może wymagać w celu ustalenia, czy umowa jest prawidłowo zarządzana i wykonywana”.
167 Artykuł II.17 ust. 2 warunków eTEN stanowi również, że „Komisja lub jej upoważniony przedstawiciel będzie mógł mieć dostęp w rozsądnych godzinach, w szczególności, do pracowników uczestnika zaangażowanych w projekt, do dokumentów określonych w art. 16 niniejszego załącznika i do danych i urządzeń informatycznych, które uzna za właściwe [i że w] takiej sytuacji może on zażądać przekazania mu danych w odpowiedniej postaci w celu, na przykład, weryfikacji kosztów”.
168 Podobnie art. II.28 ust. 2 warunków CIP stanowi, że „[b]eneficjenci udostępnią bezpośrednio Komisji wszystkie informacje i dane szczegółowe żądane przez nią lub upoważnionego przez nią przedstawiciela w celu sprawdzenia, czy umowa finansowania jest prawidłowo zarządzana, wykonywana w zgodzie z jej postanowieniami i czy koszty zostały zaliczone w sposób prawidłowy”.
169 Co się tyczy, po pierwsze, kwestii, czy okoliczność, że skarżąca w odpowiedzi na pisma Komisji z dni 22 i 26 stycznia 2010 r. nie wspomniała o umowie ETSI STF 333 w wykazie umów, należy uznać za fałszywe oświadczenie, trzeba wskazać, że z pisma skierowanego przez Komisję do skarżącej w dniu 22 stycznia 2010 r. wynika, że zażądano od niej natychmiastowego przedstawienia wyczerpującego wykazu wszelkich projektów, badawczych lub innych, finansowanych przez Unię oraz projektów lub działań w ramach zamówień na usługi lub umów finansowania, w których uczestniczyła, z podaniem co najmniej nazwy programu, jego numeru referencyjnego, akronimu, dat rozpoczęcia i zakończenia oraz wysokości finansowania. Należy również zauważyć, że dokument zatytułowany „Wykaz informacji żądanych od badanych organizacji – Załącznik do pisma przewodniego”, załączony do rzeczonego pisma, zawiera tabelę, w której w pkt 8 wspomniany jest „Wykaz wszystkich innych otrzymanych finansowań wspólnotowych i wszystkich umów (zakończonych i w trakcie wykonywania) podpisanych z Komisją (od 2000 r. do chwili obecnej)”.
170 Wbrew temu, co twierdzi Komisja, taki dokument nie stanowi spóźnionego wniosku dowodowego, ponieważ jest on przytoczony przez skarżącą na poparcie argumentu, który ma stanowić odpowiedź na twierdzenie Komisji, zawarte w odpowiedzi na skargę, zgodnie z którym skarżąca złożyła fałszywe oświadczenie nie wspominając o umowie ETSI STF 333 w odpowiedzi na pisma Komisji z dni 22 i 26 stycznia 2010 r. To samo dotyczy wymiany korespondencji elektronicznej między panem D., audytorem Komisji, a dyrektorem programów z dnia 26 stycznia 2010 r., która jest zresztą przytoczona w załączniku A67 odpowiedzi na skargę.
171 Z wiadomości elektronicznej skierowanej do pana D. w dniu 26 stycznia 2010 r. przez dyrektora programów wynika, że ten ostatni zwrócił się do niego o radę w następujący sposób:
„Prosiłbym o wskazanie mi, czy umowy, które zostały zawarte tylko pomiędzy moją organizacją w charakterze beneficjenta a inną organizacją, która jest wykonawcą zawierającym w rzeczywistości umowę z agencją wykonawczą Komisji Europejskiej lub z odpowiednią agencją krajową, powinny być włączone do wykazu projektów finansowanych przez Unię Europejską w związku z dokumentem E8”.
172 Tymczasem z wiadomości elektronicznej pana D., zatytułowanej „Umowy”, wynika, że odpowiedział on w sposób następujący:
„Chodzi o to, żeby mieć faktycznie kompletny obraz wszystkich umów (z uwzględnieniem umów zawartych w charakterze podwykonawcy) zawartych z instytucjami, agencjami, itp., Unii Europejskiej. Jest również ważne, aby wykazać prawidłowo wszystkie umowy, nawet jeśli Pańska organizacja nie jest głównym wykonawcą, ale jedynie podwykonawcą. Należy opisać jasno sytuację organizacji w tym kontekście”.
173 Choć mogła istnieć wątpliwość co do charakteru umów, o których należało wspomnieć na potrzeby audytu w świetle sformułowań użytych w piśmie z dnia 22 stycznia 2010 r. i dokumencie, który był załączony do tego pisma, została ona następnie rozwiana przez wymianę korespondencji elektronicznej między dyrektorem programów a panem D., ponieważ, jak wynika z treści tej korespondencji, skarżąca nie mogła mieć wątpliwości co do tego, że była zobowiązana wymienić wszystkie umowy zawarte z Komisją, w tym te, w ramach których odgrywała tylko rolę podwykonawcy, a tak było bez wątpienia w przypadku umowy ETSI STF 333.
174 Jak wynika bowiem z pisma angażującego, podpisanego między ETSI a skarżącą, reprezentowaną przez panią A., umowa ta miała na celu udostępnienie dyrektora programów na rzecz STF 333 ETSI w ramach zlecenia. Ponadto z art. 4 pisma angażującego wynika, że „ekspert” udostępniony ETSI, a mianowicie dyrektor programów, pozostaje pracownikiem tej ostatniej w trakcie wykonywania pracy dla STF 333, zaś zgodnie z art. 5 tego pisma angażującego ETSI zobowiązuje się zapłacić skarżącej kwotę 30 600 EUR za 51 dni pracy odpowiadających okresowi, który, jak uważa skarżąca, dyrektor programów powinien poświęcić temu zadaniu.
175 Co więcej, jak wskazano w pkt A3 załącznika 1 do pisma angażującego, zwrócono się do Komisji o sfinansowanie 70% łącznego kosztu projektu, w ramach którego dyrektor programów został oddany do dyspozycji ETSI.
176 Należy zatem stwierdzić, że nie wspominając o umowie ETSI STF 333 w odpowiedzi na pisma Komisji z dni 22 i 26 stycznia 2010 r. skarżąca złożyła kontrolerom Komisji fałszywe oświadczenie z naruszeniem art. II.29 ust. 2 warunków FP6, artykułu II.17 ust. 2 warunków eTEN oraz art. II.28 ust. 2 warunków CIP.
b) W przedmiocie reguł obowiązujących w dziedzinie rewizji finansowej
177 Skarżąca podnosi zasadniczo, że uogólnienia i błędy znajdujące się w sprawozdaniu z audytu, a także warunki, w jakich skarżąca została wpisana do centralnej bazy danych o wykluczeniach, ustanowionej w rozporządzeniu Komisji (WE, Euratom) nr 1302/2008 z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie centralnej bazy danych o wykluczeniach (Dz.U. L 344, s. 12), świadczą w szczególności o nieprzestrzeganiu przez kontrolerów Komisji międzynarodowych reguł rewizji finansowej mających zastosowanie w niniejszej sprawie, zgodnie z zasadą wykonywania umów w dobrej wierze.
178 W tym względzie Sąd zaznacza, że uprawnienie Komisji do przeprowadzenia audytu spornych umów jest przewidziane przez art. II.29 warunków FP6, art. II.17 warunków eTEN oraz art. II.28 warunków CIP.
179 Tymczasem należy stwierdzić, że przepisy te nie określają warunków technicznych i merytorycznych, na jakich audytorzy powinni wykonywać swoją pracę. W razie braku uregulowań umownych w tej materii dobra wiara nakłada na strony obowiązek działania w sposób obiektywny, który stanowi część dorozumianej treści umowy.
180 W niniejszej sprawie skarżąca uważa zasadniczo, że zgodnie z zasadą wykonywania umów w dobrej wierze Komisja była zobowiązana uwzględnić, zgodnie z dyrektywą 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, zmieniającą dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG oraz uchylającą dyrektywę Rady 84/253/EWG (Dz.U. L 157, s. 87), międzynarodowe standardy rewizji finansowej.
181 Skarżąca odwołuje się w szczególności do pkt 17 (należyta staranność) i A19 (sposób stosowania i inne informacje wyjaśniające) International Standards on Auditing 200 z kwietnia 2009 r., opracowane przez International Federation of Accountants (Międzynarodową Federację Biegłych Rewidentów), które przewidują, co następuje:
„Wystarczające i odpowiednie dowody badania a ryzyko badania
17. Aby uzyskać wystarczającą pewność biegły rewident gromadzi wystarczające i odpowiednie dowody badania w celu zmniejszenia ryzyka do możliwego do zaakceptowania niskiego poziomu; umożliwia mu to wyciągnięcie racjonalnych wniosków, na których opiera opinię biegłego rewidenta.
[…]
Zawodowy sceptycyzm
[…]
A19. Zachowanie zawodowego sceptycyzmu podczas badania jest niezbędne, jeżeli na przykład biegły rewident zamierza zmniejszyć ryzyko:
przeoczenia nietypowych okoliczności;
nadmiernego generalizowania przy wyciąganiu wniosków na podstawie obserwacji zebranych podczas badania;
stosowania nieodpowiednich założeń przy ustalaniu rodzaju, rozłożenia w czasie i zakresu procedur badania oraz ocenie ich wyników”.
182 W tym względzie należy jednak wskazać, że orzecznictwo przywołane przez skarżącą na poparcie tego twierdzenia nie może znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie.
183 Jak bowiem wynika z wyroku Trybunału z dnia 9 września 2003 r. w sprawie C‑25/02 Rinke, Rec. s. I‑8349, pkt 24–27, przestrzeganie praw podstawowych uznanych za zasady ogólne prawa Unii, a obecnie wyrażonych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, stanowi przesłankę zgodności z prawem wszystkich aktów przyjętych przez instytucje Unii.
184 Tymczasem należy przypomnieć, że, po pierwsze, niniejszy spór nie dotyczy zgodności z prawem aktu prawnego Komisji w rozumieniu art. 288 TFUE, lecz wykonania zobowiązań umownych regulujących stosunki między Komisją a skarżącą, a po drugie, międzynarodowe reguły rewizji finansowej nie wynikają z praw podstawowych ani ogólnych zasad prawa Unii.
185 Podobnie należy odróżnić niniejszy przypadek od przypadków, kiedy w sporze z instytucją Unii można powołać się na dyrektywę, do których odniesiono się w wyroku Sądu do spraw Służby Publicznej z dnia 30 kwietnia 2009 r. w sprawie F‑65/07 Aayan i in. przeciwko Parlamentowi, RecFP s. I‑A-1–1054 i II-A-1–567, na który również powołuje się skarżąca, które są ograniczone do stosunków łączących instytucje z ich urzędnikami lub pracownikami (ww. wyrok w sprawie Aayan i in. przeciwko Parlamentowi, pkt 112).
186 Ponadto argument skarżącej, jakoby Komisja była zobowiązana do przestrzegania międzynarodowych standardów rewizji finansowej, ponieważ, po pierwsze, art. II. 19 ust. 1 lit. d) warunków FP6 i art. II.23 warunków CIP odsyłają do właściwego prawa krajowego w dziedzinie rachunkowości, a po drugie, prawo greckie powinno być zgodne z przepisami dyrektywy 2006/43, która nakłada na państwa członkowskie obowiązek przestrzegania międzynarodowych reguł rewizji finansowej, należy oddalić.
187 Jak wynika bowiem z art. 26 ust. 1 dyrektywy 2006/43, chociaż państwa członkowskie wymagają od biegłych rewidentów i firm audytorskich prowadzenia badań ustawowych zgodnie z międzynarodowymi standardami rewizji finansowej przyjętymi przez Komisję, mogą one w dalszym ciągu stosować krajowy standard rewizji finansowej, dopóki Komisja nie przyjmie międzynarodowego standardu obejmującego takie samo zagadnienie. Tymczasem należy przypomnieć, że Komisja na dzień dzisiejszy nie przyjęła jeszcze międzynarodowych reguł rewizji finansowej.
188 W związku z tym należy stwierdzić, że prawo krajowe obowiązujące w dziedzinie rachunkowości w ramach niniejszego sporu, na mocy art. II.19 ust. 1 lit. d) warunków FP6 i Artykuł II.23 warunków CIP, nie wymaga, aby Komisja przestrzegała norm ustanowionych przez International Federation of Accountants.
189 Ponadto w zakresie, w jakim skarżąca twierdzi również, że uogólnienia i błędy znajdujące się w sprawozdaniu z audytu, a także warunki, w jakich skarżąca została wpisana do centralnej bazy danych o wykluczeniach, ustanowionej w rozporządzeniu Komisji (WE, Euratom) nr 1302/2008, świadczą o tym, że Unia nie wykonywała w dobrej wierze swych zobowiązań umownych w odniesieniu do przeprowadzanego audytu, argumentację tę należy oddalić.
190 Po pierwsze, jeśli chodzi o argument skarżącej, zgodnie z którym konkluzja ostatecznego sprawozdania z audytu, że skarżąca złożyła fałszywe oświadczenia i zataiła finansowanie otrzymane od Komisji w ramach umowy ETSI, opiera się na subiektywnej ocenie audytorów, wystarczy stwierdzić, że nie odpowiada on faktom. W istocie, jak stwierdzono w pkt 176 powyżej, nie wspominając o umowie ETSI STF 333 w odpowiedzi na pisma Komisji z dni 22 i 26 stycznia 2010 r. skarżąca złożyła kontrolerom Komisji fałszywe oświadczenie z naruszeniem art. II.29 ust. 2 warunków FP6, art. II.17 ust. 2 warunków eTEN oraz art. II.28 ust. 2 warunków CIP.
191 Po drugie, jeśli chodzi o argument skarżącej, zgodnie z którym audytorzy wskazali, że złożyła ona szereg oświadczeń, podczas gdy w rzeczywistości nie miało to miejsca, ponieważ przedstawiciel prawny skarżącej nigdy nie był przesłuchiwany przez audytorów, należy zaznaczyć, że okoliczność, iż przedstawiciel prawny skarżącej nie był przesłuchiwany przez audytorów nie może sama w sobie prowadzić do podważenia prawdziwości ewentualnych oświadczeń członków personelu skarżącej. Co więcej, należy zaznaczyć, że zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w dziedzinie audytu, Komisja nie była zobowiązana do przesłuchania przedstawiciela prawnego skarżącej, ponieważ personel skarżącej był wystarczająco kompetentny do udzielenia odpowiedzi na pytania audytorów dotyczące wykonania technicznego i finansowego spornych umów, czego skarżąca nie kwestionuje.
192 Po trzecie, jeżeli chodzi o argument skarżącej oparty na tym, że konkluzja sprawozdania z audytu, zgodnie z którą nie można wykluczyć, iż członkowie personelu, inni niż dyrektor programów, również zadeklarowali zawyżone godziny pracy, jest subiektywna, należy stwierdzić, że argument ten nie znajduje oparcia w faktach. W istocie, wniosek ten opiera się na stwierdzeniu braku dowodów odnoszących się do wymiaru czasu pracy pracowników innych niż dyrektor programów i na zakresie nieprawidłowości stwierdzonych w próbce kontrolowanych list obecności.
193 Po czwarte, jeśli chodzi o argument skarżącej, jakoby Komisja oparła swe wnioski dotyczące kosztów podróży na danych fragmentarycznych, należy przypomnieć, że jak zostało to stwierdzone w pkt 156 powyżej, audytorzy wskazali w sprawozdaniu z audytu tylko na jedną podróż w celu zilustrowania zarzucanych fałszywych oświadczeń dotyczących kosztów podróży. Jednakże należy zauważyć, że w sprawozdaniu z audytu odniesienie do tej podróży jest, jak się zdaje, jedynie przykładem mającym na celu zilustrowanie ogólnego ustalenia audytorów odnoszącego się do wszystkich dokumentów dotyczących kosztów podróży zadeklarowanych przez skarżącą w ramach spornych umów.
194 Po piąte, jeśli chodzi o argument skarżącej, zgodnie z którym kontrolerzy w sposób bezzasadny uznali za niekwalifikowalne koszty poniesione w okresie rozliczeniowym nr 3 projektu Enable i w okresie rozliczeniowym nr 4 projektu Ask-It, które nie były przedmiotem audytu, należy wskazać, że z pkt 3 sprawozdania z audytu wynika, iż rzeczone okresy rozliczeniowe nie były objęte audytem.
195 W tym względzie Komisja podnosi, że brak wzmianki dotyczącej tych okresów rozliczeniowych w pkt 3 sprawozdania z audytu jest spowodowany przeoczeniem i że okresy te zostały należycie skontrolowane, o czym świadczy załącznik 1 do sprawozdania z audytu. Tymczasem, o ile z załącznika 1 do sprawozdania z audytu wynika, że okres rozliczeniowy nr 4 umowy Ask-It został zbadany, o tyle z tego samego załącznika wynika, że okres rozliczeniowy nr 3 projektu Enable trwał od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r., czyli był późniejszy w stosunku do kontroli na miejscu i sporządzenia tymczasowego sprawozdania z audytu z dnia 28 czerwca 2010 r. W tych okolicznościach Komisja nie może utrzymywać, że kontrola dotyczyła całego okresu rozliczeniowego nr 3 projektu Enable.
196 Jednakże należy zauważyć, że kontrolerzy ustalili brak kwalifikowalności wszystkich wydatków poniesionych w trakcie dwóch pierwszych okresów rozliczeniowych programu, które były przedmiotem audytu, i że takie ustalenie rodzi poważne wątpliwości co do prawdziwości oświadczeń złożonych przez skarżącą w odniesieniu do późniejszych okresów w ramach dwóch wspomnianych programów. W tych okolicznościach należy uznać, że zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w dziedzinie audytu Komisja mogła, w odniesieniu do okresu nr 3 projektu Enable, wyciągnąć konsekwencje z ustaleń dokonanych przez audytorów w odniesieniu do okresów poprzedzających.
197 Po szóste, w odniesieniu do zarzucanych błędów obliczeniowych znajdujących się w sprawozdaniu z audytu, które miały uniemożliwiać skarżącej skorzystanie z przysługującego jej prawa do obrony, należy stwierdzić, że nie zostały one przez nią wykazane.
198 Skarżąca podnosi w pierwszym rzędzie, że kontrolerzy niesłusznie stwierdzili w sprawozdaniu z audytu, że kwota wydatków zadeklarowanych przez nią w zbadanych okresach wynosiła 912 217,15 EUR, mimo iż było to w rzeczywistości 890 595,25. Różnicę tę można tłumaczyć błędami popełnionymi przez Komisję w odniesieniu do kwoty wydatków zadeklarowanych przez skarżącą w ramach umów Ask-It i T-Seniority.
199 I tak kwota wydatków zadeklarowanych przez skarżącą w okresie rozliczeniowym nr 3 w ramach programu Ask-It wyniosła 46 571,62 EUR, a nie 48 889,16, jak wskazała Komisja.
200 Podobnie kwota wydatków zadeklarowanych w ramach programu T-Seniority to 47 491,50 EUR, a nie 66 795,86, jak wskazała Komisja.
201 W tym względzie należy podnieść, że jak wynika z załącznika 1 do sprawozdania z audytu, suma 46 571,62 EUR, do której skarżąca nawiązuje, odpowiada sumie wydatków początkowo zaakceptowanej przez Komisję w odniesieniu do okresu rozliczeniowego nr 3 programu Ask-It, a suma 48 889,16 EUR odpowiada łącznej kwocie wszystkich wydatków zadeklarowanych przez skarżącą za ten okres.
202 Należy również zauważyć, że, jak wynika z pkt 7 sprawozdania z audytu, kontrolerzy wyjaśnili, co się tyczy wydatków zadeklarowanych przez skarżącą w ramach programu T-Seniority, że sprawozdania finansowe nie zostały jeszcze złożone w chwili sporządzania sprawozdania i że wydatki te nie zostały jeszcze formalnie zaakceptowane przez Komisję. Zostało również wyjaśnione, że dane liczbowe wymienione w tabeli dotyczącej programu Ask-It obejmują udział skarżącej w ramach kosztów podwykonawstwa. Wynika z tego, że kwota 66 795,86 EUR nie może być uznana za ostateczną i że w związku z tym łączna kwota wydatków zadeklarowanych przez skarżącą w ramach spornych umów nie może zostać precyzyjnie obliczona na podstawie tabel zawartych w pkt 3 sprawozdania z audytu. Skarżąca nie może zatem na podstawie tej liczby wnioskować o jakimkolwiek naruszeniu ze strony kontrolerów.
203 Skarżąca utrzymuje w drugim rzędzie, że kontrolerzy popełnili również błąd przy obliczaniu łącznej kwoty wydatków zadeklarowanych przez nią w odniesieniu do wszystkich okresów rozliczeniowych w ramach rozpatrywanych umów. Nie wyniosła ona 966 632,42 EUR, lecz 948 734,38. Ta ostatnia kwota jest rezultatem zsumowania kwoty wydatków zadeklarowanych w okresach kontrolowanych, czyli 890 595,25 EUR, i kwoty wydatków zadeklarowanych w okresie rozliczeniowym nr 3 projektu Enable i w okresie rozliczeniowym nr 4 projektu Ask-It, które nie były przedmiotem kontroli.
204 W tym względzie należy wskazać, że twierdzenie skarżącej opiera się na błędnym założeniu, zgodnie z którym kwota wydatków zadeklarowanych w kontrolowanych okresach wynosiła 890 595,25 EUR. W związku z tym skarżąca nie wykazała, że kontrolerzy popełnili jakikolwiek błąd w tym względzie.
205 Wreszcie po siódme, należy oddalić argument skarżącej, zgodnie z którym bezzasadny charakter wniosków zawartych w sprawozdaniu z audytu i zła wiara Komisji zostały wykazane za pomocą okoliczności, iż Komisja początkowo uzasadniła decyzję o wpisaniu skarżącej do „centralnej bazy danych wyłączeń” złożeniem przez nią fałszywych oświadczeń i naruszeniem jej zobowiązań umownych, podczas gdy w dniu 23 marca 2011 r. Komisja poinformowała skarżącą, że została ona ostatecznie wykluczona na okres pięciu lat na tej podstawie, że znajdowała się w stanie likwidacji.
206 W tym względzie należy przypomnieć, że art. 93 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 248, s. 1, zwanego dalej „rozporządzeniem finansowym”) stanowi:
„Kandydaci lub oferenci są wykluczani z udziału w procedurach udzielania zamówień, jeżeli:
a) jeżeli podlegają postępowaniu upadłościowemu, likwidacyjnemu, zarządowi sądowemu, prowadzą postępowanie układowe z wierzycielami, zawiesili działalność gospodarczą, podlegają postępowaniu sądowemu dotyczącemu tych kwestii, bądź też znajdują się w podobnej sytuacji wynikającej z podobnej procedury przewidzianej w ustawodawstwie krajowym;
b) zostali skazani za przestępstwo dotyczące etyki zawodowej prawomocnym wyrokiem (res iudicata);
c) dopuścili się poważnego przestępstwa stwierdzonego za pomocą wszelkich środków, jakie zamawiający może uzasadnić;
d) nie wypełnili zobowiązań odnoszących się do opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne lub zapłacenia podatków zgodnie z przepisami prawa kraju, w którym mają siedzibę lub z przepisami prawa kraju zamawiającego lub kraju, w którym umowa ma być wykonywana;
e) wydany został w stosunku do nich prawomocny wyrok (res judicata) skazujący za oszustwo finansowe, korupcję, udział w organizacji przestępczej lub jakiegokolwiek inne działanie niezgodne z prawem, szkodzące finansowym interesom Wspólnot;
f) według obecnych przepisów podlegają oni karze administracyjnej, o której mowa w art. 96 ust. 1.
[…]”.
207 Artykuł 94 rozporządzenia finansowego stanowi:
„Zamówienia nie udziela się kandydatom lub oferentom, którzy w związku z procedurą udzielania zamówień:
a) podlegają konfliktowi interesów;
b) są winni wprowadzenia w błąd przy dostarczaniu informacji wymaganych przez instytucję zamawiającą jako warunek udziału w procedurze udzielania zamówień lub nie złożyli tych informacji;
c) znajdują się w jednej z sytuacji, o których mowa w art. 93 ust. 1, wykluczających z procedury udzielania zamówień”.
208 Artykuł 96 rozporządzenia finansowego stanowi:
„Instytucja zamawiająca może nałożyć kary administracyjne lub finansowe na:
a) kandydatów lub oferentów w przypadkach określonych w art. 94 lit. b);
b) na wykonawców, w przypadku których stwierdzono poważne naruszenia ich zobowiązań wynikających z umów objętych finansowaniem z budżetu.
We wszystkich przypadkach instytucja zamawiająca musi jednak najpierw umożliwić osobie zainteresowanej przedstawienie jej uwag.
2. Kary określone w ust. 1 są proporcjonalne do wagi umowy oraz ciężaru uchybień, a mogą polegać na:
a) wykluczeniu danego kandydata lub oferenta lub danego wykonawcy z umów lub dotacji finansowanych z budżetu na okres nie dłuższy niż dziesięć lat; lub
b) wpłaceniu kar finansowych przez kandydata lub oferenta lub wykonawcę w granicach wartości danej umowy”.
209 Zgodnie z art. 114 § 3 rozporządzenia finansowego, „[n]ie można przyznać dotacji osobom ubiegającym się o nią, któr[e] w czasie procedury przyznawania dotacji znajdowa[ły] się w jednej z sytuacji, o których mowa w art. 93 ust. 1, art. 94 i art. 96 ust. 2 lit. a)”.
210 Ponadto art. 95 rozporządzenia finansowego przewiduje utworzenie centralnej bazy danych o wykluczeniach. Zgodnie z ust. 1 tego artykułu, rzeczona baza danych „zawiera szczegółowe informacje o kandydatach i oferentach znajdujących się w jednej z sytuacji, o których mowa w art. 93, 94, 96 ust. 1 lit. b) i ust. 2 lit. a)”.
211 Artykuł 1 rozporządzenia nr 1302/2008 tworzy centralną bazę danych o wykluczeniach zgodnie z art. 95 ust. 1 rozporządzenia finansowego. Artykuł 3 rozporządzenia nr 1302/2008 stanowi ponadto, że ostrzeżenia o wykluczeniu zawierają, w szczególności, „informacje umożliwiające identyfikację osób trzecich, które znajdują się w jednej z sytuacji określonych w art. 93 ust. 1, art. 94, art. 96 ust. 1 lit. b) i art. 96 ust. 2 lit. a) rozporządzenia finansowego”.
212 Z przepisów tych wynika, że wykonawca taki jak skarżąca zostaje wpisany do centralnej bazy danych wyłączeń utworzonej przez rozporządzenie nr 1302/2008 r. za każdym razem, gdy zostaje wobec niego wydana decyzja o wyłączeniu lub nałożona zostaje na niego kara administracyjna zgodnie z art. 93 ust. 1, art. 94 lub art. 96 ust. 1 lit. b) i ust. 2 lit. a) rozporządzenia finansowego, przez instytucję, organ lub organ wykonawczy, w rozumieniu art. 2 pkt 1) i 2) rozporządzenia nr 1302/2008.
213 W niniejszej sprawie z pisma skierowanego w dniu 27 lipca 2010 r. przez Komisję do skarżącej wynika, że Komisja poinformowała skarżącą o tym, iż mając na względzie konkluzje audytu tymczasowego, zamierzała z jednej strony wykluczyć skarżącą z bieżącego postępowania o przyznanie dotacji w ramach siódmego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego i prezentacji (2007–2013) ze względu na poważne uchybienie zawodowe zgodnie z art. 93 ust. 1 lit. c) i art. 114 ust. 3 rozporządzenia finansowego, a z drugiej strony nałożyć na nią karę administracyjną w postaci wykluczenia z możliwości uzyskiwania zamówień lub dotacji finansowanych z budżetu Unii, maksymalnie na okres pięciu lat, ze względu na poważne naruszenie jej zobowiązań umownych, zgodnie z przepisami art. 96, ust. 1 i 2 tego rozporządzenia. Komisja sprecyzowała w tym piśmie, że wszczyna ona postępowanie kontradyktoryjne mające na celu umożliwienie skarżącej zajęcia stanowiska w przedmiocie okoliczności faktycznych, które doprowadziły do wniosku o wykluczenie, i czasu trwania tego wykluczenia. Komisja wskazuje ponadto, że w celu ochrony interesów finansowych Unii skarżąca była przedmiotem wpisu tymczasowego w centralnej bazie danych o wykluczeniach i że wpis ten stałby się ostateczny, gdyby decyzja o wykluczeniu została potwierdzona w wyniku postępowania kontradyktoryjnego.
214 Należy zatem stwierdzić, że w dniu 27 lipca 2010 r. tymczasowy wpis skarżącej do centralnej bazy danych o wykluczeniach był uzasadniony, zgodnie z art. 3 rozporządzenia nr 1302/2008, przez fakt, że Komisja uważała, iż skarżąca znajdowała się w sytuacjach określonych w art. 93 ust. 1 lit. c) i art. 96 ust. 2 lit. a) rozporządzenia finansowego.
215 Ponadto w piśmie z dnia 23 marca 2011 r. dyrekcja generalna (DG) ds. Budżetu Komisji zawiadomiła skarżącą, że DG ds. Społeczeństwa Informacyjnego i Mediów Komisji wystąpiła o wpisanie jej do centralnej bazy danych o wykluczeniach ze względów wymienionych w art. 93 ust. 1 lit a) rozporządzenia finansowego, zgodnie ze swą decyzją z dnia 8 marca 2011 r. o wykluczeniu skarżącej z możliwości korzystania z dotacji Unii na czas określony.
216 W tym względzie należy przypomnieć, że skarżąca została postawiona w stan likwidacji na mocy porozumienia zawartego w dniu 28 grudnia 2010 r. i opublikowanego w biuletynie spółek Protodikeio Athinon w dniu 17 stycznia 2011 r.
217 Wynika z tego, że począwszy od dnia 17 stycznia 2011 r. Komisja miała podstawy do tego, aby zgodnie z art. 3 rozporządzenia nr 1302/2008 wystąpić o wpisanie skarżącej do centralnej bazy o wykluczeniach ze względu na to, że znajdowała się w sytuacji określonej w art. 93 ust. 1 lit. a) rozporządzenia finansowego.
218 Wynika z tego, że okoliczność, iż tymczasowy wpis skarżącej do centralnej bazy danych o wykluczeniach pierwotnie został uzasadniony przesłankami wykluczenia określonymi w art. 93 ust 1 lit. c) i art. 96 ust. 2 lit. a) rozporządzenia finansowego, podczas gdy wpis ostateczny został uzasadniony przesłanką wykluczenia, o której mowa w art. 93 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia, była rezultatem zmiany okoliczności uzasadniających obiektywnie wpisanie skarżącej do centralnej bazy danych o wykluczeniach i mających swe źródło w zachowaniu skarżącej.
c) W przedmiocie przekazania sprawozdania z audytu w języku angielskim
219 Skarżąca utrzymuje, że Komisja naruszyła art. 41 ust. 4 karty praw podstawowych, odmawiając uwzględnienia jej wniosku o przekazanie sprawozdania z audytu oraz reszty korespondencji w języku greckim. To zachowanie stanowiło zdaniem skarżącej pogwałcenie jej praw podstawowych, czyniące procedurę kontroli wadliwą i skutkujące naruszeniem spornych umów.
220 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 41 ust. 4 karty praw podstawowych „[k]ażdy może zwrócić się pisemnie do instytucji Unii w jednym z języków Traktatów i musi otrzymać odpowiedź w tym samym języku”. Prawo to, które stanowi element składowy prawa do dobrej administracji, nakłada na Komisję zobowiązanie w stosunkach z obywatelami Unii w ramach wykonywania kompetencji, które wywodzi ona z prawa Unii.
221 W niniejszej sprawie należy wskazać, że w pierwszym piśmie z dnia 19 lipca 2010 r., sporządzonym w języku greckim, skarżąca zwróciła się do Komisji o to, aby tymczasowe sprawozdanie z audytu, które otrzymała w języku angielskim w dniu 28 czerwca 2010 r., zostało jej przekazane w języku greckim.
222 Za pomocą drugiego pisma, z dnia 30 września 2010 r., również sporządzonego w języku greckim, skarżąca, między innymi, sformułowała swe uwagi na temat tymczasowego sprawozdania z audytu i zwróciła się o to, aby ewentualne uwagi dodatkowe Komisji w tym zakresie zostały jej przesłane w języku greckim.
223 W piśmie z dnia 22 grudnia 2010 r., sporządzonym w języku angielskim, Komisja przekazała skarżącej ostateczne sprawozdanie z audytu, zawierające odpowiedzi na uwagi skarżącej, również sporządzone w języku angielskim.
224 Za pomocą trzeciego pisma, z dnia 10 stycznia 2011 r. również sporządzonego w języku greckim, skarżąca poinformowała Komisję, że nie zapoznała się ze sprawozdaniem z audytu, ponieważ sporządzone zostało ono w języku angielskim, i ponownie zwróciła się o przesłanie jej sprawozdania z audytu w języku greckim, podnosząc, że poprzez odmowę uwzględnienia jej wniosku Komisja narusza jej prawo do obrony.
225 Zatem, nie przesądzając o możliwości powołania się na prawo ustanowione w art. 41 ust. 4 karty praw podstawowych przez osobę prawną taką jak skarżąca przeciwko Komisji w ramach stosunku umownego, należy stwierdzić, że zarzut skarżącej nie odnosi się w rzeczywistości do odmowy przez Komisję udzielenia odpowiedzi na jej pisma w języku greckim, lecz do odmowy przedstawienia jej w tym języku sprawozdania z audytu i odnoszących się do niego wyjaśnień.
226 Tymczasem należy przypomnieć, że sprawozdanie z audytu to dokument opracowany przez Komisję na mocy przepisów spornych umów. Kwestia wyboru języka, w którym dokument ten powinien zostać przekazany skarżącej w niniejszym przypadku jest regulowana przez prawo właściwe dla tych umów.
227 Jak przypomniano w pkt 73 powyżej, orzekając w ramach klauzuli arbitrażowej na podstawie art. 272 TFUE Sąd rozstrzyga spór na podstawie prawa materialnego znajdującego zastosowanie do umowy, czyli w niniejszym przypadku prawa belgijskiego, które jest właściwe dla rozpatrywanych umów na podstawie art. 12 umów FP6, art. 5 ust. 1 umów eTEN oraz art. 10 akapit trzeci umowy CIP.
228 W niniejszej sprawie spór między stronami dotyczy odmowy przez Komisję przekazania skarżącej sprawozdania z audytu w języku greckim, podobnie jak i późniejszej korespondencji, o co skarżąca prosiła. Odmowa ta, zdaniem skarżącej, miała zniekształcić procedurę audytu w takim sposób, że wywarła negatywny wpływ na jej możliwości obrony w ramach tego postępowania.
229 Należy zatem ustalić, czy Komisja miała umowny obowiązek udostępnić skarżącej sprawozdanie z audytu w języku greckim.
230 W tym względzie należy stwierdzić, że sporne umowy nie zawierają żadnej klauzuli dotyczącej języka, w którym powinny być wykonywane.
231 Niemniej jednak, na mocy art. 1134 i 1135 belgijskiego kodeksu cywilnego, umowy należy wykonywać w dobrej wierze.
232 Tymczasem należy stwierdzić, że jak wynika z załączników do skargi, angielski był wykorzystywany przez skarżącą przed audytem, nie tylko w sprawozdaniach finansowych odnoszących się do rozpatrywanych umów, które ta przedłożyła Komisji, ale również w korespondencji z tą instytucją. Ponadto należy stwierdzić, że przed procedurą audytu skarżąca nigdy nie wezwała Komisji do posługiwania się językiem greckim przy wykonywaniu spornych umów.
233 Wynika stąd, że w świetle zasady dobrej wiary w wykonywaniu umów Komisja nie była zobowiązana w niniejszym przypadku do przekazania skarżącej sprawozdania z audytu w języku greckim w ramach wykonania spornych umów.
234 Argument skarżącej dotyczący odmowy Komisji przekazania jej sprawozdania z audytu w języku greckim powinien zatem zostać oddalony jako bezzasadny.
235 Mając na względzie całość powyższych rozważań, należy oddalić trzecie żądanie skarżącej jako bezzasadne.
D – W przedmiocie żądań piątego i szóstego skarżącej
1. W przedmiocie dopuszczalności żądań piątego i szóstego skarżącej
236 Bez podnoszenia formalnie zarzutu niedopuszczalności w rozumieniu art. 114 regulaminu postępowania przed Sądem, Komisja kwestionuje dopuszczalność żądań skarżącej dotyczących płatności na mocy umów Ask-It i EU4ALL w zakresie, w jakim zostały zgłoszone w ramach „powództwa o ustalenie”, a nie „powództwa o zapłatę” w ścisłym tego słowa znaczeniu. Ponadto w przypadku, gdyby Sąd stwierdził swoją właściwość do rozpatrzenia takich żądań, Komisja kwestionuje dopuszczalność żądania zasądzenia odszkodowania z tytułu tych samych umów w ramach „powództwa o ustalenie”.
237 W tym względzie Sąd uważa, że pomimo użycia wyrażenia „ustalenie, że Komisja jest zobowiązana zapłacić” w żądaniach piątym i szóstym skarżącej, te ostatnie zmierzają jednoznacznie do tego, aby Sąd obciążył Komisję obowiązkiem zapłaty na rzecz skarżącej kwoty 52 584,05 EUR w ramach umowy EU4ALL i kwoty 20 678,61 EUR w ramach umowy Ask-It. Nie chodzi tu zatem, wbrew temu, co twierdzi Komisja, o „powództwo o ustalenie”, lecz o powództwo o zapłatę, które nie jest samo w sobie niedopuszczalne.
2. W przedmiocie zasadności żądań piątego i szóstego skarżącej
238 Skarżąca podnosi zasadniczo, że Komisja naruszyła umowy EU4ALL i Ask-It poprzez to, że nie wypłaciła całości płatności odpowiadających wydatkom, które przedstawiła w ramach okresów rozliczeniowych drugiego, trzeciego i czwartego umowy EU4ALL oraz ostatniego okresu rozliczeniowego umowy Ask-It.
239 W konsekwencji skarżąca wnosi do Sądu o zasądzenie od Komisji zapłaty różnicy pomiędzy kwotami, które zostały już wypłacone w ramach tych umów, a wysokością wydatków poniesionych z tytułu odnośnych okresów rozliczeniowych, powiększonej o odsetki za zwłokę.
240 W tym względzie należy stwierdzić na wstępie, że żądanie to opiera się na założeniu, że wydatki przedłożone przez skarżącą kwalifikują się do otrzymania zwrotu.
241 Tymczasem w pkt 164 powyżej orzeczono, że koszty przedłożone przez skarżącą Komisji w ramach spornych umów nie są kwalifikowalne.
242 Ponadto należy również stwierdzić, że skarżąca nie wykazała, iż zawieszenie płatności przez Komisję stanowi naruszenie umów EU4ALL i Ask-It.
243 Co się tyczy, po pierwsze, argumentu skarżącej, jakoby Komisja naruszyła umowę EU4ALL zawieszając ostatnią płatność, która była należna jej z tytułu tej umowy, należy wskazać, że art. II.28 ust. 8 warunków FP6 stanowi:
„[…]
Komisja może zawiesić płatności w dowolnym momencie w przypadku nieprzestrzegania przez wykonawcę postanowień umownych, w szczególności postanowień art. II.29 dotyczących audytu i kontroli. W takim wypadku Komisja poinformuje bezpośrednio wykonawców listem poleconym za potwierdzeniem odbioru.
Komisja może zawiesić płatności w dowolnym momencie, gdy podejrzewa, że wykonawca dopuścił się nieprawidłowości w wykonywaniu umowy. Zawieszeniu podlega tylko część przeznaczona dla wykonawców podejrzewanych o nieprawidłowości. W takim wypadku Komisja poinformuje bezpośrednio wykonawców o uzasadnieniu zawieszenia listem poleconym za potwierdzeniem odbioru”.
244 Tymczasem należy stwierdzić, że skarżąca nie kwestionuje tego, że Komisja poinformowała ją o zawieszeniu płatności w ramach umowy EU4ALL pismem z dnia 25 sierpnia 2010 r., lecz ogranicza się do wskazania, że podejrzenie nieprawidłowości nie było wystarczająco uzasadnione, gdyż skarżąca jeszcze nie przedstawiła swoich uwag w przedmiocie projektu sprawozdania z audytu. Jednakże, jak wynika bezpośrednio z systematyki art. II.28 ust. 8 warunków FP6, Komisja nie musi posiadać ostatecznych wyników audytu, a zatem nie jest zobowiązana do zweryfikowania zasadności swoich podejrzeń, aby móc zawiesić płatność. Wystarczy bowiem, aby podejrzewała istnienie nieprawidłowości i przedstawiła powody zawieszenia wykonawcy, a skarżąca nie kwestionuje istnienia tych przesłanek w niniejszej sprawie. Rzeczona możliwość zawieszenia płatności, która jest przewidziana w art. II.28 ust. 8 akapit drugi warunków FP6, nie ma wpływu na dostępną Komisji możliwość wstrzymania wykonania płatności w świetle audytu i kontroli przewidzianych przez art. II.29 warunków FP6.
245 W konsekwencji skarżąca nie wykazała, że Komisja, zawiadamiając ją o zawieszeniu płatności w ramach umowy EU4ALL pismem z dnia 25 sierpnia 2010 r., naruszyła swoje zobowiązania umowne.
246 Ponadto, jeśli chodzi o kwestię, czy skarżąca mogła jednostronnie zawiesić wykonanie umowy z powodu zawieszenia płatności przez Komisję, należy podnieść, że z art. II.5 warunków FP6 wynika, że tylko konsorcjum, a nie wykonawca, może zaproponować zawieszenie wykonywania umowy, i że zawieszenie to musi zostać zaakceptowane przez Komisję. Wynika stąd, że zawieszając w sposób jednostronny wykonywanie przez siebie umowy EU4ALL pismem z dnia 4 sierpnia 2010 r. skarżąca naruszyła art. II.5 warunków FP6.
247 Ponadto wniosek o zastosowanie środków organizacji postępowania, zmierzający do tego, aby Sąd nakazał złożenie pisma skierowanego przez Komisję do koordynatora projektu w dniu 27 sierpnia 2010 r., stał się bezprzedmiotowy, ponieważ Komisja przedstawiła to pismo w załączniku A88 do odpowiedzi na skargę.
248 Co się tyczy, po drugie, zawieszenia płatności przez Komisję w ramach umowy Ask-It, należy wskazać, że art. II.28 ust. 1 warunków FP6 stanowi, że „[b]ez uszczerbku dla art. II.29, Komisja zatwierdza wysokość ostatecznej płatności na rzecz wykonawcy na podstawie dokumentów, o których mowa w art. II.7, które zostały przez nią zaakceptowane”.
249 Artykuł II.7 warunków FP6 w związku z art. 6 i 7 umowy Ask-It stanowi, że wszystkie wymagane sprawozdania i dokumenty winny być przedkładane Komisji w terminie 45 dni od zakończenia ostatniego okresu rozliczeniowego, czyli najpóźniej w dniu 14 lutego 2009 r.
250 W tym względzie Komisja podnosi, że ze względu na fakt, iż nie otrzymała od koordynatora projektu wszystkich dokumentów, o których mowa w art. II.7 warunków FP6, nie mogła ich ocenić ani zatwierdzić, a zatem nie była w stanie dokonać płatności.
251 Skarżąca utrzymuje, że w dniu 15 listopada 2010 r. przekazała koordynatorowi wszystkie dotyczące jej dokumenty, których Komisja zażądała od koordynatora. Koordynator poinformował ją, że przekazał Komisji rzeczone dokumenty w dniu następnym po dniu 30 listopada 2010 r. Jej zdaniem, Komisja nie wykazała, że nie otrzymała tych dokumentów.
252 Tymczasem, ponieważ to właśnie skarżąca twierdzi, że Komisja niesłusznie opóźniła zapłatę przeznaczonych dla niej kwot, chociaż otrzymała już wszystkie dokumenty wymagane na podstawie art. II.7 warunków FP6, to na niej spoczywa ciężar dowodu w tym względzie.
253 Jednakże należy stwierdzić, że skarżąca nie wykazała, iż odnośne dokumenty zostały ostatecznie przekazane Komisji zgodnie z art. II.7 warunków FP6.
254 W replice skarżąca twierdzi również, że Komisja ostatecznie zapłaciła dotację przewidzianą w umowie Ask-It za ostatni okres rozliczeniowy wszystkim członkom konsorcjum z wyjątkiem skarżącej, w konsekwencji odrzucenia jej wydatków po kontroli finansowej, oraz że nie otrzymała ze strony Komisji informacji o zawieszeniu płatności w tym zakresie.
255 Jednakże skarżąca nie przedstawiła żadnego dowodu na poparcie tego twierdzenia.
256 Mając na względzie powyższe rozważania, należy stwierdzić, że skarżąca nie wykazała, iż Komisja naruszyła swoje zobowiązania umowne zawieszając dokonywanie płatności, które były przeznaczone dla skarżącej w ramach umów EU4LL i Ask-It.
257 Z powyższego wynika, że należy oddalić żądania piąte i szóste skarżącej jako bezzasadne i tym samym całość skargi.
E – W przedmiocie żądań wzajemnych Komisji
1. W przedmiocie zakresu żądań Komisji
258 Komisja wnosi, tytułem żądania wzajemnego, o nakazanie skarżącej zapłaty na jej rzecz kwot wskazanych w notach debetowych o łącznej wysokości 999 213,45 EUR, wraz z odsetkami za zwłokę „według stopy [EBC]” powiększonej o 3,5 punktu, narosłe od dnia 15 czerwca 2011 r., a także kwoty odszkodowania o łącznej wysokości 70 471,47 EUR, wraz z odsetkami według wspomnianej wyżej stopy, od dnia 5 sierpnia 2011 r.
259 Komisja oparła swoje żądanie zwrotu na podstawie art. II.31 warunków FP6, art. II.19 warunków eTEN oraz art. II.30 warunków CIP. Uwagi zawarte w sprawozdaniu z audytu, jej zdaniem, uzasadniają zwrot całości kwot wypłaconych skarżącej.
260 Komisja uważa również, że może zasadnie żądać, na podstawie klauzuli karnej zawartej w art. II.30 warunków FP6 ust. 6, odszkodowania odpowiadającego 10% wartości żądanego wkładu.
261 Ponadto na podstawie postanowień art. II.28 ust. 7 i art. II.31 warunków FP6, art. II.3 ust. 6 i art. II.19 warunków eTEN oraz art. II.5 ust. 5 i art. II.30 ust. 2 warunków CIP, Komisja wnosi o to, aby sumy będące przedmiotem sporu podlegały oprocentowaniu według stopy 3,5% punktów bazowych powyżej stopy refinansowej stosowanej przez EBC w pierwszym dniu kalendarzowym miesiąca, w trakcie którego przypadał termin płatności sum będących przedmiotem sprawy.
2. W przedmiocie dopuszczalności żądań Komisji
262 Po pierwsze, skarżąca podnosi w istocie, że ponieważ żądania wzajemne Komisji nie były przedmiotem odrębnej odpowiedzi na skargę, mogła ona udzielić odpowiedzi dopiero w replice, podczas gdy Komisja mogła wysuwać argumenty jeszcze w duplice. Okoliczność ta stanowi naruszenie zasady równości broni, będącej następstwem prawa podstawowego do rzetelnego procesu sądowego, które wynika z art. 6 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. Po drugie, odszkodowanie ryczałtowe należne ewentualnie na podstawie art. II.30 warunków FP6 nie jest ani pewne ani ustalone, gdyż powinno dopiero zostać obliczone na podstawie kwot wypłaconych przez Komisję, odpowiadających wydatkom ostatecznie uznanym za niekwalifikowalne, podczas gdy kwalifikowalność tych wydatków jest przedmiotem niniejszej skargi. Po trzecie, w dniu przedstawienia żądania odszkodowania ryczałtowego, sformułowanego w powództwie wzajemnym, Komisja nie wystawiła ani nakazu odzyskania, ani noty debetowej w odniesieniu do tej wierzytelności, wbrew temu, co przewiduje art. 71 ust. 2 rozporządzenia finansowego co do wszelkich należności zidentyfikowanych jako pewne, ustalone i wymagalne. Wynika z tego, że żądanie wzajemne jest niedopuszczalne.
263 Komisja podnosi, że poszanowanie zasady równości broni zostało zapewnione w niniejszym przypadku, ponieważ każda strona miała możliwość przedstawienia dwóch pism procesowych. Możliwość wniesienia przez pozwanego powództwa wzajemnego w odpowiedzi na skargę istnieje w prawie procesowym wielu państw i jest uzasadniona zasadą ekonomiki postępowania. Została ona ponadto potwierdzona w utrwalonym orzecznictwie Sądu i Trybunału oraz przez systematykę art. 116 § 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem. Zgodnie z art. II.30 warunków FP6 odszkodowanie ryczałtowe stanowi wierzytelność akcesoryjną wobec wierzytelności głównej, czyli nieuzasadnionego wkładu finansowego. Akcesoryjne żądanie zmierzające do zapłaty odszkodowania ryczałtowego powinno zatem zostać zgodnie z prawem dołączone do głównego żądania dotyczącego zwrotu nieuzasadnionego wkładu. Ponieważ stosunek między Wspólnotą a skarżącą ma charakter umowny, art. 71 ust. 2 rozporządzenia finansowego nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie. Kwestia, czy skarżąca może zostać zobowiązana do zapłaty odnośnego odszkodowania, jest zatem unormowana wyłącznie przez art. II.29.1, II.30 i II.31 warunków FP6. Skarżąca została poinformowana o wysokości odszkodowania w dniu 29 kwietnia 2011 r., a sześć not debetowych odnoszących się do rozpatrywanych umów FP6 zostało wystawionych i przekazanych skarżącej w dniu 20 czerwca 2011 r. Termin na udzielenie odpowiedzi na żądanie wzajemne został na wniosek skarżącej przedłużony przez sekretariat Sądu do dnia 19 sierpnia 2011 r., a zatem skarżąca dysponowała rozsądnym terminem na skuteczną obronę przed takim żądaniem.
264 Sąd przypomina, że jeżeli w następstwie skargi wniesionej na mocy klauzuli arbitrażowej, zostaje on wezwany do rozstrzygnięcia sporu przy zastosowaniu, w odpowiednim przypadku, prawa krajowego właściwego dla umowy, kwestia jego właściwości do rozpoznania żądania wzajemnego i jego dopuszczalności jest oceniana wyłącznie w świetle art. 256 ust. 1 TFUE, art. 272 TFUE oraz regulaminu postępowania (zob. podobnie ww. w pkt 73 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Zoubek, pkt 10).
265 Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że przyjęcie właściwości Sądu na podstawie art. 256 ust. 1 TFUE i art. 272 TFUE do rozpoznania skargi wniesionej na podstawie klauzuli arbitrażowej, musi skutkować przyjęciem właściwości Sądu w zakresie rozpoznania żądania wzajemnego podniesionego przez instytucję w ramach tego samego sporu, wynikającego ze zobowiązania umownego lub zdarzenia, na którym oparte jest żądanie główne, lub z którym żądanie to pozostaje w bezpośrednim związku (zob. podobnie ww. w pkt 73 wyrok Trybunału z dnia 18 grudnia 1986 r. w sprawie 426/85 Komisja przeciwko Zoubek, pkt 11; wyrok z dnia 10 kwietnia 2003 r. w sprawie C‑167/99 Parlament przeciwko SERS i Ville de Strasbourg, Rec. s. I‑3269, pkt 95–104; postanowienie Trybunału z dnia 21 listopada 2003 r. w sprawie C‑280/03 Komisja przeciwko Lior i in., niepublikowane w Zbiorze, pkt 8, 9; oraz wyrok Sądu z dnia 15 marca 2005 r. w sprawie T‑29/02 GEF przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑835, pkt 73).
266 W niniejszej sprawie należy zaznaczyć, że żądania wzajemne zmierzają do tego, aby Sąd zasądził od skarżącej, po pierwsze, zapłatę kwot wskazanych w notach debetowych wraz z odsetkami od dnia 15 czerwca 2011 r. w konsekwencji naruszenia spornych umów, a po drugie, wypłacenie łącznej kwoty odszkodowania przewidzianego w art. II.30 rozpatrywanych warunków FP6, również powiększonego o odsetki od daty upływu terminu wyznaczonego w odpowiedniej nocie debetowej według stopy, o której mowa powyżej.
267 Tymczasem nie można zaprzeczyć, że tego rodzaju żądania wynikają ze stosunku umownego, na którym oparte jest główne żądanie skarżącej, które zmierza w szczególności do tego, aby Sąd ustalił, że wydatki, które skarżąca przedstawiła Komisji w ramach spornych umów, są kwalifikowalne oraz że nie jest ona zobowiązana do zwrócenia kwot przyznanych jej w konsekwencji przez Komisję. Wynika stąd, że rozpoznanie tych żądań należy do właściwości Sądu.
268 Należy zatem dokonać oceny zarzutu niedopuszczalności podniesionego przez skarżącą w odniesieniu do żądań wzajemnych Komisji.
a) W przedmiocie dopuszczalności żądań wzajemnych ze względu na to, że zostały one przedstawione w odpowiedzi Komisji na skargę
269 Należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 264 powyżej, dopuszczalność żądania wzajemnego, poprzez które pozwany pierwotny zamierza uzyskać korzyść wykraczającą poza samo oddalenie roszczeń strony przeciwnej, należy oceniać w świetle przepisów regulaminu postępowania.
270 W tym względzie należy zauważyć, że regulamin postępowania nie zawiera żadnego szczególnego wymogu co do warunków, na jakich takie żądanie może zostać wysunięte w następstwie skargi wniesionej na mocy klauzuli arbitrażowej. Nic nie stoi zatem a priori na przeszkodzie temu, aby pozwany w ramach sporu umownego mógł wysunąć takie żądanie wzajemne w odpowiedzi na skargę. Okoliczność ta nie może zatem sama z siebie skutkować niedopuszczalnością żądania wzajemnego w niniejszej sprawie.
271 Ponadto w odniesieniu do zasady równości broni należy przypomnieć, że zasada ta ma na celu zachowanie równowagi między stronami postępowania. Jest ona konsekwencją samego pojęcia rzetelnego procesu (wyrok z dnia 21 września 2010 r. w sprawach połączonych C‑514/07 P, C‑528/07 P i C‑532/07 P Szwecja i in. przeciwko API i Komisji, Zb.Orz. s. I‑8533, pkt 88) i wiąże się z obowiązkiem przyznania każdej ze stron rozsądnej możliwości przedstawienia swojej sprawy, w tym również swoich dowodów, w warunkach niestawiających jej w wyraźnie mniej korzystnej sytuacji w stosunku do strony przeciwnej (wyrok Trybunału z dnia 6 listopada 2012 r. w sprawie C‑199/11 Otis i in, pkt 71).
272 W niniejszej sprawie skarżąca podnosi w replice, że nie będzie już miała okazji ustosunkować się do argumentów przedstawionych przez Komisję w duplice odnośnie do żądań wzajemnych. Skarżąca podnosi, że chociaż Komisja mogła pisemnie zająć stanowisko na temat tych żądań dwukrotnie, to ona sama mogła zająć stanowisko na piśmie w przedmiocie wspomnianych żądań tylko jeden raz.
273 W tym względzie należy stwierdzić, że zważywszy na aktualną organizację pisemnego etapu postępowania w regulaminie postępowania, od momentu gdy strona początkowo pozwana ma możliwość przedstawienia żądania wzajemnego, strona początkowo skarżąca będzie mogła zająć stanowisko na piśmie w przedmiocie tego żądania tylko raz, w replice.
274 Ponadto zgodnie z regulaminem postępowania pisemny etap postępowania jest jeszcze uzupełniony etapem ustnym, który daje stronom wszelkie możliwości obrony. W niniejszej sprawie nic nie stoi zatem na przeszkodzie, aby strona początkowo skarżąca odpowiedziała na rozprawie na przedstawione przez Komisję w duplice argumenty dotyczące żądań wzajemnych, przy czym zapewnienie każdej ze stron takiej samej liczby okazji do przedstawienia swojego stanowisko na piśmie w odniesieniu do każdego z żądań jest z pewnością mniej istotne niż zapewnienie, aby Sąd mógł zrozumieć argumenty każdej ze stron w zakresie tych żądań.
b) W przedmiocie dopuszczalności żądania zasądzenia odszkodowania ryczałtowego
275 Należy na wstępie zauważyć, że argumenty przedstawione przez skarżącą nie odnoszą się do dopuszczalności żądania wzajemnego zmierzającego do zapłaty odszkodowania ryczałtowego, lecz do jego zasadności.
276 Skarżąca podnosi bowiem, po pierwsze, że żądanie wzajemne o zasądzenie zapłaty odszkodowania ryczałtowego jest niedopuszczalne ze względu na to, że odszkodowanie to jest zwykle obliczane na podstawie wydatków uznanych ostatecznie za niekwalifikowalne, podczas gdy to właśnie ich kwalifikowalność jest przedmiotem niniejszej skargi.
277 Należy stwierdzić, że skarżąca podważa w ten sposób charakter pewny wierzytelności odpowiadającej odszkodowaniu ryczałtowemu, którego zapłaty żąda Komisja.
278 Po drugie, skarżąca podnosi, że żądanie wzajemne zmierzające do zapłaty odszkodowania ryczałtowego jest niedopuszczalne ze względu na to, iż w dniu złożenia wspomnianego żądania Komisja nie wystawiła ani nakazu odzyskania, ani noty debetowej dotyczącej tego odszkodowania.
279 W ten sposób skarżąca kwestionuje zatem charakter wymagalny wierzytelności odpowiadającej odszkodowaniu ryczałtowemu.
280 Tymczasem istnienie pewnej, ustalonej i wymagalnej wierzytelności stanowi według prawa belgijskiego, mającego zastosowanie w sporze, warunek zasadności powództwa o zapłatę wniesionego przez podmiot uprawniony do omawianej wierzytelności.
281 W szczególności, zgodnie z art. 1315 belgijskiego kodeksu cywilnego, na wierzycielu spoczywa ciężar dowodu w odniesieniu do pewnego charakteru wierzytelności, na którą się powołuje.
282 Podobnie, jak wynika z art. 1315, 1650 i 1651 belgijskiego kodeksu cywilnego, do wierzyciela należy udowodnienie, że wierzytelność, której zaspokojenia się domaga, jest wymagalna, to znaczy upłynął termin jej zapłaty.
283 Dlatego też należy ocenić argumenty skarżącej dotyczące pewnego i wymagalnego charakteru odszkodowania ryczałtowego w ramach badania jego zasadności.
3. W przedmiocie zasadności żądań Komisji
284 Komisja oparła swoje żądanie zwrotu na podstawie art. II.31 ust. 1 i 2 warunków FP6, art. II.19 ust. 1 i 2 warunków eTEN oraz art. II.30 ust. 1 i 2 warunków CIP. Żądanie zapłaty odszkodowania ryczałtowego oparła zaś na art. II.31 ust. 1 i 2 warunków FP6.
285 Aby na podstawie tych postanowień mogła powstać wierzytelność wymagalna, powinny zostać spełnione dwie przesłanki. Po pierwsze, kwota musiała zostać zapłacona w sposób nieuzasadniony lub jej windykacja musi być uzasadniona zgodnie z warunkami spornych umów, a po drugie, Komisja powinna określić warunki zwrotu i termin zapłaty. W odniesieniu do odsetek za zwłokę, są one wymagalne w przypadku niedokonania płatności w terminie określonym przez Komisję (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 9 lipca 2013 r. w sprawie T‑552/11 Lito Maieftiko Gynaikologiko kai Cheirourgiko Kentro przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 44–46).
286 To właśnie w świetle tych przesłanek należy zbadać zasadność żądań wzajemnych Komisji.
a) W odniesieniu do zwrotu nienależnego świadczenia
W przedmiocie kwoty zapłaconej w sposób nieuzasadniony
287 Jak zostało to już stwierdzone, skarżąca nie wykazała kwalifikowalności wydatków przedkładanych Komisji w ramach spornych umów, na podstawie których ta zapłaciła jej kwotę 999 213,45 EUR. Jak wynika z tabeli zamieszczonej w pkt 32 repliki, skarżąca nie kwestionuje elementów składowych wyliczenia przeprowadzonego przez Komisję w tym względzie. Rzeczone elementy składowe wyliczenia nie znajdują również zaprzeczenia w aktach sprawy.
288 Natomiast skarżąca twierdzi, że zgodnie z zasadą proporcjonalności, zasadą dobrej wiary w wykonywaniu umów i postanowieniami warunków CIP Komisja nie może żądać zwrotu całości kwot, które zostały wypłacone skarżącej w ramach rozpatrywanych umów, ponieważ umowy te zostały już w całości lub częściowo wykonane.
289 W tym względzie należy przede wszystkim zauważyć, że z jednej strony jedyną umową normowaną warunkami CIP jest umowa T-Seniority, a z drugiej strony skarżąca poinformowała koordynatora projektu T-Seniority o wycofaniu się przez nią z konsorcjum ze skutkiem od dnia 23 lutego 2009 r.
290 Tymczasem zgodnie z art. II.11 ust. 4 tiret pierwsze warunków CIP, w sytuacji gdy wykonawca odstępuje od umowy zawartej na podstawie tych warunków „Komisja może zażądać zwrotu całości lub części wkładu finansowego Wspólnoty, z uwzględnieniem charakteru i wyników wykonanej pracy, jak również jej znaczenia dla Wspólnoty, w ramach niniejszego programu”.
291 Jednakże, na podstawie art. II.11 ust. 8 warunków CIP, „[n]iezależnie od rozwiązania umowy finansowania w całości lub w zakresie udziału beneficjenta, postanowienia części B i D załącznika II zachowują moc po rozwiązaniu umowy finansowania lub zakończeniu udziału beneficjenta”. Postanowienie to uściśla ponadto, że „[w]szystkie inne postanowienia niniejszej umowy finansowania, które wyraźnie stanowią, że zachowują moc po rozwiązaniu umowy, również zachowują moc w okresie, o którym mowa w tych postanowieniach”.
292 Wynika z tego, że konsekwencje finansowe wycofania się wykonawcy lub rozwiązania umowy, takie jak przewidziane w art. II.11 warunków CIP, pozostają bez uszczerbku dla ciążącego na wykonawcy obowiązku zwrotu kwot ostatecznie uznanych za niekwalifikowalne w następstwie ewentualnego audytu.
293 Po drugie, jeżeli chodzi o argument skarżącej, zgodnie z którym żądanie Komisji mające na celu uzyskanie zwrotu całości kwot, które zostały wypłacone w ramach spornych umów, jest sprzeczne z zasadami wykonywania umów w dobrej wierze i proporcjonalności, należy przypomnieć, że zgodnie z art. II.29 ust. 1 warunków FP6 „kwoty, które będą należne od Komisji ze względu na wyniki [audytów przeprowadzonych na podstawie tego artykułu], mogą stać się przedmiotem odzyskania zgodnie z art. II.31”.
294 Podobnie art. II.17 ust. 4 warunków eTEN oraz art. II.28 ust. 5 warunków CIP stanowi, że „[n]a podstawie wyników audytu Komisja podejmuje wszelkie właściwe środki, jakie uzna za stosowne, w tym może przystąpić do odzyskania całości lub części przekazanych przez nią płatności”.
295 Z postanowień tych wynika, że Komisja dysponuje w niniejszym przypadku możliwością zażądania od skarżącej, na podstawie wyników audytu, zwrotu całej kwoty, którą uważa za należną, włącznie z całością kwot, które zapłaciła skarżącej w ramach spornych umów.
296 Tymczasem, biorąc pod uwagę liczbę i wagę naruszeń zobowiązań umownych stwierdzonych w sprawozdaniu z audytu i oddalenie przez Sąd argumentów skarżącej zmierzających do zakwestionowania tego ustalenia, należy uznać, że żądanie Komisji, mające na celu uzyskanie zwrotu całości kwot wypłaconych skarżącej na podstawie spornych umów, nie wydaje się ani nieproporcjonalne, ani sprzeczne z zasadą wykonywania umów w dobrej wierze.
W przedmiocie określenia warunków spłaty
297 Należy przypomnieć, że w dniu 29 kwietnia 2011 r. Komisja wystawiła dziewięć not debetowych na kwoty podlegające zwrotowi z tytułu każdej ze spornych umów o łącznej wysokości 999 213,45 EUR. Rzeczone noty debetowe wyznaczały skarżącej termin 45 dni na dokonanie zwrotu należnych kwot, upływający w dniu 14 czerwca 2011 r., po upływie którego kwoty te miały być powiększane o odsetki za zwłokę przewidziane w spornych umowach według stopy EBC powiększonej o 3,5 punktu. Ponadto wskazane noty debetowe wskazywały numer rachunku bankowego, na który skarżąca miała dokonać zwrotu. Okoliczność ta nie jest kwestionowana przez skarżącą.
298 Należy zatem uwzględnić żądanie Komisji dotyczące nakazania skarżącej, aby zwróciła tej instytucji kwotę 999 213,45 EUR tytułem zwrotu nienależnie wypłaconych dotacji, na podstawie art. II.31 warunków FP6, art. II.19 warunków eTEN oraz art. II.30 warunków CIP.
b) W odniesieniu do wypłaty odszkodowania ryczałtowego
W przedmiocie kwoty, która powinna zostać odzyskana tytułem odszkodowania ryczałtowego
299 Skarżąca kwestionuje zasadność żądania wzajemnego ze względu na to, że jej skarga powinna zostać uwzględniona. Zaprzecza ona również twierdzeniu, że odszkodowanie ryczałtowe ma pewny charakter. Natomiast skarżąca nie kwestionuje elementów składowych wyliczenia dokonanego przez Komisję. Nie znajdują one zresztą zaprzeczenia w aktach sprawy.
300 Tymczasem, jak przypomniano w pkt 257 powyżej, skarga została oddalona w całości.
301 Co się tyczy pewnego charakteru wierzytelności odpowiadającej odszkodowaniu ryczałtowemu, którego zapłaty żąda Komisja, należy stwierdzić, że na podstawie art. II.30 warunków FP6 wykonawcy mają obowiązek zapłaty odszkodowania z tego tylko powodu, że w wyniku zadeklarowania nieuzasadnionych wydatków skorzystali z nienależnych dotacji. Ponieważ szkoda finansowa poniesiona przez Unię została wykazana (zob. pkt 298 powyżej), Komisja słusznie uznała, że skarżąca ma obowiązek zapłaty odszkodowania, którego Komisja się domaga.
W przedmiocie określenia warunków spłaty
302 Skarżąca podnosi zasadniczo, że odszkodowanie ryczałtowe nie jest wymagalne, ponieważ, po pierwsze, w dniu wniesienia powództwa wzajemnego Komisji kwestionowała ona niekwalifikowalność ogółu wydatków przedłożonych w ramach spornych umów, na podstawie których obliczana jest wysokość odszkodowania, a po drugie w tym samym dniu Komisja nie wystawiła jeszcze noty debetowej dotyczącej tego odszkodowania.
303 W tym względzie należy podnieść, że – jak przypomniano w pkt 287 powyżej – zostało orzeczone, iż skarżąca nie udowodniła kwalifikowalnego charakteru wydatków zgłoszonych Komisji w ramach spornych umów.
304 Ponadto należy przypomnieć, że w dniu 20 czerwca 2011 r. Komisja wystawiła sześć not debetowych w odniesieniu do umów zawartych między Wspólnotą a skarżącą dla projektów Access-eGOV, eABILITIES, Ask-It, EU4ALL, Emerge i Enable, ustalających kwoty należne od skarżącej z tytułu odszkodowania ryczałtowego na mocy art. II.30 warunków FP6 na łączną kwotę 70 471,47 EUR. Komisja wyznaczyła skarżącej termin zapłaty powyższych kwot na dzień 4 sierpnia 2011 r.
305 Dlatego też należy uwzględnić żądanie Komisji, aby skarżąca została obciążona na jej rzecz kwotą 70 471,47 EUR tytułem odszkodowania.
c) W odniesieniu do odsetek
306 Jak wynika z postanowień art. II.28 ust. 7 i art. II.31 warunków FP6, art. II.3 ust. 6 i art. II.19 warunków eTEN oraz art. II.5 ust. 5 i art. II.30 ust. 2 warunków CIP, wszelkie kwoty należne od wykonawcy w ramach rozpatrywanych umów podlegają oprocentowaniu począwszy od upływu terminu zapłaty wyznaczonego przez Komisję. Należy zatem obciążyć skarżącą zapłatą odsetek przewidzianych w art. II.28 ust. 7 warunków FP6, art. II.19 warunków eTEN oraz art. II.30 ust. 2 warunków CIP.
W przedmiocie kosztów
307 Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.
308 Ponieważ skarżąca przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania.
Z powyższych względów
SĄD (pierwsza izba)
orzeka, co następuje:
1) Skarga wniesiona przez spółkę Koinonia Tis Pliroforias Anoichti Stis Eidikes Anagkes–Isotis zostaje oddalona.
2) Spółce Koinonia Tis Pliroforias Anoichti Stis Eidikes Anagkes–Isotis nakazuje się zapłatę kwoty 999 213,45 EUR wraz z odsetkami od dnia 15 czerwca 2011 r. według stopy Europejskiego Banku Centralnego (EBC) powiększonej o 3,5 punktu, odpowiadającej zwrotowi wkładów finansowych, z których skorzystała z tytułu umów nr 027020 „Access to e-Government Services Employing Semantic Technologies”, nr 035242 „A virtual platform to enhance and organize the coordination among centres for accessibility resources and support”, nr 511298 „Ambient Intelligence System of Agents for Knowledge-based and Integrated Services for Mobility Impaired Users”, nr 034778 „European Unified Approach for Accessible Lifelong Learning”, nr 045056 „Emergency Monitoring and Prevention”, nr 045563 „A wearable system supporting services to enable elderly people to live well, independently and at ease”, nr 029255 „NavigAbile: e-inclusion for communication disabilities”, nr 517506 „European Recommanded Materials for Distance Learning Courses for Educators” i nr 224988 „T-Seniority: Expanding the benefits of information society to older people through digital TV channels”.
3) Spółce Koinonia Tis Pliroforias Anoichti Stis Eidikes Anagkes–Isotis nakazuje się zapłatę kwoty 70 471,47 EUR wraz z odsetkami według stopy EBC powiększonej o 3,5 punktu, od dnia 5 sierpnia 2011 r., odpowiadającej odszkodowaniu ryczałtowemu z tytułu umów nr 027020 „Access to e-Government Services Employing Semantic Technologies”, nr 035242 „A virtual platform to enhance and organize the coordination among centres for accessibility resources and support”, nr 511298 „Ambient Intelligence System of Agents for Knowledge-based and Integrated Services for Mobility Impaired Users”, nr 034778 „European Unified Approach for Accessible Lifelong Learning”, nr 045056 „Emergency Monitoring and Prevention”, nr 045563 „A wearable system supporting services to enable elderly people to live well, independently and at ease”.
4) Koinonia Tis Pliroforias Anoichti Stis Eidikes Anagkes–Isotis pokrywa własne koszty oraz koszty poniesione przez Komisję Europejską.
Frimodt Nielsen | Kancheva | Buttigieg |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 16 lipca 2014 r.
Podpisy
Spis treści
Okoliczności powstania sporu
A – Prezentacja spornych umów
B – Wykonanie spornych umów i audyt
Przebieg postępowania i żądania stron
Co do prawa
A – W przedmiocie zakresu sporu
B – W przedmiocie prawa mającego zastosowanie do sporu
C – W przedmiocie trzeciego żądania skarżącej II
1. W przedmiocie ustaleń sprawozdania z audytu uzasadniających niekwalifikowalność wydatków II
a) W przedmiocie prowadzenia ksiąg rachunkowych skarżącej II
b) W przedmiocie zmian list obecności personelu
c) W przedmiocie godzin pracy zadeklarowanych przez dyrektora programów
d) W przedmiocie kosztów podróży
2. W przedmiocie jakości i warunków przeprowadzenia audytu
a) W przedmiocie fałszywych deklaracji dotyczących udziału skarżącej w umowie ETSI333
b) W przedmiocie reguł obowiązujących w dziedzinie rewizji finansowej
c) W przedmiocie przekazania sprawozdania z audytu w języku angielskim
D – W przedmiocie żądań piątego i szóstego skarżącej
1. W przedmiocie dopuszczalności żądań piątego i szóstego skarżącej
2. W przedmiocie zasadności żądań piątego i szóstego skarżącej
E – W przedmiocie żądań wzajemnych Komisji
1. W przedmiocie zakresu żądań Komisji
2. W przedmiocie dopuszczalności żądań Komisji
a) W przedmiocie dopuszczalności żądań wzajemnych w zakresie, w jakim zostały one złożone w odpowiedzi Komisji na skargę
b) W przedmiocie dopuszczalności żądania zasądzenia odszkodowania ryczałtowego
3. W przedmiocie zasadności żądań Komisji
a) W odniesieniu do zwrotu nienależnego świadczenia
W przedmiocie kwoty zapłaconej w sposób nieuzasadniony
W przedmiocie określenia warunków spłaty
b) W odniesieniu do wypłaty odszkodowania ryczałtowego
W przedmiocie kwoty, która powinna zostać odzyskana tytułem odszkodowania ryczałtowego
W przedmiocie określenia warunków spłaty
c) W odniesieniu do odsetek
W przedmiocie kosztów