Συνεκδικασθείσες υποθέσεις T‑339/10 και T‑532/10
Cosepuri Soc. Coop. pA
κατά
Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA)
«Δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών — Διαδικασία διαγωνισμού — Μεταφορικές υπηρεσίες κλειστής διαδρομής στην Ιταλία και την Ευρώπη — Απόρριψη της προσφοράς διαγωνιζομένου — Απόφαση αναθέσεως του αντικειμένου της συμβάσεως σε άλλο διαγωνιζόμενο — Εξωσυμβατική ευθύνη — Πρόσβαση στα έγγραφα — Κανονισμός (ΕΚ) 1049/2001 — Προσφορά του αναδόχου — Άρνηση προσβάσεως — Εξαίρεση που αφορά την προστασία των εμπορικών συμφερόντων τρίτου»
Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα)
της 29ης Ιανουαρίου 2013
1. Προσφυγή ακυρώσεως — Πράξεις δεκτικές προσφυγής — Πράξεις μεταβάλλουσες τη νομική κατάσταση του προσφεύγοντος — Σύμβαση που συνήφθη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων και του αναδόχου κατόπιν διαδικασίας διαγωνισμού — Απουσία δεσμευτικών εννόμων αποτελεσμάτων έναντι του προσφεύγοντος — Απαράδεκτο
(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ)
2. Προσφυγή ακυρώσεως — Ακυρωτική απόφαση — Αποτελέσματα — Υποχρέωση λήψεως μέτρων εκτελέσεως
(Άρθρο 266 ΣΛΕΕ)
3. Ένδικη διαδικασία — Εισαγωγικό δικόγραφο — Τυπικά στοιχεία — Συνοπτική έκθεση των προβαλλόμενων ισχυρισμών — Ασάφεια ως προς τον προσδιορισμό των προσβαλλόμενων πράξεων — Απαράδεκτο
(Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρα 21 και 53, εδ. 1· Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 44 § 1)
4. Δημόσιες συμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Διαδικασία διαγωνισμού — Αμφισβήτηση της νομιμότητας της συγγραφής υποχρεώσεων και της αρνήσεως προσβάσεως στις προσφορές των διαγωνιζόμενων — Τήρηση της αρχής της διαφάνειας — Συμβατότητα με την αρχή της προστασίας της εμπιστευτικότητας των προσφορών
(Άρθρο 277 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1605/2002 του Συμβουλίου, άρθρa 89 § 1 και 99· κανονισμός 2342/2002 της Επιτροπής, άρθρο 148)
5. Πράξεις των οργάνων — Αιτιολογία — Υποχρέωση — Περιεχόμενο — Απόφαση, στο πλαίσιο διαδικασίας συνάψεως δημόσιας συμβάσεως υπηρεσιών, να απορριφθεί προσφορά — Γνωστοποιητέα στοιχεία — Μη γνωστοποίηση της τιμής που προσέφερε ο ανάδοχος — Επιτρέπεται
(Άρθρο 296 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1605/2002 του Συμβουλίου, άρθρο 100 § 2· κανονισμός 2342/2002 της Επιτροπής, άρθρο 149)
6. Δημόσιες συμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Σύναψη συμβάσεως κατόπιν διαγωνισμού — Διακριτική ευχέρεια των οργάνων — Δικαστικός έλεγχος — Όρια
7. Εξωσυμβατική ευθύνη — Προϋποθέσεις — Έλλειψη νομιμότητας — Ζημία — Αιτιώδης σύνδεσμος — Σωρευτικές προϋποθέσεις — Μη συνδρομή μιας εκ των προϋποθέσεων — Απόρριψη της αγωγής στο σύνολό της
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
8. Προσφυγή ακυρώσεως — Αρμοδιότητα του δικαστή της Ένωσης — Αίτημα με το οποίο ζητείται να απευθυνθεί εντολή προς θεσμικό όργανο — Απαράδεκτο
(Άρθρο 264 ΣΛΕΕ)
9. Δημόσιες συμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Διαδικασία διαγωνισμού — Απόφαση περί απορρίψεως προσφοράς — Αίτημα κοινοποιήσεως αντιγράφου της εκθέσεως αξιολογήσεως και της συμβάσεως που συνήφθη με τον ανάδοχο — Δυνατότητα εφαρμογής του κανονισμού 1049/2001 για την πρόσβαση στα έγγραφα
(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου· κανονισμός 1605/2002 του Συμβουλίου, άρθρο 100 § 2)
10. Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα — Κανονισμός 1049/2001 — Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα — Προστασία εμπορικών συμφερόντων — Άρνηση προσβάσεως — Υποχρέωση αιτιολογήσεως — Περιεχόμενο
(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4)
11. Δημόσιες συμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Διαδικασία διαγωνισμού — Απόφαση περί απορρίψεως προσφοράς — Αίτηση προσβάσεως στην προσφορά του αναδόχου — Δυνατότητα εφαρμογής του κανονισμού 1049/2001 για την πρόσβαση στα έγγραφα — Άρνηση προσβάσεως — Εξαίρεση που αφορά την προστασία των εμπορικών συμφερόντων του αναδόχου — Επιτρέπεται — Συμβατότητα με τον κανονισμό 1605/2002
(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4· κανονισμός 1605/2002 του Συμβουλίου, άρθρο 100 § 2)
1. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 26)
2. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 26, 77)
3. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 28)
4. Ο προσφεύγων μπορεί βασίμως να αμφισβητήσει παρεμπιπτόντως, στο πλαίσιο προσφυγής ακυρώσεως κατά διαδικασίας διαγωνισμού για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων της Ένωσης, τη νομιμότητα της συγγραφής υποχρεώσεων. Σημείο της συγγραφής υποχρεώσεων, το οποίο προβλέπει ότι η διαδικασία αξιολογήσεως των προσφορών είναι μυστική, ανταποκρίνεται στις επιταγές, αφενός, της προστασίας της εμπιστευτικότητας των προσφορών και, αφετέρου, της κατ’ αρχήν αποφυγής των επαφών μεταξύ της αναθέτουσας αρχής και των διαγωνιζομένων. Η αρχή της διαφάνειας την οποία προβλέπει το άρθρο 89, παράγραφος 1, του κανονισμού 1605/2002, για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στον γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, πρέπει να συμβιβαστεί με τις επιταγές αυτές.
Σε κάθε περίπτωση, η ως άνω αρχή πρέπει να συμβιβάζεται με την προστασία του δημοσίου συμφέροντος, των θεμιτών εμπορικών συμφερόντων δημόσιων ή ιδιωτικών επιχειρήσεων και τον θεμιτό ανταγωνισμό, που δικαιολογεί την προβλεπόμενη στο άρθρο 100, παράγραφος 2, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού αυτού δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής να παραλείπει τη γνωστοποίηση ορισμένων στοιχείων σε απορριφθέντα διαγωνιζόμενο, όταν η παράλειψη αυτή είναι αναγκαία για την τήρηση των επιταγών αυτών. Σε κάθε περίπτωση, η διάταξη αυτή δεν προβλέπει τη γνωστοποίηση της προσφοράς του αναδόχου στο σύνολό της.
(βλ. σκέψεις 32, 33, 49)
5. Από το άρθρο 100, παράγραφος 2, του κανονισμού 1605/2002, για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στον γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, και το άρθρο 149 του κανονισμού 2342/2002, για τη θέσπιση των κανόνων εφαρμογής του κανονισμού 1605/2002, προκύπτει ότι η αναθέτουσα αρχή εκπληρώνει την υποχρέωση αιτιολογήσεως που υπέχει εφόσον, κατ’ αρχάς, ενημερώσει αμέσως τους διαγωνιζομένους που αποκλείστηκαν για τους λόγους απορρίψεως της προσφοράς τους και, εν συνεχεία, γνωστοποιήσει στους διαγωνιζομένους οι οποίοι υπέβαλαν παραδεκτή προσφορά και το ζητούν ρητώς τα χαρακτηριστικά και τα σχετικά πλεονεκτήματα της επιλεγείσας προσφοράς, καθώς και το όνομα ή την επωνυμία του αναδόχου εντός δεκαπέντε ημερολογιακών ημερών από την παραλαβή γραπτής αιτήσεως.
Τούτο συνάδει προς τον σκοπό της επιβαλλόμενης από το άρθρο 296 ΣΛΕΕ υποχρεώσεως αιτιολογήσεως, σύμφωνα με τον οποίο από την αιτιολογία πρέπει να προκύπτει κατά τρόπο σαφή και μη διφορούμενο η συλλογιστική της αρχής που εξέδωσε την πράξη, ώστε, αφενός, οι ενδιαφερόμενοι να μπορούν να πληροφορηθούν τους λόγους του λαμβανόμενου μέτρου, προκειμένου να μπορέσουν να ασκήσουν τα δικαιώματά τους, και, αφετέρου, ο δικαστής να μπορεί να ασκήσει τον έλεγχό του. Επιπλέον, η υποχρέωση αιτιολογήσεως πρέπει να εκτιμάται αναλόγως των περιστάσεων της συγκεκριμένης περιπτώσεως, ιδίως βάσει του περιεχομένου της πράξεως, της φύσεως των προβαλλομένων λόγων και του συμφέροντος που έχουν ενδεχομένως ως προς τη λήψη διευκρινίσεων οι αποδέκτες ή άλλα πρόσωπα τα οποία η πράξη αφορά άμεσα και ατομικά.
Η υποχρέωση αιτιολογήσεως θεωρείται ότι έχει τηρηθεί εφόσον το θεσμικό όργανο γνωστοποίησε, ως αιτιολογία της αποφάσεως περί απορρίψεως προσφοράς στο πλαίσιο διαδικασίας διαγωνισμού, τους λόγους απορρίψεως της προσφοράς, τα χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα της προσφοράς του αναδόχου καθώς και την επωνυμία του, κοινοποίησε δε αντίγραφο της εκθέσεως αξιολογήσεως και της συμβάσεως που συνήψε με τον ανάδοχο. Αντιθέτως, η μη γνωστοποίηση της τιμής που προσέφερε ο ανάδοχος δεν συνιστά παραβίαση της υποχρεώσεως αυτής, καθόσον ο προσφεύγων είχε τη δυνατότητα να λάβει γνώση της τιμής αυτής.
(βλ. σκέψεις 42-45, 47, 48)
6. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 54)
7. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 68-70)
8. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 77)
9. Ακόμη και αν υποτεθεί ότι το άρθρο 100, παράγραφος 2, του κανονισμού 1605/2002, για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στον γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, περιλαμβάνει ειδικό κανόνα όσον αφορά την πρόσβαση στα έγγραφα, ο κανονισμός αυτός και ο κανονισμός 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, έχουν διαφορετικούς σκοπούς και δεν περιέχουν διάταξη η οποία να προβλέπει ρητώς ότι ο ένας υπερισχύει του άλλου. Ως εκ τούτου, πρέπει να εξασφαλιστεί ότι έκαστος των κανονισμών αυτών θα εφαρμόζεται κατά τρόπο συμβατό με την εφαρμογή του άλλου ώστε να καθίσταται δυνατή η συνεπής εφαρμογή αμφοτέρων.
(βλ. σκέψη 85)
10. Όταν το οικείο θεσμικό όργανο αποφασίζει να αρνηθεί την πρόσβαση σε έγγραφο, το οποίο του ζητήθηκε να γνωστοποιήσει, οφείλει, κατ’ αρχήν, να παράσχει εξηγήσεις σχετικά με το κατά ποιον τρόπο η πρόσβαση στο έγγραφο αυτό είναι ικανή να θίξει συγκεκριμένα και ουσιαστικά συμφέρον που προστατεύει εξαίρεση προβλεπόμενη στο άρθρο 4 του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής. Επιπλέον, ο κίνδυνος προσβολής του δημόσιου συμφέροντος πρέπει να είναι ευλόγως προβλέψιμος και όχι απλώς υποθετικός. Πάντως, επιτρέπεται στο οικείο θεσμικό όργανο να στηρίζεται, συναφώς, σε γενικά τεκμήρια τα οποία εφαρμόζονται σε ορισμένες κατηγορίες εγγράφων, δεδομένου ότι παρόμοιες γενικού χαρακτήρα θεωρήσεις μπορούν να ισχύουν σε αιτήσεις γνωστοποιήσεως που αφορούν έγγραφα της ίδιας φύσεως. Εξάλλου, στην περίπτωση που προβλέπεται στο άρθρο 4, παράγραφος 2, του κανονισμού 1049/2001, το θεσμικό όργανο πρέπει να εκτιμά αν υφίσταται υπέρτερο δημόσιο συμφέρον το οποίο να δικαιολογεί τη γνωστοποίηση του συγκεκριμένου εγγράφου.
(βλ. σκέψεις 90, 91)
11. Στο πλαίσιο διαδικασίας διαγωνισμού για τη σύναψη δημόσιας συμβάσεως, οικονομικά και τεχνικά στοιχεία τα οποία περιλαμβάνουν οι προσφορές των διαγωνιζομένων είναι ικανά να δικαιολογήσουν την άρνηση του οικείου θεσμικού οργάνου να επιτρέψει την πρόσβαση στην προσφορά του αναδόχου. Αυτό συμβαίνει ιδίως στην περίπτωση που οι προσφορές αυτές σχετίζονται με την ειδική τεχνογνωσία των διαγωνιζομένων και συμβάλλουν στην ιδιαιτερότητα και τον ελκυστικό χαρακτήρα των προσφορών τους. Εξάλλου, δεδομένου ότι είναι δυνατή η παροχή των υπηρεσιών τις οποίες αφορά η επίμαχη δημόσια σύμβαση και σε άλλους οργανισμούς, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ο διαγωνιζόμενος του οποίου η προσφορά αποκλείστηκε από τον διαγωνισμό να βρεθεί εκ νέου σε ανταγωνισμό με τους λοιπούς διαγωνιζομένους και, ειδικότερα, με τον ανάδοχο, στο πλαίσιο νέου διαγωνισμού που θα αφορά παρόμοιες υπηρεσίες.
Εξάλλου, η προστασία των προσφορών των διαγωνιζομένων έναντι των λοιπών διαγωνιζομένων συνάδει προς τις κρίσιμες διατάξεις του κανονισμού 1605/2002, για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στον γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, και, ιδίως, του άρθρου του 100, παράγραφος 2, το οποίο δεν προβλέπει τη γνωστοποίηση των υποβληθεισών προσφορών, ακόμη και στην περίπτωση γραπτής αιτήσεως των απορριφθέντων διαγωνιζομένων. Ο περιορισμός αυτός είναι σύμφυτος προς τον σκοπό των κανόνων σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις της Ένωσης που έχει ως βάση τον ανόθευτο ανταγωνισμό. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, είναι σημαντικό οι αναθέτουσες αρχές να μη γνωστοποιούν πληροφορίες που αφορούν διαδικασίες συνάψεως δημοσίων συμβάσεων, το περιεχόμενο των οποίων θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη νόθευση του ανταγωνισμού στο πλαίσιο είτε τρέχουσας διαδικασίας συνάψεως δημοσίας συμβάσεως είτε μεταγενέστερων διαδικασιών.
Επιπλέον, τόσο από τη φύση τους όσο και σύμφωνα με τις κανονιστικές ρυθμίσεις της Ένωσης στον εν λόγω τομέα, οι διαδικασίες συνάψεως δημοσίων συμβάσεων βασίζονται σε σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ των αναθετουσών αρχών και των επιχειρηματιών που μετέχουν σε αυτές. Οι επιχειρηματίες αυτοί πρέπει να μπορούν να κοινοποιούν στις αναθέτουσες αρχές κάθε χρήσιμη στο πλαίσιο της διαδικασίας συνάψεως της συμβάσεως πληροφορία, χωρίς να ανησυχούν ότι οι ως άνω αρχές θα κοινοποιήσουν σε τρίτους πληροφορίες των οποίων η γνωστοποίηση θα ήταν επιζήμια για τους εν λόγω επιχειρηματίες.
(βλ. σκέψεις 95, 99, 100)