Sprawa T‑195/08

Antwerpse Bouwwerken NV

przeciwko

Komisji Europejskiej

Zamówienia publiczne – Wspólnotowa procedura przetargowa – Budowa hali przeznaczonej do produkcji materiałów odniesienia – Odrzucenie oferty złożonej przez kandydata – Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Dopuszczalność – Interpretacja warunku przewidzianego w specyfikacji – Zgodność oferty z warunkami przewidzianymi w specyfikacji – Wykonanie prawa żądania udzielenia wyjaśnień dotyczących ofert – Skarga o odszkodowanie

Streszczenie wyroku

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty zaskarżalne – Pojęcie – Akty wywołujące wiążące skutki prawne – Akty przygotowawcze – Wyłączenie

(art. 230 WE)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Osoby fizyczne lub prawne

(art. 230 akapit czwarty WE)

3.      Zamówienia publiczne Wspólnot Europejskich – Udzielenie zamówienia w wyniku przetargu – Uprawnienia dyskrecjonalne instytucji – Kontrola sądowa – Granice

4.      Zamówienia publiczne Wspólnot Europejskich – Udzielenie zamówienia w wyniku przetargu – Obowiązek skorzystania przez instytucję z uprawnienia do skontaktowania się z oferentem po otwarciu ofert – Przesłanka

(rozporządzenie Komisji nr 2342/2002, art. 148 ust. 3)

5.      Zamówienia publiczne Wspólnot Europejskich – Procedura przetargowa

(rozporządzenie Rady nr 1605/2002, art. 89 ust. 1, art. 100 ust. 2 akapit drugi; dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2)

6.      Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy – Niespełnienie jednej z przesłanek – Oddalenie skargi o odszkodowanie w całości

(art. 288 akapit drugi WE)

1.      Jeśli chodzi o akty pośrednie mające na celu przygotowanie decyzji o udzieleniu zamówienia publicznego po dokonaniu oceny złożonych ofert, której to decyzji opracowanie odbywa się wieloetapowo w ramach postępowania wewnętrznego, sprawozdania z oceny nie mogą być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności. Przedmiotem takiej skargi może być jedynie akt, który określa w definitywny sposób stanowisko Komisji po zakończeniu tegoż wewnętrznego postępowania.

(por. pkt 28)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez osobę fizyczną lub prawną jest dopuszczalna tylko wówczas, gdy skarżący ma interes w stwierdzeniu nieważności zaskarżonego aktu. Interes ten zakłada, że stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu może samo w sobie wywołać skutki prawne i że w wyniku skargi strona skarżąca będzie mogła uzyskać jakąś korzyść.

(por. pkt 33)

3.      Komisja dysponuje szerokim zakresem swobodnego uznania w zakresie okoliczności, które należy uwzględnić przy wydawaniu decyzji o udzieleniu zamówienia publicznego w trybie przetargu. Dysponuje też ona szerokim zakresem swobodnego uznania przy określaniu zarówno treści, jak i sposobu wdrażania reguł dotyczących udzielenia zamówienia publicznego w trybie przetargu. Ponadto wprawdzie instytucja zamawiająca jest zobowiązana zredagować warunki przetargu w sposób precyzyjny i jasny, jednak nie jest ona zobowiązana do uwzględnienia wszystkich przypadków, jak rzadkie by one nie były, mogących zaistnieć w praktyce. Warunek przewidziany w specyfikacji winien być interpretowany w kontekście jego celu, systemu i jego treści. W razie wątpliwości dana instytucja zamawiająca może ocenić możliwość zastosowania takiego warunku, dokonując odrębnej analizy każdego przypadku z uwzględnieniem wszystkich istotnych elementów. Zważywszy na szeroki zakres swobodnego uznania przysługujący Komisji, kontrola sądowa musi ograniczać się do zbadania poszanowania przepisów proceduralnych i dotyczących uzasadnienia, a także prawidłowości ustaleń faktycznych, braku oczywistych błędów w ocenie oraz braku nadużycia władzy. W ramach takiej kontroli, do sądu wspólnotowego należy określenie w szczególności, czy przyjęta przez Komisję jako instytucję zamawiającą interpretacja warunku przewidzianego w specyfikacji jest poprawna.

(por. pkt 49–53)

4.      Artykuł 148 ust. 3 rozporządzenia nr 2342/2002 ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia finansowego przyznaje instytucjom uprawnienie do skontaktowania się z kandydatem w wypadku, gdy oferta uzasadnia wystąpienie z żądaniami udzielenia wyjaśnień lub gdy chodzi o skorygowanie omyłek pisarskich w ofercie. Wynika stąd, że ów przepis nie może być interpretowany w ten sposób, iż w wyjątkowych i ściśle określonych w nim okolicznościach zobowiązuje on instytucje do skontaktowania się z kandydatami.

Może być inaczej tylko wówczas, gdy – na podstawie ogólnych zasad prawa – owo uprawnienie mogło doprowadzić do powstania po stronie Komisji obowiązku skontaktowania się z kandydatem. Ma to miejsce w szczególności wtedy, gdy treść oferty jest zredagowana w niejednoznaczny sposób, a z okoliczności sprawy, które są znane Komisji, wynika, że owa niejednoznaczność może prawdopodobnie zostać wyjaśniona w prosty sposób i łatwo usunięta. W takim przypadku odrzucenie tej oferty przez Komisję, bez skorzystania przez nią z uprawnienia do wystąpienia z żądaniem udzielenia wyjaśnień, jest zasadniczo sprzeczne z zasadą dobrej administracji. Uznanie, że w takich okolicznościach przysługują Komisji nieograniczone uprawnienia dyskrecjonalne, byłoby sprzeczne z zasadą równego traktowania.

Ponadto zasada proporcjonalności wymaga, by akty instytucji wspólnotowych nie wykraczały poza to, co stosowne i konieczne do osiągnięcia zamierzonych celów, przy czym jeżeli istnieje możliwość wyboru spośród wielu właściwych środków, należy stosować najmniej restrykcyjne, a wynikające z tego niedogodności nie mogą być nadmierne w stosunku do zamierzonych celów.

Jest jednak równie istotne, w interesie pewności prawa, by Komisja była w stanie zapoznać się dokładnie z treścią oferty złożonej w ramach postępowania przetargowego, a w szczególności by mogła upewnić się co do zgodności tej oferty z warunkami przewidzianymi w specyfikacji. Tak więc jeżeli oferta jest niejednoznaczna, a Komisja nie może ustalić szybko i skutecznie, jaka jest rzeczywiście treść oferty, nie ma ona innego wyboru, jak tylko ją odrzucić.

Do sądu wspólnotowego należy ostatecznie stwierdzenie, czy odpowiedzi kandydata na żądanie udzielenia wyjaśnień wystosowane przez instytucję zamawiającą mogą zostać uznane za wyjaśnienia co do treści oferty tego kandydata, czy też wykraczają one poza te ramy i zmieniają treść tej oferty w świetle warunków przewidzianych w specyfikacji.

(por. pkt 54–59)

5.      Zasadę przejrzystości przewidzianą jednocześnie w art. 89 ust. 1 rozporządzenia nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich i w art. 2 dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, należy pogodzić z ochroną interesu publicznego, uzasadnionych interesów gospodarczych przedsiębiorstw publicznych lub prywatnych oraz uczciwej konkurencji, która to ochrona uzasadnia przewidziane w art. 100 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia finansowego uprawnienie do nieudzielenia pewnych informacji kandydatowi, którego oferta została odrzucona, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia poszanowania tych wymogów.

(por. pkt 84)

6.      Zasadność skargi o odszkodowanie wniesionej na podstawie art. 288 akapit drugi WE uzależniona jest od jednoczesnego spełnienia szeregu przesłanek, którymi są: bezprawność zachowania zarzucanego instytucjom, rzeczywiste wystąpienie szkody oraz istnienie związku przyczynowego między zarzucanym zachowaniem a powoływaną szkodą. Jeśli jedna z tych przesłanek pozostaje niespełniona, skargę należy oddalić w całości, bez konieczności badania innych przesłanek.

(por. pkt 91)