Συνεκδικασθείσες υποθέσεις C‑361/15 P και C‑405/15 P

EasySanitarySolutionsBV
και
Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO)

κατά

GroupNivellesNV

«Αίτηση αναιρέσεως – Διανοητική ιδιοκτησία – Κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα – Κανονισμός (ΕΚ) 6/2002 – Άρθρο 5 – Νεωτερισμός – Άρθρο 6 – Ατομικός χαρακτήρας – Άρθρο 7 – Διάθεση στο κοινό – Άρθρο 63 – Αρμοδιότητες του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) στο πλαίσιο της διεξαγωγής αποδείξεων – Βάρος αποδείξεως που φέρει ο αιτών την κήρυξη ακυρότητας – Απαιτήσεις σχετικά με την αναπαραγωγή του προγενέστερου σχεδίου ή υποδείγματος – Σχέδιο που απεικονίζει αύλακα απορροής υδάτων ντους – Απόρριψη της αιτήσεως για την κήρυξη ακυρότητας από το τμήμα προσφυγών»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα) της 21ης Σεπτεμβρίου 2017

1.        Κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα – Παραίτηση και ακυρότητα – Αίτηση κηρύξεως ακυρότητας που στηρίζεται σε ύπαρξη προγενέστερου σχεδίου ή υποδείγματος – Βάρος αποδείξεως

(Κανονισμός 6/2002 του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 12, άρθρα 3, στοιχείο αʹ, 5 έως 7, 25 § 1, στοιχείο βʹ, 52 §§ 1 και 2, και 53 §§ 1 και 2· κανονισμός 2245/2002 της Επιτροπής, άρθρο 28 § 1, στοιχείο βʹ, σημείο v)

2.        Αναίρεση – Λόγοι – Πλημμελές σκεπτικό αποφάσεως λόγω παραβάσεως του δικαίου της Ένωσης – Διατακτικό βάσιμο για άλλους νομικούς λόγους – Απόρριψη

(Άρθρο 256 § 1 ΣΛΕΕ· Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρο 58, εδ. 1)

3.        Κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα – Λόγοι ακυρότητας – Έλλειψη νεωτερισμού – Προγενέστερη διάθεση στο κοινό ταυτόσημου σχεδίου ή υποδείγματος – Προγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα που προορίζεται να ενσωματωθεί ή να εφαρμοστεί σε διαφορετικό προϊόν – Δεν ασκεί επιρροή

(Κανονισμός 6/2002 του Συμβουλίου, άρθρα 5 § 1, 10, 19 και 36)

4.        Κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα – Λόγοι ακυρότητας – Απουσία ατομικού χαρακτήρα – Σχέδιο ή υπόδειγμα που δεν δημιουργεί στον ενημερωμένο χρήστη διαφορετική συνολική εντύπωση από εκείνη που δημιουργεί προγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα – Ενημερωμένος χρήστης – Έννοια – Γνώση, από τον ενημερωμένο καταναλωτή, του προγενέστερου σχεδίου ή υποδείγματος που έχει ενσωματωθεί ή εφαρμοστεί σε προϊόν του βιομηχανικού τομέα διαφορετικό από εκείνο που αφορά το επίμαχο σχέδιο ή υπόδειγμα ή που εφαρμόζεται σε ένα τέτοιο προϊόν – Δεν ασκεί επιρροή

(Κανονισμός 6/2002 του Συμβουλίου, άρθρα 5 έως 7)

1.      Αφενός, κατά το άρθρο 28, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, σημείο v, του κανονισμού 2245/2002, σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού 6/2002, για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα, εφόσον η αίτηση για την κήρυξη ακυρότητας καταχωρισμένου κοινοτικού σχεδίου ή υποδείγματος στηρίζεται στο γεγονός ότι το εν λόγω σχέδιο ή υπόδειγμα δεν πληροί τις προϋποθέσεις των άρθρων 5 και 6 του κανονισμού 6/2002, η αίτηση για την κήρυξη ακυρότητας πρέπει να περιλαμβάνει τη μνεία και την αναπαραγωγή των προγενέστερων σχεδίων ή υποδειγμάτων που ενδέχεται να παρεμποδίσουν τον νεωτερισμό ή τον ατομικό χαρακτήρα του καταχωρισμένου κοινοτικού σχεδίου ή υποδείγματος, καθώς και έγγραφα που να πιστοποιούν την ύπαρξη των εν λόγω προγενέστερων σχεδίων ή υποδειγμάτων.

Αφετέρου, στο πλαίσιο αιτήσεως για την κήρυξη ακυρότητας στηριζόμενης στο άρθρο 25 του κανονισμού 6/2002, από το άρθρο 52, παράγραφοι 1 και 2, καθώς και από το άρθρο 53, παράγραφοι 1 και 2, του κανονισμού αυτού προκύπτει ότι δεν εναπόκειται στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή στο Γενικό Δικαστήριο να προσκομίσει τα στοιχεία που αποδεικνύουν το υποστατό του λόγου αυτού, αλλά στον προσφεύγοντα που προβάλλει τον λόγο ακυρότητας του άρθρου 25, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του εν λόγω κανονισμού.

Επομένως, όταν ο αιτών την κήρυξη ακυρότητας επικαλείται τον λόγο ακυρότητας του άρθρου 25, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 6/2002, σ’ αυτόν εναπόκειται να προσκομίσει τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το επίμαχο σχέδιο ή υπόδειγμα δεν πληροί τις προϋποθέσεις των άρθρων 4 έως 9 του κανονισμού αυτού.

Επιπλέον, όσον αφορά το επιχείρημα σχετικά με την παράβαση του άρθρου 5 του κανονισμού 6/2002, πρέπει να προστεθεί ότι η διάταξη αυτή, θέτοντας ως προϋπόθεση, προκειμένου να θεωρηθεί νέο ένα σχέδιο ή υπόδειγμα, να «μην έχει διατεθεί στο κοινό κανένα ταυτόσημο σχέδιο ή υπόδειγμα», συνεπάγεται ότι η εκτίμηση του κατά πόσον ένα σχέδιο ή υπόδειγμα είναι νέο πρέπει να πραγματοποιηθεί σε σχέση με ένα ή περισσότερα σχέδια ή υποδείγματα τα οποία είναι επακριβώς καθορισμένα, εξατομικευμένα, συγκεκριμένα και προσδιορισμένα μέσα στο σύνολο των σχεδίων ή υποδειγμάτων που έχουν προηγουμένως διατεθεί στο κοινό.

Συναφώς, πρέπει να υπομνησθεί ότι, κατά το άρθρο 3, στοιχείο αʹ, του κανονισμού αυτού, ένα σχέδιο ή υπόδειγμα ορίζεται ως «η εικόνα την οποία παρουσιάζει το σύνολο ή μέρος ενός προϊόντος η οποία προκύπτει από τα χαρακτηριστικά του, και ιδίως από τη γραμμή, το περίγραμμα, το χρώμα, το σχήμα, την υφή ή/και τα υλικά του ίδιου του προϊόντος ή/και της διακόσμησης που φέρει». Κατά συνέπεια, στο πλαίσιο του συστήματος που προβλέπει ο κανονισμός 6/2002, το καθοριστικό στοιχείο ενός σχεδίου ή υποδείγματος είναι η εικόνα.

Επομένως, το γεγονός ότι ένα χαρακτηριστικό ενός σχεδίου ή υποδείγματος είναι ορατό αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση για την προστασία αυτή. Έτσι, στην αιτιολογική σκέψη 12 του κανονισμού 6/2002 αναφέρεται ότι η προστασία των σχεδίων ή υποδειγμάτων δεν θα πρέπει να επεκτείνεται σε εκείνα τα συστατικά του προϊόντος τα οποία δεν είναι ορατά κατά τη συνήθη χρήση του ούτε στα χαρακτηριστικά του συστατικού τα οποία δεν είναι ορατά όταν το προϊόν συναρμολογείται και ότι τα χαρακτηριστικά αυτά δεν πρέπει, επομένως, να λαμβάνονται υπόψη όταν σταθμίζεται κατά πόσον άλλα χαρακτηριστικά του εν λόγω σχεδίου ή υποδείγματος πληρούν τους όρους προστασίας.

Από τις ανωτέρω σκέψεις προκύπτει ότι είναι θεμελιώδους σημασίας τα τμήματα του EUIPO να διαθέτουν μια εικόνα του προγενέστερου σχεδίου ή υποδείγματος, βάσει της οποίας να μπορεί να γίνει αντιληπτή η εμφάνιση του προϊόντος στο οποίο είναι ενσωματωμένο το σχέδιο ή υπόδειγμα και να προσδιορίζεται επακριβώς και με βεβαιότητα το προγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα, προκειμένου να προβούν, σύμφωνα με τα άρθρα 5 έως 7 του κανονισμού 6/2002, στην εκτίμηση του νεωτερισμού και του ατομικού χαρακτήρα του επίμαχου σχεδίου ή υποδείγματος και στην απαιτούμενη σύγκριση μεταξύ των οικείων σχεδίων ή υποδειγμάτων. Συγκεκριμένα, για να εξεταστεί αν το επίμαχο σχέδιο ή υπόδειγμα στερείται πράγματι νεωτερισμού ή ατομικού χαρακτήρα απαιτείται τα εν λόγω τμήματα να έχουν στη διάθεσή τους επακριβώς καθορισμένο και συγκεκριμένο προγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα.

Συνεπώς, στον διάδικο που υπέβαλε την αίτηση για την κήρυξη ακυρότητας εναπόκειται να προσκομίσει στο EUIPO τα απαραίτητα στοιχεία και, ειδικότερα, τον πλήρη και ακριβή προσδιορισμό και την αναπαραγωγή του σχεδίου ή υποδείγματος του οποίου επικαλείται την αρχαιότητα, για να αποδείξει ότι το επίμαχο σχέδιο ή υπόδειγμα δεν μπορεί να καταχωριστεί εγκύρως.

(βλ. σκέψεις 58-65)

2.      Κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, η πλάνη περί το δίκαιο στην οποία υπέπεσε το Γενικό Δικαστήριο δεν δύναται να επισύρει την αναίρεση της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, εάν το διατακτικό της αποφάσεως αυτής είναι βάσιμο δυνάμει άλλου σκεπτικού.

(βλ. σκέψη 73)

3.      Όπως προκύπτει από το άρθρο 5, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 6/2002, για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα, ένα σχέδιο ή υπόδειγμα θεωρείται νέο εάν δεν έχει διατεθεί στο κοινό κανένα ταυτόσημο σχέδιο ή υπόδειγμα, στην περίπτωση καταχωρισμένου κοινοτικού σχεδίου ή υποδείγματος, πριν από την ημερομηνία καταθέσεως της αιτήσεως καταχωρίσεως του σχεδίου ή υποδείγματος για το οποίο ζητήθηκε η προστασία ή εάν διεκδικείται προτεραιότητα πριν από την ημερομηνία προτεραιότητας.

Το γράμμα της διατάξεως αυτής δεν εξαρτά τον χαρακτηρισμό ενός σχεδίου ή υποδείγματος ως νέου από τα προϊόντα στα οποία ενδέχεται να ενσωματωθεί ή να εφαρμοστεί.

Περαιτέρω, πρέπει να υπομνησθεί ότι, κατά το άρθρο 10, παράγραφος 1, του κανονισμού 6/2002, η προστασία που παρέχει το κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα εκτείνεται «σε οποιοδήποτε σχέδιο ή υπόδειγμα» το οποίο δεν προκαλεί στον ενημερωμένο χρήστη διαφορετική συνολική εντύπωση.

Επομένως, εάν γίνει δεκτή η άποψη, κατά την οποία η προστασία ενός σχεδίου ή υποδείγματος εξαρτάται από τη φύση του προϊόντος στο οποίο ενσωματώθηκε ή εφαρμόστηκε το εν λόγω σχέδιο ή υπόδειγμα, η προστασία αυτή θα περιοριζόταν μόνο στα σχέδια ή υποδείγματα που ανήκουν σε συγκεκριμένο κλάδο. Επομένως, η άποψη αυτή δεν μπορεί να γίνει δεκτή.

Εξάλλου, τόσο από το άρθρο 36, παράγραφος 6, όσο και από το άρθρο 19, παράγραφος 1, του κανονισμού 6/2002 προκύπτει ότι το καταχωρισμένο κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα παρέχει στον δικαιούχο του το δικαίωμα αποκλειστικής χρήσεως του επίμαχου σχεδίου ή υποδείγματος για όλα τα είδη προϊόντων και όχι μόνο για το προϊόν που αναφέρεται στην αίτηση καταχωρίσεως.

Συγκεκριμένα, κατά το εν λόγω άρθρο 36, παράγραφος 6, οι πληροφορίες που αναφέρονται, ιδίως, στην παράγραφο 2 του άρθρου αυτού δεν θίγουν την έκταση της προστασίας του σχεδίου ή υποδείγματος αυτή καθαυτήν. Επομένως, οι πληροφορίες αυτές, που συνίστανται στη μνεία των προϊόντων στα οποία πρόκειται να ενσωματωθεί ή να εφαρμοστεί το σχέδιο ή υπόδειγμα, δεν μπορούν να περιορίσουν την προστασία του εν λόγω σχεδίου ή υποδείγματος, όπως αυτή προβλέπεται, ειδικότερα, στο άρθρο 10 του κανονισμού 6/2002.

Όσον αφορά το άρθρο 19, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού, από την αναφορά σε «προϊόν» στο οποίο ενσωματώθηκε ή εφαρμόστηκε σχέδιο ή υπόδειγμα δεν μπορεί να συναχθεί ότι η έκταση της προστασίας του κοινοτικού σχεδίου ή υποδείγματος περιορίζεται στο προϊόν στο οποίο ενσωματώθηκε ή εφαρμόστηκε το εν λόγω σχέδιο ή υπόδειγμα.

Λαμβανομένης υπόψη της ερμηνείας των άρθρων 10 και 19, καθώς και του άρθρου 36 του κανονισμού 6/2002, το κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα δεν μπορεί να θεωρηθεί νέο, κατά την έννοια του άρθρου 5, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού, αν ταυτόσημο σχέδιο ή υπόδειγμα έχει προηγουμένως διατεθεί στο κοινό, πριν από τις ημερομηνίες που ορίζονται στη διάταξη αυτή, ακόμη και αν αυτό το προγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα προορίζεται να ενσωματωθεί ή να εφαρμοστεί σε διαφορετικό προϊόν. Συγκεκριμένα, το γεγονός ότι η προστασία που παρέχεται σε σχέδιο ή υπόδειγμα δεν περιορίζεται μόνο στα προϊόντα στα οποία προορίζεται να ενσωματωθεί ή να εφαρμοστεί συνεπάγεται κατ’ ανάγκη ότι η εκτίμηση του νεωτερισμού ενός σχεδίου ή υποδείγματος δεν πρέπει επίσης να περιορίζεται μόνο σε αυτά τα προϊόντα.

(βλ. σκέψεις 89-96)

4.      Κατά το άρθρο 6 του κανονισμού 6/2002, για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα, ένα σχέδιο ή υπόδειγμα θεωρείται ότι παρουσιάζει ατομικό χαρακτήρα εάν η συνολική εντύπωση που προκαλεί στον ενημερωμένο καταναλωτή διαφέρει από τη συνολική εντύπωση που προκαλεί στον εν λόγω καταναλωτή κάθε σχέδιο ή υπόδειγμα που έχει διατεθεί στο κοινό. Το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι ως ενημερωμένος χρήστης, η έννοια του οποίου δεν ορίζεται στον κανονισμό αυτόν, νοείται ο χρήστης που δεν επιδεικνύει μετρίου βαθμού προσοχή, αλλά ιδιαίτερη επιμέλεια, είτε λόγω της επαγγελματικής πείρας του είτε λόγω της ευρείας γνώσης του οικείου τομέα που διαθέτει.

Είναι αληθές ότι, κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, ο προσδιορισμός «ενημερωμένος» προϋποθέτει ότι, χωρίς να είναι σχεδιαστής ή ειδικός τεχνικός, ο χρήστης γνωρίζει τα διάφορα σχέδια ή υποδείγματα που υπάρχουν στον οικείο τομέα, διαθέτει ορισμένες γνώσεις ως προς τα στοιχεία που κατά κανόνα περιλαμβάνουν τα εν λόγω σχέδια ή υποδείγματα, και, λόγω του ενδιαφέροντός του για τα εν λόγω προϊόντα, επιδεικνύει σχετικά υψηλότερο βαθμό προσοχής όταν τα χρησιμοποιεί.

Ωστόσο, ο όρος ενημερωμένος χρήστης δεν μπορεί να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι το προγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα μπορεί να αποκλείσει την αναγνώριση ατομικού χαρακτήρα στο μεταγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα μόνον εάν ο εν λόγω χρήστης γνωρίζει το προγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα. Μια τέτοια ερμηνεία αντιβαίνει στο άρθρο 7 του κανονισμού 6/2002.

Συναφώς, πρέπει να τονιστεί ότι, κατά τα άρθρα 5 και 6 του κανονισμού 6/2002, ένα σχέδιο ή υπόδειγμα μπορεί να συγκριθεί με ένα άλλο προκειμένου να διαπιστωθεί ο νεωτερισμός και ο ατομικός χαρακτήρας του πρώτου μόνον εάν το δεύτερο έχει διατεθεί στο κοινό.

Όταν το σχέδιο ή υπόδειγμα θεωρηθεί ότι έχει διατεθεί στο κοινό, κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 1, του κανονισμού 6/2002, η διάθεση αυτή στο κοινό ισχύει τόσο για την εξέταση του νεωτερισμού, κατά την έννοια του άρθρου 5 του κανονισμού αυτού, του σχεδίου ή υποδείγματος με το οποίο συγκρίνεται το σχέδιο ή υπόδειγμα που έχει διατεθεί στο κοινό όσο και για την εξέταση του ατομικού χαρακτήρα του πρώτου σχεδίου και υποδείγματος, κατά την έννοια του άρθρου 6 του εν λόγω κανονισμού.

Περαιτέρω, ο «συγκεκριμένος κλάδος», κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 1, του κανονισμού 6/2002, δεν περιορίζεται στον κλάδο στον οποίο προορίζεται να ενσωματωθεί ή να εφαρμοστεί το επίμαχο σχέδιο ή υπόδειγμα.

Πάντως, η άποψη, κατά την οποία το προγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα μπορεί να αποκλείσει την αναγνώριση ατομικού χαρακτήρα στο μεταγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα μόνον εάν ο εν λόγω χρήστης γνωρίζει το προγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα, ισοδυναμεί, για τους σκοπούς της εξετάσεως του ατομικού χαρακτήρα ενός σχεδίου ή υποδείγματος, κατά την έννοια του άρθρου 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 6/2002, με το να απαιτείται το προγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα, του οποίου έχει ήδη αποδειχθεί η διάθεση στο κοινό, κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού, να είναι γνωστό στον ενημερωμένο χρήστη του επίμαχου σχεδίου ή υποδείγματος.

Ωστόσο, ουδόλως μπορεί να συναχθεί από το εν λόγω άρθρο 7, παράγραφος 1, ότι είναι απαραίτητο ο ενημερωμένος χρήστης του προϊόντος στο οποίο έχει ενσωματωθεί ή εφαρμοστεί το επίμαχο σχέδιο ή υπόδειγμα να γνωρίζει το προγενέστερο σχέδιο ή υπόδειγμα, όταν το προγενέστερο αυτό σχέδιο ή υπόδειγμα έχει ενσωματωθεί ή εφαρμοστεί σε προϊόν του βιομηχανικού τομέα διαφορετικό από εκείνο του επίμαχου σχεδίου ή υποδείγματος.

(βλ. σκέψεις 124-131)