WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ

(druga izba)

z dnia 29 kwietnia 2015 r.

Sprawy połączone F‑159/12 i F‑161/12

CJ

przeciwko

Europejskiemu Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC)

Służba publiczna – Personel kontraktowy – Umowa na czas określony – Rozwiązanie – Utrata zaufania – Prawo do bycia wysłuchanym – Naruszenie

Przedmiot:      Skargi, wniesione na podstawie art. 270 TFUE, w których CJ żąda po pierwsze, stwierdzenia nieważności decyzji dyrektora Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) z dnia 24 lutego 2012 r. w sprawie rozwiązania z nim umowy o pracę w charakterze członka personelu kontraktowego, a także naprawienia szkody, jaką w swej ocenie poniósł ze względu na tę decyzję, a po drugie, zadośćuczynienia za rzekomo doznaną krzywdę.

Orzeczenie:      Stwierdza się nieważność decyzji dyrektora Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób z dnia 24 lutego 2012 r. o rozwiązaniu z CJ umowy o pracę w charakterze członka personelu kontraktowego. W pozostałym zakresie skarga w sprawie F‑159/12 zostaje oddalona. Skarga w sprawie F‑161/12 zostaje oddalona. W sprawie F‑159/12 każda ze stron pokrywa własne koszty. W sprawie F‑161/12 CJ pokrywa własne koszty oraz zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób. 6W sprawie F‑159/12 zasądza się od CJ na rzecz Sądu kwotę 2000 EUR w celu zwrotu części kosztów, których można było uniknąć, a które Sąd musiał ponieść.

Streszczenie

1.      Postępowanie sądowe – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne – Przedstawienie powołanych zarzutów – Zarzuty dodatkowe przedstawione wyłącznie w załącznikach – Niedopuszczalność

[regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej, art. 50 § 1 lit. e)]

2.      Urzędnicy – Personel kontraktowy – Wcześniejsze rozwiązanie umowy zawartej na czas określony za wypowiedzeniem – Uznanie administracyjne – Obowiązek wszczęcia postępowania dyscyplinarnego – Brak

[warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 47 lit. b), art. 49 ust. 1]

3.      Urzędnicy – Personel kontraktowy – Wcześniejsze rozwiązanie umowy zawartej na czas określony za wypowiedzeniem – Prawo do bycia wysłuchanym – Zakres – Rozwiązanie bez uprzedzenia zainteresowanego – Naruszenie – Konsekwencje

[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2 lit. a); warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 47 lit. b) ppkt (ii)]

4.      Urzędnicy – Zasady – Prawo do domniemania niewinności – Zakres

5.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Dochodzenie przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego – Uznanie administracyjne – Zakres

(regulamin pracowniczy, załącznik IX)

6.      Urzędnicy – Personel kontraktowy – Wcześniejsze rozwiązanie umowy zawartej na czas określony za wypowiedzeniem – Uzasadnienie oparte na utracie zaufania – Kontrola sądowa – Granice

[warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 47 lit. b) ppkt (ii)]

7.      Skargi urzędników – Skarga o odszkodowanie i zadośćuczynienie – Stwierdzenie nieważności niezgodnego z prawem zaskarżonego aktu – Stosowne zadośćuczynienie za krzywdę – Granice

(regulamin pracowniczy, art. 91)

1.      Z art. 50 § 1 lit. e) regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej wynika, że na stronie skarżącej spoczywa obowiązek wskazania w skardze konkretnych zarzutów, w przedmiocie których Sąd ma orzekać, jak również wskazania co najmniej w sposób zwięzły okoliczności faktycznych i prawnych, na których oparte są te zarzuty.

W tym względzie, o ile poszczególne punkty skargi mogą zostać wsparte lub uzupełnione odesłaniami do określonych fragmentów dokumentów do niej załączonych, o tyle załączniki pełnią funkcję czysto dowodową i pomocniczą, nie można więc ich wykorzystać do rozwinięcia zarzutu, który został zwięźle przedstawiony w skardze, poprzez podniesienie zarzutów lub argumentów, które nie znajdują się w tej skardze.

Tym samym, zarzuty rozwinięte wyłącznie w załącznikach do skargi są niedopuszczalne.

(zob. pkt 76, 77)

Odesłanie

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyrok Giannini/Komisja, F‑49/08, EU:F:2009:76, pkt 86

2.      Z uwagi na szeroki zakres uznania organu uprawnionego do zawierania umów o pracę, w razie popełnienia przez członka personelu tymczasowego lub kontraktowego przewinienia dającego podstawy do zwolnienia, wspomniany organ nie ma żadnego obowiązku wszczęcia przeciwko niemu postępowania dyscyplinarnego, zamiast skorzystania z uprawnienia do jednostronnego rozwiązania umowy, o którym mowa w art. 47 lit. b) warunków zatrudnienia innych pracowników.

Jedynie w sytuacji, gdy organ uprawniony do zawierania umów o pracę zamierza zwolnić członka personelu tymczasowego lub kontraktowego bez wypowiedzenia w przypadku poważnego niedopełnienia przez niego obowiązków, należy zgodnie z art. 49 ust. 1 warunków zatrudnienia innych pracowników wszcząć postępowanie dyscyplinarne określone w załączniku IX do regulaminu pracowniczego dla urzędników i mające odpowiednio zastosowanie do personelu tymczasowego i kontraktowego.

(zob. pkt 81)

Odesłanie

Sąd Unii Europejskiej, wyrok Longinidis/Cedefop, T‑283/08 P, EU:T:2011:338, pkt 100

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyroki: Gomes Moreira/ECDC, F‑80/11, EU:F:2013:159, pkt 49; CT/EACEA, F‑36/13, EU:F:2013:190, pkt 54

3.      Zgodnie z art. 41 ust. 2 lit. a) Karty praw podstawowych Unii Europejskiej każda osoba ma prawo do bycia wysłuchaną, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jej sytuację. Ponadto przestrzeganie prawa do bycia wysłuchanym wiąże bezwzględnie nawet wtedy, gdy właściwe uregulowanie nie przewiduje wyraźnie takiej formalności.

Z uwagi na to, że decyzja w sprawie rozwiązania z członkiem personelu kontraktowego umowy o pracę na czas określony za wypowiedzeniem na podstawie art. 47 lit. b) ppkt (ii) warunków zatrudnienia innych pracowników stanowi akt indywidualny, z którym dla zainteresowanego pracownika wiążą się niekorzystne skutki, pracownik ten ma wobec tego prawo do bycia wysłuchanym przed wydaniem takiej decyzji, nawet jeśli wspomniany przepis nie przewiduje wyraźnie takiego prawa.

Należy stwierdzić naruszenie prawa do bycia wysłuchanym w sytuacji, gdy zainteresowany nie miał możliwości przedstawienia swoich uwag w przedmiocie konsekwencji, jakie organ upoważniony do zawierania umów o pracę ma zamiar wyciągnąć z jego zachowania a w szczególności w przedmiocie okoliczności, że ma on zamiar przedwcześnie rozwiązać z nim umowę o pracę.

Jednakże, aby naruszenie prawa do bycia wysłuchanym mogło doprowadzić do stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji w sprawie rozwiązania umowy o pracę, konieczne jest jeszcze zbadanie, czy w braku tej nieprawidłowości postępowanie mogłoby zakończyć się innym rezultatem.

W tym względzie decyzja w sprawie zakończenia umowy o pracę w charakterze członka personelu kontraktowego przed upływem okresu, na jaki została zawarta, nawet jeśli jest zasadna, stanowi bardzo poważny akt zarówno dla zainteresowanej instytucji czy agencji, która tego pracownika wybrała i zatrudniła, zwykle po zakończeniu wysoce konkurencyjnego postępowania w sprawie naboru, a tym bardziej dla samego pracownika, który nagle pozostaje bez pracy i na którego karierę zawodową może to niekorzystnie wpływać przez wiele lat. Poza tym, że chodzi tu o podstawowe prawo zainteresowanego pracownika, korzystanie przez niego z prawa do skutecznego wypowiadania się w sprawie planowanej decyzji o zwolnieniu z pracy mieści się w zakresie odpowiedzialności organu upoważnionego do zawierania umów o pracę, który to obowiązek organ ten musi zapewnić w sposób skrupulatny. Do sądu Unii nie należy zajmowanie stanowiska w sprawie możliwości skorzystania z innych rozwiązań, które mogłyby być zastosowane w omawianym przypadku. W każdym razie utrzymywanie, że organ upoważniony do zawierania umów o pracę wydałby identyczną decyzję, nawet po wysłuchaniu danego pracownika, oznaczałoby nic innego, jak tylko pozbawienie, ustanowionego w art. 41 ust. 2 lit. a) Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, podstawowego prawa do bycia wysłuchanym jego istoty, jako że sama treść tego prawa wymaga, by istniała możliwość wywarcia przez zainteresowanego wpływu na rozpatrywany proces decyzyjny.

(zob. pkt 108–110, 122–124, 129)

Odesłanie

Trybunał, wyroki: Foshan Shunde Yongjian Housewares & Hardware/Rada, C‑141/08 P, EU:C:2009:598, pkt 83; Kamino International Logistics i Datema Hellmann Worldwide Logistics, C‑129/13 i C‑130/13, EU:C:2014:2041, pkt 39, 79

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyroki: CH/Parlament, F‑129/12, EU:F:2013:203, pkt 34, 38; Tzikas/AFE, F‑120/13, EU:F:2014:197, pkt 46; Wahlström/Frontex, F‑117/13, EU:F:2014:215, pkt 28, 33 i przytoczone tam orzecznictwo

4.      Prawo do domniemania niewinności stanowi prawo podstawowe, którego poszanowanie przez instytucje muszą zapewniać sądy Unii. Prawo to jest zasadą ogólną, która ma zastosowanie do postępowań administracyjnych, zważywszy na charakter rozpatrywanych uchybień, a także na charakter i stopień surowości środków, które się z nimi wiążą. Z tego wynika, ze prawo do domniemania niewinności znajduje zastosowanie, nawet w braku wszczęcia postępowania karnego, do urzędnika oskarżonego o uchybienie obowiązkom wynikającym z regulaminu pracowniczego na tyle poważne, że uzasadnia wszczęcie przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych dochodzenia, w świetle którego administracja będzie mogła podjąć wszelkie niezbędne – w razie potrzeby surowe – środki.

Jeśli chodzi o decyzję w sprawie rozwiązania z członkiem personelu kontraktowego umowy na czas określony za wypowiedzeniem ze względu na utratę zaufania, prawo to może zostać naruszone, jeśli administracja zdecyduje się rozwiązać umowę z zainteresowanym pracownikiem wyłącznie na podstawie oskarżeń formułowanych pod jego adresem przez jego przełożonego, nie dając nigdy zainteresowanemu możliwości wytłumaczenia się i bez sprawdzania, czy czynione mu zarzuty są uzasadnione. Jednak, w sytuacji gdy decyzja zapada po wszczęciu dochodzenia, podczas którego zainteresowany miał możliwość przedstawienia swojego stanowiska, nie może być mowy o naruszeniu zasady domniemania niewinności.

(zob. pkt 154, 155)

Odesłanie

Sąd Pierwszej Instancji, wyrok Apostolidis/Trybunał Sprawiedliwości, T‑86/97, EU:T:1998:71, pkt 47

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyrok BD/Komisja, F‑36/11, EU:F:2012:49, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo

5.      Instytucje korzystają z szerokiego zakresu uznania w wyborze osób, którym powierzają prowadzenie dochodzenia w sprawie oskarżeń o niesubordynację administracyjną. W tym kontekście instytucje są zobowiązane wybrać osoby odpowiednie do delikatnych zadań, które zostały im powierzone. Jednak doświadczenie tych osób jako prowadzących dochodzenie stanowi czynnik decydujący w tym wyborze.

Mając na uwadze ten szeroki zakres uznania, zainteresowany nie może skutecznie podważać przed sądem Unii wyboru, jakiego dokonała jego administracja, opierając się wyłącznie na rzekomym braku doświadczenia prowadzących dochodzenie i nawet nie próbując wykazać, że organ uprawniony do zawierania umów o pracę mógł skorzystać ze swego uznania w sposób oczywiście błędny.

(zob. pkt 174, 175)

Odesłanie

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyrok Tzirani/Komisja, F‑46/11, EU:F:2013:115, pkt 121

6.      Wcześniejsze rozwiązanie umowy o pracę w charakterze członka personelu kontraktowego, zgodnie z art. 47 lit. b) ppkt (ii) warunków zatrudnienia innych pracowników może być uzasadnione zachowaniem zainteresowanego pracownika powodującym zerwanie więzi zaufania między nim a organem upoważnionym do zawierania umów o pracę. W związku z tym właściwy organ korzysta z szerokiego zakresu uznania, a kontrola sądu Unia ogranicza się do sprawdzenia, czy nie wystąpił oczywisty błąd lub czy nie doszło do nadużycia władzy.

W tym kontekście ustalenie, że organ administracji popełnił oczywisty błąd w ocenie okoliczności faktycznych mogący uzasadniać stwierdzenie nieważności decyzji wydanej na podstawie tej oceny wymaga, aby dowody, których powinien dostarczyć skarżący, były wystarczające, by zaprzeczyć wiarygodności oceny dokonanej przez organ administracji. Innymi słowy, jeżeli mimo przedstawionych przez skarżącego dowodów podważaną ocenę można jednak uznać za zasadną lub spójną, zarzut oczywistego błędu należy oddalić.

(zob. pkt 188, 189)

Odesłanie

Sąd Unii Europejskiej, wyrok ETF/Michel, T‑108/11 P, EU:T:2013:625, pkt 77

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyroki: Mocová/Komisja, F‑41/11, EU:F:2012:82, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo; CT/EACEA, EU:F:2013:190, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo

7.      Stwierdzenie nieważności niezgodnego z prawem aktu samo w sobie stanowi stosowne i co do zasady wystarczające zadośćuczynienie za krzywdę, jaką mógł spowodować ten akt, chyba że strona skarżąca wykaże, iż doznana przez nią krzywda da się oddzielić od niezgodności z prawem stanowiącej podstawę stwierdzenia nieważności i nie może zostać w pełni naprawiona poprzez samo stwierdzenie nieważności.

(zob. pkt 234)

Odesłanie

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyrok CP/Parlament, F‑8/13, EU:F:2014:44, pkt 105