Συνεκδικασθείσες υποθέσεις T-273/06 και T-297/06

ISD Polska sp. z o.o. κ.λπ.

κατά

Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

«Κρατικές ενισχύσεις – Καθεστώς ενισχύσεων αναδιαρθρώσεως τις οποίες χορήγησε η Δημοκρατία της Πολωνίας σε μια επιχείρηση παραγωγής χάλυβα – Απόφαση κηρύσσουσα τις ενισχύσεις εν μέρει ασυμβίβαστες προς την κοινή αγορά και διατάσσουσα την ανάκτησή τους – Πρωτόκολλο 8 για την αναδιάρθρωση της πολωνικής χαλυβουργίας – Προσφυγή ακυρώσεως – Ενεργητική νομιμοποίηση – Προθεσμία ασκήσεως προσφυγής – Παραδεκτό – Δικαιολογημένη εμπιστοσύνη – Άρθρο 14, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 659/1999 – Εφαρμοστέο επιτόκιο για την επιστροφή των ασυμβιβάστων ενισχύσεων – Υποχρέωση στενής συνεργασίας με το κράτος μέλος – Επιτόκιο κατ’ ανατοκισμό – Άρθρο 9, παράγραφος 4, και άρθρο 11, παράγραφος 2, του κανονισμού (ΕΚ) 794/2004»

Περίληψη της αποφάσεως

1.      Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά – Απόφαση της Επιτροπής διαπιστώνουσα το ασυμβίβαστο ενισχύσεως προς την κοινή αγορά – Προσφυγή ασκηθείσα από επιχείρηση που κατέχει το σύνολο των μετοχών του δικαιούχου της ενισχύσεως

(Άρθρο 230, εδ. 4, ΕΚ)

2.      Προσφυγή ακυρώσεως – Προθεσμίες – Σημείο αφετηρίας – Δημοσίευση ή κοινοποίηση

(Άρθρα 88 § 2, ΕΚ και 230, εδ. 5, ΕΚ)

3.      Προσφυγή ακυρώσεως – Πράξεις δεκτικές προσφυγής – Πράξεις παράγουσες δεσμευτικά έννομα αποτελέσματα – Έγγραφο της Επιτροπής με το οποίο καθορίζεται το εφαρμοστέο επιτόκιο για την ανάκτηση ενισχύσεως ασυμβίβαστης προς την κοινή αγορά

(Άρθρο 230, εδ. 4, ΕΚ· κανονισμός 794/2004 της Επιτροπής, άρθρο 9 §§ 1 και 4)

4.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Διατάξεις της Συνθήκης – Πεδίο εφαρμογής ratione temporis

(Άρθρα 87 ΕΚ και 88 ΕΚ· Πράξη προσχωρήσεως του 2003, Πρωτόκολλο 8 και παράρτημα IV)

5.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Ανάκτηση παρανόμως χορηγηθείσας ενισχύσεως – Λεπτομερείς κανόνες για την ανάκτηση ενισχύσεως – Μέρος του ποσού που πρέπει να επιστραφεί εκ μέρους εκάστης των επιχειρήσεων που είναι οφειλέτες και ευθύνονται εις ολόκληρον

6.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απόφαση της Επιτροπής περί κινήσεως επίσημης διαδικασίας έρευνας σχετικά με κρατικό μέτρο – Προσωρινός χαρακτήρας των εκτιμήσεων στις οποίες προέβη η Επιτροπή

(Άρθρο 88 § 2 ΕΚ· κανονισμός 659/1999 του Συμβουλίου, άρθρο 6 § 1)

7.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Ανάκτηση παρανόμως χορηγηθείσας ενισχύσεως –Δικαιολογημένη εμπιστοσύνη που ενδεχομένως επέδειξε ο δικαιούχος – Προστασία – Όρια

(Άρθρο 88 ΕΚ)

8.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Ανάκτηση παρανόμως χορηγηθείσας ενισχύσεως – Καθορισμός του επιτοκίου

(Άρθρο 88 § 2 ΕΚ· κανονισμός 794/2004 της Επιτροπής, άρθρα 9 § 4 και 11 § 2)

1.      Τα υποκείμενα δικαίου που δεν είναι αποδέκτες μιας αποφάσεως δεν μπορούν να ισχυρισθούν ότι η εν λόγω απόφαση τα αφορά ατομικά παρά μόνον αν η απόφαση αυτή τα θίγει λόγω ορισμένων ξεχωριστών ιδιοτήτων ή μιας πραγματικής καταστάσεως που τα χαρακτηρίζει σε σχέση με κάθε άλλο πρόσωπο και έτσι τα εξατομικεύει κατά τρόπον ανάλογο προς αυτόν του αποδέκτη της αποφάσεως.

Τούτο ισχύει, υπό το πρίσμα αποφάσεως της Επιτροπής με την οποία διαπιστώθηκε το ασυμβίβαστο κρατικής ενισχύσεως προς την κοινή αγορά, όσον αφορά μια επιχείρηση που είναι ιδιοκτήτρια κατά 100 % της επιχειρήσεως που είναι αποδέκτρια της επίδικης αποφάσεως. Η ως άνω πρώτη επιχείρηση χαρακτηρίζεται, υπό το πρίσμα της αποφάσεως αυτής, σε σχέση με κάθε άλλο πρόσωπο και, ιδίως, σε σχέση με κάθε άλλο επιχειρηματία στη σχετική αγορά.

(βλ. σκέψεις 40, 43)

2.      Από το γράμμα του άρθρου 230, πέμπτο εδάφιο, ΕΚ προκύπτει ότι το κριτήριο της ημερομηνίας κατά την οποία λαμβάνεται γνώση της πράξεως, ως σημείου αφετηρίας της προθεσμίας ασκήσεως προσφυγής, έχει επικουρικό χαρακτήρα σε σχέση με τα κριτήρια της δημοσιεύσεως ή της κοινοποιήσεως της πράξεως. Όσον αφορά μια απόφαση της Επιτροπής διαπιστώνουσα το ασυμβίβαστο κρατικής ενισχύσεως προς την κοινή αγορά, η δημοσίευση της εν λόγω αποφάσεως δεν αποτελεί προϋπόθεση ενάρξεως ισχύος της. Ωστόσο, αποτελεί πάγια πρακτική ότι οι αποφάσεις της Επιτροπής με τις οποίες περατούται η διαδικασία έρευνας των κρατικών ενισχύσεων βάσει του άρθρου 88, παράγραφος 2, ΕΚ δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επομένως, ο προσφεύγων μπορεί θεμιτώς να υπολογίζει ότι η απόφαση πρόκειται να αποτελέσει αντικείμενο δημοσιεύσεως.

(βλ. σκέψεις 55-57)

3.      Στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων, πρέπει να θεωρείται ως πράξη παράγουσα δεσμευτικά έννομα αποτελέσματα, και, επομένως, ως πράξη δεκτική προσβολής, ένα έγγραφο της Επιτροπής με το οποίο καθορίζεται το εφαρμοστέο επιτόκιο για την ανάκτηση ενισχύσεως ασυμβίβαστης προς την κοινή αγορά.

Καίτοι το άρθρο 14, παράγραφος 2, του κανονισμού 659/1999, σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 88 ΕΚ, προβλέπει ότι η προς ανάκτηση ενίσχυση περιλαμβάνει τόκους «υπολογιζόμενους με το δέον επιτόκιο που ορίζει η Επιτροπή», το άρθρο 9, παράγραφος 4, του κανονισμού 794/2004, σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) 659/1999, αποσαφηνίζει ότι, εάν δεν είναι διαθέσιμα, ιδίως, τα αναγκαία στοιχεία για τον υπολογισμό του επιτοκίου κατά την παράγραφο 1 του άρθρου αυτού, η Επιτροπή δύναται να «καθορίσει», σε στενή συνεργασία με το οικείο κράτος μέλος ή τα οικεία κράτη μέλη, το εφαρμοστέο επιτόκιο για την ανάκτηση των κρατικών ενισχύσεων, ως προς ένα ή περισσότερα κράτη μέλη, βάσει διαφορετικής μεθόδου και βάσει των πληροφοριακών στοιχείων που διαθέτει. Συνεπώς, η Επιτροπή καθορίζει, αν και σε στενή συνεργασία με το οικείο κράτος μέλος, κατά δεσμευτικό τρόπο το εφαρμοστέο επιτόκιο για την ανάκτηση των κρατικών ενισχύσεων.

(βλ. σκέψεις 65-66)

4.      Το πρωτόκολλο 8 για την αναδιάρθρωση της πολωνικής χαλυβουργίας, το οποίο έχει προσαρτηθεί στην πράξη περί των όρων προσχωρήσεως της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Εσθονίας, της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Λετονίας, της Δημοκρατίας της Λιθουανίας, της Δημοκρατίας της Ουγγαρίας, της Δημοκρατίας της Μάλτας, της Δημοκρατίας της Πολωνίας, της Δημοκρατίας της Σλοβενίας και της Σλοβακικής Δημοκρατίας, και των προσαρμογών των Συνθηκών επί των οποίων βασίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελεί lex specialis σε σχέση με το παράρτημα IV της εν λόγω πράξεως και με τα άρθρα 87 ΕΚ και 88 ΕΚ. Το εν λόγω πρωτόκολλο διευρύνει τον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων που πραγματοποιείται από την Επιτροπή δυνάμει της Συνθήκης ΕΚ επί των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν υπέρ της αναδιοργάνωσης της πολωνικής χαλυβουργικής βιομηχανίας επί ορισμένο χρονικό διάστημα πριν από την προσχώρηση της Δημοκρατίας της Πολωνίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

(βλ. σκέψη 97)

5.      Ακριβώς στο πλαίσιο της εφαρμογής της αποφάσεως της Επιτροπής, με την οποία διατάσσεται η ανάκτηση παρανόμως χορηγηθείσας ενισχύσεως, πρέπει να προσδιορίζονται από τις εθνικές αρχές οι λεπτομερείς κανόνες για την επιστροφή της ενισχύσεως, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος ποιο μέρος του συνολικού ποσού πρέπει να επιστραφεί εκ μέρους εκάστης των επιχειρήσεων που είναι οφειλέτες και ευθύνονται εις ολόκληρον.

(βλ. σκέψη 117)

6.      Το προβλεπόμενο από το άρθρο 88, παράγραφος 2, ΕΚ στάδιο της έρευνας των κρατικών ενισχύσεων έχει ως σκοπό να παράσχει τη δυνατότητα στην Επιτροπή να διαφωτιστεί πλήρως επί του συνόλου των στοιχείων της υποθέσεως. Σύμφωνα με το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 659/1999, σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 88 ΕΚ, η απόφαση περί κινήσεως της διαδικασίας αναφέρει συνοπτικά τα κρίσιμα πραγματικά και νομικά στοιχεία και περιλαμβάνει μια «προκαταρκτική εκτίμηση», εκ μέρους της Επιτροπής, του προτεινόμενου μέτρου και παραθέτει τους λόγους που ενισχύουν τις αμφιβολίες για τη συμβατότητα του μέτρου προς την κοινή αγορά. Επιπλέον, η απόφαση αυτή καλεί το οικείο κράτος μέλος και τους λοιπούς ενδιαφερομένους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους. Έτσι, η εκ μέρους της Επιτροπής ανάλυση ενέχει κατ’ ανάγκην προκαταρκτικό χαρακτήρα. Εξ αυτού προκύπτει ότι η Επιτροπή δεν είναι δυνατό να είναι υποχρεωμένη να παρουσιάζει, στο πλαίσιο της σχετικής με την κίνηση αυτής της διαδικασίας ανακοινώσεως, πλήρη ανάλυση σχετικά με την επίμαχη ενίσχυση. Αντιθέτως, είναι ανάγκη να προσδιορίζει επαρκώς το πλαίσιο της έρευνάς της, ώστε να μην καθίσταται γράμμα κενό περιεχομένου το δικαίωμα των ενδιαφερομένων να υποβάλλουν τις παρατηρήσεις τους.

(βλ. σκέψεις 124-126)

7.      Επιχειρήσεις οι οποίες ούτε παρακινήθηκαν από πράξη της Κοινότητας να λάβουν μια απόφαση που προκάλεσε, εν συνεχεία, αρνητικές συνέπειες γι’ αυτές ούτε ήσαν αποδέκτριες ευνοϊκής διοικητικής πράξεως κοινοτικού οργάνου, την οποία αυτό ανακάλεσε αναδρομικά, δεν μπορούν να επικαλούνται την εμπιστοσύνη που επέδειξαν στο γεγονός ότι η ενίσχυση, την οποία έλαβαν, θα εθεωρείτο ως επιστραφείσα.

(βλ. σκέψη 134)

8.      Το άρθρο 9, παράγραφος 4, του κανονισμού 794/2004, σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) 659/1999, ο οποίος αφορά την εφαρμογή του άρθρου 88 ΕΚ, προβλέπει ότι ο καθορισμός του εφαρμοστέου επιτοκίου για την ανάκτηση ενισχύσεως πρέπει να πραγματοποιείται σε «στενή συνεργασία» με το οικείο κράτος μέλος, αλλά δεν απαιτεί την ύπαρξη «συμφωνίας». Για τον καθορισμό του εν λόγω επιτοκίου, η Επιτροπή διαθέτει ένα ορισμένο περιθώριο εκτιμήσεως. Κατά το άρθρο 11, παράγραφος 2, του κανονισμού 794/2004, το επιτόκιο εφαρμόζεται με τη μέθοδο του ανατοκισμού μέχρι την ημερομηνία ανακτήσεως της ενισχύσεως. Ο τόκος που έχει γεννηθεί κατά το προηγούμενο έτος υπόκειται σε τοκισμό σε κάθε μεταγενέστερο έτος.

(βλ. σκέψεις 162, 164-165)