Language of document : ECLI:EU:T:2021:588

WYROK SĄDU (dziewiąta izba w składzie powiększonym)

z dnia 15 września 2021 r.(*)

Pomoc państwa – Pomoc indywidualna na rzecz eksploatacji morskich farm wiatrowych – Obowiązek zakupu energii elektrycznej po cenie wyższej niż cena rynkowa – Wstępne postępowanie wyjaśniające – Decyzja o niewnoszeniu zastrzeżeń – Skarga o stwierdzenie nieważności – Artykuł 1 lit. h) rozporządzenia (UE) 2015/1589 – Status zainteresowanej strony – Przedsiębiorstwa rybackie – Budowa farm na obszarach połowowych – Stosunek konkurencji – Brak – Ryzyko oddziaływania na interesy przedsiębiorstw rybackich poprzez przyznanie spornej pomocy – Brak – Brak bezpośredniego i indywidualnego oddziaływania – Niedopuszczalność

W sprawie T‑777/19

Coopérative des artisans pêcheurs associés (CAPA) Sarl, z siedzibą w Tréport (Francja), oraz pozostali skarżący, których nazwy figurują w załączniku(1), których reprezentuje adwokat M. Le Berre,

strona skarżąca,

popierani przez

Comité régional des pêches maritimes et des élevages marins des HautsdeFrance (CRPMEM), z siedzibą w Boulogne‑sur‑Mer (Francja),

Fonds régional d’organisation du marché du poisson (FROM NORD), z siedzibą w Boulogne‑sur‑Mer,

Organisation de producteurs CME MancheMer du Nord (OP CME MancheMer du Nord), z siedzibą w Portel (Francja),

które reprezentuje adwokat A. Durand,

interwenienci,

przeciwko

Komisji Europejskiej, którą reprezentują B. Stromsky oraz A. Bouchagiar, w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

popieranej przez

Republikę Francuską, którą reprezentują E. de Moustier, P. Dodeller oraz T. Stehelin, w charakterze pełnomocników,

przez

Ailes Marines SAS, z siedzibą w Puteaux (Francja), którą reprezentują adwokaci M. Petite oraz A. Lavenir,

przez

Éoliennes Offshore des Hautes Falaises SAS, z siedzibą w Paryżu (Francja),

Éoliennes Offshore du Calvados SAS, z siedzibą w Paryżu,

Parc du Banc de Guérande SAS, z siedzibą w Paryżu,

które reprezentują adwokaci J. Derenne oraz D. Vallindas,

oraz przez

Éoliennes en Mer Dieppe Le Tréport SAS, z siedzibą w Dieppe (Francja),

Éoliennes en Mer Îles d’Yeu et de Noirmoutier SAS, z siedzibą w Nantes (Francja),

które reprezentują adwokaci C. Lemaire oraz A. Azzi,

interwenienci,

mającej za przedmiot oparte na art. 263 TFUE żądanie stwierdzenia nieważności decyzji Komisji C(2019) 5498 final z dnia 26 lipca 2019 r. w sprawie pomocy państwa SA.45274 (2016/NN), SA.45275 (2016/NN), SA.45276 (2016/NN), SA.47246 (2017/NN), SA.47247 (2017/NN) i SA.48007 (2017/NN) wdrożonej przez Republikę Francuską na rzecz sześciu morskich farm wiatrowych (Courseulles‑sur‑Mer, Fécamp, Saint‑Nazaire, Îles d’Yeu et de Noirmoutier, Dieppe et Le Tréport, Saint Brieuc),

SĄD (dziewiąta izba w składzie powiększonym),

w składzie: M. van der Woude, prezes, M.J. Costeira, D. Gratsias (sprawozdawca), M. Kancheva i T. Perišin, sędziowie,

sekretarz: L. Ramette, administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 7 czerwca 2021 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności faktyczne i okoliczności powstania sporu

 Stan faktyczny

1        Pierwsza ze skarżących, Coopérative des artisans pêcheurs associés (CAPA) Sarl, została utworzona przez rybaków z Tréport (Francja) i okolicznych portów w celu wspólnego zakupu i odsprzedaży paliw, smarów i tłuszczów. Skarżący od drugiego do jedenastego (zwani dalej „skarżącymi rybakami”) to przedsiębiorstwa rybackie lub kapitanowie‑rybacy, z siedzibami w szczególności w Tréport, Erquy (Francja) i Noirmoutier (Francja), prowadzący tradycyjną działalność połowową na całym wybrzeżu francuskim kanału La Manche lub Atlantyku.

2        Ailes Marines SAS (zwana dalej „AM”), Éoliennes Offshore des Hautes Falaises SAS (zwana dalej „EOHF”), Éoliennes Offshore du Calvados SAS (zwana dalej „EOC”), Parc du Banc de Guérande SAS (zwana dalej „PBG”), Éoliennes en Mer Dieppe Le Tréport SAS (zwana dalej „EMDT”) i Éoliennes en Mer Îles d’Yeu et de Noirmoutier SAS (zwana dalej „EMYN”), interwenienci popierający Komisję Europejską (zwani dalej „beneficjentami spornej pomocy”), są spółkami utworzonymi w celu eksploatacji morskich farm wiatrowych, odpowiednio, w Saint‑Brieuc (Francja, dalej jako „projekt Saint‑Brieuc”), Fécamp (Francja, dalej jako „projekt Fécamp”), Courseulles‑sur‑Mer (Francja, dalej jako „projekt Courseulles‑sur‑Mer), Saint‑Nazaire (Francja, dalej jako „projekt Saint‑Nazaire”), Dieppe (Francja) i Tréport (dalej jako „projekt Dieppe/Le Tréport”) oraz Îles d’Yeu et de Noirmoutier (Francja, dalej jako „projekt Îles d’Yeu/Noirmoutier”).

3        W wyniku pierwszego przetargu, który odbył się w 2011 r., władze francuskie wybrały, po pierwsze, ofertę spółki Éolien Maritime France (EMF) w odniesieniu do części obejmującej projekty Saint‑Nazaire, Fécamp i Courseulles‑sur‑Mer, a po drugie, ofertę AM dotyczącą projektu Saint‑Brieuc. Pozwolenie na eksploatację tych projektów zostało zatwierdzone zarządzeniem z dnia 18 kwietnia 2012 r.

4        W wyniku drugiego przetargu, który odbył się w 2013 r., władze francuskie wybrały ofertę wiązaną konsorcjum utworzonego przez spółki ENGIE, EDP Renewables i Neoen Marine na projekty Îles d’Yeu/Noirmoutier i Dieppe/Le Tréport. Pozwolenie na eksploatację tych ostatnich zostało zatwierdzone zarządzeniem z dnia 1 lipca 2014 r.

5        Sześć rozpatrywanych projektów miało doprowadzić do powstania pierwszych morskich farm wiatrowych eksploatowanych we Francji. Farmy te powinny dostarczać łącznie 10,8 terawatogodzin rocznie, czyli około 2% całkowitej rocznej produkcji energii elektrycznej we Francji. Przewidywany okres ich eksploatacji wynosi 25 lat od dnia oddania ich do użytku. Tych sześć projektów wywiera wpływ na obszary morskie, na których prowadzone są połowy, w szczególności przez skarżących rybaków.

6        W dniu wydania decyzji Komisji C(2019) 5498 final z dnia 26 lipca 2019 r. w sprawie pomocy państwa SA.45274 (2016/NN), SA.45275 (2016/NN), SA.45276 (2016/NN), SA.47246 (2017/NN), SA.47247 (2017/NN) i SA.48007 (2017/NN) wdrożonej przez Republikę Francuską na rzecz sześciu morskich farm wiatrowych (Courseulles‑sur‑Mer, Fécamp, Saint‑Nazaire, Îles d’Yeu et de Noirmoutier, Dieppe et Le Tréport, Saint Brieuc) (zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”) budowa tych farm wiatrowych nie została jeszcze rozpoczęta, między innymi z powodu odwołań do sądów francuskich. Ich uruchomienie przewidywane jest między 2022 r. a 2024 r., w zależności od zakończenia tych sporów.

7        Omawiane projekty są subwencjonowane przez pomoc operacyjną w postaci spoczywającego na spółce EDF Obligation d’achat (EDF‑OA) obowiązku zakupu energii elektrycznej według taryfy wyższej od ceny rynkowej, przy czym dodatkowe koszty są w całości rekompensowane przez państwo (zwaną dalej „sporną pomocą”). Mechanizm ten opiera się na przepisach art. L. 121‑7, L. 311‑10 i L. 311‑12 francuskiego kodeksu energetycznego.

 Postępowanie administracyjne

8        Władze francuskie zgłosiły Komisji sporną pomoc, odpowiednio, w dniu 29 kwietnia 2016 r. w odniesieniu do projektów Courseulles‑sur‑Mer, Fécamp i Saint‑Nazaire, w dniu 6 stycznia 2017 r. w odniesieniu do projektów Îles d’Yeu/Noirmoutier i Dieppe/Le Tréport oraz w dniu 12 kwietnia 2017 r. w odniesieniu do projektu Saint‑Brieuc.

9        Ponieważ budowa omawianych morskich farm wiatrowych jeszcze się nie rozpoczęła, władze francuskie postanowiły renegocjować przyznane pierwotnie taryfy zakupu.

10      W dniu 9 czerwca 2018 r. dwaj ze skarżących rybaków złożyli do Komisji skargę dotyczącą pomocy związanej z projektem Saint‑Brieuc.

11      W dniu 29 czerwca 2018 r. Komisja przedstawiła wniosek o udzielenie dodatkowych informacji dotyczących stanu renegocjacji taryf zakupu. W dniu 6 grudnia 2018 r. władze francuskie poinformowały Komisję o wyniku tych negocjacji, które doprowadziły do obniżenia tych taryf.

12      W dniu 18 grudnia 2018 r. niektórzy spośród skarżących rybaków złożyli do Komisji skargę dotyczącą spornej pomocy przyznanej na projekty Dieppe/Le Tréport, Fécamp i Courseulles‑sur‑Mer.

13      W dniu 23 stycznia 2019 r. Komisja poinformowała osoby, które złożyły skargi, o których mowa w pkt 10 i 12 powyżej, że nie uważa ich za zainteresowane strony w rozumieniu art. 1 lit. h) rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca 2015 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. 2015, L 248, s. 9). W konsekwencji zdaniem Komisji „skarga tych osób nie mogła zostać zbadana jako »formalna skarga« w rozumieniu art. 24 ust. 2 [tego rozporządzenia]”. Pismami z dnia 21 lutego 2019 r. osoby te zakwestionowały to stanowisko.

14      W dniu 28 marca 2019 r. szereg osób, w tym jeden ze skarżących rybaków, złożyło skargę do Komisji dotyczącą spornej pomocy przyznanej na projekty Saint‑Nazaire i Îles d’Yeu/Noirmoutier.

15      W dniu 3 kwietnia 2019 r. Komisja odrzuciła skargę, o której mowa w poprzednim punkcie, ze względów analogicznych do względów wskazanych w jej piśmie z dnia 23 stycznia 2019 r. Pismem z dnia 12 kwietnia 2019 r. zainteresowane osoby zakwestionowały to stanowisko.

16      W dniu 26 lipca 2019 r. Komisja przyjęła zaskarżoną decyzję.

 Zaskarżona decyzja

17      W pierwszej kolejności, po opisaniu spornej pomocy (pkt 9–60 zaskarżonej decyzji), Komisja stwierdziła, że stanowi ona pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Po pierwsze, Komisja wskazała bowiem, że ze względu na opisany w pkt 7 powyżej mechanizm taryf zakupu finansowanie tych środków opierało się na zasobach państwa i można je było przypisać państwu. Po drugie, wskazała ona, że środki te przyznają selektywną korzyść producentom energii elektrycznej z morskiej energii wiatrowej na rozpatrywanych obszarach. Po trzecie, Komisja wskazała, że z uwagi na wzajemne połączenia francuskiej sieci elektrycznej z siecią kilku innych państw członkowskich wspomniane środki mogły zakłócić wymianę energii elektrycznej między Francją a tymi państwami (pkt 61–70 zaskarżonej decyzji).

18      W drugiej kolejności, stwierdziwszy, że sporna pomoc była niezgodna z prawem ze względu na to, iż nie została zgłoszona z wyprzedzeniem, Komisja dokonała oceny zgodności tej pomocy z rynkiem wewnętrznym w świetle art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE oraz w świetle sekcji 3.1.6.2 (pomoc operacyjna na energię ze źródeł odnawialnych) i 3.2 (efekt zachęty i konieczność pomocy) wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska z dnia 1 kwietnia 2008 r. (Dz.U. 2008, C 82, s. 1, zwanych dalej „wytycznymi z 2008 r.”), a w szczególności pkt 109 tych wytycznych (pkt 71–76 zaskarżonej decyzji).

19      W tym względzie, po pierwsze, Komisja wskazała, że sporna pomoc przyczynia się do poszanowania celów określonych przez normy krajowe i prawo Unii w zakresie udziału energii odnawialnych w końcowym zużyciu energii we Francji, a w konsekwencji do zwalczania zmian klimatu (pkt 77–79 zaskarżonej decyzji).

20      Po drugie, uznała ona, że sporna pomoc była konieczna w celu zaradzenia zawodności rynku. Komisja uznała zatem, że władze francuskie wykazały, iż koszty produkcji właściwe rozpatrywanym projektom („levelised costs of electricity”, LCOE) były znacznie wyższe od cen rynkowych i że w konsekwencji, ze względu na ujemną rentowność tych projektów, konieczne było przyjęcie przez te władze taryf zakupu, aby zachęcić operatorów do realizacji tych projektów (pkt 80–86 zaskarżonej decyzji).

21      Po trzecie, Komisja uznała, że sporna pomoc spełnia przesłanki konieczne do spełnienia wymogu proporcjonalności. Przede wszystkim wskazała bowiem, że mechanizm spornej pomocy gwarantuje, iż rekompensata została przyznana za różnicę między kosztem produkcji energii elektrycznej a ceną podstawową energii elektrycznej. Następnie stwierdziła, że proces wyboru operatorów przebiegał w sposób niedyskryminacyjny, przejrzysty i otwarty. Wreszcie, biorąc pod uwagę oczekiwaną stopę zwrotu dla każdego z rozpatrywanych projektów, odzwierciedlającą normalny poziom rentowności, jakiego można oczekiwać od podobnej inwestycji, oraz zobowiązania podjęte przez władze francuskie w celu monitorowania zmian kosztów, Komisja uznała, że sporna pomoc była ograniczona do minimum i że środki przewidziane przez te władze były w stanie zapobiec nadmiernej rekompensacie (pkt 87–106 zaskarżonej decyzji).

22      Po czwarte, Komisja uznała, że zważywszy na całkowitą wydajność omawianych projektów i wielkość wyprodukowanej energii elektrycznej w stosunku do wielkości francuskiego rynku energii elektrycznej, sporna pomoc ma jedynie ograniczony wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi (pkt 107 i 108 zaskarżonej decyzji).

23      Na podstawie analizy przypomnianej w pkt 19–22 powyżej Komisja doszła do wniosku, że pozytywne skutki dla środowiska każdej ze spornych pomocy przeważają nad ewentualnymi negatywnymi skutkami zakłócenia konkurencji. Ponadto Komisja wskazała, że skoro finansowanie tej pomocy opiera się na podatku, który nie obciąża energii elektrycznej, nie istniało ryzyko dyskryminacji zgodnie z art. 30 i 110 TFUE. Komisja uznała zatem, że pomoc ta jest zgodna z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE i z tego względu postanowiła nie wnosić zastrzeżeń (pkt 109–117 zaskarżonej decyzji).

 Postępowanie i żądania stron

24      Pismem, które wpłynęło do sekretariatu Sądu w dniu 12 listopada 2019 r., skarżący wnieśli niniejszą skargę.

25      W dniu 13 lutego 2020 r. Komisja złożyła odpowiedź na skargę.

26      W dniu 9 marca 2020 r. AM złożyła wniosek o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta popierającego żądania Komisji. Skarżący przedstawili uwagi w przedmiocie tego wniosku w dniu 31 marca 2020 r.

27      W dniu 13 marca 2020 r. Republika Francuska złożyła wniosek o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta popierającego żądania Komisji.

28      W dniu 17 marca 2020 r. EOHF, EOC, PBG, EMDT i EMYN złożyły, każda w swoim imieniu, wnioski o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenientów popierających żądania Komisji.

29      W dniu 18 marca 2020 r. Comité régional des pêches maritimes et des élevages marins des Hauts‑de‑France (CRPMEM), stowarzyszenie non‑profit Fonds régional d’organisation du marché du poisson (FROM NORD) i spółdzielnia żeglugowa w formie spółki akcyjnej z kapitałem zmiennym Organisation de producteurs CME Manche‑Mer du Nord (CME), organizacje zawodowych rybaków prowadzących działalność na obszarach połowowych la Manche Est (zwane dalej łącznie „CRPMEM i in.”), do których należą niektórzy skarżący rybacy, złożyły wniosek o wspólne dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenientów popierających żądania skarżących. Tego samego dnia dwa inne wnioski o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenientów popierających żądania tych ostatnich zostały złożone, po pierwsze, przez gminę Erquy, a po drugie, wspólnie przez gminy Tréport i Mers‑les‑Bains (Francja).

30      W dniu 19 maja 2020 r. skarżący złożyli replikę.

31      W dniu 20 maja 2020 r. skarżący przedstawili uwagi w przedmiocie wniosków o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta, o których mowa w pkt 27–29 powyżej. Komisja przedstawiła uwagi w przedmiocie wniosków, o których mowa w pkt 29 powyżej, i zakwestionowała ich dopuszczalność.

32      Postanowieniem z dnia 24 lipca 2020 r. prezes dziewiątej izby uwzględniła wnioski o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta złożone przez AM, EOHF, EOC, PBG, EMDT i EMYN. Rozstrzygnięciem z tego samego dnia uwzględniła ona wniosek Republiki Francuskiej o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta.

33      W dniu 25 sierpnia 2020 r. Komisja złożyła duplikę.

34      Postanowieniem z dnia 21 września 2020 r., CAPA i in./Komisja (T‑777/19, niepublikowanym, EU:T:2020:452) prezes dziewiątej izby, po pierwsze, uwzględniła wniosek CRPMEM i in. o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenientów, a po drugie, oddaliła wniosek gminy Erquy oraz wniosek gmin Trésor i Mers‑les‑Bains.

35      W dniu 6 października 2020 r. AM przedstawiła uwagi interwenienta. Republika Francuska, EOHF, EOC, PBG, EMDT i EMYN złożyły swoje uwagi interwenienta w dniu 7 października 2020 r. W dniu 26 listopada 2020 r. skarżący i Komisja przedstawili ze swojej strony uwagi w przedmiocie tych poszczególnych pism.

36      W dniu 3 grudnia 2020 r. CRPMEM i in. złożyły uwagi interwenienta. Skarżący i Komisja odpowiedzieli na te uwagi, odpowiednio, w dniach 20 i 21 stycznia 2021 r.

37      W dniu 12 lutego 2021 r. skarżący wnieśli o przeprowadzenie rozprawy.

38      W dniu 16 kwietnia 2021 r. na wniosek dziewiątej izby Sąd, na podstawie art. 28 swojego regulaminu postępowania, postanowił przekazać sprawę powiększonemu składowi orzekającemu.

39      W ramach środka organizacji postępowania z dnia 3 maja 2021 r. Sąd wezwał skarżących do przedstawienia na piśmie pewnych wyjaśnień natury faktycznej, a skarżący odpowiedzieli na to wezwanie w dniu 31 maja 2021 r.

40      W dniu 4 czerwca 2021 r. skarżący od szóstego do jedenastego złożyli wniosek w przedmiocie środka tymczasowego mający na celu zawieszenie wykonania zaskarżonej decyzji oraz zastosowanie innych środków tymczasowych, zmierzających w istocie do zawieszenia wykonania tej decyzji.

41      W dniu 7 czerwca 2021 r., jako że jeden z sędziów nie mógł uczestniczyć w obradach, prezes Sądu wyznaczył sam siebie do uzupełnienia tego składu. W tym samym dniu odbyła się rozprawa. Ustny etap postępowania został zamknięty po przeprowadzeniu rozprawy.

42      Postanowieniem z dnia 2 lipca 2021 r., Bourel i in./Komisja (T‑777/19 R, niepublikowanym, EU:T:2021:407) wiceprezes Sądu oddalił wniosek o zastosowanie środków tymczasowych, o którym mowa w pkt 40 powyżej, i zastrzegł, że rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

43      Skarżący wnoszą do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania;

–        obciążenie interwenientów popierających żądania Komisji ich własnymi kosztami.

44      Komisja wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi;

–        obciążenie skarżących kosztami postępowania;

–        obciążenie CRPMEM i in. kosztami postępowania związanymi z ich interwencją.

45      Republika Francuska wnosi do Sądu o oddalenie skargi.

46      AM, EOHF, EOC, PBG, EMDT i EMYN wnoszą do Sądu o:

–        oddalenie skargi;

–        obciążenie skarżących kosztami postępowania.

47      CRPMEM i in. wnoszą do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

 Co do prawa

48      Nie podnosząc formalnie zarzutu niedopuszczalności, Komisja twierdzi przede wszystkim, że skarga jest niedopuszczalna.

49      Komisja twierdzi, że skarżący nie są zainteresowanymi stronami w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE, dopuszczonymi do wniesienia skargi w celu ochrony ich praw procesowych, i że tym bardziej nie wykazują oni, iż posiadają szczególny status w rozumieniu wyroku z dnia 15 lipca 1963 r., Plaumann/Komisja (25/62, EU:C:1963:17), pozwalający im zakwestionować zasadność decyzji w sprawie oceny spornej pomocy.

50      Po pierwsze, co się tyczy statusu zainteresowanej strony, Komisja podnosi w szczególności, że rozważania zawarte w wyroku z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex (C‑83/09 P, EU:C:2011:341) nie mają zastosowania w niniejszej sprawie. Zdaniem Komisji, w odróżnieniu od skarżących w owej sprawie, skarżący w niniejszej sprawie nie znajdują się bowiem w stosunku konkurencji z beneficjentami spornej pomocy. Po drugie, co się tyczy bezpośredniego oddziaływania na skarżących, Komisja utrzymuje, że skarżących rybaków w sposób istotny dotyczą wybory regulacyjne władz francuskich w sprawie przeznaczenia niektórych obszarów na produkcję energii elektrycznej, a nawet zakazania im dostępu do tych obszarów. Natomiast przyznanie spornej pomocy i zaskarżona decyzja mają jedynie pośredni wpływ na ich sytuację materialną. Ponadto Komisja utrzymuje, że budowa rozpatrywanych morskich farm wiatrowych ma mniejszy wpływ na sytuację materialną skarżących rybaków niż oni twierdzą. Wreszcie w odniesieniu do pierwszej skarżącej Komisja podnosi, że nie prowadzi ona działalności połowowej.

51      Ze swej strony skarżący utrzymują, że są zainteresowanymi stronami w rozumieniu art. 1 lit. h) rozporządzenia 2015/1589, opierając się w szczególności na pkt 63–65 wyroku z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex (C‑83/09 P, EU:C:2011:341).

52      Co się tyczy skarżących rybaków, po pierwsze, twierdzą oni, że ich działalność połowowa podlega ograniczeniom geograficznym, które zależą zarówno od zasobów rybnych, ryzyka meteorologicznego i normatywnego otwarcia różnych sektorów obszarów połowowych, jak i od przepisów mających zastosowanie do rodzajów statków przez nich wykorzystywanych i do odpowiednich licencji żeglugowych. Zatem przestrzeń morska, w której mogą wykonywać swoją działalność, jest według nich określona lub możliwa do określenia zależnie od ich portu macierzystego lub portu, z którego korzystają okazjonalnie. Obszary objęte rozpatrywanymi projektami zajmują zaś znaczną część tej przestrzeni i korzystają z nich oni, czasami w sposób uprzywilejowany, przy wykonywaniu swojej działalności.

53      Po drugie, skarżący rybacy utrzymują, że rozpatrywane projekty będą miały przewidywalny wpływ na ich działalność, z jednej strony z powodu prawnych ograniczeń w zakresie żeglugi przewidzianych na obszarach, których dotyczą te projekty, oraz z powodu niepewnej możliwości żeglugi na wspomnianych obszarach i w ich pobliżu, a z drugiej strony z powodu potencjalnie negatywnego wpływu wspomnianych projektów na środowisko morskie i zasoby rybne.

54      Po trzecie, skarżący rybacy podkreślają, w drodze analogii do wyroku z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex (C‑83/09 P, EU:C:2011:341), że dostęp i użytkowanie obszarów przestrzeni morskiej wyznaczonych jako tereny omawianych projektów należy uznać za stanowiące „surowiec” w rozumieniu tego wyroku, wobec czego pozostają oni z tego tytułu w stosunku konkurencji z operatorami tych projektów. W replice dodają oni, że definicja pojęcia „zainteresowanej strony” w rozumieniu art. 1 lit. h) rozporządzenia 2015/1589 nie jest ściśle uwarunkowana stosunkiem konkurencji.

55      Co się tyczy pierwszej skarżącej, której członkami są rybacy z Tréport i okolicznych portów, projekty Dieppe/Le Tréport, Fécamp i Courseulles‑sur‑Mer wpływają bezpośrednio na jej działalność, której nie da się zdywersyfikować poza tych klientów i tę lokalizację.

56      Na poparcie zarzutu niedopuszczalności podniesionego przez Komisję, Republika Francuska, AM, EOHF, EOC, PBG, EMDT i EMYN przedstawiają zasadniczo analogiczną argumentację. W odpowiedzi na uwagi tych interwenientów skarżący kwestionują tę argumentację.

57      CRPMEM i in. przedstawiają zasadniczo argumentację analogiczną do argumentacji skarżących. W odpowiedzi na uwagi interwenienta przedstawione przez CRPMEM i in. Komisja kwestionuje tę argumentację.

 Uwagi wstępne

58      Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE jeżeli Komisja uzna, że plan pomocy nie jest zgodny z rynkiem wewnętrznym, wszczyna bezzwłocznie formalne postępowanie wyjaśniające przewidziane w ust. 2 tego artykułu. Zgodnie z art. 108 ust. 2 akapit pierwszy jeżeli w ramach tego postępowania, po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag, stwierdza ona między innymi, że przyznana pomoc nie jest zgodna z rynkiem wewnętrznym, decyduje o zniesieniu lub zmianie tej pomocy przez dane państwo w terminie, który określa.

59      Jednakże w art. 4 rozporządzenia nr 2015/1589 przewidziano wstępny etap badania środków pomocowych, który ma na celu umożliwienie Komisji wyrobienia sobie wstępnej opinii na temat zgodności danej pomocy z rynkiem wewnętrznym.

60      Zgodnie z art. 4 ust. 3 rozporządzenia 2015/1589 w przypadku gdy Komisja stwierdza, że nie ma żadnych wątpliwości co do zgodności środka z rynkiem wewnętrznym, w stopniu, w jakim mieści się on w zakresie art. 107 ust. 1 TFUE, wydaje decyzję o niewnoszeniu zastrzeżeń. Taka decyzja stanowi dorozumianą odmowę wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego przewidzianego w art. 108 ust. 2 TFUE i w art. 6 ust. 1 rozporządzenia 2015/1589 (zob. podobnie wyrok z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex, C‑83/09 P, EU:C:2011:341, pkt 45).

61      Natomiast zgodnie z art. 4 ust. 4 rozporządzenia nr 2015/1589 jeżeli Komisja stwierdza, że zgłoszony środek budzi wątpliwości co do jego zgodności z rynkiem wewnętrznym, jest ona zobowiązana do wydania decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego. Zgodnie z art. 6 ust. 1 tego rozporządzenia w decyzji takiej wzywa się zainteresowane państwo członkowskie i inne zainteresowane strony do przedstawienia uwag w wyznaczonym terminie.

62      Z przepisów tych wynika zatem, że decyzja o niewnoszeniu zastrzeżeń dotyczy każdej zainteresowanej strony w rozumieniu art. 1 lit. h) rozporządzenia 2015/1589 bezpośrednio i indywidualnie. Beneficjenci gwarancji procesowych przewidzianych w art. 108 ust. 2 TFUE i w art. 6 ust. 1 rozporządzenia 2015/1589 mogą uzyskać ochronę tych gwarancji jedynie poprzez możliwość zaskarżenia takiej decyzji przed sądem Unii Europejskiej (zob. podobnie wyrok z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex, C‑83/09 P, EU:C:2011:341, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo).

63      Zgodnie z art. 1 lit. h) rozporządzenia 2015/1589 przez „zainteresowaną stronę” należy rozumieć w szczególności jakiekolwiek osoby, przedsiębiorstwa lub związki przedsiębiorstw, na których interesy może mieć wpływ przyznanie pomocy, w szczególności beneficjentów pomocy, konkurujące ze sobą przedsiębiorstwa lub stowarzyszenia handlowe. Innymi słowy mamy tu do czynienia z nieokreślonym zbiorem adresatów (zob. wyrok z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex, C‑83/09 P, EU:C:2011:341, pkt 63 i przytoczone tam orzecznictwo).

64      Ponadto aby dana osoba, przedsiębiorstwo lub związek przedsiębiorstw zostały uznana za zainteresowaną stronę, muszą wykazać w sposób wymagany prawem, że pomoc może mieć konkretny wpływ na ich sytuację (wyrok z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex, C‑83/09 P, EU:C:2011:341, pkt 65 i przytoczone tam orzecznictwo).

65      Natomiast jeżeli skarżący kwestionuje zasadność samej decyzji w sprawie pomocy, to okoliczność, że skarżący może być postrzegany jako zainteresowana strona w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE, nie może być wystarczająca do stwierdzenia dopuszczalności skargi. Musi on poza tym wykazać, że posiada szczególny status w rozumieniu wyroku z dnia 15 lipca 1963 r., Plaumann/Komisja (25/62, EU:C:1963:17). Byłoby tak w szczególności w przypadku, gdyby pozycja skarżącego na rynku została istotnie naruszona wskutek pomocy będącej przedmiotem danej decyzji (zob. wyrok z dnia 13 grudnia 2005 r., Komisja/Aktionsgemeinschaft Recht und Eigentum, C‑78/03 P, EU:C:2005:761, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo).

66      Jednakże gdy skarżący domaga się stwierdzenia nieważności decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń, kwestionuje on tym samym podjęcie przez Komisję decyzji w przedmiocie spornej pomocy bez wszczęcia przez tę instytucję formalnego postępowania wyjaśniającego, a co za tym idzie – z naruszeniem przysługujących mu uprawnień procesowych. Aby wniesiona przez skarżącego skarga o stwierdzenie nieważności została uwzględniona, może on podnieść wszelkie zarzuty mogące wykazać, że ocena informacji i danych posiadanych przez Komisję podczas wstępnego etapu badania zgłoszonego środka powinna była wzbudzić wątpliwości co do zgodności pomocy z rynkiem wewnętrznym. Wykorzystanie takich argumentów nie prowadzi przy tym do zmiany przedmiotu sporu ani do zmiany przesłanek dopuszczalności. Przeciwnie, istnienie wątpliwości co do tej zgodności stanowi właśnie dowód, jaki powinien zostać przeprowadzony, aby wykazać, że Komisja zobowiązana była wszcząć formalne postępowanie wyjaśniające (zob. wyrok z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex, C‑83/09 P, EU:C:2011:341, pkt 59).

67      W niniejszej sprawie, jak wynika z pkt 23 powyżej, zaskarżona decyzja jest decyzją o niewnoszeniu zastrzeżeń. W decyzji tej Komisja odmówiła zatem, w sposób dorozumiany, lecz niewątpliwy, wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego. Skarżący utrzymują, że mają status zainteresowanych stron i podnoszą dwa zarzuty, z których pierwszy dotyczy naruszenia ich praw procesowych, a drugi – braku uzasadnienia. W ramach zarzutu pierwszego skarżący podają powody, dla których ich zdaniem okoliczności wydania zaskarżonej decyzji i treść tej decyzji wskazują, że Komisja napotkała poważne trudności, które powinny były doprowadzić do wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego. W ramach zarzutu drugiego skarżący powołują się na pewne części zaskarżonej decyzji, które zostały już zakwestionowane w ramach zarzutu pierwszego, aby podnieść, że Komisja nie uzasadniła w wystarczający sposób swojej oceny zgodności spornej pomocy z rynkiem wewnętrznym, tak aby umożliwić zainteresowanym osobom trzecim zrozumienie powodów, dla których uznała ona, że nie zachodzą poważne trudności.

68      W świetle orzecznictwa przytoczonego w pkt 62–66 powyżej wystarczy zatem, aby skarżący wykazali, że w niniejszym przypadku mają status zainteresowanych stron, co należy zbadać poniżej. W ramach tej analizy należy dokonać rozróżnienia pomiędzy z jednej strony sytuacją skarżących rybaków, a z drugiej strony sytuacją pierwszej skarżącej.

 W przedmiocie statusu skarżących rybaków jako zainteresowanych stron

69      Argumentacja skarżących rybaków przedstawiona na poparcie ich statusu zainteresowanych stron opiera się na dwóch podstawach, a mianowicie, po pierwsze, na istnieniu stosunku konkurencji pomiędzy ich działalnością a działalnością beneficjentów spornej pomocy, a po drugie, w każdym wypadku, na ryzyku konkretnego wpływu tej pomocy na ich sytuację. Te dwie podstawy należy zbadać odrębnie.

 W przedmiocie istnienia stosunku konkurencji między skarżącymi rybakami a beneficjentami spornej pomocy

70      Skarżący rybacy w swojej argumentacji podnoszą kwestię, czy można uznać, że znajdują się oni w stosunku konkurencji z beneficjentami spornej pomocy z tego podnoszonego przez nich powodu, że – w drodze analogii do sytuacji badanej przez Trybunał w wyroku z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex (C‑83/09 P, EU:C:2011:341, pkt 67) – używają oni tego samego „surowca”.

71      Na wstępie należy zauważyć, że za pomocą tej argumentacji skarżący rybacy nie próbują wykazać, iż są bezpośrednimi konkurentami beneficjentów spornej pomocy, to znaczy że konkurują z nimi na rynkach, na których prowadzą oni działalność, czyli rynkach produkcji energii elektrycznej. W rzeczywistości jest oczywiste, że taka sytuacja nie ma miejsca, ponieważ skarżący rybacy prowadzą działalność wyłącznie w sektorze tradycyjnego rybołówstwa. Niemniej jednak pojęcie zainteresowanej strony w rozumieniu art. 1 lit. h) rozporządzenia 2015/1589 nie ogranicza się do bezpośrednich konkurentów beneficjentów danej pomocy (zob. podobnie i analogicznie wyroki: z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex, C‑83/09 P, EU:C:2011:341, pkt 70; z dnia 10 grudnia 2008 r., Kronoply i Kronotex/Komisja, T‑388/02, niepublikowany, EU:T:2008:556, pkt 73).

72      Prawdą jest, że jak wynika z brzmienia art. 1 lit. h) rozporządzenia 2015/1589, zgodnie z jego wykładnią dokonaną w orzecznictwie, zawarte w tym przepisie wyrażenie „konkurujące ze sobą przedsiębiorstwa” oznacza jedynie bezpośrednich konkurentów beneficjentów danej pomocy. Z brzmienia tego przepisu, a zwłaszcza z wyrażenia „w szczególności”, które poprzedza między innymi wyrażenie „konkurujące ze sobą przedsiębiorstwa”, można wywieść, że ci bezpośredni konkurenci należą bezspornie do „zainteresowanych stron” w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE (zob. podobnie wyroki z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex, C‑83/09 P, EU:C:2011:341, pkt 63, 64; z dnia 3 września 2020 r., Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland i in./Komisja, C‑817/18 P, EU:C:2020:637, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).

73      Natomiast w odróżnieniu od takiego stosunku bezpośredniej konkurencji z beneficjentem rozpatrywanej pomocy pośredni stosunek konkurencji, taki jak podnoszony przez skarżących rybaków, nie może z mocy prawa powodować istnienia statusu zainteresowanej strony. Jak wynika bowiem z pkt 65 wyroku z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex (C‑83/09 P, EU:C:2011:341), taki pośredni stosunek konkurencji nie zwalnia tych, którzy się na niego powołują, z wykazania w sposób wymagany prawem, że dana pomoc może mieć konkretny wpływ na ich sytuację.

74      W tym względzie należy przypomnieć, że w sprawie, w której zapadł wyrok Sądu rozpatrzony przez Trybunał w postępowaniu odwoławczym, które doprowadziło do wyroku z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex (C‑83/09 P, EU:C:2011:341), skarżące, przedsiębiorstwa produkujące płyty pilśniowe oraz płyty o ukierunkowanych wiórach płaskich, a także beneficjent rozpatrywanej pomocy, producent ścieru drzewnego, wykorzystywali w procesie produkcji ten sam surowiec, czyli drewno przemysłowe. Dlatego też na tej podstawie Sąd uznał, że przedsiębiorstwa te pozostawały w stosunku konkurencji jako nabywcy drewna przemysłowego, przy czym Trybunał ocenił, że ten wniosek nie stanowił naruszenia prawa (zob. podobnie pkt 9, 10, 67 i 70 wyroku Trybunału).

75      W niniejszej sprawie skarżący rybacy prowadzą działalność w sektorze tradycyjnego rybołówstwa przybrzeżnego, podczas gdy beneficjenci spornej pomocy eksploatują morskie farmy wiatrowe w celu produkcji energii elektrycznej sprzedawanej na rynku hurtowym.

76      W konsekwencji, jak podkreślają Komisja i interwenienci popierający jej żądania, z jednej strony rynki, na których skarżący rybacy i beneficjenci spornej pomocy sprzedają swoje produkty, są całkowicie odrębne, a z drugiej strony procesy produkcji każdego z nich nie opierają się na wykorzystaniu tego samego „surowca”. Co się tyczy tego drugiego aspektu, w szczególności, jak podnoszą EMDT i EMYN, podczas gdy rybacy pobierają zasoby rybne, operatorzy morskich farm wiatrowych wykorzystują energię kinetyczną wiatru.

77      Stwierdzenia tego nie może podważyć twierdzenie skarżących rybaków, zgodnie z którym dostęp do obszarów lokalizacji omawianych projektów i ich wykorzystanie należy uznać za „surowiec” w rozumieniu wyroku z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex (C‑83/09 P, EU:C:2011:341).

78      Zgodnie bowiem z potocznym znaczeniem wyrażenia „surowiec”, użytego w wyroku z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex (C‑83/09 P, EU:C:2011:341), wyrażenie to oznacza zasoby naturalne lub nieprzetworzony produkt wykorzystywany jako element wejściowy produkcji towaru. Zatem, jak podkreśla AM, skarżący rybacy niesłusznie sugerują w replice, że wspomniany wyrok dotyczy stosunku konkurencji w ramach korzystania ze wspólnego obszaru zaopatrzenia w drewno. Jak bowiem przypomniano w pkt 74 powyżej, z owego wyroku wynika, że Sąd słusznie zidentyfikował stosunek konkurencji między skarżącymi w owej sprawie a beneficjentem rozpatrywanej pomocy jako nabywcami na rynku drewna przemysłowego. Podobnie w niniejszej sprawie to nie obszar publicznej przestrzeni morskiej wykorzystywany zarówno przez skarżących rybaków, jak i przez beneficjentów spornej pomocy stanowi, jako taki, „surowiec” dla ich działalności gospodarczej, lecz znajdujące się tam zasoby naturalne. Tymczasem, jak wskazano już w pkt 76 powyżej, zasoby te są odrębne, a zatem zainteresowane podmioty gospodarcze nie znajdują się w sytuacji konkurencyjnej w zakresie ich eksploatacji.

79      W każdym wypadku w niniejszej sprawie, jak wskazują w istocie Komisja i interwenienci popierający jej żądania, istniejący między skarżącymi rybakami a beneficjentami spornej pomocy konflikt dotyczący dostępu do obszarów przeznaczonych na eksploatację rozpatrywanych farm wiatrowych i ich wykorzystania wynika z decyzji regulacyjnych władz francuskich dotyczących kontroli i zarządzania różnymi rodzajami wykorzystania publicznego obszaru morskiego. Konflikt ten nie wynika natomiast z wytworzenia przez te władze „stosunku konkurencji” w zakresie wspomnianego dostępu i rzeczonego wykorzystania.

80      W tym względzie, jak wynika w szczególności z wyjaśnień Republiki Francuskiej, zezwolenie udzielone wspomnianym beneficjentom na eksploatację tych farm na wspomnianych obszarach nie wyklucza innych form wykorzystania tych obszarów, a w szczególności rybołówstwa, ponieważ właściwe władze stosują zasadę współistnienia tych różnych rodzajów wykorzystania. O ile w praktyce, jak wynika z dokumentów dołączonych do akt sprawy, działalność połowowa może podlegać ograniczeniom na tych obszarach, o tyle wynika z nich również, że ograniczenia te odpowiadają realizowanym przez te władze celom bezpieczeństwa i zapobiegania zagrożeniom, a nie wykonywaniu przez beneficjentów spornej pomocy wyłącznego prawa do korzystania, które zostało im przyznane przez te władze. Ewentualne skutki tych ograniczeń dla działalności gospodarczej skarżących rybaków są zatem nieodłącznie związane z regulacją publicznej przestrzeni morskiej i nie mogą być uznane za przyznające korzyść operatorom rozpatrywanych farm wiatrowych w stosunku do przedsiębiorstw rybackich wykorzystujących te same obszary (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra, C‑379/98, EU:C:2001:160, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo).

81      Ponadto, jak wskazują sami rybacy i jak w istocie podkreśla Republika Francuska, dostęp do obszarów połowowych i ich wykorzystanie podlegają ścisłemu uregulowaniu, które może, w razie konieczności, obejmować zakaz rybołówstwa na tych obszarach, w szczególności ze względu na cele zarządzania zasobami rybnymi. Skarżący rybacy nie mają zatem bezwarunkowego prawa do eksploatacji tych obszarów, które stawiałoby ich „w konkurencji” z operatorami upoważnionymi do eksploatowania zakładów znajdujących się na tych obszarach w celu produkcji energii elektrycznej.

82      W konsekwencji nie można uznać skarżących rybaków za zainteresowane strony, uprawnione do wniesienia rozpatrywanej skargi na podstawie rzekomego stosunku pośredniej konkurencji z beneficjentami spornej pomocy.

 W przedmiocie istnienia ryzyka konkretnego wpływu spornej pomocy na sytuację skarżących rybaków

83      Na wstępie należy zauważyć, że – jak wskazali skarżący rybacy w replice – uznanie za zainteresowaną stronę nie jest ściśle uwarunkowane istnieniem stosunku konkurencji, bezpośredniego lub pośredniego. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem przypomnianym w pkt 63 powyżej pojęcie to obejmuje nieokreśloną grupę adresatów.

84      W tym względzie prawdą jest, że orzecznictwo zawiera szereg przykładów sytuacji, w których zarówno Sąd, jak i Trybunał przyznały status zainteresowanych stron osobom, których interesy mogły zostać naruszone przez przyznanie pomocy, bez zbadania, czy osoby te pozostawały w stosunku konkurencji, nawet pośredniej, z beneficjentami tej pomocy.

85      Na przykład w wyroku z dnia 16 września 1998 r., Waterleiding Maatschappij/Komisja (T‑188/95, EU:T:1998:217, pkt 79–81, 85, 86) Sąd przyznał spółce zajmującej się dystrybucją wody status zainteresowanej strony w postępowaniu dotyczącym pomocy przeznaczonej na zachęcanie przedsiębiorstw do samozaopatrywania się w wodę, ponieważ beneficjentami rzeczonej pomocy byli potencjalni klienci wspomnianej spółki.

86      Podobnie w wyroku z dnia 9 lipca 2009 r., 3F/Komisja (C‑319/07 P, EU:C:2009:435, pkt 45–60 i przytoczone tam orzecznictwo) Trybunał uznał, że skarżący, ogólny związek zawodowy pracowników z Danii, mógł skutecznie twierdzić w celu wykazania swojego statusu zainteresowanej strony, że rozpatrywana pomoc, zwolnienia podatkowe na rzecz marynarzy krajowych i zagranicznych zatrudnionych przez duńskich armatorów, z których ostatecznie korzystali ci ostatni, wpływają na jego „pozycję konkurencyjną” względem innych związków zawodowych podczas negocjowania układów zbiorowych dla marynarzy.

87      Wreszcie w wyroku z dnia 24 lutego 2021 r., Braesch i in./Komisja (T‑161/18, odwołanie w toku, EU:T:2021:102) Sąd uznał, że skarżący, posiadacze obligacji podporządkowanych akcjom instytucji bankowej będącej beneficjentem pomocy przyznanej przez Republikę Włoską w ramach planu restrukturyzacji, wykazali, iż przyznanie całej tej pomocy mogło mieć konkretny wpływ na ich sytuację. W tym względzie Sąd stwierdził, że wspomniana pomoc i zobowiązania tego państwa członkowskiego, które obejmowały środki podziału obciążenia mogące spowodować poważne straty finansowe na niekorzyść skarżących, były ze sobą nierozerwalnie związane, ponieważ zobowiązania te warunkowały uznanie pomocy za zgodną z rynkiem wewnętrznym, oraz że decyzja, która tę pomoc zatwierdziła, czyniła jednocześnie te zobowiązania wiążącymi (zob. podobnie wyrok z dnia 24 lutego 2021 r., Braesch i in./Komisja, T‑161/18, odwołanie w toku, EU:T:2021:102, pkt 39, 40).

88      Jednakże we wcześniejszym orzecznictwie, w szczególności w wyrokach przywołanych w pkt 85–87 powyżej, sądy Unii nie wypowiedziały się w przedmiocie konfliktu, takiego jak w niniejszym przypadku, pomiędzy dwoma odmiennymi rodzajami działalności gospodarczej w odniesieniu do wykorzystania tego samego obszaru w celu eksploatacji odrębnych zasobów oraz w przedmiocie podnoszonych negatywnych skutków dla jednego z tych rodzajów działalności, jakie miałyby wynikać z decyzji władz krajowych o wypłacie pomocy na rzecz drugiej z tych działalności. Dokładniej rzecz ujmując, w niniejszej sprawie poruszono kwestię, czy domniemane negatywne oddziaływanie eksploatacji farm wiatrowych będących przedmiotem spornej pomocy na ich środowisko, w szczególności na współistniejącą działalność połowową, na środowisko morskie i na zasoby rybne, można uznać za konkretny wpływ przyznania tej pomocy na sytuację zainteresowanych przedsiębiorstw rybackich.

89      W tym względzie o ile nie można co do zasady wykluczyć, że pomoc wpływa konkretnie na interesy osób trzecich ze względu na wpływ, jaki korzystająca z pomocy instalacja ma na swoje środowisko, a w szczególności na inne rodzaje działalności prowadzonej w pobliżu, o tyle z pkt 64 i 73 powyżej wynika, że zgodnie z orzecznictwem te osoby trzecie, aby mogły zostać uznane za zainteresowane strony, muszą wykazać w sposób wymagany prawem ryzyko takiego konkretnego oddziaływania. Ponadto nie wystarczy w tym celu wykazać istnienia wspomnianych skutków, lecz należy jeszcze wykazać, że skutki te wynikają z samej pomocy. W przeciwnym wypadku każdy podmiot lub przedsiębiorstwo, którego interesy mogłyby ze względu na swoją lokalizację zostać naruszone przez te skutki, mogłyby potencjalnie powoływać się na status zainteresowanej strony, co byłoby w sposób oczywisty niezgodne z art. 108 ust. 2 TFUE w rozumieniu nadanym mu przez orzecznictwo (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., BPC Lux 2 i in./Komisja, T‑812/14 RENV, niepublikowany, EU:T:2019:885, pkt 60 i przytoczone tam orzecznictwo).

90      W niniejszym przypadku w pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że – jak podnoszą Komisja i interwenienci popierający jej żądania – podnoszone ryzyko wpływu rozpatrywanych projektów na działalność połowową na danych obszarach wynika, po pierwsze, z decyzji władz francuskich o lokalizacji tych projektów na terenach, na których prowadzona jest ta działalność, a po drugie, z decyzji, jakie władze te mogą podjąć w celu uregulowania żeglugi morskiej i rybołówstwa na tych terenach i w ich pobliżu. Jak podkreśla Republika Francuska, decyzje te przyjmują postać, odpowiednio, zezwoleń na eksploatację oraz decyzji w sprawie zajmowania przestrzeni publicznej i zarządzania nią, ale nie przyjmują postaci przyznania spornej pomocy.

91      W drugiej kolejności należy zaznaczyć, że decyzje o przyznaniu spornej pomocy nie mogą mieć wpływu na lokalizację rozpatrywanych projektów lub na kontrolę i ograniczenie działalności połowowej na obszarach, na których te projekty są umiejscowione.

92      Przede wszystkim bowiem, jak wynika z zaskarżonej decyzji i ze skargi – i co potwierdzają dokumenty dotyczące przetargów z lat 2011 i 2013 dotyczących rozpatrywanych projektów, do których odnosi się ta decyzja – dokładna lokalizacja obiektów tych projektów została już zdecydowana w dniu ogłoszenia tych przetargów i stanowiła integralną część ich warunków.

93      Następnie decyzja o przyznaniu pomocy została wydana dopiero po wszczęciu wspomnianych przetargów, podczas przyjmowania ofert wybranych kandydatów (zob. pkt 71 zaskarżonej decyzji). Ponadto ani z zaskarżonej decyzji, ani z dowodów przedstawionych przez strony nie wynika, że renegocjowanie tej pomocy, które miało miejsce w 2018 r. i dotyczyło wyłącznie obniżenia jej kwoty, w szczególności w świetle zmian technologicznych i prawnych dotyczących takich projektów, miało samo w sobie wpływ na warunki tej lokalizacji.

94      Wreszcie wypłata spornej pomocy jest związana ze zobowiązaniem władz francuskich do ponownego zbadania tej pomocy w przypadku późniejszej zmiany charakterystyki technicznej rozpatrywanych projektów (pkt 105 zaskarżonej decyzji). Ponadto warunki przyznania tej pomocy przewidują zmniejszenie jej kwoty po zakończeniu umowy z nabywcą energii elektrycznej i ograniczenie czasu trwania wspomnianej pomocy do 20 lat, po upływie którego to czasu produkcja energii elektrycznej nie będzie już subwencjonowana (pkt 23 i 24 zaskarżonej decyzji). Należy zaś stwierdzić, że ten degresywny mechanizm wypłacania pomocy jest całkowicie niezależny od podnoszonego ryzyka wpływu rozpatrywanych projektów na działalność skarżących rybaków i nie może na nią oddziaływać, ponieważ wpływ ten zależy wyłącznie od ewentualnych środków technicznych i regulacyjnych podjętych w celu ograniczenia tej działalności lub, przeciwnie, w celu ułatwienia jej współistnienia z tymi projektami. Tak więc nawet po zaprzestaniu wypłacania spornej pomocy podnoszone skutki mogą trwać niezależnie od tej wypłaty.

95      W trzeciej kolejności – sporna pomoc, która odpowiada różnicy między wysokością taryf zakupu energii elektrycznej wytwarzanej przez instalacje będące przedmiotem omawianych projektów a ceną rynkową energii elektrycznej, może mieć wpływ jedynie na rynki, na których działają jej beneficjenci, czyli na niższym poziomie na rynek energii elektrycznej, a ewentualnie na wyższym poziomie na rynki dotyczące dostaw niezbędnych do funkcjonowania tych instalacji. Pomoc ta sama w sobie nie może mieć wpływu na rynki, na których działają sami skarżący rybacy, czego zresztą ci ostatni nie twierdzą.

96      W czwartej kolejności, co się tyczy podnoszonego wpływu rozpatrywanych projektów na zasoby rybne i środowisko morskie, wystarczy wskazać, że w sposób analogiczny do wpływu wspomnianych projektów na prowadzenie połowów na danych obszarach zależy on wyłącznie od decyzji władz francuskich o lokalizacji tych przedsięwzięć oraz od mających do nich zastosowanie środków technicznych i regulacyjnych, które mogą mieć pozytywny lub negatywny wpływ na te skutki. W tym względzie ani z twierdzeń skarżących rybaków i interwenientów popierających ich żądania, ani z dowodów, które przedstawili na ich poparcie, nie wynika, że wypłata spornej pomocy pozostaje w związku z tym wpływem na zasoby rybne i wpływem na środowisko morskie. W konsekwencji, bez konieczności badania argumentacji Komisji i interwenientów popierających jej żądania dotyczącej braku dowodu na istnienie takich skutków, skutki te w każdym razie nie mogłyby nadać skarżącym rybakom statusu zainteresowanych stron.

97      Z powyższego wynika, że mechanizm przyznawania spornej pomocy nie ma związku z podnoszonymi skutkami rozpatrywanych projektów dla działalności skarżących rybaków. Skutki te są bowiem nierozłącznie związane, po pierwsze, z decyzjami władz francuskich o lokalizacji tych projektów na rozpatrywanych obszarach w ramach ich polityki wykorzystania zasobów energetycznych, a po drugie, z uregulowaniami dotyczącymi publicznej przestrzeni morskiej i środkami technicznymi mającymi zastosowanie do wspomnianych projektów. Natomiast o ile decyzja tych władz o przyznaniu operatorom tych projektów pomocy w postaci podjętego przez państwo zobowiązania do zakupu przysparza im korzyści w porównaniu z niesubwencjonowanymi wytwórcami energii elektrycznej, o tyle nie ma ona sama w sobie wpływu na wyniki ekonomiczne skarżących rybaków. Sporna pomoc nie może zatem zostać uznana sama w sobie za mogącą mieć konkretny wpływ na ich sytuację w rozumieniu orzecznictwa przypomnianego w pkt 64 powyżej.

98      Wniosku tego nie podważają różne argumenty skarżących rybaków zmierzające do wykazania istnienia związku między sporną pomocą a podnoszonymi skutkami rozpatrywanych projektów dla ich sytuacji.

99      Po pierwsze, skarżący rybacy podnoszą w replice i w swoich uwagach w przedmiocie pism interwenientów popierających żądania Komisji, że wypłata pomocy jest konieczna do realizacji rozpatrywanych projektów i ich eksploatacji.

100    W tym względzie z jednej strony, jak wynika z pkt 3.2 wytycznych z 2008 r. (efekt zachęty i konieczność pomocy), na którym Komisja oparła się w pkt 81–86 zaskarżonej decyzji, i z samych tych punktów, konieczność pomocy do celów wdrożenia i eksploatacji projektów mających na celu ochronę środowiska naturalnego, takich jak rozpatrywane projekty, jest właśnie warunkiem jej zgodności z rynkiem wewnętrznym. W szczególności zgodnie z pkt 146 lit. c) wytycznych z 2008 r. dane państwo członkowskie musi w celu wykazania efektu zachęty wynikającego z pomocy udowodnić, że inwestycja nie byłaby wystarczająco rentowna bez pomocy. W konsekwencji przyznanie, jak utrzymują skarżący, że ryzyko konkretnego wpływu spornej pomocy na ich działalność zostało wykazane z samego tylko powodu konieczności istnienia pomocy dla wspomnianych projektów, oznaczałoby potencjalne przyznanie statusu zainteresowanej strony każdemu przedsiębiorstwu lub każdej jednostce, na których interesy wspomniane projekty mogą mieć wpływ, co – jak wskazano w pkt 89 powyżej – nie może zostać zaakceptowane. Ponadto należy zaznaczyć, że taka koncepcja statusu zainteresowanej strony pozwoliłaby w praktyce na systematyczne kwestionowanie decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń w odniesieniu do pomocy na ochronę środowiska przez takie przedsiębiorstwa lub takie jednostki, ponieważ dowód ryzyka konkretnego wpływu na ich sytuację byłby automatycznie wykazany ze względu na konieczność istnienia tej pomocy.

101    Z drugiej strony należy zaznaczyć, że argumentacja skarżących rybaków dotyczy w niniejszej sprawie, jak wynika zasadniczo z repliki, nie skutków spornej pomocy samych w sobie, lecz skutków decyzji o lokalizacji morskich farm wiatrowych, których dotyczą rozpatrywane projekty, a które zdaniem skarżących rybaków pociągają za sobą w szczególności całkowity lub częściowy zakaz działalności połowowej, a także ograniczenia techniczne utrudniające ją na danych obszarach. Zatem, jak sugerują interwenienci popierający żądania Komisji, skarga na zaskarżoną decyzję stanowi w pewnym sensie jedynie przedłużenie skarg skarżących rybaków na decyzje francuskich władz publicznych dotyczące tych projektów przed sądami krajowymi. Tymczasem z art. 194 ust. 2 akapit drugi TFUE wynika, że traktaty nie naruszają prawa państw członkowskich do określania warunków wykorzystania ich zasobów energetycznych, wyboru między różnymi źródłami energii i ich ogólnej struktury zaopatrzenia w energię (zob. podobnie wyrok z dnia 22 września 2020 r., Austria/Komisja, C‑594/18 P, EU:C:2020:742, pkt 48).

102    W konsekwencji nawet jeśli skarżący rybacy mogą mieć interes w kwestionowaniu przed sądami krajowymi decyzji i wyboru władz francuskich w odniesieniu do eksploatacji morskiej energii wiatrowej ze względu na potencjalny wpływ tej eksploatacji na ich sytuację, okoliczność ta nie może wystarczyć do przyznania im statusu zainteresowanej strony w ramach formalnego postępowania wyjaśniającego dotyczącego wypłaty pomocy państwa przedsiębiorstwom uczestniczącym we wdrażaniu wspomnianych decyzji i wyborów.

103    Po drugie, okoliczność, że skarżący rybacy, jak podnoszą, wykonują działalność w interesie ogólnym, mającą szczególne znaczenie i szczególny status na podstawie art. 39 TFUE, nie może, wbrew temu, co twierdzą, być brana pod uwagę w niniejszej sprawie.

104    W tym względzie należy przede wszystkim przypomnieć, podobnie jak skarżący rybacy, że cele określone w art. 39 TFUE, które można zastosować do wspólnej polityki rybołówstwa na podstawie art. 38 ust. 1 TFUE, polegają w szczególności na zapewnieniu odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej, a ich realizacja musi uwzględniać między innymi szczególny charakter gospodarki rolnej, wynikający ze struktury społecznej rolnictwa oraz z różnic strukturalnych i przyrodniczych między poszczególnymi regionami rolniczymi.

105    Jednakże w niniejszej sprawie należy zaznaczyć, że zgodnie z pkt 74–79 zaskarżonej decyzji sporna pomoc ma na celu rozwój produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, w szczególności w celu przyczynienia się do realizacji założonego przez Republikę Francuską celu polegającego na zwiększeniu udziału tych źródeł energii w końcowym zużyciu energii elektrycznej. Tymczasem cele te są całkowicie obce celom wspólnej polityki rybołówstwa określonym w art. 39 TFUE.

106    Następnie należy przypomnieć, że jeśli chodzi o przyznanie pomocy takiej jak sporna pomoc, na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE, Trybunał orzekł, że zgodnie z tym postanowieniem pomoc państwa musi spełniać dwie przesłanki: zgodnie z przesłanką pierwszą musi być ona przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, a zgodnie z przesłanką drugą, sformułowaną negatywnie, nie może zmieniać warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. Postanowienie to nie uzależnia zatem zgodności pomocy z rynkiem wewnętrznym od spełnienia przesłanki, że służy ona realizacji celu leżącego we wspólnym interesie, i to bez uszczerbku dla okoliczności, że decyzje przyjęte przez Komisję w tym zakresie muszą zapewniać poszanowanie prawa Unii (wyrok z dnia 22 września 2020 r., Austria/Komisja, C‑594/18 P, EU:C:2020:742, pkt 19, 20).

107    W konsekwencji kwestia, czy – jak sugerują skarżący rybacy – cele wspólnego interesu, o których mowa w art. 39 TFUE, powinny zostać uwzględnione w ramach badania spornej pomocy, jest pozbawiona znaczenia w świetle przesłanek przewidzianych w art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE, przypomnianych w pkt 106 powyżej. Kwestia ta nie może zatem być brana pod uwagę przy ocenie ich statusu zainteresowanych stron. Prawo zainteresowanej strony do przedstawienia uwag w ramach formalnego postępowania wyjaśniającego, a zatem – jak przypomniano w pkt 62 powyżej – do kwestionowania decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń zawierającej dorozumianą odmowę wszczęcia tego postępowania, należy analizować w świetle celu tego postępowania, jakim jest w szczególności umożliwienie Komisji zebrania wszelkich niezbędnych opinii, jeżeli pierwsze badanie pomocy nie pozwoliło jej na wyjaśnienie wszystkich wątpliwości powstałych w czasie badania zgodności tej pomocy z rynkiem wewnętrznym (zob. podobnie wyrok z dnia 3 września 2020 r., Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland i in./Komisja, C‑817/18 P, EU:C:2020:637, pkt 76 i przytoczone tam orzecznictwo).

108    Wreszcie, w każdym wypadku, podnoszone ryzyko wpływu rozpatrywanych projektów na prowadzenie połowów na danych obszarach, jak również na zasoby rybne i środowisko morskie nie może, nawet gdyby zostało wykazane, stanowić dowodu na to, że sporna pomoc jest sprzeczna z celami określonymi w art. 39 TFUE.

109    Po pierwsze, ze względu na swój bardzo ogólny charakter cele określone w art. 39 TFUE nie mogą być zagrożone ze względu na ewentualny negatywny wpływ wspomnianych projektów na działalność skarżących rybaków.

110    Po drugie, jak wskazano już w pkt 81 powyżej, skarżący rybacy nie mają bezwarunkowego prawa do korzystania z publicznej przestrzeni morskiej objętej ich obszarami połowowymi i, jak sami wskazują, ich działalność podlega już ograniczeniom ze względu na mające do nich zastosowanie uregulowania. Ponadto, jak wynika w szczególności z załączonych do skargi kart dotyczących ich nakładu połowowego, tereny lokalizacji omawianych projektów obejmują jedynie część tych obszarów i nie zostało ani podniesione, ani wykazane, że projekty te mogłyby zagrozić ich poziomowi życia czy strukturze społecznej tradycyjnego rybołówstwa na tych obszarach. Ponadto, jak wskazano już w pkt 80 powyżej, wbrew temu, co zdają się sugerować owi skarżący, dokumenty przedstawione przez Republikę Francuską ilustrują wolę władz francuskich, by umożliwić współistnienie działalności połowowej i rozpatrywanych morskich farm wiatrowych.

111    Po trzecie, skarżący rybacy twierdzą w replice, że w każdym wypadku mają interes prawny we wniesieniu skargi na zaskarżoną decyzję ze względu na wniesione przez niektórych spośród nich do sądów krajowych skargi na zezwolenia na eksploatację dwóch rozpatrywanych projektów.

112    W tym względzie wystarczy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem interes prawny i legitymacja czynna stanowią odrębne przesłanki dopuszczalności, które osoba fizyczna lub prawna powinna spełnić w sposób łączny, aby móc wnieść skargę o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 akapit czwarty TFUE (zob. wyrok z dnia 17 września 2015 r., Mory i in./Komisja, C‑33/14 P, EU:C:2015:609, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo). Tymczasem nawet gdyby postępowania przed sądami krajowymi przyznawały skarżącym rybakom interes prawny w zaskarżeniu zaskarżonej decyzji, to należy zauważyć, że – jak wynika w szczególności z orzecznictwa przypomnianego w pkt 62 powyżej – kwestia, czy skarżący jest zainteresowaną stroną w rozumieniu art. 1 lit. h) rozporządzenia 2015/1589 i z tego względu jest uprawniony do zaskarżenia decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń, odnosi się do legitymacji procesowej wspomnianego skarżącego.

113    Z całości powyższych rozważań wynika, że skarżący rybacy nie wykazują w sposób wystarczający pod względem prawnym ryzyka konkretnego wpływu spornej pomocy na ich sytuację. Skargę na zaskarżoną decyzję w zakresie, w jakim ich dotyczy, należy zatem odrzucić jako niedopuszczalną.

 W przedmiocie statusu pierwszej skarżącej jako zainteresowanej strony

114    Jeśli chodzi o pierwszą skarżącą, spółdzielnię utworzoną przez rybaków z Tréport i okolicznych portów w celu wspólnego zakupu i odsprzedaży paliw, smarów i tłuszczów (zob. pkt 1 powyżej), należy zaznaczyć, że jej działalność zależy od decyzji gospodarczych jej klientów, a nie od wypłaty spornej pomocy. W każdym wypadku nie istnieje zatem związek pomiędzy tą wypłatą a rozwojem tej działalności, tym bardziej że – jak wynika z załączników do skargi przedstawionych w tym zakresie – klienci ci nie ograniczają się do skarżących rybaków, lecz obejmują około 70 profesjonalistów zarejestrowanych w Hauts‑de‑France, Normandii i Bretanii. Co więcej, karty zagęszczenia obecności statków należących do klientów pierwszej skarżącej, które również zostały załączone do akt sprawy, sugerują szerszy geograficzny zakres działalności niż zakres działalności skarżących rybaków. Wynika z tego, że ryzyko konkretnego wpływu spornej pomocy na jej sytuację nie zostało w każdym razie wykazane i że skarżąca ta nie może zostać uznana za zainteresowaną stronę. W konsekwencji skargę na zaskarżoną decyzję w zakresie, w jakim jej ona dotyczy, również należy odrzucić jako niedopuszczalną.

115    W świetle całości powyższych rozważań, bez konieczności badania argumentacji Komisji, zgodnie z którą skarżący nie mają szczególnego statusu w rozumieniu wyroku z dnia 15 lipca 1963 r., Plaumann/Komisja (25/62, EU:C:1963:17), a w szczególności zgodnie z którą sporna pomoc nie ma istotnego wpływu na ich pozycję rynkową, należy stwierdzić, że żaden ze skarżących nie ma legitymacji czynnej do zaskarżenia zaskarżonej decyzji.

116    Skargę należy zatem odrzucić jako niedopuszczalną.

 W przedmiocie kosztów

117    Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

118    Ponieważ skarżący przegrali sprawę, należy zgodnie z żądaniem Komisji obciążyć ich kosztami postępowania.

119    Ponieważ wiceprezes Sądu postanowieniem z dnia 2 lipca 2021 r., Bourel i in./Komisja (T‑777/19 R, niepublikowanym, EU:T:2021:407) orzekł, że rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania w przedmiocie środka tymczasowego nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, należy orzec w przedmiocie tych kosztów. W tym względzie ponieważ skarżący od szóstego do jedenastego przegrali sprawę w ramach tego postępowania, należy obciążyć ich kosztami postępowania zgodnie z żądaniem Komisji.

120    W myśl art. 138 § 1 regulaminu Republika Francuska winna pokryć własne koszty.

121    Zgodnie z art. 138 § 3 regulaminu postępowania Sąd może zdecydować, że interwenient niewymieniony w §§ 1 i 2 pokryje własne koszty.

122    W niniejszej sprawie należy orzec, że interwenienci inni niż Republika Francuska pokryją własne koszty.

Z powyższych względów

SĄD (dziewiąta izba w składzie powiększonym)

orzeka co następuje:

1)      Skarga zostaje odrzucona.

2)      Coopérative des artisans pêcheurs associés (CAPA) Sarl oraz inni skarżący, których nazwiska i nazwy zawiera załącznik, zostają obciążeni kosztami postępowania.

3)      David Bourel i inni skarżący w sprawie T777/19 R, których nazwiska i nazwy zawiera załącznik, zostają obciążeni kosztami postępowania w przedmiocie środków tymczasowych.

4)      Republika Francuska, comité régional des pêches maritimes et des élevages marins des HautsdeFrance (CRPMEM), Fonds régional d’organisation du marché du poisson (FROM NORD), Organisation de producteurs CME MancheMer du Nord (OP CME MancheMer du Nord), Ailes Marines SAS, Éoliennes Offshore des Hautes Falaises SAS, Éoliennes Offshore du Calvados SAS, Parc du Banc de Guérande SAS, Éoliennes en Mer Dieppe Le Tréport SAS i Éoliennes en Mer Îles d’Yeu et de Noirmoutier SAS pokrywają własne koszty.

Van der Woude

Costeira

Gratsias

Kancheva

 

      Perišin

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 15 września 2021 r.

Sekretarz

 

Prezes

E. Coulon

 

M. Van der Woude


*      Język postępowania: francuski.


1      Wykaz pozostałych stron skarżących jest załączony jedynie do wersji doręczonej stronom.