ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (πέμπτο τμήμα)
της 9ης Ιουλίου 2020 (*)
«Προδικαστική παραπομπή – Δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικά δικαιώματα – Πλατφόρμα βίντεο στο διαδίκτυο – Ανάρτηση ταινίας χωρίς τη συναίνεση του δικαιούχου – Διαδικασία που αφορά προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας – Οδηγία 2004/48/ΕΚ – Άρθρο 8 – Δικαίωμα ενημέρωσης του προσφεύγοντος – Άρθρο 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ – Έννοια του όρου “διευθύνσεις” – Διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, διεύθυνση IP και αριθμός τηλεφώνου – Δεν εμπίπτουν»
Στην υπόθεση C‑264/19,
με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, την οποία υπέβαλε το Bundesgerichtshof (Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο, Γερμανία) με απόφαση της 21ης Φεβρουαρίου 2019, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 29 Μαρτίου 2019, στο πλαίσιο της δίκης
Constantin Film Verleih GmbH
κατά
YouTube LLC,
Google Inc.,
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πέμπτο τμήμα),
συγκείμενο από τους E. Regan, πρόεδρο τμήματος, I. Jarukaitis, E. Juhász, M. Ilešič (εισηγητή) και Κ. Λυκούργο, δικαστές,
γενικός εισαγγελέας: H. Saugmandsgaard Øe
γραμματέας: M. Krausenböck, διοικητική υπάλληλος,
έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 12ης Φεβρουαρίου 2020,
λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:
– η Constantin Film Verleih GmbH, εκπροσωπούμενη από τους B. Frommer, R. Bisle και M. Hügel, Rechtsanwälte,
– οι YouTube LLC και Google Inc., εκπροσωπούμενες από τους J. Wimmers και M. Barudi, Rechtsanwälte,
– η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους G. Braun, T. Scharf, S. L. Kalėda και H. Kranenborg,
αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 2ας Απριλίου 2020,
εκδίδει την ακόλουθη
Απόφαση
1 Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/48/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, σχετικά με την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (ΕΕ 2004, L 157, σ. 45, και διορθωτικό στην ΕΕ 2004, L 195, σ. 16).
2 Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ, αφενός, της Constantin Film Verleih GmbH, εγκατεστημένης στη Γερμανία εταιρίας διανομής ταινιών, και, αφετέρου, της YouTube LLC και της Google Inc., που είναι εγκατεστημένες στις Ηνωμένες Πολιτείες, σχετικά με πληροφορίες τις οποίες ζήτησε η Constantin Film Verleih, από τις ως άνω δύο εταιρίες, και οι οποίες αφορούν τις διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τις διευθύνσεις IP και τους αριθμούς κινητού τηλεφώνου χρηστών που προσέβαλαν τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας της.
Το νομικό πλαίσιο
Το δίκαιο της Ένωσης
Η οδηγία 2004/48
3 Οι αιτιολογικές σκέψεις 2, 10, 15 και 32 της οδηγίας 2004/48 έχουν ως εξής:
«(2) […] [Η προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας] δεν θα πρέπει να παρακωλύει την ελευθερία της έκφρασης, την ελεύθερη κυκλοφορία των πληροφοριών ή την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένου του Διαδικτύου.
[…]
(10) Στόχος της παρούσας οδηγίας είναι η προσέγγιση των νομοθετικών συστημάτων προκειμένου να διασφαλιστεί υψηλό, ισοδύναμο και ομοιογενές επίπεδο προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας στην εσωτερική αγορά.
[…]
(15) Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να επηρεάζει […] την οδηγία 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Οκτωβρίου 1995, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών [(ΕΕ 1995, L 281, σ. 31)] […]
[…]
(32) Η παρούσα οδηγία σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως από τον χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η παρούσα οδηγία αποσκοπεί συγκεκριμένα στη διασφάλιση του πλήρους σεβασμού της διανοητικής ιδιοκτησίας, σύμφωνα με το άρθρο 17 παράγραφος 2 του εν λόγω χάρτη.»
4 Κατά το άρθρο 1 της ως άνω οδηγίας, το οποίο φέρει τον τίτλο «Αντικείμενο», η οδηγία «αφορά τα μέτρα, τις διαδικασίες και τα μέτρα αποκατάστασης που είναι αναγκαία για τη διασφάλιση της επιβολής των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας».
5 Το άρθρο 2 της εν λόγω οδηγίας, το οποίο φέρει τον τίτλο «Πεδίο εφαρμογής», προβλέπει στις παραγράφους 1 και 3, στοιχείο αʹ, τα εξής:
«1. Με την επιφύλαξη των μέσων που προβλέπονται ή ενδέχεται να προβλεφθούν με την κοινοτική ή την εθνική νομοθεσία, καθόσον τα εν λόγω μέσα μπορεί να είναι ευνοϊκότερα για τους δικαιούχους, τα μέτρα, οι διαδικασίες και τα μέτρα αποκατάστασης που προβλέπονται από την παρούσα οδηγία εφαρμόζονται, σύμφωνα με το άρθρο 3, σε οποιαδήποτε προσβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας όπως προβλέπεται από την κοινοτική νομοθεσία ή/και την εθνική νομοθεσία του οικείου κράτους μέλους.
[…]
3. Η παρούσα οδηγία δεν θίγει:
α) τις κοινοτικές διατάξεις που διέπουν το ουσιαστικό δίκαιο διανοητικής ιδιοκτησίας [και] την οδηγία 95/46 […]».
6 Το άρθρο 8 της ίδιας οδηγίας, το οποίο φέρει τον τίτλο «Δικαίωμα ενημέρωσης», ορίζει τα εξής:
«1. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε, στο πλαίσιο διαδικασίας που αφορά προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας και κατόπιν αιτιολογημένου και αναλογικού αιτήματος του προσφεύγοντος, οι αρμόδιες δικαστικές αρχές να δύνανται να διατάσσουν την παροχή πληροφοριών για την προέλευση και για τα δίκτυα διανομής των εμπορευμάτων ή παροχής των υπηρεσιών, που προσβάλλουν δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας, από τον παραβάτη ή/και οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο το οποίο:
α) βρέθηκε να κατέχει τα παράνομα εμπορεύματα σε εμπορική κλίμακα,
β) βρέθηκε να χρησιμοποιεί τις παράνομες υπηρεσίες σε εμπορική κλίμακα,
γ) διαπιστώθηκε ότι παρείχε, σε εμπορική κλίμακα, υπηρεσίες χρησιμοποιούμενες για την προσβολή δικαιώματος,
ή
δ) υποδείχθηκε, από το πρόσωπο των στοιχείων α), β) ή γ), ως εμπλεκόμενο στην παραγωγή, κατασκευή ή διανομή των εμπορευμάτων ή στην παροχή των υπηρεσιών.
2. Οι πληροφορίες της παραγράφου 1 περιλαμβάνουν, εφόσον ενδείκνυται:
α) τα ονοματεπώνυμα και τις διευθύνσεις των παραγωγών, κατασκευαστών, διανομέων, προμηθευτών και λοιπών προηγούμενων κατόχων του προϊόντος ή της υπηρεσίας, καθώς και των παραληπτών χονδρεμπόρων και των εμπόρων λιανικής·
β) πληροφορίες για τις ποσότητες που παρήχθησαν, κατασκευάστηκαν, παραδόθηκαν, παραλήφθηκαν ή παραγγέλθηκαν, καθώς και για το τίμημα που εισπράχθηκε για τα εν λόγω εμπορεύματα ή υπηρεσίες.
3. Οι παράγραφοι 1 και 2 εφαρμόζονται με την επιφύλαξη άλλων κανονιστικών διατάξεων οι οποίες:
α) παρέχουν στον δικαιούχο δικαιώματα πληρέστερης ενημέρωσης·
β) διέπουν τη χρήση, στο πλαίσιο αστικής ή ποινικής διαδικασίας, των πληροφοριών που γνωστοποιούνται βάσει του παρόντος άρθρου·
γ) διέπουν την ευθύνη για καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος ενημέρωσης·
δ) παρέχουν τη δυνατότητα άρνησης της παροχής πληροφοριών που θα υποχρέωναν το κατά τις διατάξεις της παραγράφου 1 πρόσωπο να παραδεχθεί τη συμμετοχή του ιδίου ή των στενών συγγενών του στην προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας,
ή
ε) διέπουν την προστασία της εμπιστευτικότητας των πηγών πληροφοριών ή την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων.»
Το γερμανικό δίκαιο
7 Βάσει του άρθρου 101, παράγραφος 1, πρώτη περίοδος, του Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte – Urheberrechtsgesetz (νόμου περί του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων), της 9ης Σεπτεμβρίου 1965 (BGBl. 1965 I, σ. 1273), όπως ίσχυε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης (στο εξής: UrhG), ο ζημιωθείς έχει δικαίωμα να απαιτήσει από εκείνον που, σε εμπορική κλίμακα, προσβάλλει το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας ή άλλο δικαίωμά του το οποίο προστατεύεται από τις διατάξεις του νόμου αυτού την άμεση παροχή πληροφοριών σχετικά με την προέλευση και τον δίαυλο διανομής παράνομων αντιγράφων ή άλλων προϊόντων.
8 Σε περίπτωση πρόδηλης προσβολής, υπό την επιφύλαξη του άρθρου 101, παράγραφος 1, του UrhG, το ως άνω δικαίωμα πληροφόρησης μπορεί επίσης να προβληθεί, δυνάμει του άρθρου 101, παράγραφος 2, πρώτη περίοδος, σημείο 3, του UrhG, έναντι προσώπου που παρείχε, σε εμπορική κλίμακα, υπηρεσίες που χρησιμοποιήθηκαν με σκοπό την άσκηση δραστηριοτήτων που συνιστούν προσβολή δικαιώματος.
9 Το πρόσωπο το οποίο έχει την υποχρέωση να παρέχει πληροφορίες οφείλει, δυνάμει του άρθρου 101, παράγραφος 3, σημείο 1, του UrhG, να δηλώσει τα ονοματεπώνυμα και τις διευθύνσεις των παραγωγών, των προμηθευτών και των λοιπών προγενέστερων κατόχων αντιγράφων ή άλλων προϊόντων, των χρηστών των υπηρεσιών καθώς και των παραληπτών χονδρεμπόρων και εμπόρων λιανικής.
10 Κατά το άρθρο 111, παράγραφος 1, πρώτη περίοδος, σημεία 2 και 3, του Telekommunikationsgesetz (νόμου περί τηλεπικοινωνιών), της 22ας Ιουνίου 2004 (BGBl. 2004 I, σ. 1190), όπως ίσχυε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης (στο εξής: TKG), κατά τη χορήγηση των αριθμών τηλεφώνου, το ονοματεπώνυμο και η διεύθυνση του κατόχου της συνδέσεως καθώς και, εφόσον πρόκειται για φυσικό πρόσωπο, η ημερομηνία γεννήσεώς του συλλέγονται και φυλάσσονται.
11 Βάσει του άρθρου 111, παράγραφος 1, τρίτη περίοδος, του TKG, όσον αφορά τις προπληρωμένες υπηρεσίες, οι εν λόγω πληροφορίες πρέπει, επιπλέον, να αποτελούν αντικείμενο εξακριβώσεως.
12 Κατά το άρθρο 111, παράγραφος 2, του TKG, κατά τη χορήγηση διευθύνσεως ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, η ως άνω εξακρίβωση και φύλαξη δεν είναι υποχρεωτικές.
Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα
13 Η Constantin Film Verleih έχει στη Γερμανία τα αποκλειστικά δικαιώματα εκμετάλλευσης, μεταξύ άλλων, των κινηματογραφικών έργων «Parker» και «Scary Movie 5».
14 Κατά τα έτη 2013 και 2014, τα ως άνω έργα αναρτήθηκαν στον ιστότοπο www.youtube.com, μια πλατφόρμα, την οποία εκμεταλλεύεται η YouTube και η οποία παρέχει στους χρήστες τη δυνατότητα να δημοσιεύουν, να παρακολουθούν και να ανταλλάσσουν βίντεο (στο εξής: πλατφόρμα YouTube). Με τον τρόπο αυτόν, τα εν λόγω έργα προβλήθηκαν στην ως άνω πλατφόρμα πολλές δεκάδες χιλιάδες φορές.
15 Η Constantin Film Verleih απαιτεί, από την YouTube και την Google, λαμβανομένου υπόψη ότι η τελευταία είναι η μητρική εταιρία της πρώτης, να της παράσχουν μια σειρά από πληροφορίες για κάθε χρήστη που ανήρτησε τα ίδια έργα (στο εξής: επίμαχοι χρήστες).
16 Συναφώς, το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει ότι, για να αναρτήσουν βίντεο στην πλατφόρμα YouTube, οι χρήστες πρέπει κατ’ αρχάς να έχουν καταχωρισθεί στην Google μέσω λογαριασμού χρήστη, το δε άνοιγμα του λογαριασμού αυτού απαιτεί μόνον, από τους εν λόγω χρήστες, την αναγραφή ονοματεπωνύμου, διευθύνσεως ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και ημερομηνίας γεννήσεως. Τα δεδομένα αυτά συνήθως δεν αποτελούν αντικείμενο εξακριβώσεως και δεν ζητείται η ταχυδρομική διεύθυνση του χρήστη. Εντούτοις, για να είναι σε θέση να δημοσιεύσει στην πλατφόρμα YouTube βίντεο διάρκειας άνω των 15 λεπτών, ο χρήστης πρέπει να δηλώσει έναν αριθμό κινητού τηλεφώνου προκειμένου να του παρασχεθεί η δυνατότητα να λάβει έναν κωδικό ενεργοποιήσεως, ο οποίος είναι αναγκαίος για την πραγματοποίηση μιας τέτοιας δημοσιεύσεως. Εξάλλου, σύμφωνα με τους γενικούς όρους χρήσεως και προστασίας των δεδομένων που είναι κοινοί όσον αφορά την YouTube και την Google, οι χρήστες της πλατφόρμας YouTube επιτρέπουν την αποθήκευση των αρχείων καταγραφής διακομιστή, συμπεριλαμβανομένων της διευθύνσεως ΙΡ, της ημερομηνίας και της ώρας της χρήσεως και των διαφόρων αιτημάτων, καθώς και τη χρήση, σε επίπεδο ομίλου, των δεδομένων αυτών.
17 Αφού οι διάδικοι της διαφοράς της κύριας δίκης δήλωσαν ομόφωνα ότι η πρωτόδικη διαφορά σχετικά με τα ονοματεπώνυμα και τις ταχυδρομικές διευθύνσεις των επίμαχων χρηστών είχε διευθετηθεί επισήμως, η Constantin Film Verleih, έχοντας λάβει μόνον πλασματικά ονοματεπώνυμα χρηστών, ζήτησε να υποχρεωθούν η YouTube και η Google να της παράσχουν συμπληρωματικές πληροφορίες.
18 Οι εν λόγω συμπληρωματικές πληροφορίες αφορούν, αφενός, τις διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τους αριθμούς κινητού τηλεφώνου καθώς και τις διευθύνσεις IP που χρησιμοποιήθηκαν από τους επίμαχους χρήστες για την ανάρτηση των αρχείων, με γνωστοποίηση του ακριβούς χρονικού σημείου της εν λόγω αναρτήσεως, αναφερομένων της ημερομηνίας και της ώρας, περιλαμβανομένων των λεπτών, των δευτερολέπτων και της χρονικής ζώνης, ήτοι του χρονικού σημείου της αναρτήσεως, και, αφετέρου, τη διεύθυνση IP που χρησιμοποιήθηκε για τελευταία φορά από τους εν λόγω χρήστες για να συνδεθούν με τον λογαριασμό τους Google προκειμένου να συνδεθούν με την πλατφόρμα YouTube, επίσης με γνωστοποίηση του ακριβούς χρονικού σημείου της συνδέσεως, αναφερομένων της ημερομηνίας και της ώρας, περιλαμβανομένων των λεπτών, των δευτερολέπτων και της χρονικής ζώνης, ήτοι του χρονικού σημείου της συνδέσεως.
19 Με απόφαση της 3ης Μαΐου 2016, το Landgericht Frankfurt am Main (πρωτοδικείο Φρανκφούρτης επί του Μάιν, Γερμανία) απέρριψε την αγωγή της Constantin Film Verleih. Αντιθέτως, κατόπιν εφέσεως της τελευταίας, με απόφαση της 22ας Αυγούστου 2018, το Oberlandesgericht Frankfurt am Main (εφετείο Φρανκφούρτης επί του Μάιν, Γερμανία), έκανε εν μέρει δεκτή την αγωγή της Constantin Film Verleih και υποχρέωσε τη YouTube και την Google να της γνωστοποιήσουν τις διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου των επίμαχων χρηστών, απορρίπτοντας κατά τα λοιπά την ως άνω έφεση.
20 Με την αναίρεσή της, που ασκήθηκε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, του Bundesgerichtshof (Ανώτατου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου, Γερμανία), η Constantin Film Verleih εμμένει στα αιτήματά της με τα οποία ζητείται να υποχρεωθούν η YouTube και η Google να της γνωστοποιήσουν τους αριθμούς κινητού τηλεφώνου καθώς και τις διευθύνσεις IP των επίμαχων χρηστών. Εξάλλου, με τη δική τους αίτηση αναιρέσεως, η YouTube και η Google ζητούν να απορριφθεί στο σύνολό της η αγωγή της Constantin Film Verleih, περιλαμβανομένου του αιτήματος που αφορά τη γνωστοποίηση των διευθύνσεων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου των επίμαχων χρηστών.
21 Το αιτούν δικαστήριο εκτιμά ότι η έκβαση των δύο αυτών αιτήσεων αναιρέσεως εξαρτάται από την ερμηνεία του άρθρου 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/48, και, ειδικότερα, από την απάντηση στο ερώτημα κατά πόσον οι ζητηθείσες από την Constantin Film Verleih συμπληρωματικές πληροφορίες εμπίπτουν στον όρο «διευθύνσεις», κατά την έννοια της ως άνω διατάξεως.
22 Υπό τις συνθήκες αυτές, το Bundesgerichtshof (Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:
«1) Περιλαμβάνουν οι μνημονευόμενες στο άρθρο 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας [2004/48] διευθύνσεις των παραγωγών, κατασκευαστών, διανομέων, προμηθευτών και λοιπών προηγούμενων κατόχων του προϊόντος ή της υπηρεσίας, καθώς και των παραληπτών χονδρεμπόρων και των εμπόρων λιανικής, οι οποίες συγκαταλέγονται, εφόσον ενδείκνυται, στις πληροφορίες του άρθρου 8, παράγραφος 1, και
α) την ηλεκτρονική διεύθυνση των χρηστών των υπηρεσιών και/ή
β) τους αριθμούς τηλεφώνου των χρηστών των υπηρεσιών και/ή
γ) τις διευθύνσεις ΙΡ που χρησιμοποιήθηκαν από τους χρήστες των υπηρεσιών για την παράνομη ανάρτηση των αρχείων, καθώς και το ακριβές χρονικό σημείο της ανάρτησης;
2) Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης στο ερώτημα 1γʹ:
Περιλαμβάνουν οι πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται κατά το άρθρο 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας [2004/48] και τη διεύθυνση ΙΡ, την οποία ο χρήστης που είχε προηγουμένως αναρτήσει παρανόμως ορισμένα αρχεία χρησιμοποίησε την τελευταία φορά για να συνδεθεί με τον λογαριασμό χρήστη που διατηρεί στην Google/YouTube, καθώς και το ακριβές χρονικό σημείο της σύνδεσης, ανεξάρτητα από το αν κατά την τελευταία αυτή σύνδεση διαπράχθηκε προσβολή δικαιωμάτων [διανοητικής ιδιοκτησίας];»
Επί των προδικαστικών ερωτημάτων
23 Με τα προδικαστικά ερωτήματα, που πρέπει να εξεταστούν από κοινού, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το άρθρο 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/48 έχει την έννοια ότι ο όρος «διευθύνσεις» αφορά, στην περίπτωση χρήστη ο οποίος ανήρτησε αρχεία που προσβάλλουν δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας, τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του εν λόγω χρήστη, τον αριθμό τηλεφώνου του, καθώς και τη διεύθυνση IP που χρησιμοποιήθηκε για την ανάρτηση των αρχείων αυτών ή τη διεύθυνση IP που χρησιμοποιήθηκε κατά την τελευταία σύνδεσή του με τον λογαριασμό χρήστη.
24 Εν προκειμένω, δεν αμφισβητείται ότι η YouTube και η Google παρέχουν, σε εμπορική κλίμακα, υπηρεσίες των οποίων οι επίμαχοι χρήστες έκαναν χρήση με σκοπό την άσκηση παράνομων δραστηριοτήτων, οι οποίες συνίστανται στο ότι οι εν λόγω χρήστες ανήρτησαν, στην πλατφόρμα YouTube, αρχεία που περιέχουν προστατευόμενα έργα, εις βάρος της Constantin Film Verleih. Η διαφορά της κύριας δίκης αφορά την άρνηση των εν λόγω εταιριών να παράσχουν ορισμένες πληροφορίες τις οποίες ζήτησε η Constantin Film Verleih, σχετικά με τους χρήστες αυτούς, ειδικότερα δε τις διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου τους και τους αριθμούς τηλεφώνου τους καθώς και τις διευθύνσεις IP που χρησιμοποιήθηκαν από αυτούς τόσο κατά το χρονικό σημείο της αναρτήσεως των οικείων αρχείων όσο και κατά το χρονικό σημείο της τελευταίας συνδέσεως στον λογαριασμό που διατηρούν στην Google/YouTube. Από την απόφαση περί παραπομπής προκύπτει και, εξάλλου, δεν αμφισβητείται στο πλαίσιο της υπό κρίση υποθέσεως ότι η έκβαση της διαφοράς της κύριας δίκης εξαρτάται από το κατά πόσον τέτοιες πληροφορίες εμπίπτουν στην έννοια του όρου «διευθύνσεις», κατά το άρθρο 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/48.
25 Συναφώς, υπενθυμίζεται προκαταρκτικώς ότι, κατά το άρθρο 8, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2004/48, τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε, στο πλαίσιο διαδικασίας που αφορά προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας και κατόπιν αιτιολογημένου και αναλογικού αιτήματος του προσφεύγοντος, οι αρμόδιες δικαστικές αρχές να δύνανται να διατάσσουν την παροχή πληροφοριών για την προέλευση και για τα δίκτυα διανομής των εμπορευμάτων ή παροχής των υπηρεσιών, που προσβάλλουν δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας, από τον παραβάτη ή/και οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο το οποίο διαπιστώθηκε ότι παρείχε, σε εμπορική κλίμακα, υπηρεσίες χρησιμοποιούμενες για την άσκηση δραστηριοτήτων που συνιστούν προσβολή δικαιώματος.
26 Το άρθρο 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/48 διευκρινίζει ότι οι πληροφορίες της παραγράφου 1 του εν λόγω άρθρου περιλαμβάνουν, εφόσον ενδείκνυται, τα ονοματεπώνυμα και τις διευθύνσεις των παραγωγών, των κατασκευαστών, των διανομέων, των προμηθευτών και λοιπών προηγούμενων κατόχων των εμπορευμάτων ή των υπηρεσιών, καθώς και των παραληπτών χονδρεμπόρων και των εμπόρων λιανικής.
27 Εξ αυτού προκύπτει ότι, βάσει του άρθρου 8 της οδηγίας 2004/48, τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι τα αρμόδια δικαστήρια έχουν τη δυνατότητα, σε περίπτωση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, να διατάσσουν τον διαχειριστή της διαδικτυακής πλατφόρμας να γνωστοποιεί τα ονοματεπώνυμα και τις διευθύνσεις οποιουδήποτε προσώπου περί του οποίου γίνεται λόγος στην παράγραφο 2, στοιχείο αʹ, του ως άνω άρθρου και το οποίο ανήρτησε στην εν λόγω πλατφόρμα μια ταινία χωρίς τη συναίνεση του δικαιούχου του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας.
28 Όσον αφορά το ζήτημα αν η έννοια του όρου «διευθύνσεις», κατά το άρθρο 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/48 καλύπτει επίσης τις διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τους αριθμούς τηλεφώνου και τις διευθύνσεις IP των εν λόγω προσώπων, διαπιστώνεται ότι, στο μέτρο που η ως άνω διάταξη δεν περιέχει ρητή παραπομπή στο δίκαιο των κρατών μελών για τον προσδιορισμό της έννοιας και του περιεχομένου της, η έννοια του όρου «διευθύνσεις» αποτελεί έννοια του δικαίου της Ένωσης που πρέπει κανονικά να ερμηνεύεται, σε ολόκληρη την Ένωση, κατά τρόπο αυτοτελή και ενιαίο (βλ., κατ’ αναλογίαν, απόφαση της 29ης Ιουλίου 2019, Spiegel Online, C-516/17, EU:C:2019:625, σκέψη 62 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).
29 Επιπλέον, δεδομένου ότι η οδηγία 2004/48 δεν περιέχει ορισμό της ως άνω έννοιας, ο προσδιορισμός της σημασίας και του περιεχομένου της έννοιας αυτής πρέπει να διενεργηθεί κατά το σύνηθες νόημά της στην καθημερινή γλώσσα, λαμβανομένων υπόψη του πλαισίου εντός του οποίου χρησιμοποιείται και των σκοπών της ρύθμισης στην οποία εντάσσεται καθώς και, εφόσον παρίσταται ανάγκη, του ιστορικού της θεσπίσεώς της (πρβλ. αποφάσεις της 29ης Ιουλίου 2019, Spiegel Online, C-516/17, EU:C:2019:625, σκέψη 65, και της 19ης Δεκεμβρίου 2019, Nederlands Uitgeversverbond και Groep Algemene Uitgevers, C-263/18, EU:C:2019:1111, σκέψη 38 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).
30 Όσον αφορά, πρώτον, το σύνηθες νόημα του όρου «διεύθυνση», διαπιστώνεται, όπως τόνισε ο γενικός εισαγγελέας στα σημεία 30 και 33 των προτάσεών του, ότι, στην καθημερινή γλώσσα, ο όρος αυτός περιλαμβάνει μόνον την ταχυδρομική διεύθυνση, ήτοι τον τόπο κατοικίας ή διαμονής συγκεκριμένου προσώπου. Ως εκ τούτου, ο όρος αυτός, εφόσον χρησιμοποιείται χωρίς άλλη διευκρίνιση, όπως στο άρθρο 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/48, δεν περιλαμβάνει τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τον αριθμό τηλεφώνου ή τη διεύθυνση IP.
31 Δεύτερον, οι προπαρασκευαστικές εργασίες οι οποίες κατέληξαν στη θέσπιση της οδηγίας 2004/48 και, ειδικότερα, η πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τα μέτρα και τις διαδικασίες που αποσκοπούν στη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, της 30ής Ιανουαρίου 2003 [COM(2003) 46 τελικό], η γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, της 29ης Οκτωβρίου 2003 (ΕΕ 2004, C 32, σ. 15), και η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 5ης Δεκεμβρίου 2003 (A5-0468/2003) σχετικά με την πρόταση αυτή συνάδουν με την ως άνω διαπίστωση. Πράγματι, όπως τόνισε ο γενικός εισαγγελέας στο σημείο 37 των προτάσεών του και όπως υποστήριξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενώπιον του Δικαστηρίου, οι εν λόγω προπαρασκευαστικές εργασίες δεν περιέχουν καμία ένδειξη που να μαρτυρεί ότι ο όρος «διεύθυνση» ο οποίος χρησιμοποιείται στο άρθρο 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας αυτής πρέπει να γίνεται αντιληπτός υπό την έννοια ότι αφορά όχι μόνον την ταχυδρομική διεύθυνση, αλλά και τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τον αριθμό τηλεφώνου ή τη διεύθυνση IP των συγκεκριμένων προσώπων.
32 Τρίτον, το πλαίσιο εντός του οποίου χρησιμοποιείται η επίμαχη έννοια επιβεβαιώνει μια τέτοια ερμηνεία.
33 Πράγματι, όπως τόνισε ο γενικός εισαγγελέας στο σημείο 35 των προτάσεών του, από την εξέταση άλλων πράξεων του δικαίου της Ένωσης στις οποίες γίνεται αναφορά στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή στη διεύθυνση IP προκύπτει ότι καμία από αυτές δεν χρησιμοποιεί τον όρο «διεύθυνση», χωρίς περαιτέρω διευκρίνιση, για τον προσδιορισμό του αριθμού τηλεφώνου, της διεύθυνσης IP ή της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
34 Τέταρτον, η ερμηνεία που εκτέθηκε στις σκέψεις 31 έως 33 της παρούσας αποφάσεως είναι επίσης σύμφωνη με τον σκοπό τον οποίο επιδιώκει το άρθρο 8 της οδηγίας 2004/48, λαμβανομένου υπόψη του γενικού σκοπού της εν λόγω οδηγίας.
35 Συναφώς, είναι αληθές ότι το δικαίωμα ενημέρωσης, το οποίο προβλέπεται από το εν λόγω άρθρο 8, αποσκοπεί να εξασφαλίσει την εφαρμογή στην πράξη του θεμελιώδους δικαιώματος αποτελεσματικής ένδικης προστασίας, το οποίο εγγυάται το άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και να διασφαλίσει με τον τρόπο αυτόν την αποτελεσματική άσκηση του θεμελιώδους δικαιώματος της ιδιοκτησίας, στο οποίο περιλαμβάνεται και το δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας που προστατεύεται στο άρθρο 17, παράγραφος 2, του εν λόγω Χάρτη (απόφαση της 16ης Ιουλίου 2015, Coty Germany, C-580/13, EU:C:2015:485, σκέψη 29), παρέχοντας στον φορέα δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας τη δυνατότητα να εντοπίσει το πρόσωπο που προσβάλλει το εν λόγω δικαίωμα και να λάβει τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να προστατεύσει το δικαίωμα αυτό (πρβλ. απόφαση της 18ης Ιανουαρίου 2017, NEW WAVE CZ, C‑427/15, EU:C:2017:18, σκέψη 25).
36 Ωστόσο, κατά τη θέσπιση της οδηγίας 2004/48, ο νομοθέτης της Ένωσης επέλεξε να προχωρήσει σε μια ελάχιστη εναρμόνιση σε σχέση με τον σεβασμό των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας εν γένει (πρβλ. απόφαση της 9ης Ιουνίου 2016, Hansson, C-481/14, EU:C:2016:419, σκέψη 36). Επομένως, η εναρμόνιση αυτή περιορίζεται, στο άρθρο 8, παράγραφος 2, της ως άνω οδηγίας, σε σαφώς οριοθετημένα πληροφοριακά στοιχεία.
37 Εξάλλου, επισημαίνεται ότι η οδηγία 2004/48 έχει ως σκοπό να δημιουργηθεί μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ, αφενός, του συμφέροντος των δικαιούχων για προστασία της διανοητικής τους ιδιοκτησίας, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 17, παράγραφος 2, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, και, αφετέρου, της προστασίας των συμφερόντων και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των χρηστών προστατευόμενων αντικειμένων καθώς και του γενικού συμφέροντος (βλ., κατ’ αναλογίαν, αποφάσεις της 29ης Ιουλίου 2019, Funke Medien NRW, C-469/17, EU:C:2019:623, σκέψη 57, της 29ης Ιουλίου 2019, Pelham κ.λπ., C-476/17, EU:C:2019:624, σκέψη 32, και της 29ης Ιουλίου 2019, Spiegel Online, C-516/17, EU:C:2019:625, σκέψη 42).
38 Ειδικότερα, όσον αφορά το άρθρο 8 της οδηγίας 2004/48, το Δικαστήριο είχε ήδη την ευκαιρία να κρίνει ότι η διάταξη αυτή έχει ως σκοπό να συμβιβάσει τον σεβασμό ορισμένων δικαιωμάτων, όπως είναι το δικαίωμα ενημέρωσης των δικαιούχων και το δικαίωμα προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των χρηστών (πρβλ. απόφαση της 16ης Ιουλίου 2015, Coty Germany, C-580/13, EU:C:2015:485, σκέψη 28).
39 Τέλος, διευκρινίζεται ότι, μολονότι από τις ανωτέρω σκέψεις προκύπτει ότι τα κράτη μέλη δεν υποχρεούνται, βάσει του άρθρου 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/48, να προβλέπουν τη δυνατότητα των αρμόδιων δικαστικών αρχών να διατάσσουν τη γνωστοποίηση της διευθύνσεως ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, του αριθμού τηλεφώνου ή της διευθύνσεως IP των προσώπων τα οποία αφορά η διάταξη αυτή στο πλαίσιο διαδικασίας που αφορά προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, γεγονός παραμένει ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν μια τέτοια ευχέρεια. Πράγματι, όπως προκύπτει από το ίδιο το γράμμα του άρθρου 8, παράγραφος 3, στοιχείο αʹ, της εν λόγω οδηγίας, ο νομοθέτης της Ένωσης προέβλεψε ρητώς τη δυνατότητα των κρατών μελών να παρέχουν στους δικαιούχους δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας το δικαίωμα να λαμβάνουν πληρέστερη ενημέρωση, υπό την επιφύλαξη, εντούτοις, ότι διασφαλίζεται δίκαιη ισορροπία μεταξύ των διάφορων υφιστάμενων θεμελιωδών δικαιωμάτων και ότι τηρούνται οι λοιπές γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης, όπως είναι η αρχή της αναλογικότητας (πρβλ. διάταξη της 19ης Φεβρουαρίου 2009, LSG‑Gesellschaft zur Wahrnehmung von Leistungsschutzrechten, C-557/07, EU:C:2009:107, σκέψη 29, και απόφαση της 19ης Απριλίου 2012, Bonnier Audio κ.λπ., C-461/10, EU:C:2012:219, σκέψη 55).
40 Κατόπιν όλων των ανωτέρω σκέψεων, στα υποβληθέντα προδικαστικά ερωτήματα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/48 έχει την έννοια ότι ο όρος «διευθύνσεις» στη διάταξη αυτή δεν αφορά, στην περίπτωση χρήστη ο οποίος ανήρτησε αρχεία που προσβάλλουν δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας, τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του εν λόγω χρήστη, τον αριθμό τηλεφώνου του καθώς και τη διεύθυνση IP που χρησιμοποιήθηκε για την ανάρτηση των αρχείων αυτών ή τη διεύθυνση IP που χρησιμοποιήθηκε κατά την τελευταία σύνδεσή του με τον λογαριασμό χρήστη.
Επί των δικαστικών εξόδων
41 Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.
Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (πέμπτο τμήμα) αποφαίνεται:
Το άρθρο 8, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2004/48/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, σχετικά με την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, έχει την έννοια ότι ο όρος «διευθύνσεις» στη διάταξη αυτή δεν αφορά, στην περίπτωση χρήστη ο οποίος ανήρτησε αρχεία που προσβάλλουν δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας, τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του εν λόγω χρήστη, τον αριθμό τηλεφώνου του καθώς και τη διεύθυνση IP που χρησιμοποιήθηκε για την ανάρτηση των αρχείων αυτών ή τη διεύθυνση IP που χρησιμοποιήθηκε κατά την τελευταία σύνδεσή του με τον λογαριασμό χρήστη.
(υπογραφές)