Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (ένατο τμήμα)
της 29ης Φεβρουαρίου 2016 – Kühne + Nagel International κ.λπ. κατά Επιτροπής

(Υπόθεση T‑254/12)

«Ανταγωνισμός – Συμπράξεις – Υπηρεσίες διεθνούς αεροπορικής διαμεταφοράς – Απόφαση που διαπιστώνει παράβαση του άρθρου 101 ΣΛΕΕ – Προσαυξήσεις και μηχανισμός τιμολογήσεως που επηρεάζει την τελική τιμή – Επηρεασμός του εμπορίου μεταξύ κρατών μελών – Πλάνη εκτιμήσεως – Διάρκεια της παραβάσεως – Ύψος του προστίμου – Παράγραφος 13 των κατευθυντηρίων γραμμών του 2006 για τον υπολογισμό του ποσού των προστίμων – Αξία των πωλήσεων – Ελαφρυντικές περιστάσεις – Αναλογικότητα – Δικαιώματα άμυνας»

1.                     Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Ύψος – Καθορισμός – Διακριτική ευχέρεια της Επιτροπής – Δικαστικός έλεγχος – Πλήρης δικαιοδοσία του δικαστή της Ένωσης – Περιεχόμενο (Άρθρο 261 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 31) (βλ. σκέψεις 30-33)

2.                     Συμπράξεις – Καθορισμός της αγοράς – Προσδιορισμός της σχετικής αγοράς – Κριτήρια εκτιμήσεως – Δυνατότητα υποκαταστάσεως των προϊόντων ή υπηρεσιών από την πλευρά της προσφοράς και από την πλευρά της ζήτησης – Περιεχόμενο – Αγορά υπηρεσιών διεθνούς αεροπορικής διαμεταφοράς ως συνόλου υπηρεσιών (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· Συμφωνία ΕΟΧ, άρθρο 53 § 1· ανακοινώσεις της Επιτροπής 97/C 372/03 και 2004/C 101/07, σημείο 55) (βλ. σκέψεις 41-43, 45, 46, 48, 50-52)

3.                     Συμπράξεις – Επηρεασμός του εμπορίου μεταξύ κρατών μελών – Αισθητό αποτέλεσμα – Κριτήρια εκτιμήσεως – Πιθανός και σημαντικός επηρεασμός (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· Συμφωνία ΕΟΧ, άρθρο 53 § 1· ανακοίνωση 2004/C 101/07 της Επιτροπής, σημείο 53) (βλ. σκέψεις 56-58, 67)

4.                     Ανταγωνισμός – Μεταφορές – Κανόνες ανταγωνισμού – Αεροπορικές μεταφορές – Κανονισμός 17 – Πεδίο εφαρμογής – Δραστηριότητες που αφορούν άμεσα την παροχή υπηρεσιών αεροπορικών μεταφορών – Δεν εμπίπτουν – Δραστηριότητες που δεν αφορούν την εναέρια μεταφορά καθαυτή αλλά μια αγορά που βρίσκεται σε προηγούμενο ή σε μεταγενέστερο στάδιο – Εμπίπτουν (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμοί του Συμβουλίου 17, 141, αιτιολογική σκέψη 3 και άρθρο 1) (βλ. σκέψεις 113, 115-117, 121)

5.                     Συμπράξεις – Συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων – Έννοια – Σύμπτωση βουλήσεως ως προς την ακολουθητέα στην αγορά πολιτική – Εμπίπτει – Συνέχιση των διαπραγματεύσεων σχετικά με ορισμένα στοιχεία του περιορισμού – Δεν ασκεί επιρροή (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· Συμφωνία ΕΟΧ, άρθρο 53 § 1) (βλ. σκέψεις 138-140)

6.                     Συμπράξεις – Εναρμονισμένη πρακτική – Έννοια – Συντονισμός και συνεργασία που δεν συνάδουν με την υποχρέωση εκάστης επιχειρήσεως να καθορίζει αυτοτελώς τη συμπεριφορά της στην αγορά – Ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ ανταγωνιστών (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· Συμφωνία ΕΟΧ, άρθρο 53 § 1) (βλ. σκέψεις 141-143)

7.                     Ανταγωνισμός – Διοικητική διαδικασία – Απόφαση της Επιτροπής διαπιστώνουσα παράβαση – Η Επιτροπή φέρει το βάρος αποδείξεως της παραβάσεως και της διάρκειάς της – Περιεχόμενο της έννοιας του βάρους αποδείξεως – Βαθμός ακρίβειας που απαιτείται για τα αποδεικτικά στοιχεία που έλαβε υπόψη η Επιτροπή – Σύνολο ενδείξεων – Δικαστικός έλεγχος – Περιεχόμενο (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 2) (βλ. σκέψεις 144-149, 152, 154, 191)

8.                     Ανταγωνισμός – Διοικητική διαδικασία – Απόφαση της Επιτροπής διαπιστώνουσα παράβαση – Λήψη υπόψη ως αποδεικτικών μέσων των δηλώσεων άλλων επιχειρήσεων οι οποίες μετείχαν στην παράβαση – Επιτρέπεται – Δηλώσεις αντίθετες προς τα συμφέροντα του δηλούντος – Αυξημένη αποδεικτική αξία (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 2) (βλ. σκέψεις 150, 151)

9.                     Συμπράξεις – Συμμετοχή σε συνεδριάσεις με αντικείμενο αντίθετο προς τους κανόνες του ανταγωνισμού – Περίσταση επιτρέπουσα, ελλείψει αποστασιοποιήσεως σε σχέση με τις ληφθείσες αποφάσεις, να συναχθεί η συμμετοχή στη συναφή σύμπραξη (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· Συμφωνία ΕΟΧ, άρθρο 53 § 1) (βλ. σκέψεις 165-167)

10.                     Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Ύψος – Καθορισμός – Προσδιορισμός του βασικού ποσού – Κριτήρια – Σοβαρότητα της παραβάσεως – Καθορισμός του προστίμου κατ’ αναλογία προς τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη για να εκτιμηθεί η σοβαρότητα της παραβάσεως – Παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, άρθρο 49 § 3· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 3· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής, σημεία 6, 13 και 23) (βλ. σκέψεις 208-210, 259-261)

11.                     Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Ύψος – Καθορισμός – Προσδιορισμός του βασικού ποσού – Κριτήρια – Συνολικός κύκλος εργασιών της συγκεκριμένης επιχειρήσεως – Κύκλος εργασιών που έχει πραγματοποιηθεί με τα εμπορεύματα που αποτελούν το αντικείμενο της παραβάσεως – Συνεκτιμώνται αμφότεροι (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής, σημείο 6) (βλ. σκέψεις 211-214)

12.                     Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Κατευθυντήριες γραμμές για τον υπολογισμό των προστίμων – Νομική φύση – Ενδεικτικός κανόνας συμπεριφοράς ο οποίος συνεπάγεται αυτοπεριορισμό της εξουσίας εκτιμήσεως της Επιτροπής – Δυνατότητα της Επιτροπής να παρεκκλίνει από τις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές – Προϋποθέσεις (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής, σημεία 13 και 37) (βλ. σκέψη 215)

13.                     Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Ύψος – Καθορισμός – Προσδιορισμός του βασικού ποσού – Καθορισμός της αξίας των πωλήσεων – Πραγματοποιηθείσες πωλήσεις που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την παράβαση – Περιορισμός μόνο στις πωλήσεις που όντως επηρεάστηκαν από τη σύμπραξη – Δεν χωρεί – Συνυπολογισμός του κόστους που συνδέεται με την τιμή των προϊόντων και υπηρεσιών που πωλήθηκαν (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής, σημείο 13) (βλ. σκέψεις 228, 247, 257, 258)

14.                     Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Ύψος – Καθορισμός – Προσδιορισμός του βασικού ποσού – Καθορισμός της αξίας των πωλήσεων – Πραγματοποιηθείσες πωλήσεις που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την παράβαση – Σύμπραξη στον τομέα υπηρεσιών διεθνούς αεροπορικής διαμεταφοράς – Σύμπραξη που αφορά τις υπηρεσίες διαμεταφοράς ως σύνολο υπηρεσιών – Λήψη υπόψη της αξίας των πωλήσεων που πραγματοποιήθηκαν με τις υπηρεσίες διαμεταφοράς ως σύνολο υπηρεσιών – Επιτρέπεται (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής, σημείο 13) (βλ. σκέψεις 262, 263)

15.                     Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Ύψος – Καθορισμός – Προσαρμογή του βασικού ποσού – Ελαφρυντικές περιστάσεις – Συνεργασία της εμπλεκόμενης επιχειρήσεως πέραν του πεδίου εφαρμογής της ανακοινώσεως για την επιείκεια – Κριτήρια εκτιμήσεως (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής, σημείο 29,4η περίπτωση) (βλ. σκέψεις 282, 283, 287, 299)

16.                     Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Ύψος – Καθορισμός – Προσαρμογή του βασικού ποσού – Ελαφρυντικές περιστάσεις – Ύπαρξη συμπράξεως σε αγορά προηγούμενου σταδίου – Δεν εμπίπτει – Συμμετοχή σε συναντήσεις επιχειρήσεων με αντικείμενο τον περιορισμό του ανταγωνισμού η οποία φέρεται ότι υπήρξε αποτέλεσμα εξαναγκασμού – Δεν εμπίπτει (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 2006/C 210/02 της Επιτροπής, σημείο 29) (βλ. σκέψεις 292-294, 296)

17.                     Ανταγωνισμός – Διοικητική διαδικασία – Σεβασμός των δικαιωμάτων άμυνας – Πρόσβαση στον φάκελο – Περιεχόμενο – Άρνηση κοινοποιήσεως εγγράφου – Συνέπειες – Απαραίτητη, ως προς το βάρος αποδείξεως που φέρει η επιχείρηση, η διάκριση μεταξύ εγγράφων με επιβαρυντικά στοιχεία και εγγράφων με ελαφρυντικά στοιχεία (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 27 § 2· κανονισμός 773/2004 της Επιτροπής, άρθρο 15) (βλ. σκέψεις 308-311)

Αντικείμενο

Αίτημα ακυρώσεως της αποφάσεως C(2012) 1959 τελικό της Επιτροπής, της 28ης Μαρτίου 2012, σχετικά με διαδικασία εφαρμογής του άρθρου 101 [ΣΛΕΕ] και του άρθρου 53 της Συμφωνίας για τον ΕΟΧ (υπόθεση COMP/39462 – Transit), στο μέτρο που αφορά τις προσφεύγουσες, και, επικουρικώς, αίτημα μεταρρυθμίσεως των προστίμων που τους επιβλήθηκαν στο πλαίσιο αυτό.

Διατακτικό

Το Γενικό Δικαστήριο αποφασίζει:

1) Απορρίπτει την προσφυγή.

2) Καταδικάζει τις Kühne + Nagel International AG, Kühne + Nagel Management AG, Kühne + Nagel Ltd (με έδρα το Uxbridge), Kühne + Nagel Ltd (με έδρα τη Σαγκάη) και Kühne + Nagel Ltd (με έδρα το Χονγκ Κονγκ) στα δικαστικά έξοδα.