KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
JÄÄSKINEN
ippreżentati fid-9 ta’ Ġunju 2011 (1)
Kawża C‑163/10
Aldo Patriciello
[talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mit-Tribunale d’Isernia (l-Italja)]
“Membru tal-Parlament Ewropew – Artikolu 8 tal-Protokoll dwar il-Privileġġi u l-Immunitajiet – Portata tal-kunċett ta’ ‘opinjoni espressa fil-qadi tad-dmirijiet parlamentari’ – Proċeduri kriminali għar-reat ta’ kalunnja – Immunità sostantiva – Imġiba ta’ membru tal-Parlament Ewropew barra mill-konfini tal-Parlament Ewropew – Rabta organika”
I – Introduzzjoni
1. Permezz tad-domanda preliminari tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi lill-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-kundizzjonijiet sostantivi għall-implementazzjoni tal-immunità mogħtija mid-dritt tal-Unjoni lill-membri tal-Parlament Ewropew f’dak li jikkonċerna l-opinjonijiet li huma jesprimu fil-qadi ta’ dmirijiethom.
2. Għalkemm il-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha l-okkażjoni tiddeċiedi dwar il-metodi proċedurali li jirrigwardaw l-implementazzjoni tal-immunità parlamentari mogħtija lill-membri tal-Parlament Ewropew (2), f’din il-kawża hija mitluba tistabbilixxi l-limiti sostantivi tal-immunità fid-dawl tal-Artikolu 8 (ex Artikolu 9) tal-Protokoll Nru 7 dwar il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea (3).
3. L-istess bħas-sistemi kostituzzjonali ta’ diversi Stati Membri li segwew l-eżempju tal-mudell żviluppat fi Franza wara r-revoluzzjoni tal-1789, il-Protokoll joffri żewġ tipi prinċipali ta’ ħarsien għall-membri tal-Parlament (4), min-naħa waħda, il-ħarsien tal-libertà tal-espressjoni fil-kuntest tal-qadi tad-dmirijiet ta’ membru parlamentari, jiġifieri l-immunità sostantiva, magħrufa wkoll bħala “insindakabbiltà tal-membri parlamentari” (5), minn naħa l-oħra, l-immunità mill-proċeduri msejħa wkoll “invjolabbiltà” (6), garantita lill-membri tal-Parlament kontra proċeduri ġudizzjarji fil-perijodu tal-mandat tagħhom. Barra minn hekk, il-protokoll jiżgura li d-deputati jkollhom il-libertà jattendu u jipparteċipaw fl-attivitajiet tal-Parlament matul il-perijodu tas-sessjonijiet tagħhom (7). F’dan il-każ, il-Qorti tal-Ġustizzja hija mitluba tiddefinixxi l-portata tal-ewwel tip ta’ immunità, jiġifieri l-immunità sostantiva.
II – Il-kuntest ġuridiku
A – Id-dritt tal-Unjoni
1. Il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali
4. Skont l-Artikolu 11 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (8), kull persuna għandha d-dritt għal-libertà tal-espressjoni li jinkludi l-libertà ta’ opinjoni u l-libertà li tirċievi jew tagħti informazzjoni u ideat mingħajr indħil mill-awtorità pubblika u indipendentement mill-fruntieri.
2. Il-Protokoll Nru 7 dwar il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea
5. L-Artikolu 8 tal-protokoll jipprovdi li “[m]embri tal-Parlament Ewropew m’għandhom ikunu suġġetti għal ebda forma ta’ investigazzjoni, detenzjoni jew proċeduri legali, fir-rigward ta’ opinjonijiet espressi jew voti mogħtija minnhom fil-qadi ta’ dmirijiethom”.
6. Is-subparagrafi (a) u (b) tal-ewwel inċiż tal-Artikolu 9 (ex Artikolu 10) tal-protokoll jipprovdi li, fis-sessjonijiet tal-Parlament Ewropew, il-membri tiegħu għandhom igawdu fit-territorju tal-Istat tagħhom stess, l-immunitajiet mogħtija lill-membri tal-parlament tagħhom u għandhom jitqiesu immuni kemm mid-detenzjoni u kif ukoll mill-proċeduri legali kontrihom fit-territorju ta’ kull Stat Membru ieħor. L-aħħar inċiż ta’ dan l-artikolu jipprevedi wkoll li l-Parlament jista’ jiddeċiedi li jneħħi l-immunità ta’ wieħed mill-membri tiegħu.
3. Ir-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament Ewropew (9)
7. L-Artikolu 6 tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament Ewropew (iktar ’il quddiem ir-“Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament”), bit-titolu “Tneħħija tal-immunità”, jipprevedi fil-paragrafu 1 tiegħu li, fit-twettiq tal-poteri tiegħu f’dak li għandu x’jaqsam ma’ privileġġi u immunitajiet, il-Parlament għandu qabel kollox iħares l-integrità tiegħu bħala assemblea leġiżlattiva demokratika u jiżgura l-indipendenza tal-Membri tiegħu fil-qadi ta’ dmirijiethom. Il-paragrafu 3 ta’ dan l-artikolu jippreċiża li kull talba indirizzata lill-President minn membru parlamentari jew ex membru biex jiddefendi privileġġi u immunitajiet għandha titħabbar fil-Parlament u rriferuta lill-kumitat responsabbli.
8. L-Artikolu 9 tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament, bit-titolu, “Interessi finanzjarji tal-Membri, standards ta’ mġiba u aċċess għall-Parlament” jaqra kif ġej:
“[...]
2. L-imġiba tal-Membri għandha tkun ikkaratterizzata b’rispett reċiproku, għandha tkun ibbażata fuq il-valuri u l-prinċipji stabbiliti fit-testi bażiċi li fuqhom hija msejsa l-Unjoni Ewropea, għandha tirrispetta d-dinjità tal-Parlament u ma għandiex tikkomprometti t-tmexxija bla xkiel tal-ħidma parlamentari jew itellef il-paċi u l-kwiet ta’ kwalunkwe bini tal-Parlament. [...]
3. L-applikazzjoni ta’ din ir-Regola bl-ebda mod m’għandha tnaqqas mill-ħeġġa tad-dibattiti parlamentari jew tippreġudika l-libertà tal-kelma tal-Membri.
Għandha tkun ibbażata fuq rispett sħiħ għall-prerogattivi tal-Membri, kif stipulat fil-liġi primarja u l-Istatut applikabbli għalihom.
Għandha tkun ibbażata fuq il-prinċipju ta’ trasparenza u titwettaq b’mod tali li d-dispożizzjonijiet relevanti jkunu ċari għall-Membri, li għandhom ikunu mgħarrfa individwalment bid-drittijiet u l-obbligi tagħhom [...]”.
9. Il-Kapitolu 4 tat-Titolu VI tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament, li jinkludi l-Artikoli 152 sa 154, jirregola l-miżuri applikabbli f’każ li ma jitħarsux l-istandards ta’ mġiba li japplikaw għall-membri.
10. L-Artikolu 152 tar-regoli msemmija, dwar il-miżuri immedjati, jistabbilixxi l-kompetenzi tal-President li jippermettulu jsejjaħ għall-ordni lil kwalunkwe membru parlamentari li jisfratta t-tmexxija bla xkiel tal-proċeduri jew li mġibtu tonqos milli tkun konformi mad-dispożizzjonijiet rilevanti tal-imsemmi Artikolu 9. L-Artikolu 153 tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament jistabbilixxi l-pieni li japplikaw għall-membri, fejn fosthom hemm, b’mod partikolari, twissija u sospensjoni temporanja mill-parteċipazzjoni fl-attivitajiet kollha jew uħud minnhom tal-Parlament. L-Artikolu 154 tal-istess regoli jirregola l-proċeduri ta’ appell.
11. L-Anness XVI tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament bit-titolu “Linji Gwidi għall-interpretazzjoni ta’ l-istandards ta’ mġiba tal-Membri”, jaqra kif ġej:
“1. Għandha ssir distinzjoni bejn azzjonijiet viżwali, li jistgħu jkunu tollerati, kemm-il darba ma jkunux offensivi u/jew difamatorji, jibqgħu f’limiti raġonevoli u ma jwasslux għal konflitt, u dawk li jisfrattaw b’mod attiv kwalunkwe attività parlamentari.
2. Il-Membri għandhom jinżammu responsabbli għal kwalunkwe nuqqas minn persuni li huma jimpjegaw jew li lilhom jirranġaw biex ikollhom [jiffaċilitawlhom l-]aċċess għall-Parlament biex josservaw fil-bini tal-Parlament l-istandards ta’ mġiba applikabbli għall-Membri.
Il-President jew ir-rappreżentanti tiegħu jistgħu jeżerċitaw setgħat dixxiplinari fuq tali persuni jew fuq kwalunkwe persuna barranija oħra fil-bini tal-Parlament”.
B – Id-dritt nazzjonali
12. L-Artikolu 68 tal-Kostituzzjoni Taljana jipprevedi, fl-ewwel paragrafu tiegħu, li l-membri tal-parlament nazzjonali ma jistgħux jinżammu responsabbli minħabba opinjonijiet espressi u voti mogħtija minnhom fil-qadi ta’ dmirijiethom.
III – Il-fatti u d-domanda preliminari
13. A. Patriciello, membru Taljan tal-Parlament Ewropew, huwa mħarrek, fil-kuntest tal-proċeduri kriminali mibdija kontrih quddiem it-Tribunale d’Isernia (l-Italja), talli akkuża lil uffiċjal tal-pulizija muniċipali ta’ Pozzili (l-Italja) b’aġir illegali, fi ġlieda li seħħet fl-1 ta’ Awwissu 2007, f’parkeġġ pubbliku li jinsab mhux ’il bogħod minn istitut newroloġiku.
14. Mid-digriet tar-rinviju jirriżulta li A. Patriciello għandu jwieġeb, f’dan ir-rigward, għar-reat ta’ kalunnja previst fl-Artikolu 368 tal-Kodiċi Kriminali Taljan, talli afferma li l-uffiċjal tal-pulizija kien iffalsifika l-ħinijiet meta ħarrek diversi sewwieqa li l-karozzi tagħhom kienu pparkjati bi ksur tal-Kodiċi tat-Traffiku u, għaldaqstant, talli akkuża lill-uffiċjal inkwistjoni bir-reat tal-falsifikazzjoni ta’ dokumenti. A. Patriciello insista fuq dan fil-preżenza ta’ pulizija li marru fuq il-post sabiex jivverifikaw il-veraċità tal-ksur ilmentat.
15. B’deċiżjoni tal-5 ta’ Mejju 2009, il-Parlament, fuq talba ta’ A. Patriciello, ibbażata fuq l-Artikolu 6(3) tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament, iddeċieda, abbażi tar-rapport tal-Kumitat tal-Affarijiet Legali, li jiddefendi l-immunità ta’ dan tal-aħħar (iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni għad-difiża tal-immunità”). Din id-deċiżjoni kienet immotivata kif ġej:
“Fil-fatt, fid-dikjarazzjonijiet tiegħu, A. Patriciello llimita ruħu biex jagħti xi kummenti fuq fatti li jaqgħu fid-dominju pubbliku, jiġifieri d-dritt taċ-ċittadini li jidħlu faċilment fi sptar u jiksbu kura għal saħħithom, ħaġa li għandha impatt kbir fil-ħajja ta’ kuljum tal-kostitwenti tiegħu. Aldo Patriciello ma aġixxiex f’ismu stess; huwa ma riedx jinsulta lill-uffiċjal iżda intervjena fl-interess ġenerali tal-kostitwenti tiegħu, fil-kuntest tal-attivitajiet politiċi tiegħu. B’dan il-mod, huwa qeda dmiru bħala membru tal-Parlament Ewropew billi esprima l-opinjoni tiegħu fuq kwistjoni ta’ interess pubbliku għall-kostitwenti tiegħu [(10)]”. [traduzzjoni mhux uffiċjali]
16. Fid-digriet tar-rinviju, it-Tribunale d’Isernia jikkonstata li, skont l-Artikolu 9(a) tal-Protokoll, il-membri parlamentari Ewropej għandhom igawdu fit-territorju tal-Istat tagħhom stess, l-istess immunitajiet u privileġġi mogħtija skont id-dritt nazzjonali. F’dan il-każ, skont l-Artikolu 68 tal-Kostituzzjoni Taljana, il-privileġġ tal-insindakabbiltà ma jestendix għall-attivitajiet extra parlamentari ħlief jekk ma jintrabtux mill-qrib mal-qadi tad-dmirijiet u l-għanijiet stess tal-mandat parlamentari.
17. F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-qorti msemmija tirrileva li, bla ħsara għal kull evalwazzjoni dwar il-ġustifikazzjoni jew in-nuqqas ta’ ġustifikazzjoni tal-akkuża, il-fatti li wasslu għall-proċeduri fil-kawża prinċipali ma jintrabtu ma’ ebda forma ta’ espressjoni ta’ opinjoni fil-qadi tad-dmirijiet ta’ membru parlamentari Ewropew. Kif jirriżulta mid-digriet tar-rinviju, skont il-prosekutur pubbliku, l-argument fejn jingħad li A. Patriciello llimita ruħu biex jikkummenta li fatti magħrufin, jiġifieri d-dritt taċ-ċittadini li jkollhom faċilment aċċess għall-isptarijiet u għall-kura ta’ saħħithom, mingħajr l-intenzjoni li jinsulta lill-uffiċjal pubbliku, jidher li huwa irrilevanti. Fil-fatt, il-membru parlamentari, anki jekk dan għad irid jiġi vverifikat, akkuża espressament bil-falsifikazzjoni ta’ dokumenti lil uffiċjal tal-pulizija muniċipali, fil-preżenza tal-forzi tal-ordni. Din l-imġiba tidher prima facie li tmur lil hinn mit-tħassib ta’ interess ġenerali tal-kostitwenti tiegħu u ma tidhirx, bħala tali, anki b’mod assolut, li tista’ taqa’ fis-sistema tal-immunità, irrikonoxxuta mill-Parlament fid-deċiżjoni tiegħu għad-difiża tal-immunità.
18. Madankollu, it-Tribunale d’Isernia josserva li d-deċiżjoni għad-difiża tal-immunità ġiet adottata wara li ġie kkonsultat mhux biss l-Artikolu 9(a) tal-Protokoll, imma wkoll l-Artikolu 8 tal-istess Protokoll.
19. F’dan il-kuntest u fid-dawl tal-obbligu ta’ kooperazzjoni leali li huwa marbut bih skont l-Artikolu 4(3) TUE, it-Tribunale d’Isernia ddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari li ġejja:
“Il-fatt ta’ reat attribwit b’mod astratt lill-membru tal-Parlament Ewropew Aldo Patriciello (deskritt fl-akkuża u li l-Parlament Ewropew diġà ħa deċiżjoni ta’ immunità favur tiegħu fil-5 ta’ Mejju 2009), ikklassifikat bħala kalunnja skont l-Artikolu 368 tal-Kodiċi Kriminali, jikkostitwixxi opinjoni espressa fil-qadi tad-dmirijiet parlamentari skont l-Artikolu [8] (11) tal-Protokoll [...]?”
IV – Il-proċeduri quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
20. It-talba għal deċiżjoni preliminari ġiet ippreżentata quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja fit-2 ta’ April 2010. A. Patriciello, il-Gvern Taljan u Grieg, kif ukoll il-Parlament u l-Kummissjoni Ewropea ppreżentaw osservazzjonijiet bil-mitkub. Kollha, minbarra l-Gvern Taljan, kienu rrapreżentati fis-seduta tal-15 ta’ Frar 2011.
V – Fuq l-aspetti proċedurali tad-domanda preliminari
A – Fuq l-ammissibbiltà tal-osservazzjonijiet tal-Parlament
21. L-ewwel nett, ninnota li l-ammissibbiltà tal-osservazzjonijiet bil-miktub tal-Parlament tista’ tqajjem ċerti dubji minħabba dak li jipprovdu d-dispożizzjonijiet tal-ewwel u tat-tieni paragrafi tal-Artikolu 23 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea. Skont din id-dispożizzjoni, it-talba għal deċiżjoni preliminari għandha tiġi nnotifikata mill-Qorti tal-Ġustizzja lill-partijiet inkwistjoni, lill-Istati Membri u lill-Kummissjoni, kif ukoll lill-istituzzjoni, lill-korp jew lill-organu tal-Unjoni li jadotta l-att li l-validità jew l-interpretazzjoni tiegħu tkun ikkontestata.
22. F’dan il-każ, huwa ċar li l-Parlament ma huwiex l-awtur tal-Protokoll li huwa l-unika suġġett tad-domanda preliminari (12). Madankollu, din il-kawża bla dubju hija dwar l-interessi kostituzzjonali tal-Parlament u tikkonċerna d-dimensjoni istituzzjonali tiegħu.
23. Għaldaqstant, fid-dawl tar-rabta intrinsika bejn id-dispożizzjonijiet tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament u l-Artikoli 8 u 9 tal-Protokoll, kif ukoll tal-għan komuni tagħhom li jiggarantixxu lill-Parlament kundizzjonijiet ta’ ħidma mingħajr xkiel għall-missjoni kostituzzjonali tiegħu, bħala rappreżentant taċ-ċittadini fil-livell tal-Unjoni (13), jidhirli li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tadotta f’dan il-każ approċċ pjuttost liberali. Inżid ngħid li l-ġabra tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tidher li tiffavorixxi l-possibbiltajiet tal-Parlament li jesprimi ruħu quddiemha (14). Konsegwentement, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tikkunsidra l-osservazzjonijiet bil-miktub tal-Parlament bħala ammissibbli.
B – Fuq il-portata tad-domanda preliminari
24. Preliminarjament, jidhirli li hija importanti li tiġi enfasizzata l-portata ta’ din it-talba għal deċiżjoni preliminari, li biha l-Qorti tal-Ġustizzja ntalbet tiddeċiedi fuq il-punt dwar jekk att bħalma huwa dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali jikkostitwixxix opinjoni espressa fil-qadi tad-dmirijiet parlamentari.
25. Id-diffikultà li għandha quddiemha l-qorti nazzjonali f’dan il-każ tidher li qegħda f’kunflitt bejn, minn naħa, il-kontenut tal-motivazzjoni tad-deċiżjoni għad-difiża tal-immunità ta’ A. Patriciello u, min-naħa l-oħra, il-kontenut tal-akkużi dwar il-fatti inkwistjoni. Fid-deċiżjoni msemmija, il-Parlament invoka kemm l-Artikolu 9(a) tal-Protokoll, kif ukoll l-Artikolu 8 ta’ dan l-istess Protokoll.
26. F’dan ir-rigward, filwaqt li nammetti, l-istess bħalma jagħmel l-Avukat Ġenerali Poiares Maduro, li l-Artikoli 8 u 9 tal-Protokoll jistgħu xi drabi jkopru l-istess imġiba peress li jaħdmu b’mod kumulattiv, u għandhom jinqraw flimkien (15), madankollu jidher li huwa ċar li l-Artikolu 9 tal-Protokoll spiss jikkontempla mġiba li tikkostitwixxi offiżi jew reati tad-dritt komun li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 8 tal-Protokoll, b’mod partikolari, l-imġiba li ma tistax tkun ikklassifikata bħala opinjonijiet jew voti, kemm jekk titwettaq fil-Parlament kif ukoll barra minnu.
27. Fuq kollox, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li f’każ ta’ proċeduri legali kontra membru Parlamentari Ewropew minħabba opinjonijiet espressi jew voti mitfugħin minnu, l-evalwazzjoni tal-kundizzjonijiet ta’ implementazzjoni tal-immunità assoluta prevista fl-Artikolu 8 tal-Protokoll taqa’ fil-ġurisdizzjoni esklużiva tal-qorti nazzjonali li meta jkollha dubju, hija tista’ tagħmel domanda lill-Qorti tal-Ġustizzja abbażi tal-Artikolu 267 TFUE, peress li l-qrati tal-aħħar istanza għandhom obbligu li, f’każ bħal dan, jaqblu mal-Qorti tal-Ġustizzja (16). Barra minn hekk, anki jekk il-Parlament, wara t-talba tal-membru parlamentari Ewropew ikkonċernat, jadotta, fuq il-bażi tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament, deċiżjoni għad-difiża tal-immunità, din tikkostitwixxi opinjoni li ma jkollhiex effetti vinkolanti fil-konfront tal-qrati nazzjonali (17).
28. Barra minn hekk, il-qorti tar-rinviju skartat espressament il-possibbiltà li tapplika favur A. Patriciello d-dispożizzjonijiet tal-Kostituzzjoni Taljana flimkien mal-prinċipju li jinsab fl-Artikolu 9(a) tal-Protokoll, li bih, il-membru parlamentari għandu jibbenefika fit-territorju nazzjonali mill-immunitajiet mogħtija lill-membri tal-Parlament tal-Istat tiegħu.
29. Fid-dawl ta’ dak li ntqal iktar ’il fuq, jidhirli li r-risposta li għandha tingħata f’din il-kawża għandha tkun ibbażata esklużivament fuq l-Artikolu 8 tal-Protokoll, li jikkonċerna l-portata tal-immunità sostantiva.
30. Fl-aħħar nett, huwa ovvju li l-konstatazzjoni tal-akkużi kif ukoll il-klassifikazzjoni tagħhom fid-dawl tal-leġiżlazzjoni Taljana għandhom isiru mill-qorti nazzjonali biss. Konsegwentement, id-domanda preliminari għandha, fil-fehma tiegħi, titfassal b’mod sostanzjali fis-sens li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tiddeċiedi fuq l-interpretazzjoni tad-dispożizzjonijiet rilevanti tal-Protokoll u fuq il-portata tal-immunità li jgawdu l-membri parlamentari Ewropej billi tipprovdi, għaldaqstant, lill-qorti tar-rinviju, l-ikbar numru ta’ elementi utli sabiex tiddeċiedi l-kawża li qiegħda pendenti quddiem din tal-aħħar.
VI – Fuq il-mertu tad-domanda preliminari
A – Fuq il-libertà tal-espressjoni politika bħala dritt fundamentali
31. L-Artikolu 8 tal-Protokoll huwa intiż inkontestabbilment sabiex iħares il-libertà tal-espressjoni tal-membri tal-Parlament, li mingħajrha ma jkunx jista’ jeżisti korp rappreżentattiv. Fil-fatt, il-membri tal-Parlament ma għandhomx jixxekklu minn istruzzjonijiet u ma għandhomx jirċievu mandat li jorbothom. Għaldaqstant, dan huwa mandat liberu, li jirrappreżenta t-trasparenza tal-libertà ta’ espressjoni politika tagħhom (18).
32. Madankollu, il-libertà tal-espressjoni hija ta’ kull individwu. Hija tinkludi l-libertà ta’ opinjoni u l-libertà li tirċievi jew tagħti informazzjoni u ideat mingħajr indħil mill-awtorità pubblika u indipendentement mill-fruntieri (19).
33. Għaldaqstant, bħala dritt fundamentali, il-libertà tal-espressjoni tagħti lil kull persuna d-dritt li tesprimi opinjonijiet, anki jekk ikunu kontestabbli jew xokkanti, ta’ minorità jew stravaganti. L-eżerċizzju ta’ din il-libertà tista’, madankollu, tkun limitata minħabba d-drittijiet u l-interessi ta’ ħaddieħor.
34. Il-leġittimità ta’ dawn il-limiti għal-libertà tal-espressjoni tvarja skont, min-naħa waħda, in-natura u l-kuntest li fih jingħataw l-opinjonijiet, u minn naħa l-oħra, il-kwalità ta’ min ikun qiegħed jesprimihom. Għaldaqstant, pereżempju, il-libertà ta’ espressjoni fil-kamp tad-dibattitu politiku hija iktar wiesgħa milli fil-kuntest tal-komunikazzjonijiet kummerċjali. Fid-dawl tal-missjoni speċifika tal-ġurnalisti jew tal-parlamentari, ir-raġunijiet imperattivi li jiġġustifikaw ir-restrizzjonijiet għal-libertà ta’ espressjoni tagħhom għandhom ikunu iktar serji minn dawk invokati b’mod ġenerali.
35. Il-libertà ta’ espressjoni hija partikolari fis-sens li hija fl-istess ħin kemm dritt minnha nfisha kif ukoll matriċi indispensabbli għal kważi l-libertajiet kollha l-oħra (20). Fil-kuntest tad-dibattitu pubbliku, il-libertà ta’ espressjoni tikkostitwixxi wieħed mill-pilastri tas-soċjetà demokratika, li l-elementi kostituttivi tagħha huma, skont il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, il-pluraliżmu, it-tolleranza u l-ispirtu inklużiv (21). Fil-fatt, il-libertà ta’ espressjoni ma tistax tinfired mill-għan demokratiku (22).
36. L-istess bħalma jiġri fl-Istati Membri, il-leġittimità tal-Unjoni tibbaża fuq il-prinċipju tar-rappreżentanza demokratika (23). Il-membri parlamentari Ewropej jingħataw għaldaqstant missjoni partikolari ta’ rappreżentanza demokratika li titħaddem, b’mod partikolari, permezz ta’ diskussjoni politika ħielsa.
37. Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, il-libertà ta’ espressjoni politika, bħala mezz privileġġat sabiex jintlaħqu l-għanijiet dwar it-twettiq ta’ soċjetà demokratika, tkopri d-dikjarazzjonijiet elettorali u parlamentari. Huwa preżunt li l-limiti li japplikaw għall-kritika fil-konfront ta’ persuna politika, bħala tali, kif ukoll fil-konfront tal-gvern, għandhom ikunu iktar flessibbli minn dawk li japplikaw għal sempliċi individwu (24). Skont il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, il-libertà tad-diskussjoni politika ċertament li ma hijiex assoluta (25). Kieku ma kienx hekk, kumment abbużiv jew malafamanti jista’ jsir punt ta’ dibattitu politiku, meta jkun hemm interess ġenerali li dan jiġi dibattut. Fil-fatt, dan jirrigwarda li jinħoloq spazju aċċettabbli li fih ikun jista’ jsir id-dibattitu pubbliku (26). Madankollu, fil-ġurisprudenza reċenti tagħha, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem aċċettat il-possibbiltà ta’ limitazzjoni fil-kuntest tad-dibattitu elettorali (27).
38. F’dan il-każ, il-Parlament ikkunsidra, fid-deċiżjoni tiegħu għad-difiża tal-immunità li, A. Patriciello kien aġixxa fl-interess ġenerali tal-elettorat tiegħu. F’dan ir-rigward, għandu jiġi osservat li l-opinjonijiet dwar kwistjonijiet ta’ interess ġenerali jitqiesu, fil-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, fl-istess livell mad-diskors politiku (28). Dik il-Qorti affermat espressament li huma ta’ interess ġenerali, b’mod partikolari, il-kwistjoni tal-użu tal-fondi tas-sigurtà soċjali (29), l-infiq pubbliku (30), it-teħid tal-patrimonju pubbliku (31) u l-korruzzjoni fost il-politiċi (32). Il-qrati nazzjonali għandhom, fid-dawl ta’ din il-ġurisprudenza, jippruvaw jidentifikaw jekk kritika dwar punt partikolari hijiex parti minn dibattitu iktar ġenerali. Jekk dan ikun il-każ, l-opinjoni inkwistjoni tibbenefika minn livell partikolari u teħtieġ ħarsien ikbar (33).
39. Barra minn hekk, peress li l-kawża prinċipali tikkonċerna uffiċjal tal-pulizija muniċipali, għandu jitfakkar li, minħabba l-istat tagħhom, l-uffiċjali pubbliċi jidhru, f’għajnejn il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, f’nofs triq bejn l-individwu u l-persuna pubblika. Filwaqt li l-uffiċjal ma xxebbhux ma’ persuna politika, l-imsemmija Qorti tenfasizza li l-limiti tal-kritika aċċettabbli fil-konfront tal-uffiċjal, fil-qadi tad-dmirijiet uffiċjali tiegħu, jistgħu f’ċerti każijiet ikunu iktar wiesgħa minn dawk li japplikaw għal sempliċi individwu (34).
40. Madankollu, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem fakkret li l-uffiċjali għandhom, sabiex jaqdu dmirijiethom, igawdu mill-fiduċja tal-pubbliku mingħajr ma jkunu indebitament imfixkla u mingħajr ma jkun hemm il-bżonn għaldaqstant li jitħarsu b’mod partikolari kontra l-attakki verbali offensivi meta jkunu fis-servizz. Dan jgħodd ukoll f’każ ta’ imputazzjoni malafamanti ta’ fatti marbutin mat-twettiq tal-missjonijiet tagħhom (35). Ir-rekwiżiti marbutin mal-ħarsien tal-uffiċjali għandhom, jekk ikun il-każ, jiġu bbilanċjati mal-interessi tal-libertà tal-istampa jew tad-diskussjoni ħielsa ta’ kwistjonijiet ta’ interess ġenerali (36).
B – Fuq il-prinċipji li jirregolaw l-immunità parlamentari fil-Parlament u fl-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa
41. Bħala introduzzjoni, nosserva li teżisti rabta storika, ibbażata fuq prinċipju komuni u fuq dispożizzjonijiet identiċi, bejn is-sistema tal-privileġġi u immunitajiet mogħtija lill-membri tal-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa u dik mogħtija lill-membri tal-Parlament (37). Din ir-rabta tiġġustifika, fil-fehma tiegħi, li ssir rikonċiljazzjoni bejn iż-żewġ testi għall-finijiet tal-interpretazzjoni tal-portata tal-immunità parlamentari f’din il-kawża.
42. Skont l-Artikolu 343 TFUE, l-Unjoni għandha tgawdi fit-territorji tal-Istati Membri dawk il-privileġġi u l-immunitajiet li jeħtieġu għat-twettiq ta’ dmirijietha, skont il-kundizzjonijiet previsti fil-Protokoll. Il-kapitolu III tal-Protokoll jirriproduċi l-idea tal-garanziji legali proprji għall-membri tal-Parlament Ewropew.
43. Għaldaqstant, il-privileġġi u l-immunitajiet tal-membri tal-Parlament huma dawk tal-Unjoni, li kienu ġew stabbiliti sabiex l-Unjoni tkun tista’ twettaq il-missjoni tagħha.
44. Għandu jiġi enfasizzat li l-portata impreċiża ħafna tal-immunitajiet, li jistgħu jinvokaw il-parlamentari Ewropej, tirrifletti l-oriġini tagħhom, jiġifieri li s-sistema immunitarja ma kinitx maħsuba ħlief biex tikkomplimenta d-dispożizzjonijiet nazzjonali dwar il-privileġġi tal-membri parlamentari (38). Minkejja d-diversi inizjattivi tal-Parlament, sa issa ma saret ebda proposta għal emenda tal-Artikoli 8 u 9 tal-Protokoll (39).
45. F’dan ir-rigward, nixtieq nenfasizza li r-raġuni prinċipali għall-ħolqien tal-immunità Ewropea ma hijiex biex jibbenefikaw minnha l-individwi, imma biex tikkontribwixxi b’mod effettiv biex jitħarsu l-missjonijiet tagħhom. Għaldaqstant, l-immunità parlamentari ma hijiex maħsuba bħala privileġġ personali tal-parlamentari imma bħala garanzija għall-istituzzjoni. Peress li l-integrità tal-Parlament trid titħares, ċerti libertajiet u immunitajiet ngħataw lill-membri tiegħu sabiex jippermettulhom jiċċaqalqu b’mod ħieles fl-Unjoni, jaġixxu b’mod ħieles fil-qadi ta’ dmirijiethom bħala parlamentari kif ukoll ikunu ħielsa minn kull theddid marbut mal-imsemmija dmirijiet (40).
46. Kif jirriżulta mir-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament, fl-eżerċizzju tal-poteri tiegħu fir-rigward ta’ privileġġi u immunitajiet, il-Parlament għandu qabel kollox iħares l-integrità tiegħu bħala assemblea leġiżlattiva demokratika u jiżgura l-indipendenza tal-Membri tiegħu fil-qadi ta’ dmirijiethom (41).
47. B’analoġija, fid-dawl tal-Istatut tal-Kunsill tal-Ewropa, ir-rappreżentanti tal-Istati Membri tal-Kunsill igawdu mill-privileġġi u mill-immunitajiet meħtieġa għall-qadi ta’ dmirijiethom (42). L-immunitajiet jingħataw sabiex titħares l-integrità tal-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa u sabiex tiġi żgurata l-indipendenza tal-membri tagħha fit-twettiq tal-mandat Ewropew tagħhom (43). Barra minn hekk, skont il-Protokoll Addizzjonali tal-Ftehim Ġenerali fuq il-Privileġġi u Immunitajiet tal-Kunsill tal-Ewropa, dawn il-privileġġi u immunitajiet jingħataw lir-rappreżentanti tal-Membri, mhux għall-vantaġġ personali tagħhom, iżda bil-għan li jiġi żgurat, f’indipendenza sħiħa, il-qadi ta’ dmirijiethom fir-rigward tal-Kunsill tal-Ewropa (44).
48. Madankollu, il-kunsiderazzjonijiet preċedenti ma jippreġudikawx l-idea tan-natura doppja tal-immunità parlamentari, li l-għan tagħha huwa li jitħarsu kemm il-Parlament u fl-istess ħin, il-membri tiegħu bħala individwi (45).
49. Għaldaqstant, fir-rigward, fl-ewwel lok, tal-ħarsien tal-libertà tal-espressjoni u tal-vot fil-kuntest tal-qadi tad-dmirijiet ta’ membru parlamentari, l-immunità sostantiva, imsejħa wkoll “insindakabbiltà parlamentari” (46), riflessa fl-Artikolu 8 tal-Protokoll, twassal sabiex teżenta lil membru parlamentari mill-proċeduri għal ċerta kategoriji ta’ atti, jiġifieri dawk marbutin mal-qadi tal-mandat tiegħu.
50. Il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li l-imsemmija immunità sostantiva kienet ta’ natura assoluta (47).
51. Din il-kunsiderazzjoni għandha tinqara fid-dawl tal-prinċipju (48), li fuqu hija bbażata l-immunità sostantiva, li bih, minħabba li l-insindakabbiltà ma hijiex limitata biż-żmien, hija tibqa’ valida kemm fil-perijodu tal-mandat kif ukoll wara l-iskadenza tiegħu. Hija assoluta wkoll fis-sens li tkopri t-tipi kollha ta’ responsabbiltà legali, b’mod partikolari r-responsabbiltà kriminali u ċivili. Barra minn hekk, hija insindakabbiltà bla ebda kundizzjoni, peress li ma tistax titneħħa mill-Parlament u l-membru parlamentari ma jistax jirrinunzja għaliha. Madankollu, in-natura assoluta tal-immunità tkopri, skont l-Artikolu 8 tal-Protokoll, esklużivament l-“opinjonijiet espressi jew voti mogħtija minnhom fil-qadi ta’ dmirijiethom”.
52. Fit-tieni lok, l-immunità mill-proċeduri jew l-invjolabbiltà, imsemmija fl-Artikolu 9 tal-Protokoll, għandha, min-naħa tagħha, l-għan li tevita li l-qadi tal-mandat parlamentari jixxekkel minħabba proċeduri kriminali li jirrigwardaw atti mwettqa mill-membri bħala sempliċi ċittadini. L-imsemmi Artikolu 9 għaldaqstant jiggarantixxi ħarsien lill-membri tal-Parlament kontra l-proċeduri legali matul il-perijodu tal-mandat tagħhom. L-invjolabbiltà prevista fl-Artikolu 9 tal-Protokoll hija limitata għall-perijodu tas-sessjonijiet, u titlef l-effett tagħha f’każ ta’ reat flagranti u f’każ ta’ tneħħija tal-immunità mill-Parlament (49).
53. Storikament, l-għan ta’ din l-immunità mill-proċeduri kien li jiġi evitat li l-poter eżekuttiv jew tal-individwi jkun jista’ jwaqqaf jew ixxekkel l-qadi tad-dmirijiet tal-membri billi jsiru proċeduri investigattivi jew billi jinħarġu akkużi kriminali infondati kontrihom. Għaldaqstant, l-immunità kkonċernata ma hijiex ta’ natura assoluta iżda teħtieġ biss li l-miżuri adottati kontra xi membru parlamentari jiġu implementati wara jew bejn is-sessjonijiet tal-Parlament.
54. L-immunità sostantiva li tirriżulta mill-insindakabbiltà tapplika minħabba s-sempliċi fatt li tissemma fil-Protokoll u bir-riżerva li l-atti ta’ membru parlamentari jkunu jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-immunità sostantiva. Min-naħa l-oħra, sabiex l-immunità mill-proċeduri tiġi implementata, id-deċiżjoni tal-Parlament hija indispensabbli sabiex tippermetti jew tipprekludi d-detenzjoni jew il-proċeduri legali.
55. Wara li ssemmew dawn il-prinċipji, jidhirli li l-libertà ta’ espressjoni inġenerali, il-libertà ta’ espressjoni tad-diskors politiku u li jirrigwarda l-interess ġenerali kif ukoll il-portata tal-immunità sostantiva ta’ membru tal-Parlament huma drittijiet li, għalkemm huma distinti, jidħlu f’xulxin kontinwament. Jixraq li jiġi enfasizzat li l-espressjoni ta’ opinjoni minn membru tal-Parlament tista’ titħares, kemm bl-effett tal-prinċipju tal-libertà ta’ espressjoni iktar wiesa’ li japplika għad-diskors politiku, kif ukoll bl-effett tal-prinċipju tal-libertà ta’ espressjoni li tapplika b’mod inġenerali, fis-sens li tali opinjoni ma tistax tiġi awtomatikament ippenalizzata, anki jekk din ġiet espressa f’ċirkustanzi li ma jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-immunità sostantiva marbutin mal-qadi tad-dmirijiet ta’ membru tal-Parlament. Din il-kawża tirrigwarda għaldaqstant il-kwistjoni dwar kif għandha tinqata’ l-linja ta’ demarkazzjoni, fil-kuntest tal-libertà ta’ espressjoni, bejn il-grad ta’ ħarsien ta’ individwu inġenerali, ta’ parteċipant fid-dibattitu politiku u ta’ membru tal-Parlament.
C – Fuq l-istandards ta’ mġiba li japplikaw għall-membri tal-Parlament
56. Skont l-Artikolu 232 TFUE, il-Parlament għandu jadotta r-regoli ta’ proċedura tiegħu. Mingħajr ma noħloq paralleliżmu dirett bejn id-dispożizzjonijiet tal-Protokoll u dawk tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament, dan l-att tal-aħħar jikkostitwixxi, fil-fehma tiegħi, dokument ta’ riferiment utli għall-finijiet tar-risposta li għandha tingħata fil-kuntest ta’ din il-kawża. Għandu jkompli jingħad li fi ħdan il-Parlament, żviluppat prattika istituzzjonali li tikkonċerna l-applikazzjoni tal-Artikolu 9 tal-Protokoll fil-kuntest tat-talbiet għat-tneħħija tal-immunità tal-membri parlamentari Ewropej (50).
57. Fid-dawl tal-għan tagħha, l-immunità parlamentari tinkludi, fil-fehma tiegħi, mhux biss drittijiet, iżda wkoll responsabbiltajiet (51). L-importanza ta’ dan l-approċċ ġiet enfasizzata wkoll mill-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa, fejn ingħad li l-possibbiltajiet ta’ sanzjonijiet (52) kellhom jissaħħu fil-każ fejn l-opinjonijiet mogħtija mill-membri ta’ din l-Assemblea jkunu malafamanti, ikun fihom inġurji jew ikunu kalunnjużi (53). Il-każijiet rari ta’ opinjonijiet malafamanti imputabbli lill-membri tal-imsemmija Assemblea Parlamentari wasslu għal proposta għat-tisħiħ tal-ħarsien tar-reputazzjoni tal-persuni milquta (54).
58. Għandu jiġi enfasizzat li, filwaqt li jibbenefikaw, fil-kuntest tal-qadi ta’ dmirijiethom, minn immunità sostantiva, il-membri tal-Parlament jibqgħu għaldaqstant suġġetti għall-istandards ta’ mġiba stabbiliti minn din l-istess istituzzjoni.
59. Dawn l-istandards, b’mod partikolari, l-Artikoli 9(2), 152 u 153 tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament, għandhom tendenza li jippreċiżaw il-modi ta’ mġiba ta’ membru tal-Parlament kif ukoll is-sanzjonijiet f’każ ta’ ksur. Mir-regoli msemmija jirriżulta li l-imġiba inkwistjoni għandha tkun ibbażata fuq il-valuri u l-prinċipji ddefiniti fit-testi fundamentali tal-Unjoni, għandha tippreżerva d-dinjità tal-Parlament u ma għandhiex tippreġudika l-iżvolġiment tajjeb tax-xogħol parlamentari.
60. Peress li dawn l-istandards juru n-natura stess tal-imġiba inerenti għall-qadi tad-dmirijiet parlamentari, jidhirli li dawn l-indikazzjonijiet jistgħu jittieħdu inkunsiderazzjoni fil-kuntest tal-interpretazzjoni tal-Artikolu 8 tal-Protokoll biex tiġi ddefinita l-portata tal-immunità sostantiva.
D – Fuq il-portata tal-immunità sostantiva fis-sens tal-Artikolu 8 tal-Protokoll
61. Skont it-teżi mogħtija fid-duttrina, l-immunità sostantiva testendi għall-forom kollha li tista’ tieħu l-attività parlamentari, kemm jekk tkun bil-miktub fid-dokumenti parlamentari, jew fid-diskorsi u votazzjonijiet fil-forom kollha tagħhom, fl-Assembleji u l-Kumitati Parlamentari (55).
62. Bla dubju, fost l-Istati Membri tal-Unjoni jeżistu diversi mudelli u approċċi parlamentari tal-immunità sostantiva. Madankollu dawn għandhom l-istess għan, jiġifieri li jiggarantixxu l-qadi tad-dmirijiet ta’ membru tal-Parlament u, in fine, tal-funzjonament tal-istituzzjoni (56).
63. Il-mudell klassiku tal-immunità sostantiva li jkopri l-opinjonijiet espressi jew voti mogħtija mill-membri fil-qadi ta’ dmirijiethom japplika wkoll għall-membri tal-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa (57). F’dan il-kuntest, it-terminu “opinjonijiet espressi” jinkludi kemm l-interventi verbali kif ukoll l-iskritturi tal-membri fil-qadi ta’ dmirijiethom fi ħdan din l-Assemblea. L-inġurji ta’ membru parlamentari diretti lejn persuna li tkun fil-pubbliku ma jaqgħux taħt il-kunċett ta’ opinjoni (58). L-immunità sostantiva tinkludi wkoll l-opinjonijiet espressi fid-dmirijiet uffiċjali li jaqdu l-membri fl-Istati Membri (59). Għaldaqstant iridu jitħarsu l-membri parlamentari li jkunu fuq missjonijiet uffiċjali fl-Istati Membri tal-Kunsill tal-Ewropa.
64. Barra minn hekk, huwa interessanti li tiġi rrilevata l-inizjattiva tal-Parlament tal-1987, intiża li temenda l-Artikolu 8 tal-Protokoll, sabiex il-membri parlamentari Ewropej jitħarsu fir-rigward tal-opinjonijiet u tal-voti mogħtija fid-dibattiti fil-Parlament, fi ħdan korpi stabbiliti mill-istess Parlament jew li jaħdmu miegħu jew li fihom il-membri jaħdmu bħala membri tal-Parlament (60).
65. Għaldaqstant, id-dibattitu attwali li jikkonċerna l-kriterju li għandu jintuża għall-finijiet tad-determinazzjoni tal-attivitajiet parlamentari fis-sens tal-Artikolu 8 tal-Protokoll jerġa’ jdur fuq l-għażla bejn kriterju magħruf bħala “spazjali” u kriterju magħruf bħala “funzjonali”. Sabiex nikkontribwixxi għal din id-diskussjoni, nixtieq nistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tbiddel il-perspettiva tal-eżami tad-dikjarazzjonijiet inkwistjoni.
66. L-immunità sostantiva fil-fehma tiegħi, tkopri tliet aspetti. L-ewwel wieħed, li huwa ta’ natura oġġettiva, huwa intiż li jiggarantixxi lill-membri l-possibbiltà li jibdew u jmexxu d-dibattitu politiku parlamentari bil-libertà kollha u li jippromwovu għaldaqstant materji politiċi differenti sabiex jinfluwenzaw l-eżerċizzju tas-setgħa leġiżlattiva, finanzjarja u ta’ kontroll li għandu l-Parlament. It-tieni aspett, li huwa wkoll ta’ natura oġġettiva, huwa ntiż li jħares il-possibbiltà li jiġu espressi opinjonijiet li jkunu ta’ kritika, b’mod partikolari, fir-rigward tal-eżekuttiv tal-Unjoni u tal-Istati Membri u li tiġi megħjuna għaldaqstant id-diviżjoni vertikali u orizzontali tas-setgħat fi ħdan l-Unjoni. It-tielet aspett, li huwa ta’ natura suġġettiva, għandu jinftiehem mill-perspettiva ta’ dritt fundamentali li jillimita d-drittijiet fundamentali taċ-ċittadini l-oħra, bħalma huwa d-dritt ta’ aċċess għall-ġustizzja. Dawn it-tliet aspetti tal-immunità sostantiva huma intiżi għaldaqstant biex jistabbilixxu eċċezzjoni għall-prinċipju tat-trattament ugwali bejn iċ-ċittadini (61). Għal din ir-raġuni, huwa kardinali li fl-interpretazzjoni tal-portata tagħha, jipprova jinstab bilanċ li jeħtieġ fis-soċjetà demokratika.
67. F’dan ir-rigward, naqbel mal-opinjoni tal-Kummissjoni li ssostni li l-Artikolu 8 tal-Protokoll għandu jkollu portata li tkun kompletament kompatibbli mal-Artikolu 6 tal-KEDB li jikkorrispondi għall-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali. Ir-restrizzjoni tad-dritt ta’ aċċess għall-ġustizzja minħabba l-immunità parlamentari ma għandhiex tkun sproporzjonata meta mqabbla mal-għan leġittimu mħares b’dik l-immunità (62).
68. Fir-rigward tal-kriterju magħruf bħala “spazjali”, l-istess kif isostni l-Avukat Ġenerali Poiares Maduro, ma jidhirlix li hemm dubju li l-limitazzjoni tal-portata tal-insindakabbiltà għall-post biss fejn ikun hemm il-Parlament ma għadhiex tikkorrispondi għar-realtà kontemporanja tad-dibattitu politiku u, għaldaqstant, ma tistax tibqa’ teżisti bħala kriterju esklużiv(63).
69. Nirrileva li, skont l-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa, fid-dawl tan-natura internazzjonali tal-Assemblea msemmija, jeħtieġ li l-insindakabbiltà tiġi ddefinita fir-rigward tal-attivitajiet tipiċi tal-membri tagħha u mhux fir-rigward ta’ kunċett ta’ spazju (64).
70. Madankollu, fil-fehma tiegħi, wieħed ma għandux jinjora l-importanza tal-bini parlamentari bħala post privileġġjat għad-dibattitu politiku, anki f’livell tal-Unjoni. Għaldaqstant, l-interpretazzjoni tal-kunċett tal-immunità parlamentari ma għandhiex twassal għal banalizzazzjoni tal-Parlament bħala istituzzjoni politika billi jiġu ttrattati bl-istess mod l-opinjonijiet espressi minn membru parlamentari fil-bini tal-Parlament u dak li huwa jista’ jgħid, pereżempju, f’“reality show” fuq it-televiżjoni.
71. Fid-dawl ta’ dan, għandu jitfakkar li l-immunità sostantiva ma tapplikax għall-attivitajiet kollha ta’ membru tal-Parlament, anki jekk dawn iseħħu fi ħdan il-Parlament jew fis-sessjonijiet tiegħu (65). Biex japplika l-kriterju spazjali, l-attività inkwistjoni għandha bilfors ikollha rabta mal-attivitajiet tal-membru fil-kapaċità tiegħu ta’ membru ta’ Parlament. Fl-Istati Membri, fil-parti l-kbira tal-każijiet, teżisti rabta bejn, minn naħa, il-portata sostanzjali u temporali tal-insindakabbiltà u, minn naħa l-oħra, il-kunċett ta’ opinjonijiet inerenti għall-attivitajiet li huma tal-Parlament stess (66). Għaldaqstant, id-diskors intra muros fix-xogħol parlamentari fis-sens wiesa’ tiegħu (67) jaqa’ b’mod ċar ħafna fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 8 tal-Protokoll.
72. Fir-rigward tal-attivitajiet u tad-dikjarazzjonijiet barra mill-konfini tal-Parlament, id-diffikultà prinċipali hija marbuta mal-applikazzjoni tal-kriterju magħruf bħala “funzjonali”, li huwa għaldaqstant l-unika kriterju rilevanti għall-finijiet tal-interpretazzjoni tal-portata tal-immunità sostantiva. Fil-fehma tiegħi, l-għan tal-Artikolu 8 tal-Protokoll ma jistax ikun magħmul fl-estensjoni tal-immunità sabiex din tkun tapplika għad-dikjarazzjonijiet kollha tal-membri tal-Parlament. Jidhirli li tali interpretazzjoni tmur kontra d-drittijiet fundamentali li huma l-ugwaljanza quddiem il-liġi (68) u l-aċċess għall-ġustizzja, anki jekk il-Parlament jidher li adotta din il-pożizzjoni fil-prattika tiegħu li tirrigwarda t-tneħħija tal-immunità (69). F’dan il-każ, l-immunità sostantiva hija intiża li tħares lill-membri tal-Parlament Ewropew bħala Parlamentari Ewropej, u mhux bħala politiċi inġenerali.
73. Fil-konklużjonijiet tiegħu fil-kawża li tat lok għas-sentenza Marra, iċċitata iktar ’il fuq, sabiex jistabbilixxi jekk id-dikjarazzjonijiet ta’ membru parlamentari kinux saru fil-qadi ta’ dmirijietu, l-Avukat Ġenerali Poiares Maduro ssuġġerixxa li bħala kriterju għandha tittieħed in-natura u l-kontenut tal-kummenti tal-membri parlamentari Ewropej. Biex jikklassifikahom bħala opinjonijiet huwa jissuġġettahom għal żewġ kundizzjonijiet, jiġifieri, minn naħa, l-opinjonijiet għandu jkollhom interess ġenerali reali, u min-naħa l-oħra, għandha ssir distinzjoni bejn allegazzjonijiet fattwali u ġudizzji ta’ valur (70).
74. Peress li, fil-fehma tiegħi, dan l-aspett jixraqlu analiżi iktar dettaljata, qabel ma nwieġeb għall-kwistjoni dwar l-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “opinjonijiet espressi jew voti mogħtija minnhom fil-qadi ta’ dmirijiethom” li jinsab fl-Artikolu 8 tal-Protokoll, nixtieq neżamina l-kunċetti ta’ interess ġenerali, id-distinzjoni bejn ġudizzji ta’ valur u dikjarazzjonijiet fattwali sabiex, imbagħad, nipproponi li l-portata tal-immunità sostantiva tiġi stabbilita b’rabta organika iktar milli waħda funzjonali.
1. Fuq l-interess ġenerali reali
75. L-interess ġenerali jikkostitwixxi wieħed mill-aspetti fundamentali tal-effett tal-libertà ta’ espressjoni, peress li jikkontribwixxi għall-ħarsien tal-pluralità ta’ valuri fis-soċjetà li din il-libertà hija ntiża li tippreżerva. Madankollu, fir-rigward tal-kamp tal-insindakabbiltà li tirriżulta mill-Artikolu 8 tal-Protokoll, jidhirli li huwa diffiċli li jintalab li kull dikjarazzjoni ta’ membru parlamentari Ewropew għandu jkollha konnotazzjoni politika li tirrifletti dejjem l-interess ġenerali reali.
76. L-għan ta’ libertà ta’ espressjoni wiesgħa, bħalma hija dik mogħtija lill-membri tal-Parlament, huwa li toffrilhom il-possibbiltà li jipparteċipaw fid-dibattiti politiċi marbutin ma’ dmirijiethom mingħajr xkiel mhux iġġustifikat. Din il-libertà għandha tinkludi wkoll il-possibbiltà li jesprimu opinjonijiet suġġettivi, egoisti, jew saħansitra mhux xierqa, peress li xogħol membru parlamentari huwa li jippromwovi materji politiċi, mingħajr ma jkun suġġett għal xi obbligu ta’ oġġettività.
77. Fil-fatt, l-għan tad-dibattiti politiċi demokratiċi huwa li jikkontribwixxu għad-definizzjoni tal-interess ġenerali, billi jipproponu diversi interpretazzjonijiet tiegħu. Fil-fatt, l-interess ġenerali ma jisboqx id-dibattiti demokratiċi, iżda huma d-dibattiti msemmija li jikkontribwixxu għall-aħjar interpretazzjoni tiegħu.
78. Għaldaqstant, il-kunċett ta’ interess ġenerali reali ma jistax jikkostitwixxi, fil-fehma tiegħi, kriterju rilevanti sabiex tiġi applikata l-immunità sostantiva għall-pożizzjonijiet meħuda mill-membri tal-Parlament li jaqgħu skont l-Artikolu 8 tal-Protokoll, għax inkella l-kontenut tad-dibattiti politiċi jkun suġġett għaċ-ċensura a posteriori mill-awtoritajiet ġudizzjarji, ħaġa li minnha nfisha, tmur kompletament kontra l-idea tal-immunità parlamentari (71).
2. Fuq il-ġudizzji ta’ valur u d-dikjarazzjonijiet fattwali
79. Id-distinzjoni bejn dikjarazzjoni fattwali u ġudizzji ta’ valur (72), li ssemmiet b’mod partikolari fl-osservazzjonijiet tal-Parlament u tal-Kummissjoni, tidher li hija stabbilita fil-ħsieb modern. L-oriġini ta’ din it-teżi tinsab fl-affermazzjoni ta’ David Hume li jgħid li d-dmir ma jistax jiġi dedott mill-fatti (73). Fil-filosofija tas-seklu XX, dan il-prinċipju ġie adottat mit-teoriji magħrufa bħala “non konjittivi” fejn kummenti li jirrigwardaw il-valuri jew l-istandards ma jidħlux fid-dikotomija bejn dak li hu minnu u dak li hu falz. Min-naħa l-oħra, l-affermazzjonijiet fattwali huma kemm veri kif ukoll foloz. Għaldaqstant, l-oġġettività hija possibbli sa fejn id-dibattitu jikkonċerna l-fatti, iżda l-ġudizzji ta’ valur huma xi ftit jew wisq relattivi, jiġifieri suġġettivi (74).
80. Fid-dawl tad-diffikultajiet kunċettwali li joħorġu mill-filosofija morali marbuta ma’ din id-distinzjoni, jidhirli li huwa perikoluż li l-interpretazzjoni legali ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni tiġi bbażata fuq din id-distinzjoni. L-istess bħal ċerta rappreżentanti tat-teorija tad-dritt, jidhirli li, mill-aspett kunċettwali, il-fatt li ssir distinzjoni ċara bejn ġudizzji ta’ valur u dikjarazzjonijiet fattwali fil-qasam tad-dritt huwa diffiċli, jew inkella impossibbli. Barra minn hekk, ninnota li huwa għal kollox possibbli li ġudizzji ta’ valur jiġu espressi permezz ta’ sentenza li f’livell semantiku tinstema’ bħala affermazzjoni purament fattwali (75).
81. Madankollu, huwa utli li jitfakkar li d-distinzjoni bejn il-ġudizzji ta’ valur u d-dikjarazzjonijiet fattwali hija waħda mill-kriterji klassiċi fil-prassi tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem. Fi ftit kliem, f’każ ta’ dikjarazzjoni fattwali, din tippermetti l-possibbiltà li tiġi ppruvata l-verità tal-fatti (l-exceptio veritatis) (76), ħaġa li hija eskluża fil-każ tal-ġudizzji ta’ valur.
82. Fid-duttrina, ġie rrilevat, ġustament, li l-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem ma tapplikax dikotomija pura bejn dawn iż-żewġ kunċetti, jiġifieri li hija ma tiddistingwix bejn “opinjoni pura” u l-“affermazzjoni fattwali”, iżda bejn l-“affermazzjonijiet fattwali puri” u l-espressjonijiet imħallta, li jinkludu elementi kemm fattwali kif ukoll ta’ opinjoni (77).
83. Dan juri, fil-fehma tiegħi, li l-konfrontazzjoni bejn dawn iż-żewġ kunċetti ma hijiex nieqsa mid-dubji, u dan kif irrikonoxxiet il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem stess (78). Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti msemmija, id-differenza bejn il-ġudizzji ta’ valur u d-dikjarazzjonijiet fattwali qiegħda għaldaqstant f’livell ta’ prova fattwali li għandha tiġi prodotta (79). Għandi dubju, madankollu, dwar kemm teżisti l-possibbiltà li din il-ġurisprudenza tiġi purament u sempliċement trasposta f’dak li jikkonċerna l-limiti tal-immunità sostantiva ta’ membru tal-Parlament.
84. Nenfasizza li l-immunità sostantiva teżenta ċerti opinjonijiet espressi mill-membri tal-Parlament mill-eventwali responsabbiltà kriminali jew ċivili. Minn dan l-aspett, l-opinjonijiet għandhom ikunu evalwati bħala atti, b’mod iktar preċiż, bħala atti lingwistiċi li jistgħu jew li ma jistgħux ikunu reati bħalma huma l-kalunnja, il-malafama jew l-inġurja (80).
85. Fil-kuntest tal-evalwazzjoni tal-opinjonijiet bħala atti, il-kwistjoni dwar jekk hemmx affermazzjoni fattwali jew inkella ġudizzju ta’ valur jidhirli li għandha inqas importanza mill-għan mixtieq mill-awtur tal-opinjoni kif ukoll mir-reazzjoni kkaġunata b’dak l-att lingwistiku tal-interlokuturi, anki jekk il-veraċità tal-affermazzjoni jista’ jkollha effett fuq il-klassifikazzjoni legali tal-att inkwistjoni. Inżid ngħid li l-prassi tal-Parlament f’dak li jikkonċerna t-tneħħija tal-immunità ma jidhirlix li tagħmel distinzjoni bejn affermazzjonijiet fattwali u ġudizzji ta’ valur (81).
86. Fl-aħħar nett, jidhirli li huwa xieraq li tinġibed l-attenzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja fuq il-fatt li r-rabta bejn il-kunċett ta’ “qadi tad-dmirijiet parlamentari” u l-ġudizzji ta’ valur twassal biex tillimita l-portata tal-libertà ta’ diskors politiku.
87. Fil-fatt, fil-kuntest ta’ dmirijietu, membru tal-Parlament għandu jkun f’pożizzjoni li juri t-tħassib tiegħu u li jiddefendi l-interessi tal-kostitwenti tiegħu. Għal din ir-raġuni, huwa għandu, filwaqt li jitħares bl-immunità sostantiva, ikun ħieles li jagħmel konstatazzjonijiet fattwali li ma jkunux ivverifikati jew li jistgħu jirriżultaw li huma żbaljati. Spiss, dawn ikunu espressjonijiet imħallta fis-sens tal-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem. Membru tal-Parlament għandu, konsegwentement, jingħata l-“benefiċċju tad-dubju”, jiġifieri, l-possibbiltà li jikkritika l-funzjonament tal-istituzzjonijiet l-oħra mingħajr ma jkollu jagħmel minn qabel riċerki ddettaljati sabiex jipprova dak li jkun qiegħed jgħid.
88. Għaldaqstant, jiena tal-fehma li l-immunità sostantiva għandha tkopri mhux biss il-ġudizzji ta’ valur, iżda wkoll l-allegazzjonijiet fattwali, sakemm dawn jissodisfaw il-kriterju organiku li ser nipproponi.
E – Fuq l-istabbiliment ta’ kriterju organiku (82)
89. Peress li jien konvint li l-kriterju ta’ rabta magħrufa bħala “funzjonali” bbażata fuq il-kunċett ta’ interess ġenerali u fuq id-distinzjoni bejn il-ġudizzji ta’ valur u l-kunsiderazzjonijiet fattwali ma tippermettix li tingħata risposta utli għall-kwistjoni dwar il-kundizzjonijiet sostantivi tal-implementazzjoni tal-immunità mogħtija bid-dritt tal-Unjoni, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tiżviluppa kriterju speċifiku għan-natura tal-funzjonijiet ta’ membru parlamentari Ewropew, billi tispira ruħha mill-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem. Dan il-kriterju ma jorbotx l-immunità sostantiva mal-kontenut tal-kummenti ta’ membru parlamentari, iżda pjuttost mar-relazzjoni bejn il-kuntest li fih huma espressi dawk il-kummenti u x-xogħol parlamentari tal-Parlament.
1. Fuq il-kriterju ta’ proporzjonalità li joħroġ mill-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem
90. Għal dak li jirrigwarda l-ġurisprudenza dwar il-limiti tal-immunità, skont il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, jekk il-libertà ta’ espressjoni hija għażiża għal kulħadd, hija tibqa’ għażiża b’mod partikolari għall-kandidat elett mill-poplu li jirrappreżenta lill-kostitwenti tiegħu, juri t-tħassib tagħhom u jiddefendi l-interessi tagħhom. F’soċjetà demokratika, il-Parlament jew il-korpi simili huma forums indispensabbli għad-dibattitu politiku (83). L-imsemmija Qorti tal-Ġustizzja tenfasizza wkoll ir-rilevanza tal-evalwazzjoni fid-dawl taċ-ċirkustanzi partikolari, u mhux eżami in abstracto (84).
91. Bħala regola ġenerali, fl-interpretazzjoni tal-portata tal-immunità parlamentari, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem dehret li għażlet approċċ restrittiv. Għaldaqstant, hija qieset li kienet kompatibbli mal-KEDB immunità li kienet tkopri d-dikjarazzjonijiet li jsiru fid-dibattiti parlamentari fi ħdan kumitati leġiżlattivi u li kienu ntiżi għall-ħarsien tal-interessi tal-Parlament fl-intier tiegħu, milli għal dawk tal-membri tiegħu meħudin b’mod individwali (85).
92. Fil-fatt, is-sentenza prinċipali jidhirli li hija s-sentenza A vs Ir‑Renju Unit, iċċitata iktar ’il fuq. Wara li kkonkludiet li l-immunità parlamentari li kien ibbenefika minnha l-membru tal-House of Commons f’dak il-każ kienet intiża għall-għanijiet leġittimi tal-ħarsien tal-libertà ta’ espressjoni fil-Parlament u l-fatt tas-separazzjoni tal-poteri bejn dak leġiżlattiv u dak ġudizzjarju, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem eżaminat il-proporzjonalità tal-immunità inkwistjoni. Għaldaqstant, mill-perspettiva tal-kompatibbilità tagħha mal-KEDB, iktar ma l-immunità tkun wiesgħa iktar għandhom ikunu imperattivi r-raġunijiet li jiġġustifikawha (86).
93. Barra minn hekk, is-sentenza Cordova vs L-Italja (87) wasslet b’mod partikolari għal interpretazzjoni stretta tal-immunità, fis-sens li din ma hijiex intiża li tħares membru tal-parlament meta huwa ma jkunx qiegħed jaġixxi bħala tali. Fis-sentenza msemmija, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem enfasizzat li l-imġiba ta’ membru parlamentari setgħat ma tintrabatx mal-qadi tad-dmirijiet parlamentari tiegħu stricto sensu u, fuq kollox, li hija setgħet, min-natura tagħha stess, titqabbel ma’ att li jaqa’ skont id-dmirijiet parlamentari. Il-Qorti msemmija sostniet li l-imġiba inkwistjoni (88) kienet iktar tidħol fil-kuntest ta’ ġlieda bejn individwi u li f’dak il-każ, rifjut għall-aċċess għall-ġustizzja ma għandux jiġi ġġustifikat (89).
94. Abbażi ta’ din il-konstatazzjoni, il-Qorti msemmija ddeċidiet li “in-nuqqas ta’ rabta ċara max-xogħol parlamentari jitlob interpretazzjoni stretta tal-kunċett ta’ proporzjonalità bejn l-għan imfittex u l-mezzi użati. Dan japplika b’mod partikolari meta r-restrizzjonijiet għad-dritt ta’ aċċess joħorġu minn deċiżjoni ta’ korp politiku. Kieku kellu jiġi konkluż mod ieħor, dan ikun jammonta għal restrizzjoni, b’mod inkompatibbli mal-Artikolu 6(1) tal-KEDB, tad-dritt tal-individwi għall-aċċess għall-ġustizzja kull darba li l-kummenti kkontestati fil-qorti jkunu saru minn membru tal-Parlament” (90)[traduzzjoni mhux uffiċjali].
95. Fid-dawl ta’ dawn l-iżviluppi, in-natura proporzjonali tal-kamp tal-immunità għandha, fil-fehma tiegħi, titqies bħal aspett ċentrali għall-finijiet tal-interpretazzjoni tal-Artikolu 8 tal-Protokoll, ħaġa li twassalni sabiex nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tistabbilixxi kriterju ġdid ta’ analiżi imsejjaħ “organiku”.
2. Fuq il-kriterju tar-rabta organika
96. Għall-finijiet tal-interpretazzjoni tal-Artikolu 8 tal-Protokoll, nipproponi li jiġi applikat kriterju ta’ rabta organika bejn xogħol il-membru parlamentari Ewropew u l-kamp ta’ applikazzjoni tal-immunità sostantiva (91). Fil-fehma tiegħi, għandha ssir distinzjoni, fir-rigward tal-kunċett stess tal-immunità sostantiva, bejn dak li hu ċentrali għall-istess immunità u dak li hu anċillari għaliha.
97. Nipproponi li nikklassifika bħala ċentrali għall-immunità l-attivitajiet li jikkostitwixxu l-qadi per eċċellenza tad-dmir ta’ membru tal-Parlament. Dawn ikopru, b’mod partikolari, l-opinjonijiet u l-voti espressi fil-konfini tal-Parlament, fil-kumitati, delegazzjonijiet u korpi politiċi tal-Parlament kif ukoll fil-gruppi politiċi. Nipproponi li fihom għandhom jidħlu l-attivitajiet bħalma huma l-parteċipazzjoni fil-konferenzi, fil-missjonijiet u fil-laqgħat politiċi barra mill-bini tal-Parlament, fil-kapaċità ta’ membru tal-Parlament (92).
98. Filwaqt li nammetti li huwa probabbilment impossibbli li jiġu elenkati l-atti kollha kkonċernati, jiena tal-fehma li l-approvazzjoni tal-kunċett stess ta’ “attivitajiet parlamentari fis-sustanza” jippermetti li jiffaċilita l-eżami tal-qorti nazzjonali li, f’każ ta’ dubju, tista’ jew għandha tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja domanda preliminari f’dan ir-rigward.
99. Għal dak li jirrigwarda l-atti li ma jistgħux jiġu kklassifikati bħala li jikkostitwixxu dmir ta’ membru parlamentari Ewropew, għandu jiġi applikat il-prinċipju tal-proporzjonalità, u dan l-istess bħalma tagħmel il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem. Kif iddeċidiet dik il-Qorti, in-nuqqas ta’ rabta ċara ma’ attività parlamentari jitlob interpretazzjoni stretta tal-proporzjonalità bejn l-għan imfittex u l-mezzi użati (93).
100. Konsegwentement, iktar ma l-att jew id-dikjarazzjoni ta’ membru tal-Parlament Ewropew jitbiegħed mid-dmirijiet ċentrali tiegħu, iktar għandhom ikunu imperattivi r-raġunijiet li jiġġustifikaw l-insindakabbiltà ta’ membru parlamentari. Dan jimplika li għandu jkun hemm bilanċ bejn il-libertà ta’ espressjoni ta’ membru parlamentari, minn naħa waħda, u l-aċċess għall-ġustizzja u t-trattament ugwali bejn iċ-ċittadini, min-naħa l-oħra.
101. Kuntrarjament, ikbar ma’ tkun ir-rabta mal-attivitajiet ċentrali ta’ membru tal-Parlament Ewropew, iktar issir wiesgħa l-portata tal-immunità sostantiva mogħtija lil dawn tal-aħħar. Fuq kollox, il-kwistjoni dwar jekk l-oratorija ta’ membru parlamentari Ewropew fil-midja taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-immunità sostantiva għandha tiġi evalwata abbażi ta’ dawn il-kriterji. Jidhirli li l-immunità sostantiva għandha tkopri d-dikjarazzjonijiet li jsegwu d-dibattiti parlamentari li jirriproduċuhom jew li jikkummentaw fuqhom. Min-naħa l-oħra, għal dak li jikkonċerna l-parteċipazzjoni tal-membri tal-Parlament Ewropew fid-dibattiti elettorali jew f’dibattiti politiċi oħra inġenerali, dawn tal-aħħar ma għandhomx ikunu f’pożizzjoni legalment aħjar mill-parteċipanti l-oħra għad-dibattiti msemmija.
102. Madankollu, il-kwistjoni li tqum f’dan il-kuntest hija dik dwar jekk membru parlamentari Ewropew ikunx jista’ jinvoka l-ħarsien li jagħtih l-Artikolu 8 tal-Protokoll, meta huwa jaġixxi b’mod ċar bħala politiku nazzjonali, kemm reġjonali jew lokali.
103. Fil-fatt, l-isfida li l-Parlamenti u l-membri parlamentari għandhom jiffaċċjaw illum il-ġurnata hija f’li juru dak li jkunu qegħdin jagħmlu fl-interess tal-poplu, sabiex itejbu l-kwalità tal-ħajja taċ-ċittadini u li jagħmlu mezz li l-messaġġ tagħhom ma jiġix skreditat (94).
104. Peress li l-immunità sostantiva stabbilita fil-Protokoll hija bbażata fuq it-Trattat li, fl-Artikolu 343 TFUE tiegħu, jirreferi għat-twettiq tad-dmirijiet tal-Unjoni, jiena tal-fehma li din l-immunità hija intiża li tkopri l-attivitajiet ta’ membru parlamentari Ewropew, mhux meta huwa jittratta kwistjonijiet li jinteressaw esklużivament politiku nazzjonali, iżda meta huwa jwettaq attivitajiet bħala membru Parlamentari Ewropew.
105. Huwa ċar li fid-dawl tal-portata tad-dibattitu politiku kontemporanju, il-parti l-kbira tal-kummenti ta’ membru parlamentari Ewropew huma ambivalenti. Id-diskors fuq skala Ewropea jista’ jkollu rabta ċara mal-livell nazzjonali, reġjonali jew lokali. Madankollu, fil-każ invers, jiġifieri fil-każ ta’ dikjarazzjonijiet li jidħlu f’kuntest purament nazzjonali jew lokali, il-ħolqien ta’ rabta mad-dimensjoni tal-Unjoni tista’ tirriżulta li hija iktar diffiċli.
106. F’dan ir-rigward, nosserva li r-Regolament tal-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa jirreferi għall-“mandat Ewropew” (95), ħaġa li tista’ tagħti konfort lit-teżi fejn jingħad li l-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu huwa limitat għall-qasam imsemmi.
107. Fi ftit kliem, fid-dawl tan-natura tal-immunità tal-membri tal-Parlament, mifhuma bħala immunità tal-Unjoni li hija indispensabbli għat-twettiq ta’ dmirijietha, l-atti li jkunu ta’ dibattitu politiku inġenerali jew meta l-membru parlamentari jesprimi ruħu bħala garanti tal-interessi tal-kostitwenti f’livell nazzjonali jew reġjonali ma jistgħux, minħabba l-kriterju organiku, jitqiesu bħala li huma koperti bl-immunità sostantiva fis-sens tal-Artikolu 8 tal-Protokoll.
108. Għaldaqstant, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tapplika interpretazzjoni bbilanċjata tal-immunità sostantiva, ibbażata fuq kriterju ta’ rabta organika u li għandha tkun ibbilanċjata mal-prinċipju tat-trattament ugwali bejn iċ-ċittadini u mad-dritt ta’ aċċess għall-ġustizzja.
109. Fil-kawża prinċipali, il-ġustifikazzjoni għall-insindakabbiltà ta’ A. Patriciello ma tidhirlix li tista’ tisboq lil dawn il-prinċipji. Kif jirriżulta mir-rapport ġenerali tal-Parlament, il-malafamazzjonijiet li jikkonċernaw l-individwi iktar milli lill-istituzzjonijiet tqiesu normalment bħala li jaqgħu barra mill-kamp tal-attività politika ta’ membru parlamentari. Dan japplika, pereżempju, għall-attakki kontra l-uffiċjali tal-pulizija b’mod individwali u mhux għall-kritika kontra l-pulizija bħala istituzzjoni (96). Għaldaqstant, id-deċiżjoni għad-difiża tal-immunità ta’ A. Patriciello tidher li tiddevja minn dan il-ħsieb.
110. Fid-dawl ta’ dak kollu li ntqal iktar ’il fuq, nikkunsidra li l-att wettaq A. Patriciello jaqa’ barra mill-attivitajiet ta’ membru tal-Parlament fis-sens organiku li għadni kif ipproponejt. Fil-fatt, kif jirriżulta mid-digriet tar-rinviju, A. Patriciello aġixxa barra mill-konfini tal-Parlament. Sussegwentement, fid-dawl tal-għan tal-azzjoni tiegħu, jidher li aġixxa bħala politiku nazzjonali, jew inkella bħala ċittadin irritat. Iktar minn hekk, salv għall-verifika tal-fatti li għandha ssir mill-qorti tar-rinviju kif ukoll għall-klassifikazzjoni tagħhom fid-dawl tad-dispożizzjonijiet tad-dritt kriminali Taljan, l-imġiba ta’ A. Patriciello ma tistax titqies li għandha rabta rilevanti mal-qadi ta’ dmirijietu fil-kwalità tiegħu ta’ membru tal-Parlament.
VII – Konklużjoni
111. Fid-dawl ta’ dak li ntqal iktar ’il fuq, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domanda tat-Tribunale d’Isernia kif ġej:
“L-imġiba ta’ membru tal-Parlament Ewropew, bħal dik fil-kawża prinċipali, peress li hija nieqsa minn rabta mal-attivitajiet tal-Parlament Ewropew, ma tikkostitwixxix opinjoni espressa fil-qadi tad-dmirijiet parlamentari, fis-sens tal-Artikolu 8 tal-Protokoll Nru 7 dwar il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea”.