WYROK SĄDU (pierwsza izba)

z dnia 17 stycznia 2013 r.(*)

Przywileje i immunitety – Członek Parlamentu Europejskiego – Decyzja o uchyleniu immunitetu – Działalność bez związku z wykonywaniem mandatu poselskiego – Postępowanie w sprawie uchylenia immunitetu – Decyzja o nieutrzymaniu przywilejów i immunitetów – Utrata interesu prawnego – Umorzenie postępowania

W sprawach połączonych T‑346/11 i T‑347/11

Bruno Gollnisch, zamieszkały w Limonest (Francja), reprezentowany przez adwokata G. Dubois,

strona skarżąca,

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu, reprezentowanemu przez R. Passosa, D. Moore’a i K. Zejdovą, działających w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

mających za przedmiot, po pierwsze, żądanie stwierdzenia nieważności decyzji o uchyleniu immunitetu skarżącego przyjętej przez Parlament w dniu 10 maja 2011 r. oraz żądanie zadośćuczynienia za krzywdę, jaką miał on ponieść w związku z tą decyzją, a po drugie żądanie stwierdzenia nieważności decyzji o nieutrzymaniu immunitetu skarżącego przyjętej przez Parlament w dniu 10 maja 2011 r. oraz żądanie zadośćuczynienia za krzywdę, jaką miał on ponieść w związku z tą decyzją,

SĄD (pierwsza izba),

w składzie: J. Azizi, prezes, S. Frimodt Nielsen (sprawozdawca) i M. Kynczewa, sędziowie,

sekretarz: C. Kristensen, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 10 lipca 2012 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Ramy prawne

 Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów

1        Artykuł 8 Protokołu nr 7 w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej (Dz.U. 2010, C 83, s. 266, zwanego dalej „protokołem”) stanowi:

„Wobec członków Parlamentu Europejskiego nie można prowadzić dochodzenia, postępowania sądowego ani też ich zatrzymywać z powodu ich opinii lub stanowiska zajętego przez nich w głosowaniu w czasie [w ramach] wykonywania przez nich obowiązków służbowych”.

2        Artykuł 9 protokołu przewiduje:

„Podczas sesji Parlamentu Europejskiego jego członkowie korzystają:

a)      na terytorium swojego państwa – z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu ich państwa;

b)      na terytorium innego państwa członkowskiego – z immunitetu chroniącego przed zatrzymaniem oraz immunitetu jurysdykcyjnego.

Immunitet chroni także członków podczas ich podróży do i z miejsca, gdzie odbywa się posiedzenie Parlamentu Europejskiego.

Nie można powoływać się na immunitet w przypadku, gdy członek został schwytany na gorącym uczynku i nie może on stanowić przeszkody w wykonywaniu przez Parlament Europejski prawa uchylenia immunitetu w odniesieniu do któregokolwiek ze swoich członków”.

 Regulamin wewnętrzny Parlamentu

3        Zgodnie z art. 3 ust. 6 akapit drugi regulaminu wewnętrznego Parlamentu Europejskiego (zwanego dalej „regulaminem wewnętrznym”), wielokrotnie zmienianego, w brzmieniu z marca 2011 r. (Dz.U. L 116, s. 1) mającym zastosowanie do sprawy ratione temporis:

„Jeśli właściwe organy państwa członkowskiego rozpoczęły postępowanie mogące doprowadzić do pozbawienia posła mandatu, [p]rzewodniczący wnosi o regularne informowanie go o stanie postępowania i przekazuje sprawę [komisji właściwej w zakresie weryfikacji mandatów]. Na podstawie wniosku komisji Parlament będzie mógł zająć stanowisko w tej sprawie”.

4        Artykuł 5 ust. 1 regulaminu wewnętrznego przewiduje:

„Posłom do Parlamentu Europejskiego przysługują przywileje oraz immunitety przewidziane w [protokole]”.

5        Artykuł 6 regulaminu wewnętrznego stanowi:

„1.      Wykonując swoje uprawnienia związane z przywilejami oraz immunitetami Parlament, dąży przede wszystkim do utrzymania swojej integralności jako demokratycznego zgromadzenia ustawodawczego oraz do zagwarantowania niezależności posłów w sprawowaniu ich funkcji.

2.      Każdy wniosek w sprawie uchylenia immunitetu posła skierowany do [p]rzewodniczącego przez właściwy organ państwa członkowskiego jest przedstawiany na posiedzeniu plenarnym oraz przekazywany właściwej komisji.

3.      Każdy wniosek dotyczący skorzystania z [ochrony] immunitetu i przywilejów skierowany do [p]rzewodniczącego przez posła lub byłego posła jest przedstawiany na posiedzeniu plenarnym oraz przekazywany właściwej komisji.

[…]

4.      W przypadku zatrzymania posła lub pozbawienia go swobody przemieszczania się, gdy zachodzi podejrzenie naruszenia jego przywilejów i immunitetu, [p]rzewodniczący, po konsultacji z przewodniczącym właściwej komisji i jej sprawozdawcą, może zainicjować w trybie pilnym działania zmierzające do potwierdzenia przywilejów i immunitetu posła. Przewodniczący informuje o podjętej inicjatywie właściwą komisję oraz Parlament”.

6        Artykuł 7 regulaminu wewnętrznego stanowi:

„1.      Wnioski o uchylenie immunitetu lub o skorzystanie z [ochronę] immunitetu i przywilejów są niezwłocznie rozpatrywane przez właściwą komisję w kolejności, w jakiej zostały wniesione.

2.      Komisja przedstawia wniosek dotyczący uzasadnionej decyzji zawierający zalecenie przyjęcia lub odrzucenia wniosku o uchylenie immunitetu lub skorzystanie z [ochronę] immunitetu i przywilejów.

3.      Komisja może zwrócić się do właściwego organu o udostępnienie wszelkich informacji, które uzna za niezbędne do ustalenia zasadności uchylenia immunitetu lub skorzystania z niego [wystąpienia w jego obronie]. Zainteresowany poseł ma możliwość udzielenia wyjaśnień, może także przedłożyć wszelkie dokumenty oraz dowody pisemne, które uzna za istotne. Posła może reprezentować inny poseł.

[…]

6.      W przypadku wniosku o skorzystanie z [ochronę] przywilejów lub immunitetu komisja stwierdza, czy istnieją okoliczności stanowiące administracyjne lub inne ograniczenie swobody przemieszczania się posłów udających się na miejsce obrad Parlamentu lub z niego powracających bądź swobody wyrażania opinii lub głosowania podczas wykonywania mandatu lub czy wchodzą one w zakres art. [9] [protokołu] nieobjęty prawem krajowym. Komisja przedstawia właściwemu organowi propozycję wyciągnięcia odpowiednich wniosków.

7.      Komisja może wydać uzasadnioną opinię co do właściwości wyżej wymienionego organu oraz co do dopuszczalności wniosku, natomiast nie może w żadnym przypadku wypowiadać się o winie bądź braku winy posła oraz o zasadności wszczęcia wobec niego postępowania karnego na podstawie zarzutów, które są mu stawiane, nawet wtedy, gdy badanie wniosku pozwala komisji na dokładne zapoznanie się ze szczegółami sprawy.

8.      Sprawozdanie komisji jest wpisywane jako pierwszy punkt porządku dziennego pierwszego posiedzenia po jego złożeniu. Nie są przyjmowane żadne poprawki do wniosku(-ów) dotyczącego(-ych) decyzji.

Debata dotyczy jedynie argumentów »za« wnioskiem lub »przeciw« wnioskowi o uchylenie lub utrzymanie immunitetu albo o skorzystanie z [ochronę] przywilejów lub immunitetu.

Z zastrzeżeniem postanowień art. 151 poseł, którego przywileje i immunitety są przedmiotem postępowania, nie może zabierać głosu w debacie.

Wniosek(-ki) dotyczący(-e) decyzji zawarte w sprawozdaniu są poddawane pod głosowanie w trakcie pierwszego głosowania następującego po debacie.

Po ich rozpatrzeniu przez Parlament odbywa się odrębne głosowanie nad każdym z wniosków zawartych w sprawozdaniu. W przypadku odrzucenia wniosku uważa się za przyjętą decyzję przeciwną.

9.      Przewodniczący niezwłocznie przekazuje decyzję Parlamentu posłowi, którego dotyczy procedura, oraz właściwemu organowi zainteresowanego państwa członkowskiego, wnosząc zarazem o informowanie go o przebiegu postępowania oraz o orzeczeniach wydanych w jego wyniku. Niezwłocznie po otrzymaniu tych informacji [p]rzewodniczący przedstawia je Parlamentowi w formie, którą uzna za najbardziej odpowiednią, w razie potrzeby po konsultacji z właściwą komisją.

[…]

11.      Komisja rozpatruje powyższe kwestie oraz bada wszelkie otrzymane dokumenty, zachowując najwyższą poufność.

[…]”.

7        Zgodnie z art. 24 regulaminu wewnętrznego:

„1.      W skład Konferencji Przewodniczących wchodzą [p]rzewodniczący Parlamentu oraz przewodniczący grup politycznych. Przewodniczący grupy politycznej może być reprezentowany przez członka tej grupy.

2.      Przewodniczący Parlamentu zaprasza do udziału w posiedzeniach Konferencji Przewodniczących jednego przedstawiciela posłów niezrzeszonych, który uczestniczy w nich bez prawa głosu.

[…]”.

8        Zgodnie z art. 103 ust. 4 regulaminu wewnętrznego:

„Rozpatrywanie przez właściwą komisję wniosków dotyczących immunitetu na podstawie art. 7 odbywa się zawsze z wyłączeniem jawności”.

9        Ponadto art. 138 regulaminu wewnętrznego stanowi:

„1.      Każdy […] projekt rezolucji nieustawodawczej [przyjęty] w komisji przy mniej niż jednej dziesiątej członków komisji głosujących przeciw, [jest wpisywany] do porządku dziennego obrad Parlamentu w celu przyjęcia bez poprawek.

Nad tym punktem przeprowadza się jedno głosowanie, chyba że przed ustaleniem końcowego projektu porządku dziennego grupy polityczne lub posłowie występujący indywidualnie, którzy reprezentują razem jedną dziesiątą członków Parlamentu, złożą pisemny wniosek o zgodę na wnoszenie poprawek. W takim przypadku [p]rzewodniczący wyznacza termin ich wnoszenia.

2.      Punkty wpisane do końcowego projektu porządku dziennego w celu poddania pod głosowanie bez poprawek nie są również przedmiotem debaty, chyba że Parlament, podczas przyjmowania porządku dziennego na początku sesji miesięcznej, podejmie inną decyzję na podstawie propozycji Konferencji Przewodniczących lub na wniosek grupy politycznej albo co najmniej 40 posłów.

3.      Przy sporządzaniu końcowego projektu porządku dziennego sesji miesięcznej Konferencja Przewodniczących może zaproponować wpisanie innych punktów do rozpatrzenia bez poprawek lub bez debaty. Przy uchwalaniu porządku dziennego Parlament nie może przyjąć takich propozycji, jeżeli grupa polityczna lub co najmniej 40 posłów wyraziło w formie pisemnej swój sprzeciw najpóźniej na godzinę przed otwarciem sesji miesięcznej.

[…]”.

10      Artykuł 151 ust. 1 regulaminu wewnętrznego przewiduje:

„1.      Posłowi pragnącemu złożyć oświadczenie osobiste udziela się głosu na zakończenie debaty nad rozpatrywanym punktem porządku dziennego lub w chwili przyjmowania protokołu posiedzenia, do którego odnosi się wniosek o udzielenie głosu.

Mówca nie może wypowiadać się co do treści debaty, może jedynie odeprzeć stwierdzenia, jakie padły w trakcie debaty i dotyczyły go osobiście, odrzucić opinie, jakie mu się przypisuje, lub też sprostować swoje wypowiedzi”.

 Okoliczności powstania sporu

11      Skarżący, Bruno Gollnisch, jest posłem do Parlamentu Europejskiego i radnym regionu Rhône-Alpes (Francja). Jest również przewodniczącym grupy Front National w radzie regionu Rhône-Alpes.

12      W dniu 3 października 2008 r. grupa Front National z regionu Rhône-Alpes wydała komunikat prasowy zatytułowany „»Affaire des fiches« à la région: les Tartuffe s’insurgent” („»Afera fiszkowa« w regionie – protest świętoszków”).

13      Komunikat ten brzmiał następująco:

„Władze regionu Rhône-Alpes gwałtownie zareagowały na pytanie organów bezpieczeństwa wewnętrznego dotyczące ewentualnych wniosków funkcjonariuszy publicznych innych wyznań niż chrześcijańskie o zmianę godzin pracy ze względów religijnych. Dyrektor generalny służb administracyjnych określił to jako »sprzeczne ze wszystkimi zasadami republikańskimi dotyczącymi organizacji i działania służby cywilnej w naszym kraju«. [Q. (przewodniczący rady regionu Rhône-Alpes)] uznał to pytanie za szokujące w swoich założeniach. To bardzo wygodne i bardzo szlachetne, ale oznacza, że ktoś tu zapomina o obecnych realiach i ma nieco krótką pamięć. Zapomina o obecnych realiach, ponieważ to raczej nie chrześcijanie »świętują« koniec »postu« (postu za dnia, który odbiją sobie z nawiązką po zmierzchu), niszcząc, podpalając i obrzucając kamieniami. Zapomina o obecnych realiach, ponieważ to nie chrześcijanie podłożyli ogień w mieście Romans. Ma krótką pamięć, ponieważ »rejestracja« funkcjonariuszy służby cywilnej w 1902 r. miała służyć celom »republikańskim«. Ma krótką pamięć, ponieważ to właśnie »Blok lewicowy« był wtedy u władzy, z »wielkim wodzem« Combesem i Waldeckiem-Rousseau. Ma krótką pamięć, ponieważ masoni, którzy wykonywali tę brudną robotę, radośnie pisali na fiszkach »żyje w związku pozamałżeńskim z kobietą pochodzenia arabskiego« z całkiem czystym sumieniem. To prawda, że wtedy lewica chciała wydać wojnę religiom! Dzisiaj jednak celem jest wspieranie inwazji na naszą Ojczyznę, niszczenia naszej kultury i naszych wartości przez ten islam, którego tolerancję, przestrzeganie praw człowieka i wolności łatwo poznamy tam, gdzie jest u władzy: w Arabii Saudyjskiej, Iranie, Sudanie, Afganistanie… na naszych przedmieściach, a wkrótce w całym naszym kraju – z błogosławieństwem lóż masońskich i lewicy” [tłumaczenie nieoficjalne].

14      Podczas konferencji prasowej, która odbyła się w Lyonie (Francja) w dniu 10 października 2008 r., skarżący potwierdził między innymi, że ten komunikat został wydany przez osoby upoważnione do wypowiadania się w imieniu deputowanych z grupy politycznej, której przewodniczy na szczeblu rady regionalnej.

15      W wyniku zawiadomienia o przestępstwie złożonego przez Ligue internationale contre le racisme et l’antisémitisme (LICRA – międzynarodowa liga przeciwko rasizmowi i antysemityzmowi) władze francuskie wszczęły w dniu 22 stycznia 2009 r. postępowanie przygotowawcze w sprawie nawoływania do nienawiści na tle rasowym.

16      W piśmie z dnia 9 czerwca 2010 r. skierowanym do przewodniczącego Parlamentu skarżący zwrócił się do niego o „wystosowanie do władz francuskich stanowczego protestu”. Poinformował w tym piśmie, że sędzia śledczy z Lyonu usiłował spowodować zatrzymanie skarżącego przez policję w dniu 4 czerwca 2010 r., aby zmusić go do stawienia się przed nim. Skarżący wyjaśnił, iż stosowania tego „środka przymusu zabrania francuska konstytucja (art. 26), a także protokół w sprawie przywilejów i immunitetów z 1965 r. (obecnie art. 9 protokołu nr 7 załączonego do traktatu), ponieważ sędzia nie wystąpił z wnioskiem o uchylenie [jego] immunitetu parlamentarnego”.

17      W dniu 14 czerwca 2010 r. przewodniczący Parlamentu na posiedzeniu plenarnym poinformował, że otrzymał od skarżącego wniosek o ochronę jego immunitetu i zgodnie z art. 6 ust. 2 regulaminu wewnętrznego przekazał ten wniosek komisji prawnej.

18      Pismem z dnia 25 października 2010 r., które Parlament otrzymał w dniu 3 listopada 2010 r., ministre d’État, garde des Sceaux, ministre de la Justice et des Libertés (minister właściwy ds. sprawiedliwości i ochrony swobód) Republiki Francuskiej przekazał przewodniczącemu Parlamentu wniosek o uchylenie immunitetu parlamentarnego skarżącego, na podstawie wniosku z dnia 14 września 2010 r. przekazanego przez prokuratora apelacyjnego z Lyonu, w celu dalszego prowadzenia postępowania przygotowawczego wszczętego na podstawie zawiadomienia o przestępstwie dotyczącego skarżącego i umożliwienia, jeśli zajdzie potrzeba, postawienia go przed właściwym sądem.

19      W dniu 24 listopada 2010 r. przewodniczący Parlamentu na posiedzeniu plenarnym ogłosił, iż otrzymał wniosek o uchylenie immunitetu skarżącego i zgodnie z art. 6 ust. 2 regulaminu wewnętrznego przekazał ten wniosek komisji prawnej.

20      B. Rapkay został wyznaczony sprawozdawcą w obydwu sprawach dotyczących skarżącego, a mianowicie po pierwsze, uchylenia jego immunitetu, a po drugie wystąpienia w obronie jego immunitetu.

21      Skarżący złożył wyjaśnienia przed komisją prawną Parlamentu w dniu 26 stycznia 2011 r. zarówno w odniesieniu do wniosku o ochronę jego immunitetu, jak i w odniesieniu do wniosku o uchylenie jego immunitetu.

22      W dniu 11 kwietnia 2011 r. komisja prawna przyjęła projekt decyzji Parlamentu z zaleceniem uchylenia immunitetu skarżącego, a także projekt decyzji Parlamentu z zaleceniem niewystępowania w obronie jego immunitetu.

23      Na posiedzeniu plenarnym w dniu 10 maja 2011 r. Parlament postanowił uchylić immunitet skarżącego i równocześnie nie występować w obronie jego immunitetu.

24      Decyzja o uchyleniu immunitetu skarżącego została uzasadniona w następujący sposób:

„A. mając na uwadze, że francuski prokurator złożył wniosek o uchylenie immunitetu parlamentarnego Brunona Gollnischa, posła do Parlamentu […], w celu umożliwienia wytoczenia powództwa w sprawie rzekomego [podjęcia działań w związku z zawiadomieniem o podejrzeniu popełnienia przestępstwa] nawoływania do nienawiści na tle rasowym, celem przeprowadzenia dochodzenia i – w razie potrzeby – umożliwienia sądzenia [go] przed francuskim sądem pierwszej instancji, sądem apelacyjnym i sądem kasacyjnym,

B. mając na uwadze, że uchylenie immunitetu Brunona Gollnischa wiąże się z domniemanym przestępstwem nawoływania do nienawiści na tle rasowym wynikającym z opublikowania dnia 3 października 2008 r. przez grupę Front National z regionu [Rhône-Alpes], której przewodniczył Bruno Gollnisch, komunikatu prasowego,

C. mając na uwadze, że zgodnie z art. 9 Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej podczas sesji Parlamentu Europejskiego posłowie korzystają na terytorium swojego państwa z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu ich państwa, oraz mając na uwadze, że nie może to stanowić przeszkody w wykonywaniu przez Parlament Europejski prawa uchylenia immunitetu w odniesieniu do któregokolwiek z jego członków,

D. mając na uwadze, że zgodnie z art. 26 konstytucji Republiki Francuskiej żaden członek parlamentu nie może być aresztowany ani poddany pozbawieniu lub ograniczeniu wolności w związku z przestępstwem lub wykroczeniem bez zgody prezydium izby, do której należy, przy czym zgoda taka nie jest wymagana w przypadku popełnienia poważnego przestępstwa, ujęcia na gorącym uczynku lub skazania prawomocnym wyrokiem,

E. mając na uwadze, że w odnośnej sprawie Parlament nie znalazł dowodów wskazujących na zaistnienie fumus persecutionis, czyli wystarczająco poważnego i precyzyjnego podejrzenia, że sprawę wniesiono z zamiarem zaszkodzenia politycznej działalności posła,

F. mając na uwadze, że wniosek organów francuskich nie odnosi się do działalności politycznej Brunona Gollnischa jako posła do Parlamentu […]; mając na uwadze, że dotyczy [on] natomiast jego działalności o charakterze wyłącznie regionalnym i lokalnym jako radnego regionu [Rhône-Alpes], w którym mandat – odmienny od mandatu posła do Parlamentu […] – Bruno Gollnisch uzyskał w wyniku bezpośrednich wyborów powszechnych,

G. mając na uwadze, że Bruno Gollnisch udzielił wyjaśnień dotyczących przyczyny opublikowania przez grupę polityczną rady regionalnej [Rhône-Alpes], której jest członkiem, komunikatu prasowego będącego przyczyną wydania wniosku o uchylenie immunitetu, twierdząc, że został on napisany przez zespół Front National z tego regionu, w tym przez osobę odpowiedzialną za komunikację, która została »upoważniona do wypowiadania się w imieniu wybranych przedstawicieli [grupy deputowanych z] Front National«; mając na uwadze, że zastosowanie immunitetu parlamentarnego w takiej sytuacji stanowiłoby nienależyte rozszerzenie zakresu obowiązywania tych zasad, których celem jest zapobieżenie zakłóceniu funkcjonowania i niezależności Parlamentu,

H. mając na uwadze, że decyzja, w jakim stopniu francuskie prawo dotyczące nawoływania do nienawiści na tle rasowym zostało naruszone i jakie mogą być tego konsekwencje sądowe, nie należy do Parlamentu, lecz do właściwych organów sądowych,

I. mając na uwadze, że należy zatem zalecić uchylenie immunitetu parlamentarnego w tym przypadku,

1. podejmuje decyzję o uchyleniu immunitetu Brunona Gollnischa […]”.

25      Ponadto decyzja o odmowie wystąpienia w obronie immunitetu skarżącego zawiera uzasadnienie identyczne jak w decyzji o uchyleniu jego immunitetu, wyjąwszy w szczególności motyw I oraz rozstrzygnięcie tej decyzji, które mają następujące brzmienie:

„I. […] władze francuskie złożyły już formalny wniosek o uchylenie jego immunitetu w celu zastosowania takich środków w przyszłości, nie ma już konieczności utrzymania [występowania w obronie] immunitetu Brunona Gollnischa w tym zakresie,

[…]

1. w świetle powyższego podejmuje decyzję o nieutrzymaniu [odmowie wystąpienia w obronie] immunitetu i przywilejów Brunona Gollnischa […]”.

 Przebieg postępowania i żądania stron

26      Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu w dniu 7 lipca 2011 r. skarżący wniósł skargi w niniejszych sprawach, zmierzające, odpowiednio, do stwierdzenia nieważności decyzji Parlamentu o uchyleniu jego immunitetu (sprawa T‑346/11) oraz o odmowie wystąpienia w obronie jego immunitetu (sprawa T‑347/11), a także uzyskania zadośćuczynienia za krzywdę, której – jak twierdzi – doznał.

27      Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd (pierwsza izba) postanowił otworzyć procedurę ustną i w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 64 regulaminu postępowania przed Sądem wezwał strony do przedłożenia określonych dokumentów oraz zwrócił się do stron z pytaniami na piśmie. Strony spełniły żądanie Sądu.

28      Postanowieniem prezesa pierwszej izby Sądu z dnia 3 lipca 2012 r. zarządzono połączenie spraw T‑346/11 i T‑347/11 do łącznego rozpoznania w procedurze pisemnej, procedurze ustnej i do wydania wyroku zgodnie z art. 50 regulaminu postępowania przed Sądem.

29      Na rozprawie w dniu 10 lipca 2012 r. wysłuchano wystąpień stron oraz ich odpowiedzi na pytania zadane ustnie przez Sąd.

30      W sprawie T‑346/11 skarżący wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności decyzji Parlamentu o uchyleniu jego immunitetu parlamentarnego podjętej w dniu 10 maja 2011 r. poprzez przyjęcie sprawozdania A7-0155/2011 B. Rapkaya;

–        zasądzenie na jego rzecz kwoty 8000 EUR tytułem zadośćuczynienia za krzywdę;

–        zasądzenie na jego rzecz kwoty 4000 EUR tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i przygotowania skargi w sprawie.

31      Parlament wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi jako bezzasadnej;

–        obciążenie skarżącego kosztami postępowania.

32      W sprawie T‑347/11 skarżący wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności decyzji Parlamentu o odmowie wystąpienia w obronie jego immunitetu parlamentarnego podjętej w dniu 10 maja 2011 r. poprzez przyjęcie sprawozdania A7-0154/2011 B. Rapkaya;

–        zasądzenie na jego rzecz kwoty 8000 EUR tytułem zadośćuczynienia za krzywdę;

–        zasądzenie na jego rzecz kwoty 4000 EUR tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i przygotowania skargi w sprawie.

33      Parlament wnosi do Sądu o:

–        odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej;

–        ewentualnie, oddalenie skargi jako bezzasadnej;

–        obciążenie skarżącego kosztami postępowania.

 Co do prawa

 Uwagi wstępne

 W przedmiocie reżimu prawnego immunitetu parlamentarnego określonego w protokole

34      Należy przypomnieć, że immunitet parlamentarny posłów do Parlamentu, ustanowiony w art. 8 i 9 protokołu, obejmuje dwie formy ochrony przyznawanej zwykle członkom parlamentów krajowych państw członkowskich, czyli immunitet z uwagi na opinie wyrażone lub stanowisko zajęte w głosowaniu w ramach wykonywania obowiązków parlamentarnych oraz nietykalność poselską, obejmującą co do zasady immunitet jurysdykcyjny (wyroki Trybunału: z dnia 21 października 2008 r. w sprawach połączonych C‑200/07 i C‑201/07 Marra, Zb.Orz. s. I‑7929, pkt 24; z dnia 6 września 2011 r. w sprawie C‑163/10 Patriciello, Zb.Orz. s. I-7565, pkt 18).

35      Artykuł 8 protokołu, który stanowi przepis szczególny mający zastosowanie do wszystkich postępowań sądowych, w ramach których posłowi do Parlamentu Europejskiego przysługuje immunitet z uwagi na wyrażone opinie i stanowisko zajęte w głosowaniach w ramach wykonywania obowiązków parlamentarnych, ma chronić swobodę wypowiedzi i niezależność posłów do Parlamentu, skutkiem czego stoi na przeszkodzie wszczęciu jakiegokolwiek postępowania sądowego w związku z takimi opiniami lub sposobem głosowania (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Patriciello, pkt 26).

36      Trybunał przypomniał, iż art. 8 protokołu, ze względu na jego cel polegający na ochronie swobody wypowiedzi i niezależności posłów do Parlamentu oraz na jego brzmienie, które obok opinii wymienia wyraźnie stanowiska zajęte w czasie głosowania przez posłów, ma zasadniczo zastosowanie do oświadczeń złożonych przez tych posłów w samych pomieszczeniach Parlamentu (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Patriciello, pkt 29).

37      Trybunał uściślił jednak, iż nie jest wykluczone, że oświadczenie złożone przez takich posłów poza tymi pomieszczeniami może stanowić opinię wyrażoną w ramach wykonywania przez nich obowiązków służbowych w rozumieniu art. 8 protokołu, ponieważ istnienie takiej opinii uzależnione jest nie od miejsca, w jakim oświadczenie to zostało złożone, lecz od jego charakteru i treści (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Patriciello, pkt 30).

38      Artykuł 8 protokołu, w którym jest mowa o opiniach wyrażanych przez posłów do Parlamentu, jest bowiem ściśle związany z wolnością wypowiedzi. Natomiast wolność wypowiedzi, jako jeden z istotnych fundamentów pluralistycznego i demokratycznego społeczeństwa, odzwierciedlając wartości, na jakich zgodnie z art. 2 TUE opiera się Unia, stanowi prawo podstawowe zagwarantowane w art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U. 2010, C 83, s. 389), która na mocy art. 6 ust. 1 TUE ma taką samą moc prawną jak traktaty. Wolność ta podlega również ochronie na podstawie art. 10 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Patriciello, pkt 31).

39      W związku z tym należy stwierdzić, że pojęcie opinii w rozumieniu art. 8 protokołu trzeba rozumieć szeroko jako obejmujące wypowiedzi lub oświadczenia, które ze względu na swoją treść odpowiadają twierdzeniom stanowiącym subiektywne oceny (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Patriciello, pkt 32).

40      Ze sformułowania art. 8 protokołu wynika również, że opinia jest objęta immunitetem, jeżeli została wypowiedziana przez posła do Parlamentu „w czasie [ramach] wykonywania [przez niego] obowiązków służbowych”, z czego wynika tym samym wymóg związku między wyrażoną opinią a obowiązkami parlamentarnymi (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Patriciello, pkt 33).

41      W odniesieniu do oświadczeń posła do Parlamentu będących przedmiotem postępowania karnego w jego państwie pochodzenia należy stwierdzić, że immunitet określony w art. 8 protokołu może w definitywny sposób uniemożliwić sądom krajowym i innym organom wymiaru sprawiedliwości wykonywanie przysługujących im uprawnień dotyczących ścigania i karania sprawców przestępstw w celu zapewnienia przestrzegania porządku publicznego na ich terytorium, a w konsekwencji całkowicie pozbawić w ten sposób osoby poszkodowane w wyniku tych oświadczeń dostępu do wymiaru sprawiedliwości, również w celu dochodzenia ewentualnych roszczeń w postępowaniu cywilnym o naprawienie szkody (zob. podobnie ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Patriciello, pkt 34).

42      Ze względu na te konsekwencje związek między wyrażoną opinią a obowiązkami parlamentarnymi powinien być bezpośredni i oczywisty (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Patriciello, pkt 35).

43      Ponadto art. 9 protokołu przewiduje, że poseł do Parlamentu korzysta na terytorium swojego państwa z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu tego państwa.

44      Zakres nietykalności określonej w art. 9 protokołu doprecyzowuje się przez odesłanie do właściwych przepisów krajowych (ww. w pkt 34 wyroki w sprawach połączonych Marra, pkt 25; w sprawie Patriciello, pkt 25) i w związku z tym może zmieniać się w zależności od państwa członkowskiego, z którego pochodzi poseł do Parlamentu.

45      Ponadto nietykalność poselska może zostać uchylona przez Parlament, zgodnie z art. 9 akapit trzeci protokołu, natomiast nie można uchylić immunitetu określonego w art. 8 (ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Patriciello, pkt 27).

46      Zatem, kiedy wniosek o uchylenie immunitetu zostaje przekazany do Parlamentu przez organ krajowy, Parlament powinien przede wszystkim zbadać, czy okoliczności faktyczne stanowiące podstawę wystąpienia z wnioskiem o uchylenie mieszczą się w zakresie art. 8 protokołu, w którym to przypadku uchylenie immunitetu jest niemożliwe.

47      Jeżeli Parlament dojdzie do wniosku, że art. 8 protokołu nie ma zastosowania, powinien w dalszej kolejności zbadać, czy posłowi do Parlamentu przysługuje immunitet określony w art. 9 protokołu w odniesieniu do zarzucanych mu czynów, a jeśli tak, postanowić, czy należy uchylić ten immunitet.

 W przedmiocie rozróżnienia pojęć uchylenia immunitetu oraz wystąpienia w obronie immunitetu w rozumieniu protokołu

48      Należy przede wszystkim zaznaczyć, iż o ile uchylenie immunitetu posła do Parlamentu zostało wyraźnie przewidziane w art. 9 protokołu, zupełnie inaczej jest w przypadku wystąpienia w obronie jego immunitetu, wynikającego wyłącznie z art. 6 ust. 3 regulaminu wewnętrznego Parlamentu, który nie definiuje tego pojęcia.

49      W odniesieniu do art. 8 protokołu Trybunał orzekł, że regulamin jest aktem organizacji wewnętrznej, który nie może ustanowić na rzecz Parlamentu kompetencji, które nie są wyraźnie przyznane w akcie normatywnym, w tym przypadku w protokole, oraz że wynika z tego, iż nawet jeśli na wniosek zainteresowanego posła na podstawie regulaminu wewnętrznego Parlament podejmie decyzję o wystąpieniu w obronie immunitetu, decyzja ta stanowi opinię, która nie wywołuje wiążących skutków wobec krajowych organów sądowych (ww. w pkt 34 wyrok w sprawach połączonych Marra, pkt 39).

50      Ponadto fakt, że prawo państwa członkowskiego przewiduje postępowanie w zakresie ochrony immunitetu członków parlamentu krajowego, umożliwiające temu parlamentowi podjęcie działań, jeżeli sąd krajowy nie uznał tego immunitetu, nie prowadzi do przyznania tych samych uprawnień Parlamentowi Europejskiemu w stosunku do posłów europejskich pochodzących z tego państwa, ponieważ art. 8 protokołu nie przewiduje wyraźnie takiej kompetencji po stronie Parlamentu ani nie odsyła do przepisów prawa krajowego (ww. w pkt 34 wyrok w sprawach połączonych Marra, pkt 40).

51      Z tego orzecznictwa wynika, iż należy rozróżniać między pojęciami wystąpienia w obronie immunitetu w przypadku, gdy podstawą jest art. 8 protokołu ustanawiający immunitet bezwzględny, którego zakres określa wyłącznie prawo europejskie i którego Parlament nie może uchylić, oraz gdy wynika z art. 9 protokołu, który z kolei odsyła do przepisów prawa krajowego państwa członkowskiego pochodzenia posła do Parlamentu, jeśli chodzi o treść i zakres nietykalności ustanowionej na jego rzecz, przy czym nietykalność ta może ponadto w razie potrzeby zostać uchylona przez Parlament.

52      Ponieważ nietykalność określona w art. 9 protokołu przysługuje z mocy prawa i poseł może zostać jej pozbawiony tylko wtedy, gdy Parlament ją uchyli, wystąpienie w obronie immunitetu, w ramach przepisów art. 9 protokołu, może mieć miejsce tylko w sytuacji, gdy – przy braku wniosku o uchylenie immunitetu posła – nietykalność, jaka wynika z przepisów prawa krajowego państwa członkowskiego pochodzenia posła do Parlamentu, jest zagrożona w szczególności przez działania organów policyjnych lub sądowych państwa członkowskiego pochodzenia tego posła.

53      W takich okolicznościach poseł Parlamentu może zwrócić się do Parlamentu z wnioskiem o ochronę jego immunitetu, jak to przewiduje art. 6 ust. 3 regulaminu wewnętrznego Parlamentu.

54      Wynika stąd, iż wydanie przez Parlament decyzji o wystąpieniu w obronie immunitetu na wniosek posła do Parlamentu jest możliwe tylko wtedy, gdy żaden wniosek o uchylenie tego immunitetu nie został przekazany Parlamentowi przez właściwe organy krajowe.

55      Wystąpienie w obronie immunitetu stanowi zatem dla Parlamentu sposób na podjęcie interwencji na wniosek posła do Parlamentu w sytuacji, gdy władze krajowe naruszają immunitet jednego z jego członków lub zamierzają to uczynić.

56      Natomiast w sytuacji, gdy władze krajowe złożyły wniosek o uchylenie immunitetu, Parlament musi podjąć decyzję o uchyleniu lub odmowie uchylenia immunitetu. W takim przypadku ochrona immunitetu nie ma racji bytu, ponieważ Parlament albo uchyla immunitet i wystąpienie w jego obronie jest już niewykonalne, albo odmawia uchylenia tego immunitetu i wystąpienie w jego obronie jest bezprzedmiotowe, ponieważ władze krajowe są informowane o tym, że ich wniosek o uchylenie został odrzucony przez Parlament i że immunitet stoi w związku z tym na przeszkodzie środkom, jakie władze te mogłyby lub chciałyby zastosować.

57      Wystąpienie w obronie immunitetu staje się w konsekwencji bezprzedmiotowe, jeżeli wpłynął wniosek o uchylenie immunitetu od władz krajowych. Parlament nie ma już obowiązku podejmować z własnej inicjatywy działań, które byłyby konieczne przy braku formalnego wniosku ze strony właściwych organów państwa członkowskiego, musi natomiast wydać decyzję i w ten sposób zareagować na taki wniosek.

 W przedmiocie skorzystania z prawa do wniesienia skargi oraz zakresu kontroli dokonywanej przez Sąd w tej dziedzinie

58      Wprawdzie przywileje i immunitety przyznane Unii na podstawie protokołu mają charakter funkcjonalny, gdyż ich celem jest zapobieżenie zakłóceniom funkcjonowania i niezależności Unii, jednak nie zmienia to faktu, że przyznano je w sposób wyraźny członkom Parlamentu, a także urzędnikom i innym pracownikom instytucji unijnych. Okoliczność, że przywileje i immunitety obowiązują w interesie publicznym Unii, uzasadnia przyznaną instytucjom kompetencję do uchylenia w razie potrzeby immunitetu, lecz nie oznacza, że te przywileje i immunitety zostały przyznane wyłącznie Unii, a nie również jej urzędnikom, innym pracownikom i członkom Parlamentu. Protokół rodzi więc w odniesieniu do tych osób podmiotowe prawo, którego poszanowanie jest zagwarantowane za pomocą ustanowionego w traktacie systemu środków prawnych (zob. wyrok Sądu z dnia 19 marca 2010 r. w sprawie T‑42/06 Gollnisch przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz. s. II‑1135, pkt 94 i przytoczone tam orzecznictwo).

59      Należy jednak przyznać, iż Parlament dysponuje bardzo szerokimi uprawnieniami dyskrecjonalnymi, jeśli chodzi o decyzję, jaką zamierza podjąć w przedmiocie wniosku o uchylenie immunitetu, lub o wystąpienie w obronie immunitetu, ze względu na polityczny charakter takiej decyzji (zob. podobnie ww. w pkt 58 wyrok w sprawie Gollnisch przeciwko Parlamentowi, pkt 101).

60      Korzystanie z tych uprawnień nie jest jednak wyjęte spod kontroli sądowej. Z utrwalonego orzecznictwa wynika bowiem, że w ramach tej kontroli sąd Unii musi poddać weryfikacji przestrzeganie przepisów prawa procesowego, prawidłowość ustaleń faktycznych dokonanych przez instytucję, brak oczywistego błędu w ocenie tych okoliczności faktycznych oraz brak nadużycia władzy (zob. analogicznie wyroki Trybunału: z dnia 25 stycznia 1979 r. w sprawie 98/78 Racke, Rec. s. 69, pkt 5; z dnia 22 października 1991 r. w sprawie C‑16/90 Nölle, Rec. s. I‑5163, pkt 12).

61      Należy przypomnieć, iż w ramach tego badania krytyczne uwagi dotyczące uzasadnienia sprawozdania komisji prawnej należy uważać za wyrażone wobec uzasadnienia samej decyzji dotyczącej uchylenia immunitetu (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 15 października 2008 r. w sprawie T‑345/05 Mote przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz. s. II‑2849, pkt 59; ww. w pkt 58 wyrok w sprawie Gollnisch przeciwko Parlamentowi, pkt 98).

62      Właśnie w świetle powyższych uwag należy rozpatrywać skargi w niniejszych sprawach.

 W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności w sprawie T‑346/11 dotyczącej uchylenia immunitetu skarżącego

63      Skarżący podnosi sześć zarzutów na poparcie żądania stwierdzenia nieważności.

64      Zarzuca, po pierwsze, naruszenie art. 9 protokołu, po drugie, nieuwzględnienie „utrwalonej praktyki” komisji prawnej Parlamentu, po trzecie, naruszenie zasady pewności prawa i zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań, po czwarte, naruszenie niezależności poselskiej, po piąte, naruszenie przepisów art. 3 ust. 4 akapit drugi regulaminu wewnętrznego, dotyczących postępowania mogącego doprowadzić do pozbawienia posła mandatu, i po szóste, naruszenie zasady kontradyktoryjności oraz prawa skarżącego do obrony.

65      Najpierw należy zbadać łącznie zarzuty pierwszy i czwarty.

 W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia art. 9 protokołu oraz zarzutu czwartego, dotyczącego naruszenia niezależności poselskiej

66      Skarżący na poparcie zarzutu pierwszego podnosi argument, iż Parlament dopuścił się naruszenia prawa, uchylając jego immunitet na takiej podstawie, że wypowiedzi i opinie zawarte w spornym komunikacie prasowym zostały wygłoszone poza sferą jego działalności jako posła do Parlamentu. Skarżący uważa bowiem, iż wolność debaty politycznej oraz wolność wypowiedzi posła winny być chronione niezależnie od tego, czy korzysta się z nich na forum Parlamentu sensu stricto, czy na szerszym polu, a w konsekwencji należało wystąpić w obronie jego immunitetu, a nie go uchylać. W istocie uważa on bowiem, iż art. 9 protokołu odnosi się do wszystkich czynności dokonywanych poza sferą działalności parlamentarnej sensu stricto, które to czynności z kolei obejmuje immunitet ustanowiony w art. 8 protokołu. W związku z tym Parlament jego zdaniem naruszył art. 9 protokołu.

67      Skarżący utrzymuje ponadto, w celu poparcia zarzutu czwartego, iż Parlament nie mógł uchylić jego immunitetu, twierdząc, że skarżący nie korzystał z wolności wypowiedzi w ramach wykonywania obowiązków posła do Parlamentu. W istocie bowiem we wcześniejszej praktyce decyzyjnej Parlamentu nie było, według skarżącego, żadnego precedensu, w którym byłaby mowa o obowiązku posła europejskiego informowania o tej funkcji w celu korzystania z przywilejów i immunitetów związanych z własnym mandatem w sytuacji, gdy wypowiada się on poza stałymi miejscami pracy zgromadzenia.

68      W ten sposób została ograniczona wolność debaty politycznej, z tego zaś według skarżącego wynika naruszenie art. 6 ust. 1 regulaminu wewnętrznego.

69      Parlament nie zgadza się z tymi argumentami.

70      Należy przypomnieć, iż Parlament badał wniosek o uchylenie immunitetu skarżącego wyłącznie pod kątem art. 9 protokołu, co wynika zarówno z uzasadnienia sprawozdania komisji prawnej, jak i z uzasadnienia decyzji w sprawie uchylenia jego immunitetu.

71      Ponadto skarżący przyznaje w swoich pismach, iż Parlament słusznie uznał, że wniosek o uchylenie jego immunitetu powinien być badany wyłącznie pod kątem art. 9 protokołu.

72      Skarżący potwierdził także na rozprawie, iż – według niego – art. 8 protokołu nie ma zastosowania w rozpoznawanej sprawie.

73      Strony są zatem zgodne, że wniosek o uchylenie immunitetu skarżącego powinien być badany w świetle przepisów art. 9 protokołu.

74      W tej kwestii należy zaznaczyć, iż w rozpoznawanej sprawie zawarte w spornym komunikacie prasowym wypowiedzi, które zarzuca się skarżącemu, dotyczą sposobu, w jaki przewodniczący oraz dyrektor generalny służb administracyjnych w radzie regionu Rhône-Alpes zareagowali na wniosek organów bezpieczeństwa wewnętrznego o przekazanie informacji dotyczących niektórych funkcjonariuszy publicznych.

75      Wiadomo skądinąd, iż autorem tych wypowiedzi jest rzecznik prasowy grupy Front National w radzie regionu Rhône-Alpes, tj. grupy politycznej, której przewodzi skarżący, sam będący radnym, wybieralnym członkiem tej rady.

76      Wiadomo również, że na konferencji prasowej, która odbyła się w Lyonie w dniu 10 października 2008 r., skarżący potwierdził, iż ten komunikat został wydany przez osoby upoważnione do wypowiadania się w imieniu deputowanych z grupy politycznej, której przewodniczy na szczeblu rady regionalnej.

77      Należy zatem stwierdzić, iż te okoliczności faktyczne są związane bezpośrednio z obowiązkami sprawowanymi przez skarżącego jako radnego regionu i przewodniczącego grupy Front National w radzie regionu Rhône-Alpes. To zresztą właśnie w tym charakterze – jak wynika z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a zwłaszcza z załączników A6, A8 i A10 do skargi oraz z załącznika B2 do odpowiedzi na skargę – skarżący jest ścigany przez władze francuskie.

78      Nie ma w konsekwencji związku między spornymi wypowiedziami zarzucanymi skarżącemu a jego obowiązkami służbowymi jako posła Parlamentu ani, a fortiori, bezpośredniego i oczywistego związku między spornymi wypowiedziami a funkcją posła do Parlamentu, która mogłaby uzasadnić zastosowanie art. 8 protokołu interpretowanego zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez Trybunał (zob. pkt 42 powyżej).

79      Zatem Parlament słusznie uznał, że wniosek o uchylenie immunitetu skarżącego należy badać wyłącznie pod kątem art. 9 protokołu, a nie jego art. 8.

80      Na podstawie art. 9 protokołu skarżący korzysta na terytorium Francji z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu tego państwa, określonych w art. 26 konstytucji francuskiej.

81      W rozpoznawanej sprawie skarżący zarzuca Parlamentowi, że uchylił jego immunitet na takiej podstawie, iż sporne wypowiedzi, za które przypisuje się mu odpowiedzialność, zostały wygłoszone poza sferą jego działalności jako posła do Parlamentu, podczas gdy – według skarżącego – art. 9 protokołu odnosi się do wszystkich czynności dokonywanych poza sferą działalności parlamentarnej sensu stricto i ma na celu ochronę wolności debaty politycznej oraz wolności wypowiedzi posłów bez względu na to, czy korzystają oni z tych swobód na forum Parlamentu Europejskiego sensu stricto, czy na szerszym polu.

82      Należy przypomnieć, iż art. 26 konstytucji francuskiej stanowi:

„Żaden członek Parlamentu nie może być ścigany, poszukiwany, aresztowany lub sądzony z powodu opinii wyrażonej lub stanowiska zajętego przez niego w głosowaniu w ramach wykonywania obowiązków służbowych.

Żaden członek parlamentu nie może być aresztowany w związku z przestępstwem lub wykroczeniem, nie można go pozbawić wolności ani tej wolności ograniczyć bez zgody prezydium izby, do której należy. Zgoda taka nie jest wymagana w przypadku ujęcia na gorącym uczynku popełnienia zbrodni lub występku bądź skazania za nie prawomocnym wyrokiem.

Zatrzymanie, zastosowanie środków polegających na pozbawieniu lub ograniczeniu wolności i ściganie członka parlamentu podlegają zawieszeniu na czas trwania sesji, jeżeli żąda tego izba, do której on należy.

[…]”.

83      Wprawdzie skarżący nie precyzuje, czy chodzi mu o zastosowanie wobec niego immunitetu, czy nietykalności, określonych przez te przepisy, należy jednak uznać w świetle jego argumentacji, iż w rzeczywistości domaga się immunitetu, o którym mowa w art. 26 akapit pierwszy konstytucji francuskiej, ponieważ w istocie uważa, że nie może być ścigany ani sądzony z powodu opinii wyrażonych przez siebie w czasie wykonywania obowiązków służbowych.

84      Zastosowanie przepisów art. 26 akapit pierwszy konstytucji francuskiej wymaga – podobnie jak w przypadku art. 8 protokołu – by wyrażenie opinii przez członka Parlamentu miało miejsce w ramach wykonywania przez niego obowiązków posła do Parlamentu, ponieważ właśnie w tym charakterze korzysta on, na podstawie art. 9 protokołu, z immunitetu przyznanego przez konstytucję francuską.

85      Należy stwierdzić, iż w rozpoznawanej sprawie nie miało to miejsca (zob. pkt 74–78 powyżej).

86      Wynika stąd, że Parlament nie popełnił błędu, uznając, iż:

„[…W]niosek organów francuskich nie odnosi się do działalności politycznej [skarżącego] jako posła do Parlamentu […]; […] dotyczy [on] natomiast jego działalności o charakterze wyłącznie regionalnym i lokalnym jako radnego regionu [Rhône-Alpes], w którym mandat – odmienny od mandatu posła do Parlamentu […] – uzyskał w wyniku bezpośrednich wyborów powszechnych”.

87      Wynika stąd również, że nie ma znaczenia, czy poseł do Parlamentu poinformował o swoim statusie przy wygłaszaniu spornych wypowiedzi, ponieważ ta okoliczność nie jest brana pod uwagę przy ustalaniu, czy wypowiedzi te padły w ramach wykonywania obowiązków służbowych zainteresowanego.

88      Wreszcie, ponieważ argumentacja przedstawiona przez skarżącego opiera się na twierdzeniu, że nie działał on w ramach wykonywania przez niego obowiązków posła do Parlamentu, lecz tylko w ramach działalności politycznej, jaką może prowadzić każdy członek Parlamentu obok tych obowiązków, i że w związku z tym to nie art. 26 akapit pierwszy konstytucji francuskiej miałby zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, ale jej art. 26 akapity drugi lub trzeci, należy stwierdzić, iż zgodnie z art. 26 akapit trzeci konstytucji francuskiej pociągnięcie do odpowiedzialności jest możliwe, jeżeli Parlament się nie sprzeciwi, co oznacza, że nie wymaga to uchylenia nietykalności, z jakiej poseł korzysta.

89      Ponadto należy przypomnieć – o ile to konieczne – iż art. 9 protokołu wyraźnie przewiduje możliwość uchylenia przez Parlament immunitetu, z jakiego może korzystać poseł do Parlamentu na podstawie tego przepisu.

90      W związku z tym nie można zarzucać Parlamentowi, że w świetle okoliczności sprawy, na wniosek złożony przez ministra właściwego ds. sprawiedliwości i ochrony swobód Republiki Francuskiej uznał za właściwe uchylenie immunitetu skarżącego wynikającego z protokołu w celu umożliwienia kontynuowania dochodzenia prowadzonego przez francuskie organy wymiaru sprawiedliwości.

91      Na zakończenie, ponieważ skarżący twierdzi, że Parlament mógł w takim przypadku uchylić jego immunitet, lecz zazwyczaj tego nie robił, jak widać z jego dotychczasowej praktyki decyzyjnej, ta argumentacja pokrywa się co do istoty z argumentami wysuniętymi w celu poparcia zarzutów drugiego i trzeciego, do których analizy trzeba odesłać.

92      W konsekwencji należy oddalić zarówno zarzut pierwszy, jak i czwarty.

 W przedmiocie zarzutów drugiego i trzeciego, dotyczących, po pierwsze, nieuwzględnienia „utrwalonej praktyki” komisji prawnej Parlamentu w zakresie wolności wypowiedzi oraz fumus persecutionis, a po drugie naruszenia zasady pewności prawa, zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań i zasady równego traktowania

93      Skarżący w celu poparcia zarzutu drugiego argumentuje, iż Parlament ma prawo ustalać swoje własne zasady, tworząc w ten sposób swego rodzaju „praktykę”, w szczególności w zakresie immunitetu parlamentarnego, wiążącą dla pozostałych instytucji.

94      Uchwały Parlamentu w sprawie wniosków o uchylenie immunitetu, które wpłynęły na przestrzeni lat, pozwoliły na wykształcenie zasad ogólnych zatwierdzonych w rezolucji wydanej przez Parlament na posiedzeniu w dniu 10 marca 1987 r. (Dz.U. C 99, s. 44) na podstawie sprawozdania posła Donneza, zamykającej procedurę konsultacji z Parlamentem dotyczących projektu protokołu o zmianie Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich w zakresie dotyczącym członków Parlamentu (A2‑121/86).

95      Parlament ustalił w ten sposób zasady służące ochronie praw posłów do Parlamentu, zgodnie z którymi przeważnie odmawia się uchylenia ich immunitetu, w szczególności gdy chodzi o ochronę ich wolności wypowiedzi, a zwłaszcza, kiedy postępowania są wszczynane przez ich przeciwników politycznych lub władzę wykonawczą.

96      Zasady wypracowane w ramach tej „utrwalonej praktyki” zostały zebrane w dokumencie Komisji Prawnej i Rynku Wewnętrznego Parlamentu, zatytułowanym „Komunikat dla posłów nr 11/2003” z dnia 6 czerwca 2003 r. (zwany dalej „komunikatem nr 11/2003”).

97      Skarżący utrzymuje, że zarzucane mu wypowiedzi jednoznacznie wpisują się w rolę przedstawiciela partii politycznej, do której należy, i przewodniczącego regionalnej grupy parlamentarnej tej samej partii, równocześnie zaś jest także posłem tej partii do Parlamentu. Według niego wynika stąd, iż nie można odmówić jego wypowiedziom bezpośredniego związku z działalnością polityczną. Właśnie dlatego zdaniem skarżącego komisja prawna wykazała się oczywistą złą wolą, uznając, że wypowiedzi te padły w sferze niezwiązanej z wykonywaniem obowiązków posła do Parlamentu.

98      Wynika stąd w konsekwencji naruszenie nie tylko powołanych powyżej zasad w dziedzinie wolności wypowiedzi posłów, lecz także zasady fumus persecutionis, ponieważ postępowanie karne zostało wszczęte na skutek zawiadomienia o przestępstwie wraz ze zgłoszeniem udziału jako oskarżyciel posiłkowy, złożonego przez LICRA, organizację, którą kierowali i nadal kierują zdeklarowani przeciwnicy polityczni skarżącego, zarówno na szczeblu lokalnym, regionalnym, jak i w Parlamencie.

99      Ponadto skarżący uważa, co do istoty, iż działania władz francuskich, a w szczególności organów wymiaru sprawiedliwości również wskazują na istnienie fumus persecutionis.

100    Według skarżącego zaś zasady wypracowane przez Parlament mają w takiej sytuacji chronić posła przed uchyleniem immunitetu.

101    Na koniec skarżący twierdzi co do istoty, na poparcie zarzutu trzeciego, że Parlament, po pierwsze, przez naruszenie zasad oraz „praktyki”, jakie ustalił w zakresie wolności wypowiedzi i fumus persecutionis, naruszył zasadę pewności prawa i zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań, a po drugie, uchylając jego immunitet i odchodząc w ten sposób od swojej „praktyki”, naruszył również zasadę równego traktowania, która obowiązuje w stosunku do posłów do Parlamentu.

102    Parlament nie zgadza się z tymi argumentami.

103    Ponieważ skarżący, co do istoty, w ramach swojego zarzutu drugiego powołuje nieuwzględnienie „utrwalonej praktyki” Parlamentu w zakresie immunitetów, w kształcie, jaki wynika z komunikatu nr 11/2003, oraz w ramach zarzutu trzeciego twierdzi, że przez nieuwzględnienie tej „utrwalonej praktyki” doszło do naruszenia zasady pewności prawa, zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań oraz zasady równego traktowania, należy najpierw zbadać charakter prawny komunikatu nr 11/2003.

–       W przedmiocie charakteru prawnego komunikatu nr 11/2003 oraz kontroli sprawowanej przez Sąd

104    Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę komunikat nr 11/2003, który stwierdza, co następuje:

„Sekretariat [Komisji Prawnej i Rynku Wewnętrznego] opracował dokument załączony do wniosku komisji. Zgromadził informacje o wnioskach o uchylenie immunitetu w sprawach związanych z wyrażaniem opinii, jakie wpłynęły do Parlamentu od 1979 r., starając się wyodrębnić z tych spraw wspólne zasady, biorąc pod uwagę wynik końcowego głosowania na posiedzeniu plenarnym.

[…]

Wprawdzie art. [9] akapit pierwszy lit. a) […] [p]rotokołu powołuje się na immunitety przyznane członkom parlamentu danego kraju, lecz Parlament […] ma prawo ustalać swoje własne zasady, tworząc w ten sposób coś, co można nazwać »praktyką«.

[…]

Zasady czy praktyka, o których mowa powyżej, powinny w efekcie doprowadzić do ustalenia spójnej koncepcji immunitetu Parlamentu Europejskiego, która co do zasady powinna być niezależna od różnych praktyk obowiązujących w parlamentach krajowych […] [, mając na uwadze], że po zbadaniu, czy immunitet istnieje w ramach ustawodawstwa krajowego, Parlament […] stosuje utrwalone zasady przy podejmowaniu decyzji w sprawie uchylenia immunitetu.

[…]

Zasada nr 2: zasada podstawowa zakłada, że w przypadku, gdy czyny zarzucane posłowi wchodzą w zakres jego działalności politycznej lub są z nią bezpośrednio związane, immunitet nie zostanie uchylony.

Uważa się, że wyrażenie opinii wchodzi w zakres działalności politycznej posła, jeśli miało miejsce podczas manifestacji (również z trybuny dla publiczności w parlamencie krajowym), publicznych spotkań, w publikacjach politycznych, w prasie, w książkach, w telewizji, poprzez złożenie podpisu pod deklaracją polityczną, a nawet w sądzie […] Parlament odmawiał uchylenia immunitetu nawet w przypadku zarzutów dodatkowych, jeżeli zarzut główny był związany z wyrażaniem opinii politycznych.

Domniemana treść tych wypowiedzi ustnych czy pisemnych jest w dużym stopniu nieistotna, zwłaszcza w sytuacji, gdy wyrażona opinia ma związek z innym politykiem lub przedmiotem politycznej debaty. Natomiast można zgłaszać sprzeciw w tym zakresie:

[…]

3) w sprawozdaniach często wskazywano, że wyrażenie opinii nie może stanowić nawoływania do nienawiści, zniesławienia czy naruszenia praw podstawowych osoby lub uwłaczania godności czy dobremu imieniu grupy bądź jednostki. Niemniej jednak należy powiedzieć, iż Parlament konsekwentnie przyjmował bardzo liberalną postawę w odniesieniu do wyrażania opinii na arenie politycznej, zaznaczając, iż w polityce często trudno odróżnić polemikę od zniesławienia.

[…]

Koncepcja fumus persecutionis, tzn. podejrzenia, że postępowanie w celu pociągnięcia parlamentarzysty do odpowiedzialności zostało wszczęte z zamiarem zaszkodzenia działalności politycznej posła, na przykład jeżeli dochodzenie zostało wszczęte na podstawie anonimowego doniesienia lub jeżeli wniosek został złożony dłuższy czas po pojawieniu się zarzutów. Na przykład, jeśli roszczeń odszkodowawczych za zniesławienie dochodzi przeciwnik polityczny, uważa się, że – dopóki nie zostanie udowodnione, że jest inaczej – należy je uznać za postępowanie wszczęte w celu zaszkodzenia danemu parlamentarzyście, a nie w celu uzyskania zadośćuczynienia za krzywdy. Istnieje domniemanie fumus persecutionis zwłaszcza w sytuacji, gdy postępowanie zostało wszczęte w sprawie zdarzeń, które miały miejsce dużo wcześniej, podczas kampanii wyborczej, żeby ukarać dla przykładu itd.

Zasada nr 3: w sytuacji, gdy postępowanie zostało wszczęte przez przeciwnika politycznego, przy braku dowodu przeciwnego immunitetu nie uchyla się, ponieważ należy uznać, że postępowanie ma na celu zaszkodzenie parlamentarzyście, a nie uzyskanie zadośćuczynienia za krzywdy. Podobnie, jeżeli postępowanie zostało wszczęte w okolicznościach pozwalających przypuszczać, że ma ono na celu wyłącznie zaszkodzenie posłowi, immunitetu nie uchyla się.

[…]” [tłumaczenie nieoficjalne].

105    Należy przyznać, iż Parlament słusznie podnosi argument, że dokument opracowany przez sekretariat Komisji Prawnej i Rynku Wewnętrznego nie jest aktem Parlamentu i stanowi jedynie syntezę dotychczasowej praktyki decyzyjnej tej komisji w omawianej dziedzinie.

106    Ponadto należy przypomnieć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem prawo do domagania się ochrony uzasadnionych oczekiwań przysługuje każdej jednostce będącej w sytuacji, z której wynika, że administracja wspólnotowa, udzielając jej precyzyjnych zapewnień, doprowadziła do powstania u niej uzasadnionych oczekiwań (wyrok Trybunału z dnia 15 lipca 2004 r. w sprawach połączonych C‑37/02 i C‑38/02 Di Lenardo i Dilexport, Zb.Orz. s. I‑6911, pkt 70; wyrok Sądu z dnia 17 grudnia 1998 r. w sprawie T‑203/96 Embassy Limousines & Services przeciwko Parlamentowi, Rec. s. II‑4239, pkt 74). Takimi zapewnieniami są – niezależnie od formy, w jakiej są one przekazywane – dokładne, bezwarunkowe i spójne informacje pochodzące z uprawnionych i wiarygodnych źródeł (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 25 maja 2000 r. w sprawie C‑82/98 P Kögler przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, Rec. s. I‑3855, pkt 33; wyrok Sądu z dnia 18 października 2011 r. w sprawie T‑439/09 Purvis przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz. s. II-7231, pkt 69). Natomiast nikt nie może powoływać się na naruszenie tej zasady w przypadku braku precyzyjnych zapewnień, których udzieliłaby mu administracja (wyroki Trybunału: z dnia 24 listopada 2005 r. w sprawie C‑506/03 Niemcy przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 58; z dnia 22 czerwca 2006 r. w sprawach połączonych C‑182/03 i C‑217/03 Belgia i Forum 187 przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑5479, pkt 147). Co więcej, tylko zapewnienia zgodne z obowiązującymi przepisami mogą być podstawą uzasadnionych oczekiwań (wyroki Sądu: z dnia 30 czerwca 2005 r. w sprawie T‑347/03 Branco przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2555, pkt 102; z dnia 23 lutego 2006 r. w sprawie T‑282/02 Cementbouw Handel & Industrie przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑319, pkt 77).

107    Ponieważ komunikat nr 11/2003 nie jest aktem Parlamentu, lecz stanowi jedynie syntezę dotychczasowej praktyki decyzyjnej Komisji Prawnej i Rynku Wewnętrznego, opracowaną przez Sekretariat Generalny Parlamentu w celu zapewnienia posłom do Parlamentu lepszej wiedzy na temat tej praktyki decyzyjnej, a taki dokument nie może w konsekwencji wiązać Parlamentu, wynika stąd, iż nie może zawierać dokładnych, bezwarunkowych i spójnych informacji pochodzących od Parlamentu, mogących stanowić precyzyjne zapewnienia z jego strony, na podstawie których mogły powstać u posłów do Parlamentu uzasadnione oczekiwania.

108    W każdym razie wynika stąd, iż skarżący nie może twierdzić, że Parlament naruszył zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań przez nieuwzględnienie dokumentu, który nie stanowi aktu Parlamentu.

109    Jednakże należy przypomnieć, iż instytucje są obowiązane wykonywać swe kompetencje w zgodzie z ogólnymi zasadami prawa Unii, takimi jak zasada równego traktowania i zasada dobrej administracji oraz że ze względu na te zasady muszą brać pod uwagę decyzje wydane już w odniesieniu do podobnych wniosków i ze szczególną uwagą rozważyć, czy w danym przypadku rozstrzygnięcie winno brzmieć podobnie. Ponadto zasady równości traktowania i dobrej administracji muszą pozostawać w zgodzie z przestrzeganiem prawa (zob. analogicznie wyrok Trybunału z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie C‑51/10 P Agencja Wydawnicza Technopol przeciwko OHIM, Zb.Orz. s. I-1541, pkt 73–75 i przytoczone tam orzecznictwo).

110    W tej kwestii należy przypomnieć, że zasada równego traktowania stoi na przeszkodzie w szczególności temu, by porównywalne sytuacje były traktowane w różny sposób, chyba że takie traktowanie jest obiektywnie uzasadnione (zob. wyroki Trybunału: z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie C‑127/07 Arcelor Atlantique i Lorraine i in., Zb.Orz. s. I‑9895, pkt 23; z dnia 14 października 2010 r. w sprawie C‑67/09 P Nuova Agricast i Cofra przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑9811, pkt 78 i przytoczone tam orzecznictwo).

111    Ponadto z utrwalonego orzecznictwa wynika, że wśród gwarancji, jakie zapewnia porządek prawny Unii w postępowaniu administracyjnym, znajduje się w szczególności zasada dobrej administracji, z którą związany jest obowiązek zbadania przez właściwą instytucję, przy zachowaniu staranności i bezstronności, wszystkich istotnych kwestii rozpatrywanego przypadku (wyroki Trybunału: z dnia 21 listopada 1991 r. w sprawie C‑269/90 Technische Universität München, Rec. s. I‑5469, pkt 14; z dnia 29 marca 2012 r. w sprawie C‑505/09 P Komisja przeciwko Estonii, pkt 95).

112    W konsekwencji należy uznać, iż poprzez zarzut dotyczący nieuwzględnienia „utrwalonej praktyki” Parlamentu w zakresie immunitetów skarżący w istocie dowodzi naruszenia zasad dobrej administracji i równego traktowania.

113    Nawet przy założeniu, że komunikat nr 11/2003 zawiera wskazówki wystarczająco precyzyjne na temat stanowiska, jakiego członkowie Parlamentu mogą z jego strony oczekiwać, kiedy będzie trzeba rozstrzygnąć sprawę immunitetu jednego z posłów, zwłaszcza pod kątem wolności wypowiedzi oraz fumus persecutionis, należy uwzględnić, że Parlament może od niego odstąpić pod warunkiem, że zostanie podane odpowiednie uzasadnienie w tym zakresie.

114    W tej kwestii należy przypomnieć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem uzasadnienie wymagane przez art. 296 TFUE powinno być dostosowane do charakteru rozpatrywanego aktu i powinno przedstawiać w sposób zrozumiały i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która jest autorem aktu, w taki sposób, aby umożliwić zainteresowanym zapoznanie się z powodami podjęcia środka, a właściwemu sądowi – przeprowadzenie kontroli. Wymóg uzasadnienia należy oceniać w odniesieniu do okoliczności konkretnej sprawy, w szczególności do treści aktu, charakteru przywołanych argumentów, a także interesu, jaki w uzyskaniu wyjaśnień mogą mieć adresaci aktu lub inne osoby, których dotyczy on bezpośrednio i indywidualnie. Nie jest wymagane, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne elementy faktyczne i prawne, ponieważ ocena, czy uzasadnienie aktu spełnia wymogi wspomnianego art. 296 TFUE, winna opierać się nie tylko na jego brzmieniu, ale także uwzględniać okoliczności jego wydania, jak również całość przepisów prawa regulujących daną dziedzinę (wyroki Trybunału: z dnia 2 kwietnia 1998 r. w sprawie C‑367/95 P Komisja przeciwko Sytraval i Brink’s France, Rec. s. I‑1719, pkt 63; z dnia 30 września 2003 r. w sprawie C‑301/96 Niemcy przeciwko Komisji, Rec. s. I‑9919, pkt 87; z dnia 22 czerwca 2004 r. w sprawie C‑42/01 Portugalia przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑6079, pkt 66).

115    Wreszcie, jeśli chodzi o zasadę pewności prawa, z utrwalonego orzecznictwa wynika, iż zasada ta stanowi podstawową zasadę prawa wspólnotowego, która wymaga w szczególności, by uregulowanie było jasne i precyzyjne, tak by podlegające mu podmioty mogły ustalić w sposób jednoznaczny swoje prawa i obowiązki oraz podjąć w związku z tym odpowiednie kroki. Ponieważ jednak pewien stopień niepewności co do znaczenia i skutków przepisu prawnego jest nierozerwalnie związany z samym przepisem, należy zbadać, czy rozpatrywany przepis jest na tyle niejednoznaczny, że stanowi to przeszkodę dla stron w pozbyciu się ewentualnych wątpliwości co do znaczenia i zakresu tego przepisu (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 14 kwietnia 2005 r. w sprawie C‑110/03 Belgia przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑2801, pkt 30, 31).

–       W przedmiocie zaskarżonego aktu

116    Na poparcie drugiego zarzutu skarżący podnosi argument, że Parlament postąpił niezgodnie ze swoją dotychczasową praktyką decyzyjną związaną z oceną sytuacji, w których chodzi o wolność wypowiedzi posłów i w których istnieje podejrzenie, że zachodzi fumus persecutionis.

117    Co się tyczy przede wszystkim wolności wypowiedzi, z praktyki decyzyjnej Parlamentu wynika – w świetle komunikatu nr 11/2003 – że uchylenie immunitetu może nastąpić zwłaszcza w sytuacji, gdy czyny zarzucane posłowi wypełniają znamiona nawoływania do nienawiści na tle rasowym.

118    Trzeba stwierdzić, iż w rozpoznawanej sprawie o takiej kwalifikacji czynów dokonanej przez właściwe organy jest mowa w motywach A i B zaskarżonego aktu:

„A. mając na uwadze, że francuski prokurator złożył wniosek o uchylenie immunitetu parlamentarnego [skarżącego], posła do Parlamentu […], w celu umożliwienia wytoczenia powództwa w sprawie rzekomego [podjęcia działań w związku z zawiadomieniem o podejrzeniu popełnienia przestępstwa] nawoływania do nienawiści na tle rasowym, celem przeprowadzenia dochodzenia i – w razie potrzeby – umożliwienia sądzenia [go] przed francuskim sądem pierwszej instancji, sądem apelacyjnym i sądem kasacyjnym;

B. mając na uwadze, że uchylenie immunitetu [skarżącego] wiąże się z domniemanym przestępstwem nawoływania do nienawiści na tle rasowym wynikającym z opublikowania dnia 3 października 2008 r. przez grupę Front National z regionu Rhône-Alpes, której przewodniczył [skarżący], komunikatu prasowego”.

119    Ponadto, jeśli chodzi o fumus persecutionis, należy stwierdzić, iż postępowanie przeciwko skarżącemu nie zostało wszczęte przez przeciwnika politycznego, lecz przez stowarzyszenie uprawnione przez francuską ustawę do występowania przed sądami w sprawach z oskarżenia o rasistowskie lub antysemickie treści w wypowiedziach ustnych i pisemnych na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 1881 r. o wolności prasy (Bulletin des Lois, 1881, nr 637, s. 125), dochodzenie nie zostało wszczęte na podstawie anonimowego doniesienia, postępowanie nie dotyczyło zdarzeń, które miały miejsce dużo wcześniej albo podczas kampanii wyborczej, ani nic też nie pozwala na stwierdzenie – na podstawie okoliczności faktycznych uwzględnionych przez Parlament, a których skądinąd skarżący nie podważa – że postępowanie w oczywisty sposób miało na celu ukaranie go dla przykładu.

120    Zatem w tym przypadku nie występuje żadne z kryteriów ustalonych w ramach dotychczasowej praktyki decyzyjnej Parlamentu, które to kryteria mogły go w przeszłości skłonić do potraktowania odmownie wniosku o uchylenie immunitetu.

121    W związku z tym Parlament prawidłowo stwierdził, co następuje, w decyzji w sprawie uchylenia immunitetu skarżącego:

„[…W] odnośnej sprawie Parlament nie znalazł dowodów wskazujących na zaistnienie fumus persecutionis, czyli wystarczająco poważnego i precyzyjnego podejrzenia, że sprawę wniesiono z zamiarem zaszkodzenia politycznej działalności posła […]”.

122    Wynika stąd, iż – jeśli chodzi o ocenę zarówno w zakresie wolności wypowiedzi, jak i w zakresie ewentualnego istnienia fumus persecutionis – Parlament dopełnił obowiązku starannego i bezstronnego zbadania wszystkich istotnych kwestii rozpatrywanego przypadku, a skarżący nie wykazał, że zasada dobrej administracji została naruszona.

123    Podobna sytuacja występuje w przypadku zasady równego traktowania, ponieważ skarżący nie wykazał w świetle dotychczasowej praktyki decyzyjnej Parlamentu omówionej w komunikacie nr 11/2003, że został potraktowany inaczej, niż działo się to zazwyczaj w przypadku posłów do Parlamentu w podobnym położeniu.

124    Ponadto ze względu na charakter prawny komunikatu nr 11/2003, który nie stanowi aktu Parlamentu (zob. pkt 107, 108 powyżej), skarżący nie może skutecznie powoływać się na naruszenie przez Parlament zasady pewności prawa przez nieuwzględnienie tego komunikatu w sposób dla niego niespodziewany, ponieważ komunikat sporządzony jedynie przez Sekretariat Generalny Parlamentu nie może w konsekwencji być uznany za uregulowanie w rozumieniu orzecznictwa przypomnianego powyżej (pkt 115).

125    Wreszcie z całości powyższych wywodów wynika, że zaskarżony akt zawiera wystarczające uzasadnienie w zakresie dwóch punktów powołanych powyżej.

126    W konsekwencji zarzuty drugi i trzeci należy oddalić w całości.

 W przedmiocie zarzutu piątego, dotyczącego naruszenia przepisów regulaminu wewnętrznego dotyczących procedury mogącej doprowadzić do pozbawienia posła mandatu

127    Skarżący utrzymuje, co do istoty, że za czyny, za które jest ścigany, według prawa francuskiego grozi kara dodatkowa pozbawienia biernego prawa wyborczego, co skutkuje utratą mandatów przedstawicielskich.

128    Jego zdaniem zaś rząd francuski naruszył procedurę przewidzianą w art. 3 ust. 6 regulaminu wewnętrznego, nie dopełnił obowiązku i nie poinformował w swoich pismach, że postępowanie wszczęte przeciwko skarżącemu może skutkować pozbawieniem posła mandatu.

129    Ponadto, według skarżącego żaden organ Parlamentu nie zażądał od rządu francuskiego wyjaśnień na ten temat. Tymczasem przewodniczący Parlamentu powinien był przekazać tę istotną informację komisji prawnej, która mogłaby ją uwzględnić, nawet gdyby orzeczenie takiej kary wobec skarżącego było wysoce nieprawdopodobne.

130    Według skarżącego wynika stąd, iż niedopełnienie tej istotnej formalności powoduje wadliwość sprawozdania właściwej komisji, a w konsekwencji wadliwość decyzji w sprawie uchylenia immunitetu skarżącego.

131    Parlament nie zgadza się z tymi argumentami.

132    Według utrwalonego orzecznictwa regulamin wewnętrzny instytucji wspólnotowej ma na celu zorganizowanie wewnętrznego działania służb w interesie dobrej administracji. Wynika stąd, że osoby fizyczne lub prawne nie mogą się powoływać, w celu poparcia skargi o stwierdzenie nieważności, na rzekome naruszenie tych przepisów, ponieważ nie mają one służyć zapewnieniu ochrony jednostkom (wyrok Trybunału z dnia 7 maja 1991 r. w sprawie C‑69/89 Nakajima przeciwko Radzie, Rec. s. I‑2069, pkt 49, 50; zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 13 września 2007 r. w sprawie C‑443/05 P Common Market Fertilizers przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑7209, pkt 144, 145).

133    Ponadto, według utrwalonego orzecznictwa, naruszenie istotnego wymogu formalnego może prowadzić do stwierdzenia nieważności spornej decyzji, jeżeli zostanie wykazane, że gdyby nie ta nieprawidłowość decyzja miałaby inną treść (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 29 października 1980 r. w sprawach połączonych od 209/78 do 215/78 i 218/78 van Landewyck i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 3125, pkt 47; wyrok Sądu z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie T‑279/02 Degussa przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑897, pkt 416).

134    W rozpoznawanej sprawie pierwsza część zarzutu przedstawionego przez skarżącego ma co do istoty na celu spowodowanie stwierdzenia przez Sąd, że władze francuskie uchybiły wynikającemu z art. 3 ust. 6 regulaminu wewnętrznego obowiązkowi poinformowania Parlamentu o wszczęciu postępowania, które może doprowadzić do pozbawienia skarżącego mandatu.

135    Jednakże należy stwierdzić, iż art. 3 ust. 6 regulaminu wewnętrznego nie przewiduje żadnego takiego obowiązku po stronie państw członkowskich.

136    W istocie art. 3 ust. 6 regulaminu wewnętrznego przewiduje bowiem, że jeśli właściwe organy państwa członkowskiego rozpoczęły postępowanie mogące doprowadzić do pozbawienia posła mandatu, przewodniczący Parlamentu wnosi o regularne informowanie go o stanie postępowania i przekazuje sprawę właściwej komisji odpowiedzialnej za weryfikację mandatów. Na podstawie wniosku komisji Parlament będzie mógł zająć stanowisko w tej sprawie.

137    Przepisy tego artykułu określają zatem tryb postępowania dla przewodniczącego Parlamentu, a nie dla państw członkowskich. W każdym razie jest wykluczone, aby jakikolwiek obowiązek po stronie państw członkowskich mógł powstać na podstawie regulaminu wewnętrznego Parlamentu.

138    W konsekwencji pierwszą część zarzutu należy oddalić.

139    Druga część zarzutu dotyczy tego, że żaden organ Parlamentu, poczynając od przewodniczącego, nie miał zastrzeżeń wobec władz francuskich z powodu niepoinformowania Parlamentu o okoliczności, że skarżącemu grozi utrata mandatu poselskiego, mimo iż przewodniczący powinien był zwrócić uwagę właściwej komisji na to uchybienie, które mogło zostać uwzględnione przez tę komisję przy wydawaniu decyzji w sprawie uchylenia immunitetu skarżącego.

140    Należy stwierdzić, iż art. 3 ust. 6 regulaminu wewnętrznego, który nie zawiera przepisów służących zapewnieniu ochrony jednostkom, ma jedynie na celu – jak podkreśla Parlament – umożliwienie mu uzyskania informacji na temat działań, jakie zamierzają podjąć władze krajowe w związku z postępowaniem mogącym doprowadzić do pozbawienia posła mandatu i ewentualnego zastąpienia go.

141    Chodzi zatem o przepis, który ma na celu zapewnienie sprawnego funkcjonowania wewnętrznego Parlamentu i w związku z tym nie stanowi istotnego wymogu formalnego w procedurze uchylania immunitetu posła.

142    Wynika stąd, iż drugą część zarzutu również należy oddalić.

143    Zarzut piąty powinien w konsekwencji zostać oddalony w całości.

 W przedmiocie zarzutu szóstego, dotyczącego naruszenia zasady kontradyktoryjności oraz naruszenia prawa do obrony

144    Skarżący utrzymuje, że okoliczność, iż nie miał on możliwości obrony podczas głosowania na posiedzeniu plenarnym nad decyzją w sprawie uchylenia jego immunitetu oraz odrzucenie jego wniosku do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego o umożliwienie mu tego, stanowi naruszenie zasady kontradyktoryjności oraz naruszenie prawa do obrony.

145    Skarżący przyznaje wprawdzie, iż art. 7 ust. 8 akapit trzeci regulaminu wewnętrznego stanowi, że z zastrzeżeniem postanowień art. 151 poseł, którego przywileje i immunitety są przedmiotem postępowania, nie może zabierać głosu w debacie.

146    Jednakże skarżący podnosi zarzut niezgodności z prawem tego przepisu, zarzucając mu sprzeczność z prawem do obrony, a zwłaszcza prawem do składania wyjaśnień.

147    W tej kwestii twierdzi on, po pierwsze, iż nie można uznać, że jego prawo do obrony było respektowane tylko dlatego, że złożył wyjaśnienia przed komisją prawną na posiedzeniu zamkniętym, kiedy jeszcze nie znał treści sprawozdania przygotowanego przez sprawozdawcę.

148    Po drugie, skarżący zwraca uwagę, iż w protokołach posiedzeń komisji nie są wymienione nazwiska posłów, którzy faktycznie byli obecni podczas jego przesłuchania, lecz zawierają one jedynie listę członków komisji. Natomiast według niego wielu posłów, którzy podpisali tę listę, nie było już obecnych w czasie jego przesłuchania.

149    Po trzecie, skarżący twierdzi, iż wielu posłów, którzy uczestniczyli w głosowaniu nad sprawozdaniem, nie było obecnych przy jego przesłuchaniu. Tymczasem – jak się powszechnie przyjmuje w ramach postępowania dyscyplinarnego, sądowego czy administracyjnego – podejmować decyzję mogą tylko ci, którzy wysłuchali zainteresowanego, co zakłada, że te same osoby uczestniczą i w przesłuchaniu zainteresowanego, i w wydawaniu dotyczącej go decyzji.

150    Po czwarte, odmowa wysłuchania jego wyjaśnień stoi w sprzeczności również z tradycjami parlamentarnymi większości krajów, a zwłaszcza z art. 80 ust. 7 regulaminu francuskiego Zgromadzenia Narodowego stanowiącym, że poseł uczestniczy w obradach związanych z badaniem wniosku o uchylenie immunitetu, który go dotyczy.

151    Po piąte, skarżący utrzymuje, iż Parlament dodatkowo wyeliminował wszelką możliwość debaty przez zastosowanie uproszczonej procedury bez debaty stosowanej do uchwalania aktów, do których nie wprowadzano poprawek, na podstawie art. 138 ust. 2 regulaminu wewnętrznego. Ten ogólny przepis według niego nie może zaś mieć tu zastosowania, gdyż przepisy szczególne art. 7 ust. 8 regulaminu wewnętrznego, które mają zastosowanie w zakresie immunitetów, przewidują z kolei przeprowadzenie debaty.

152    Wreszcie, po szóste, wnioski dotyczące uchwalenia określonego aktu w trybie z debatą lub bez debaty są rozpatrywane przez Konferencję Przewodniczących grup politycznych. Tymczasem według skarżącego posłowie niezrzeszeni nie mają w tej konferencji swojego przedstawiciela z wyboru, tylko przedstawiciela wyznaczonego, który nie ma prawa głosu, a w związku z tym nie może żądać odbycia debaty, co według niego stanowi kolejny przykład dyskryminowania posłów niezrzeszonych, podobnie jak w przypadku rozpoznanym wyrokiem Sądu z dnia 2 października 2001 r. w sprawach połączonych T‑222/99, T‑327/99 i T‑329/99 Martinez i in. przeciwko Parlamentowi, Rec. s. II‑2823.

153    Należy dodać, iż na rozprawie skarżący wskazał, że jego zarzut dotyczy jedynie braku gwarancji w procedurach wewnętrznych Parlamentu związanych z rozpatrywaniem wniosków o uchylenie immunitetu, a mianowicie debaty o charakterze kontradyktoryjnym i poszanowania prawa do obrony, natomiast nie utrzymuje wcale, że w rozpoznawanej sprawie procedury wewnętrzne zostały naruszone.

154    Parlament nie zgadza się z tymi argumentami.

155    Argumentacja skarżącego, po doprecyzowaniu na rozprawie, co do istoty zasadza się na twierdzeniu, że chciał on zabrać głos na posiedzeniu plenarnym, aby się bronić i że tego prawa mu odmówiono, ponieważ przepisy art. 7 ust. 8 w związku z art. 138 ust. 2 regulaminu wewnętrznego uniemożliwiły odbycie debaty, a skarżącemu uniemożliwiły zabranie w niej głosu.

156    Skarżący uważa bowiem, iż zastosowanie art. 138 ust. 2 regulaminu wewnętrznego uniemożliwiło odbycie debaty, mimo że przewiduje ją art. 7 ust. 8 ww. regulaminu, a stosowanie art. 7 ust. 8 regulaminu wewnętrznego uniemożliwia ponadto wypowiedzenie się posłowi, jeśli taka debata się odbywa.

157    Wprawdzie skarżący oczywiście przyznaje, iż Parlament działał zgodnie z przepisami swojego regulaminu wewnętrznego, natomiast kwestionuje legalność takiego trybu postępowania, ponieważ uważa, że jest on sprzeczny z prawem do obrony, jak i z zasadą kontradyktoryjności.

158    W związku z tym należy zbadać, po pierwsze, czy debata na posiedzeniu plenarnym powinna była się odbyć, po drugie, w razie odpowiedzi twierdzącej, czy można było odmówić skarżącemu prawa do zabrania głosu, a w konsekwencji, czy przepisy art. 7 ust. 8 regulaminu wewnętrznego są w tym zakresie niezgodne z prawem i wreszcie, po trzecie, czy pozostałe zarzuty dotyczące procedury zastosowanej przez Parlament podważają zgodność z prawem jej przebiegu.

–       W przedmiocie odbycia debaty na posiedzeniu plenarnym

159    Tytułem wstępu należy zaznaczyć, iż skarżący nie kwestionuje art. 7 ust. 8 regulaminu wewnętrznego z tego powodu, że przewiduje on odbycie debaty, lecz wyłącznie dlatego, że przewiduje, iż w trakcie tej debaty poseł, którego sprawa dotyczy, nie może zabierać głosu.

160    Po pierwsze, należy więc zbadać, czy dopuszczalne jest stosowanie przepisów art. 138 ust. 2 regulaminu wewnętrznego, który określa procedurę uproszczoną bez debaty i bez poprawek na posiedzeniu plenarnym, w przypadku podejmowania w trakcie tego posiedzenia decyzji w sprawie immunitetu posła.

161    Artykuł 138 ust. 2 regulaminu wewnętrznego stanowi, że w sytuacji, gdy projekt rezolucji nieustawodawczej został przyjęty w komisji przy mniej niż jednej dziesiątej członków komisji głosujących przeciw, jest wpisywany do porządku dziennego obrad w celu przyjęcia bez poprawek i bez debaty, chyba że Parlament podejmie inną decyzję na podstawie propozycji Konferencji Przewodniczących lub na wniosek grupy politycznej albo co najmniej 40 posłów.

162    W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż – jak zaznacza Parlament – pojęcie „projektu rezolucji nieustawodawczej”, w odróżnieniu od pojęcia „projektu aktu ustawodawczego” w rozumieniu art. 138 ust. 1 regulaminu wewnętrznego, obejmuje pojęcie „wniosku dotyczącego […] decyzji” w rozumieniu art. 7 ust. 2 regulaminu wewnętrznego, przy czym tej wykładni skarżący ostatecznie nie zakwestionował.

163    W drugiej kolejności należy zaznaczyć, że dopiero po zakończeniu prac komisji i tylko w przypadku, gdy podczas głosowania w komisji mniej niż jedna dziesiąta członków komisji głosowała przeciw projektowi aktu, regulamin przewiduje, że co do zasady będzie stosowana procedura bez debaty i bez poprawek określona w art. 138 regulaminu wewnętrznego, ze względów związanych z ekonomiką postępowania.

164    W trzeciej kolejności należy podkreślić, że regulamin wewnętrzny przewiduje jednak pewne mechanizmy ochronne, które umożliwiają odbycie debaty na posiedzeniu plenarnym, pomimo wyniku głosowania w komisji, na wniosek Konferencji Przewodniczących lub grupy politycznej albo co najmniej 40 posłów.

165    Możliwość odbycia debaty na posiedzeniu plenarnym nie jest zatem wcale wykluczona, nawet w sytuacji, gdy przepisy art. 138 ust. 2 prowadzą do wpisania danego punktu do porządku dziennego obrad w celu poddania pod głosowanie bez debaty i bez poprawek.

166    W czwartej kolejności art. 7 ust. 8 regulaminu wewnętrznego nie wprowadza obowiązku odbycia debaty na posiedzeniu plenarnym, lecz ogranicza się do określenia zasad, na jakich debata będzie przebiegać, jeśli do niej dojdzie, w tym przypadku w formie debaty ograniczonej jedynie do argumentów „za” lub „przeciw” wnioskowi o uchylenie lub utrzymanie immunitetu posła, a ponadto przewiduje, że debata nie może prowadzić do zgłoszenia jakichkolwiek poprawek.

167    Wynika stąd, iż przepisy te wcale nie wykluczają, że w sytuacji, gdy projekt decyzji został przyjęty w komisji, a mniej niż jedna dziesiąta członków komisji głosowała przeciw, taki punkt może zostać pełnoprawnie wpisany do porządku dziennego posiedzenia plenarnego w celu poddania pod głosowanie bez debaty i bez poprawek, zgodnie z art. 138 ust. 2 regulaminu wewnętrznego.

168    Artykuł 7 ust. 8 nie stanowi więc lex specialis, od którego w świetle art. 138 ust. 2 nie może być odstępstw, lecz wręcz przeciwnie, obydwa te przepisy mają charakter komplementarny jako zasady proceduralne, które mają ułatwiać prace Parlamentu na posiedzeniach plenarnych, kiedy tylko zdecydowana mniejszość posłów głosowała przeciw przy przyjmowaniu projektu przez właściwą komisję albo nawet nie było żadnych głosów przeciw temu projektowi.

169    Należy przy tym dodać, iż Parlament poinformował, a skarżący temu nie zaprzeczył, że właśnie procedura bez debaty określona w art. 138 ust. 2 regulaminu wewnętrznego była zazwyczaj stosowana przez Parlament przy podejmowaniu decyzji związanych z wnioskami o uchylenie immunitetu oraz że debata na posiedzeniu plenarnym, o jakiej mowa w art. 7 ust. 8, była przeprowadzana tylko wyjątkowo, wobec czego jedynie wynik głosowania w komisji decydował, czy będzie miał zastosowanie art. 138 ust. 2.

170    Ponadto, z jednej strony, należy stwierdzić, iż w rozpoznawanej sprawie punkt został wpisany do porządku dziennego posiedzenia plenarnego w celu poddania pod głosowanie bez poprawek i bez debaty, ponieważ projekt decyzji został przyjęty w komisji przy mniej niż jednej dziesiątej członków komisji głosujących przeciw. Z drugiej strony należy stwierdzić – przy czym skarżący temu nie zaprzecza – że ani Konferencja Przewodniczących, ani grupa polityczna, ani nawet grupa 40 posłów nie wnioskowały o odbycie debaty w sprawie decyzji o uchyleniu jego immunitetu.

171    W konsekwencji należy uznać, iż Parlament prawidłowo zastosował procedurę bez poprawek i bez debaty z art. 138 regulaminu wewnętrznego.

172    W konsekwencji, aby podsumować, ponieważ skarżący nadal utrzymuje, że doszło do obejścia procedury, pomimo pewnych uściśleń treści jego zarzutów dodanych na rozprawie, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem brak jest znamion nadużycia władzy, którego jedną z form stanowi obejście procedury, jeżeli na podstawie obiektywnych, istotnych i spójnych przesłanek nie okaże się, że zaskarżony akt został wydany wyłącznie lub przynajmniej w decydującej mierze w celu osiągnięcia innych celów niż wskazane albo w celu obejścia procedury specjalnie przewidzianej w traktacie do zastosowania w tej konkretnej sytuacji (wyroki Trybunału: z dnia 10 marca 2005 r. w sprawie C‑342/03 Hiszpania przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. I‑1975, pkt 64; z dnia 7 września 2006 r. w sprawie C‑310/04 Hiszpania przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. I‑7285, pkt 69).

173    Skoro w rozpoznawanej sprawie sporny punkt całkowicie prawidłowo, na podstawie art. 138 ust. 2 regulaminu wewnętrznego, został wpisany do porządku dziennego posiedzenia plenarnego w celu poddania pod głosowanie bez poprawek i bez debaty, ponieważ projekt decyzji został przyjęty w komisji, a podczas głosowania w komisji mniej niż jedna dziesiąta jej członków głosowała przeciwko projektowi, w rozpoznawanej sprawie nie ma żadnych obiektywnych i adekwatnych przesłanek świadczących o tym, że zaskarżony akt został wydany w sposób mający na celu obejście procedury specjalnie do tego przewidzianej.

174    Po drugie, należy zbadać, czy – jak to utrzymuje skarżący – pomimo prawidłowości procedury zastosowanej przez Parlament, zasady ogólne dotyczące poszanowania prawa do obrony oraz kontradyktoryjności sprzeciwiają się trybowi wydawania decyzji o uchyleniu immunitetu posła ustalonemu w regulaminie wewnętrznym Parlamentu.

175    W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem poszanowanie prawa do obrony, a w szczególności prawa do złożenia wyjaśnień w toku każdego postępowania wszczętego w stosunku do danego podmiotu, jeśli postępowanie może się zakończyć wydaniem aktu dla niego niekorzystnego, stanowi podstawową zasadę prawa Unii i powinno być zagwarantowane nawet wtedy, gdy brak jest jakichkolwiek uregulowań dotyczących trybu danego postępowania (wyrok Trybunału z dnia 9 listopada 2006 r. w sprawie C‑344/05 P Komisja przeciwko De Bry, Zb.Orz. s. I‑10915, pkt 37; wyrok Sądu z dnia 14 października 2009 r. w sprawie T‑390/08 Bank Melli Iran przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. II‑3967, pkt 91). Zasada ta została ponadto potwierdzona w art. 41 ust. 2 lit. a) karty praw podstawowych.

176    Zgodnie z tą zasadą zainteresowany powinien mieć możliwość, przed wydaniem dotyczącej go decyzji, przedstawienia w sposób skuteczny swojego stanowiska w kwestii rzeczywistego charakteru i znaczenia czynów oraz okoliczności, na podstawie których decyzja została wydana (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 15 lipca 1970 r. w sprawie 44/69 Buchler przeciwko Komisji, Rec. s. 733, pkt 9; z dnia 3 października 2000 r. w sprawie C‑458/98 P Industrie des poudres sphériques przeciwko Radzie, Rec. s. I‑8147, pkt 99).

177    Wynika stąd, iż – zgodnie z tymi zasadami – nie można wydać decyzji na podstawie faktów i okoliczności, na temat których zainteresowany nie był w stanie w sposób skuteczny przedstawić swojego stanowiska przed wydaniem tej decyzji.

178    Prawo do złożenia wyjaśnień nie musi jednak koniecznie oznaczać odbycia publicznej debaty w każdym postępowaniu wszczętym w sprawie określonej osoby, mogącym się zakończyć wydaniem aktu dla niej niekorzystnego.

179    Poszanowanie prawa do obrony i zasady kontradyktoryjności nie wymaga w konsekwencji, żeby wydanie przez Parlament decyzji dotyczącej uchylenia immunitetu posła musiało koniecznie być poprzedzone debatą na posiedzeniu plenarnym.

180    Skarżący nie wykazał zresztą, że taka zasada panuje powszechnie w prawie państw członkowskich ani nawet w prawie francuskim.

181    W rzeczywistości skarżący nie zaoponował, kiedy Parlament wskazał na rozprawie, że we Francji od roku 1995 podejmowanie decyzji w sprawie uchylenia immunitetu posła należy do kompetencji prezydium izby, której jest on członkiem, a nie izby obradującej na posiedzeniu plenarnym.

182    Natomiast należy uwzględnić art. 7 ust. 3 regulaminu wewnętrznego stanowiący, że poseł, którego dotyczy wniosek o uchylenie jego immunitetu, ma zapewnioną możliwość udzielenia wyjaśnień, może także przedłożyć wszelkie dokumenty oraz dowody pisemne, jakie uzna za istotne. Ponadto posła może reprezentować inny poseł.

183    Zatem wystarczające gwarancje – w odniesieniu do prawa do obrony i zasady kontradyktoryjności – zostały zapewnione zainteresowanemu w ramach procedury ustalonej przez Parlament w celu rozpatrywania wniosków o uchylenie immunitetu posłów.

184    W konsekwencji skarżący niesłusznie twierdzi, że zasada poszanowania prawa do obrony i zasada kontradyktoryjności sprzeciwiają się trybowi stosowanemu w Parlamencie na podstawie regulaminu wewnętrznego, na mocy jego art. 7 i 138, przy rozpatrywaniu wniosków o uchylenie immunitetu.

185    Co więcej, w rozpoznawanej sprawie należy stwierdzić, że skarżący nie zaprzecza, iż jego wyjaśnień wysłuchała komisja prawna przed przyjęciem swojego projektu decyzji.

186    Ponadto skarżący nie wykazał, jakie fakty lub okoliczności zostały uwzględnione przez komisję prawną lub przez Parlament, co do których rzekomo nie był w stanie przedstawić swojego stanowiska przed wydaniem decyzji w sprawie uchylenia jego immunitetu.

187    W dodatku z uzasadnienia decyzji w sprawie uchylenia immunitetu skarżącego wynika, iż Parlament odpowiedział na dwa główne argumenty, które skarżący ponownie podnosi przed Sądem, a mianowicie, iż działał w ramach wykonywania swoich obowiązków służbowych oraz że istniał fumus persecutionis dający podstawy do nieuchylania jego immunitetu.

188    W konsekwencji należy uznać, że w rozpoznawanej sprawie skarżący nie wykazał naruszenia jego prawa do obrony ani naruszenia zasady kontradyktoryjności.

–       W przedmiocie prawa posła do zabrania głosu podczas debaty określonej w art. 7 ust. 8 regulaminu wewnętrznego

189    W świetle powyższych wywodów należy uznać za nietrafną argumentację skarżącego, według której brak prawa do zabrania głosu w trakcie debaty na posiedzeniu plenarnym przy wydawaniu decyzji w sprawie uchylenia immunitetu jest sprzeczny z poszanowaniem prawa do obrony oraz z zasadą kontradyktoryjności.

190    Skoro bowiem na podstawie art. 138 ust. 2 regulaminu wewnętrznego dopuszcza się wpisanie projektu decyzji dotyczącej uchylenia immunitetu posła do porządku dziennego posiedzenia plenarnego w celu poddania go pod głosowanie bez poprawek i bez debaty, to zarzut wywiedziony z okoliczności, że niezezwolenie skarżącemu na zabranie głosu przy okazji takiej debaty było jakoby bezprawne, jest chybiony.

191    Wynika stąd również, iż w takich okolicznościach nie można zarzucać posłance A., która przewodniczyła sesji plenarnej, że nie udzieliła głosu skarżącemu w trakcie debaty dotyczącej uchylenia jego immunitetu, ponieważ żadna debata nie była przewidziana.

–       W przedmiocie pozostałych zarzutów skarżącego dotyczących przebiegu postępowania

192    W odniesieniu do zarzutu wywiedzionego z okoliczności, że debata we właściwej komisji odbywała się z wyłączeniem jawności, należy zaznaczyć, iż działo się tak na podstawie art. 103 ust. 4 regulaminu wewnętrznego oraz że zgodnie z ww. artykułem tę procedurę stosuje się zawsze przy rozpatrywaniu wniosków o uchylenie immunitetu, aby chronić zarówno posła, którego wniosek dotyczy, jak i poufność obrad, co wynika z art. 7 ust. 11 regulaminu wewnętrznego.

193    Skarżący w konsekwencji wcale nie był traktowany w sposób odmienny lub wyjątkowy w stosunku do traktowania stosowanego zazwyczaj wobec posłów Parlamentu w podobnych okolicznościach.

194    Jeśli chodzi o zarzut dotyczący tego, że debata przed właściwą komisją odbyła się, zanim skarżący zapoznał się z treścią projektu sprawozdania, co nie pozwoliło mu bronić się w sposób odpowiedni, należy zaznaczyć, iż skarżący nie wykazał, że projekt sprawozdania był już gotowy w momencie jego przesłuchania w dniu 26 stycznia 2011 r. i że przedtem został przekazany, w celu zapoznania się z nim, członkom właściwej komisji, ale nie skarżącemu.

195    W każdym razie należy przypomnieć w tej kwestii, iż skarżący nie wykazał, jakie fakty lub okoliczności zostały uwzględnione przez komisję prawną lub przez Parlament, na temat których nie był w stanie przedstawić swojego stanowiska przed wydaniem decyzji w sprawie uchylenia jego immunitetu.

196    Wynika stąd, że ten zarzut powinien zostać oddalony.

197    Jeśli chodzi o zarzut wywiedziony z okoliczności, że w głosowaniu w komisji nie uczestniczyli ci sami posłowie, którzy brali udział w debacie przed komisją, po pierwsze, należy uznać, że Parlament słusznie argumentuje – a skarżący w tej kwestii nie oponował – iż nie istnieje żaden przepis wewnętrzny czy zasada, które wymagałyby, żeby komisja miała taki sam skład w czasie debaty, jak i podczas głosowania, o ile tylko spełnione są wymogi dotyczące kworum, ma to zaś uzasadnienie w okoliczności, iż nie chodzi o akty wydawane przez posłów indywidualnie, lecz o akty komisji parlamentarnej.

198    Po drugie, należy przypomnieć, iż zgodnie z procedurą ustaloną przez Parlament po przekazaniu wniosku o uchylenie immunitetu posła do właściwej komisji poseł składa wyjaśnienia przed tą komisją. Następnie członek komisji wyznaczony do roli sprawozdawcy przygotowuje sprawozdanie, do którego załącza się projekt decyzji. To sprawozdanie wraz z załączonym projektem decyzji jest z kolei poddawane pod głosowanie w komisji.

199    Tymczasem skarżący nie wykazał, że w rozpoznawanej sprawie nie zastosowano tej procedury.

200    Ponadto należy podkreślić, iż w projekcie decyzji poddanym pod głosowanie w komisji przedstawiono powody, dla których Parlament uznał, że skarżący nie działał w ramach swoich obowiązków służbowych posła do Parlamentu oraz że nie znaleziono podstaw uprawdopodabniających fumus persecutionis.

201    Dodatkowo należy po raz kolejny przypomnieć, iż skarżący nie wykazał, jakie fakty lub okoliczności zostały wzięte pod uwagę przez członków komisji prawnej podczas głosowania w komisji, na temat których skarżący nie był w stanie przedstawić swojego stanowiska.

202    Wreszcie, po trzecie, w przypadku aktu Parlamentu o charakterze politycznym (zob. pkt 59 powyżej) nie można się doszukiwać żadnych podobieństw z przepisami regulującymi postępowania dyscyplinarne czy sądowe, jeśli chodzi o skład organu orzekającego w tych postępowaniach.

203    W konsekwencji zarzut powinien zostać oddalony.

204    Jeśli chodzi o zarzut oparty na różnicach proceduralnych istniejących w stosunku do prawa francuskiego, to nawet przy założeniu, że wykazano ich istnienie (zob. pkt 181 powyżej), należy stwierdzić, iż zarzut jest chybiony, ponieważ to nie procedura wydawania decyzji określona przez prawo francuskie ma zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, lecz procedura przewidziana w regulaminie wewnętrznym.

205    W konsekwencji ten zarzut powinien zostać oddalony.

206    Zarzut szósty powinien w związku z tym zostać oddalony w całości, podobnie jak zarzut bezprawności dotyczący art. 7 ust. 8 akapit trzeci regulaminu wewnętrznego.

207    W rezultacie należy oddalić żądanie stwierdzenia nieważności w sprawie T‑346/11 dotyczącej uchylenia immunitetu skarżącego.

 W przedmiocie roszczenia odszkodowawczego w sprawie T‑346/11 dotyczącej uchylenia immunitetu

208    Skarżący ogranicza się w skardze do sformułowania jednego żądania o charakterze odszkodowawczym.

209    Parlament kwestionuje to roszczenie.

210    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem powstanie pozaumownej odpowiedzialności Unii z tytułu bezprawnego działania jej organów w rozumieniu art. 340 akapit drugi TFUE uzależnione jest od jednoczesnego spełnienia przesłanek, którymi są: bezprawność czynu zarzucanego instytucji, rzeczywiste powstanie szkody i istnienie związku przyczynowego pomiędzy zarzucanym zachowaniem a podniesioną szkodą (zob. ww. w pkt 58 wyrok w sprawie Gollnisch przeciwko Parlamentowi, pkt 90 i przytoczone tam orzecznictwo).

211    Te trzy przesłanki powstania odpowiedzialności Wspólnoty muszą być spełnione łącznie (wyrok Trybunału z dnia 9 września 1999 r. w sprawie C‑257/98 P Lucaccioni przeciwko Komisji, Rec. s. I‑5251, pkt 14; wyrok Sądu z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie T‑43/98 Emesa Sugar przeciwko Radzie, Rec. s. II‑3519, pkt 59). Tak więc niespełnienie jednej z nich jest wystarczającym powodem oddalenia skargi odszkodowawczej (wyrok Sądu z dnia 17 grudnia 2003 r. w sprawie T‑146/01 DLD Trading przeciwko Radzie, Rec. s. II‑6005, pkt 74).

212    Wobec tego, że w rozpoznawanej sprawie nie została spełniona przesłanka bezprawności w działaniach zarzucanych Parlamentowi, gdyż żadne nieprawidłowości nie obciążają jego decyzji o uchyleniu immunitetu skarżącego (zob. pkt 207 powyżej), nie można pociągnąć tej instytucji do odpowiedzialności na podstawie art. 340 akapit drugi TFUE, a roszczenie odszkodowawcze powinno zostać oddalone.

 W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności i roszczenia odszkodowawczego w sprawie T‑347/11 dotyczącej decyzji o odmowie wystąpienia w obronie immunitetu skarżącego

213    Skarżący podnosi sześć zarzutów, podobnych do zarzutów przedstawionych w sprawie T‑346/11, na poparcie żądania stwierdzenia nieważności decyzji Parlamentu o odmowie wystąpienia w obronie jego immunitetu.

214    Skarżący zarzuca, po pierwsze, naruszenie art. 9 protokołu, po drugie, nieuwzględnienie „utrwalonej praktyki” komisji prawnej Parlamentu, po trzecie, naruszenie zasady pewności prawa i zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań, po czwarte, naruszenie niezależności poselskiej, po piąte, naruszenie przepisów art. 3 ust. 4 akapit drugi regulaminu wewnętrznego dotyczących postępowania mogącego doprowadzić do pozbawienia posła mandatu oraz, po szóste, naruszenie zasady kontradyktoryjności i prawa do obrony.

215    Ponadto skarżący w skardze ogranicza się do sformułowania jednego żądania o charakterze odszkodowawczym.

216    Parlament, co do istoty, podnosi zarzut niedopuszczalności skargi, powołując się na orzecznictwo powstałe na gruncie ww. w pkt 34 wyroku w sprawach połączonych Marra (pkt 44), ponieważ decyzja dotycząca wystąpienia w obronie immunitetu stanowi jedynie opinię i nie może zmienić sytuacji prawnej zainteresowanego, i równocześnie zarzut braku interesu prawnego skarżącego, ponieważ decyzja Parlamentu o uchyleniu immunitetu została wydana równocześnie z decyzją o odmowie wystąpienia w obronie jego immunitetu, objętą niniejszą skargą.

217    Ponadto Parlament nie zgadza się z argumentacją skarżącego i wnosi o oddalenie zarzutów wysuniętych przez niego w celu uzasadnienia żądania stwierdzenia nieważności, a także o oddalenie jego roszczenia odszkodowawczego z powodów podobnych jak przedstawione przez Parlament w sprawie T‑346/11.

218    Tak jak to zostało przyjęte w utrwalonym orzecznictwie, przedmiot sporu, jaki został określony w skardze wszczynającej postępowanie, jak i interes prawny muszą istnieć pod rygorem umorzenia postępowania do momentu wydania orzeczenia sądowego, co oznacza, że skarga w razie jej uwzględnienia może przynieść korzyść stronie, która ją wniosła (wyrok Trybunału z dnia 7 czerwca 2007 r. w sprawie C‑362/05 P Wunenburger przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑4333, pkt 42; wyrok Sądu z dnia 24 września 2008 r. w sprawie T‑45/06 Reliance Industries przeciwko Radzie i Komisji, Zb.Orz. s. II‑2399, pkt 35).

219    Ponieważ skarga skierowana przeciwko decyzji o uchyleniu immunitetu zostaje oddalona (zob. pkt 207 powyżej), należy uznać, iż skarżący nie może odnieść żadnej korzyści z wyroku rozstrzygającego o legalności decyzji Parlamentu o odmowie wystąpienia w obronie jego immunitetu.

220    W istocie, nawet gdyby – wbrew wszystkiemu, ponieważ podniesione zarzuty są podobne do zarzutów już wcześniej oddalonych w związku z decyzją o uchyleniu immunitetu – została stwierdzona nieważność decyzji o odmowie wystąpienia w obronie immunitetu skarżącego, wyrok stwierdzający jej nieważność nie wpłynąłby na jego sytuację prawną, gdyż jego immunitet i tak pozostałby uchylony, a w konsekwencji Parlament nie mógłby równocześnie wystąpić w jego obronie.

221    W związku z powyższym nie ma już potrzeby rozpoznawania wniosku o stwierdzenie nieważności w sprawie T‑347/11 dotyczącej decyzji Parlamentu o odmowie wystąpienia w obronie immunitetu skarżącego.

222    Co się tyczy roszczenia odszkodowawczego, należy przypomnieć – w związku z przesłankami odpowiedzialności pozaumownej Unii przypomnianymi w pkt 210 powyżej – iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przesłanka dotycząca związku przyczynowego zostaje spełniona, jeżeli istnieje bezpośredni związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym zachowaniem instytucji a powołaną szkodą, wykazanie zaś tego związku spoczywa na stronie skarżącej. Unia może ponosić odpowiedzialność jedynie za szkody wynikające w sposób wystarczająco bezpośredni z nieprawidłowego działania instytucji, to znaczy, że działanie to musi stanowić główną przyczynę szkody. Natomiast Unia nie jest zobowiązana do naprawienia wszelkich, nawet odległych, szkodliwych konsekwencji zachowania jej organów (zob. ww. w pkt 58 wyrok w sprawie Gollnisch przeciwko Parlamentowi, pkt 110 i przytoczone tam orzecznictwo).

223    Ponieważ w rozpoznawanej sprawie Parlament mógł jedynie stwierdzić, że nie ma już potrzeby rozpatrywania wniosku o ochronę immunitetu skarżącego, gdyż wpłynął wniosek o uchylenie jego immunitetu, należy uznać, iż wyłącznie decyzja rozstrzygająca w zakresie tego wniosku mogła skarżącemu wyrządzić szkodę i tylko ona mogłaby spowodować powstanie odpowiedzialności Parlamentu, gdyby była niezgodna z prawem, co jednak nie miało miejsca (zob. pkt 212 powyżej).

224    Wynika stąd w każdym razie, iż nie można ustalić żadnego związku przyczynowego między rzekomą krzywdą podnoszoną przez skarżącego a nieprawidłowościami, którymi jego zdaniem obciążona jest decyzja Parlamentu o odmowie wystąpienia w obronie jego immunitetu.

225    Wynika stąd, iż roszczenie odszkodowawcze powinno zostać oddalone.

 W przedmiocie kosztów

226    Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

227    Zgodnie z art. 87 § 6 regulaminu postępowania przed Sądem w przypadku umorzenia postępowania rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów zależy od uznania Sądu.

228    Ponieważ skarżący przegrał w sprawie T‑346/11, a także, w zakresie roszczenia odszkodowawczego, w sprawie T‑347/11, należy zgodnie z żądaniami Parlamentu obciążyć go kosztami postępowania, w tym również kosztami związanymi z postępowaniem w przedmiocie środka tymczasowego.

Z powyższych względów

SĄD (pierwsza izba)

orzeka, co następuje:

1)      Skarga o stwierdzenie nieważności i skarga o odszkodowanie w sprawie T‑346/11 zostają oddalone.

2)      Postępowanie w przedmiocie skargi o stwierdzenie nieważności w sprawie T‑347/11 zostaje umorzone.

3)      Skarga o odszkodowanie w sprawie T‑347/11 zostaje oddalona.

4)      Bruno Gollnisch zostaje obciążony kosztami postępowania, w tym kosztami postępowania w sprawie środków tymczasowych w sprawach T‑346/11 i T‑347/11.

Azizi Frimodt Nielsen Kynczewa

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 17 stycznia 2013 r.

Podpisy

Spis treści

Ramy prawne

Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów

Regulamin wewnętrzny Parlamentu

Okoliczności powstania sporu

Przebieg postępowania i żądania stron

Co do prawa

Uwagi wstępne

W przedmiocie reżimu prawnego immunitetu parlamentarnego określonego w protokole

W przedmiocie rozróżnienia pojęć uchylenia immunitetu oraz wystąpienia w obronie immunitetu w rozumieniu protokołu

W przedmiocie skorzystania z prawa do wniesienia skargi oraz zakresu kontroli dokonywanej przez Sąd w tej dziedzinie

W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności w sprawie T‑346/11 dotyczącej uchylenia immunitetu skarżącego

W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia art. 9 protokołu oraz zarzutu czwartego, dotyczącego naruszenia niezależności poselskiej

W przedmiocie zarzutów drugiego i trzeciego, dotyczących, po pierwsze, nieuwzględnienia „utrwalonej praktyki” komisji prawnej Parlamentu w zakresie wolności wypowiedzi oraz fumus persecutionis, a po drugie naruszenia zasady pewności prawa, zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań i zasady równego traktowania

–  W przedmiocie charakteru prawnego komunikatu nr 11/2003 oraz kontroli sprawowanej przez Sąd

–  W przedmiocie zaskarżonego aktu

W przedmiocie zarzutu piątego, dotyczącego naruszenia przepisów regulaminu wewnętrznego dotyczących procedury mogącej doprowadzić do pozbawienia posła mandatu

W przedmiocie zarzutu szóstego, dotyczącego naruszenia zasady kontradyktoryjności oraz naruszenia prawa do obrony

–  W przedmiocie odbycia debaty na posiedzeniu plenarnym

–  W przedmiocie prawa posła do zabrania głosu podczas debaty określonej w art. 7 ust. 8 regulaminu wewnętrznego

–  W przedmiocie pozostałych zarzutów skarżącego dotyczących przebiegu postępowania

W przedmiocie roszczenia odszkodowawczego w sprawie T‑346/11 dotyczącej uchylenia immunitetu

W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności i roszczenia odszkodowawczego w sprawie T‑347/11 dotyczącej decyzji o odmowie wystąpienia w obronie immunitetu skarżącego

W przedmiocie kosztów

* Język postępowania: francuski.