Υπόθεση T‑450/09

Simba Toys GmbH & Co. KG

κατά

Γραφείου Εναρμονίσεως στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς (εμπορικά σήματα, σχέδια και υποδείγματα) (ΓΕΕΑ)

«Κοινοτικό σήμα — Διαδικασία κηρύξεως ακυρότητας — Τρισδιάστατο κοινοτικό σήμα — Κύβος του οποίου οι έδρες έχουν δομή πλέγματος — Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου — Άρθρο 76, παράγραφος 1, πρώτη περίοδος, του κανονισμού (ΕΚ) 207/2009 — Δεν υφίσταται σημείο αποτελούμενο αποκλειστικά από το σχήμα του προϊόντος που είναι απαραίτητο για την επίτευξη ενός τεχνικού αποτελέσματος — Άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο ii, του κανονισμού 40/94 (νυν άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο ii, του κανονισμού 207/2009) — Δεν υφίσταται σημείο αποτελούμενο αποκλειστικά από το σχήμα που επιβάλλει η ίδια η φύση του προϊόντος — Άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο i, του κανονισμού 40/94 (νυν άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο i, του κανονισμού 207/2009) — Δεν υφίσταται σημείο αποτελούμενο από το σχήμα που προσδίδει ουσιαστική αξία στο προϊόν — Άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο iii, του κανονισμού 40/94 (νυν άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο iii, του κανονισμού 207/2009) — Διακριτικός χαρακτήρας — Άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 40/94 (νυν άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 207/2009) — Έλλειψη περιγραφικού χαρακτήρα — Άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ΄, του κανονισμού 40/94 (νυν άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ΄, του κανονισμού 207/2009) — Κτήση διακριτικού χαρακτήρα διά της χρήσεως — Άρθρο 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 40/94 (νυν άρθρο 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 207/2009) — Υποχρέωση αιτιολογήσεως — Άρθρο 75, πρώτη περίοδος, του κανονισμού 207/2009»

Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (έκτο τμήμα) της 25ης Νοεμβρίου 2014

1.      Κοινοτικό σήμα — Ορισμός και κτήση του κοινοτικού σήματος — Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου — Σημεία αποτελούμενα αποκλειστικά από το σχήμα του προϊόντος που είναι απαραίτητο για την επίτευξη ενός τεχνικού αποτελέσματος — Έννοια — Ερμηνεία με γνώμονα το γενικό συμφέρον που υπηρετεί

(Κανονισμός 40/94 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1, στοιχείο ε΄, σημείο ii)

2.      Κοινοτικό σήμα — Ορισμός και κτήση του κοινοτικού σήματος — Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου — Σημεία αποτελούμενα αποκλειστικά από το σχήμα του προϊόντος που είναι απαραίτητο για την επίτευξη ενός τεχνικού αποτελέσματος — Προσδιορισμός των ουσιωδών χαρακτηριστικών τρισδιάστατου σημείου

(Κανονισμός 40/94 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1, στοιχείο ε΄, σημείο ii)

3.      Κοινοτικό σήμα — Ορισμός και κτήση του κοινοτικού σήματος — Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου — Σημεία αποτελούμενα αποκλειστικά από το σχήμα του προϊόντος που είναι απαραίτητο για την επίτευξη ενός τεχνικού αποτελέσματος — Κύβος του οποίου οι έδρες έχουν δομή πλέγματος

(Κανονισμός 40/94 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1, στοιχείο ε΄, σημείο ii)

4.      Κοινοτικό σήμα — Ορισμός και κτήση του κοινοτικού σήματος — Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου — Σημεία αποτελούμενα αποκλειστικά από το σχήμα που προσδίδει ουσιαστική αξία στο προϊόν — Προϋποθέσεις

(Κανονισμός 40/94 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1, στοιχείο ε΄, σημείο iii)

5.      Κοινοτικό σήμα — Ορισμός και κτήση του κοινοτικού σήματος — Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου — Σήματα στερούμενα διακριτικού χαρακτήρα — Τρισδιάστατα σήματα αποτελούμενα από το σχήμα του προϊόντος — Διακριτικός χαρακτήρας — Κριτήρια εκτιμήσεως

(Κανονισμός 40/94 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1, στοιχείο β΄)

6.      Κοινοτικό σήμα — Ορισμός και κτήση του κοινοτικού σήματος — Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου — Σήματα στερούμενα διακριτικού χαρακτήρα — Τρισδιάστατα σήματα αποτελούμενα από το σχήμα του προϊόντος — Κύβος του οποίου οι έδρες έχουν δομή πλέγματος

(Κανονισμός 40/94 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1, στοιχείο β΄)

7.      Κοινοτικό σήμα — Ορισμός και κτήση του κοινοτικού σήματος — Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου — Σήματα αποτελούμενα αποκλειστικά από σημεία ή ενδείξεις που μπορούν να χρησιμεύσουν προς δήλωση των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων προϊόντος — Κριτήρια

(Κανονισμός 40/94 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1, στοιχείο γ΄)

8.      Κοινοτικό σήμα — Ορισμός και κτήση του κοινοτικού σήματος — Απόλυτοι λόγοι απαραδέκτου — Σήματα αποτελούμενα αποκλειστικά από σημεία ή ενδείξεις που μπορούν να χρησιμεύσουν προς δήλωση των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων προϊόντος — Τρισδιάστατο σήμα — Κύβος του οποίου οι έδρες έχουν δομή πλέγματος

(Κανονισμός 40/94 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 1, στοιχείο γ΄)

9.      Κοινοτικό σήμα — Δικονομικές διατάξεις — Αιτιολόγηση των αποφάσεων — Άρθρο 75, πρώτη περίοδος, του κανονισμού 207/2009 — Περιεχόμενο πανομοιότυπο εκείνου του άρθρου 253 ΕΚ

(Άρθρο 253 ΕΚ· κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρο 75, 1η περίοδος)

1.      Καθένας από τους λόγους απαραδέκτου αιτήσεως καταχωρίσεως που απαριθμούνται στο άρθρο 7, παράγραφος 1, του κανονισμού 40/94, για το κοινοτικό σήμα, πρέπει να ερμηνεύεται με γνώμονα το γενικό συμφέρον που υπηρετεί. Το γενικό συμφέρον το οποίο υπηρετεί το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο ii, του κανονισμού αυτού συνίσταται στην αποτροπή του ενδεχομένου το δίκαιο των σημάτων να έχει τελικώς ως αποτέλεσμα να δημιουργεί υπέρ επιχειρήσεως μονοπώλιο επί των πρακτικών λύσεων ή των πρακτικής φύσεως χαρακτηριστικών γνωρισμάτων ενός προϊόντος.

Οι κανόνες που θέσπισε ο νομοθέτης αντικατοπτρίζουν συναφώς τη στάθμιση δύο θεωρήσεων οι οποίες μπορούν να συμβάλουν στην εγκαθίδρυση συστήματος υγιούς και θεμιτού ανταγωνισμού.

Αφενός, το γεγονός ότι στο άρθρο 7, παράγραφος 1, του κανονισμού 40/94 περιελήφθη η απαγόρευση καταχωρίσεως ως σήματος οποιουδήποτε σημείου αποτελείται από το σχήμα του προϊόντος που είναι απαραίτητο για την επίτευξη τεχνικού αποτελέσματος διασφαλίζει ότι οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να χρησιμοποιούν το δικαίωμα επί του σήματος για να διαιωνίζουν, άνευ χρονικών περιορισμών, αποκλειστικά δικαιώματα που αφορούν τεχνικές λύσεις.

Συγκεκριμένα, οσάκις το σχήμα προϊόντος ενσωματώνει απλώς την τεχνική λύση που αναπτύχθηκε από τον κατασκευαστή του προϊόντος αυτού και κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας κατόπιν αιτήσεώς του, η προστασία του σχήματος αυτού ως σήματος μετά τη λήξη της ισχύος του διπλώματος ευρεσιτεχνίας μειώνει σημαντικά και διαρκώς τη δυνατότητα των άλλων επιχειρήσεων να χρησιμοποιήσουν την εν λόγω τεχνική λύση. Πλην όμως, στο σύστημα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας που έχει αναπτυχθεί εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι τεχνικές λύσεις προστατεύονται για περιορισμένο μόνο χρόνο, έτσι ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα στη συνέχεια από όλες τις επιχειρήσεις.

Εξάλλου, η καταχώριση ως σήματος του αποκλειστικά λειτουργικού σχήματος ενός προϊόντος ενδέχεται να παράσχει στον δικαιούχο του σήματος αυτού τη δυνατότητα να απαγορεύσει στις άλλες επιχειρήσεις όχι μόνον τη χρήση του ίδιου σχήματος, αλλά και τη χρήση παρόμοιων σχημάτων.

Αφετέρου, περιορίζοντας το πεδίο εφαρμογής του λόγου απαραδέκτου του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο ii, του κανονισμού 40/94 στα σημεία που αποτελούνται «αποκλειστικά» από το σχήμα του προϊόντος το οποίο είναι «απαραίτητο» για την επίτευξη ενός τεχνικού αποτελέσματος, ο νομοθέτης έλαβε προσηκόντως υπόψη ότι κάθε σχήμα προϊόντος είναι, σε ορισμένο βαθμό, λειτουργικό και ότι, επομένως, η καταχώριση ενός σχήματος προϊόντος ως σήματος δεν μπορεί να απορριφθεί απλώς και μόνον επειδή έχει πρακτικής φύσεως χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Με τους όρους «αποκλειστικά» και «απαραίτητο» η εν λόγω διάταξη διασφαλίζει ότι δεν θα επιτρέπεται η καταχώριση μόνον εκείνων των σχημάτων προϊόντος που απλώς ενσωματώνουν μια τεχνική λύση και των οποίων, επομένως, η καταχώριση ως σημάτων θα παρακώλυε πράγματι τη χρήση της τεχνικής λύσεως αυτής από άλλες επιχειρήσεις.

(βλ. σκέψεις 32-37)

2.      Η εφαρμογή του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο ii, του κανονισμού 40/94, για το κοινοτικό σήμα, είναι προσήκουσα όταν τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του επίμαχου τρισδιάστατου σημείου έχουν δεόντως προσδιορισθεί από την αρχή που αποφαίνεται επί της αιτήσεως για την καταχώρισή του ως σήματος. Ο όρος «ουσιώδη χαρακτηριστικά» πρέπει να νοείται ως σχετικός με τα πλέον σημαντικά στοιχεία του σημείου.

Ο προσδιορισμός των εν λόγω ουσιωδών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων πρέπει να διενεργείται κατά περίπτωση, χωρίς να υφίσταται καμία συστηματική ιεράρχηση μεταξύ των διαφόρων ειδών στοιχείων που μπορεί να περιλαμβάνει ένα σημείο. Κατά την αναζήτηση των ουσιωδών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων ενός σημείου, η αρμόδια αρχή μπορεί είτε να στηριχθεί ευθέως στη συνολική εντύπωση που προκαλεί το σημείο είτε να προβεί, καταρχάς, σε διαδοχική εξέταση καθενός από τα συστατικά στοιχεία του σημείου.

Ειδικότερα, ο προσδιορισμός των ουσιωδών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων τρισδιάστατου σημείου με γνώμονα το ενδεχόμενο εφαρμογής του λόγου απαραδέκτου που διαλαμβάνεται στο άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο ii, του κανονισμού 40/94 μπορεί, κατά περίπτωση, ειδικότερα δε αναλόγως του βαθμού δυσκολίας του, να πραγματοποιηθεί με απλή οπτική ανάλυση του εν λόγω σημείου ή, αντιθέτως, να στηριχθεί σε ενδελεχή εξέταση, στο πλαίσιο της οποίας λαμβάνονται υπόψη στοιχεία χρήσιμα για την εκτίμηση, όπως έρευνες και πραγματογνωμοσύνες ή ακόμη στοιχεία σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που παρασχέθηκαν κατά το παρελθόν σε σχέση με το οικείο προϊόν.

Αφού προσδιορισθούν τα ουσιώδη χαρακτηριστικά γνωρίσματα του σημείου, στο Γραφείο Εναρμονίσεως στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς (εμπορικά σήματα, σχέδια και υποδείγματα) (ΓΕΕΑ) απόκειται ακόμη να ελέγξει αν άπαντα τα χαρακτηριστικά αυτά αντιστοιχούν στην τεχνική λειτουργία του επίμαχου προϊόντος. Συγκεκριμένα, το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο ii, του κανονισμού 40/94 δεν έχει εφαρμογή σε περίπτωση κατά την οποία η αίτηση καταχωρίσεως σήματος αφορά σχήμα προϊόντος στο οποίο είναι σημαντικό ένα μη λειτουργικό στοιχείο, όπως ένα διακοσμητικό ή επινοημένο στοιχείο. Στην περίπτωση αυτή, οι ανταγωνίστριες επιχειρήσεις έχουν ευχερώς πρόσβαση σε εναλλακτικά σχήματα ισοδύναμης λειτουργικότητας, οπότε δεν υφίσταται κίνδυνος να θιγεί η διαθεσιμότητα της τεχνικής λύσεως. Η τεχνική λύση αυτή μπορεί, σε τέτοια περίπτωση, να ενσωματωθεί άνευ δυσχερειών από τους ανταγωνιστές του δικαιούχου του σήματος στα σχήματα του προϊόντος τα οποία δεν διαθέτουν το ίδιο μη λειτουργικό στοιχείο που διαθέτει το σχήμα του προϊόντος του εν λόγω δικαιούχου και τα οποία, σε σχέση με το εν λόγω σχήμα του δικαιούχου αυτού, δεν είναι ούτε πανομοιότυπα ούτε παρόμοια.

(βλ. σκέψεις 38-41)

3.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 44-77)

4.      Βάσει του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο ε΄, σημείο iii, του κανονισμού 40/94, για το κοινοτικό σήμα, «δεν γίνονται δεκτά για καταχώριση […] τα [σημεία] που αποτελούνται αποκλειστικά […] από το σχήμα που προσδίδει ουσιαστική αξία στο προϊόν». Για να γίνει δεκτό ότι συντρέχει αυτός ο λόγος απαραδέκτου, πρέπει το οικείο σημείο να αποτελείται αποκλειστικά από ένα σχήμα, τα δε αισθητικά χαρακτηριστικά του σχήματος αυτού, δηλαδή η εξωτερική εμφάνισή του, να καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την επιλογή του καταναλωτή και, ως εκ τούτου, την εμπορική αξία του επίμαχου προϊόντος. Σε περίπτωση κατά την οποία το σχήμα προσδίδει, κατά τον τρόπο αυτό, ουσιαστική αξία στο προϊόν, στερείται σημασίας το ενδεχόμενο και άλλα χαρακτηριστικά του προϊόντος, όπως οι τεχνικές ιδιότητές του, να μπορούν να του προσδώσουν σημαντική αξία.

(βλ. σκέψεις 86, 87)

5.      Κατά το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 40/94, για το κοινοτικό σήμα, δεν γίνονται δεκτά για καταχώριση «τα σήματα που στερούνται διακριτικού χαρακτήρα». Ο διακριτικός χαρακτήρας σήματος, κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, συνεπάγεται ότι το σήμα αυτό καθιστά δυνατό τον προσδιορισμό του προϊόντος για το οποίο έχει ζητηθεί η καταχώριση ως προερχόμενου από συγκεκριμένη επιχείρηση και, ως εκ τούτου, καθιστά δυνατή τη διάκριση του προϊόντος αυτού από τα προϊόντα άλλων επιχειρήσεων. Ο διακριτικός αυτός χαρακτήρας πρέπει να εκτιμάται, αφενός, σε σχέση με τις υπηρεσίες και τα προϊόντα για τα οποία ζητείται η καταχώριση και, αφετέρου, σε σχέση με την αντίληψη που έχει περί αυτού το ενδιαφερόμενο κοινό.

Τα κριτήρια εκτιμήσεως του διακριτικού χαρακτήρα τρισδιάστατου σήματος που αποτελείται από τη μορφή του ίδιου του προϊόντος δεν διαφέρουν από εκείνα που έχουν εφαρμογή στις λοιπές κατηγορίες σημάτων.

Πάντως, κατά την εφαρμογή των κριτηρίων αυτών, η αντίληψη του ενδιαφερομένου κοινού δεν είναι κατ’ ανάγκη η ίδια στην περίπτωση τρισδιάστατου σήματος, αποτελούμενου από τη μορφή του ιδίου του προϊόντος, και στην περίπτωση λεκτικού ή εικονιστικού σήματος, αποτελούμενου από σημείο ανεξάρτητο της μορφής του προϊόντος που προσδιορίζει. Πράγματι, ο μέσος καταναλωτής δεν συνηθίζει να αναγνωρίζει την προέλευση των προϊόντων βάσει του σχήματός τους ή του σχήματος της συσκευασίας τους, ελλείψει οποιουδήποτε εικονιστικού ή λεκτικού στοιχείου, ενδέχεται δε η απόδειξη του διακριτικού χαρακτήρα τρισδιάστατου σήματος να αποδειχθεί δυσχερέστερη από ό,τι στην περίπτωση ενός λεκτικού ή εικονιστικού σήματος.

Εξάλλου, όσο περισσότερο το σχήμα του οποίου ζητείται η καταχώριση ως σήματος ομοιάζει προς το πλέον πιθανό σχήμα που θα λάβει το επίμαχο προϊόν τόσο πιθανότερο είναι το εν λόγω σχήμα να στερείται διακριτικού χαρακτήρα κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 40/94. Υπό τις συνθήκες αυτές, μόνο σήμα το οποίο αποκλίνει ουσιωδώς από το γενικώς και συνήθως ισχύον στον κλάδο και, ως εκ τούτου, δύναται να επιτελεί τη βασική λειτουργία του προσδιορισμού της προελεύσεως του προϊόντος δεν στερείται διακριτικού χαρακτήρα κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως.

Τέλος, για να εκτιμηθεί αν ο συνδυασμός των στοιχείων που αποτελούν ένα σχήμα μπορεί να εκληφθεί από το ενδιαφερόμενο κοινό ως ένδειξη προελεύσεως, πρέπει να εξετασθεί η συνολική εντύπωση που προκαλεί ο συνδυασμός αυτός, στοιχείο που δεν είναι ασύμβατο με διαδοχική εξέταση των διαφόρων στοιχείων της όψεως του σήματος.

(βλ. σκέψεις 92-94, 96-99)

6.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 103, 104, 106-110)

7.      Το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ΄, του κανονισμού 40/94, για το κοινοτικό σήμα, δεν επιτρέπει την αποκλειστική χρήση των διαλαμβανομένων σε αυτό σημείων ή ενδείξεων από μία μόνον επιχείρηση λόγω της καταχωρίσεώς τους ως σημάτων. Με τη διάταξη αυτή επιδιώκεται η επίτευξη σκοπού γενικού συμφέροντος, βάσει του οποίου αυτά τα σημεία ή οι ενδείξεις πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα από όλους. Τα εν λόγω σημεία και ενδείξεις είναι αυτά τα οποία δύνανται να χρησιμοποιηθούν, στο πλαίσιο της συνήθους χρήσεως από το ενδιαφερόμενο κοινό, για να προσδιορίσουν, είτε άμεσα είτε με μνεία ενός ουσιώδους χαρακτηριστικού τους, τις υπηρεσίες ή τα προϊόντα για τα οποία ζητήθηκε η καταχώριση. Ως εκ τούτου, για να εμπίπτει στην απαγόρευση που θέτει η διάταξη αυτή, το σημείο πρέπει να συνδέεται με τα επίμαχα προϊόντα και υπηρεσίες κατά τρόπο αρκούντως άμεσο και συγκεκριμένο, έτσι ώστε το ενδιαφερόμενο κοινό να μπορεί να αντιληφθεί αμέσως και άνευ ετέρας σκέψεως την περιγραφή των οικείων προϊόντων και υπηρεσιών ή ενός εκ των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων τους.

Τέλος, ο περιγραφικός χαρακτήρας σημείου εκτιμάται μόνο σε σχέση με το πώς το αντιλαμβάνεται το ενδιαφερόμενο κοινό, αφενός, και σε σχέση με τα οικεία προϊόντα και υπηρεσίες, αφετέρου. Συγκεκριμένα, ο περιγραφικός χαρακτήρας σήματος εκτιμάται σε σχέση με τις υπηρεσίες και τα προϊόντα για τα οποία καταχωρίσθηκε το σήμα και λαμβανομένου υπόψη του πώς αντιλαμβάνεται κατά τεκμήριο την κατηγορία των οικείων προϊόντων και υπηρεσιών ο μέσος καταναλωτής, ο οποίος έχει τη συνήθη πληροφόρηση και είναι ευλόγως προσεκτικός και ενημερωμένος.

(βλ. σκέψεις 116-120)

8.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 123-125)

9.      Βάσει του άρθρου 75, πρώτη περίοδος, του κανονισμού 207/2009, για το κοινοτικό σήμα, οι αποφάσεις του Γραφείου Εναρμονίσεως στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς (εμπορικά σήματα, σχέδια και υποδείγματα) (ΓΕΕΑ) πρέπει να είναι αιτιολογημένες. Η υποχρέωση αυτή έχει το ίδιο περιεχόμενο με εκείνη την οποία προβλέπει το άρθρο 253 ΕΚ.

Η υποχρέωση αιτιολογήσεως των ατομικών αποφάσεων έχει διττό σκοπό, δηλαδή, αφενός, παρέχει στους ενδιαφερομένους τη δυνατότητα να λάβουν γνώση των λόγων για τους οποίους ελήφθησαν τα μέτρα, προκειμένου να προασπίσουν τα δικαιώματά τους, και, αφετέρου, καθιστά δυνατή την εκ μέρους των δικαιοδοτικών οργάνων της Ένωσης άσκηση του ελέγχου νομιμότητας της αποφάσεως.

Δεν μπορεί να απαιτείται από τα τμήματα προσφυγών να παραθέτουν αιτιολογία που να ακολουθεί διεξοδικά και έναν προς έναν όλους τους συλλογισμούς που διατύπωσαν ενώπιόν τους οι διάδικοι. Συνεπώς, η αιτιολογία μπορεί να συνάγεται εμμέσως, υπό τον όρο να παρέχει στους μεν ενδιαφερομένους τη δυνατότητα να λάβουν γνώση των λόγων για τους οποίους εκδόθηκε η απόφαση του τμήματος προσφυγών, στο δε αρμόδιο δικαιοδοτικό όργανο επαρκή στοιχεία για την άσκηση του εκ μέρους του ελέγχου.

(βλ. σκέψεις 135-137)