OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO
YVES’A BOTA
przedstawiona w dniu 20 stycznia 2016 r.(1)
Sprawa C‑25/15
Postępowanie karne
przeciwko
Istvánowi Baloghowi
[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Budapest Környéki Törvényszék (sąd dla Budapesztu – aglomeracji, Węgry)]
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach karnych – Prawo do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego – Dyrektywa 2010/64/UE – Zakres stosowania – Pojęcie „postępowania karnego” – Postępowanie przewidziane w państwie członkowskim zmierzające do uznania orzeczenia w sprawie karnej wydanego przez sąd innego państwa członkowskiego – Koszty tłumaczenia orzeczenia – Decyzja ramowa 2009/315/WSiSW – Decyzja 2009/316/WSiSW – Europejski system przekazywania informacji z rejestrów karnych (ECRIS)
1. W niniejszym wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym Budapest Környéki Törvényszék (sąd dla Budapesztu – aglomeracji, Węgry) zwraca się do Trybunału o dokonanie wykładni art. 1 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia 20 października 2010 r. w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym(2).
2. Wniosek ten został przedstawiony w ramach postępowania wszczętego przed sądem odsyłającym dotyczącego uznania na Węgrzech skutków prawomocnego orzeczenia wydanego przez sąd innego państwa członkowskiego, w niniejszej sprawie Republiki Austrii, skazującego I. Balogha na karę pozbawienia wolności za popełnienie przestępstwa oraz obciążającego go kosztami postępowania.
3. Z postanowienia odsyłającego wynika, że wyrokiem z dnia 13 maja 2014 r., który uprawomocnił się w dniu 8 października 2014 r.(3), Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt, Austria) skazał I. Balogha, obywatela węgierskiego, na karę czterech lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności za kwalifikowaną kradzież z włamaniem, a także obciążył go kosztami postępowania. I. Balogh pozostaje w areszcie w Austrii, gdzie ma odbywać karę do dnia 24 grudnia 2017 r.
4. Debaty przeprowadzone przed Trybunałem, a w szczególności wyjaśnienia przedstawione przez rząd austriacki, wykazały, że w dniu 15 września 2014 r. Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt) przekazał główną treść wyroku wydanego wobec I. Balogha österreichisches Strafregisteramt (austriackim służbom rejestru karnego), wskazując, zgodnie z decyzją Rady 2009/316/WSiSW z dnia 6 kwietnia 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskiego systemu przekazywania informacji z rejestrów karnych (ECRIS), zgodnie z art. 11 decyzji ramowej 2009/315/WSiSW(4), kod przewidziany w europejskim systemie przekazywania informacji z rejestrów karnych (ECRIS) odpowiadający przestępstwom będącym podstawą skazania.
5. W dniu 21 września 2014 r.(5), austriackie służby rejestru karnego, jako austriacki organ centralny w rozumieniu art. 3 decyzji ramowej Rady 2009/315/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie organizacji wymiany informacji pochodzących z rejestru karnego pomiędzy państwami członkowskimi oraz treści tych informacji(6), oraz zgodnie z obowiązkiem przewidzianym w art. 4 ust. 2 akapit pierwszy tej decyzji ramowej, poinformowały węgierski organ centralny, mianowicie Közigazgatási és Elektronikus Közszolgáltatások Központi Hivatala (centralne biuro elektronicznych służb administracyjnych i publicznych), o wyroku w formie elektronicznej przewidzianej w ECRIS.
6. Magyar Igazságügyi Minisztérium (węgierski minister sprawiedliwości) poinformował następnie Landesgericht Eisenstadt (sąd rejony w Eisenstadt), że niezbędne było doręczenie wyroku w celach uznania jego skuteczności na Węgrzech. Dodał on, że zagraniczny wyrok po uznaniu na Węgrzech był traktowany tak samo, jak krajowy wyrok skazujący wpisany do rejestru karnego.
7. To w ramach tego postępowania szczególnego w sprawie uznania zagranicznych wyroków przewidzianego w prawie węgierskim, dla którego sądem właściwym jest Budapest Környéki Törvényszék (sąd dla Budapesztu – aglomeracji), sąd ten przedstawia pytanie o to, czy I. Balogh może zostać obciążony kosztami tłumaczenia wyroku wydanego przez Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt).
8. Właściwe przepisy prawa węgierskiego przewidują co następuje:
9. Artykuł 46 a nemzetközi bűnügyi jogsegélyről szóló 1996. évi XXXVIII. törvény (ustawy XXXVIII z 1996 r. o międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych) ma następujące brzmienie:
„1. Minister sprawiedliwości przyjmuje informacje umożliwiające uznanie skuteczności zagranicznego wyroku, a także pochodzące z zagranicy wnioski zmierzające do przekazania wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego związanego z pozbawieniem wolności, konfiskaty i konfiskaty aktywów lub środka polegającego na definitywnej likwidacji dostępu do danych w formie elektronicznej, oraz jeśli art. 2 niniejszej ustawy nie zakazuje nadania im biegu, przekazuje je do właściwego sądu. Fővárosi Törvényszék [(sąd dla miasta Budapeszt)] jest rzeczowo i miejscowo właściwy do badania, czy spełnione są przewidziane niniejszą ustawą warunki wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego związanego z pozbawieniem wolności, przepadku lub przepadku aktywów, lub środka polegającego na definitywnej likwidacji dostępu do danych w formie elektronicznej.
[…]
3. Jeśli niniejsza ustawa nie stanowi inaczej, postępowanie sądowe regulowane jest przez przepisy ogólne rozdziału XXIX a büntetőeljárásról szóló 1998 évi XIX. Törvény (ustawy nr XIX z 1998 r. – kodeks postępowania karnego, zwanej dalej „kodeksem postępowania karnego”), dotyczącego postępowań szczególnych – za wyjątkiem przepisów art. 555 ust. 2 lit. b) i d)”.
10. Natomiast art. 48 ustawy o międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych stanowi:
„1. Przy wydawaniu orzeczenia sąd jest związany ustaleniami dotyczącymi okoliczności faktycznych dokonanymi przez sąd zagraniczny.
2. W toku toczącego się przed nim postępowania sąd określa skutki prawne, jakie prawo węgierskie przypisuje wyrokowi skazującemu. Jeśli kara lub środek wymierzony w wyroku zagranicznego sądu nie jest w pełni zgodny z prawem węgierskim, sąd orzeka o karze lub środku mającym zastosowanie zgodnie z prawem węgierskim zapewniając, że będzie on odpowiadał w najwyższym możliwym stopniu karze lub środkowi wymierzonemu przez zagraniczny sąd oraz, w przypadku wniosku dotyczącego wykonania, orzeka w konsekwencji o wykonaniu kary lub środka.
3. Orzekając o mającej zastosowanie karze lub środku należy odnieść się do ustawy w brzmieniu mającym zastosowanie w chwili popełnienia przestępstwa; jeśli z prawa węgierskiego mającego zastosowanie w chwili orzeczenia mającej zastosowanie kary lub środka wynika, że rozpatrywany czyn nie jest już przestępstwem lub należy go ukarać mnie surowo, należy zastosować tę nową ustawę”.
11. Artykuł 9 § 1 kodeksu postępowania karnego stanowi, że językiem postępowania w postępowaniu karnym jest język węgierski.
12. Zgodnie z art. 338 § 1 kodeksu postępowania karnego sąd obciąży oskarżonego kosztami postępowania, jeżeli uzna go za winnego lub stwierdzi jego odpowiedzialność za popełnienie czynu zabronionego. Przepis ten nie odnosi się do kosztów postępowania karnego, którymi na mocy ustawy należy obciążyć inną osobę. Artykuł 338 § 2 tego kodeksu przewiduje natomiast, że oskarżony może zostać obciążony wyłącznie kosztami powstałymi w związku z czynem lub częścią stanu faktycznego, w odniesieniu do których stwierdzono jego winę lub odpowiedzialność. Nikt nie może zostać obciążony kosztami postępowania karnego, które powstały bez potrzeby, chyba że można je przypisać jego zaniedbaniu.
13. Zgodnie z art. 339 § 1 wspomnianego kodeksu koszty, których oskarżony nie ma obowiązku zapłacić, pokrywa państwo.
14. Zgodnie z art. 555 § 1 kodeksu postępowania karnego przepisy tego kodeksu mają zastosowanie w postępowaniach szczególnych, z zastrzeżeniem przepisów odmiennych rozdziału poświęconego tym postępowaniom.
15. Artykuł 555 § 2 lit. j) kodeksu postępowania karnego przewiduje, że oskarżony ponosi koszty postępowań szczególnych, jeżeli został obciążony kosztami w postępowaniu głównym.
16. Sąd odsyłający wyjaśnia, że w prawie węgierskim postępowania określane jako „szczególne” służą, gdy zapadnie już prawomocne orzeczenie rozstrzygające główne kwestie prawa karnego, rozstrzygnięciu prawnokarnych kwestii akcesoryjnych, ściśle związanych z kwestią główną. Innymi słowy chodzi tu o postępowania uproszczone o charakterze akcesoryjnym.
17. Sąd odsyłający wskazuje również, że rozpatrywane w postępowaniu głównym postępowanie szczególne nie prowadzi do nowego skazania i ogranicza się do przyznania wyrokowi wydanemu przez zagraniczny sąd takie samego znaczenia, jakie mają wyroki wydane przez sąd węgierski.
18. Skoro wyrok wydany przez Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt) został zredagowany w języku niemieckim, sąd odsyłający ocenia, że w ramach prowadzenia tego postępowania szczególnego należy zapewnić jego tłumaczenie na język postępowania, w niniejszej sprawie na język węgierski. Wyjaśnia on w tym względzie, że na Węgrzech koszty tłumaczenia pisemnego uważa się za część kosztów postępowania karnego.
19. Sąd odsyłający wskazuje, że na Węgrzech wytworzyły się dwie różne praktyki w odniesieniu do ponoszenia kosztów tłumaczenia pisemnego jako kosztów postępowania karnego.
20. Zgodnie z pierwszą praktyką z przepisów dyrektywy 2010/64 należy wnioskować, że koszty tłumaczenia pisemnego związane z uznaniem skuteczności wyroku zagranicznego stanowią koszty postępowania karnego obciążające państwo. W szczególności na podstawie art. 1 ust. 1 tej dyrektywy, który przewiduje, że ustanawia ona zasady dotyczące prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w szczególności w postępowaniach karnych, te ostatnie należy rozumieć jako obejmujące również postępowania szczególne.
21. Należy zatem odstąpić od stosowania przepisów krajowych obciążających osobę, którą obciążono kosztami postępowania głównego, kosztami postępowania szczególnego wynikającymi z kosztów tłumaczenia pisemnego.
22. Należałoby zatem zastosować art. 9 kodeksu postępowania karnego, zgodnie z którym oskarżony będący obywatelem węgierskim ma prawo do używania swojego języka ojczystego, a więc państwo powinno ponieść koszty tłumaczenia zagranicznego wyroku w ramach postępowania szczególnego w sprawie uznania. Ponadto zasada, zgodnie z którą koszty tłumaczenia pisemnego ponosi państwo na podstawie art. 339 § 1 kodeksu postępowania karnego, miałaby zastosowanie również w przypadku uznania skuteczności zagranicznego wyroku.
23. Druga praktyka stosowana na Węgrzech oparta jest na stwierdzeniu, zgodnie z którym tłumaczenie na język węgierski zagranicznego wyroku, które jest niezbędne dla prowadzenia postępowania szczególnego w sprawie uznania tego wyroku, nie ma żadnego związku z prawem do używania swojego języka ojczystego. Oskarżony powinien zatem ponieść koszty tłumaczenia pisemnego powstałe w tym postępowaniu szczególnym. Skoro postępowanie zagraniczne stanowi w niniejszej sprawie postępowanie główne w rozumieniu art. 555 § 2 lit. j) kodeksu postępowania karnego, zaś sąd zagraniczny obciążył oskarżonego kosztami postępowania karnego, powinien on ponieść wszystkie koszty, w tym koszty postępowania szczególnego.
24. Uważając za niezbędne zwrócenie się do Trybunału o wykładnię dyrektywy 2010/64 Budapest Környéki Törvényszék (sąd dla Budapesztu – aglomeracji) zawiesił postępowanie i przedstawił następujące pytanie prejudycjalne:
„Czy sformułowanie zawarte w art. 1 ust. 1 dyrektywy 2010/64, zgodnie z którym »[n]iniejsza dyrektywa ustanawia zasady dotyczące prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym oraz w postępowaniu służącym wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania« należy rozumieć w ten sposób, że sądy węgierskie powinny stosować tę dyrektywę również w postępowaniu szczególnym [rozdział XXIX kodeksu postępowania karnego], a mianowicie, czy należy przyjąć, że postępowanie szczególne przewidziane w prawie węgierskim mieści się w pojęciu »postępowanie karne«, czy też przez pojęcie to należy rozumieć wyłącznie postępowanie, które kończy się prawomocnym orzeczeniem rozstrzygającym kwestię odpowiedzialności karnej oskarżonego?”.
I – Moja analiza
25. W swoim wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym sąd odsyłający zwraca się o dokonanie wykładni dyrektywy 2010/64 w istocie w celu ustalenia, czy stoi ona na przeszkodzie krajowej praktyce polegającej na obciążeniu obywatela Węgier skazanego w innym państwie członkowskim na karę pozbawienia wolności kosztami tłumaczenia wyroku karnego w ramach postępowania szczególnego w sprawie uznania zagranicznych wyroków.
26. Przed zbadaniem problemu związanego z tłumaczeniem wyroku wydanego przez sąd innego państwa członkowskiego w ramach postępowania szczególnego w sprawie uznania istniejącego w prawie węgierskim należy wyjaśnić, że osoba skazana, taka jak I. Balogh, posiada w warunkach określonych w art. 3 dyrektywy 2010/64 prawo do tego, aby wyrok wydany przeciwko niej przez Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt) został przetłumaczony na język węgierski.
27. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 2 tej dyrektywy prawo do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w ramach postępowań karnych „ma zastosowanie do osób od chwili, gdy właściwe organy danego państwa członkowskiego poinformują je […], że są one podejrzane lub oskarżone o popełnienie przestępstwa, do czasu zakończenia postępowania rozumianego jako ostateczne ustalenie tego, czy popełniły one przestępstwo, w tym, w stosownych przypadkach, wydania wyroku lub rozpatrzenia wszelkich odwołań”.
28. Jeśli chodzi dokładniej o prawo do tłumaczenia pisemnego, art. 3 ust. 1 wspomnianej dyrektywy przewiduje, że państwa członkowskie powinny zapewnić, „aby podejrzanym lub oskarżonym, którzy nie rozumieją języka danego postępowania karnego, zapewniono w rozsądnym terminie tłumaczenie pisemne wszystkich dokumentów istotnych dla zapewnienia ich zdolności do wykonywania swojego prawa do obrony oraz do zagwarantowania rzetelności postępowania”.
29. Zgodnie z motywem 30 dyrektywy 2010/64 „[z]agwarantowanie rzetelności postępowania wymaga, aby istotne dokumenty, lub przynajmniej stosowne ich części, były przetłumaczone dla podejrzanych lub oskarżonych zgodnie z niniejszą dyrektywą. Niektóre dokumenty, takie jak wszelkie orzeczenia o pozbawieniu danej osoby wolności, każdy zarzut lub akt oskarżenia oraz każdy wyrok, powinny zawsze być uważane za istotne do tego celu i dlatego należy je przetłumaczyć”.
30. Motyw ten został skonkretyzowany w art. 3 ust. 2 tej dyrektywy, zgodnie z którym „[i]stotne dokumenty obejmują wszelkie orzeczenia o pozbawieniu danej osoby wolności, każdy zarzut lub akt oskarżenia oraz każdy wyrok”.
31. Zasada wynikająca z art. 3 ust. 1 i 2 omawianej dyrektywy wymaga zatem tłumaczenia pisemnego wyroku takiego jak wyrok, który Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt) wydał wobec I. Balogha.
32. Trybunał zwrócił się do Budapest Környéki Törvényszék (sąd dla Budapesztu – aglomeracji) w drodze wniosku o wyjaśnienia skierowanego na podstawie art. 101 regulaminu postępowania przed Trybunałem o uściślenie, czy wyrok wydany przez Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt) został, jako istotny dokument w rozumieniu art. 3 ust. 2 dyrektywy 2010/64, w Austrii przetłumaczony na język osoby skazanej, oraz w razie potrzeby doręczony jej w tym języku.
33. W swojej odpowiedzi z dnia 21 października 2015 r. sąd odsyłający wskazał, że zgodnie z posiadanymi przez niego informacjami wyrok wydany przez Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt) nie został przetłumaczony, a w konsekwencji nie został także doręczony I. Baloghowi. Dodał on jednak, że rozprawa odbyła się w obecności węgierskiego tłumacza.
34. Tymczasem zgodnie z wyjaśnieniami przedstawionymi w tym względzie przez rząd austriacki na rozprawie, wyrok wydany przez Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt) został przetłumaczony na język węgierski w formie ustnej na koniec rozprawy przeprowadzonej przed tym sądem, a następnie w formie pisemnej. To tłumaczenie rozpatrywanego wyroku było dostępne w sierpniu 2015 r. i zostało doręczone I. Baloghowi.
35. Z wyjaśnień tych wynika zatem, że I. Balogh skorzystał z prawa do tłumaczenia wydanego przeciwko niemu wyroku, przewidzianego w art. 3 dyrektywy 2010/64.
36. Po wyjaśnieniu tej kwestii pragnę wskazać, że tłumaczenie na język węgierski wyroku wydanego przez Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt), którego zamierza dokonać sąd odsyłający, ma na celu przeprowadzenie postępowania szczególnego zgodnie z prawem węgierskim, zmierzającego do uznania w tym prawie skuteczności wyroków wydanych w innych państwach członkowskich.
37. Podobnie jak rządy węgierski i austriacki oraz Komisja Europejska, jestem zdania, że postępowanie to znajduje się poza zakresem stosowania dyrektywy 2010/64, określonym w art. 1 ust. 2 tej dyrektywy. Poza tym uważam, że w każdym razie zgodność z prawem omawianego postępowania z punktu widzenia innych norm prawa Unii jest wątpliwa. Moim zdaniem to nie z punktu widzenia tej dyrektywy należy badać problematykę podniesioną przez sąd odsyłający.
38. Pragnę ponadto przypomnieć, że „okoliczność, iż sąd krajowy powołał się formalnie w pytaniu prejudycjalnym na określone przepisy prawa Unii, nie stoi na przeszkodzie temu, by Trybunał przekazał temu sądowi wszelkie wskazówki dotyczące wykładni, które mogą być pomocne w rozstrzygnięciu rozpatrywanej przez niego sprawy, niezależnie od tego, czy sąd krajowy powołał się na nie w treści pytań. W tym względzie do Trybunału należy wyprowadzenie z całości informacji przedstawionych przez sąd krajowy, a w szczególności z uzasadnienia postanowienia odsyłającego, elementów prawa Unii, które wymagają wykładni w świetle przedmiotu sporu.”(7). Ogólniej rzecz ujmując, uwagi zarówno ustne, jak i na piśmie, które zostały przedstawione Trybunałowi w ramach niniejszego postępowania umożliwiły określenie właściwych przepisów prawa Unii w celu udzielenia sądowi odsyłającemu użytecznej odpowiedzi.
39. Rząd węgierski wyjaśnia, że w ramach postępowania przewidzianego w art. 46 i 48 ustawy o międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych, właściwy sąd węgierski nie dokonuje oceny okoliczności faktycznych ani stopnia odpowiedzialności karnej (jest bowiem w tym względzie związany), ale dostosowuje skutki prawne określone w zagranicznym wyroku w taki sposób, aby były one zgodne z węgierskim systemem prawnym; oznacza to, iż nie chodzi o nałożenie nowej sankcji karnej, ale o spełnienie proceduralnego warunku, niezbędnego dla uznania i wykonania na Węgrzech zagranicznego wyroku, a także sankcji karnej zawartej w tym wyroku. Zdaniem tego rządu postępowanie w sprawie uznania zagranicznych wyroków dostosowuje jedynie w sposób formalny karę określoną w zagranicznym wyroku tak, aby była ona zgodna z węgierskim prawem. Uwzględniając powyższe, tłumaczenie na język węgierski zagranicznego wyroku jest koniecznym narzędziem w postępowaniu sądowym zmierzającym do jego uznania.
40. Jak wskazała Komisja w swoich uwagach na piśmie, to postępowanie szczególne wydaje się zbliżone do postępowania o udzielenie exequatur, co potwierdziła debata przeprowadzona na rozprawie. Należy zatem stwierdzić, że omawiane postępowanie szczególne jest z samej swojej zasady sprzeczne z art. 82 ust. 1 akapit pierwszy TFUE, zgodnie z którym współpraca sądowa w sprawach karnych w Unii opiera się na zasadzie wzajemnego uznawania wyroków i orzeczeń sądowych.
41. Zarówno odpowiedź udzielona przez sąd odsyłający na wniosek o wyjaśnienia skierowany przez Trybunał(8), jak i debata przeprowadzona przed nim na rozprawie wykazały, że rozpatrywane postępowanie szczególne jest prowadzone systematycznie przez organy węgierskie w celu uznawania ważności i skuteczności zagranicznych wyroków w prawie węgierskim. W szczególności, jak wskazuje sprawa w postępowaniu głównym, to postępowanie szczególne prowadzone jest przez węgierskie organy niezależnie od wykonywania kary na Węgrzech, czy uwzględnienia takiego wyroku w ramach postępowania karnego toczącego się w tym państwie członkowskim. Ani decyzja ramowa Rady 2008/909/WSiSW z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub inny środek polegający na pozbawieniu wolności – w celu wykonania tych wyroków w Unii Europejskiej(9), ani decyzja ramowa Rady 2008/675/WSiSW z dnia 24 lipca 2008 r. w sprawie uwzględniania w nowym postępowaniu karnym wyroków skazujących zapadłych w państwach członkowskich Unii Europejskiej(10), nie mają więc zastosowania w ramach niniejszej sprawy.
42. Co więcej wpisanie do węgierskiego rejestru karnego wyroku skazującego wydanego przez sąd innego państwa członkowskiego jest uzależnione od wcześniejszego przeprowadzenia postępowania szczególnego w sprawie uznania, które wymaga, zdaniem sądu odsyłającego, przetłumaczenia przez ten sąd austriackiego wyroku na język węgierski.
43. Ten sposób postępowania, jak wykażę, jest sprzeczny z europejskim mechanizmem wymiany informacji pochodzących z rejestru karnego pomiędzy państwami członkowskimi wprowadzonym w decyzji ramowej 2009/315 i w decyzji 2009/316.
44. Z tych dwóch aktów wynika bowiem, że wpisanie wyroku Landesgericht Eisenstadt (sądu rejonowego w Eisenstadt) do węgierskiego rejestru karnego powinno nastąpić nie w ramach postępowania szczególnego w sprawie uznania, takiego jak przewidziane w prawie węgierskim, ale bezpośrednio na podstawie informacji przekazanej przez państwo członkowskie, w którym nastąpiło skazanie, w ramach ECRIS. Doręczenie wyroku nie jest co do zasady niezbędne, ani tym bardziej jego tłumaczenie.
45. Decyzja ramowa 2009/315 przyczynia się do osiągnięcia celów przewidzianych w działaniu nr 3 programu działań mającego na celu wprowadzenie w życie zasady wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach karnych(11), przyjętego przez Radę Unii Europejskiej w dniu 29 listopada 2000 r., zgodnie z konkluzjami Rady Europejskiej obradującej w dniach 15–16 października 1999 r. w Tampere. Działanie nr 3 tego programu zakłada bowiem wprowadzenie znormalizowanego formularza wniosku o udzielenie informacji zawartych w rejestrze karnym, przetłumaczonego na wszystkie języki urzędowe Unii. Posłużenie się znormalizowanym formularzem ma na celu ułatwienie pomocy prawnej w sprawach karnych(12).
46. Jak wskazuje motyw 9 decyzji ramowej 2009/315, powinna ona „zastąpić art. 22 Europejskiej konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych [podpisanej w Strasburgu w dniu 20 kwietnia 1959 r.]. Poza spoczywającym na skazującym państwie członkowskim obowiązkiem przekazania państwu członkowskiemu, którego obywatelem jest dana osoba, informacji o wyrokach skazujących wydanych wobec jego obywateli, który to obowiązek [ta] decyzja potwierdza i uzupełnia, nakłada się również obowiązek przechowywania przekazanych informacji przez państwo członkowskie, którego obywatelem jest dana osoba, w celu zagwarantowania, że będzie ono w stanie udzielić wyczerpującej odpowiedzi na wnioski o udzielenie informacji skierowane do niego przez inne państwa członkowskie”.
47. Decyzja ramowa 2009/315 naprawiła zatem jedno z niedociągnięć systemu wprowadzonego przez europejską konwencję o pomocy prawnej w sprawach karnych, mianowicie trudności w zrozumieniu przekazanych ewentualnie informacji. Trudności w tłumaczeniu mogły częściowo wyjaśniać to niezrozumienie(13).
48. Ta decyzja ramowa zmierza w konsekwencji do poprawy obiegu informacji poprzez wprowadzenie systemu informatycznego. Każdy system wymiany informacji dotyczących karnych wyroków skazujących musi mieć na celu umożliwienie końcowemu użytkownikowi uzyskania poprzez jego krajowy rejestr karny, w bardzo krótkim terminie, w bezpiecznej formie elektronicznej, wyczerpujących i łatwych do zrozumienia informacji dotyczących wyroków skazujących wydanych wobec danej osoby na terytorium Unii. Stosowanie europejskiego znormalizowanego formatu uznanego przez wszystkie państwa członkowskie, opierającego się na używaniu kodów, ułatwia tłumaczenie przekazywanych informacji i czyni je w ten sposób zrozumiałymi dla wszystkich.
49. Jak wskazuje motyw 17 decyzji ramowej 2009/315 „[u]sprawnienie przepływu informacji o wyrokach skazujących ma znikomą przydatność, jeżeli informacje te nie są zrozumiałe dla państwa członkowskiego, które je otrzymuje. Poprawę wzajemnego zrozumienia może przynieść utworzenie »znormalizowanego formatu europejskiego«, umożliwiającego wymianę informacji w jednolitej, skomputeryzowanej formie i ułatwiającego ich automatyczne tłumaczenie”. Z motywu tego wynika, że „[p]rzesyłane przez skazujące państwo członkowskie informacje dotyczące wyroków skazujących są przekazywane w języku urzędowym lub jednym z języków urzędowych tego państwa członkowskiego”.
50. Zgodnie z art. 1 lit. a) decyzji ramowej 2009/315 jej celem jest określenie sposobu przekazywania przez państwo członkowskie, w którym wydany został wyrok, informacji o tym wyroku państwu członkowskiemu, którego obywatelem jest osoba skazana. Zgodnie z art. 1 lit. c) tej decyzji ramowej, jej celem jest również „ustanowienie ram umożliwiających opracowanie i rozwój skomputeryzowanego systemu wymiany informacji o wyrokach skazujących pomiędzy państwami członkowskimi”.
51. Artykuł 4 ust. 1 omawianej decyzji ramowej przewiduje, że „[k]ażde państwo członkowskie podejmuje kroki konieczne do zapewnienia, by wszystkie wyroki skazujące wydane na jego terytorium były podczas wpisywania do jego rejestru karnego opatrzone informacją o obywatelstwie lub obywatelstwach osoby skazanej, jeżeli jest ona obywatelem innego państwa członkowskiego”.
52. Artykuł 4 ust. 2 akapit pierwszy decyzji ramowej 2009/315 stanowi, że „[o]rgan centralny skazującego państwa członkowskiego informuje w możliwie najkrótszym terminie organy centralne innych państw członkowskich o każdym wyroku skazującym wobec obywateli tych państw członkowskich wydanym na jego terytorium i wpisanym do rejestru karnego”.
53. Do tego obowiązku informowania, ciążącego na skazującym państwie członkowskim, dochodzi obowiązek państwa członkowskiego, którego obywatelem jest dana osoba, przechowywania przekazanych informacji, zgodnie z art. 5 ust. 1 tej decyzji ramowej.
54. Poza tym art. 11 ust. 4 omawianej decyzji ramowej przewiduje przyjęcie przez Radę środków mających w szczególności na celu, zgodnie z pkt a) tego ustępu, „określenie wszelkich sposobów ułatwienia zrozumienia przekazywanych informacji i ich automatycznego tłumaczenia”.
55. W ten sposób, jak wynika z art. 1 akapit pierwszy decyzji 2009/316, ustanawia ona ECRIS. Zgodnie z art. 3 ust. 1 tej decyzji chodzi o „zdecentralizowany system informatyczny, oparty na bazach danych rejestrów karnych w każdym państwie członkowskim”.
56. Jak wskazuje motyw 6 omawianej decyzji, jej celem jest „wprowadzenie w życie decyzji ramowej 2009/315[…] w celu stworzenia i rozwoju skomputeryzowanego systemu wymiany informacji o wyrokach skazujących pomiędzy państwami członkowskimi. Taki system powinien umożliwiać przesyłanie informacji o wyrokach skazujących w formie, która jest z łatwością zrozumiała. W związku z tym należy określić znormalizowany format pozwalający na wymianę informacji w jednolitej, elektronicznej i łatwej do komputerowego tłumaczenia formie, jak również wszelkie inne metody organizacji i usprawnienia elektronicznej wymiany informacji na temat wyroków skazujących między organami centralnymi państw członkowskich”.
57. W szczególności, jak wynika z motywu 12 decyzji 2009/316, „[t]abele referencyjne z kategoriami przestępstw oraz kategoriami kar i środków zamieszczone w [tej] decyzji powinny ułatwić automatyczne tłumaczenie oraz umożliwić wzajemne zrozumienie przekazywanych informacji dzięki wykorzystaniu systemu kodów”.
58. W tym kontekście art. 4 ust. 1 akapit pierwszy omawianej decyzji przewiduje, że „[p]rzy przekazywaniu informacji zgodnie z art. 4 ust. 2 i 3 oraz art. 7 decyzji ramowej 2009/315[…] dotyczących nazwy lub klasyfikacji prawnej przestępstwa oraz mających zastosowanie przepisów państwa członkowskie stosują kod odpowiadający każdemu z przestępstw, o których mowa w przekazywanej informacji, zgodnie z tabelą przestępstw w załączniku A”.
59. Podobnie art. 4 ust. 2 akapit pierwszy decyzji 2009/316 przewiduje, że „[p]rzy przekazywaniu informacji zgodnie z art. 4 ust. 2 i 3 oraz art. 7 decyzji ramowej 2008/315[…] dotyczących treści wyroku skazującego, w szczególności orzeczonej kary, jak również wszelkich kar dodatkowych, środków [zabezpieczających] i późniejszych orzeczeń zmieniających sposób wykonania kary, państwa członkowskie stosują odpowiedni kod do każdych kar i środków, o których mowa w przekazywanej informacji, zgodnie z tabelą kar i środków w załączniku B”.
60. Środki te pozwalają na ułatwienie wymiany informacji pomiędzy państwami członkowskimi, umożliwiając jednocześnie ich wzajemne zrozumienie.
61. Jak jasno przedstawił rząd austriacki na rozprawie, postępowanie szczególne w sprawie uznania wyroków wydanych w innych państwach członkowskich prowadzone przez węgierskie organy nie jest zgodne z mechanizmem wprowadzonym decyzją ramową 2009/315 i decyzją 2009/316. Akty te nie przewidują także tłumaczenia wyroków w sprawach karnych stanowiących podstawę wymiany informacji dotyczących wyroków skazujących.
62. Z jednej strony takie tłumaczenia wyroków nie są niezbędne. Poprzez stosowanie znormalizowanych kodów i jednolitego formatu komunikacji informacje dotyczące wyroków skazujących przekazywane są bowiem w łatwo zrozumiałej formie, która umożliwia wykonywanie automatycznego tłumaczenia. Wystarcza to dla wpisania wyroku skazującego do rejestru karnego państwa członkowskiego, którego obywatelem jest dana osoba.
63. Z drugiej strony w kontekście takim jak w sprawie w postępowaniu głównym tłumaczenie wyroku wydanego w innym państwie członkowskim nie jest dopuszczalne. Jak bowiem wskazałem, celem decyzji ramowej 2009/315 jest zapewnienie lepszego rozpowszechnienia informacji dotyczących wyroków skazujących pomiędzy państwami członkowskimi. Ponadto pomoc prawna w dziedzinie konsultowania krajowych rejestrów karnych powinna zostać zorganizowana w sposób szybki i skuteczny. Innymi słowy czas, jaki upływa pomiędzy wpisaniem wyroku skazującego do rejestru karnego państwa członkowskiego, w którym przeprowadzone zostało postępowanie karne, a wpisaniem do rejestru karnego państwa członkowskiego, którego obywatelem jest osoba skazana, powinien być tak krótki, jak to możliwe. W związku z tym, jeśli wpisanie wyroku skazującego I. Balogha do węgierskiego rejestru karnego miałoby zostać poprzedzone tłumaczeniem wyroku wydanego przez Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt), przeciwdziałałoby to temu celowi szybkości. Uproszczenie i przyspieszenie przekazywania informacji zamierzone przez decyzję ramową 2009/315 zostałoby zatem zaprzepaszczone.
64. Co prawda decyzja ramowa 2009/315 przewiduje taką ewentualność, że skazujące państwo członkowskie może być zobowiązane do dostarczenia państwu członkowskiemu, którego obywatelem jest dana osoba, dodatkowych informacji. Artykuł 4 ust. 4 tej decyzji ramowej stanowi bowiem, że „[p]aństwo członkowskie, które udzieliło informacji na mocy ust. 2 i 3, przekazuje organowi centralnemu państwa członkowskiego, którego obywatelem jest dana osoba, na wniosek tego ostatniego dotyczący indywidualnej sprawy, kopię wyroków skazujących i podjętych dalszych środków oraz wszelkie informacje z nimi związane w celu umożliwieni[a] mu rozważenia, czy wymagają one przedsięwzięcia środków na poziomie krajowym”(14).
65. Z samego brzmienia tego przepisu wynika przy tym, że przekazanie wyroku w ramach systemu wymiany informacji pochodzących z rejestru karnego wprowadzonego decyzją ramową 2009/315, zostało ukształtowane tak, aby miało charakter wyjątkowy. Systematyczne przekazywanie wyroków zaprzepaściłoby bowiem, jak już wcześniej wskazałem, cel tej decyzji ramowej polegający na ułatwieniu wymiany informacji pochodzących z rejestru karnego pomiędzy państwami członkowskimi. Tymczasem organy węgierskie domagają się od sądów innych państw członkowskich, w ramach swego postępowania szczególnego w sprawie uznania, doręczania wyroków skazujących właśnie w sposób systematyczny. Poza tym rząd węgierski nie przedstawił żadnych szczególnych powodów, które miałyby skłonić go w konkretnym przypadku w postępowaniu głównym, do zwrócenia się do Landesgericht Eisenstadt (sądu rejonowego w Eisenstadt) o doręczenie jego wyroku. Przeciwnie, przyczyną tego wniosku jest automatyczne stosowanie postępowania szczególnego w sprawie uznania zagranicznych wyroków. Praktyka organów węgierskich nie może zatem zostać uznana za uzasadnioną na mocy art. 4 ust. 4 decyzji ramowej 2009/315.
66. Przekazanie wyroku wydanego przez Landesgericht Eisenstadt (sąd rejonowy w Eisenstadt) nie było zatem ani niezbędne, ani dopuszczalne w ramach ECRIS. Z tego stwierdzenia wynika a fortiori, że I. Balogh nie może zostać obciążony kosztami poniesionymi przez sąd odsyłający w celu dokonania tłumaczenia tego wyroku.
67. Powyższe rozważania skłaniają mnie w konsekwencji do zaproponowania Trybunałowi, aby na pytanie sądu odsyłającego udzielił następującej odpowiedzi: art. 1 ust. 1 i 2 oraz art. 3 ust. 1 i 2 dyrektywy 2010/64 należy interpretować w ten sposób, iż nie mają one zastosowania do sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, w której sąd państwa członkowskiego, w ramach krajowego postępowania w sprawie uznania skuteczności wyroków zagranicznych, postanawia dokonać tłumaczenia na język postępowania tego państwa wyroku wydanego przez sąd innego państwa członkowskiego. Ponadto art. 4 ust. 2 i 5 ust. 1 decyzji ramowej 2009/315, a także decyzję 2009/316, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, aby wpisanie do rejestru karnego jednego państwa członkowskiego wyroku skazującego wydanego przez sąd innego państwa członkowskiego było uzależnione od wcześniejszego przeprowadzenia takiego postępowania.
II – Wnioski
68. Uwzględniając powyższe rozważania proponuję udzielenie na pytanie przedstawione przez Budapest Környéki Törvényszék (sąd dla Budapesztu – aglomeracji) następującej odpowiedzi:
Artykuły 1 ust. 1 i 2 oraz art. 3 ust. 1 i 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia 20 października 2010 r. w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym należy interpretować w ten sposób, że nie mają one zastosowania do sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, w której sąd państwa członkowskiego, w ramach krajowego postępowania w sprawie uznania skuteczności wyroków zagranicznych, postanawia dokonać tłumaczenia na język postępowania tego państwa wyroku wydanego przez sąd innego państwa członkowskiego.
Artykuły 4 ust. 2 i 5 ust. 1 decyzji ramowej Rady 2009/315/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie organizacji wymiany informacji pochodzących z rejestru karnego pomiędzy państwami członkowskimi oraz treści tych informacji, a także decyzję Rady 2009/316/WSiSW z dnia 6 kwietnia 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskiego systemu przekazywania informacji z rejestrów karnych (ECRIS), zgodnie z art. 11 decyzji ramowej 2009/315/WSiSW, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, aby wpisanie do rejestru karnego jednego państwa członkowskiego wyroku skazującego wydanego przez sąd innego państwa członkowskiego było uzależnione od wcześniejszego przeprowadzenia takiego postępowania.