WYROK TRYBUNAŁU (szósta izba)
z dnia 7 kwietnia 2016 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Artykuły 45 TFUE i 48 TFUE – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuł 15 ust. 2 – Rozporządzenie (EWG) nr 1408/71 – Artykuł 67 ust. 3 – Zabezpieczenie społeczne – Zasiłek dla bezrobotnych mający na celu uzupełnienie dochodów z zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy – Przyznanie tego świadczenia – Ukończenie okresów zatrudnienia – Sumowanie okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia – Uwzględnienie okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia ukończonych zgodnie z ustawodawstwem innego państwa członkowskiego
W sprawie C‑284/15
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez cour du travail de Bruxelles (sąd pracy w Brukseli, Belgia) postanowieniem z dnia 27 maja 2015 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 10 czerwca 2015 r., w postępowaniu:
Office national de l’emploi (ONEm)
przeciwko
M.
oraz
M.
przeciwko
Office national de l’emploi (ONEm),
Caisse auxiliaire de paiement des allocations de chômage (CAPAC),
TRYBUNAŁ (szósta izba),
w składzie A. Arabadjiev, prezes izby, S. Rodin (sprawozdawca) i E. Regan, sędziowie,
rzecznik generalny: N. Wahl,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi przedstawione:
– w imieniu rządu belgijskiego przez M. Jacobs i L. Van den Broeck, działające w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu duńskiego przez C. Thorninga i M.S. Wolff, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Rady Unii Europejskiej przez O. Segnanę i A. Norberga, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej przez D. Martina, działającego w charakterze pełnomocnika,
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 67 ust. 3 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, w brzmieniu zmienionym i uaktualnionym rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, L 28, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 5, t. 3, s. 3), zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 592/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. (Dz.U. L 177, s. 1) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1408/71”), a także ważności tego przepisu w świetle art. 45 TFUE, 48 TFUE i art. 15 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”).
2 Wniosek ten został przedstawiony w ramach dwóch rozpatrywanych łącznie przez sąd odsyłający sporów między Office national de l’emploi (ONEm) (krajowym urzędem pracy, zwanym dalej „ONEm”) a M., a także między M. a ONEm i Caisse auxiliaire de paiement des allocations de chômage (CAPAC) (kasą wypłacającą zasiłki dla bezrobotnych, zwaną dalej „CAPAC”) dotyczącego wypłaty zasiłku dla bezrobotnych i zasiłku gwarantującego dochody.
Ramy prawne
Prawo Unii
3 Artykuł 3 rozporządzenia nr 1408/71, zatytułowany „Zasada równego traktowania”, w ust. 1 stanowi:
„Osoby, do których stosują się przepisy niniejszego rozporządzenia, podlegają obowiązkom i korzystają z praw wynikających z ustawodawstwa każdego państwa członkowskiego na tych samych warunkach co obywatele tego państwa, z zastrzeżeniem przepisów szczególnych zawartych w niniejszym rozporządzeniu”.
4 Artykuł 67 tego rozporządzenia, zatytułowany „Sumowanie okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia”, ma następujące brzmienie:
„1. Instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń od ukończenia okresów ubezpieczenia, uwzględnia, w niezbędnym zakresie, okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia ukończone jako pracownik najemny, z uwzględnieniem ustawodawstwa innego państwa członkowskiego, tak jak gdyby chodziło o okresy ubezpieczenia ukończone z uwzględnieniem stosowanego przez tę instytucję ustawodawstwa, jednakże pod warunkiem, że okresy zatrudnienia byłyby uznane za okresy ubezpieczenia, jakby [gdyby] zostały ukończone z uwzględnieniem tego ustawodawstwa.
2. Instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń od ukończenia okresów zatrudnienia, uwzględnia, w niezbędnym zakresie, okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia ukończone jako pracownik najemny, z uwzględnieniem ustawodawstwa innego państwa członkowskiego, tak jak gdyby chodziło o okresy zatrudnienia ukończone z uwzględnieniem stosowanego przez tę instytucję ustawodawstwa.
3. Z wyjątkiem przypadków, określonych w art. 71 ust. 1 lit. a) [ppkt] (ii) oraz lit. b) [ppkt] (ii), przepisy ust. 1 i 2 stosuje się pod warunkiem, że zainteresowany ukończył ostatnio:
– w przypadku ust. 1, okresy ubezpieczenia,
– w przypadku ust. 2, okresy zatrudnienia,
zgodnie z ustawodawstwem, na podstawie którego występuje o przyznanie świadczeń.
4. Jeżeli okres, przez który przyznawane są świadczenia, zależy od długości okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia, stosuje się odpowiednio przepisy ust. 1 albo 2, w zależności od przypadku”.
Prawo belgijskie
5 Artykuł 29 ust. 2 arrêté royal du 25 novembre 1991 portant réglementation du chômage (dekretu królewskiego z dnia 25 listopada 1991 r., zwanego dalej „dekretem królewskim z dnia 25 listopada 1991 r.”) (Moniteur belge z dnia 31 grudnia 1991, s. 29888), w brzmieniu mającym zastosowanie w dacie okoliczności faktycznych zaistniałych w postępowaniu głównym, ma następujące brzmienie:
„Pracownikiem zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy z zachowaniem praw jest, od daty podjęcia zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy, pracownik zatrudniony w ramach stosunku pracy, który nie jest objęty zakresem przepisu art. 28 § 1 lub art. 28 § 3 i którego tygodniowy czas pracy odpowiada przepisowi art. 11a akapit czwarty i następne loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail [ustawy z dnia 3 lipca 1978 r. w sprawie umów o pracę], jeżeli:
1. a) albo w chwili podjęcia pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy spełnia on wszystkie wymagania, aby ubiegać się i uzyskać zasiłek jako pracownik w pełnym wymiarze czasu pracy […]
[…]”.
6 Prawo belgijskie uzależnia przyznanie zasiłków dla bezrobotnych przysługujących pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy od określonych przesłanek, wśród których w art. 30 dekretu królewskiego z dnia 25 listopada 1991 r. wskazano ukończenie określonej liczby dni pracy w trakcie okresu odniesienia poprzedzającego złożenie wniosku o zasiłek.
7 Artykuł 37 ust. 2 dekretu królewskiego z dnia 25 listopada 1991 r. stanowi:
„Pracę wykonywaną za granicą uwzględnia się, jeśli była ona wykonywana w ramach zatrudnienia, które w Belgii skutkowałoby potrąceniem składek na zabezpieczenie społeczne, w tym również na dział bezrobocia.
Akapit pierwszy ma jednak zastosowanie tylko wtedy, gdy pracownik po wykonywaniu pracy za granicą był zatrudniony jako pracownik najemny na podstawie ustawodawstwa belgijskiego”.
8 Zgodnie z art. 131 bis ust. 1 dekretu królewskiego z dnia 25 listopada 1991 r. pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy z zachowaniem praw może, w okresie zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy i pod określonymi warunkami, otrzymać szczególny zasiłek zwany „zasiłkiem gwarantującym dochody”.
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
9 M., obywatel czeski, z zawodu muzyk, był zatrudniony do dnia 27 kwietnia 2008 r. w Republice Czeskiej w ramach umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Po przeprowadzce do Belgii w dniu 10 maja 2008 r. zarejestrował się jako osoba poszukująca pracy w tym ostatnim państwie członkowskim.
10 W dniu 27 maja 2008 r. M. wystąpił o przyznanie mu zasiłku dla bezrobotnych od dnia 13 maja 2008 r., jednak wniosek ten nie został rozpatrzony.
11 W dniu 9 września 2008 r., po zatrudnieniu go w ramach umowy o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy 2,5 godziny tygodniowo w charakterze nauczyciela gry na skrzypcach i na gitarze, M. wystąpił o przyznanie mu zasiłku gwarantującego dochody za czas, w którym nie wykonuje on pracy, począwszy od dnia 8 września 2008 r.
12 Nazajutrz po wygaśnięciu jego umowy o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy, czyli w dniu 24 czerwca 2009 r., M. – nie wykonując żadnej działalności zawodowej – złożył wniosek o przyznanie zasiłku dla bezrobotnych za okres od tego dnia. Następnie, podjąwszy ponownie pracę w niepełnym wymiarze czasu, w dniu 22 października 2009 r. M. złożył drugi wniosek o zasiłek gwarantujący dochody, za okres od dnia 7 września 2009 r.
13 W odniesieniu do różnych przedstawionych przez M. żądań ONEm przyjął następujące rozstrzygnięcia:
– w dniach 3 i 22 lipca 2009 r. dwukrotnie oddalono wniosek o zasiłek gwarantujący dochody za okres od dnia 8 września 2008 r. ze względu na to, że nie można uwzględnić okresów świadczenia pracy w Republice Czeskiej, albowiem M. nie świadczył następnie pracy w Belgii;
– w dniu 26 sierpnia 2009 r. oddalono wniosek o zasiłek dla bezrobotnych za okres od dnia 24 czerwca 2009 r. ze względu na to, że przyznanie zasiłku dla bezrobotnych pracownikowi w niepełnym wymiarze czasu pracy, który zaprzestał wszelkiej działalności, wymaga świadczenia pracy na poprzednio zajmowanych stanowiskach w wymiarze wynoszącym przynajmniej 12 godzin tygodniowo;
– oddalono wniosek o zasiłek gwarantujący dochody za okres od dnia 7 września 2009 r.
14 M. zaskarżył wszystkie decyzje ONEm przed tribunal du travail de Bruxelles (sądem pracy w Brukseli). W orzeczeniu z dnia 11 września 2012 r. sąd ten stwierdził częściową zasadność wniesionej przez M. skargi.
15 W dniach 16 i 18 października 2012 r. ONEm i M. odwołali się od tego orzeczenia do cour du travail de Bruxelles (apelacyjnego sądu pracy w Brukseli).
16 W orzeczeniu z dnia 24 grudnia 2014 r. sąd ten potwierdził, że M. jest uprawniony do zasiłku dla bezrobotnych, wobec braku wszelkiej działalności, za okres od dnia 24 czerwca do 6 września 2009 r., a następnie do zasiłku gwarantującego dochody za okres od dnia 7 września 2009 r. Ponadto, w odniesieniu do żądania przyznania zasiłku dla bezrobotnych od dnia 8 września 2008 r., wspomniany sąd nakazał ponowne otwarcie rozprawy, aby umożliwić stronom w postępowaniu głównym przedstawienie uwag w przedmiocie stosowania art. 67 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/71. W dniu 29 kwietnia 2015 r. odbyła się w tym celu rozprawa.
17 Sąd odsyłający wskazuje, że jedyną kwestię sporną stanowi kwestia, czy w dacie 8 września 2008 r. M. mógł uzyskać zasiłek dla bezrobotnych jako pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy.
18 W tym względzie sąd odsyłający wskazuje, że zasiłek gwarantujący dochody jest przyznawany wyłącznie pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy z zachowaniem praw. Aby uzasadnić taki status, pracownik taki jak M. powinien wykazać, że w dacie podjęcia zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy spełniał on wszystkie przesłanki przyznania zasiłku dla bezrobotnych pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy.
19 Sąd odsyłający jest zdania po pierwsze, że wydaje się, iż M. nie spełnia takich przesłanek, ponieważ świadczenie pracy w Republice Czeskiej nie może być uwzględnione, oraz po drugie, że w dacie 8 września 2008 r. M. nie ukończył jeszcze okresów pracy jako pracownik najemny, zgodnie z prawodawstwem belgijskim.
20 Niemniej sąd ten powziął wątpliwości w przedmiocie ważności art. 67 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/71 ze względu na to, że można byłoby stwierdzić, iż w nieuzasadniony sposób stoi on na przeszkodzie swobodnemu przepływowi obywateli innych państw członkowskich, którzy chcieliby podjąć w Belgii zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy.
21 W tym względzie sąd odsyłający wskazuje, że wydaje się, iż niniejsza sprawa różni się od sprawy leżącej u podstaw wyroku van Noorden (C‑272/90, EU:C:1991:219) – w której Trybunał orzekł, że art. 67 ust. 3 wspomnianego rozporządzenia nie stoi na przeszkodzie temu, aby państwo członkowskie odmówiło pracownikowi przyznania zasiłku dla bezrobotnych, gdy ten pracownik nie ukończył, w ostatniej kolejności, okresów ubezpieczenia ani zatrudnienia w tym państwie członkowskim – w zakresie, w jakim w tej sprawie skarżący w postępowaniu głównym nie wykazywał zamiaru zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy.
22 W tych okolicznościach cour du travail de Bruxelles (sąd pracy w Brukseli) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1) Czy art. 67 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/71 należy interpretować w ten sposób, że przepis ten stoi na przeszkodzie temu, aby państwo członkowskie odmówiło sumowania okresów zatrudnienia niezbędnych dla przyznania zasiłku dla bezrobotnych mającego na celu uzupełnienie dochodów z pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, w przypadku gdy zatrudnienie w ramach tego stosunku pracy nie było poprzedzone żadnym okresem ubezpieczenia lub zatrudnienia w tym państwie członkowskim?
2) W przypadku odpowiedzi przeczącej na pytanie pierwsze: czy art. 67 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/71 jest zgodny w szczególności z:
– artykułem 48 TFUE w zakresie, w jakim warunek, od którego spełnienia art. 67 ust. 3 uzależnia sumowanie okresów zatrudnienia, może ograniczać swobodę przepływu pracowników i w niektórych przypadkach ich dostęp do zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy;
– artykułem 45 TFUE, który »obejmuje zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową między pracownikami państw członkowskich w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy« i gwarantuje pracownikom prawo »ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy« (w tym również o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy) w innych państwach członkowskich, »swobodnego przemieszczania się w tym celu po terytorium państw członkowskich« i przebywania w nich »w celu podjęcia tam pracy, zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi i administracyjnymi dotyczącymi zatrudniania pracowników tego państwa«;
– artykułem 15 ust. 2 [karty], który stanowi, że »[każdy] obywatel ma swobodę poszukiwania zatrudnienia, wykonywania pracy […] w każdym państwie członkowskim«?”.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie pytania pierwszego
23 Po pierwsze, należy wskazać, że z postanowienia odsyłającego wynika, iż osoba ubiegająca się o zasiłek dla bezrobotnych mający na celu uzupełnienie dochodów z zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy – a mianowicie określony w prawie belgijskim zasiłek gwarantujący dochody – powinna spełniać przesłanki przyznania zasiłku dla bezrobotnych pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy.
24 Po drugie, z przedstawionych przez rząd belgijski uwag na piśmie wynika, że zasiłek gwarantujący dochody został ustanowiony, aby uniknąć sytuacji, w których osoby mogące ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych przysługujący pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy będzie zniechęcało przyjęcie zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy ze względu na fakt, że kwota tego zasiłku jest wyższa niż kwota wynagrodzenia wpłacanego za to zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy.
25 W konsekwencji, ponieważ osoba niespełniająca przesłanek przyznania świadczeń z tytułu bezrobocia nie może również skorzystać z zasiłku gwarantującego dochody, należy rozpatrzyć, czy art. 67 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/71, który ratione temporis ma zastosowanie do rozpatrywanych w postępowaniu głównym okoliczności faktycznych, stoi na przeszkodzie temu, aby – w wypadku gdy żaden okres zatrudnienia ani ubezpieczenia nie został ukończony w państwie członkowskim, w którym złożono wniosek o przyznanie zasiłku dla bezrobotnych – nie sumować okresów zatrudnienia, których ukończenie stanowi przesłankę przyznania tych świadczeń.
26 W tym względzie należy przypomnieć, że z utrwalonego orzecznictwa wynika, iż osoba ubiegająca się o zatrudnienie – która nigdy nie podlegała ustawodawstwu z dziedziny zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego, w którym wnioskuje ona o udzielenie świadczeń z tytułu bezrobocia, i nie ukończyła zatem, w ostatniej kolejności, okresów ubezpieczenia ani zatrudnienia zgodnie z przepisami ustawodawstwa tego państwa członkowskiego – nie może skorzystać ze świadczeń z tytułu bezrobocia na podstawie art. 67 wspomnianego rozporządzenia (zob. wyroki: van Noorden, C‑272/90, EU:C:1991:219, pkt 10; Martínez Losada i in., C‑88/95, C‑102/95 i C‑103/95, EU:C:1997:69, pkt 36; a także postanowienie Verwayen-Boelen, C‑175/00, EU:C:2002:133, pkt 26).
27 Ponadto nie można zgodzić się z argumentacją Komisji Europejskiej, zgodnie z którą w niniejszej sprawie należy zbadać, czy przepisy belgijskiego ustawodawstwa dotyczące zasiłku gwarantującego dochody mogą skutkować dyskryminacją pośrednią, zakazaną zgodnie z art. 3 ust. 1 tego rozporządzenia.
28 Co więcej, należy przypomnieć, że z orzecznictwa Trybunału wynika bowiem, iż w ramach rozporządzenia nr 1408/71 uwzględnienie przez państwo członkowskie okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia ukończonych przez zainteresowanego zgodnie z przepisami ustawodawstwa innego państwa członkowskiego, w celu przyznania świadczenia z tytułu bezrobocia, jest regulowane wyłącznie art. 67 tego rozporządzenia (zob. wyrok Martínez Losada i in., C‑88/95, C‑102/95 i C‑103/95, EU:C:1997:69, pkt 27; a także postanowienie Verwayen-Boelen, C‑175/00, EU:C:2002:133, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo). A zatem art. 3 wspomnianego rozporządzenia nie znajduje zastosowania w wypadkach, w których to rozporządzenie zawiera przepisy szczególne, takie jak art. 67 regulujący prawo osoby bezrobotnej do świadczeń z tytułu bezrobocia (zob. podobnie wyrok Adanez-Vega, C‑372/02, EU:C:2004:705, pkt 57).
29 W tych okolicznościach z wszystkich powyższych rozważań wynika, że art. 67 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/71 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie temu, aby państwo członkowskie odmówiło sumowania okresów zatrudnienia niezbędnych, aby umożliwić ubieganie się o zasiłek dla bezrobotnych mający na celu uzupełnienie dochodów z zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy, gdy świadczenie pracy w ramach tego zatrudnienia nie było poprzedzone żadnym okresem ubezpieczenia ani zatrudnienia w tym państwie członkowskim.
W przedmiocie pytania drugiego
30 Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 67 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/71 jest ważny w świetle art. 45 TFUE, 48 TFUE i art. 15 ust. 2 karty.
31 W tym względzie należy przypomnieć po pierwsze, że w art. 48 TFUE nie zakazano prawodawcy Unii uzależnienia od przesłanek możliwości, które przyznano w nim w celu zapewnienia zagwarantowanego w art. 45 TFUE swobodnego przepływu pracowników, ani nie zakazano określenia ograniczeń tych możliwości, oraz po drugie, że Rada Unii Europejskiej prawidłowo skorzystała ze swych uprawnień dyskrecjonalnych, określając przesłanki – w szczególności w art. 67 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/71 – mające na celu promowanie poszukiwania pracy w państwie członkowskim, w którym osoba ostatnio opłacała składki ubezpieczenia z tytułu bezrobocia, oraz ponoszenie przez to państwo ciężaru świadczeń z tytułu bezrobocia (zob. podobnie wyrok Gray, C‑62/91, EU:C:1992:177, pkt 11, 12).
32 W konsekwencji należy stwierdzić, że rozpatrzenie pytania drugiego nie wykazało okoliczności mogących wywrzeć wpływ na ważność art. 67 ust. 3 wspomnianego rozporządzenia w świetle art. 45 TFUE i 48 TFUE.
33 Jeżeli chodzi o zgodność art. 67 ust. 3 tego rozporządzenia z art. 15 ust. 2 karty, należy przypomnieć, że art. 52 ust. 2 karty stanowi, iż prawa uznane w karcie, które są przedmiotem postanowień traktatów, są wykonywane na warunkach i w granicach w nich określonych. Jest tak w wypadku art. 15 ust. 2 karty, w którym wyrażono w szczególności – jak potwierdzają odnoszące się do karty praw podstawowych wyjaśnienia (Dz.U. 2007, C 303, s. 17) związane z tym przepisem – swobodę przepływu pracowników, zagwarantowaną zgodnie z art. 45 TFUE (zob. wyrok Gardella, C‑233/12, EU:C:2013:449, pkt 39).
34 Z powyższego wynika, że ze względu na to, iż art. 67 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/71 jest zgodny z art. 45 i 48 TFUE, jest on także zgodny z art. 15 ust. 2 karty.
35 Z wszystkich powyższych rozważań wynika, że rozpatrzenie przedstawionego pytania drugiego nie wykazało żadnej okoliczności mogącej wywrzeć wpływ na ważność art. 67 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/71.
W przedmiocie kosztów
36 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje:
1) Artykuł 67 ust. 3 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, w brzmieniu zmienionym i uaktualnionym rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r., zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 592/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r., należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie temu, aby państwo członkowskie odmówiło sumowania okresów zatrudnienia niezbędnych, aby umożliwić ubieganie się o zasiłek dla bezrobotnych mający na celu uzupełnienie dochodów z zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy, gdy świadczenie pracy w ramach tego zatrudnienia nie było poprzedzone żadnym okresem ubezpieczenia ani zatrudnienia w tym państwie członkowskim.
2) Rozpatrzenie przedstawionego pytania drugiego nie wykazało żadnej okoliczności mogącej wywrzeć wpływ na ważność art. 67 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/71, w brzmieniu zmienionym i uaktualnionym rozporządzeniem nr 118/97, zmienionego rozporządzeniem nr 592/2008.
Podpisy