Sprawa C‑2/15

DHL Express (Austria) GmbH

przeciwko

Post-Control-Kommission
i
Bundesminister für Verkehr, Innovation und Technologie

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Verwaltungsgerichtshof)

Odesłanie prejudycjalne – Dyrektywa 97/67/WE – Artykuł 9 – Usługi pocztowe w Unii Europejskiej – Obowiązek współfinansowania kosztów operacyjnych organu regulacyjnego sektora pocztowego – Zakres

Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 16 listopada 2016 r.

1.        Prawo Unii Europejskiej – Wykładnia – Metody – Wykładnia literalna, systemowa i celowościowa

2.        Swoboda świadczenia usług – Usługi pocztowe – Dyrektywa 97/67 – Warunki dotyczące świadczenia usług pocztowych i dostępu do sieci – Udzielenie zezwoleń w celu zagwarantowania zgodności z wymaganiami podstawowymi – Możliwość powiązania udzielenia z obowiązkiem współfinansowania kosztów operacyjnych ponoszonych przez krajowe organy regulacyjne – Ustawodawstwo krajowe zobowiązujące wszystkie przedsiębiorstwa sektora pocztowego do współfinansowania tych kosztów – Dopuszczalność

(dyrektywa 97/67 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 9 ust. 2)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 19)

2.      Artykuł 9 ust. 2 akapit drugi tiret czwarte dyrektywy 97/67 w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług, zmienionej dyrektywą 2008/6, należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu prawa krajowego, które obowiązek współfinansowania funkcjonowania krajowego organu regulacyjnego sektora pocztowego nakłada na wszystkich operatorów świadczących usługi pocztowe, łącznie z tymi, którzy nie świadczą usług pocztowych należących do zakresu usług powszechnych.

Z analizy struktury całego art. 9 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 97/67 wynika bowiem, że obowiązki przewidziane przez wskazany przepis mogą zostać nałożone – w zależności od konkretnego obowiązku – albo tylko na operatorów świadczących usługi powszechne, względnie usługi uważane za takie, albo na wszystkich operatorów świadczących usługi pocztowe.

Z jednej strony art. 9 ust. 2 akapit trzeci rzeczonej dyrektywy przewiduje wyraźnie, że obowiązki i wymogi, o których mowa w rzeczonym art. 9 ust. 2 akapit drugi tiret pierwsze, mogą być nakładane jedynie na wyznaczonych operatorów świadczących usługę powszechną w rozumieniu art. 4 rzeczonej dyrektywy.

Ponadto art. 9 ust. 2 akapit drugi tiret trzecie dyrektywy 97/67 zezwala państwom członkowskim na uzależnienie przyznania zezwolenia od obowiązku wnoszenia składki na rzecz funduszu kompensacyjnego przewidzianego w art. 7 ust. 4 rzeczonej dyrektywy. Przepis ów, zważywszy na sposób, w jaki został on zredagowany, nie dotyczy co prawda wyraźnie operatorów świadczących usługę powszechną. Niemniej jednak z art. 7 ust. 3 rzeczonej dyrektywy wynika, że możliwość utworzenia przez państwa członkowskie takiego funduszu jest związana z możliwością, którą państwa te dysponują, polegającą na wprowadzeniu mechanizmu podziału kosztów netto obowiązku świadczenia usługi powszechnej, gdy koszty te stanowią nieuzasadnione obciążenie finansowe dla operatorów świadczących usługę. Przede wszystkim z motywu 27 dyrektywy 2008/6, dotyczącego spoczywającego na operatorach świadczących usługi pocztowe obowiązku współfinansowania usługi powszechnej, gdy został przewidziany fundusz kompensacyjny, wynika wyraźnie, że dla ustalenia, które przedsiębiorstwa mogą zostać zobowiązane do płacenia składek na rzecz tego funduszu, państwa członkowskie muszą zbadać, czy świadczone przez nie usługi mogą być – z punktu widzenia użytkownika – uznane za usługi należące do zakresu usług powszechnych.

Z drugiej strony art. 9 ust. 2 akapit drugi tiret drugie dyrektywy 97/67 zezwala państwom członkowskim na obwarowanie przyznania zezwolenia obowiązkiem poszanowania wymogów dotyczących jakości, dostępności i świadczenia określonych usług. Z prac przygotowawczych nad dyrektywą 2008/6 wynika, iż prawodawca Unii pragnął znieść nie tylko ostatnie przeszkody pełnego otwarcia rynku wobec pewnych operatorów świadczących usługę powszechną, lecz również wszelkie inne przeszkody w świadczeniu usług pocztowych. Wobec braku wskazówki przeciwnej oraz biorąc pod uwagę charakter badanego obowiązku, okazuje się, że wszyscy operatorzy świadczący usługi pocztowe mogą zostać objęci obowiązkiem, o którym mowa w art. 9 ust. 2 akapit drugi tiret drugie dyrektywy 97/67.

Podobnie, art. 9 ust. 2 akapit drugi tiret piąte dyrektywy 97/67 zezwala państwom członkowskim na uzależnienie udzielenia zezwolenia od przestrzegania warunków pracy określonych w ustawodawstwie krajowym. Tymczasem wąska wykładnia badanego przepisu – jako obejmującego jedynie operatorów świadczących usługę powszechną – nie może zostać podtrzymana, ponieważ art. 9 ust. 1 rzeczonej dyrektywy uzależnia udzielenie zezwolenia ogólnego, dotyczącego usług wykraczających poza zakres usług powszechnych, od poszanowania wymagań podstawowych w rozumieniu art. 2 pkt 19 rzeczonej dyrektywy, które obejmują poszanowanie warunków zatrudnienia [pracy] określonych przez prawo krajowe.

Jeżeli chodzi o specyficzny obowiązek współfinansowania funkcjonowania organu regulacyjnego sektora pocztowego, o którym mowa w art. 9 ust. 2 akapit drugi tiret czwarte dyrektywy 97/67, zadania przypadające krajowym organom regulacyjnym dotyczą całego sektora pocztowego, a nie tylko usług należących do zakres usług powszechnych.

Artykuł 22 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje mianowicie, że państwa członkowskie wyznaczają dla sektora pocztowego jeden lub więcej krajowych organów regulacyjnych. Zgodnie z art. 22 ust. 2 tej dyrektywy zadanie krajowych organów regulacyjnych polega co prawda w szczególności na zapewnianiu poszanowania obowiązków wynikających z niniejszej dyrektywy, zwłaszcza przez ustanowienie procedur monitorowania i procedur regulacyjnych gwarantujących świadczenie usługi powszechnej. Jednakże przepis ten przewiduje również, że tym samym organom można powierzyć odpowiedzialność za zapewnianie zgodności z regułami konkurencji w sektorze pocztowym.

W związku z tym, w zakresie, w jakim rola i zadania wyznaczone krajowym organom regulacyjnym zostały pomyślane przez prawodawcę Unii jako służące interesom wszystkich podmiotów sektora pocztowego, art. 9 ust. 2 akapit drugi tiret czwarte dyrektywy 97/67 należy interpretować w ten sposób, że – w zamian za to – wszystkie przedsiębiorstwa sektora pocztowego mogą zostać zobowiązane do współfinansowania działalności wspomnianych organów.

(zob. pkt 23, 24–27, 29–32; sentencja)