WYROK SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI (pierwsza izba)
z dnia 12 lipca 2007 r.
Pracownicy zatrudnieni przez wspólne przedsiębiorstwo JET – Stosowanie wobec nich odmiennego statusu prawnego niż wobec członków personelu tymczasowego – Odszkodowanie za poniesioną szkodę materialną
W sprawie T‑144/02
Richard J. Eagle, zamieszkały w Oxon (Zjednoczone Królestwo), oraz 12 pozostałych skarżących, których nazwiska są zamieszczone w załączniku, reprezentowani przez D. Bearda, barrister,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich, reprezentowanej przez J. Curralla, działającego w charakterze pełnomocnika,
strona pozwana,
popieranej przez
Radę Unii Europejskiej, reprezentowaną przez J.-P. Hixa i B. Driessena, działających w charakterze pełnomocników,
interweniemt,
mającej za przedmiot wniosek o ustalenie, w następstwie wyroku Sądu z dnia 5 października 2004 r. w sprawie T‑144/02 Eagle i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. str. II‑3381, wysokości odszkodowania za szkodę majątkową poniesioną przez każdego ze skarżących w związku z niezatrudnieniem w charakterze członków personelu tymczasowego Wspólnot Europejskich do świadczenia pracy w ramach wspólnego przedsiębiorstwa Joint European Torus (JET),
SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI WSPÓLNOT EUROPEJSKICH (pierwsza izba),
w składzie: B. Vesterdorf, prezes, M. Jaeger i H. Legal, sędziowie,
sekretarz: C. Kristensen, administrator,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 20 marca 2007 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu i postępowanie
1 Wyrokiem z dnia 5 października 2004 r. w sprawie T‑144/02 Eagle i in. przeciwko Komisji (zwanym dalej „wyrokiem wstępnym”) Sąd orzekł, że Komisja, nie proponując skarżącym, wbrew statutowi wspólnego przedsiębiorstwa Joint European Torus (JET), umów zawieranych z pracownikami personelu tymczasowego, dopuściła się zawinionej bezprawności mogącej spowodować powstanie odpowiedzialności Wspólnoty i że bezprawność ta spowodowała utratę przez nich poważnej szansy na otrzymanie propozycji umowy o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego, a szkoda poniesiona przez skarżących w okresie pracy we wspólnym przedsiębiorstwie JET wynika z różnicy między wynagrodzeniem, związanymi z nim korzyściami i prawami emerytalnymi, jakie zainteresowani mogli uzyskać lub nabyć, jeśli pracowaliby na rzecz projektu JET w charakterze członków personelu tymczasowego, a wynagrodzeniem, związanymi z nim korzyściami i prawami emerytalnymi, jakie faktycznie uzyskali lub nabyli jako personel kontraktowy (pkt 141, 157 i 164 wyroku wstępnego).
2 Sąd jednak, mając na uwadze fakt, że skarżący powinni byli zażądać odszkodowania w rozsądnym terminie, który nie przekraczałby pięciu lat od chwili zapoznania się z dyskryminującym położeniem, na które się skarżą, uznał, że należne odszkodowanie należy obliczyć – dla każdego skarżącego – poczynając od daty początku obowiązywania najstarszej zawartej lub przedłużonej przez niego umowy, przy czym data ta nie może wykraczać poza okres pięciu lat poprzedzających dzień przedstawienia Komisji wniosku o odszkodowanie (pkt 71 wyroku wstępnego).
3 W związku z tym, że Sąd nie był w stanie określić wysokości odszkodowania należnemu każdemu ze skarżących, wyrokiem wstępnym (pkt 167) ustalił zasady i kryteria, na podstawie których wezwał strony do zawarcia ugody, a w razie jej braku strony powinny zwrócić się do Sądu z wnioskami zawierającymi dane liczbowe.
4 I tak strony powinny:
1) określić stanowiska i grupy zaszeregowania, które odpowiadałyby funkcjom wykonywanym przez każdego ze skarżących, gdyby w dniu początku obowiązywania najstarszej zawartej z nim lub przedłużonej umowy zaoferowano mu umowę o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego, przy czym data ta nie może wykraczać poza okres pięciu lat poprzedzających dzień przedstawienia Komisji wniosku o odszkodowanie (pkt 166 i 168 wyroku wstępnego);
2) dokonać odtworzenia ścieżki kariery właściwej dla zainteresowanego, począwszy od jego zatrudnienia do wymienionego maksymalnego okresu ostatnich pięciu lat, uwzględniając:
– średni wzrost wynagrodzenia na stanowisku i w grupie zaszeregowania odpowiadającej pracownikowi Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (EWEA), zatrudnionemu w danym przypadku w JET,
– ewentualny awans, jaki zainteresowany mógł otrzymać w czasie tego okresu w oparciu o przyjęte stanowisko i stopień zaszeregowania, uwzględniając średni awans przyznany członkom personelu tymczasowego EWEA, będącym w podobnym położeniu (pkt 169 wyroku wstępnego);
3) dokonać porównania między położeniem członka personelu tymczasowego Wspólnot a położeniem pracownika kontraktowego, w oparciu o kwoty netto, po odliczeniu składek, potrąceń i innych opłat pobranych zgodnie z obowiązującymi przepisami (pkt 170 wyroku wstępnego).
5 Sąd uściślił, że okres, za który przysługuje odszkodowanie, rozpoczynał się od daty początku obowiązywania najstarszej zawartej z nim lub przedłużonej umowy w okresie pięciu lat poprzedzających dzień przedstawienia Komisji wniosku o odszkodowanie i kończył bądź w dniu, w którym zainteresowany zaprzestał pracy na rzecz projektu JET, jeśli nastąpiło to przed zakończeniem projektu w dniu 31 grudnia 1999 r., bądź w tym dniu, jeśli pracował on na rzecz projektu JET do jego zakończenia (pkt 171 wyroku wstępnego).
6 Wreszcie Sąd orzekł, że odszkodowanie to, zmierzające do wyrównania utraty wynagrodzenia i związanych z nim korzyści, objętych zakresem stosowania Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów urzędników i pracowników Wspólnot Europejskich i obliczanych z uwzględnieniem podatku wspólnotowego, jest wolne od jakichkolwiek podatków i nie podlega krajowym obciążeniom podatkowym. (pkt 173 wyroku wstępnego).
7 Strony nie doszły do porozumienia we wszystkich kwestiach związanych z dokładnym ustaleniem wysokości odszkodowania należnego każdemu z zainteresowanych, w związku z czym w dniu 28 października 2005 r. przedłożyły Sądowi ich żądania zawierające dane liczbowe.
8 W drodze środka organizacji postępowania, doręczonego w dniu 19 grudnia 2006 r., Sąd na podstawie art. 64 regulaminu zażądał od stron informacji i wyjaśnień w przedmiocie nadal istniejących między stronami rozbieżności w zakresie oceny szkody poniesionej przez każdego ze skarżących.
9 Skarżący udzielili odpowiedzi na pytanie Sądu pismem złożonym w sekretariacie w dniu 19 lutego 2007 r. Komisja przekazała swoje uwagi w przedmiocie odpowiedzi skarżących pismem złożonym w sekretariacie w dniu 1 marca 2007 r.
10 W odpowiedziach na pytania Sądu strony, które w konsekwencji zarządzonych środków organizacji postępowania przedstawiły żądania zawierające dane liczbowe, dodały, że niektóre z rozbieżności zostały już przez nie usunięte, i uwypukliły kwestie, jakie nadal pozostawały sporne.
11 Postanowieniem z dnia 7 marca 2007 r. prezes pierwszej izby Sądu, na podstawie art. 115 § 1 i art. 116 § 6 regulaminu, odrzucił wniosek Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej złożony w dniu 27 lutego 2007 r. o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta jako złożony po terminie.
12 Na rozprawie w dniu 20 marca 2007 r. Sąd wysłuchał wystąpień stron oraz ich odpowiedzi na pytania Sądu. Komisja przedstawiła poprawioną wersję załączników do jej uwag z dnia 1 marca 2007 r.
13 Po rozprawie Sąd wyznaczył skarżącym tygodniowy termin do przedstawienia ewentualnych poprawek do dokumentów przedłożonych na rozprawie przez Komisję. W dniu 27 marca 2007 r., na wniosek skarżących, prezes przedłużył wyznaczony termin: Komisji do dnia 30 marca 2007 r., a skarżącym do dnia 3 kwietnia 2007 r., w celu umożliwienia pozwanej dostarczenia ostatnich poprawek do jej żądań zawierających dane liczbowe, a skarżącym – złożenia uwag co do tych ostatnich informacji.
14 Procedura ustna została zamknięta w dniu 17 kwietnia 2007 r.
Żądania stron
15 Skarżący wnoszą do Sądu Pierwszej Instancji o:
– zasądzenie od Komisji na rzecz skarżących odszkodowania za utratę wynagrodzenia i pozostałych korzyści, spowodowaną z naruszeniem na ich szkodę przepisów prawa wspólnotowego, w łącznej kwocie – obejmującej ogół skarżących – wynoszącej na dzień 31 października 2005 r. 2 629 269 funtów szterlingów (GBP);
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
16 Komisja, wspierana przez Radę, wnosi do Sądu Pierwszej Instancji o:
– zasądzenie od niej, na podstawie wyroku wstępnego i zgodnie z jej uwagami, odszkodowania w łącznej kwocie – obejmującej ogół skarżących – wynoszącej na dzień 31 października 2005 r.574 424 GBP;
– obciążenie jej połową kosztów skarżących.
Co do prawa
Zakres sporu rationae personae
17 W odpowiedzi na pytania zadane przez Sąd na rozprawie skarżący wskazali, że trzech spośród nich, T.F. Atkins, E. Junger i J. Fanthome, nie składa wniosku o odszkodowanie.
18 Sąd zatem przyjmuje to do wiadomości i stwierdza, że 10 spośród 13 skarżących wnosi o zasądzenie odszkodowania.
19 Ponadto należy mieć na uwadze fakt, że Komisja cofnęła wniosek zawarty w jej uwagach z dnia 1 marca 2007 r., a zmierzający do tego, by Sąd orzekł w przedmiocie ewentualnego potrącenia odszkodowania, jakie będzie należne od pozwanej na rzecz skarżącego Waltona, z wierzytelnością instytucji wobec niego na podstawie jej decyzji z dnia 27 maja 2005 r. (zob. w zakresie potrącenia wierzytelności wyrok Sądu z dnia 17 stycznia 2007 r. w sprawie T‑231/04 Grecja przeciwko Komisji, pkt 11 i nn.).
Co do wysokości żądań odszkodowawczych
20 Nie uciekając się do zarzutu niedopuszczalności, Komisja podnosi, że roszczenia odszkodowawcze skarżących za okres dający prawo do odszkodowania ustalony w wyroku wstępnym (1995–1999) są ponad półtorakrotnie wyższe od ich roszczeń początkowych. Uważa, że choć roszczenia te zostały przez skarżących zmienione z uwzględnieniem informacji, jakich ona sama udzieliła w trakcie wspólnych dyskusji, to zasadnicze zwiększenie roszczeń skarżących nie spełnia wymogów art. 44 regulaminu.
21 Co do zasady należy zauważyć, że w sprawie, w której wyrokiem wstępnym określono zasady obliczania wysokości poniesionej szkody i zarządzono sporządzenie ekspertyzy, Trybunał dopuścił możliwość podwyższenia początkowych żądań i uznał takie zmodyfikowane żądania za dopuszczalne. Uznał, że takie żądania stanowiły dopuszczalne, a nawet konieczne rozwinięcie żądań sformułowanych w skardze, przede wszystkim dlatego, że po pierwsze czynniki niezbędne dla obliczenia wysokości szkody zostały przez Trybunał po raz pierwszy ustalone w wyroku wstępnym, a po drugie elementy składające się na szkodę i szczegółowy sposób obliczenia odszkodowania nie były jeszcze roztrząsane. Trybunał dodał, że w sentencji wyroku wstępnego wezwał strony do przedstawienia żądań zawierających dane liczbowe na wypadek, gdyby nie doszły do porozumienia co do wysokości szkody. Stwierdził, że takie wezwanie nie miałoby znaczenia, gdyby po wydaniu tego wyroku strony nie mogły sformułować żądań odmiennych niż zawarte w skardze (wyrok Trybunału z dnia 27 stycznia 2000 r. w sprawach połączonych C‑104/89 i C‑37/90 Mulder i in. przeciwko Radzie i Komisji, Rec. str. I‑203, pkt 38 – 40).
22 Podobnie w niniejszej w sprawie, skoro wyrok wstępny ustalił okres, za jaki jest należne odszkodowanie, jego elementy składowe oraz metodę, jaką należy stosować przy obliczaniu dokładnej wysokości odszkodowania należnego każdemu ze skarżących, w następstwie tego wyroku powinno być możliwe skorygowanie wyrażonej w liczbach oceny indywidualnych roszczeń.
23 Ponadto z akt sprawy wynika, że żądania odszkodowawcze skarżących na dzień 28 października 2005 r., zmodyfikowane w świetle wyroku wstępnego, są – jeżeli uwzględnić łączną kwotę roszczeń początkowych, a nie jedynie ich część dotyczącą okresu dającego prawo do odszkodowania – niższe, a nie wyższe od żądań początkowych.
24 Zastrzeżenie Komisji dotyczące kwoty żądań końcowych nie może zatem zostać uwzględnione, gdyż nie ma znaczenia dla sprawy.
Uwagi wstępne
25 Przedmiotem niniejszego wyroku jest ustalenie kwoty odszkodowania należnego każdemu ze skarżących tytułem naprawienia szkody wynikłej z bezprawności stwierdzonej wyrokiem wstępnym, zgodnie z zasadami i kryteriami w nim określonymi, a przypomnianymi powyżej w pkt 1–6, jako że strony nie doszły do pełnego porozumienia co do wszystkich kwestii w celu wdrożenia zasad i kryteriów ustalonych przez Sąd.
26 Na wstępie należy zauważyć, że wyrok wstępny nie został zaskarżony ani w zakresie zasady przyjęcia odpowiedzialności Wspólnoty z powodu stwierdzonej bezprawności, ani w zakresie uznania szkody poniesionej przez skarżących, których prawa do uzyskania odszkodowania zostały ograniczone do maksymalnego okresu pięciu lat, ani w zakresie zasad i kryteriów mających służyć ustaleniu wysokości odszkodowania należnego każdemu z nich. Wyrok ten zatem stał się we wszystkich tych kwestiach, które uzyskały powagę rzeczy osądzonej, prawomocny i jest wiążący przy ostatecznym rozstrzyganiu sporu (wyrok Trybunału z dnia 19 lutego 1991 r. w sprawie C‑281/89 Włochy przeciwko Komisji, Rec. str. I‑347, pkt 14, oraz postanowienia Trybunału z dnia 11 lipca 1996 r. w sprawie C‑397/95 P Coussios przeciwko Komisji, Rec. str. I‑3873, pkt 25, i z dnia 28 listopada 1996 r. w sprawie C‑277/95 P Lenz przeciwko Komisji, Rec. str. 6109, pkt 48–54, a w zakresie powagi rzeczy osądzonej nadanej wyrokiem wstępnym ww. wyrok w sprawie Mulder i in. przeciwko Radzie i Komisji, pkt 54–56). W wyżej wymienionych uwagach z dnia 1 marca 2007 r. Komisja ponadto podkreśliła, że ani skarżący nie wnieśli odwołania od wyroku, ani ona sama tego nie uczyniła, w związku z tym uzyskał on powagę rzeczy osądzonej.
27 Ponadto na dzień zamknięcia procedury ustnej okazuje się, w porównaniu z odpowiednimi żądaniami stron na dzień 28 października 2005 r., że strony doszły do porozumienia w niektórych kwestiach, ogólnych lub szczegółowych, dotyczących należnego każdemu ze skarżących odszkodowania z uwzględnieniem zasad i kryteriów wskazanych w wyroku wstępnym.
28 Przede wszystkim okazuje się, że strony porozumiały się co do ogólnej metody obliczania strat poniesionych przez skarżących, ustalenia podstawowych składników wynagrodzeń wspólnotowych i krajowych, osób, które należy uwzględnić, zastosowania zwykłych odsetek w wysokości 5,25% od kwoty odszkodowania należnej każdej z nich oraz faktu, że odszkodowania, jakie mają otrzymać, nie podlegają opodatkowaniu na podstawie prawa Zjednoczonego Królestwa, przy czym kwestia reżimu podatkowego została wprost poruszona w wyroku wstępnym (zob. pkt 6 powyżej).
29 Żądania stron przedłożone w dniu 28 października 2005 r. potwierdzają dalsze istnienie rozbieżności w sześciu kwestiach, od których zależy dokładne ustalenie odszkodowania należnego każdemu ze skarżących i o których rozstrzygnięcie strony wnoszą do Sądu. Dotyczą one przede wszystkim początku okresu dającego prawo do odszkodowania każdemu ze skarżących (zob. pkt 5 powyżej), po drugie ustalenia dla każdego ze skarżących stopnia i szczebla na początek okresu dającego prawo do odszkodowania (zob. pkt 4 powyżej), po trzecie awansów, jakie zainteresowani mogliby uzyskać (zob. pkt 4 powyżej), po czwarte korzyści związanych z wynagrodzeniem, jakie mogliby uzyskać (zob. pkt 1 powyżej), po piąte składek, potrąceń i innych opłat, jakie powinny być uwzględnione w celu obliczenia wynagrodzenia netto członka personelu tymczasowego i pracownika kontraktowego (zob.pkt 4 powyżej), i po szóste praw emerytalnych, o jakie każdy ze skarżących mógłby się ubiegać (zob. pkt 1 powyżej).
30 W następstwie środka organizacji postępowania, o którym mowa w pkt 8 powyżej, stanowiska stron uległy dodatkowemu zbliżeniu co do niektórych aspektów wyżej wspomnianych kwestii spornych. Ich porozumienie nie wydaje się jednak pełne co do tego, które składki, potrącenia i inne opłaty należy uwzględnić w celu określenia wynagrodzenia rzeczywiście otrzymanego przez zainteresowanych w charakterze pracowników kontraktowych. Mniej lub bardziej poważne rozbieżności pozostają natomiast w pozostałych kwestiach spornych.
31 Ponadto strony, a ich stanowiska są w tym punkcie zbieżne, przedstawiły w pismach oraz na rozprawie trudności w przekonaniu organów podatkowych Zjednoczonego Królestwa, że odszkodowania, jakie mają zostać wypłacone skarżącym, nie podlegają – zgodnie ze stanowiskiem Sądu wyrażonym w wyroku wstępnym – krajowym obciążeniom podatkowym, gdyż organy te wyraziły zamiar opodatkowania, jeśli nie kwot głównych odszkodowania, to przynajmniej odsetek od tych kwot. Skarżący i Komisja wnoszą do Sądu o jednoznaczne wypowiedzenie się w kwestii niemożności opodatkowania zarówno kwoty głównej, jak i odsetek.
32 Należy zatem zbadać kolejno sześć kwestii wymienionych w pkt 29 powyżej, wyodrębniając punkty niesporne i punkty sporne, a także kwestię reżimu podatkowego odsetek należnych od kwot odszkodowania, jakie mają uzyskać skarżący.
W przedmiocie punktów niespornych
W przedmiocie początku okresu dającego prawo do odszkodowania
33 W wyroku wstępnym Sąd orzekł, że należne odszkodowanie trzeba obliczyć dla każdego skarżącego, poczynając od daty początku obowiązywania najstarszej zawartej z nim lub przedłużonej umowy, przy czym data ta nie może wykraczać poza okres pięciu lat poprzedzających dzień przedstawienia Komisji wniosku o odszkodowanie i zawiera się między dniem 12 listopada 1994 r. i 16 lutego 1995 r. (pkt 83 i 166 wyroku wstępnego). Ponadto z wyroku wynika (pkt 171), że koniec okresu dającego prawo do odszkodowania przypada bądź w dniu, w którym dany skarżący zaprzestał pracy na rzecz projektu JET, jeśli nastąpiło to przed datą zakończenia projektu w dniu 31 grudnia 1999 r., bądź w tym dniu, jeśli pracował on na rzecz projektu JET do jego zakończenia, z tym że w szczególnym przypadku skarżącego Waltona, zatrudnionego w charakterze członka personelu tymczasowego w 1999 r., okres dający prawo do odszkodowania kończy się z datą jego rzeczywistego zatrudnienia zgodnie z Warunkami zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich (pkt 171).
34 Z przeprowadzonych dowodów, a w szczególności z odpowiedzi stron złożonych w następstwie zarządzonego środka organizacji postępowania, o którym mowa w pkt 8 powyżej, wynika, że skarżący nie byli w stanie pokonać trudności, jakie napotkali przy ustalaniu dokładnej początku okresu dającego każdemu z nich prawo do odszkodowania, a to z powodu dotyczących ich zasad wypłaty wynagrodzenia – tygodniowej lub miesięcznej – oraz faktu, że dwóch z nich zawierało umowy na okresy inne niż roczne. Mając na względzie te okoliczności faktyczne, ujawnione poprzez sprawdzenie w archiwach JET, które sprawiły, że kwestia ustalenia początku okresu dającego prawo do odszkodowania stała się szczególnie delikatna, skarżący porozumieli się z Komisją co do przyjęcia daty 1 marca 1996 r. (poprzedzającą o pięć lat dzień złożenia wniosku o odszkodowanie) jako początek biegu tego okresu.
35 Mając na względzie te wskazane przez skarżących szczególne trudności przy korzystaniu ze sprawdzanych dokumentów dotyczących umów oraz zgodę Komisji, Sądowi, który w wyroku wstępnym wezwał strony do porozumienia, pozostaje uwzględnienie porozumienia, do jakiego doszły strony, i przyjęcie, że data początku okresu dającego prawo do odszkodowania w odniesieniu do każdego ze skarżących to dzień 1 marca 1996 r., jak wskazano w kolumnie 2 załącznika 2 do niniejszego wyroku.
36 W konsekwencji nie została uwzględniona alternatywna propozycja skarżących, przedstawiona w ich odpowiedzi na zarządzony środek organizacji postępowania, a dotyczący uwzględnienia nie daty początku obowiązywania najstarszej zawartej lub przedłużonej umowy, lecz pierwszego dnia, w którym należne było wynagrodzenie, propozycja odrzucona zresztą przez Komisję, która nie była zgodna z uzasadnieniem wyroku wstępnego (pkt 166).
W przedmiocie składek, potrąceń i innych opłat
37 W wyroku wstępnym (pkt 170) Sąd orzekł, że do celów ustalenia wysokości szkody porównania między położeniem członka personelu tymczasowego Wspólnot a położeniem pracownika kontraktowego, w jakim znajdował się każdy ze skarżących, należy dokonać w oparciu o kwoty netto, po odliczeniu składek, potrąceń i innych opłat pobranych zgodnie z obowiązującymi przepisami.
38 W następstwie środka organizacji postępowania skarżący, zgodnie z wyżej wymienionymi punktami uzasadnienia wyroku wstępnego, do celów ustalenia wynagrodzenia uzyskanego przez nich jako pracowników kontraktowych odliczyli kwoty, które pierwotnie uwzględnili w swych żądaniach na dzień 28 października 2005 r., a odpowiadające składkom na zabezpieczenie społeczne. Komisja zaakceptowała taką metodę.
39 Sądowi pozostaje uwzględnić powyższe do celów przyjęcia wynagrodzenia netto, jakie każdy ze skarżących rzeczywiście otrzymał jako pracownik kontraktowy w okresie dającym prawo do odszkodowania.
W przedmiocie punktów spornych
W przedmiocie grupy zaszeregowania i stopnia na początku okresu dającego prawo do odszkodowania
– Argumenty stron
40 Skarżący podnoszą, że przy ustalaniu grupy zaszeregowania i stopnia należy wziąć pod uwagę, oprócz ich kwalifikacji akademickich i wcześniejszego doświadczenia zawodowego, również karierę zawodową w JET każdego z nich od dnia rozpoczęcia pracy w tym przedsiębiorstwie, co w przypadku wielu z nich oznacza datę poprzedzającą początek okresu dającego prawo do odszkodowania. Uważają, że w wyroku wstępnym Sąd wskazał funkcjonalne kryterium równoważności stanowisk zajmowanych w charakterze pracowników tymczasowych oraz tych, które zajmowaliby jako członkowie personelu tymczasowego. Skarżący wskazują, że w celu ustalenia tej równoważności funkcjonalnej odwołali się do pisma kierownika działu umów JET, p. Byrne'a, z dnia 25 sierpnia 1989 r.
41 Skarżący podnoszą, powołując się na wyrok wstępny, że Komisja nie może obecnie wymagać dowodów na tym samym poziomie, który w niektórych przypadkach byłby niemożliwy do osiągnięcia, co w przypadku gdyby chodziło o przystąpienie do ich rzeczywistego zatrudnienia, skoro zostali faktycznie zatrudnieni w celu pracy JET. Ponadto wskazują, że każdy z nich dostarczył formalne świadectwo potwierdzające ich karierę zawodową oraz życiorys.
42 Komisja utrzymuje, że przy ustalaniu grupy zaszeregowania i stopnia należy wziąć pod uwagę datę rozpoczęcia obowiązywania pierwszej umowy, która obejmuje okres dający prawo do odszkodowania, przy uwzględnieniu dyplomów i wcześniejszego doświadczenia zawodowego każdego ze skarżących, tak jak gdyby chodziło o pierwsze zatrudnienie. Uważa, że w kwestii kwalifikacji i doświadczenia zawodowego skarżący powinni przedstawić takie same dowody, jak gdyby rzeczywiście byli zatrudniani. Pozwana uważa, że z wyroku wstępnego wynika, że odpowiedzialność Wspólnoty oraz fakt przysługiwania odszkodowania zostały ustalone za maksymalny okres pięciu lat i wcześniejsze umowy nie mogą być brane pod uwagę.
43 Komisja wskazuje ponadto, że wykorzystane przez nią dokumenty mające znaczenie dla ustalenia stanowisk i grup zaszeregowania, to po pierwsze decyzja Komisji z dnia 11 października 1984 r. w sprawie kryteriów zaszeregowania do grup i stopni przy zatrudnianiu członków personelu naukowego i technicznego, a po drugie decyzja Komisji, która weszła w życie w dniu 1 września 1983 r., w sprawie kryteriów powoływania i zaszeregowania do grup i stopni przy zatrudnianiu personelu administracyjnego.
44 Pozwana podnosi także kwestę dopuszczalności dowodów – przekazanych jej przez większość skarżących w lipcu 2005 r., a nawet we wrześniu czy październiku 2005 r. – w świetle art. 44 regulaminu.
Ocena Trybunału
45 Tytułem wstępu w zakresie dowodów dotyczących kwalifikacji i doświadczenia zawodowego skarżących, użytecznych do celów ustalenia grupy zaszeregowania i szczebla każdego z nich na początku okresu dającego prawo do odszkodowania, należy przypomnieć, że w wyroku wstępnym Sąd orzekł, że – biorąc pod uwagę w szczególności kwalifikacje skarżących – mieli oni poważne szanse na zatrudnienie w charakterze członków personelu tymczasowego (pkt 155 i 157 wyroku wstępnego). W związku z tym do celów ustalenia odszkodowania należnego każdemu z nich nie ma potrzeby analizowania, czy na początku okresu dającego prawo do odszkodowania zainteresowany spełniał warunki takiego zatrudnienia. Z uzasadnienia wyroku wstępnego wynika bowiem, że poziom dowodów wymaganych dla ustalenia grupy zaszeregowania każdego ze skarżących nie może być, wbrew twierdzeniom Komisji, równoważny z tym, jaki jest wymagany przy rzeczywistym zatrudnieniu.
46 Co się tyczy podnoszonego przez pozwaną – w świetle art. 44 regulaminu – opóźnienia w przekazaniu niektórych dowodów, co skarżący uczynili w okresie od lipca do października 2005 r., w okolicznościach niniejszej sprawy nie można tym dowodom zarzucić niedopuszczalności.
47 To bowiem w uzasadnieniu wyroku wstępnego, orzekającego co do zasady odpowiedzialności Wspólnoty, określono szkodę poniesioną przez skarżących, ustalono metodę określenia jej wysokości, a także, odnosząc się w szczególności do kwalifikacji akademickich, doświadczenia zawodowego i obowiązków wykonywanych w JET, umożliwiono stronom zidentyfikowanie czynników mających znaczenie dla określenia kwot należnego odszkodowania. Biorąc pod uwagę przedłużenia terminów, o które wnosili skarżący, a czemu pozwana się nie sprzeciwiała, a także okoliczność, że pozwana umożliwiła skarżącym dostęp do archiwów JET dopiero pod koniec grudnia 2005 r., brak jest podstaw do zarzucania niedopuszczalności któremukolwiek z dowodów.
48 Co się tyczy zaszeregowania do grupy i stopnia każdego ze skarżących na początku okresu dającego prawo do odszkodowania, należy przypomnieć, że w wyroku wstępnym Sąd orzekł, że stanowiska i kwalifikacje skarżących, wskazane przez Komisję, wydają się podobne – jeżeli chodzi o ich naturę i poziom – do tych, jakie posiadali etatowi członkowie zespołu projektu. Zauważył (pkt 121), że Komisja na rozprawie przyznała, że nie występowały zasadnicze różnice między etatowymi członkami zespołu projektu a skarżącymi, jako że kwalifikacje i doświadczenie zawodowe jednych i drugich były podobne. Wskazał też (pkt 122), że to podobieństwo funkcji zostało potwierdzone w schemacie organizacyjnym JET.
49 I tak z wyroku wstępnego (pkt 166 i 168) wynika, że stanowisko, grupa zaszeregowania i stopień, które należy ustalić dla każdego skarżącego, powinny odpowiadać funkcjom pełnionym w JET w dniu początku obowiązywania najstarszej zawartej z nim lub przedłużonej umowy w trakcie okresu dającego prawo do odszkodowania, skoro to właśnie te funkcje wykonywał w JET w tym dniu, o ile był w nim zatrudniony wcześniej, co ma miejsce w większości przypadków, bądź funkcjom, w celu pełnienia których rozpoczął tam wówczas pracę. Zaszeregowanie każdego ze skarżących powinno zatem nastąpić z uwzględnieniem jego rzeczywistego zatrudnienia przez JET, które na ogół nastąpiło przed rozpoczęciem okresu dającego prawo do odszkodowania.
50 O ile bowiem Sąd ograniczył prawo do uzyskania naprawienia szkody każdego ze skarżących do maksymalnego okresu pięciu lat, orzekł jednak, że od początku, to jest od ich pierwszego zatrudnienia, zainteresowani powinni być zatrudnieni jako członkowie personelu tymczasowego, a stan bezprawności trwał przez cały okres istnienia JET (pkt 127 i 139 wyroku wstępnego). Wbrew tezie Komisji, stwierdzenie bezprawności dotyczy całego okresu zatrudnienia w JET, a odszkodowanie jest należne, z przyczyn przedstawionych w wyroku wstępnym (pkt 57–84), za okres do niego uprawniający, zdefiniowany w tym wyroku.
51 W konsekwencji sytuacji każdego ze skarżących na początku okresu dającego prawo do odszkodowania nie można traktować na równi z sytuacją wynikającą z pierwszego zatrudnienia, lecz przy jej rozpatrywaniu należy pamiętać o tym, że już w chwili pierwszego zatrudnienia w charakterze pracownika kontraktowego zainteresowany powinien był zostać zatrudniony jako członek personelu tymczasowego, co prowadzi do uwzględnienia „kariery zawodowej” sprzed okresu dającego prawo do odszkodowania, a to w celu ustalenia zaszeregowania odpowiadającego funkcjom wykonywanym przez każdego ze skarżących na początku tego okresu.
52 Ponadto uwzględnienie wcześniejszej „kariery zawodowej” w JET nie stanowi, wbrew twierdzeniom Komisji, odtworzenia kariery sensu stricto, lecz tylko prowadzi do uwzględnienia zaszeregowania, które zainteresowany osiągnąłby jako pracownik kontraktowy JET. Wynika to z wyroku wstępnego, który do celów ustalenia stanowiska i grupy zaszeregowania każdego ze skarżących (pkt 166 i 168) odwołuje się do funkcji pełnionych przez niego na początku okresu dającego prawo do odszkodowania, przy czym należy przypomnieć, że Sąd stwierdził równoważność stanowisk, kwalifikacji i doświadczenia zawodowego skarżących i etatowych członków zespołu projektu (pkt 121 i 122 wyroku wstępnego). Zaszeregowanie, jakie należy ustalić na początek okresu dającego prawo do odszkodowania, powinno uwzględniać to podobieństwo funkcjonalne.
53 Przy ustalaniu zaszeregowania każdego ze skarżących na początku okresu dającego prawo do odszkodowania należy wykorzystać wszystkie dostępne informacje, mające znaczenie dla sprawy i wskazane przez strony, to jest po pierwsze pismo kierownika działu umów JET z dnia 25 sierpnia 1989 r., ustalające równoważność grup zaszeregowania pracowników tymczasowych i ośmiu grup zaszeregowania dostępnych dla pracowników EWEA oraz klasyfikację pracowników kontraktowych JET wynikającą ze spisu tych pracowników za rok 1994 , a po drugie decyzję Komisji z dnia 11 października 1984 r. w sprawie kryteriów zaszeregowania do grup i stopni przy zatrudnianiu członków personelu naukowego i technicznego, jak również decyzję Komisji, która weszła w życie w dniu 1 września 1983 r., w sprawie kryteriów powoływania i zaszeregowania do grup i stopni przy zatrudnianiu personelu administracyjnego.
54 W świetle tych dokumentów zaszeregowanie do grupy i stopnia każdego ze skarżących na początku okresu dającego prawo do odszkodowania dokonuje się następująco:
55 Po pierwsze należy ustalić zaszeregowanie każdego ze skarżących jako pracownika kontraktowego w dniu rozpoczęcia obowiązywania najstarszej zawartej lub przedłużonej umowy w ustalonym okresie, tak jak może to być wykazane na podstawie pisma kierownika działu umów JET z dnia 25 sierpnia 1989 r. oraz spisu pracowników kontraktowych za rok 1994. Zgodnie z zasadami przedstawionymi powyżej, z wyjątkiem przypadków pierwszego zatrudnienia, to zaszeregowanie jako pracownika kontraktowego uwzględnia zmiany sytuacji zainteresowanych, począwszy od ich pierwotnego zatrudnienia aż do dnia przedłużenia ich umowy rozpoczynającego okres dający prawo do odszkodowania.
56 Po drugie należy ustalić grupę zaszeregowania i stopień odpowiadające pracownikowi EWEA, równoważne temu zaszeregowaniu na podstawie decyzji Komisji z dnia 11 października 1984 r. w sprawie kryteriów zaszeregowania do grup i stopni przy zatrudnianiu członków personelu naukowego i technicznego oraz decyzji Komisji, która weszła w życie w dniu 1 września 1983 r., w sprawie kryteriów powoływania i zaszeregowania do grup i stopni przy zatrudnianiu personelu administracyjnego.
57 Z powyższego wynika, że zaszeregowania do grupy i stopnia każdego ze skarżących na początku okresu dającego prawo do odszkodowania należy dokonać jak w kolumnie 3 załącznika 2 do niniejszego wyroku.
W przedmiocie awansów
– Argumenty stron
58 Skarżący podnoszą, że rytm awansów w JET był szczególnie korzystny, co w niniejszej sprawie powinno doprowadzić do przyjęcia, że przejście do wyższej grupy zaszeregowania następuje z chwilą, gdy podwyższenie stopnia powoduje wzrost wynagrodzenia do kwoty przekraczającej wynagrodzenie w pierwszym stopniu kolejnej wyższej grupy zaszeregowania, z wyjątkiem trzech przypadków, co do których zgadzają się ze stanowiskiem Komisji, to jest brak awansu z grupy zaszeregowania B do grupy zaszeregowania A z grupy zaszeregowania A5 do grupy zaszeregowania A4 i z grupy zaszeregowania A4 do grupy zaszeregowania A3. Z drugiej strony co pięć lat powinien być dodany awans odpowiadający średniemu postępowi kariery zawodowej.
59 Ścisła współzależność grup zaszeregowania, jakich domagają się skarżący, i tych, które figurują w spisie pracowników kontraktowych JET, potwierdza zasadność proponowanej przez nich metody. Umożliwiłaby ona w szczególności przełożenie na awans powołania na odpowiedzialne stanowisko.
60 Komisja podnosi, że zmiana zakresu odpowiedzialności nie powoduje automatycznie awansu, ponieważ brak jest automatycznego związku między grupą zaszeregowania a funkcją, a urzędnik może przejść ze stanowiska administratora na stanowisko szefa jednostki bez awansu.
61 W odpowiedzi na zarządzony środek organizacji postępowania strony wskazały, że porozumiały się co do odsetka awansów w wysokości 20%, odpowiadającego awansowi co pięć lat.
62 Komisja podtrzymuje swój sprzeciw wobec zastosowania przez skarżących tego odsetka do okresu poprzedzającego okres dający prawo do odszkodowania, zgodnie z ich metodą polegającą na uwzględnienia kariery zawodowej w JET sprzed okresu dającego prawo do odszkodowania w celu ustalenia zaszeregowania sprzed tego okresu.
– Ocena Sądu
63 Tytułem wstępu należy wskazać, że punkt kwestionowany przez Komisję dotyczy nie znaczenia awansów, z których skarżący mieliby skorzystać, zgodnie z ustalonym przez strony odsetkiem, to jest 20% w okresie dającym prawo do odszkodowania, lecz zastosowania tego odsetka do celów ustalenia pierwotnego zaszeregowania każdego z nich na początku okresu dającego prawo do odszkodowania, przy ewentualnym odtworzeniu wcześniejszej ścieżki kariery zainteresowanego w JET. Zastrzeżenia te dotyczą więc ustalenia stopnia i grupy zaszeregowania na początku okresu dającego prawo do odszkodowania i nie mają związku z awansami w trakcie tego okresu, który należy w tym miejscu odtworzyć.
64 Co się tyczy uwzględnienia awansów poprzedzających okres dający prawo do odszkodowania, którego niniejsza sprawa nie dotyczy, należy jednak zauważyć, w związku z obawami pozwanej, że bezspornym jest, iż począwszy od momentu, gdy stwierdzono (zob.pkt 50 i nn. powyżej) zgodnie z uzasadnieniem wyroku wstępnego, że dla celów zaszeregowania każdego ze skarżących na początku okresu dającego prawo do odszkodowania należy uwzględnić karierę zawodową zainteresowanego od jego rzeczywistego zatrudnienia, ta metoda „odtworzenia ścieżki kariery” w sposób nieunikniony obejmuje awanse, jakie mógłby uzyskać. Wobec uzgodnienia przez strony, że odsetek awansów w JET wynosił 20%, skarżący w logiczny sposób mogli to wykorzystać w celu przystąpienia do tego „odtworzenia ścieżki kariery” początkowej w celu ustalenia stopnia i grupy zaszeregowania każdego z nich na początku okresu dającego prawo do odszkodowania.
65 Co się tyczy awansów w trakcie okresu dającego prawo do odszkodowania, Sąd orzekł w wyroku wstępnym (pkt 169), że strony powinny porozumieć się w kwestii odtworzenia ścieżki kariery właściwej dla każdego z zainteresowanych, począwszy od jego zatrudnienia do maksymalnego okresu ostatnich pięciu lat, za które przysługuje odszkodowanie, uwzględniając średni wzrost wynagrodzenia na stanowisku i w grupie zaszeregowania odpowiadającej pracownikowi EWEA, zatrudnionemu w danym przypadku w JET, jak też ewentualny awans, jaki każdy z nich mógł otrzymać w czasie tego okresu w oparciu o przyjęte stanowisko i grupę zaszeregowania, uwzględniając średni awans przyznany członkom personelu tymczasowego EWEA, będącym w podobnym położeniu.
66 Z wyroku wstępnego wynika, że odtworzenie ewentualnych awansów w trakcie okresu dającego prawo do odszkodowania powinno nastąpić z uwzględnieniem grupy zaszeregowania i stopnia przyjętych na początek tego maksymalnego okresu pięciu lat, przy zastosowaniu średnich awansów przyznawanych członkom personelu tymczasowego EWEA, będącym w podobnym położeniu, to jest zatrudnionych w JET, zgodnie z obowiązującą w JET praktyką awansowania.
67 Sąd uznał bowiem, że to utrzymanie dyskryminującego prawnie położenia tego personelu właśnie względem etatowych członków zespołu projektu JET stanowi zawinioną bezprawność (pkt 140 i 141 wyroku wstępnego) i spowodowało wyrządzenie im szkody (pkt 164 i 169 wyroku wstępnego) W konsekwencji „podobne położenie”, które powinno być punktem wyjścia przy ustalaniu, z jakich postępów kariery skarżący mogliby korzystać, jest sytuacja, w danym wypadku najbardziej korzystna, etatowych członków zespołu projektu JET.
68 Ewentualny dostęp do stanowisk wiążących się ze szczególną odpowiedzialnością nie został w tym rachunku wzięty pod uwagę, ponieważ – jak podnosi Komisja – brak jest automatycznego związku między grupą zaszeregowania a funkcją, a urzędnik może zmienić stanowisko, nie będąc awansowanym. Natomiast odtworzone awanse powinny obejmować zmiany stopnia i grupy zaszeregowania zgodnie z praktyką JET.
69 Należy zatem, zgodnie z zasadami przedstawionymi w wyroku wstępnym, uwzględnić awanse odtworzone na wyżej wskazanych podstawach w celu ustalenia wynagrodzenia netto, jakie każdy ze skarżących mógłby uzyskać jako członek personelu tymczasowego w trakcie okresu dającego prawo do odszkodowania.
W przedmiocie korzyści związanych
– Argumenty stron
70 Skarżący twierdzą, że należy obliczyć wynagrodzenie netto rzeczywiście pobrane przez każdego z nich, z odliczeniem kwot uzyskanych za pracę w czasie urlopu lub pracę w godzinach nadliczbowych, przy uwzględnieniu, że każdy z nich pracował taką samą liczbę dni jak członek personelu tymczasowego EWEA w równoważnej sytuacji i bez godzin nadliczbowych. Wskazują, że uwzględnienie kwot rzeczywiście pobranych przez skarżących z tego tytułu (wyższych niż te pobrane przez członków personelu tymczasowego JET) doprowadziłoby do zniesienia odszkodowania z tytułu płatnych urlopów lub pracy w godzinach nadliczbowych.
71 Komisja twierdzi, że kwoty uzyskane przez skarżących z tytułu płatnych urlopów lub pracy w godzinach nadliczbowych, wobec elastyczności, jaką dysponowali w celu zwiększenia ich dochodów w odróżnieniu od pracowników EWEA, powinny być zaliczone do wynagrodzenia pobranego przez zainteresowanych w charakterze pracowników tymczasowych. Co się tyczy wynagrodzenia wspólnotowego, jakie każdy powinien był uzyskać, podnosi, że w zakresie części odszkodowania odpowiadającej niektórym dodatkom, jak dodatek na gospodarstwo domowe, dodatek na dziecko pozostające na utrzymaniu czy dodatek edukacyjny, powinien zostać przedstawiony dowód, że zainteresowany spełniał wymagane warunki.
72 Co się tyczy ewentualnych delegacji skarżących, Komisja podnosi, że chodzi o zwrot kosztów, a nie utraconych dochodów. W zakresie diet dziennych, które mieli pobrać niektórzy skarżący zamieszkali z dala od siedziby JET, pozwana wskazuje, że regulamin pracowniczy nie przewiduje równoważnej korzyści w przypadku członków personelu tymczasowego i że diety powinny zostać zaliczone jako wynagrodzenie rzeczywiście uzyskane w charakterze pracownika tymczasowego.
73 W następstwie zarządzonego środka organizacji postępowania strony doszły do porozumienia w następujących kwestiach:
74 W zakresie płatnych urlopów uzgodniono, biorąc pod uwagę fakt, że większość skarżących z nich nie korzystała, że do kwot wynagrodzenia pobranych przez skarżących w charakterze pracowników kontraktowych zostaną zaliczone kwoty pobrane przez zainteresowanych w zamian za przepracowanie liczby godzin równoważnej tej, którą byliby przepracowali jako pracownicy EWEA.
75 Co się tyczy godzin nadliczbowych, strony uzgodniły dokonanie rozróżnienia między sytuacją skarżących objętych kategorią A a sytuacją skarżących objętych kategorią B. Po pierwsze, ponieważ personel EWEA z kategorii A nie otrzymuje wynagrodzenia za przepracowane godziny nadliczbowe, w odróżnieniu od pracowników kontraktowych, do których zaliczają się skarżący, ci ostatni zgadzają na podniesienie przez Komisję ich wynagrodzeń o 10%. Po drugie okazuje się, że pracownicy EWEA kategorii B (jak również pracownicy kategorii C) otrzymywali za przepracowane godziny nadliczbowe rekompensatę nie finansową, lecz w postaci godzin, której obliczenie okazuje się niemożliwe. W konsekwencji skarżący zdecydowali się nie uwzględniać godzin nadliczbowych z obu stron równania (wynagrodzenia krajowe i wynagrodzenia wspólnotowe). Komisja natomiast utrzymała jednolite podwyższenie o 10% kwot wynagrodzeń pobranych przez skarżących w charakterze pracowników kontraktowych. Stąd wynika rozbieżność w danych liczbowych przedstawionych przez strony.
Ocena Sądu
76 W wyroku wstępnym (pkt 164) Sąd orzekł, że szkoda poniesiona przez skarżących w okresie pracy we wspólnym przedsiębiorstwie JET wynikała z różnicy między wynagrodzeniem, związanymi z nim korzyściami i prawami emerytalnymi, jakie zainteresowani mogli uzyskać lub nabyć, jeśli pracowaliby na rzecz projektu JET w charakterze członków personelu tymczasowego, a wynagrodzeniem, związanymi z nim korzyściami i prawami emerytalnymi, jakie faktycznie uzyskali lub nabyli jako personel kontraktowy.
77 Wynika z tego po pierwsze, że dla ustalenia wspólnotowego wynagrodzenia netto, jakie każdy ze skarżących mógłby uzyskać w okresie dającym prawo do odszkodowania, jeżeli zostałby zatrudniony w charakterze członka personelu tymczasowego, należy uwzględnić ogół korzyści, o jakie zainteresowany mógłby się ubiegać, biorąc pod uwagę czynniki związane z jego sytuacją osobistą i zawodową, co do których jest w stanie przedstawić potwierdzające je dokumenty. Nie należy natomiast włączać diet, jakie mogliby pobrać z tytułu podróży służbowych, gdyż jak podniosła Komisja, a skarżący temu nie zaprzeczyli, w JET zwracane były wszystkie koszty pobytu, natomiast diety służbowe zostały zmniejszone a nawet zniesione.
78 Po drugie w celu ustalenia krajowego wynagrodzenia netto otrzymanego przez każdego ze skarżących w charakterze pracownika kontraktowego w okresie dającym prawo do odszkodowania należy wziąć pod uwagę wszystkie składniki wynagrodzenia rzeczywiście uzyskane przez skarżących, w szczególności diety dzienne, które ewentualnie uzyskali niektórzy ze skarżących z powodu ich oddalenia od siedziby JET.
79 Co się tyczy płatnych urlopów, należy pamiętać o porozumieniu między stronami i uwzględnić kwoty otrzymane przez zainteresowanych za pracę przez określoną liczbę godzin równoważną liczbie godzin, jakie przepracowaliby jako pracownicy EWEA.
80 Co się tyczy godzin nadliczbowych, to stosownie do uzgodnień dokonanych przez strony należy podwyższyć o 10% wynagrodzenia otrzymane przez zainteresowanych w charakterze pracowników tymczasowych, ponieważ pracownicy EWEA kategorii A, w odróżnieniu od pracowników tymczasowych, jak skarżący, nie otrzymywali wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.
81 Co się tyczy skarżących zaszeregowanych do kategorii B, należy zauważyć, że pozwana nie podnosi, by nieprawidłowe były twierdzenia skarżących, według których pracownicy EWEA kategorii B i C otrzymywali za przepracowane godziny nadliczbowe rekompensatę nie finansową, lecz w postaci godzin, której wyliczenie okazuje się niemożliwe. W tych okolicznościach należy uznać, że najbardziej trafnym rozwiązaniem jest to, jakie zaproponowali skarżący, to jest nieuwzględnienie godzin nadliczbowych, zarówno do celów ustalenia wynagrodzenia pobranego przez skarżących w charakterze pracowników kontraktowych, jak i ustalenia wynagrodzenia, jakie byliby pobrali w charakterze członków personelu tymczasowego EWEA.
82 W konsekwencji wynagrodzenie netto każdego ze skarżących, jakie mógłby otrzymać w okresie dającym prawo do odszkodowania jako członek personelu tymczasowego, i to, jakie rzeczywiście uzyskał jako pracownik tymczasowy, należy przyjąć zgodnie z wyżej przedstawionymi zasadami dotyczącymi korzyści związanych.
83 Zgodnie z powyższym kwota wynagrodzenia netto uzyskana przez pracowników, kwota wynagrodzenia, jakie powinni byli otrzymać w charakterze członków personel tymczasowego, wysokość straty wynikającej z różnicy między tymi dwiema wartościami i wysokość straty skumulowanej wynikająca z aktualizacji tej ostatniej kwoty na dzień 31 grudnia 1999 r., to kwoty zamieszczone odpowiednio w kolumnach 1, 2, 3 i 4 załącznika 3 do niniejszego wyroku.
W przedmiocie praw emerytalnych
– Argumenty stron
84 Skarżący utrzymują, że mają prawo do odszkodowania z tytułu utraty praw emerytalnych i że nie może ono zostać zastąpione odprawą. Podnoszą, że większość z nich pracowała w JET przez okres dłuższy niż maksymalny okres pięciu lat, na podstawie którego należy obliczyć odszkodowanie. Uważają, że właściwym sposobem ustalenia praw emerytalnych jest obliczenie kosztu renty dożywotniej równoważnej emeryturze, jaką otrzymaliby, gdyby prawo było przestrzegane, i uwzględnienie części tej kwoty odpowiadającej okresowi dającemu prawo do odszkodowania.
85 Zdaniem Komisji skarżący mogą domagać się jedynie odprawy, ponieważ okres, którego dotyczy odpowiedzialność Wspólnoty z tytułu niezatrudnienia ich oraz obowiązek wypłacenia odszkodowania, został ustalony przez Sąd na maksymalnie pięć lat. Przyznanie praw emerytalnych z uwagi na fakt, że niektórzy ze skarżących pracowali wcześniej w JET, co oznaczałoby oparcie się na umowach zawartych przed okresem dającym prawo do odszkodowania, byłoby sprzeczne z orzeczeniem Sądu.
– Ocena Sądu
86 W wyroku wstępnym (pkt 164) Sąd orzekł, że szkoda poniesiona przez skarżących w okresie pracy we wspólnym przedsiębiorstwie JET obejmuje prawa emerytalne, odpowiadające różnicy między prawami emerytalnym, jakie mogli nabyć, jeśli pracowaliby na rzecz projektu JET w charakterze członków personelu tymczasowego, a prawami emerytalnymi, jakie faktycznie nabyli jako pracownicy kontraktowi.
87 Sąd uznał ponadto, że odszkodowanie powinno obejmować okres rozpoczynający się od daty początku obowiązywania najstarszej zawartej lub przedłużonej dotyczącej zainteresowanego umowy, przy czym data ta nie może wykraczać poza okres pięciu lat poprzedzających dzień przedstawienia Komisji wniosku o odszkodowanie, a zakończony w dniu, w którym dany skarżący zaprzestał pracy na rzecz projektu JET, jeśli nastąpiło to przed zakończeniem projektu w dniu 31 grudnia 1999 r., albo w tym dniu, jeśli pracował on na rzecz projektu JET do jego zakończenia (pkt 171 wyroku wstępnego).
88 Z wyżej wymienionych punktów uzasadnienia jednoznacznie wynika, że Sąd wprost przyznał skarżącym prawo do odszkodowania z tytułu praw emerytalnych. Mimo zatem, iż ograniczył on uprzednio dopuszczalność żądań odszkodowawczych do maksymalnego okresu pięciu lat, poczynając od żądania odszkodowawczego każdego ze skarżących, nie wywiódł z tego, by ten składnik odszkodowania powinien być we wszystkich przypadkach zastąpiony odprawą. Interpretacja, jakiej w tym względzie broni Komisja, nie zasługuje więc na uwzględnienie.
89 Jak bowiem przypomniano w pkt 51 powyżej, w wyroku wstępnym Sąd orzekł, że od początku, to jest od ich pierwszego zatrudnienia, skarżący powinni być zatrudnieni jako członkowie personelu tymczasowego, a stan bezprawności trwał dłużej niż okres dający prawo do odszkodowania. Stwierdzenie to powoduje konieczność uwzględnienia faktu, że skarżący mogli nabyć prawa emerytalne za cały okres, który każdy z nich rzeczywiście przepracował w JET, z tym że odszkodowanie z tytułu tych ewentualnych praw jest ograniczone do okresu dającego prawo do odszkodowania.
90 W konsekwencji w celu ustalenia części odszkodowana odpowiadającej prawom emerytalnym należy wziąć pod uwagę, w przypadku każdego ze skarżących, datę jego pierwszego rzeczywistego zatrudnienia przez JET, która może w niektórych przypadkach poprzedzać okres dający prawo do odszkodowania, gdyż odszkodowanie jest należne z tytułu utraty praw emerytalnych dotyczących maksymalnego okresu pięciu lat, odpowiadającego okresowi dającemu prawo do odszkodowania. Ten maksymalny okres pięciu lat był jedynym okresem powstawania praw. To bowiem cały okres pracy każdego ze skarżących powoduje powstanie na jego rzecz praw emerytalnych, a odpowiednie uprawnienia zostaną następnie pomniejszone poprzez ustalenie proporcji długości okresu dającego prawa do odszkodowania w odniesieniu do całego okresu zatrudnienia, zgodnie z wymienionymi powyżej punktami uzasadnienia wyroku wstępnego.
91 Ponadto należy stwierdzić, że odszkodowanie należne z tytułu praw emerytalnych nie może być niższe niż wartość aktuarialna salda zgromadzonego na rzecz każdego ze skarżących ze składek pracownika i pracodawcy maksymalny okresu pięciu lat odpowiadającego okresowi dającemu prawo do odszkodowania.
92 Natomiast w przypadku gdy któryś ze skarżących, w szczególności dlatego, że przepracował w JET mniej niż 10 lat, z powodu uregulowań zawartych w regulaminie pracowniczym w żadnym razie nie mógł nabyć praw do emerytury, lecz jednie do odprawy, odszkodowanie z tytułu utraty takiego dodatku, pomniejszone poprzez ustalenie proporcji długości okresu dającego prawa do odszkodowania w odniesieniu do całego okresu zatrudnienia, stanowi kwotę alternatywną, która powinna być mu przyznana zgodnie z wymienionymi wyżej punktami uzasadnienia wyroku wstępnego. Z odpowiedzi skarżących na zarządzony środek organizacji postępowania wynika, że jako ostatnie z ich żądań składają wniosek o przyznanie tym spośród nich, którzy przepracowali w JET mniej niż 10 lat, odprawy w miejsce praw emerytalnych.
93 Okoliczności, na które Komisja po raz pierwszy powołała się na rozprawie, nie podważają powyższej oceny.
94 O ile w wyroku z dnia 17 maja 1990 r. w sprawie C‑262/88 Barber, Rec. str. I‑1889, Trybunał ograniczył w czasie skutki dokonanej przez niego wykładni art. 141 WE z powodu nadrzędnych względów bezpieczeństwa prawnego stojących na przeszkodzie podważaniu sytuacji prawnych, których skutki wyczerpały się w przeszłości, rozwiązanie to nie ma znaczenia dla niniejszej sprawy.
95 Okoliczności niniejszej sprawy bowiem, dotyczące naprawienia szkód wynikłych z czynów bezprawnych popełnionych przez Wspólnotę wobec skarżących, nie są porównywalne z okolicznościami tamtej sprawy, która dotyczyła kwestii o znaczących konsekwencjach finansowych, to jest zmiany z mocą wsteczną systemów emerytalnych na całym terytorium Wspólnoty, przy czym należy dodać, że pozwana nie wskazała na jakąkolwiek nadrzędną przesłankę interesu ogólnego.
96 Ponadto twierdzenie Komisji, że w okresie poprzedzającym okres dający prawo do odszkodowania nie istniały w JET fundusze emerytalne, w związku z czym przyznanie skarżącym praw emerytalnych za ten okres oznaczałoby przyznanie im korzyści, której pracownicy EWEA zatrudnieni przez JET byli pozbawieni, również nie może zostać uwzględnione.
97 Z art. 2 w związku z art. 39 Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich, którym podlegają w szczególności pracownicy EWEA, wynika, że członkowie personelu tymczasowego mają prawo do emerytury lub odprawy na warunkach określonych w regulaminie pracowniczym urzędników Wspólnot Europejskich. Tymczasem art. 8 § 5 statutu JET załączony do decyzji Rady z dnia 30 maja 1978 r. 78/471/Euratom w sprawie utworzenia wspólnego przedsiębiorstwa JET (Dz.U. L 151, str. 10), w brzmieniu mającym znaczenie dla ustalenia praw emerytalnych skarżących, odsyłał wprost do Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich w zakresie osób zatrudnionych w charakterze członków personelu tymczasowego, czyli na takich zasadach, na jakich powinni być zatrudnieni skarżący. Zatem zakładając, że w praktyce system przewidziany w obowiązujących aktach prawnych nie był przestrzegany w odniesieniu do pracowników EWEA zatrudnionych przez JET, to fakt ten, choć godny pożałowania, nie może być przez pozwaną podnoszony do celów ustalenia odszkodowania należnego skarżącym z powodu czynów bezprawnych popełnionych na ich szkodę.
98 Ponadto – podczas gdy skarżący od czasu wniesienia skargi w 2001 r. domagali się odszkodowania z tytułu utraty praw emerytalnych, a wyrok wstępny wprost przyjął zasadę takiego odszkodowania – należy zauważyć, że dopiero na rozprawie w dniu 20 marca 2007 r. Komisja po raz pierwszy podniosła wymienioną wyżej okoliczność, nie wykazując zresztą prawdziwości swego twierdzenia ani nie podając szczegółów co do praktycznych trudności, jakie mogą z tego wyniknąć.
99 Z powyższego wynika, że ustalenia wysokości odszkodowania na rzecz skarżących z tytułu utraty praw emerytalnych lub w stosownym przypadku odprawy należy dokonać, z przyczyn wskazanych wyżej, jak w kolumnie 5 załącznika 3 do niniejszego wyroku.
W przedmiocie całkowitej kwoty odszkodowania należnego każdemu ze skarżących
100 W wyroku wstępnym (pkt 164) Sąd orzekł, że szkoda poniesiona przez skarżących w okresie pracy we wspólnym przedsiębiorstwie JET wynikała z różnicy między wynagrodzeniem, związanymi z nim korzyściami i prawami emerytalnymi, jakie zainteresowani mogli uzyskać lub nabyć, jeśli pracowaliby na rzecz projektu JET w charakterze członków personelu tymczasowego, a wynagrodzeniem, związanymi z nim korzyściami i prawami emerytalnymi, jakie faktycznie uzyskali lub nabyli jako pracownicy kontraktowi.
101 Wynika z tego, że ostateczna kwota odszkodowania należnego każdemu ze skarżących jako naprawienie szkody, której dotyczy niniejsza sprawa, na dzień 31 grudnia 1999 r., która to data w każdym razie zamyka okres dający prawo do odszkodowania, jest równa kwocie całkowitej wskazanej w kolumnie 6 załącznika 3 do niniejszego wyroku. Poczynając od tej daty, od kwoty tej należne są odsetki zwykłe w wysokości 5,25%, jak wskazano w pkt 28 powyżej, aż do rzeczywistej zapłaty odszkodowania.
Co się tyczy reżimu podatkowego odszkodowań
102 Strony wskazały, że na poziomie krajowym może pojawić się problem z wykonaniem niniejszego wyroku, w związku z wyrażonym przez organy podatkowe Zjednoczonego Królestwa zamiarem – wbrew brzmieniu wyroku wstępnego – opodatkowania, jeśli nie kwoty głównej, to przynajmniej odsetek od kwot odszkodowania, o których tutaj mowa.
103 Należy przypomnieć, iż Sąd orzekł, że odszkodowanie należne każdemu ze skarżących zmierzające do wyrównania utraty wynagrodzenia i związanych z nim korzyści, określone jako wolne od podatku i obliczone na tych samych zasadach przy uwzględnieniu podatku wspólnotowego, podlega przepisom podatkowym stosowanym do kwot wypłacanych pracownikom przez Wspólnoty, zgodnie z art. 16 Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów urzędników i pracowników Wspólnot Europejskich. Odszkodowanie to, rozumiane jako wolne od jakichkolwiek podatków, nie podlega krajowym obciążeniom podatkowym. Żadne dodatkowe odszkodowanie nie jest zatem należne z tytułu takich obciążeń (pkt 173 wyroku wstępnego).
104 Z wyroku wstępnego wynika, że zarówno kwota główna odszkodowania należnego każdemu ze skarżących, jak i należne od niej odsetki, które są ceną czasu poświęconego na wyrównanie szkody poniesionej przez zainteresowanych i są zatem nierozerwalnie związane z kwotą główną, nie mogą w żadnym razie podlegać jakimkolwiek krajowym obciążeniom podatkowym, których bezpośrednim skutkiem byłoby zmniejszenie odszkodowania. Ponadto, jak wynika z wyroku wstępnego, Wspólnota nie może zostać zobowiązana do zapłacenia skarżącym odszkodowania uzupełniającego, pozostającego bez związku z czynami bezprawnymi stwierdzonymi przez Sąd, w celu zrekompensowania pomniejszenia odszkodowania ostatecznie zachowanego przez skarżących z powodu krajowych decyzji podatkowych, a taka płatność stanowiłaby w rzeczywistości zasilenie budżetu jednego z państw członkowskich bez podstawy prawnej.
105 Bez potrzeby przesądzania o ewentualnych konsekwencjach procesowych, których zasadność powinna ocenić Komisja, na jakie narażałoby się państwo członkowskie w podobnym przypadku, Sąd może jedynie potwierdzić pełny immunitet podatkowy względem przepisów krajowych odszkodowań należnych skarżącym, zarówno kwoty głównej, jak i odsetek, immunitet wynikający z uzasadnienia wyroku wstępnego, który – jak wskazano w pkt 26 i 28 powyżej – uzyskał powagę rzeczy osądzonej.
W przedmiocie kosztów
Argumenty stron
106 Skarżący, którzy domagają się obciążenia kosztami Komisji zgodnie z art. 87 regulaminu, podnoszą, że chociaż Sąd ograniczył okres dający prawo do odszkodowania, nie przegrali oni co do ich żądań, a wysokość ich kosztów nie jest proporcjonalna do długości okresu dającego prawo do odszkodowania.
107 Komisja twierdzi, że skarżący nie mogą uważać siebie za stronę, która wygrała sprawę, ponieważ przegrali co do jednej z zasadniczych kwestii, to jest przedawnienia, co oznacza podzielenie przez 5 lub 6 ich początkowych roszczeń. Wskazując, że Sąd poświęcił tej kwestii blisko połowę wyroku wstępnego, uważa, że godnym rozważenia rozwiązaniem jest zobowiązanie jej do zapłaty jedynie połowy kosztów skarżących.
Ocena Sądu
108 Należy przypomnieć, że w pkt 4 sentencji wyroku wstępnego zastrzeżono, że rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie.
109 Z art. 88 regulaminu, który stosuje się w niniejszej sprawie, wynika, że jeżeli sprawa została rozpoznana w ramach postępowania dotyczącego sporów między Wspólnotą i jej pracownikami (pkt 52 wyroku wstępnego), instytucje pokrywają poniesione przez nie koszty, nie uchybiając art. 87 § 3 akapit drugi.
110 Na podstawie art. 87 § 3 regulaminu w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron oraz w wypadkach szczególnych Sąd może postanowić, że koszty zostaną rozdzielone albo że każda ze stron poniesie własne koszty.
111 Ponadto z art. 87 § 4 regulaminu wynika, że państwa członkowskie oraz instytucje, które wstąpiły do sprawy w charakterze interwenienta, pokrywają własne koszty.
112 Należy zauważyć, że zarówno z sentencji wyroku wstępnego, jak i uzasadnienia stanowiącego jej niezbędną podstawę wynika, że skarżący uzyskali zaspokojenie co do istoty swoich żądań. Trybunał uznał bowiem, że każdy ze skarżących ma prawo do uzyskania naprawienia szkody materialnej, jaką poniósł z tego powodu, że nie został zatrudniony w charakterze członka personelu tymczasowego Wspólnot w celu wykonywania zadań w ramach wspólnego przedsiębiorstwa JET. Tak więc podniesiona przez pozwaną okoliczność, że Sąd ograniczył okres dający prawo do odszkodowania, nie łagodzi w żaden sposób pełnej odpowiedzialności Wspólnoty z powodu bezprawności, jakiej się dopuściła, a której stan, jak stwierdzono, trwał przez cały okres pracy skarżących w JET.
113 Należy również wskazać, że nawet jeżeli skarżący przegrali co do pewnej części swoich żądań odszkodowawczych, ponieważ Sąd nie uwzględnił całości kwot, jakich domagali się z tytułu poniesionej szkody, to jednak wszyscy skarżący uzyskują odszkodowanie wyższe niż to, jakie skłonna była im przyznać Komisja (zob. ww. wyrok Trybunału w sprawie Mulder i in. przeciwko Radzie i Komisji, pkt 363–365).
114 W tych okolicznościach należy zatem postanowić, że w odniesieniu do całości postępowania Komisja poniesie swoje własne koszty oraz koszty skarżących, a Rada, jako interwenientka, poniesie swoje własne koszty.
Z powyższych względów
SĄD (pierwsza izba)
orzeka, co następuje:
1) Komisja zapłaci każdemu ze skarżących odszkodowanie w kwocie wskazanej dla każdego z nich w kolumnie 6 załącznika 3 do niniejszego wyroku.
2) Od kwoty tej należne są odsetki w wysokości 5,25%, licząc od dnia 31 grudnia 1999 r. do dnia rzeczywistej zapłaty.
3) Komisja pokryje swoje własne koszty oraz koszty poniesione przez skarżących w całym postępowaniu przed Sądem.
4) Rada poniesie swoje własne koszty.
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 12 lipca 2007 r.
Załącznik 1
Wykaz skarżących (13)
Atkins T.F.
Brickley Carol
Eagle Richard J.
Fanthome John G.
Felton Robert
Gaberscik Alexander
Gardener Martin
Grant Michael George
Junger Edward
Marren Clifford
Marrs Beryl
Sands David
Walton Robert C.
Załącznik 2
Nazwiska skarżących | Początek okresu dającego prawo do odszkodowania | Grupa zaszeregowania i stopień na początku okresu dającego prawo do odszkodowania |
Brickley | 1 marca 1996 r. | A5/2 |
Eagle | 1 marca 1996 r. | B1/8 |
Felton | 1 marca 1996 r. | A5/3 |
Gaberscik | 1 marca 1996 r. | A7/1 |
Gardener | 1 marca 1996 r. | B1/7 |
Grant | 1 marca 1996 r. | B2/4 |
Marren | 1 marca 1996 r. | B1/5 |
Marrs | 1 marca 1996 r. | B1/8 |
Sands | 1 marca 1996 r. | B2/1 |
Walton | 1 marca 1996 r. | A5/5 |
Załącznik 3
Nazwiska skarżących | Łączna kwota wynagrodzenia netto uzyskanego w charakterze pracownika kontraktowego (1) Wynagrodzenia krajowe (GBP) | Łączna kwota wynagrodzenia netto członka personelu tymczasowego na równorzędnym stanowisku (2) Wynagrodzenia wspólnotowe (GBP) | Różnica: Strata netto zwykła (3 = 2- 1) (GBP)) | Różnica: Strata netto skumulowana (4 = 3 zaktualizowana na dzień 31 grudnia 1999) (GBP) | Utrata emerytury (lub odprawy) +, w stosownym wypadku, zasiłku dla bezrobotnych (5) (GBP) | Strata całkowita na dzień 31 grudnia 1999 (6 = 4 + 5) (GBP) |
Brickley | 55 885 | 127 702 | 71 817 | 78 799 | 12 233 | 91 033 |
Eagle | 102 784 | 186 517 | 83 734 | 90 189 | 147 220 | 237 410 |
Felton | 127 231 | 198 678 | 71 447 | 76 915 | 48 132 | 125 047 |
Gaberscik | 61 513 | 87 728 | 26 215 | 28 210 | 12 346 | 40 555 |
Gardener | 104 242 | 262 987 | 158 745 | 170 348 | 121 464 | 291 812 |
Grant | 62 745 | 167 619 | 104 875 | 111 738 | 127 730 | 239 467 |
Marren | 111 040 | 207 958 | 96 918 | 104 288 | 123 823 | 228 111 |
Marrs | 102 977 | 186 517 | 83 540 | 89 981 | 162 080 | 252 061 |
Sands | 72 970 | 157 228 | 84 259 | 90 038 | 88 551 | 178 589 |
Walton | 113 978 | 210 673 | 96 695 | 103 612 | 104 409 | 208 021 |