Υπόθεση T-280/23
Oil company «Lukoil» PAO
κατά
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ.λπ.
Διάταξη του Γενικού Δικαστηρίου (τρίτο τμήμα) της 25ης Ιανουαρίου 2024
«Προσφυγή ακυρώσεως – Προθεσμία ασκήσεως προσφυγής – Εκπρόθεσμο – Προδήλως απαράδεκτο»
1. Προσφυγή ακυρώσεως – Προθεσμίες – Έναρξη – Κοινοποίηση – Έννοια – Βάρος αποδείξεως της κοινοποιήσεως
(Άρθρο 263, εδ. 6, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψη 7)
2. Προσφυγή ακυρώσεως – Προθεσμίες – Έναρξη – Κοινοποίηση – Έννοια – Προϋπόθεση για την έγκυρη κοινοποίηση της αποφάσεως – Παροχή δυνατότητας στον αποδέκτη της αποφάσεως να λάβει λυσιτελώς γνώση του περιεχομένου της – Υφίσταται
(Άρθρο 263, εδ. 6, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψη 8)
3. Προσφυγή ακυρώσεως – Προθεσμίες – Έναρξη – Απόφαση κοινοποιηθείσα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου – Απόδειξη κοινοποιήσεως προς τον αποδέκτη σε συγκεκριμένη ημερομηνία – Προϋποθέσεις – Απόδειξη του ότι η επιστολή πράγματι περιήλθε στον παραλήπτη και του ότι αυτός ήταν σε θέση να λάβει λυσιτελώς γνώση του περιεχομένου της αποφάσεως – Υφίσταται
(Άρθρο 263, εδ. 6, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψη 9)
4. Προσφυγή ακυρώσεως – Προθεσμίες – Έναρξη – Απόφαση κοινοποιηθείσα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου – Τεκμήριο κοινοποιήσεως – Δεν υφίσταται
(Άρθρο 263, εδ. 6, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψη 10)
Σύνοψη
Το Γενικό Δικαστήριο, αποφαινόμενο επί προσφυγής ακυρώσεως την οποία απορρίπτει ως προδήλως απαράδεκτη λόγω εκπρόθεσμης ασκήσεως, αφενός, εφαρμόζει για πρώτη φορά, σε τομέα άλλο από αυτόν της δημόσιας διοικήσεως, τη νομολογία που απορρέει από την απόφαση της 1ης Αυγούστου 2022, Kerstens κατά Επιτροπής (1), σχετικά με τον υπολογισμό της προθεσμίας για την άσκηση προσφυγής κατά αποφάσεως κοινοποιηθείσας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, και, αφετέρου, παρέχει διευκρινίσεις ως προς την εφαρμογή της αρχής της μοναδικής εγγραφής, δυνάμει της διοργανικής συμφωνίας για ένα υποχρεωτικό Μητρώο Διαφάνειας (2).
Με την προσφυγή που κατέθεσε στη Γραμματεία του Γενικού Δικαστηρίου στις 17 Μαΐου 2023, η προσφεύγουσα Oil company «Lukoil» PAO, με έδρα τη Μόσχα, ζήτησε την ακύρωση της αποφάσεως της Γραμματείας του Μητρώου Διαφάνειας, με την οποία διατάχθηκε η διαγραφή της από το Μητρώο Διαφάνειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (3). H εν λόγω Γραμματεία κοινοποίησε την προσβαλλόμενη απόφαση στην προσφεύγουσα με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της 6ης Μαρτίου 2023. Η προσφεύγουσα ρητώς παραδέχθηκε ότι το εν λόγω μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου περιήλθε αυθημερόν στις θυρίδες ηλεκτρονικής αλληλογραφίας των δύο εκπροσώπων που είχε ορίσει κατά την εγγραφή της στο Μητρώο Διαφάνειας (στο εξής: εκπρόσωποι).
Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου
Το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει κατ’ αρχάς ότι, για να είναι έγκυρη η κοινοποίηση αποφάσεως, δεν είναι αναγκαίο ο αποδέκτης της να έχει πράγματι λάβει γνώση του περιεχομένου της, αλλά πρέπει να του έχει παρασχεθεί η δυνατότητα να λάβει λυσιτελώς γνώση του περιεχομένου της. Συναφώς, η απόδειξη ότι ο αποδέκτης μιας αποφάσεως όχι μόνον την παρέλαβε, αλλά μπόρεσε και να λάβει λυσιτελώς γνώση αυτής, μπορεί να προκύπτει από διάφορες περιστάσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο, προκειμένου να αποδειχθεί ότι απόφαση κοινοποιηθείσα με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κοινοποιήθηκε προσηκόντως στον αποδέκτη της σε συγκεκριμένη ημερομηνία και ότι, κατά συνέπεια, η προθεσμία για την άσκηση προσφυγής άρχισε από την ημερομηνία αυτή, ο διάδικος που προβάλλει το εκπρόθεσμο πρέπει να αποδείξει όχι μόνον ότι η απόφαση αυτή κοινοποιήθηκε στον αποδέκτη της, δηλαδή ότι διαβιβάστηκε στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του και ότι αυτός την παρέλαβε στη διεύθυνση αυτή, αλλά και ότι ο εν λόγω αποδέκτης ήταν σε θέση να λάβει λυσιτελώς γνώση του περιεχομένου της εν λόγω αποφάσεως κατά τη συγκεκριμένη ημερομηνία, ήτοι ότι μπόρεσε να ανοίξει το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που περιείχε την επίμαχη απόφαση και, ως εκ τούτου, να λάβει προσηκόντως γνώση αυτής κατά την εν λόγω ημερομηνία.
Συναφώς, τεκμήριο κατά το οποίο ο αποδέκτης αποφάσεως κοινοποιηθείσας με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δεν μπορεί, σε καμία περίπτωση, να έχει λάβει λυσιτελώς γνώση του περιεχομένου της παρά μόνον κατά την ημερομηνία κατά την οποία ήλεγξε τη θυρίδα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας του, καθώς και τεκμήριο κατά το οποίο ο αποδέκτης μιας τέτοιας αποφάσεως είναι σε θέση να λάβει λυσιτελώς γνώση του περιεχομένου της, σε κάθε περίπτωση, μόλις την παραλάβει στη θυρίδα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας του δεν θα ήταν σύμφωνα με τις διατάξεις που καθορίζουν την προθεσμία για την άσκηση προσφυγής.
Εν προκειμένω, το Γενικό Δικαστήριο αντιτείνει ότι, λαμβανομένης υπόψη της ημερομηνίας αποστολής της προσβαλλομένης αποφάσεως στις 6 Μαρτίου 2023, η προθεσμία για να ζητηθεί η ακύρωσή της έληξε, κατ’ αρχήν, στις 16 Μαΐου 2023, με αποτέλεσμα, εκ πρώτης όψεως, η υπό κρίση προσφυγή να είναι εκπρόθεσμη.
Ωστόσο, το Γενικό Δικαστήριο εξετάζει τα επιχειρήματα που προβάλλει η προσφεύγουσα για να αμφισβητήσει το εκπρόθεσμο της προσφυγής.
Ειδικότερα, απορρίπτει, κατά πρώτον, το επιχείρημα με το οποίο προβάλλεται κοινοποίηση του μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου εκτός εργασίμων ωρών. Πράγματι, βάσει των κανόνων υπολογισμού των προθεσμιών, «[α]ν προθεσμία που προσδιορίζεται κατά ημέρες, εβδομάδες, μήνες ή έτη υπολογίζεται από τη στιγμή που συμβαίνει κάποιο γεγονός ή πραγματοποιείται κάποια ενέργεια, η ημέρα κατά την οποία συμβαίνει το γεγονός αυτό ή πραγματοποιείται η ενέργεια αυτή, δεν υπολογίζεται στην προθεσμία» (4).
Εντούτοις, αφενός, το Γενικό Δικαστήριο παρατηρεί ότι, με επιστολή της 31ης Μαρτίου 2023 προς τη Γραμματεία του Μητρώου Διαφάνειας, οι νομικοί σύμβουλοι της προσφεύγουσας υπέβαλαν, ως απάντηση στην προσβαλλόμενη απόφαση που επισυνάπτεται στο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της 6ης Μαρτίου 2023, αίτημα για επανέναρξη της έρευνας, το οποίο δύναται να εξετασθεί μόνον εντός μέγιστης προθεσμίας 20 εργασίμων ημερών μετά την κοινοποίηση της αποφάσεως στους ενδιαφερομένους (5).
Αφετέρου, επισημαίνει ότι, προκειμένου να δικαιολογήσουν την εμπρόθεσμη υποβολή του αιτήματος για επανέναρξη της έρευνας ως προς την προσφεύγουσα, οι νομικοί της σύμβουλοι έκαναν ρητή μνεία, στο έγγραφο της 31ης Μαρτίου 2023, του γεγονότος ότι η προθεσμία των 20 εργασίμων ημερών άρχισε στις 7 Μαρτίου 2023 και ότι έληξε στις 3 Απριλίου 2023.
Το Γενικό Δικαστήριο συνάγει εξ αυτού ότι μια τόσο συγκεκριμένη πληροφορία, προερχόμενη από τους ίδιους τους νομικούς συμβούλους της προσφεύγουσας, δεν μπορεί να ερμηνευθεί παρά μόνον ως αναγνώριση εκ μέρους τους ότι το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που περιείχε την προσβαλλόμενη απόφαση κοινοποιήθηκε πράγματι στους εκπροσώπους της στις 6 Μαρτίου 2023, ότι το εν λόγω μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου περιήλθε αυθημερόν στις θυρίδες ηλεκτρονικής αλληλογραφίας των εν λόγω εκπροσώπων και ότι οι τελευταίοι έλαβαν γνώση αυτού ή, τουλάχιστον, ήταν σε θέση να λάβουν λυσιτελώς γνώση αυτού την ημέρα της ως άνω κοινοποιήσεως και της ως άνω παραλαβής. Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που περιείχε την προσβαλλόμενη απόφαση «κοινοποιήθηκε προσηκόντως» στους εν λόγω εκπροσώπους στις 6 Μαρτίου 2023.
Κατά δεύτερον, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει το επιχείρημα ότι το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που περιείχε την προσβαλλόμενη απόφαση κοινοποιήθηκε, στις 6 Μαρτίου 2023, μόνο στους εκπροσώπους της βελγικής θυγατρικής της προσφεύγουσας και όχι στην ίδια την προσφεύγουσα, και ότι, επομένως, αυτή δεν μπόρεσε να λάβει γνώση του εν λόγω μηνύματος την ημέρα εκείνη.
Στο πλαίσιο αυτό, υπενθυμίζει, μεταξύ άλλων, ότι, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που έχει καταρτίσει η Γραμματεία του Μητρώου Διαφάνειας σχετικά με το εν λόγω Μητρώο για αιτούντες και εγγεγραμμένους, ώστε να διασφαλίζεται η συνεκτική εφαρμογή της εν λόγω συμφωνίας (στο εξής: κατευθυντήριες γραμμές), οι εκπρόσωποι ομάδων συμφερόντων που δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από μία χώρες (όπως, π.χ., πολυεθνικές) θα πρέπει, για την αποφυγή πολλαπλών εγγραφών και την επιτάχυνση της διοικητικής διεκπεραιώσεως μιας αιτήσεως ή εγγραφής, να εγγράφουν τις δραστηριότητές τους στο Μητρώο μόνο μία φορά και, στο πλαίσιο αυτό, να καλύπτουν τις διάφορες άλλες οντότητες ενός δικτύου, ενός ομίλου επιχειρήσεων ή παρόμοιων φορέων (6). Οι κατευθυντήριες γραμμές διευκρινίζουν ότι, στην πράξη, η υποχρέωση εγγραφής βαρύνει κατά κανόνα το υποκατάστημα ή το γραφείο που εκπροσωπεί τα συμφέροντα της οντότητας έναντι των θεσμικών οργάνων της Ένωσης.
Πλην όμως, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει, αφενός, ότι από το απόσπασμα του Μητρώου Διαφάνειας προκύπτει ότι μόνον η προσφεύγουσα ήταν εγγεγραμμένη στο εν λόγω Μητρώο. Πράγματι, η βελγική θυγατρική της ουδόλως αποτέλεσε αντικείμενο χωριστής εγγραφής και μνημονεύεται μόνον ως «γραφείο αρμόδιο για τις σχέσεις με την Ένωση». Συνεπώς, σύμφωνα με τη διοργανική συμφωνία (7) και υπό την έννοια της αρχής της μοναδικής εγγραφής που θεσπίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές (8), η μνεία της προσφεύγουσας ως μόνης οντότητας εγγεγραμμένης στο Μητρώο Διαφάνειας κάλυψε όλες τις επιχειρήσεις του ομίλου στον οποίο ανήκε η προσφεύγουσα σε όλες τις χώρες στις οποίες δραστηριοποιούνταν ο όμιλος αυτός, συμπεριλαμβανομένης της βελγικής θυγατρικής.
Αφετέρου, ανεξαρτήτως των καθηκόντων τους εντός της εν λόγω θυγατρικής, η προσφεύγουσα, αναφέροντας στο απόσπασμα του Μητρώου το ονοματεπώνυμο δύο διευθυντών της θυγατρικής ως «προσώπου που είναι κατά νόμον υπεύθυνο για την οντότητα» και ως «αρμοδίου για τις σχέσεις με την Ένωση προσώπου», αποδέχθηκε τα πρόσωπα αυτά να ενεργούν εξ ονόματός της και ως εκπρόσωποι αρμόδιοι για τις σχέσεις της με τη Γραμματεία του Μητρώου Διαφάνειας (9).