WYROK SĄDU (druga izba)
z dnia 25 kwietnia 2012 r.(*)
Wspólnotowy znak towarowy – Słowny wspólnotowy znak towarowy BrainLAB – Brak wniosku o przedłużenie rejestracji znaku towarowego – Wykreślenie znaku towarowego po wygaśnięciu prawa z rejestracji – Wniosek o przywrócenie stanu poprzedniego – Artykuł 81 rozporządzenia (WE) nr 207/2009
W sprawie T‑326/11
Brainlab AG, z siedzibą w Feldkirchen (Niemcy), reprezentowana przez adwokata J. Bauera,
strona skarżąca,
przeciwko
Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM), reprezentowanemu przez R. Maneę, działającą w charakterze pełnomocnika,
strona pozwana,
mającej za przedmiot skargę na decyzję Czwartej Izby Odwoławczej OHIM z dnia 15 kwietnia 2011 r. (sprawa R 1596/2010‑4), dotyczącą przedstawionych przez stronę skarżącą wniosków o przywrócenie stanu poprzedniego i o przedłużenie rejestracji znaku towarowego BrainLAB,
SĄD (druga izba),
w składzie: N.J. Forwood (sprawozdawca), prezes, F. Dehousse i J. Schwarcz, sędziowie,
sekretarz: E. Coulon,
po zapoznaniu się ze skargą złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 20 czerwca 2011 r.,
po zapoznaniu się z odpowiedzią na skargę złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 21 września 2011 r.,
uwzględniając zmiany w składzie izb Sądu,
uwzględniając, że w terminie miesiąca od dnia powiadomienia stron o zakończeniu procedury pisemnej nie wpłynął żaden wniosek o wyznaczenie rozprawy, i postanowiwszy, na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy i w zastosowaniu art. 135a regulaminu postępowania przed Sądem, orzec w przedmiocie skargi bez przeprowadzenia części ustnej postępowania,
wydaje następujący
Wyrok
Ramy prawne
1 Zgodnie z art. 46 rozporządzenia Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. L 78, s. 1) wspólnotowy znak towarowy rejestrowany jest na okres dziesięciu lat od daty dokonania zgłoszenia. Rejestracja może być przedłużona zgodnie z art. 47 na kolejne okresy dziesięcioletnie.
2 Zgodnie z art. 47 ust. 1–3 rozporządzenia nr 207/2009:
„1. Rejestrację wspólnotowego znaku towarowego przedłuża się na wniosek właściciela znaku towarowego lub każdej innej osoby wyraźnie przez niego upoważnionej pod warunkiem uiszczenia opłaty.
2. Urząd powiadamia właściciela wspólnotowego znaku towarowego oraz każdą inną osobę posiadającą wpisane do rejestru prawo w odniesieniu do wspólnotowego znaku towarowego o wygaśnięciu rejestracji w odpowiednim czasie przed wspomnianym wygaśnięciem. Urząd nie ponosi odpowiedzialności za nieudzielenie takiej informacji.
3. Wniosek o przedłużenie składa się w terminie sześciu miesięcy upływającym ostatniego dnia miesiąca, w którym kończy się ochrona […]”.
3 Zgodnie z art. 81 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009, zatytułowanym „Przywrócenie do stanu poprzedniego”:
„Zgłaszający lub właściciel wspólnotowego znaku towarowego, lub każda inna strona w postępowaniu przed Urzędem, która mimo zachowania należytej staranności wymaganej przez okoliczności nie była w stanie dotrzymać terminu względem Urzędu, może, na wniosek, mieć przywrócone swoje prawa, jeżeli dane uchybienie miało bezpośredni wpływ, na mocy przepisów niniejszego rozporządzenia, na utratę prawa lub środków odwoławczych”.
4 Zgodnie z zasadą 29 rozporządzenia Komisji (WE) nr 2868/95 z dnia 13 grudnia 1995 r. wykonującego rozporządzenie Rady (WE) nr 40/94 w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. L 303, s. 1, zwanego dalej „rozporządzeniem wykonawczym”), zatytułowaną „Zawiadomienie o wygaśnięciu”:
„Co najmniej sześć miesięcy przed wygaśnięciem rejestracji Urząd powiadamia właściciela wspólnotowego znaku towarowego oraz osoby, które mają zarejestrowane prawa, w tym licencje, w odniesieniu do wspólnotowego znaku towarowego, że rejestracja zbliża się do terminu wygaśnięcia. Brak tej informacji nie ma wpływu na wygaśnięcie rejestracji”.
5 Zgodnie z zasadą 30 ust. 5 rozporządzenia wykonawczego, w przypadku gdy wniosek o przedłużenie nie został wniesiony lub wniesiono go po upływie terminu przewidzianego w art. 47 ust. 3 zdanie trzecie rozporządzenia nr 207/2009, Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM) ustala, że rejestracja wygasła, i powiadamia o tym właściciela wspólnotowego znaku towarowego.
6 Zgodnie z zasadą 67 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego, zatytułowaną „Zawiadomienie pełnomocników”:
„Jeżeli wyznaczono pełnomocnika […], zawiadomienia kieruje się do wyznaczonego […] pełnomocnika”.
Okoliczności powstania sporu
7 Skarżąca, Brainlab AG, jest aktualną właścicielką słownego wspólnotowego znaku towarowego BrainLAB, który został zgłoszony w dniu 26 sierpnia 1999 r., a zarejestrowano go w dniu 4 grudnia 2000 r. pod numerem 1290113. Kancelaria adwokacka i rzeczników patentowych została przy rejestracji wyznaczona jako pełnomocnik właścicielki przed OHIM w rozumieniu zasady 67 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego (zwana dalej „wyznaczonym pełnomocnikiem”).
8 Pismem z dnia 2 grudnia 2008 r. wyznaczony pełnomocnik zażądał, aby OHIM zarejestrował w swojej bazie danych zmianę adresu skarżącej. Zawiadomieniem z dnia 18 lutego 2009 r. OHIM poinformował wyznaczonego pełnomocnika o zarejestrowaniu tej zmiany adresu.
9 W dniu 2 lutego 2009 r. OHIM przesłał bezpośrednio skarżącej – zamiast jej wyznaczonemu pełnomocnikowi – błędnie wskazując przy tym jej dawny adres, zawiadomienie na podstawie art. 47 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009 i zasady 29 rozporządzenia wykonawczego, zawierające informację o tym, że prawa z rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego miały wkrótce wygasnąć (zwane dalej „zawiadomieniem przypominającym”). W zawiadomieniu tym poinformowano między innymi, że złożenie wniosku o przedłużenie rejestracji znaku towarowego i uiszczenie opłat za przedłużenie powinny nastąpić przed dniem 31 sierpnia 2009 r. lub w drodze dodatkowej opłaty w terminie upływającym w dniu 1 marca 2010 r.
10 Jest bezsprzeczne, że pomimo wspomnianego błędu dotyczącego adresu zawiadomienie przypominające zostało doręczone skarżącej kilka dni po jego wysłaniu dzięki usłudze pocztowej dalszego przekazywania poczty.
11 Dokumenty zawarte w aktach sprawy i w szczególności oświadczenie złożone pod przysięgą przez W., kierownika skarżącej zajmującego się kwestiami rozpatrywanego znaku towarowego, nie pozwalają tymczasem stwierdzić, że wspomniane zawiadomienie przypominające zostało przez niego przekazane wyznaczonemu pełnomocnikowi. Pełnomocnik ten twierdzi, że tak się nie stało. Również w odpowiedzi na skargę OHIM zauważył, iż nie ma okoliczności poświadczających, że takie przekazanie nastąpiło. Zawiadomienie przypominające zostało następnie odnalezione w pomieszczeniach skarżącej, w dokumentach obejmujących wymianę korespondencji dotyczącej rozpatrywanego znaku towarowego między skarżącą i jej wyznaczonym pełnomocnikiem.
12 W każdym razie OHIM nie otrzymał w wyznaczonym terminie wniosku o przedłużenie rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego i w związku z tym wydał on na podstawie zasady 30 ust. 5 rozporządzenia wykonawczego zawiadomienie, w którym stwierdzono, iż prawa z rejestracji wspomnianego znaku towarowego wygasły w dniu 2 marca 2010 r. Także to zawiadomienie zostało przesłane bezpośrednio skarżącej w dniu 23 marca 2010 r., ale na jej nowy adres.
13 W dniu 1 kwietnia 2010 r. wyznaczony pełnomocnik poinformował OHIM o powzięciu wiadomości, że wzmianka o wyznaczeniu go jako pełnomocnika skarżącej została przez pomyłkę wykreślona z bazy danych OHIM, przy czym odbyło się to bez złożenia wniosku o takie wykreślenie. Złożył on nowy wniosek o wyznaczenie go pełnomocnikiem skarżącej, przyjęty w drodze zawiadomienia OHIM wydanego w tym samym dniu.
14 W dniu 19 maja 2010 r. wyznaczony pełnomocnik złożył w OHIM w imieniu i na rachunek skarżącej wniosek o przedłużenie rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego oraz wniosek o przywrócenie stanu poprzedniego w rozumieniu art. 81 rozporządzenia nr 207/2009 w odniesieniu do terminu na złożenie wniosku o przedłużenie wspomnianej rejestracji i uiszczenie opłaty za przedłużenie.
15 Decyzją z dnia 29 lipca 2010 r. Wydział Administracji Znakami Towarowymi i Prawny OHIM oddalił wniosek o przywrócenie stanu poprzedniego z tego względu, że ani skarżąca, ani jej wyznaczony pełnomocnik nie dochowali należytej staranności w rozumieniu art. 81 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009.
16 W dniu 16 sierpnia 2010 r. skarżąca wniosła do OHIM odwołanie od tej decyzji na podstawie art. 58–64 rozporządzenia nr 207/2009. Celem uzasadnienia odwołania przedstawiła ona zasadniczo następujące argumenty:
– wyznaczony pełnomocnik posiada system monitorowania terminów przedłużenia rejestracji znaków towarowych, którymi się zajmuje, który to system składa się z trzech niezależnych od siebie instancji („filary kontroli”);
– pierwszy filar obejmuje system powiadamiania w drodze uprzednio utworzonych i chronologicznie uporządkowanych plików, który z trzymiesięcznym wyprzedzeniem informuje o upływie dziesięcioletniego terminu na przedłużenie rejestracji znaków towarowych;
– drugi filar obejmuje prowadzenie rejestru terminów przedłużenia rejestracji znaków towarowych bezpośrednio przez adwokata zajmującego się kwestiami znaku towarowego, o który chodzi w ramach struktur wyznaczonego pełnomocnika;
– trzeci filar obejmuje zajmowanie się zawiadomieniami przypominającymi, przesyłanymi wyznaczonemu pełnomocnikowi przez OHIM zgodnie z zasadą 29 rozporządzenia wykonawczego;
– dwa pierwsze filary, mające charakter wewnętrzny i dotyczące kancelarii wyznaczonego pełnomocnika, w rozpatrywanym przypadku z nieznanych powodów nie zadziałały prawidłowo, mimo że były obsługiwane przez zachowujących staranność i doświadczonych współpracowników podlegających regularnym kontrolom;
– trzeci filar nie zadziałał prawidłowo z powodu błędu popełnionego przez OHIM, który zawiadomienie przypominające przesłał skarżącej na jej dawny adres, a nie na adres jej wyznaczonego pełnomocnika; rzeczony błąd OHIM nie powinien wiązać się z żadnymi niedogodnościami dla zainteresowanych;
– W., kierownik skarżącej, który otrzymał zawiadomienie przypominające i który jest doświadczonym menedżerem, zamierzał przekazać owo zawiadomienie współpracowniczce wyznaczonego pełnomocnika, prawdopodobnie za pomocą poczty elektronicznej; nie pamięta jednak, czy tak uczynił, czy też przesłał wspomniane zawiadomienie na błędny adres; w każdym razie zawiadomienie to zostało odnalezione w dokumentach dotyczących znaku towarowego, o który chodzi, znajdujących się w pomieszczeniach skarżącej; wyznaczony pełnomocnik nie otrzymał tych dokumentów i w związku z tym nie mógł podjąć działań w tym względzie.
17 Decyzją z dnia 15 kwietnia 2011 r. (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) Czwarta Izba Odwoławcza OHIM oddaliła wniosek o przywrócenie stanu poprzedniego i stwierdziła wygaśnięcie rozpatrywanego znaku towarowego.
18 Izba Odwoławcza, w odróżnieniu od Wydziału Administracji Znakami Towarowymi i Prawnego, przyznała w pkt 13 i 20 zaskarżonej decyzji, że wprowadzony przez wyznaczonego pełnomocnika system monitorowania terminów przedłużenia rejestracji znaków towarowych był prawidłowy, że pełnomocnik ten wykonał swoje funkcje monitorowania normalnie i prawidłowo, że wyjątkowe błędy, które wystąpiły w systemie monitorowania, można usprawiedliwić oraz że nikt nie mógł przewidzieć, iż wszystkie wprowadzone środki ostrożności jednocześnie nie zadziałają prawidłowo.
19 Izba Odwoławcza uznała jednak w pkt 14 i 15 zaskarżonej decyzji, że między zaobserwowanym w rozpatrywanym przypadku nieprawidłowym działaniem systemu i nieprzedłużeniem rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego w wymaganym terminie nie było związku przyczynowego. W rozpatrywanym przypadku powodem nieprzedłużenia nie był bowiem brak prawidłowego funkcjonowania wprowadzonego przez wyznaczonego pełnomocnika systemu monitorowania terminów, ale brak przekazania przez skarżącą instrukcji dotyczących przedłużenia wspomnianej rejestracji, który miał charakter „swobodny i dobrowolny” po otrzymaniu przez nią zawiadomienia przypominającego.
20 Jeżeli chodzi o ten brak reakcji, Izba Odwoławcza zauważyła najpierw w pkt 16 zaskarżonej decyzji, że oświadczenie złożone pod przysięgą przez W. nie zawierało jego relacji z przebiegu wydarzeń, w szczególności w odniesieniu do ewentualnego zamiaru lub ewentualnej decyzji skarżącej o przedłużeniu rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego i ewentualnego kontaktu w tym celu ze współpracownicą wyznaczonego pełnomocnika.
21 Izba Odwoławcza uznała następnie w pkt 16–18 zaskarżonej decyzji, że nawet gdyby wyznaczony pełnomocnik został powiadomiony za pomocą wewnętrznego systemu monitorowania terminów o tym, że rejestracja rozpatrywanego znaku towarowego wkrótce wygaśnie, lub gdyby otrzymał zawiadomienie przypominające, to nie miałby on możliwości dokonania przedłużenia rejestracji samemu, bez uzyskania w tym względzie instrukcji od skarżącej. Zdaniem Izby Odwoławczej między tymi wydarzeniami a nieprzedłużeniem rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego nie było zatem związku przyczynowego, gdyż jedynym powodem tego nieprzedłużenia był brak przekazania przez skarżącą – nawet po otrzymaniu przez nią zawiadomienia przypominającego – instrukcji dotyczących przedłużenia. Izba Odwoławcza uznała, że wspomniany brak przekazania instrukcji jest sprzeczny z wymogiem staranności.
22 W pkt 19 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza uznała ponadto, że przesłanie przez OHIM zawiadomienia przypominającego bezpośrednio skarżącej zamiast jej wyznaczonemu pełnomocnikowi rzeczywiście było nieprawidłowe. Stwierdziła ona jednak, że zgodnie z art. 47 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009 OHIM nie ponosi odpowiedzialności za takie uchybienie. Ponadto z natury takiego służbowego zawiadomienia wynika, że nie można zakładać jego odbioru.
Żądania stron
23 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– przekazanie sprawy Izbie Odwoławczej w zakresie dotyczącym kwestii, czy w ramach przedłużenia rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego dochowano należytej staranności;
– obciążenie OHIM kosztami postępowania.
24 OHIM wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
Co do prawa
25 Na poparcie skargi skarżąca podnosi jeden zarzut, dotyczący naruszenia art. 81 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009.
26 Skarżąca przedstawia najpierw w szczegółach wprowadzony przez jej wyznaczonego pełnomocnika system monitorowania terminów przedłużenia rejestracji znaków towarowych. Podkreśla ona, że Izba Odwoławcza słusznie stwierdziła, iż ten system monitorowania był prawidłowy, w związku z czym uchybienie popełnione w rozpatrywanym przypadku przez wspomnianego pełnomocnika należy usprawiedliwić.
27 W ramach odpowiedzi na zarzuty zaniedbania skarżącej i popełnienia przez nią niedającego się usprawiedliwić uchybienia, których zasadność została uznana przez Izbę Odwoławczą i które wynikają z nieprzekazania przez skarżącą instrukcji jej wyznaczonemu pełnomocnikowi po otrzymaniu zawiadomienia przypominającego, skarżąca podnosi, że wspomniany pełnomocnik jest jej przedstawicielem prawnym, w szczególności w postępowaniach przed OHIM, w odniesieniu do wszystkich jej 654 krajowych, wspólnotowych i europejskich znaków towarowych i patentów, w tym 16 wspólnotowych znaków towarowych. W ramach tych zadań pełnomocnik ów informuje ją systematycznie, w terminie od trzech miesięcy do jednego miesiąca przed upływem terminu na przedłużenie rejestracji każdego z jej znaków towarowych, i wzywa ją do przekazania instrukcji dotyczących dokonania takiego przedłużenia. Aż do niniejszej sprawy skarżąca zawsze należycie otrzymywała wspomniane przypomnienia i systematycznie podejmowała w ich przedmiocie działania. Nigdy natomiast – z wyjątkiem niniejszego przypadku – nie otrzymywała takich przypomnień bezpośrednio od OHIM. W efekcie skarżąca uważa, że może ona zasadnie powołać się na okoliczność, iż jej wyznaczony pełnomocnik zwróciłby jej uwagę na konieczność przedłużenia rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego w zwyczajnym terminie trzech miesięcy. Z tego właśnie powodu nie zareagowała ona inaczej na zawiadomienie przypominające.
28 Skarżąca dodaje, że właściciel wspólnotowego znaku towarowego nie ma obowiązku ustanowienia swojego systemu monitorowania terminów, funkcjonującego obok systemu wprowadzonego przez jej zawodowego przedstawiciela. Jedynie system monitorowania terminów ustanowiony przez zawodowego przedstawiciela powinien bowiem gwarantować prawidłowe funkcjonowanie [wyrok Sądu z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie T‑136/08 Aurelia Finance przeciwko OHIM (AURELIA), Zb.Orz. s. II‑1361, pkt 18]. Sytuacja taka miała miejsce w rozpatrywanym przypadku.
29 Co się tyczy podniesionego braku związku przyczynowego między nieprawidłowym funkcjonowaniem wprowadzonego przez wyznaczonego pełnomocnika systemu monitorowania terminów a nieprzedłużeniem w wymaganym terminie rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego (zob. pkt 21 powyżej), skarżąca kładzie nacisk na okoliczność, że rzeczony znak towarowy pokrywa się z jej nazwą handlową i że został on ponownie zgłoszony jako wspólnotowy znak towarowy w dniu 30 marca 2010 r., a więc już tydzień po wysłaniu zawiadomienia o wykreśleniu go z rejestru wspólnotowych znaków towarowych. Założenie Izby Odwoławczej, zgodnie z którym nic nie wskazuje na to, że skarżąca przekazałaby instrukcje dotyczące przedłużenia rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego, gdyby została poinformowana przez swego wyznaczonego pełnomocnika o tym, że rejestracja wkrótce wygaśnie, jest zatem całkowicie nieprawdziwe. Wręcz przeciwnie – skarżąca twierdzi, że w razie wątpliwości jej wyznaczony pełnomocnik, który reprezentuje ją we wszystkich dziedzinach ochrony własności intelektualnej, czuwałby nad przedłużeniem rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego nawet w przypadku nieotrzymania konkretnych instrukcji w tym względzie oraz że zareagowałby on inaczej tylko w razie otrzymania wyraźnej instrukcji w przedmiocie niedokonania przedłużenia.
30 Według OHIM skarga jest oczywiście bezzasadna.
31 Co się tyczy zachowania OHIM, Urząd podnosi, po pierwsze, że zgodnie z art. 47 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009 i z zasadą 29 rozporządzenia wykonawczego ma on obowiązek powiadomienia samego właściciela o wygaśnięciu wspólnotowego znaku towarowego. Żaden z tych przepisów nie mówi o obowiązku poinformowania ewentualnego przedstawiciela zawodowego.
32 Po drugie, OHIM podnosi, że zgodnie z tymi samymi przepisami nie ponosi on odpowiedzialności za brak poinformowania podmiotu zainteresowanego ani, a fortiori, za „wysłanie informacji na niewłaściwy adres”.
33 Jeżeli chodzi o kwestię, czy wprowadzony przez wyznaczonego pełnomocnika system monitorowania terminów odpowiada wymaganej w rozpatrywanych okolicznościach staranności, OHIM zgadza się z oceną Izby Odwoławczej, zgodnie z którą w niniejszym przypadku kwestia ta nie ma znaczenia.
34 Co się tyczy podniesionego niedochowania staranności przez samą skarżącą, OHIM przyłącza się bowiem do stanowiska zajętego przez Izbę Odwoławczą, zgodnie z którym niedochowanie to było w rozpatrywanym przypadku decydującą przyczyną przekroczenia terminu na przedłużenie rejestracji znaku towarowego. W istocie, skarżąca miała prawie trzynaście miesięcy na dokonanie wspomnianego przedłużenia. W trakcie tego okresu nie zwróciła się ona do OHIM i nie przekazała żadnej instrukcji swojemu wyznaczonemu pełnomocnikowi ani się z nim nie skontaktowała, mimo że została oficjalnie poinformowana w drodze zawiadomienia przypominającego o tym, iż wspomniana rejestracja wkrótce wygaśnie. Zdaniem OHIM zachowanie to nie odpowiada wymaganej w rozpatrywanych okolicznościach staranności, tym bardziej że rozpatrywany znak towarowy był w przypadku skarżącej „znakiem towarowym oznaczającym konkretnego przedsiębiorcę” i że z tego powodu skarżąca powinna była zwracać na niego szczególną uwagę.
35 Jeżeli chodzi o twierdzenie, że wyznaczony pełnomocnik w razie wątpliwości przedłużyłby rejestrację rozpatrywanego znaku towarowego również w sytuacji, gdy skarżąca nie przekazała instrukcji w tym względzie (zob. pkt 29 powyżej), OHIM uważa, iż twierdzenie to nie ma znaczenia, gdyż jego charakter jest całkowicie spekulatywny. Co więcej, twierdzenie to stoi w sprzeczności z faktem przedstawionym w pkt 44 skargi, zgodnie z którym wyznaczony pełnomocnik nie był umocowany do dokonania – z własnej inicjatywy i w sytuacji braku przekazania przez skarżącą konkretnych instrukcji – przedłużenia rejestracji znaku towarowego.
36 W tym względzie z art. 81 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 wynika, że przywrócenie stanu poprzedniego jest uzależnione od spełnienia dwóch przesłanek: po pierwsze, strona musi działać z zachowaniem należytej staranności wymaganej przez okoliczności, i po drugie, uchybienie musi mieć bezpośredni wpływ na utratę prawa lub środków odwoławczych [zob. wyrok Sądu z dnia 15 września 2011 r. w sprawie T‑271/09 Prinz Sobieski zu Schwarzenberg przeciwko OHIM – British‑American Tobacco Polska (Romuald Prinz Sobieski zu Schwarzenberg), niepublikowany w Zbiorze, pkt 53 i przytoczone tam orzecznictwo].
37 Z przepisu tego wynika również, że obowiązek zachowania należytej staranności ciąży w pierwszym rzędzie na właścicielu znaku towarowego. A zatem jeżeli właściciel zleca dokonanie czynności administracyjnych związanych z przedłużeniem prawa z rejestracji danego znaku towarowego, musi on upewnić się, że wybrana osoba zapewnia konieczne gwarancje pozwalające założyć właściwe wykonanie powierzonego zadania (ww. wyrok w sprawie AURELIA, pkt 14).
38 Należy także stwierdzić, że w wyniku powierzenia takiego zadania również na osobie wybranej, podobnie jak na właścicielu, ciąży obowiązek zachowania należytej staranności. Zważywszy bowiem na to, że taka osoba działa w imieniu i na rachunek właściciela, jej działania winny być uznawane za działania właściciela (ww. wyroki: w sprawie AURELIA, pkt 15; w sprawie Romuald Prinz Sobieski zu Schwarzenberg, pkt 54).
39 W niniejszym przypadku, w świetle przytoczonych powyżej wydarzeń, Sąd stwierdził, że nieprzedłużenie rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego w wymaganym terminie wynika z tego, co Izba Odwoławcza zakwalifikowała w ślad za Wydziałem Administracji Znakami Towarowymi i Prawnym jako „kumulację wielu nieszczęśliwych okoliczności” (pkt 20 zaskarżonej decyzji). W tym kontekście należy bezwarunkowo zgodzić się z ogólną oceną Izby Odwoławczej, zgodnie z którą „przywrócenie stanu poprzedniego zostało przewidziane właśnie z myślą o takich przypadkach”.
40 Do przywołanych „nieszczęśliwych okoliczności” należy zaliczyć trzy okoliczności, które, jak zostanie wykazane poniżej, przyczyniły się w sposób decydujący do wspomnianego nieprzedłużenia, a mianowicie: i) nieprawidłowe funkcjonowanie, które nie zostało wyjaśnione, dwóch pierwszych wewnętrznych „filarów kontroli” wprowadzonego przez wyznaczonego pełnomocnika systemu monitorowania terminów; ii) dokonane w niewłaściwym czasie wykreślenie z bazy danych OHIM wzmianki o tym, że wyznaczony pełnomocnik jest przedstawicielem skarżącej, o które to wykreślenie nie wnioskowano (zob. pkt 13 powyżej) i które wywołało efekt w postaci błędnego przesłania zawiadomienia przypominającego skarżącej, i to na jej dawny adres zamiast na adres jej wyznaczonego pełnomocnika; iii) niejasna i niewłaściwa reakcja W. na wspomniane zawiadomienie, która doprowadziła do tego, że wyznaczony pełnomocnik nie otrzymał od skarżącej żadnej spontanicznej instrukcji w przedmiocie przedłużenia rejestracji.
41 Co się tyczy pierwszej z tych „nieszczęśliwych okoliczności”, należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem termin „należyta staranność wymagana przez okoliczności” zawarty w art. 81 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 wymaga w razie zlecenia zadań wyspecjalizowanemu pełnomocnikowi wprowadzenia systemu wewnętrznych kontroli i monitorowania terminów, który to system co do zasady wyklucza nieumyślne uchybienie terminu, jak to przewidują wytyczne OHIM. Wynika stąd, że jedynie zdarzenia o wyjątkowym charakterze, a co za tym idzie, niedające się przewidzieć na podstawie doświadczenia, mogą uzasadniać przywrócenie stanu poprzedniego (ww. wyrok w sprawie AURELIA, pkt 26).
42 Warunki te zostały w sposób oczywisty spełnione w rozpatrywanym przypadku, co wynika z ustaleń dokonanych przez Izbę Odwoławczą i z uzupełniających uzasadnionych wyjaśnień skarżącej, które nie zostały zakwestionowane przez OHIM.
43 Należy zatem uznać, że skarżąca a priori działała z zachowaniem staranności wymaganej w rozpatrywanych okolicznościach, wybierając w celu reprezentowania jej w stosunkach z OHIM kancelarię adwokacką i doradców patentowych taką jak wyznaczonego pełnomocnika, dysponującą podwójnym wewnętrznym systemem monitorowania terminów, który – jak przyznał OHIM, zarówno w zaskarżonej decyzji, jak i w odpowiedzi na skargę – był prawidłowy.
44 Ten sam wniosek nasuwa się w odniesieniu do wyznaczonego pełnomocnika, gdyż Izba Odwoławcza uznała również w pkt 13 zaskarżonej decyzji, że wyjątkowe błędy, które wystąpiły w jego wewnętrznym systemie monitorowania terminów, można było usprawiedliwić.
45 Jeżeli chodzi o dwie pozostałe „nieszczęśliwe okoliczności” wymienione w pkt 40 powyżej, należy na wstępie zauważyć, że brak zachowania staranności, który mógł mieć miejsce w przypadku W., kierownika skarżącej, polegający na nieskontaktowaniu się z OHIM lub z wyznaczonym pełnomocnikiem zaraz po otrzymaniu zawiadomienia przypominającego, mógł wywoływać konsekwencje w odniesieniu do nieprzedłużenia rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego tylko dlatego, że sam wynikał z popełnionego uprzednio przez OHIM błędu, polegającego na wykreśleniu z urzędu z jego bazy danych wzmianki o wyznaczonym pełnomocniku i w związku z tym na nieprzesłaniu temu pełnomocnikowi zawiadomienia przypominającego.
46 Prawdą jest, że strona musi działać ze starannością wymaganą w danych okolicznościach w celu przedłużenia w należytym terminie rejestracji wspólnotowego znaku towarowego, co zasadniczo oznacza, iż musi ona bezzwłocznie i odpowiednio zareagować na otrzymanie zawiadomienia przesłanego jej bezpośrednio przez OHIM na podstawie art. 29 rozporządzenia wykonawczego.
47 Wynika z tego jednak również, że jeżeli wspomniana strona powierza zadanie administrowania kwestiami swojego wspólnotowego znaku towarowego zawodowemu przedstawicielowi i należycie informuje o tym OHIM, Urząd również ma obowiązek poszanowania tego wyboru poprzez przesyłanie swoich oficjalnych zawiadomień służbom wspomnianego wyznaczonego pełnomocnika w taki sposób, aby umożliwić temu pełnomocnikowi obronę interesów jego mocodawcy z zachowaniem wyższego stopnia staranności, którym pełnomocnik musi się wykazać jako podmiot dysponujący kwalifikacjami zawodowymi (zob. w tym względzie wytyczne dotyczące postępowań przed OHIM, część A, rozdział 6, pkt 6.2.3).
48 W tym względzie OHIM nie może się powołać na art. 47 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009 i na zasadę 29 rozporządzenia wykonawczego i utrzymywać, że przepisy te wymagają, aby poinformował on właściciela wspólnotowego znaku towarowego, a nie jego wyznaczonego pełnomocnika zawodowego, o tym, że rejestracja wspomnianego znaku wkrótce wygaśnie (zob. pkt 31 powyżej).
49 Argument ten jest bowiem sprzeczny z zasadą 67 rozporządzenia wykonawczego, zgodnie z którą jeżeli wyznaczono pełnomocnika, zawiadomienia kierowane są do niego. W związku z tym Izba Odwoławcza uznała w pkt 19 zaskarżonej decyzji, że przesłanie zawiadomienia przypominającego bezpośrednio skarżącej, a nie wyznaczonemu pełnomocnikowi, „rzeczywiście stanowiło uchybienie”.
50 W rozpatrywanym przypadku skarżąca i jej wyznaczony pełnomocnik mieli zatem prawo oczekiwać, że zgodnie z zasadą 67 rozporządzenia wykonawczego wszystkie zawiadomienia OHIM dotyczące rozpatrywanego znaku towarowego, a w szczególności zawiadomienie przypominające przewidziane przez zasadę 29 wspomnianego rozporządzenia, zostaną przesłane wyznaczonemu pełnomocnikowi, który w ten sposób otrzyma możliwość podjęcia wszystkich niezbędnych środków w celu przedłużenia rejestracji znaku towarowego, również w przypadku nieprawidłowego funkcjonowania dwóch pierwszych filarów kontroli wewnętrznej swego systemu monitorowania terminów.
51 Jeżeli chodzi o konsekwencje błędu popełnionego w rozpatrywanym przypadku przez OHIM, należy przyznać, że gdyby błąd ten nie został popełniony, wyznaczony pełnomocnik otrzymałby bezpośrednio zawiadomienie przypominające, co uruchomiłoby trzeci „filar kontroli” jego systemu monitorowania terminów i dałoby mu kompletną swobodę skontaktowania się ze skarżącą w celu uzyskania od niej instrukcji dotyczących przedłużenia rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego.
52 W tym względzie Sąd uważa również, iż ze względu między innymi na znaczenie, jakie dla skarżącej ma rozpatrywany znak towarowy (znak ten pokrywa się z jej nazwą handlową), brak przekazania przez nią instrukcji jej wyznaczonemu pełnomocnikowi wynika z pomyłki lub z wypadku i w żadnym razie nie jest efektem „swobodnej i dobrowolnej decyzji”, co, jak się wydaje, stwierdziła Izba Odwoławcza w pkt 15 zaskarżonej decyzji. Zatem dostrzeganie w braku przekazania takiej instrukcji jedynej lub decydującej przyczyny nieprzedłużenia rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego jest również błędne.
53 Tymczasem należy uznać za prawdopodobne w stopniu graniczącym z pewnością, że gdyby wyznaczony pełnomocnik miał możliwość skontaktowania się ze skarżącą – a nie ma okoliczności pozwalających przypuszczać, że nie uczyniłby tego, jeżeli zawiadomienie przypominające zostałoby przesłane jemu – jego mocodawca przekazałby mu instrukcje dotyczące złożenia wniosku o przedłużenie rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego. Zatem również druga przesłanka zastosowania art. 81 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009, wymieniona w pkt 36 powyżej, została spełniona.
54 W tych okolicznościach ostatecznie okazuje się, że błąd lub zaniedbanie W., kierownika skarżącej, nawet jeśli zostanie udowodnione, jest specyficznym i przypadkowym czynnikiem, który został umożliwiony i wywołuje ujemne konsekwencje dla skarżącej z powodu uprzedniego błędu OHIM, ponieważ te dwie okoliczności przyczyniły się w decydującym stopniu, wraz z nieprawidłowym funkcjonowaniem dwóch pierwszych filarów kontroli wewnętrznej wprowadzonego przez wyznaczonego pełnomocnika systemu monitorowania terminów, do nieprzedłużenia w odpowiednim terminie rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego.
55 Prawdą jest, że jak zauważyła Izba Odwoławcza w pkt 19 zaskarżonej decyzji, w kontekście art. 47 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009 i zasady 29 rozporządzenia wykonawczego wspomniany błąd OHIM, polegający na wykreśleniu z jego bazy danych wzmianki o wyznaczonym pełnomocniku i na późniejszym braku przesłania zawiadomienia przypominającego temu pełnomocnikowi, nie prowadzi do powstania odpowiedzialności OHIM i nie ma wpływu na wygaśnięcie rejestracji rozpatrywanego znaku towarowego.
56 Niemniej jednak nie było nieodzowne, aby Izba Odwoławcza należycie wzięła pod uwagę wspomniany błąd i jego konsekwencje w ramach oceny zasadności wniosku o przywrócenie stanu poprzedniego, która to ocena nie wiąże się sama w sobie z uznaniem odpowiedzialności OHIM. Stopień staranności, jakim muszą wykazać się strony, aby przywrócono im ich prawa, powinien bowiem podlegać ocenie w kontekście wszystkich istotnych okoliczności, które w rozpatrywanym przypadku muszą obejmować, jak stwierdzono powyżej, wspomniany błąd i wywoływane przezeń skutki.
57 W świetle całokształtu powyższych rozważań Sąd uważa, iż Izba Odwoławcza postąpiła niesłusznie, nie biorąc pod uwagę błędu popełnionego przez OHIM, który był jedną z trzech istotnych okoliczności w rozpatrywanym przypadku dla celów zastosowania art. 81 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009.
58 W związku z tym zastosowanie tego przepisu przez Izbę Odwoławczą było nieprawidłowe.
59 W efekcie należy uznać zasadność jedynego zarzutu skargi i stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji.
60 Ponadto, zgodnie z art. 65 ust. 6 rozporządzenia nr 207/2009, OHIM ma obowiązek podjęcia niezbędnych środków w celu zastosowania się do niniejszego wyroku. W tych okolicznościach nie ma zatem potrzeby wydania odrębnego rozstrzygnięcia w przedmiocie drugiego żądania skarżącej.
W przedmiocie kosztów
61 Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.
62 Jednakże, zgodnie z art. 136 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem, jeżeli skarga na decyzję Izby Odwoławczej zostanie uwzględniona, Sąd może postanowić, że OHIM poniesie jedynie własne koszty.
63 W niniejszym przypadku, ponieważ skarżąca przyczyniła się swoim nieprawidłowym zachowaniem oraz nieprawidłowym zachowaniem jej wyznaczonego pełnomocnika do powstania niniejszego sporu, należy w zastosowaniu tych przepisów postanowić, że każda ze stron pokrywa własne koszty.
Z powyższych względów
SĄD (druga izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Czwartej Izby Odwoławczej Urzędu Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM) z dnia 15 kwietnia 2011 r. (sprawa R 1596/2010‑4).
2) Każda ze stron pokrywa własne koszty.
Forwood | Dehousse | Schwarcz |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 25 kwietnia 2012 r.
Podpisy