Sprawa T‑647/20
Jean-Michel Verelst
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej,
Wyrok Sądu (dziewiąta izba) z dnia 12 stycznia 2022 r.
Prawo instytucjonalne – Wzmocniona współpraca w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej – Rozporządzenie (UE) 2017/1939 – Powoływanie prokuratorów europejskich w Prokuraturze Europejskiej – Powołanie kandydatów wskazanych przez Belgię – Zasady stosowane do powoływania prokuratorów europejskich
1. Unia Europejska – Wzmocniona współpraca – Ustanowienie Prokuratury Europejskiej – Rozporządzenie 2017/1939 – Powoływanie prokuratorów europejskich w Prokuraturze Europejskiej – Decyzja 2020/1117 – Powołanie jednego z kandydatów wskazanych przez Belgię – Przepisy regulujące procedurę powoływania prokuratorów europejskich – Zasada niedyskryminacji – Naruszenie – Brak
(rozporządzenie Rady 2017/1939, art. 14 ust. 3, art. 16 ust. 1–3; decyzja Rady 2018/1696, załącznik, pkt VI.2, VII.2; decyzja Rady 2020/1117, motyw 13, art. 1)
(zob. pkt 59–73, 77–79)
2. Unia Europejska – Wzmocniona współpraca – Ustanowienie Prokuratury Europejskiej – Rozporządzenie 2017/1939 – Powoływanie prokuratorów europejskich w Prokuraturze Europejskiej – Decyzja 2020/1117 – Powołanie jednego z kandydatów wskazanych przez Belgię – Obowiązek uzasadnienia – Zakres – Naruszenie tego obowiązku – Brak
[art. 296 akapit drugi TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2 lit. c); rozporządzenie Rady 2017/1939, art. 14 ust. 3, art. 16 ust. 1–3; decyzja Rady 2018/1696, załącznik, pkt VI.2, VII.2; decyzja Rady 2020/1117, motyw 13, art. 1]
(zob. pkt 85–101)
3. Unia Europejska – Wzmocniona współpraca – Ustanowienie Prokuratury Europejskiej – Rozporządzenie 2017/1939 – Powoływanie prokuratorów europejskich w Prokuraturze Europejskiej – Decyzja 2020/1117 – Powołanie jednego z kandydatów wskazanych przez Belgię – Ocena i porównanie osiągnięć kandydatów na stanowisko prokuratora europejskiego z państwa członkowskiego – Zakres uznania – Zakres – Oczywisty błąd w ocenie – Brak
(rozporządzenie Rady 2017/1939, motyw 24, art. 9, art. 12 ust. 1, 3, 5, art. 104; decyzja Rady 2018/1696, załącznik, pkt VI.2, VII.2; decyzja Rady 2020/1117, motyw 13, art. 1)
(zob. pkt 116–131)
Streszczenie
W dniu 12 października 2017 r Rada Unii Europejskiej przyjęła rozporządzenie 2017/1939 wdrażające wzmocnioną współpracę w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej(1). Na mocy tego rozporządzenia ustanowiono Prokuraturę Europejską jako organ Unii Europejskiej oraz określono zasady jej funkcjonowania.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 rozporządzenia 2017/1939 każde państwo członkowskie uczestniczące we wzmocnionej współpracy w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej ma wskazać trzech kandydatów na stanowisko prokuratora europejskiego. Zgodnie z art. 16 ust. 2 tego rozporządzenia po otrzymaniu od komisji selekcyjnej, której zadaniem jest sporządzenie listy kandydatów na stanowisko Europejskiego Prokuratora Generalnego(2), opinii wraz z uzasadnieniem Rada dokonuje wyboru i powołuje jednego z kandydatów na stanowisko prokuratora europejskiego z odpowiedniego państwa członkowskiego, przy czym jeżeli zdaniem komisji selekcyjnej kandydat nie spełnia warunków, by pełnić obowiązki prokuratora europejskiego, opinia ta jest dla Rady wiążąca. Stosownie do art. 16 ust. 3 omawianego rozporządzenia Rada wybiera i powołuje prokuratorów europejskich zwykłą większością głosów na nieodnawialną sześcioletnią kadencję, oraz może podjąć decyzję o przedłużeniu tej kadencji o nie więcej niż trzy lata od momentu zakończeniu tego sześcioletniego okresu.
W myśl art. 14 ust. 3 rozporządzenia 2017/1939 Rada ustanawia zasady działalności komisji selekcyjnej i przyjmuje decyzję w sprawie mianowania jej członków na podstawie wniosku Komisji Europejskiej. W dniu 13 lipca 2018 r. Rada przyjęła decyzję wykonawczą w sprawie zasad działalności komisji selekcyjnej(3). W szczególności zgodnie z pkt VII.2 akapit trzeci tych zasad, ujętych w załączniku do tej decyzji: „[k]omisja selekcyjna sporządza ranking kandydatów na podstawie ich kwalifikacji i doświadczenia”, w którym „wskazuje preferowaną kolejność kandydatur, jednak ranking ten nie jest wiążący dla Rady”.
W celu wyznaczenia trzech kandydatów na stanowisko prokuratora europejskiego, o którym mowa w rozporządzeniu 2017/1939, władze belgijskie opublikowały ogłoszenie o naborze na stanowisko, na które odpowiedziało sześciu kandydatów, w tym skarżący, Jean-Michel Verelst, który od 2010 roku pełni funkcję zastępcy prokuratora Królewskiego w Brukseli (Belgia), specjalizującego się w sprawach podatkowych.
Po zakończeniu poszczególnych etapów postępowania selekcyjnego przewidzianego w rozporządzeniu 2017/1939, w dniu 27 lipca 2020 r. Rada przyjęła decyzję wykonawczą 2020/1117 w sprawie powołania prokuratorów europejskich w Prokuraturze Europejskiej, w tym Yvesa van den Berge’a na kadencję rozpoczynającą się w dniu 29 lipca 2020 r.(4).. Pismem z dnia 7 października 2020 r. Rada powiadomiła skarżącego, podobnie jak wszystkich innych niewybranych kandydatów, o zaskarżonej decyzji oraz o istotnych informacjach dotyczących powodów uzasadniających decyzję o powołaniu innego kandydata, w tym przypadku Yvesa van den Berge’a.
Skarżący zwrócił się w związku z tym do Rady o przekazanie mu wszystkich dotyczących go dokumentów związanych z przebiegiem postępowania selekcyjnego. Następnie wniósł skargę o stwierdzenie nieważności tej decyzji w zakresie, w jakim dotyczy ona powołania Y. van den Berge’a na stanowisko prokuratora europejskiego w Prokuraturze Europejskiej oraz oddalenia jego kandydatury.
W swoim wyroku Sąd oddalił skargę skarżącego. Sąd po raz pierwszy zbadał zgodność z prawem decyzji wykonawczej 2020/1117 w sprawie powołania prokuratorów europejskich w Prokuraturze Europejskiej, przyjętej na podstawie rozporządzenia 2017/1939.
Ocena Sądu
W pierwszej kolejności Sąd zajął się zagadnieniem, czy Rada mogła odejść od preferowanej kolejności kandydatów ustalonej przez komisję selekcyjną, której zadaniem była ocena zdolności kandydatów wskazanych państwa członkowskie. W tym względzie, po przywołaniu przepisów regulujących procedurę, która zakończyła się przyjęciem zaskarżonej decyzji – której rzeczywistego przebiegu skarżący nie kwestionuje – Sąd przypomniał, po pierwsze, że zgodnie z pkt VII.2 akapit trzeci zasad działalności komisji selekcyjnej ranking sporządzony przez nią na podstawie kwalifikacji i doświadczenia trzech kandydatów wskazanych przez zainteresowane państwo członkowskie nie jest dla Rady wiążący. Po drugie, Sąd zauważył, że ani art. 16 ust. 2 i 3 rozporządzenia 2017/1939, ani zasady działalności komisji selekcyjnej nie stoją na przeszkodzie temu, aby przy dokonywaniu wyboru spośród trzech kandydatów wskazanych przez państwo członkowskie w ramach wykonywania kompetencji powierzonych jej w owym art. 16 ust. 2 i 3, Rada uwzględniła informacje przekazane jej przez reprezentowane w niej rządy państw członkowskich, w danym wypadku przez samo zainteresowane państwo członkowskie. W konsekwencji Sąd uznał, że zaskarżona decyzja została przyjęta zgodnie z zasadami regulującymi procedurę jej przyjęcia(5) oraz w poszanowaniu zasady niedyskryminacji.
W drugiej kolejności Sąd przeanalizował poszanowanie przez Radę obowiązku uzasadnienia wobec skarżącego, którego kandydatura została oddalona. Po przypomnieniu zakresu obowiązku uzasadnienia(6) i zbadaniu charakteru prawnego zaskarżonej decyzji, Sąd stwierdził, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji, w której w sposób dorozumiany oddalono kandydaturę skarżącego na stanowisko prokuratora europejskiego Królestwa Belgii powinno było co do zasady być podane do wiadomości zainteresowanego w tym samym czasie, w którym została wydana zaskarżona decyzja.
W tym względzie Sąd stwierdził, że jedyne uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji, opublikowanej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, znajduje się w jej motywie 13. Jak bowiem w nim wskazano, „[j]eżeli chodzi o kandydatów wskazanych przez Belgię, Bułgarię i Portugalię, Rada nie zastosowała się do niewiążącej kolejności preferencji wskazanej przez komisję selekcyjną; Rada uczyniła to na podstawie innej oceny cech kandydatów, przeprowadzonej przez odnośne organy przygotowawcze Rady”. Tymczasem Sąd przypomniał, że z pkt VII.2 akapit trzeci zasad działalności komisji selekcyjnej wynika, iż sporządzony przez komisję selekcyjną ranking trzech kandydatów na stanowisko prokuratora europejskiego wskazanych przez Królestwo Belgii na podstawie kwalifikacji i doświadczenia tych kandydatów nie był wiążący dla Rady. Mogła ona zatem sporządzić własny ranking albo oprzeć swoją decyzję na innym porównaniu osiągnięć kandydatów. W związku z tym w ocenie Sądu skarżący niesłusznie podnosi, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji powinno było umożliwić mu zrozumienie powodów, dla których Rada postanowiła nie stosować preferowanej kolejności ustalonej przez komisję selekcyjną.
Sąd zauważył jednak, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji, zawarte w jej motywie 13, samo w sobie nie wyjaśnia ani skarżącemu, ani Sądowi, dlaczego Rada uznała, że kandydatura kandydata powołanego na stanowisko prokuratora europejskiego Królestwa Belgii została oceniona wyżej niż kandydatura skarżącego. Niemniej jednak zdaniem Sądu w piśmie z dnia 7 października 2020 r. Rada w sposób wystarczająco przedstawiła szczegółowe powody, dla których uznała, że powołany kandydat jest w stanie lepiej wykonywać zadania prokuratora europejskiego niż dwóch pozostałych kandydatów.
W związku z tym Sąd stanął na stanowisku, że chociaż pożądane byłoby, aby o dodatkowych powodach odrzucenia kandydatury skarżącego został on powiadomiony równocześnie z publikacją zaskarżonej decyzji w Dzienniku Urzędowym, to skarżący mógł zapoznać się z tymi powodami w piśmie Rady z dnia 7 października 2020 r., czyli przed wniesieniem skargi, oraz że w niniejszym przypadku takie powiadomienie pozwoliło mu na ocenę zasadności tej decyzji i na obronę swoich praw.
W trzeciej i ostatniej kolejności Sąd przeanalizował argumenty skarżącego, zgodnie z którymi zaskarżona decyzja jest obarczona oczywistym błędem w ocenie. Sąd przypomniał w tym względzie, że instytucja dysponuje szerokim zakresem uznania przy ocenie i porównywaniu osiągnięć kandydatów na stanowisko do obsadzenia i że elementy tej oceny zależą nie tylko od kompetencji i wartości zawodowej zainteresowanych, lecz również od ich charakteru, zachowania i całej ich osobowości. Jest tak tym bardziej wtedy, gdy stanowisko do obsadzenia wiąże się z dużą odpowiedzialnością, tak jak w przypadku zadań powierzonych prokuratorom europejskim na mocy rozporządzenia 2017/1939(7).
Sąd zwrócił bowiem uwagę, że prokuratorzy europejscy sprawują funkcje związane z dużą odpowiedzialnością, co zresztą potwierdza grupa zaszeregowania AD 13, do której zostali powołani, która zgodnie z załącznikiem I do Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej odpowiada stanowisku radcy lub równoważnemu. Stanowisko prokuratora europejskiego plasuje się zatem pomiędzy stanowiskiem dyrektora (AD 15–AD 14) i kierownika wydziału lub stanowiskiem równoważnym (AD 9–AD 14). W związku z tym, Sąd stwierdził, że Radzie przysługuje szeroki zakres uznania przy ocenie i porównywaniu osiągnięć kandydatów na stanowisko prokuratora europejskiego państwa członkowskiego.
Przeanalizowawszy poszczególne argumenty skarżącego dotyczące szerokiego zakresu uznania, którym dysponowała Rada, Sąd stwierdził, że skarżący nie wykazał, iż wybierając i powołując Yvesa van den Berge’a na stanowisko prokuratora europejskiego, Rada przekroczyła w niniejszym przypadku granice przysługującego jej szerokiego zakresu uznania.