WYROK TRYBUNAŁU (ósma izba)
z dnia 25 stycznia 2024 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Rynek wewnętrzny gazu ziemnego – Dyrektywa 2009/73/WE – Artykuł 41 ust. 17 – System przesyłowy gazu ziemnego – Krajowy organ regulacyjny – Ustalanie opłat za korzystanie z sieci i za przyłączenie do sieci – Ustalenie wynagrodzenia za usługi świadczone przez operatora systemu – Pojęcie „strony, której dotyczy decyzja organu regulacyjnego” – Skarga na tę decyzję – Prawo do skutecznego środka prawnego – Artykuł 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej
W sprawie C‑277/22
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Fővárosi Törvényszék (sąd dla miasta stołecznego Budapeszt, Węgry) postanowieniem z dnia 22 marca 2022 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 22 kwietnia 2022 r., w postępowaniu:
Global NRG Kereskedelmi és Tanácsadó Zrt.
przeciwko
Magyar Energetikai és Közmű-szabályozási Hivatal,
przy udziale:
FGSZ Földgázszállító Zrt.,
TRYBUNAŁ (ósma izba),
w składzie: N. Piçarra (sprawozdawca), prezes izby, M. Safjan i N. Jääskinen, sędziowie,
rzecznik generalny: A. Rantos,
sekretarz: M. Krausenböck, administratorka,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 7 września 2023 r.,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu Global NRG Kereskedelmi és Tanácsadó Zrt. – K. Bendzsel‑Zsebik, M. Kohlrusz oraz B. Világi, ügyvédek,
– w imieniu Magyar Energetikai és Közmű‑szabályozási Hivatal – L. Hoschek, A.T. Kiss oraz F.F. Tölgyessy, radcy prawni,
– w imieniu FGSZ Földgázszállító Zrt. – K. Barkasziné Takács oraz P. Németh, radcy prawni,
– w imieniu rządu węgierskiego – M.Z. Fehér oraz M.M. Tátrai, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu hiszpańskiego – A. Gavela Llopis oraz J. Ruiz Sánchez, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna, w charakterze pełnomocnika,
– w imieniu rządu fińskiego – A. Laine, w charakterze pełnomocnika,
– w imieniu Komisji Europejskiej – O. Beynet, T. Scharf oraz A. Tokár, w charakterze pełnomocników,
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 41 ust. 17 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE (Dz.U. 2009, L 211, s. 94) w świetle art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”).
2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Global NRG Kereskedelmi és Tanácsadó Zrt. (zwaną dalej „Global NRG”), spółką zajmującą się sprzedażą gazu ziemnego, a a Magyar Energetikai és Közmű‑szabályozási Hivatal (węgierskim organem regulacyjnym sektora energetycznego i usług użyteczności publicznej, zwanego dalej „krajowym organem regulacyjnym”) w przedmiocie zgodności z prawem decyzji krajowego organu regulacyjnego ustalającej opłaty za użytkowanie i przyłączenie do sieci przesyłowej gazu ziemnego oraz wynagrodzenie za usługi świadczone przez operatora tego systemu.
Ramy prawne
Prawo Unii
Dyrektywa 2009/73
3 Motyw 33 dyrektywy 2009/73 stanowi:
„[…] Niezależnym organem, do którego ma prawo odwołać się strona, której dotyczy decyzja krajowego organu regulacji energetyki, mógłby być sąd lub inny organ sądowy uprawniony do przeprowadzania kontroli sądowej”.
4 Artykuł 32 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Dostęp stron trzecich”, przewiduje w ust. 1:
„Państwa członkowskie zapewniają wdrożenie systemu dostępu stron trzecich do systemu przesyłowego i dystrybucyjnego oraz do instalacji [skroplonego gazu ziemnego (LNG)] opartego na opublikowanych taryfach, mającego zastosowanie do wszystkich uprawnionych odbiorców, w tym również do przedsiębiorstw dostarczających gaz, oraz stosowanego w sposób obiektywny i bez dyskryminacji pomiędzy użytkownikami systemu. Państwa członkowskie zapewniają, aby te taryfy lub metody stosowane do ich kalkulacji były zatwierdzane przez organ regulacyjny, o którym mowa w art. 39 ust. 1, przed ich wejściem w życie zgodnie z art. 41, a także zapewniają publikację tych taryf oraz metod – w przypadku gdy zatwierdzane są jedynie metody – przed ich wejściem w życie”.
5 Zgodnie z art. 41 wspomnianej dyrektywy, zatytułowanym „Obowiązki i uprawnienia organu regulacyjnego”:
„1. Do obowiązków organu regulacyjnego należy:
a) ustalanie lub zatwierdzanie, na podstawie przejrzystych kryteriów, taryf przesyłowych lub dystrybucyjnych lub metod ich ustalania;
[…]
6. Organy regulacyjne są odpowiedzialne za ustalanie lub zatwierdzanie, z odpowiednim wyprzedzeniem przed ich wejściem w życie, przynajmniej metod stosowanych do kalkulacji lub ustanawiania warunków:
a) przyłączania i dostępu do sieci krajowych, w tym również taryf przesyłowych i dystrybucyjnych, a także zasad, warunków i taryf za dostęp do instalacji LNG […];
[…]
10. Organy regulacyjne są upoważnione do zobowiązania operatorów systemów przesyłowych, magazynowania, LNG i dystrybucyjnych, w razie konieczności, [do] zmiany warunków, w tym również taryf lub metod, o których mowa w niniejszym artykule, w celu zapewnienia, aby były one proporcjonalne i stosowane w sposób niedyskryminacyjny […].
[…]
17. Państwa członkowskie zapewniają ustanowienie na poziomie krajowym odpowiednich mechanizmów przewidujących, że strona, której dotyczy decyzja krajowego organu regulacyjnego, ma prawo do odwołania się do organu niezależnego od zaangażowanych stron oraz od jakiegokolwiek rządu”.
Rozporządzenie (WE) nr 715/2009
6 Artykuł 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 (Dz.U. 2009, L 211, s. 36), zatytułowany „Taryfy za dostęp do sieci”, przewiduje w ust. 1:
„Taryfy lub metody ich kalkulacji stosowane przez operatorów systemów przesyłowych i zatwierdzone przez organy regulacyjne zgodnie z art. 41 ust. 6 dyrektywy [2009/73], jak również taryfy opublikowane zgodnie z art. 32 ust. 1 tej dyrektywy są przejrzyste, uwzględniają potrzebę zachowania integralności systemu oraz potrzebę jego udoskonalania, odzwierciedlają rzeczywiście poniesione koszty w zakresie, w jakim koszty te odpowiadają kosztom ponoszonym przez operatora sieci o porównywalnej wydajności i strukturze, oraz są przejrzyste, a jednocześnie obejmują odpowiedni zwrot nakładów inwestycyjnych, a w stosownych przypadkach uwzględniają wyniki analizy porównawczej taryf przeprowadzonej przez organy regulacyjne. Taryfy lub metody wykorzystywane do ich obliczania stosowane są w sposób niedyskryminacyjny”.
Prawo węgierskie
7 Paragraf 129/B a földgázellátásról szóló 2008. évi XL. törvény (ustawy nr XL z 2008 r. o dostawie gazu ziemnego) (zwanej dalej „ustawą o dostawie gazu ziemnego”) stanowi w ust. 1:
„W postępowaniach w przedmiocie ustalenia opłat za korzystanie z sieci, opłat za usługi, które mogą być świadczone przez operatorów systemu na podstawie taryf specjalnych, oraz opłat za przyłączenie za stronę, której bezpośrednio dotyczy decyzja, uznaje się wyłącznie danego operatora systemu”.
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
8 Decyzją z dnia 10 sierpnia 2021 r. krajowy organ regulacyjny ustalił na okres od dnia 1 października 2021 r. do dnia 30 września 2025 r. specjalną taryfę za dostawy gazu ziemnego mającą zastosowanie przez spółkę FGSZ Földgázszállító Zrt., operatora systemu przesyłowego gazu ziemnego, a także wysokość opłat za przyłączenie gazociągów (zwaną dalej „sporną decyzją”). Decyzja ta została oparta na wcześniejszej decyzji krajowego organu regulacyjnego z dnia 30 marca 2021 r. ustanawiającej metodę obliczania ceny referencyjnej, która w następstwie skargi wniesionej przez Global NRG została uznana za niezgodną z prawem i nieważną z mocą wsteczną przez Kúria (sąd najwyższy, Węgry).
9 Global NRG wniosła również do Fővárosi Törvényszék (sądu dla miasta stołecznego Budapeszt, Węgry), będącego sądem odsyłającym, skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji. Twierdzi ona, że decyzja ta jest niezgodna z prawem, ponieważ, po pierwsze, decyzja z dnia 30 marca 2021 r. została uznana za niezgodną z prawem, a po drugie, taryfy mające zastosowanie do usługi przeniesienia tytułu własności zostały ustalone z naruszeniem rozporządzenia Komisji (UE) 2017/460 z dnia 16 marca 2017 r. ustanawiającego kodeks sieci dotyczący harmonizacji struktur taryfowych dla przesyłu gazu (Dz.U. 2017, L 72, s. 29).
10 Global NRG podnosi również, że ponieważ prawo krajowe przyznaje użytkownikowi systemu przesyłowego gazu ziemnego prawo do zaskarżenia decyzji, takich jak decyzja z dnia 30 marca 2021 r., dotyczących metody obliczania ceny referencyjnej służącej za podstawę ustalania opłat za korzystanie z tej sieci, pozbawienie takiego użytkownika prawa do zaskarżenia późniejszej decyzji ustalającej opłaty za korzystanie z tej sieci jest sprzeczne z prawem Unii.
11 Krajowy organ regulacyjny wnosi o oddalenie skargi głównie ze względu na to, że Global NRG nie ma „czynnej legitymacji procesowej z materialnego punktu widzenia”, ponieważ spółka ta nie była stroną postępowania w sprawie wydania spornej decyzji i nie ma żadnego bezpośredniego związku z przedmiotem tego postępowania. W tych okolicznościach decyzja ta dotyczy Global NRG jedynie w sposób pośredni, a sam interes gospodarczy tej spółki nie wystarcza do uzasadnienia prawa do wniesienia skargi na wspomnianą decyzję.
12 Sąd odsyłający przypomina, że zdaniem Global NRG ponieważ taryfy ustalone w spornej decyzji są wiążące zarówno dla operatora systemu, jak i użytkownika systemu, to mają one tym samym bezpośredni wpływ na prawa i uzasadnione interesy obu stron. Wyjaśnia on jednak, że zgodnie z prawem węgierskim gdy skargę wnosi osoba, która tak jak Global NRG ma czynną legitymacja procesową, należy zbadać, czy osoba ta ma również legitymację procesową z materialnego punktu widzenia, to znaczy czy zaskarżona decyzja bezpośrednio wpływa na jej prawa lub uzasadnione interesy, od którego to warunku zależy możliwość zbadania przez ten sąd co do istoty skargi wniesionej przez taką osobę na tę decyzję.
13 W niniejszej sprawie zdaniem tego sądu należy zbadać, przed rozpoznaniem co do istoty skargi złożonej przez Global NRG, czy owa spółka może zostać zaklasyfikowana jako „strona, której dotyczy decyzja krajowego organu regulacyjnego” w rozumieniu art. 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73. Ponieważ pojęcie to nie zostało określone przez tę dyrektywę, należy je ocenić w świetle wyroków z dnia 19 marca 2015 r., E.ON Földgáz Trade (C‑510/13, EU:C:2015:189) oraz z dnia 16 lipca 2020 r., Komisja/Węgry (Opłaty za dostęp do sieci przesyłowych energii elektrycznej i gazu ziemnego) (C‑771/18, EU:C:2020:584).
14 Sąd odsyłający zastanawia się w pierwszej kolejności, czy ów art. 41 ust. 17 w związku z prawem do skutecznego środka prawnego, o którym mowa w art. 47 karty, sprzeciwia się przepisowi krajowemu takiemu jak § 129/B ust. 1 ustawy o dostawie gazu ziemnego, na mocy którego w ramach postępowań w sprawie ustalania opłat za użytkowanie sieci, przesyłu i przyłączenia, jak również wynagrodzenia za usługi świadczone przez operatora tego systemu, jedynie tego ostatniego uznaje się za „stronę, której dotyczy decyzja organu regulacyjnego” w rozumieniu tego art. 41 ust. 17, z wyłączeniem wszystkich innych podmiotów gospodarczych działających na rynku gazu ziemnego. Sąd ten uważa, że ów § 129/B ust. 1 zobowiązuje go zatem do oddalenia skargi wniesionej przez Global NRG bez badania jej co do istoty, co jego zdaniem stanowi „nieproporcjonalne ograniczenie” prawa do odwołania się przewidzianego we wspomnianym art. 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73.
15 W drugiej kolejności wspomniany sąd, opierając się na pkt 48 i 49 wyroku z dnia 19 marca 2015 r., E.ON Földgáz Trade (C‑510/13, EU:C:2015:189), zauważa, że podmiotowi gospodarczemu, takiemu jak Global NRG, przysługuje prawo do wniesienia skargi na tej podstawie, że sporna decyzja dotyczy go bezpośrednio. Podnosi on w tym względzie, że operator systemu przesyłowego gazu ziemnego jest zobowiązany do obciążenia operatora taryfą specjalną określoną w tej decyzji i że operator ten nie może wykonywać swojej działalności przed zapłatą wymaganych z tego tytułu kwot.
16 W tych okolicznościach Fővárosi Törvényszék (sąd dla miasta stołecznego Budapeszt) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1) Czy art. 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73 należy w świetle art. 47 karty interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, zgodnie z którym w postępowaniu prowadzonym przez organ regulacyjny tego państwa członkowskiego w przedmiocie ustalenia opłat za korzystanie z systemu, opłat za usługi mogące być świadczone przez operatorów systemów na podstawie taryf specjalnych oraz opłat za przyłączenie wyłącznie operator systemu jest uznawany za stronę, której bezpośrednio dotyczy decyzja, zatem wyłącznie jemu przysługuje prawo do wniesienia środka zaskarżenia na decyzję wydaną w tym postępowaniu?
2) W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze: czy art. 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73 należy w świetle art. 47 karty interpretować w ten sposób, że w wyniku zastosowania wspomnianego przepisu w sprawie takiej, jak będąca przedmiotem postępowania głównego, podmiot działający na rynku gazu ziemnego, który znajduje się w sytuacji takiej jak skarżąca, która jest obciążana przez operatora systemu, na podstawie decyzji organu regulacyjnego państwa członkowskiego ustalającej opłaty za korzystanie z systemu, opłaty za usługi mogące być świadczone przez operatorów systemów na podstawie taryf specjalnych oraz opłaty za przyłączenie, opłatą za usługę, którą można świadczyć na podstawie taryfy specjalnej, należy uznać za stronę, której dotyczy wspomniana decyzja, i w związku z tym jest on uprawniony do wniesienia środka zaskarżenia na tę decyzję?”.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
17 Poprzez swoje pytania, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73 w związku z art. 47 akapit pierwszy karty należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on uregulowaniu państwa członkowskiego, na mocy którego jedynie operator systemu przesyłowego gazu ziemnego jest kwalifikowany jako „strona, której dotyczy” decyzja krajowego organu regulacyjnego ustalająca opłaty za przyłączenie do tego systemu i za korzystanie z niego oraz wynagrodzenie za usługi świadczone przez tego operatora, a zatem tylko ten ostatni ma legitymację do wniesienia „skutecznego środka prawnego” od tej decyzji.
18 Artykuł 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73 w związku z motywem 33 tej dyrektywy nakłada na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia na poziomie krajowym odpowiednich mechanizmów umożliwiających stronie, której dotyczy decyzja krajowego organu regulacyjnego, zwrócenie się do organu niezależnego od zainteresowanych stron i rządów, „którym może być sąd lub inny organ sądowy uprawniony do przeprowadzania kontroli sądowej”. Wymóg ten jest konsekwencją zasady skutecznej ochrony sądowej, która stanowi zasadę ogólną prawa Unii, zapisaną w art. 47 karty [wyrok z dnia 2 września 2021 r., Komisja/Niemcy (Transpozycja dyrektyw 2009/72 i 2009/73), C‑718/18, EU:C:2021:662, pkt 128 i przytoczone tam orzecznictwo].
19 W pierwszej kolejności, o ile pojęcie „strony, której dotyczy decyzja” w rozumieniu tego art. 41 ust. 17 nie zostało zdefiniowane w dyrektywie 2009/73, o tyle Trybunał dokonał już wykładni podobnego przepisu, a mianowicie art. 5a ust. 3 dyrektywy Rady 90/387/EWG z dnia 28 czerwca 1990 r. w sprawie ustanowienia rynku wewnętrznego dla usług telekomunikacyjnych poprzez wdrożenie zasady otwartej sieci (Dz.U. 1990, L 192, s. 1), zmienionej dyrektywą 97/51/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 października 1997 r. (Dz.U. 1997, L 295, s. 23), w ten sposób, że podmiot, który nie jest adresatem decyzji krajowego organu regulacyjnego, staje się stroną, której dotyczy decyzja, jeżeli taka decyzja może mieć wpływ na jej prawa ze względu, po pierwsze, na jej treść, a po drugie, na działalność wykonywaną lub planowaną przez tę stronę. Wyjaśnił on, że stosunek umowny pomiędzy tym operatorem a adresatem tej decyzji nie jest wymagany do tego, aby decyzja ta miała potencjalny wpływ na prawa takiego operatora (wyrok z dnia 24 kwietnia 2008 r., Arcor, C‑55/06, EU:C:2008:244, pkt 176, 177).
20 W drugiej kolejności – Trybunał w odniesieniu do dyrektywy 2003/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 98/30/WE (Dz.U. 2003, L 176, s. 57; sprostowanie Dz.U. 2004, L 16, s. 57), która nie przewidywała, w odróżnieniu od dyrektywy 2009/73, która ją zastąpiła, żadnego przepisu przyznającego wyraźnie podmiotom gospodarczym prawo do zaskarżenia decyzji krajowego organu regulacyjnego, w sytuacji gdy ten ostatni wydaje decyzję w sprawie dostępu operatorów działających na rynku do systemu przesyłowego gazu ziemnego na podstawie uregulowań Unii, które przyznają określone prawa operatorowi posiadającemu zezwolenie na przesył gazu, orzekł, że należy uznać, iż decyzja ta miała potencjalny wpływ na prawa tego podmiotu, pomimo że nie jest on jej adresatem (zob. podobnie wyrok z dnia 19 marca 2015 r., E.ON Földgáz Trade, C‑510/13, EU:C:2015:189, pkt 38, 48, 51).
21 W tym względzie należy podkreślić, że art. 41 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2009/73 przyznaje krajowemu organowi regulacyjnemu uprawnienie do „ustalani[a] lub zatwierdzani[a], na podstawie przejrzystych kryteriów, taryf przesyłowych lub dystrybucyjnych lub metod ich ustalania”. Artykuł 41 ust. 6 lit. a) tej dyrektywy przyznaje również temu organowi regulacyjnemu uprawnienie do ustalania lub zatwierdzania co najmniej metod stosowanych do określenia warunków przyłączenia i dostępu do sieci krajowych, w tym dotyczących taryf przesyłowych i dystrybucyjnych. Ponadto art. 41 ust. 10 wspomnianej dyrektywy upoważnia wspomniany organ regulacyjny do zobowiązania operatorów systemów przesyłowych w razie konieczności do zmiany warunków, w tym również taryf lub metod, o których mowa w tym artykule, w celu zapewnienia, aby były one proporcjonalne i stosowane w sposób niedyskryminacyjny.
22 Ponadto z art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 715/2009 wynika, że opłaty za dostęp do sieci muszą być przejrzyste i stosowane w sposób niedyskryminacyjny wobec wszystkich użytkowników [zob. podobnie wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Komisja/Węgry (Opłaty za dostęp do sieci przesyłowych energii elektrycznej i gazu ziemnego), C‑771/18, EU:C:2020:584, pkt 46].
23 Wynika z tego, że operator taki jak Global NRG ma prawo do skorzystania z proporcjonalnych, przejrzystych i niedyskryminacyjnych opłat i taryf na podstawie wyżej wymienionych przepisów dyrektywy 2009/73 i rozporządzenia nr 715/2009. Z zastrzeżeniem ustaleń, których powinien dokonać sąd odsyłający, sporna decyzja może mieć wpływ na taki podmiot ze względu na naruszenie tych praw. W tych okolicznościach należy przyznać takiemu podmiotowi status strony, której dotyczy taka decyzja, a tym samym prawo do skutecznego środka odwoławczego od tej decyzji w rozumieniu art. 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73 (zob. podobnie wyrok z dnia 19 marca 2015 r., E.ON Földgáz Trade, C‑510/13, EU:C:2015:189, pkt 48, 51).
24 Wobec braku uregulowania Unii w tej dziedzinie zadaniem wewnętrznego porządku prawnego każdego z państw członkowskich jest wyznaczenie właściwych sądów i określenie zasad postępowania w sprawach mających za przedmiot ochronę uprawnień podmiotów prawa wynikających z prawa Unii, przy czym państwa członkowskie ponoszą jednakże odpowiedzialność za zapewnienie, w każdym przypadku, skutecznej ochrony tych praw [wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Komisja/Węgry (Opłaty za dostęp do sieci przesyłowych energii elektrycznej i gazu ziemnego), C‑771/18, EU:C:2020:584, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo].
25 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeżeli chodzi o prawo do skutecznego środka prawnego, aby sąd mógł orzec w przedmiocie sporu dotyczącego praw i obowiązków wynikających z prawa Unii, sąd ten powinien na mocy art. 47 karty być właściwy do zbadania wszystkich kwestii faktycznych i prawnych istotnych dla rozstrzygnięcia zawisłego przed nim sporu [zob. podobnie wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Komisja/Węgry (Opłaty za dostęp do sieci przesyłowych energii elektrycznej i gazu ziemnego), C‑771/18, EU:C:2020:584, pkt 64 i przytoczone tam orzecznictwo].
26 W niniejszej sprawie sąd odsyłający uważa, że § 129/B ust. 1 ustawy o dostawie gazu ziemnego nie pozwala mu na zbadanie co do istoty skargi wniesionej przez operatora rynku gazu ziemnego, którego dotyczy decyzja krajowego organu regulacyjnego takiego jak Global NRG, ze względu na sam fakt, że operator ten nie jest operatorem systemu. Ponieważ ów przepis prawa krajowego nie może być interpretowany w sposób zgodny z art. 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73 w ramach wykładni przyjętej w pkt 23 niniejszego wyroku, wspomnianego przepisu krajowego nie można uznać za przewidujący „odpowiednie mechanizmy” w rozumieniu tego art. 41 ust. 17. [zob. podobnie wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Komisja/Węgry (Opłaty za dostęp do sieci przesyłowych energii elektrycznej i gazu ziemnego), C‑771/18, EU:C:2020:584, pkt 65].
27 Jeżeli taka zgodna z dyrektywą wykładnia nie jest możliwa, sąd odsyłający będzie musiał odstąpić na podstawie prawa Unii od zastosowania § 129/B ust. 1 ustawy o dostawie gazu ziemnego jedynie w przypadku, gdy obowiązek przewidziany w art. 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73 jest wystarczająco precyzyjny i bezwarunkowy, aby można go było uznać za bezpośrednio skuteczny. Powołanie się przez podmiot taki jak Global NRG przeciwko organowi publicznemu takiemu jak krajowy organ regulacyjny na przepis dyrektywy, który nie jest wystarczająco precyzyjny i bezwarunkowy, aby można było uznać, że ma on skutek bezpośredni, nie może bowiem prowadzić wyłącznie na podstawie prawa Unii do odstąpienia od stosowania przepisu krajowego przez sąd państwa członkowskiego (zob. podobnie wyrok z dnia 24 czerwca 2019 r., Popławski, C‑573/17, EU:C:2019:530, pkt 64 i przytoczone tam orzecznictwo).
28 Przepis prawa Unii jest, po pierwsze, bezwarunkowy, jeżeli ustanawia zobowiązanie niepoddane żadnym warunkom i nieuzależnione w zakresie jego wykonania lub skutków od wydania przez instytucje lub państwa członkowskie jakiegokolwiek aktu, oraz po drugie, wystarczająco precyzyjny, by podmioty prawa mogły się na niego powoływać, a sądy mogły go stosować, jeżeli formułuje zobowiązanie w sposób jednoznaczny. Ponadto nawet jeśli przepis dyrektywy pozostawia państwom członkowskim pewien zakres uznania przy ustalaniu sposobów jego wykonania, można uznać, że przepis ten ma charakter bezwarunkowy i precyzyjny, jeżeli nakłada on na państwa członkowskie w jednoznaczny sposób wyraźny obowiązek osiągnięcia określonego rezultatu, który nie jest obwarowany żadnym warunkiem co do stosowania wyrażonej w nim zasady [wyrok z dnia 8 marca 2022 r., Bezirkshauptmannschaft Hartberg‑Fürstenfeld (Bezpośrednia skuteczność), C‑205/20, EU:C:2022:168, pkt 18, 19 i przytoczone tam orzecznictwo].
29 W niniejszym przypadku z samego brzmienia art. 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73 wynika, że państwa członkowskie powinny przewidzieć odpowiednie mechanizmy odwoławcze, aby umożliwić każdej stronie, której dotyczy decyzja, zaskarżenie tej decyzji krajowego organu regulacyjnego do niezależnego organu. O ile państwa członkowskie zachowują pewien zakres uznania przy decydowaniu o charakterze i sposobach stosowania tych mechanizmów odwoławczych, jak również o formie niezależnego organu, o tyle nie zmienia to faktu, że nakładając obowiązek ustanowienia takich mechanizmów, ów art. 41 ust. 17 nakłada na państwa członkowskie w jednoznaczny sposób precyzyjny obowiązek, który nie jest obwarowany żadnym warunkiem dotyczącym stosowania wyrażonej w nim zasady i ustanawia w sposób bezwarunkowy i wystarczająco precyzyjny gwarancję możliwości odwołania się na rzecz stron, których dotyczy decyzja [zob. analogicznie wyroki: z dnia 8 marca 2022 r., Bezirkshauptmannschaft Hartberg‑Fürstenfeld (Bezpośrednia skuteczność), C‑205/20, EU:C:2022:168, pkt 22–29; a także z dnia 20 kwietnia 2023 r., Autorità Garante della Concorrenza e del Mercato (Commune de Ginosa), C‑348/22, EU:C:2023:301, pkt 67 i przytoczone tam orzecznictwo].
30 Należy zatem uznać bezpośrednią skuteczność art. 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73, w związku z czym sąd odsyłający będzie musiał odstąpić od stosowania prawa krajowego sprzecznego z tym przepisem, w przypadku gdyby prawa tego nie można było interpretować w sposób zgodny ze wspomnianym przepisem.
31 Z uwagi na ogół powyższych rozważań na przedstawione pytania trzeba odpowiedzieć, iż art. 41 ust. 17 dyrektywy 2009/73 w związku z art. 47 akapit pierwszy karty należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on uregulowaniu państwa członkowskiego, na mocy którego jedynie operator systemu przesyłowego gazu ziemnego zostaje uznany za „stronę, której dotyczy” decyzja krajowego organu regulacyjnego ustalająca opłaty za przyłączenie do tego systemu i za korzystanie z niego, a także wynagrodzenie za usługi świadczone przez tego operatora, a zatem tylko operator ten ma legitymację do wniesienia „skutecznego środka prawnego” od tej decyzji.
W przedmiocie kosztów
32 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 41 ust. 17 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE w związku z art. 47 akapit pierwszy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej
należy interpretować w ten sposób, że:
sprzeciwia się on uregulowaniu państwa członkowskiego, na mocy którego jedynie operator systemu przesyłowego gazu ziemnego zostaje uznany za „stronę, której dotyczy” decyzja krajowego organu regulacyjnego ustalająca opłaty za przyłączenie do tego systemu i za korzystanie z niego, a także wynagrodzenie za usługi świadczone przez tego operatora, a zatem tylko operator ten ma legitymację do wniesienia „skutecznego środka prawnego” od tej decyzji.
Podpisy